Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

disciplinae

  • 1 disciplina

    disciplīna, ae, f. (discipulus), die Schule, I) im engern Sinne, die Lehre, der Unterricht, die Unterweisung, Bildung, Schule, 1) eig., absol., verb. educatio et disc., Quint.: litterae reliquaeque res, quarum est disciplina, für die es einen Unterricht gibt, die gelernt werden, Cic.: omnis disciplina memoriā constat (beruht auf dem G.), Quint.: haec est ergo tua disciplina? sic tu instituis adulescentes? Cic.: novum alqm alci in disciplinam tradere, Cic.: ab alqo disciplinam accipere, Cic.: nec disciplinam (Unterweisung, Theorie) modo, sed exemplum (Beispiel, Praxis) a me petere, Liv.: alci eam disciplinam adhibere (angedeihen lassen), Liv.: disciplinae esse aliis, andern zum Muster dienen, Plaut. – m. subj. Genet., disc. magorum, Cic.: furis atque divisoris, Cic.: caelestium praeceptorum, Vell.: parentum, Iustin. – pueritiae disciplinae, Unterrichtszweige des Knabenalters, Knabenunterricht, Cic. – m. obj. Genet. (in), disc. dicendi, rednerische Schulbildung, Cic.: virtutis, Cic.: litterarum disciplina (das Erlernen) agitari coepit, Cels. – 2) meton.: a) der Gegenstand der Lehre, die Wissenschaft, Kunst, das System, und wie unser Schule = die daraus hervorgehenden Kenntnisse, Fertigkeiten, Bildung, α) übh., absol., Corinthus disciplinis erudita, Cornif. rhet.: animum disciplinis meliorem fieri, Quint.: corpus periculis aut animum disciplinis exercuit, Vell. – m. Adjj., disciplinae Graecae, nostrae, Quint.: disciplinae liberales (Dichtkunst, Beredsamkeit, Jurisprudenz), Vell.: quaedam insitiva disc., aus der Fremde eingeführte Bildung, Cic.: disc. Etrusca, Cic.: bellica, Kriegskunst, Cic.: militaris, Kriegskunst, Nep.: navalis, theoretische Kenntnisse im Seewesen, Cic.: medicinae disciplinae libri, Werke über Medizin, medizinische Schriften, Gell.: architecti est scientia plurimis disciplinis (Wissenschaftszweigen) et variis eruditionibus (Elementarkenntnissen) ornata, Vitr.: disciplinis fallacissimis eruditus, in den Künsten des feinsten Betrugs, Auct. b. Alex.: alqm omni (in jedem Zweig) disciplinā militari erudire, Nep.: disciplinis regiis educari, Auct. b. Afr.: habere quasdam etiam domesticas (von Haus aus) disciplinas, Cic. – m. obj. Genet., disc. populorum, die Kunst, die V. zu lenken, Cic.: iuris civilis, Cic.: sapientiae, Liv.: musices, Quint.: haec dicendi ratio aut disciplina, Cic.: disc. ruris, der systematische od. rationelle Betrieb der Landwirtschaft, Col.: disc. augurandi, Suet. – β) die philos. Schule, das System, philosophiae disciplina u. disciplinae, Cic.: disc. mollis, Cic.: qui sunt ab ea disciplina, Cic. – γ) die rhetor. Schule, Methode, das Lehrsystem, Hermagorae, Cic.: summus doctor istius disciplinae, Cic. – b) Plur. disciplinae konkr.: α) Unterrichtsanstalten, Cic. Sull. 89. – β) Sekten, philosophorum, Ter. eun. 263.

    II) im weitern Sinne, die Schule = die Erziehung, Zucht, 1) eig.: a) im allg., disc. puerilis, Jugenderziehung, Cic.: severitas ac disc. maiorum, Tac.: disc. Amerina patris familiae rusticani, Cic.: civitatis (die im Staate herrschende), Cic.: vetus disc. regum, strenge Zucht, Strenge, Curt.: disc. tetra ac tristis veterum Sabinorum, Liv.: disc. familiae (der Sklaven) gravis et constans, Cic. – a pueris nullo officio aut disciplinā assuefacti, Caes.: labante disciplinā, Liv.: labente paulatim disciplinā, Liv.: disciplinam domesticam diligenter severeque regere, Suet. – b) insbes., die Kriegszucht, Mannszucht, disc. militaris, Liv. u.a.: disc. castrensis, Ps. Quint. decl.: disc. castrorum, Plin. pan. u. Suet.: militiae disc., Zucht der Kriegsschule, Cic.: disc. populi Romani, Cic.: disc. maiorum, Sall.: modestia militaris, veteris disciplinae decus, Tac.: disciplinam (militarem) severissime regere, Suet. u. Eutr. – 2) meton., die aus der Erziehung hervorgehende geordnete Einrichtung, Lebenseinrichtung, Ordnung, Weise, Sitte, Grundsätze, Gewohnheit, Politik, a) im allg.: disciplinae sanctitas, Ehrlichkeit der Politik, Liv.: novitas incognitae disciplinae, Vell.: disc. publica, öffentliche (polizeiliche) Ordnung, Polizei, ICt. u. Eccl.: disc. Macedonum regum, Persarum, Curt.: meretricia disc., Mätressenwirtschaft, Cic.: certa vivendi disc., bestimmte Lebensordnung, Cic.: disc. sacrificandi, Opferritus, Liv.: imitari avi mores disciplinamque, Cic.: eādem disciplinā (Politik) uti, Plaut.: earum artem et disciplinam colere, Plaut.: nam disciplina (Politik) est eis demunerarier ancillas primum, ad dominas qui affectant viam, Ter. – b) die Staatseinrichtung, Verfassung, Staatsverfassung, disc. civitatis, Sen.: disc. rei publicae, Cic.: earum civitatum severissima disc., Tac.: Lacedaemoniorum disc., Cic.: disciplinam dare, Cic.: disciplinam Lycurgi od. vetustissimam disciplinam Lycurgi tollere, Liv.: o morem praeclarum disciplinamque, quam a maioribus accepimus, si quidem teneremus, Cic. – / Gedehnte Nbf. discipulīna, Plaut. asin. 201; most. 154; Pseud. 1274. Corp. inscr. Lat. 7, 896. Cic. de rep. 2, 34 cod.; vgl. Fleckeisen Misc. crit. p. 34. – discipleina, Corp. inscr. Lat.2 1. p. 202 (elog. XLI).

