Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

deity

  • 1 dīvīnus

        dīvīnus adj. with comp. and sup.    [divus], of a god, of a deity, divine: numen: stirps, V.: origo, L.: sine ope divinā, Cs.: animos esse divinos, i. e. of divine origin: religiones, L.: causa divinior: divinissima dona, i. e. most worthy of a deity: rem divinam facere, worship, T.: rem divinam ture ac vino fecisse, L.: rebus divinis praeesse, religion, Cs.: agere divina humanaque, religious and secular duties, L.: divina humanaque Divitiis parent, the whole world, H.: omnium divinarum humanarum rerum consensio, i. e. union in all interests and feelings: divina humanaque scelera, sacrilege and outrage, L.: rerum divinarum et humanarum scientia, physics and morals: divinum ius et humanum, natural and positive law: (homines) soli divinocum capaces, Iu. — Divincly inspired, prophetic: animus divinior: cum ille potius divinus fuerit, N.: vates, H.: poëta, V.: futuri Sententia, H.: Imbrium avis imminentium, H. — As subst m., a soothsayer, prophet: nescio qui ille divinus: divine tu, inaugura, L.: adsisto divinis, watch the fortunetellers, H.— Godlike, superhuman, admirable, excellent: genus hominum: legiones: fides: senatūs admurmuratio: quā (ratione) nihil est in homine divinius: domus, i. e. imperial, Ph.
    * * *
    I
    divina -um, divinior -or -us, divinissimus -a -um ADJ
    divine, of a deity/god, godlike; sacred; divinely inspired, prophetic; natural
    II

    Latin-English dictionary > dīvīnus

  • 2 divina

    dīvīnus, a, um, adj. [divus], of or belonging to a deity, divine (class. and very freq.).
    I.
    Prop.:

    divinae Matris imago,

    Lucr. 2, 609:

    numen,

    id. 1, 154; 4, 1233; Cic. N. D. 1, 9, 22; id. Mil. 30 fin. al.:

    stirps,

    Verg. A. 5, 711; Ov. M. 2, 633; cf.

    semen,

    id. ib. 1, 78;

    and, origo,

    Liv. 1, 15:

    Pergamum divina moenitum manu,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 2; cf.:

    non sine ope divina bellum gerere,

    Caes. B. G. 2, 31, 2; and:

    quasi divino consilio,

    Cic. Fam. 13, 4 fin.:

    stellae divinis animatae mentibus,

    Cic. Rep. 6, 15:

    divina studia colere,

    id. ib. 6, 18:

    animos hominum esse divinos, i. e.,

    of divine origin, id. Lael. 4, 13; cf.: hoc divinum animal (homo, shortly before: quasi mortalem deum), id. [p. 603] Fin. 2, 13, 40:

    aliquis instinctus inflatusque,

    id. Div. 1, 6 fin.; cf.:

    causa divinior,

    id. Fin. 5, 11, 33 et saep.:

    condimenta,

    enjoyed by the gods, divine, Plaut. Ps. 3, 2, 37:

    odor (Veneris),

    Verg. A. 1, 403; cf.

    decoris,

    id. ib. 5, 647:

    ars Palladis,

    id. ib. 2, 15 et saep.:

    divinissima dona, i. e.,

    most worthy of a deity, Cic. Leg. 2, 18: re divina facta, i. e., religious exercise, divine worship, sacrifice, etc., Plaut. Am. 3, 3, 13;

    in this sense res divina is very freq.,

    id. Epid. 2, 3, 11; 3, 3, 34 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 7; id. Hec. 1, 2, 109; Cic. N. D. 3, 18, 47; id. Div. 2, 10; Nep. Hann. 2, 4; Plin. 18, 2, 2, § 7; Suet. Tib. 44 et saep.; less freq. in the plur. divinae res, Plaut. Mil. 3, 1, 81; Cic. Verr. 2, 4, 8; id. Div. 2, 10; Liv. 23, 11.—In plur. also in gen. for religious affairs, Caes. B. G. 6, 13, 4; 6, 21, 1; Cic. Div. 1, 4 fin. —Also verba, a form of prayer, Cato R. R. 14, 3:

    religiones (opp. fides humana),

    Liv. 9, 9; cf. id. 34, 31.—
    B.
    Freq. connected with humanus as a stronger designation for all things, things of every kind, etc. (cf.: di hominesque under deus, I. B. fin.):

    dedunt se, divina humanaque omnia,

    Plaut. Am. 1, 1, 102; cf. id. Trin. 2, 4, 78; Liv. 9, 14; Suet. Caes. 84:

    res,

    Cic. Lael. 6:

    jura,

    id. Rosc. Am. 23 fin.; Caes. B. C. 1, 6 fin.:

    scelera,

    Liv. 3, 19; cf. id. 29, 18 fin.:

    spes,

    id. 10, 40 et saep. But in the explanation of philosophia by scientia divinarum humanarumque rerum, the term divinae res denotes nature, physics, as distinguished from humanae res, i. e. morals, Cic. Tusc. 5, 3, 7; 4, 26, 57; id. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5; id. Fin. 2, 12, 37; Sen. Ep. 88; 90; Quint. 12, 2, 8; 20 al.; cf. Cic. Or. 34; Quint. 10, 1, 35.—So too in jurid. lang., divinae res signifies natural laws, in opp. to humanae res, positive laws, Cic. Sest. 42, 91; Just. Inst. 1, 1; Dig. 1, 1, 10.— dīvīnum, i, n.,
    1.
    The deity, to theion:

    divina si faverint,

    God willing, Pall. 1, 1, 2; Juv. 15, 144; Amm. 23, 6; id. 22, 16 fin.
    2.
    The divine, that which comes from God, nihil est divino divinius, Sen. Ep. 66, 11.—
    3.
    That which is under the sanction of a god; hence: quicquam divini credere alicui; or simply: divini alicui credere, to believe one upon oath (ante-class.):

    numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis, in, etc.,

    Plaut. Am. 2, 2, 40:

    quid ei divini aut humani aequum est credere?

    id. Poen. 2, 1, 20:

    nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni, etc.,

    id. Bacch. 3, 3, 99; id. As. 5, 2, 4.
    II.
    Transf.
    A.
    Divinely inspired, prophetic:

    aliquid praesagiens atque divinum,

    Cic. Div. 1, 38:

    animus appropinquante morte multo est divinior, etc.,

    id. ib. 1, 30, 63; cf. id. ib. 1, 28 fin.:

    cum ille potius divinus fuerit,

    Nep. Att. 9, 1:

    divinarum sagacem flammarum,

    Sil. 3, 344:

    divini quicquam,

    Plaut. Am. 2, 2, 40; cf. id. Bacch. 3, 4, 5;

    also joined to humani,

    id. As. 5, 2, 4; id. Poen. 2, 20.— Poet. of poets:

    vates,

    Hor. A. P. 400; cf.:

    divini pectoris carmina,

    Lucr. 1, 731.—With gen.:

    divina futuri Sententia,

    Hor. A. P. 218:

    avis imbrium imminentium,

    id. C. 3, 27, 10.— Subst.: dīvīnus, i, m., a soothsayer, prophet = vates, Cic. Div. 1, 58; 2, 3; id. Fat. 8; Liv. 1, 36; Hor. S. 1, 6, 114; Vulg. Deut. 18, 11 al.—In the fem.: dīvīna, ae, a prophetess, Petr. 7, 2.—
    B.
    Like caelestis (but far more freq. in prose), godlike, superhuman, admirable, excellent:

    ex maxime raro genere hominum et paene divino,

    Cic. Lael. 18:

    ingenio esse divino,

    id. Rep. 2, 2:

    magni cujusdam civis et divini viri,

    id. ib. 1, 29; cf.:

    caelestes divinaeque legiones,

    id. Phil. 5, 11:

    senatus in supplicatione deneganda,

    id. Q. Fr. 2, 8:

    homo in dicendo,

    id. de Or. 1, 10, 40: homo, Crispus ap. Quint. 8, 5, 17:

    orator,

    Quint. 4, 3, 13 et saep.:

    incredibilis quaedam et divina virtus,

    Cic. Rep. 3, 3:

    fides,

    id. Mil. 33 fin.:

    admurmuratio senatus,

    id. Verr. 2, 5, 16:

    memoria,

    id. Ac. 2, 1, 2:

    eloquentia M. Tullii,

    Quint. 2, 16, 7:

    facultas eloquendi,

    id. 10, 1, 81:

    ille nitor loquendi,

    id. ib. 83:

    illa ironia,

    id. ib. 4, 1, 70:

    haec in te, Sulpici, divina sunt,

    Cic. de Or. 1, 29 et saep.—In the comp.:

    ratione nihil est in homine divinius,

    Cic. Fin. 5, 13 fin.; id. Par. 1, 3, 14. Under the empire an epithet often bestowed on the emperors:

    domus,

    Phaedr. 5, 8, 38:

    princeps,

    Nazar. Pan. Const. Aug. 35, 3; cf. Inscr. Orell. 277; 339:

    indulgentia,

    Dig. 1, 4, 3 et saep.— Adv.: dīvīne.
    1.
    (Acc. to I.) In a godlike manner, through godlike power:

    nunc tu divine fac huc assis Sosia,

    Plaut. Am. 3, 3, 21.—
    2.
    (Acc. to II.)
    a.
    By divine inspiration, prophetically:

    plura divine praesensa et praedicta reperiri,

    Cic. Div. 1, 55; id. Att. 10, 4; and in the comp., id. Rep. 2, 5 Mos. —
    b.
    In a godlike, superhuman, admirable manner, divinely:

    divine Plato escam malorum appellat voluptatem,

    Cic. de Sen. 13, 44; Quint. 1, 6, 18; 11, 1, 62.— Sup. does not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > divina

  • 3 divinum

    dīvīnus, a, um, adj. [divus], of or belonging to a deity, divine (class. and very freq.).
    I.
    Prop.:

    divinae Matris imago,

    Lucr. 2, 609:

    numen,

    id. 1, 154; 4, 1233; Cic. N. D. 1, 9, 22; id. Mil. 30 fin. al.:

    stirps,

    Verg. A. 5, 711; Ov. M. 2, 633; cf.

    semen,

    id. ib. 1, 78;

    and, origo,

    Liv. 1, 15:

    Pergamum divina moenitum manu,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 2; cf.:

    non sine ope divina bellum gerere,

    Caes. B. G. 2, 31, 2; and:

    quasi divino consilio,

    Cic. Fam. 13, 4 fin.:

    stellae divinis animatae mentibus,

    Cic. Rep. 6, 15:

    divina studia colere,

    id. ib. 6, 18:

    animos hominum esse divinos, i. e.,

    of divine origin, id. Lael. 4, 13; cf.: hoc divinum animal (homo, shortly before: quasi mortalem deum), id. [p. 603] Fin. 2, 13, 40:

    aliquis instinctus inflatusque,

    id. Div. 1, 6 fin.; cf.:

    causa divinior,

    id. Fin. 5, 11, 33 et saep.:

    condimenta,

    enjoyed by the gods, divine, Plaut. Ps. 3, 2, 37:

    odor (Veneris),

    Verg. A. 1, 403; cf.

    decoris,

    id. ib. 5, 647:

    ars Palladis,

    id. ib. 2, 15 et saep.:

    divinissima dona, i. e.,

    most worthy of a deity, Cic. Leg. 2, 18: re divina facta, i. e., religious exercise, divine worship, sacrifice, etc., Plaut. Am. 3, 3, 13;

    in this sense res divina is very freq.,

    id. Epid. 2, 3, 11; 3, 3, 34 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 7; id. Hec. 1, 2, 109; Cic. N. D. 3, 18, 47; id. Div. 2, 10; Nep. Hann. 2, 4; Plin. 18, 2, 2, § 7; Suet. Tib. 44 et saep.; less freq. in the plur. divinae res, Plaut. Mil. 3, 1, 81; Cic. Verr. 2, 4, 8; id. Div. 2, 10; Liv. 23, 11.—In plur. also in gen. for religious affairs, Caes. B. G. 6, 13, 4; 6, 21, 1; Cic. Div. 1, 4 fin. —Also verba, a form of prayer, Cato R. R. 14, 3:

    religiones (opp. fides humana),

    Liv. 9, 9; cf. id. 34, 31.—
    B.
    Freq. connected with humanus as a stronger designation for all things, things of every kind, etc. (cf.: di hominesque under deus, I. B. fin.):

    dedunt se, divina humanaque omnia,

    Plaut. Am. 1, 1, 102; cf. id. Trin. 2, 4, 78; Liv. 9, 14; Suet. Caes. 84:

    res,

    Cic. Lael. 6:

    jura,

    id. Rosc. Am. 23 fin.; Caes. B. C. 1, 6 fin.:

    scelera,

    Liv. 3, 19; cf. id. 29, 18 fin.:

    spes,

    id. 10, 40 et saep. But in the explanation of philosophia by scientia divinarum humanarumque rerum, the term divinae res denotes nature, physics, as distinguished from humanae res, i. e. morals, Cic. Tusc. 5, 3, 7; 4, 26, 57; id. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5; id. Fin. 2, 12, 37; Sen. Ep. 88; 90; Quint. 12, 2, 8; 20 al.; cf. Cic. Or. 34; Quint. 10, 1, 35.—So too in jurid. lang., divinae res signifies natural laws, in opp. to humanae res, positive laws, Cic. Sest. 42, 91; Just. Inst. 1, 1; Dig. 1, 1, 10.— dīvīnum, i, n.,
    1.
    The deity, to theion:

    divina si faverint,

    God willing, Pall. 1, 1, 2; Juv. 15, 144; Amm. 23, 6; id. 22, 16 fin.
    2.
    The divine, that which comes from God, nihil est divino divinius, Sen. Ep. 66, 11.—
    3.
    That which is under the sanction of a god; hence: quicquam divini credere alicui; or simply: divini alicui credere, to believe one upon oath (ante-class.):

    numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis, in, etc.,

    Plaut. Am. 2, 2, 40:

    quid ei divini aut humani aequum est credere?

    id. Poen. 2, 1, 20:

    nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni, etc.,

    id. Bacch. 3, 3, 99; id. As. 5, 2, 4.
    II.
    Transf.
    A.
    Divinely inspired, prophetic:

    aliquid praesagiens atque divinum,

    Cic. Div. 1, 38:

    animus appropinquante morte multo est divinior, etc.,

    id. ib. 1, 30, 63; cf. id. ib. 1, 28 fin.:

    cum ille potius divinus fuerit,

    Nep. Att. 9, 1:

    divinarum sagacem flammarum,

    Sil. 3, 344:

    divini quicquam,

    Plaut. Am. 2, 2, 40; cf. id. Bacch. 3, 4, 5;

    also joined to humani,

    id. As. 5, 2, 4; id. Poen. 2, 20.— Poet. of poets:

    vates,

    Hor. A. P. 400; cf.:

    divini pectoris carmina,

    Lucr. 1, 731.—With gen.:

    divina futuri Sententia,

    Hor. A. P. 218:

    avis imbrium imminentium,

    id. C. 3, 27, 10.— Subst.: dīvīnus, i, m., a soothsayer, prophet = vates, Cic. Div. 1, 58; 2, 3; id. Fat. 8; Liv. 1, 36; Hor. S. 1, 6, 114; Vulg. Deut. 18, 11 al.—In the fem.: dīvīna, ae, a prophetess, Petr. 7, 2.—
    B.
    Like caelestis (but far more freq. in prose), godlike, superhuman, admirable, excellent:

    ex maxime raro genere hominum et paene divino,

    Cic. Lael. 18:

    ingenio esse divino,

    id. Rep. 2, 2:

    magni cujusdam civis et divini viri,

    id. ib. 1, 29; cf.:

    caelestes divinaeque legiones,

    id. Phil. 5, 11:

    senatus in supplicatione deneganda,

    id. Q. Fr. 2, 8:

    homo in dicendo,

    id. de Or. 1, 10, 40: homo, Crispus ap. Quint. 8, 5, 17:

    orator,

    Quint. 4, 3, 13 et saep.:

    incredibilis quaedam et divina virtus,

    Cic. Rep. 3, 3:

    fides,

    id. Mil. 33 fin.:

    admurmuratio senatus,

    id. Verr. 2, 5, 16:

    memoria,

    id. Ac. 2, 1, 2:

    eloquentia M. Tullii,

    Quint. 2, 16, 7:

    facultas eloquendi,

    id. 10, 1, 81:

    ille nitor loquendi,

    id. ib. 83:

    illa ironia,

    id. ib. 4, 1, 70:

    haec in te, Sulpici, divina sunt,

    Cic. de Or. 1, 29 et saep.—In the comp.:

    ratione nihil est in homine divinius,

    Cic. Fin. 5, 13 fin.; id. Par. 1, 3, 14. Under the empire an epithet often bestowed on the emperors:

    domus,

    Phaedr. 5, 8, 38:

    princeps,

    Nazar. Pan. Const. Aug. 35, 3; cf. Inscr. Orell. 277; 339:

    indulgentia,

    Dig. 1, 4, 3 et saep.— Adv.: dīvīne.
    1.
    (Acc. to I.) In a godlike manner, through godlike power:

    nunc tu divine fac huc assis Sosia,

    Plaut. Am. 3, 3, 21.—
    2.
    (Acc. to II.)
    a.
    By divine inspiration, prophetically:

    plura divine praesensa et praedicta reperiri,

    Cic. Div. 1, 55; id. Att. 10, 4; and in the comp., id. Rep. 2, 5 Mos. —
    b.
    In a godlike, superhuman, admirable manner, divinely:

    divine Plato escam malorum appellat voluptatem,

    Cic. de Sen. 13, 44; Quint. 1, 6, 18; 11, 1, 62.— Sup. does not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > divinum