    lateinisch-deutsches > disciplina

  • 2 disciplina

    disciplīna, ae, f. (discipulus), die Schule, I) im engern Sinne, die Lehre, der Unterricht, die Unterweisung, Bildung, Schule, 1) eig., absol., verb. educatio et disc., Quint.: litterae reliquaeque res, quarum est disciplina, für die es einen Unterricht gibt, die gelernt werden, Cic.: omnis disciplina memoriā constat (beruht auf dem G.), Quint.: haec est ergo tua disciplina? sic tu instituis adulescentes? Cic.: novum alqm alci in disciplinam tradere, Cic.: ab alqo disciplinam accipere, Cic.: nec disciplinam (Unterweisung, Theorie) modo, sed exemplum (Beispiel, Praxis) a me petere, Liv.: alci eam disciplinam adhibere (angedeihen lassen), Liv.: disciplinae esse aliis, andern zum Muster dienen, Plaut. – m. subj. Genet., disc. magorum, Cic.: furis atque divisoris, Cic.: caelestium praeceptorum, Vell.: parentum, Iustin. – pueritiae disciplinae, Unterrichtszweige des Knabenalters, Knabenunterricht, Cic. – m. obj. Genet. (in), disc. dicendi, rednerische Schulbildung, Cic.: virtutis, Cic.: litterarum disciplina (das Erlernen) agitari coepit, Cels. – 2) meton.: a) der Gegenstand der Lehre, die Wissenschaft, Kunst, das System, und wie unser Schule = die daraus hervorgehenden Kenntnisse, Fertigkeiten, Bildung, α) übh., absol., Corinthus disciplinis erudita, Cornif. rhet.: animum disciplinis meliorem fieri, Quint.: corpus periculis aut
    ————
    animum disciplinis exercuit, Vell. – m. Adjj., disciplinae Graecae, nostrae, Quint.: disciplinae liberales (Dichtkunst, Beredsamkeit, Jurisprudenz), Vell.: quaedam insitiva disc., aus der Fremde eingeführte Bildung, Cic.: disc. Etrusca, Cic.: bellica, Kriegskunst, Cic.: militaris, Kriegskunst, Nep.: navalis, theoretische Kenntnisse im Seewesen, Cic.: medicinae disciplinae libri, Werke über Medizin, medizinische Schriften, Gell.: architecti est scientia plurimis disciplinis (Wissenschaftszweigen) et variis eruditionibus (Elementarkenntnissen) ornata, Vitr.: disciplinis fallacissimis eruditus, in den Künsten des feinsten Betrugs, Auct. b. Alex.: alqm omni (in jedem Zweig) disciplinā militari erudire, Nep.: disciplinis regiis educari, Auct. b. Afr.: habere quasdam etiam domesticas (von Haus aus) disciplinas, Cic. – m. obj. Genet., disc. populorum, die Kunst, die V. zu lenken, Cic.: iuris civilis, Cic.: sapientiae, Liv.: musices, Quint.: haec dicendi ratio aut disciplina, Cic.: disc. ruris, der systematische od. rationelle Betrieb der Landwirtschaft, Col.: disc. augurandi, Suet. – β) die philos. Schule, das System, philosophiae disciplina u. disciplinae, Cic.: disc. mollis, Cic.: qui sunt ab ea disciplina, Cic. – γ) die rhetor. Schule, Methode, das Lehrsystem, Hermagorae, Cic.: summus doctor istius disciplinae, Cic. – b) Plur. disciplinae konkr.: α) Unterrichtsanstalten, Cic. Sull. 89. – β) Sekten, philoso-
    ————
    phorum, Ter. eun. 263.
    II) im weitern Sinne, die Schule = die Erziehung, Zucht, 1) eig.: a) im allg., disc. puerilis, Jugenderziehung, Cic.: severitas ac disc. maiorum, Tac.: disc. Amerina patris familiae rusticani, Cic.: civitatis (die im Staate herrschende), Cic.: vetus disc. regum, strenge Zucht, Strenge, Curt.: disc. tetra ac tristis veterum Sabinorum, Liv.: disc. familiae (der Sklaven) gravis et constans, Cic. – a pueris nullo officio aut disciplinā assuefacti, Caes.: labante disciplinā, Liv.: labente paulatim disciplinā, Liv.: disciplinam domesticam diligenter severeque regere, Suet. – b) insbes., die Kriegszucht, Mannszucht, disc. militaris, Liv. u.a.: disc. castrensis, Ps. Quint. decl.: disc. castrorum, Plin. pan. u. Suet.: militiae disc., Zucht der Kriegsschule, Cic.: disc. populi Romani, Cic.: disc. maiorum, Sall.: modestia militaris, veteris disciplinae decus, Tac.: disciplinam (militarem) severissime regere, Suet. u. Eutr. – 2) meton., die aus der Erziehung hervorgehende geordnete Einrichtung, Lebenseinrichtung, Ordnung, Weise, Sitte, Grundsätze, Gewohnheit, Politik, a) im allg.: disciplinae sanctitas, Ehrlichkeit der Politik, Liv.: novitas incognitae disciplinae, Vell.: disc. publica, öffentliche (polizeiliche) Ordnung, Polizei, ICt. u. Eccl.: disc. Macedonum regum, Persarum, Curt.: meretricia disc., Mätressenwirtschaft, Cic.: certa vivendi disc., be-
    ————
    stimmte Lebensordnung, Cic.: disc. sacrificandi, Opferritus, Liv.: imitari avi mores disciplinamque, Cic.: eādem disciplinā (Politik) uti, Plaut.: earum artem et disciplinam colere, Plaut.: nam disciplina (Politik) est eis demunerarier ancillas primum, ad dominas qui affectant viam, Ter. – b) die Staatseinrichtung, Verfassung, Staatsverfassung, disc. civitatis, Sen.: disc. rei publicae, Cic.: earum civitatum severissima disc., Tac.: Lacedaemoniorum disc., Cic.: disciplinam dare, Cic.: disciplinam Lycurgi od. vetustissimam disciplinam Lycurgi tollere, Liv.: o morem praeclarum disciplinamque, quam a maioribus accepimus, si quidem teneremus, Cic. – Gedehnte Nbf. discipulīna, Plaut. asin. 201; most. 154; Pseud. 1274. Corp. inscr. Lat. 7, 896. Cic. de rep. 2, 34 cod.; vgl. Fleckeisen Misc. crit. p. 34. – discipleina, Corp. inscr. Lat.2 1. p. 202 (elog. XLI).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > disciplina

  • 3 consultus

    [st1]1 [-] consultus, a, um: part. passé de consulo. - [abcl][b]a - délibéré, décidé. - [abcl]b - fait avec réflexion, prudent. - [abcl]c - consulté. - [abcl]d - expérimenté, habile dans, versé dans (qqch, alicui rei).[/b]    - consulto opus est, Sall.: il faut délibérer.    - re consultâ, Cic. (operâ consultâ, Gell.): après examen.    - consulta bella, Stat.: guerres décidées.    - neque consultum est quo... Plaut.: et je ne sais en quel endroit...    - lex consultissima, C.-Th.: loi très sage.    - consultius est, Dig.: il est mieux de.    - de se ter sortibus consultum, Caes.: (il disait) qu'on avait trois fois consulté le sort à son sujet.    - naturâ consultus, Cic.: qui tient sa sagesse de la nature.    - consultus disciplinae, Col.: versé dans une science.    - (juris) consultus: jurisconsulte. [st1]2 [-] consultŭs, ūs, m.: sénatus-consulte.
    * * *
    [st1]1 [-] consultus, a, um: part. passé de consulo. - [abcl][b]a - délibéré, décidé. - [abcl]b - fait avec réflexion, prudent. - [abcl]c - consulté. - [abcl]d - expérimenté, habile dans, versé dans (qqch, alicui rei).[/b]    - consulto opus est, Sall.: il faut délibérer.    - re consultâ, Cic. (operâ consultâ, Gell.): après examen.    - consulta bella, Stat.: guerres décidées.    - neque consultum est quo... Plaut.: et je ne sais en quel endroit...    - lex consultissima, C.-Th.: loi très sage.    - consultius est, Dig.: il est mieux de.    - de se ter sortibus consultum, Caes.: (il disait) qu'on avait trois fois consulté le sort à son sujet.    - naturâ consultus, Cic.: qui tient sa sagesse de la nature.    - consultus disciplinae, Col.: versé dans une science.    - (juris) consultus: jurisconsulte. [st1]2 [-] consultŭs, ūs, m.: sénatus-consulte.
    * * *
        Consultus, Participium. Cic. Celuy à qui on demande conseil, ou Celuy qu'on interrogue, et à qui on demande quelque difficulté qu'on n'entend point.
    \
        Consultus, Nomen adiectiuum. Horat. Homme scavant et congnoissant, à qui on peult demander conseil.
    \
        Consultus eloquentiae. Liu. S'entendant bien en eloquence, Fort eloquent, Entendu en eloquence.
    \
        Consultus iuris et iustitiae. Cicero. Qui s'entend bien en droict et justice.
    \
        Natura aut disciplina consultus. Cic. Scavant de nature, ou par avoir estudié et apprins.
    \
        Consultus vniuersae disciplinae. Columel. Qui entend entierement toutes les parties d'une science.
    \
        Consultissimus iuris. Liu. Fort scavant en droict civil, Tresentendu és loix.
    \
        Consulta verba. Ouid. Parolles dictes prudemment et adviseement, non point à la volee, Propos advisez.

    Dictionarium latinogallicum > consultus

  • 4 formula

    formŭla, ae, f. [st2]1 [-] formes délicates, beauté, joliesse. [st2]2 [-] petite forme, petit modèle. [st2]3 [-] tuyau, conduit d'aqueduc. [st2]4 [-] forme, système, règle, principe; formule de traité, pacte. [st2]5 [-] cadre, rôle, liste. [st2]6 [-] formule de droit; action judiciaire, procédure, procès.    - hanc vigilare formulam atque aetatulam, Plaut. Pers. 2, 2, 47: éveiller cette beauté et cet âge tendre.    - formula calcei, Amm. 31, 2, 6: forme de chaussure.    - formula solidatae, Pall. Mai. 9, 2: pains de fromage durcis.    - formula disciplinae, Cic.: système de philosophie.    - formula dicendi, Cic.: forme de style.    - formula consuetudinis nostrae, Cic. Opt. Gen. 7, 20: les règles qui nous dirigent d'ordinaire.    - vivere ex sua formula, Sen.: vivre d'après ses principes.    - ex formula, Liv.: aux termes du traité.    - referre in antiquam jurisque ac dicionis formulam, Liv. 26: remettre (un peuple) sous les anciennes lois et la puissance (d'un autre).    - formula censendi, Liv.: rôle des impôts.    - in sociorum formulam referre, Liv. 43, 6, 10: inscrire sur la liste des alliés.    - urbs Thessalorum formulae facta, Liv. 39, 26, 2: ville annexée à la Thessalie.    - formula testamenti, Cic.: formule de testament.    - formula cognitionis, Liv. 40, 12, 20: point en litige, objet précis du procès.    - formula damni, Plin.: action en dommages-intérêts.    - formulā cadere, Quint. 3, 6, 69: perdre son procès.    - formulā excidere, Suet. Claud. 14: perdre son procès.    - formulae de dolo malo, Cic. Off. 3, 14, 60: formules (définitions) du dol.
    * * *
    formŭla, ae, f. [st2]1 [-] formes délicates, beauté, joliesse. [st2]2 [-] petite forme, petit modèle. [st2]3 [-] tuyau, conduit d'aqueduc. [st2]4 [-] forme, système, règle, principe; formule de traité, pacte. [st2]5 [-] cadre, rôle, liste. [st2]6 [-] formule de droit; action judiciaire, procédure, procès.    - hanc vigilare formulam atque aetatulam, Plaut. Pers. 2, 2, 47: éveiller cette beauté et cet âge tendre.    - formula calcei, Amm. 31, 2, 6: forme de chaussure.    - formula solidatae, Pall. Mai. 9, 2: pains de fromage durcis.    - formula disciplinae, Cic.: système de philosophie.    - formula dicendi, Cic.: forme de style.    - formula consuetudinis nostrae, Cic. Opt. Gen. 7, 20: les règles qui nous dirigent d'ordinaire.    - vivere ex sua formula, Sen.: vivre d'après ses principes.    - ex formula, Liv.: aux termes du traité.    - referre in antiquam jurisque ac dicionis formulam, Liv. 26: remettre (un peuple) sous les anciennes lois et la puissance (d'un autre).    - formula censendi, Liv.: rôle des impôts.    - in sociorum formulam referre, Liv. 43, 6, 10: inscrire sur la liste des alliés.    - urbs Thessalorum formulae facta, Liv. 39, 26, 2: ville annexée à la Thessalie.    - formula testamenti, Cic.: formule de testament.    - formula cognitionis, Liv. 40, 12, 20: point en litige, objet précis du procès.    - formula damni, Plin.: action en dommages-intérêts.    - formulā cadere, Quint. 3, 6, 69: perdre son procès.    - formulā excidere, Suet. Claud. 14: perdre son procès.    - formulae de dolo malo, Cic. Off. 3, 14, 60: formules (définitions) du dol.
    * * *
        Formula dicendi. Cic. La forme, maniere et reigle de bien parler, La formule.
    \
        Formulam disciplinae componere. Cic. Reigle.
    \
        Formula deditionis. Liu. La forme, La maniere.
    \
        Fiduciae formula. Cic. La loy et formule de, etc.
    \
        Testamentorum formulae. Cic. Les formules.
    \
        Formula excidere. Sueton. Estre declaré non recevable, Estre debouté par fin de non recevoir.
    \
        Formulam alicui intendere. Suet. Le mettre en proces.
    \
        Formula haec multos tenet. Horatius. Ceste proposition, Ceste maxime.