  • 4 divinus

    dīvīnus, a, um, adj. [divus], of or belonging to a deity, divine (class. and very freq.).
    I.
    Prop.:

    divinae Matris imago,

    Lucr. 2, 609:

    numen,

    id. 1, 154; 4, 1233; Cic. N. D. 1, 9, 22; id. Mil. 30 fin. al.:

    stirps,

    Verg. A. 5, 711; Ov. M. 2, 633; cf.

    semen,

    id. ib. 1, 78;

    and, origo,

    Liv. 1, 15:

    Pergamum divina moenitum manu,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 2; cf.:

    non sine ope divina bellum gerere,

    Caes. B. G. 2, 31, 2; and:

    quasi divino consilio,

    Cic. Fam. 13, 4 fin.:

    stellae divinis animatae mentibus,

    Cic. Rep. 6, 15:

    divina studia colere,

    id. ib. 6, 18:

    animos hominum esse divinos, i. e.,

    of divine origin, id. Lael. 4, 13; cf.: hoc divinum animal (homo, shortly before: quasi mortalem deum), id. [p. 603] Fin. 2, 13, 40:

    aliquis instinctus inflatusque,

    id. Div. 1, 6 fin.; cf.:

    causa divinior,

    id. Fin. 5, 11, 33 et saep.:

    condimenta,

    enjoyed by the gods, divine, Plaut. Ps. 3, 2, 37:

    odor (Veneris),

    Verg. A. 1, 403; cf.

    decoris,

    id. ib. 5, 647:

    ars Palladis,

    id. ib. 2, 15 et saep.:

    divinissima dona, i. e.,

    most worthy of a deity, Cic. Leg. 2, 18: re divina facta, i. e., religious exercise, divine worship, sacrifice, etc., Plaut. Am. 3, 3, 13;

    in this sense res divina is very freq.,

    id. Epid. 2, 3, 11; 3, 3, 34 et saep.; Ter. Eun. 3, 3, 7; id. Hec. 1, 2, 109; Cic. N. D. 3, 18, 47; id. Div. 2, 10; Nep. Hann. 2, 4; Plin. 18, 2, 2, § 7; Suet. Tib. 44 et saep.; less freq. in the plur. divinae res, Plaut. Mil. 3, 1, 81; Cic. Verr. 2, 4, 8; id. Div. 2, 10; Liv. 23, 11.—In plur. also in gen. for religious affairs, Caes. B. G. 6, 13, 4; 6, 21, 1; Cic. Div. 1, 4 fin. —Also verba, a form of prayer, Cato R. R. 14, 3:

    religiones (opp. fides humana),

    Liv. 9, 9; cf. id. 34, 31.—
    B.
    Freq. connected with humanus as a stronger designation for all things, things of every kind, etc. (cf.: di hominesque under deus, I. B. fin.):

    dedunt se, divina humanaque omnia,

    Plaut. Am. 1, 1, 102; cf. id. Trin. 2, 4, 78; Liv. 9, 14; Suet. Caes. 84:

    res,

    Cic. Lael. 6:

    jura,

    id. Rosc. Am. 23 fin.; Caes. B. C. 1, 6 fin.:

    scelera,

    Liv. 3, 19; cf. id. 29, 18 fin.:

    spes,

    id. 10, 40 et saep. But in the explanation of philosophia by scientia divinarum humanarumque rerum, the term divinae res denotes nature, physics, as distinguished from humanae res, i. e. morals, Cic. Tusc. 5, 3, 7; 4, 26, 57; id. Off. 1, 43, 153; 2, 2, 5; id. Fin. 2, 12, 37; Sen. Ep. 88; 90; Quint. 12, 2, 8; 20 al.; cf. Cic. Or. 34; Quint. 10, 1, 35.—So too in jurid. lang., divinae res signifies natural laws, in opp. to humanae res, positive laws, Cic. Sest. 42, 91; Just. Inst. 1, 1; Dig. 1, 1, 10.— dīvīnum, i, n.,
    1.
    The deity, to theion:

    divina si faverint,

    God willing, Pall. 1, 1, 2; Juv. 15, 144; Amm. 23, 6; id. 22, 16 fin.
    2.
    The divine, that which comes from God, nihil est divino divinius, Sen. Ep. 66, 11.—
    3.
    That which is under the sanction of a god; hence: quicquam divini credere alicui; or simply: divini alicui credere, to believe one upon oath (ante-class.):

    numquam edepol tu mihi divini quicquam creduis, in, etc.,

    Plaut. Am. 2, 2, 40:

    quid ei divini aut humani aequum est credere?