    Dictionarium latinogallicum > formula

  • 5 disciplina

    disciplīna, ae f. [ disco I ]
    1) учение, обучение, образование
    tradere aliquem alicui in disciplinam C — отдать кого-л. кому-л. в учение
    disciplinae causā concurrĕre Cs — съезжаться для того, чтобы учиться
    res, quarum d. est C — предметы, которые преподаются (предметы обучения)
    2) наставление, воспитание (d. pueritiae и puerīlis C)
    3) учение, теория, система или искусство (d. Stoicorum C); наука ( animum disciplinis meliorem fieri Q)
    d.bellica C (militaris Nep) — военная наука (военное дело)
    d. dicendi Cриторика
    4) строгий порядок, организация, дисциплина (d. domestica Su)
    5) обыкновения, навыки, тж. принципы, политические приёмы
    d. vivendi Cобраз жизни

    Латинско-русский словарь > disciplina

  • 6 corrector

    corrēctor, ōris, m. (corrigo), I) der Berichtiger, Verbesserer, a) lebl. Ggstde.: c. atque emendator nostrae civitatis, Cic.: u. (v. lebl. Subjj.) usus, qui unus est legum c., Liv.: u. absol., MI. illud quod cecĭdit forte id arte ut corrigas (ausgleichest). DE. corrector, Ausgleicher! Ter. – in moral. Beziehung, disciplinae castrorum corrector emendatorque, Plin. pan.: disciplinae militaris et morum magna ex parte corrector, Eutr.: c. pravitatis humanae, Lact.: asperitatis et invidiae c., Umwandler des störrigen Sinnes usw., Hor. – b) einer Pers., der tadelnde Zurechtweiser, im üblen Sinne der Splitterrichter, Hofmeister, hic c., Cic.: emendator et c. noster, Cic. – in moral. Beziehung, c. peccantium, Sen.: correctorem asperrime pati, Sen. – II) ein kaiserl. Landvogt in den kleineren Provinzen, bes. in Italien, der auf Ordnung zu sehen u. die kaiserl. Gebäude zu beaufsichtigen hatte, Lucaniae, Eutr.: Italiae, Inscr.: correctoris (Tusciae) potestas, Amm.: correctores et praesides provinciarum, ICt.

    lateinisch-deutsches > corrector

  • 7 conditor

    [st1]1 [-] condĭtŏr, ōris, m. [condo]: qui fonde, qui institue, fondateur, auteur; créateur.    - conditor legum, Cic.: législateur.    - conditor historiae, Ov.: auteur d'une histoire.    - conditor disciplinae militaris, Plin.: restaurateur de la discipline militaire. [st1]2 [-] condītŏr, ōris, m. [condio]: celui qui apprête un mets, cuisinier, pâtissier, confiseur.
    * * *
    [st1]1 [-] condĭtŏr, ōris, m. [condo]: qui fonde, qui institue, fondateur, auteur; créateur.    - conditor legum, Cic.: législateur.    - conditor historiae, Ov.: auteur d'une histoire.    - conditor disciplinae militaris, Plin.: restaurateur de la discipline militaire. [st1]2 [-] condītŏr, ōris, m. [condio]: celui qui apprête un mets, cuisinier, pâtissier, confiseur.
    * * *
    I.
        Conditor, pen. prod. Verbale. Qui scait bien assaisonner, Assaisonneur. Cic. Hi sunt conditores instructoresque conuiuii.
    \
        Conditor totius negotii. Cic. Celuy qui a faict toute la menee. Bud.
    II.
        Conditor, pen. corr. Verbale. Edificateur, Bastisseur, Autheur, Fondateur, Inventeur: vt Conditor legum. Plaut.

    Dictionarium latinogallicum > conditor

  • 8 dispendium

    dispendĭum, ĭi, n. [st2]1 [-] dépense, frais, perte (d'argent). [st2]2 [-] préjudice, dommage, perte.    - dispendium silvae, Luc. 8, 2: marche difficile à travers une forêt.    - sine dispendio disciplinae, Aus. Grat. Act. 32: sans nuire à la discipline.
    * * *
    dispendĭum, ĭi, n. [st2]1 [-] dépense, frais, perte (d'argent). [st2]2 [-] préjudice, dommage, perte.    - dispendium silvae, Luc. 8, 2: marche difficile à travers une forêt.    - sine dispendio disciplinae, Aus. Grat. Act. 32: sans nuire à la discipline.
    * * *
        Dispendium, dispendii. Plaut. Despense, Perte.
    \
        Minore nusquam bene fui dispendio. Plaut. A moins de despens.
    \
        Magno id lignorum dispendio fit. Plin. Il y a grande despense de bois à faire cela.
    \
        Dispendium. Plaut. Dommage.

    Dictionarium latinogallicum > dispendium

  • 9 fas

    fas, n. indécl. [fari] [st2]1 [-] parole divine, l'ordre de Dieu, droit divin, justine divine, droit naturel, lois divines, destin. [st2]2 [-] ce qui est ordonné ou permis par les dieux. [st2]3 [-] ce qui est permis, le juste, le légitime, le bien. [st2]4 [-] Justice divine (personnifiée).    - fas [] jus: la loi humaine.    - jus ac fas omne delere, Cic.: détruire toutes les lois divines et humaines.    - fas obstat, Virg.: le destin s'y oppose.    - fas omne mundi, Sen.: toutes les divinités du ciel.    - fas est + inf. ou prop. inf.: il est permis par les dieux de ou que, il est possible de, le destin veut que.    - si fas est cadere Trojam, Ov.: si le destin veut que Troie succombe.    - fas: ce qui est permis [] nefas: ce qui est défendu.    - fas nefasque: le juste et l'injuste, le bien et le mal.    - fas nefasque confundere, Ov.: confondre ce qui est permis et ce qui est défendu.    - per omne fas et nefas aliquem sequi, Liv.: suivre qqn dans le bien et dans le mal.    - fas omne abrumpit, Virg. En. 3: il foule aux pieds toute justice.    - fas est dictu ou fas est dicere: il est permis de dire.    - nec mihi numero conprendere fas est, Ov. A. A. 3: il ne m'est pas possible d'énumérer.    - fas omne est, Cytherea, meis te fidere regnis, Virg. En. 5: tu as tout à fait le droit, Cythérée, de te fier à mon royaume.    - leporem gustare fas non putant, Caes. BG. 5: ils pensent qu'il est pas permis de manger du lièvre (ils se font un scrupule de...).    - quo praeter sacerdotes adire fas non est, Caes. BC. 3: où l'on ne peut entrer, à l'exception des prêtres.    - contra quam fas erat amore capta, Cic. Clu.: éprise d'un amour illégitime.    - fas (= jus) gentium, armorum, disciplinae, Tac.: le droit des gens, de la guerre, les lois de la discipline.    - prima deûm, Fas, quae Themis est Graiis, Aus.: la Justice divine, la première des divinités, Thémis chez les Grecs.    - adj. - dies fas, Varr.: jour faste.
    * * *
    fas, n. indécl. [fari] [st2]1 [-] parole divine, l'ordre de Dieu, droit divin, justine divine, droit naturel, lois divines, destin. [st2]2 [-] ce qui est ordonné ou permis par les dieux. [st2]3 [-] ce qui est permis, le juste, le légitime, le bien. [st2]4 [-] Justice divine (personnifiée).    - fas [] jus: la loi humaine.    - jus ac fas omne delere, Cic.: détruire toutes les lois divines et humaines.    - fas obstat, Virg.: le destin s'y oppose.    - fas omne mundi, Sen.: toutes les divinités du ciel.    - fas est + inf. ou prop. inf.: il est permis par les dieux de ou que, il est possible de, le destin veut que.    - si fas est cadere Trojam, Ov.: si le destin veut que Troie succombe.    - fas: ce qui est permis [] nefas: ce qui est défendu.    - fas nefasque: le juste et l'injuste, le bien et le mal.    - fas nefasque confundere, Ov.: confondre ce qui est permis et ce qui est défendu.    - per omne fas et nefas aliquem sequi, Liv.: suivre qqn dans le bien et dans le mal.    - fas omne abrumpit, Virg. En. 3: il foule aux pieds toute justice.    - fas est dictu ou fas est dicere: il est permis de dire.    - nec mihi numero conprendere fas est, Ov. A. A. 3: il ne m'est pas possible d'énumérer.    - fas omne est, Cytherea, meis te fidere regnis, Virg. En. 5: tu as tout à fait le droit, Cythérée, de te fier à mon royaume.    - leporem gustare fas non putant, Caes. BG. 5: ils pensent qu'il est pas permis de manger du lièvre (ils se font un scrupule de...).    - quo praeter sacerdotes adire fas non est, Caes. BC. 3: où l'on ne peut entrer, à l'exception des prêtres.    - contra quam fas erat amore capta, Cic. Clu.: éprise d'un amour illégitime.    - fas (= jus) gentium, armorum, disciplinae, Tac.: le droit des gens, de la guerre, les lois de la discipline.    - prima deûm, Fas, quae Themis est Graiis, Aus.: la Justice divine, la première des divinités, Thémis chez les Grecs.    - adj. - dies fas, Varr.: jour faste.
    * * *
        Fas, neu. gene. indeclinabile, in nominatiuo, accusatiuo, et vocatiuo tantum inuenitur. Qui loit et n'est point desplaisant à Dieu.
    \
        Fas et iura sinunt. Virgil. Les droicts tant divins que humains le permettent.
    \
        Si fas dixisse. Stat. S'il est licite de le dire.
    \
        Contra fas aliquid facere. Cic. Contre Dieu et raison.
    \
        Fas est. Quintil. Il loist, Il est loisible, Il est licite et permis.
    \
        Fas habere. Plaut. Tenir une chose saincte, et ne l'oser toucher.
    \
        Hominum fibris consulere deos fas habebant. Tacit. Ils tenoyent pour chose licite.