    id. Poen. 2, 1, 20:

    nam mihi divini numquam quisquam creduat, ni, etc.,

    id. Bacch. 3, 3, 99; id. As. 5, 2, 4.
    II.
    Transf.
    A.
    Divinely inspired, prophetic:

    aliquid praesagiens atque divinum,

    Cic. Div. 1, 38:

    animus appropinquante morte multo est divinior, etc.,

    id. ib. 1, 30, 63; cf. id. ib. 1, 28 fin.:

    cum ille potius divinus fuerit,

    Nep. Att. 9, 1:

    divinarum sagacem flammarum,

    Sil. 3, 344:

    divini quicquam,

    Plaut. Am. 2, 2, 40; cf. id. Bacch. 3, 4, 5;

    also joined to humani,

    id. As. 5, 2, 4; id. Poen. 2, 20.— Poet. of poets:

    vates,

    Hor. A. P. 400; cf.:

    divini pectoris carmina,

    Lucr. 1, 731.—With gen.:

    divina futuri Sententia,

    Hor. A. P. 218:

    avis imbrium imminentium,

    id. C. 3, 27, 10.— Subst.: dīvīnus, i, m., a soothsayer, prophet = vates, Cic. Div. 1, 58; 2, 3; id. Fat. 8; Liv. 1, 36; Hor. S. 1, 6, 114; Vulg. Deut. 18, 11 al.—In the fem.: dīvīna, ae, a prophetess, Petr. 7, 2.—
    B.
    Like caelestis (but far more freq. in prose), godlike, superhuman, admirable, excellent:

    ex maxime raro genere hominum et paene divino,

    Cic. Lael. 18:

    ingenio esse divino,

    id. Rep. 2, 2:

    magni cujusdam civis et divini viri,

    id. ib. 1, 29; cf.:

    caelestes divinaeque legiones,

    id. Phil. 5, 11:

    senatus in supplicatione deneganda,

    id. Q. Fr. 2, 8:

    homo in dicendo,

    id. de Or. 1, 10, 40: homo, Crispus ap. Quint. 8, 5, 17:

    orator,

    Quint. 4, 3, 13 et saep.:

    incredibilis quaedam et divina virtus,

    Cic. Rep. 3, 3:

    fides,

    id. Mil. 33 fin.:

    admurmuratio senatus,

    id. Verr. 2, 5, 16:

    memoria,

    id. Ac. 2, 1, 2:

    eloquentia M. Tullii,

    Quint. 2, 16, 7:

    facultas eloquendi,

    id. 10, 1, 81:

    ille nitor loquendi,

    id. ib. 83:

    illa ironia,

    id. ib. 4, 1, 70:

    haec in te, Sulpici, divina sunt,

    Cic. de Or. 1, 29 et saep.—In the comp.:

    ratione nihil est in homine divinius,

    Cic. Fin. 5, 13 fin.; id. Par. 1, 3, 14. Under the empire an epithet often bestowed on the emperors:

    domus,

    Phaedr. 5, 8, 38:

    princeps,

    Nazar. Pan. Const. Aug. 35, 3; cf. Inscr. Orell. 277; 339:

    indulgentia,

    Dig. 1, 4, 3 et saep.— Adv.: dīvīne.
    1.
    (Acc. to I.) In a godlike manner, through godlike power:

    nunc tu divine fac huc assis Sosia,

    Plaut. Am. 3, 3, 21.—
    2.
    (Acc. to II.)
    a.
    By divine inspiration, prophetically:

    plura divine praesensa et praedicta reperiri,

    Cic. Div. 1, 55; id. Att. 10, 4; and in the comp., id. Rep. 2, 5 Mos. —
    b.
    In a godlike, superhuman, admirable manner, divinely:

    divine Plato escam malorum appellat voluptatem,

    Cic. de Sen. 13, 44; Quint. 1, 6, 18; 11, 1, 62.— Sup. does not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > divinus

  • 5 caelicola

        caelicola ae ( gen plur. -colūm, V.), m    [caelum + COL-], a deity, god (poet.): caelicolae vita, V.: potentes, O.: convivia caelicolarum, Iu.
    * * *
    heaven dweller; deity, god/goddess; worshiper of heavens (L+S)

    Latin-English dictionary > caelicola

  • 6 flāmen

        flāmen inis, m    [2 FLAG-], a priest (of one deity), flamen: divis singulis flamines sunto: flaminem Iovi creavit, L.: Martialis: flaminem prodere: inaugurare, L.
    * * *
    I
    priest, flamen; priest of specific deity
    II
    breeze, wind, gale; blast