    Dictionarium latinogallicum > fas

  • 10 ingenuus

    [st1]1 [-] ingĕnŭus, a, um.: a - né dans le pays, indigène.    - Lucr. 1, 230 ; Juv. 3, 20. b - inné, naturel, apporté au monde en naissant.    - Plaut. Mil. 632; Prop. 1, 4, 13. d - né libre [de parents libres], bien né, de bonne famille.    - est hominis ingenui et liberaliter educati velle... Cic. Fin. 3, 57: c'est le fait d'un homme bien né et d'éducation libérale que de vouloir...    - cf. Cic. Fin. 4, 23; Br. 261 ; Flac. 84 ; Phil. 3, 31 ; Hor. S. 1, 6, 91; Liv. 10, 8, 10.    - ingenuus, i, m.: un homme libre.    - cf. Cic. Verr. 2, 58 ; Pis. 67 ; Cat 4, 15 ; Gaius, 1, 11.    - ingenua, ae, f.: une femme libre.    - cf. Plaut. Mil. 784, 961; Gaius, 1, 194. g - digne d'un h. libre, d'un h. bien né, noble.    - artes ingenuae, Cic. Fin. 3, 4: arts libéraux.    - ingenua studia, Cic. Fin. 5, 48: occupations libérales.    - ingenuae disciplinae, Cic Fin, 2, 68: études libérales.    - genus jocandi ingenuum, Cic. Off. 1, 103: plaisanterie d'un homme bien né, de bon ton, de bonne compagnie.    - cf. Cic. Off. 1, 104 ; Phil. 10, 18 ; Fam. 5, 21, 3.    - masc. pris substt aperte odisse magis ingenui est quam, Cic. Lael. 65: il y a plus de noblesse à haïr ouvertement que. h - [poét.] faible, tendre, délicat.    - Ov. Tr. 1, 5, 72. [st1]2 [-] Ingĕnŭus, i, m.: un des 30 tyrans, empereur en 260 ap. J.-C. --- Treb.
    * * *
    [st1]1 [-] ingĕnŭus, a, um.: a - né dans le pays, indigène.    - Lucr. 1, 230 ; Juv. 3, 20. b - inné, naturel, apporté au monde en naissant.    - Plaut. Mil. 632; Prop. 1, 4, 13. d - né libre [de parents libres], bien né, de bonne famille.    - est hominis ingenui et liberaliter educati velle... Cic. Fin. 3, 57: c'est le fait d'un homme bien né et d'éducation libérale que de vouloir...    - cf. Cic. Fin. 4, 23; Br. 261 ; Flac. 84 ; Phil. 3, 31 ; Hor. S. 1, 6, 91; Liv. 10, 8, 10.    - ingenuus, i, m.: un homme libre.    - cf. Cic. Verr. 2, 58 ; Pis. 67 ; Cat 4, 15 ; Gaius, 1, 11.    - ingenua, ae, f.: une femme libre.    - cf. Plaut. Mil. 784, 961; Gaius, 1, 194. g - digne d'un h. libre, d'un h. bien né, noble.    - artes ingenuae, Cic. Fin. 3, 4: arts libéraux.    - ingenua studia, Cic. Fin. 5, 48: occupations libérales.    - ingenuae disciplinae, Cic Fin, 2, 68: études libérales.    - genus jocandi ingenuum, Cic. Off. 1, 103: plaisanterie d'un homme bien né, de bon ton, de bonne compagnie.    - cf. Cic. Off. 1, 104 ; Phil. 10, 18 ; Fam. 5, 21, 3.    - masc. pris substt aperte odisse magis ingenui est quam, Cic. Lael. 65: il y a plus de noblesse à haïr ouvertement que. h - [poét.] faible, tendre, délicat.    - Ov. Tr. 1, 5, 72. [st1]2 [-] Ingĕnŭus, i, m.: un des 30 tyrans, empereur en 260 ap. J.-C. --- Treb.
    * * *
        Ingenuus, Adiectiuum. Boethius. Qui est de franche condition, et qui ne fut jamais serf selon les loix de son pays.
    \
        Artes ingenuae. Cic. Arts liberaux, Sciences qu'on apprenoit seulement aux gens libres et de franche condition.
    \
        Corpus ingenuum. Ouid. Libre, Franc, De franche condition.
    \
        Crines ingenui. Stat. Beaulx, et tels qu'il appartient à un enfant de bonne maison.
    \
        Crux ingenua. Martial. Travail voluntaire, librement et voluntairement enduré par celuy qui est de libre condition, ou Travail donné aux nobles.
    \
        Facies ingenua. Plaut. Belle, Noble.
    \
        Facta ingenua. Plaut. Nobles faicts.
    \
        Genae ingenuae. Ouid. Belles.
    \
        Ingenua gula, ironice. Martial. Non minus ingenua est et mihi Marce gula. Je n'ay non plus bouche de vilain, que vous.

    Dictionarium latinogallicum > ingenuus

  • 11 lac

    lāc, lactis, n. [st2]1 [-] lait. [st2]2 [-] suc laiteux (des plantes). [st2]3 [-] couleur laiteuse.    - cf. gr. γάλα, γάλακτος.    - lacte vivere, Caes. B. G. 4, 1: vivre de lait.    - lac pressum, Virg.: fromage.    - a lacte cunisque, Quint. 1, 1, 21: dès l'âge le plus tendre.    - lac gallinaceum, Plin. N. H. praef. § 23: lait de poule (chose chimérique, merle blanc).    - satiari quodam disciplinae lacte, Quint. 2, 4, 5: s'abreuver du lait de la science.    - cetera lactis erant, Ov. A. A. 1, 290: le reste était blanc comme le lait.    - herbae cum lacte veneni, Virg.: plantes pleines d'un suc vénéneux.    - acc. lactem, non classique. - habere lactem venui, Apul. M. 8, 19: avoir du lait à vendre.
    * * *
    lāc, lactis, n. [st2]1 [-] lait. [st2]2 [-] suc laiteux (des plantes). [st2]3 [-] couleur laiteuse.    - cf. gr. γάλα, γάλακτος.    - lacte vivere, Caes. B. G. 4, 1: vivre de lait.    - lac pressum, Virg.: fromage.    - a lacte cunisque, Quint. 1, 1, 21: dès l'âge le plus tendre.    - lac gallinaceum, Plin. N. H. praef. § 23: lait de poule (chose chimérique, merle blanc).    - satiari quodam disciplinae lacte, Quint. 2, 4, 5: s'abreuver du lait de la science.    - cetera lactis erant, Ov. A. A. 1, 290: le reste était blanc comme le lait.    - herbae cum lacte veneni, Virg.: plantes pleines d'un suc vénéneux.    - acc. lactem, non classique. - habere lactem venui, Apul. M. 8, 19: avoir du lait à vendre.
    * * *
        Lac, lactis, neut. gen. Sine plurali. Du laict. Virgil.
    \
        Lactis coagulatio. Plin. Caillement de laict.
    \
        Asininum. Plin. Laict d'asnesse.
    \
        Bubulum lac. Plin. Laict de vache.
    \
        Camelinum. Plin. De chameau.
    \
        Caprinum. Plin. De chevre.
    \
        Equinum. Plin. De jument.
    \
        Ficulnum. Plin. Laict de figuier.
    \
        Humanum. Plin. De femme.
    \
        Innocentius est lac decoctum. Plin. Moins malfaisant.
    \
        Ouillum. Plin. De brebis.
    \
        Suillum. Plinius. De truye.
    \
        Vaccinum. Plin. De vache.
    \
        Depulsus lacte leo. Horat. Sevré.
    \
        Lactis vbertatem intermissam restituit glaucium. Plin. Fait revenir et renouveler le laict.
    \
        Lac subducitur agnis. Virgil. On les sevre.

    Dictionarium latinogallicum > lac

  • 12 corrector

    corrēctor, ōris, m. (corrigo), I) der Berichtiger, Verbesserer, a) lebl. Ggstde.: c. atque emendator nostrae civitatis, Cic.: u. (v. lebl. Subjj.) usus, qui unus est legum c., Liv.: u. absol., MI. illud quod cecĭdit forte id arte ut corrigas (ausgleichest). DE. corrector, Ausgleicher! Ter. – in moral. Beziehung, disciplinae castrorum corrector emendatorque, Plin. pan.: disciplinae militaris et morum magna ex parte corrector, Eutr.: c. pravitatis humanae, Lact.: asperitatis et invidiae c., Umwandler des störrigen Sinnes usw., Hor. – b) einer Pers., der tadelnde Zurechtweiser, im üblen Sinne der Splitterrichter, Hofmeister, hic c., Cic.: emendator et c. noster, Cic. – in moral. Beziehung, c. peccantium, Sen.: correctorem asperrime pati, Sen. – II) ein kaiserl. Landvogt in den kleineren Provinzen, bes. in Italien, der auf Ordnung zu sehen u. die kaiserl. Gebäude zu beaufsichtigen hatte, Lucaniae, Eutr.: Italiae, Inscr.: correctoris (Tusciae) potestas, Amm.: correctores et praesides provinciarum, ICt.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > corrector

  • 13 disciplīna

        disciplīna ae, f    [discipulus], instruction, tuition, teaching, training, education: puerilis: adulescentīs in disciplinam ei tradere: te in disciplinam meam tradere: in disciplinam (Druidum) convenire, Cs.: res, quarum est disciplina, the objects of instruction: quae (incommoda) pro disciplinā et praeceptis habere possent, Cs.— Learning, knowledge, science, discipline, culture: homo (summā) disciplinā: a pueris nullo officio aut disciplinā adsuefacti, Cs.: Italia plena Graecarum disciplinarum: his disciplinis institutus: militiae, tactics: bellica: militaris, military discipline, L.: occidere non disciplinā, sed impetu, Ta.: navalis: rei p., statesmanship: vetus regum, severity: familiae gravis: maiorum, S.: certa vivendi, orderly way: populorum, the art of governing: philosophiae, a system: tres trium disciplinarum principes.— A custom, habit: Nam disciplinast eis, demunerarier, etc., T.: imitari avi mores disciplinamque: familiae. — A school: itinera disciplinarum: philosophorum disciplinae, sects, T.
    * * *
    teaching, instruction, education; training; discipline; method, science, study

    Latin-English dictionary > disciplīna

  • 14 disciplina

    discī̆plīna (also uncontr. DISCIPVLINA, Num. Hadr. ap. Eckh. D. N. V. 6, p. 503; the Cod. palimps. Cic. Rep. 2, 19, prima manu has likewise DISCIPVLINA: so,

    discipulina,

    Plaut. Most. 1, 2, 75 Lorenz; id. As. 1, 3, 49 Fleck.; cf. Ussing ad loc.), ae. f. [discipulus], instruction, tuition, teaching in the widest sense of the word (for syn. cf.: ars, litterae, doctrina, scientia, cognitio, numanitas—very freq. and good prose).
    I.
    Lit.:

    ad aliquem disciplinae causa concurrere (for which, shortly after: illo discendi causa proficisci),

    Caes. B. G. 6, 13, 4; cf. ib. 6, 14, 2 and 3:

    alicui in disciplinam tradi,

    Cic. Div. 1, 41, 92; cf. id. Verr. 2, 1, 45; id. Phil. 2, 2:

    eadem in litteris ratio est reliquisque rebus, quarum est disciplina,

    are the objects of instruction, id. Div. 2, 3, 10: puerilis, id. Rep. 4, 3; 4; cf.:

    pueritiae disciplinae,

    id. de Imp. Pomp. 10, 28:

    praestantior,

    id. Fam. 1, 7 fin. et saep.
    II.
    Meton. (causa pro effectu), all that is taught in the way of instruction, whether with reference to single circumstances of life, or to science, art, morals, politics, etc., learning, knowledge, science, discipline.
    A.
    Object.:

    caveto alienam disciplinam temere contemnas,

    Cato R. R. 1, 4:

    qui haec (sc. justitia, fides, aequitas, etc.) disciplinis informata, alia moribus confirmarunt, sanxerunt autem alia legibus,

    Cic. Rep. 1, 2:

    totius familiae praecepta et instituta et disciplina,

    id. Verr. 2, 3, 68:

    a pueris nullo officio aut disciplina assuefacti nihil omnino contra voluntatem faciant,

    Caes. B. G. 4, 1, 9; id. B. C. 3, 10, 4 et saep.:

    cujus prima aetas dedita disciplinis fuit iisque artibus, quibus instruimur ad hunc usum forensem,

    Cic. Cael. 30, 72:

    juris civilis,

    id. de Or. 1, 39, 18; cf. id. Mur. 10 fin.:

    dicendi,

    id. Brut. 44, 163:

    musices,

    music, Quint. 1, 10, 15:

    omnis honesti justique,

    id. 12, 2, 1:

    ruris,

    agriculture, Col. 1, 1, 6; cf.