    Latin-English dictionary > flāmen

  • 7 nūmen

        nūmen inis, n    [2 NV-], a nod ; hence, a command, will, authority: magnum numen unum et idem sentientis senatūs: Caesareum, O.: adnuite, P. C., nutum numenque vestrum Campanis, L.— The divine will, power of the gods, divine sway, supreme authority: deo, cuius numini parent omnia: di suo numine sua templa defendunt: Nullum numen habes, si sit prudentia (to Fortune), Iu.— God-head, divinity, deity, divine majesty: deorum inmortalium numen placare, Cs.: numina Palladis, V.: per Dianae numina, H.— A divinity, deity, god, goddess: caeleste, L.: Numina laeva, V.: promissaque numine firmat, i. e. by calling to witness, O.: Vadimus haud numine nostro, unpropitious, V.: hospes numinis Idaei, Iu.: numinis loco habere, Ta.: violatum Augusti, Ta.— Sing collect.: sorores vocat, inplacabile numen, O.
    * * *
    divine will, divinity; god

    Latin-English dictionary > nūmen

  • 8 Anubis

    Ănūbis, is and ĭdis (acc. Anubin, Prop. 4, 10, 41:

    Anubim,

    Plin. 33, 9, 46, § 131 Jan), m., = Anoubis [Egyptian], an Egyptian deity which was represented with the head of a dog (cf. Müll. Archaeol. § 408), tutelary deity of the chase:

    latrator Anubis,

    Verg. A. 8, 698; so Ov. Am. 2, 13, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > Anubis

  • 9 caelestia

    caelestis ( coel-), e ( gen. sing. CAELESTAE, Inscr. Neapol. 2602; abl. sing. regularly, caelesti:

    caeleste,

    Ov. H. 16, 277; id. M. 15, 743; cf.: bimestris, cognominis, perennis, patruelis, etc.; gen. plur. caelestum, but caelestium, Enn. Epigr. v. 9 Vahl.; Att. ap. Cic. N. D. 3, 26, 68, or id. Trag. Rel. v. 209 Rib.; Varr. L. L. 6, § 53 Müll.; Lucr. 6, 1274; Cat. 64, 191; 64, 205; Verg. A. 7, 432; Ov. M. 1, 150), adj. [caelum], pertaining to heaven or to the heavens, found in heaven, coming from heaven, etc., heavenly, celestial (class. and very freq.):

    ignis fulminis,

    Lucr. 2, 384; cf.:

    turbine correptus et igni,

    id. 6, 395:

    flammae,

    id. 5, 1093:

    urbes igne caelesti flagrasse,

    Tac. H. 5, 7:

    arcus,

    the rainbow, Plin. 11, 14, 14, § 37; Suet. Aug. 95:

    nubes,

    Ov. A. A. 2, 237:

    aqua,

    rain, Hor. C. 3, 10, 20; cf.

    aquae,

    id. Ep. 2, 1, 135; Liv. 4, 30, 7; Col. 3, 12, 2; 7, 4, 8; Plin. 17, 2, 2, § 14; Dig. 39, 3, 1:

    imbres,

    Col. 3, 13, 7:

    templa,

    Lucr. 5, 1203; 6, 388; 6, 671:

    solum,

    Ov. M. 1, 73:

    plagae,

    id. ib. 12, 40 al.:

    astra,

    id. ib. 15, 846:

    aërii mellis dona,

    Verg. G. 4, 1:

    prodigia,

    Liv. 1, 34, 9; cf.

    minae,

    Tac. H. 1, 18: caelestia auguria vocant cum fulminat aut tonat, Paul. ex Fest. p. 64, 8 Müll.:

    fragor,

    Quint. 12, 10, 4:

    orbes, quorum unus est caelestis,

    Cic. Rep 6, 17, 17.— Subst.: caelestĭa, ĭum, n., the heavenly bodies:

    cogitantes supera atque caelestia, haec nostra, ut exigua et minima, contemnimus,

    Cic. Ac. 2, 41, 127; Tac. H. 5, 4; id. A. 4, 58.—
    II.
    Meton.
    A.
    Divine; and subst., the deity (most freq. like caeles in plur.), the gods.
    1.
    Adj., numen, Cat. 66, 7; Tib. 3, 4, 53; Ov. M. 1, 367:

    animi,

    Verg. A. 1, 11: aula, Ov F 1, 139: irae. Liv. 2, 36, 6:

    ira,

    Sen. Herc. Oet. 441:

    origo,

    Verg. A. 6, 730:

    ortus,

    Quint. 3, 7, 5:

    stirps,

    Ov. M. 1, 760; cf.