    id. prooem. § 23 et saep.: militiae,

    art of war, tactics, Cic. de Imp. Pomp. 10, 28; cf.

    bellica,

    id. N. D. 2, 64, 161:

    militaris,

    Nep. Iphicr. 1 and 2; esp. military discipline, Liv. 8, 7 fin.; 8, 32; 34; 35; Tac. G. 25; Suet. Caes. 24 et saep.; cf.

    also: docuit, quid populi Romani disciplina atque opes possent,

    Caes. B. G. 6, 1 fin.;

    and with usus,

    id. ib. 1, 40, 5:

    domestica,

    domestic discipline, Suet. Caes. 48; cf.

    domus,

    id. Aug. 65 et saep.:

    rei publicae,

    science of government, statesmanship, Cic. de Or. 1, 34, 159; cf. id. Rep. 1, 33; 2, 38 fin.;

    3, 3 al.: disciplina philosophiae,

    philosophical doctrines, philosophical system, Cic. Ac. 2, 3; cf. id. Fin. 1, 4 fin.; id. N. D. 1, 7; 5, 32, 90; id. Brut. 25; id. Off. 3, 4, 20 et saep.—
    B.
    Subject., a custom, habit:

    eademne erat haec disciplina tibi, quum tu adolescens eras?

    Plaut. Bacch. 3, 3, 17:

    eādem nos disciplinā utimur,

    id. As. 1, 3, 49; cf. Ter. Heaut. 2, 3, 59 Ruhnk.:

    imitatur malarum malam disciplinam,

    Plaut. Cas. 3, 5, 28; cf.:

    imitari, Castor, potius avi mores disciplinamque debebas,

    Cic. Deiot. 10; cf.

    also,

    id. Verr 2, 3, 68; Plaut. Merc. 1, 1, 6; id. Truc. 1, 1, 30.

    Lewis & Short latin dictionary > disciplina

  • 15 assumptor

    assūmptor, ōris m.
    усваивающий, воспринимающий ( disciplinae et virtutis Hier)

    Латинско-русский словарь > assumptor

  • 16 coercitor

    coërcitor, ōris m. [ coerceo ]
    1) держащий в повиновении, поддерживающий дисциплину (c. disciplīnae militaris Eutr)

    Латинско-русский словарь > coercitor

  • 17 compositio

    ōnis f. [ compono ]
    1) составление, сочетание, связывание, сложение, соединение ( membrorum C)
    2) приготовление (unguentorum C; remediorum Sen)
    3) составление, работа над сочинением (juris pontificalis C)
    4) состав, снадобье, лекарство (ad laterum dolores c. CC)
    5) приведение в порядок, упорядочение, устройство (magistratuum, disciplinae C)
    6) прекращение спора, устранение разногласия, примирение ( legatos ad aliquem mittere de compositione Cs)
    9) сопоставление, противопоставление, выставление друг против друга ( gladiatorum C)
    10) ритор. построение сложного предложения rhH., C

    Латинско-русский словарь > compositio

  • 18 corrector

    corrēctor, ōris m. [ corrigo ]
    1) исправитель, улучшающий, совершенствующий (legum L; disciplinae militaris Eutr)
    2) придирчивый наставник, критикан C, Sen, H

    Латинско-русский словарь > corrector

  • 19 depalator

    dēpālātor, ōris m. [ depalo I \]
    установитель вех, т. е. основатель ( disciplinae divinae Tert)

    Латинско-русский словарь > depalator

  • 20 determinator

    dēterminātor, ōris m.
    определяющий, устанавливающий (d. disciplinae Tert)

    Латинско-русский словарь > determinator

См. также в других словарях:

  • Sacrae Disciplinae Leges — Die Apostolische Konstitution Sacrae Disciplinae Leges von Papst Johannes Paul II. wurde am 25. Januar 1983 unterzeichnet und diente der Promulgation des neuen kirchlichen Gesetzbuches (Codex Iuris Canonici (CIC)). „Die katholische Kirche pflegte …   Deutsch Wikipedia

  • Supremi Disciplinae —     Supremi disciplinæ     † Catholic Encyclopedia ► Supremi disciplinæ     Motu Proprio of Pius X, promulgated 2 July, 1911, relating to Holy Days of obligation. On Holy Days of precept a twofold duty is incumbent on the faithful, of hearing… …   Catholic encyclopedia

  • DISCIP — Disciplinae …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • DISCIPLINE — disciplinae …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • DISCIPAUGCOH — Disciplinae Augustae cohors …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • Гуревич, Павел Семёнович — Павел Семёнович Гуревич …   Википедия

  • Renaissance du 12e siècle — Renaissance du XIIe siècle La renaissance du XIIe siècle est une période majeure de renouveau du monde culturel au Moyen Âge, mise en évidence par les travaux des historiens Charles H. Haskins, Jacques Le Goff ou encore Jacques Verger.… …   Wikipédia en Français

  • Renaissance du 12è siècle — Renaissance du XIIe siècle La renaissance du XIIe siècle est une période majeure de renouveau du monde culturel au Moyen Âge, mise en évidence par les travaux des historiens Charles H. Haskins, Jacques Le Goff ou encore Jacques Verger.… …   Wikipédia en Français

  • Renaissance du XIIe siecle — Renaissance du XIIe siècle La renaissance du XIIe siècle est une période majeure de renouveau du monde culturel au Moyen Âge, mise en évidence par les travaux des historiens Charles H. Haskins, Jacques Le Goff ou encore Jacques Verger.… …   Wikipédia en Français

  • Renaissance du XIIe siècle — La renaissance du XIIe siècle est une période majeure de renouveau du monde culturel au Moyen Âge, mise en évidence par les travaux des historiens Charles H. Haskins, Jacques Le Goff ou encore Jacques Verger. Stimulée par un contexte de… …   Wikipédia en Français

  • Renaissance du xiie siècle — La renaissance du XIIe siècle est une période majeure de renouveau du monde culturel au Moyen Âge, mise en évidence par les travaux des historiens Charles H. Haskins, Jacques Le Goff ou encore Jacques Verger. Stimulée par un contexte de… …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»