    species,

    id. ib. 15, 743:

    nectar,

    id. ib. 4, 252; cf.

    pabula,

    id. ib. 4, 217:

    sapientia,

    Hor. Ep 1, 3, 27:

    auxilium,

    of the gods, Ov. M. 15, 630:

    dona,

    id. ib. 13, 289 al.:

    cognitio caelestium et mortalium,

    Quint. 1, 10, 5; cf. id. 10, 1, 86.—
    * Comp neutr.:

    nihil est caelesti caelestius,

    Sen. Ep. 66, 11 —
    2.
    Subst.: caelestis, is, m., a deity: quicumque dedit formam caelestis avarae, Tib 2, 4, 35.—Mostly plur., the gods:

    divos et eos qui caelestes semper habiti colunto,

    Cic. Leg. 2, 8, 19:

    caelestum templa,

    Lucr. 6, 1273:

    in concilio caelestium,

    Cic. Off. 3, 5, 25; so id. Phil. 4, 4, 10; Liv. 1, 16, 7; 9, 1, 3; Tac. G. 9; id. H. 4, 84; Cat. 64, 191; 64, 205; 68, 76; Tib. 1, 9, 5; Verg. A. 1, 387; 7, 432; Ov. M. 1, 150; 4, 594; 6, 72, 6, 171.—
    3.
    Caelestis, is, f., a female divinity in Carthage, Tert. Apol. 24, Capitol. Pert. 4, 2; Macrin. 3, 1; Treb. Pol. Trig. Tyr. 29, 1.—
    4.
    caelestĭa, ĭum, n., heavenly objects, divine things:

    haec caelelestia semper spectato, illa humana con-t emnito,

    Cic. Rep. 6, 19, 20:

    sapientem non modo cognitione caelestium vel mortalium putant instruendum,

    Quint. 1, 10, 5; Tac. H. 5, 5.—
    B.
    As in most languages, an epithet of any thing splendid or excellent, celestial, divine, god-like, magnificent, preeminent, etc. (so most freq. since the Aug. per., esp. as a complimentary term applied to eminent persons and their qualities;

    in Cic. only once): caelestes divinaeque legiones,

    Cic. Phil. 5, 11, 28:

    quem prope caelestem fecerint,

    Liv. 6, 17, 5:

    ingenium,

    Ov. A. A. 1, 185:

    mens,

    id. F. 1, 534:

    in dicendo vir (sc. Cicero),

    Quint. 10, 2, 18; cf.:

    caelestissimum os (Ciceronis),

    Vell. 2, 66, 3:

    ju dicia,

    Quint. 4, prooem. §

    2 Spald.: praecepta,

    Vell. 2, 94, 2:

    anima,

    id. 2, 123:

    animus,

    id. 2, 60, 2:

    caelestissimorum ejus operum,

    id. 2, 104, 3: quos Elea domum reducit Palma caelestes, glorified, like the gods, Hor C. 4, 2, 18.— Adv. not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > caelestia

  • 10 Caelestis

    caelestis ( coel-), e ( gen. sing. CAELESTAE, Inscr. Neapol. 2602; abl. sing. regularly, caelesti:

    caeleste,

    Ov. H. 16, 277; id. M. 15, 743; cf.: bimestris, cognominis, perennis, patruelis, etc.; gen. plur. caelestum, but caelestium, Enn. Epigr. v. 9 Vahl.; Att. ap. Cic. N. D. 3, 26, 68, or id. Trag. Rel. v. 209 Rib.; Varr. L. L. 6, § 53 Müll.; Lucr. 6, 1274; Cat. 64, 191; 64, 205; Verg. A. 7, 432; Ov. M. 1, 150), adj. [caelum], pertaining to heaven or to the heavens, found in heaven, coming from heaven, etc., heavenly, celestial (class. and very freq.):

    ignis fulminis,

    Lucr. 2, 384; cf.:

    turbine correptus et igni,

    id. 6, 395:

    flammae,

    id. 5, 1093:

    urbes igne caelesti flagrasse,

    Tac. H. 5, 7:

    arcus,

    the rainbow, Plin. 11, 14, 14, § 37; Suet. Aug. 95:

    nubes,

    Ov. A. A. 2, 237:

    aqua,

    rain, Hor. C. 3, 10, 20; cf.

    aquae,

    id. Ep. 2, 1, 135; Liv. 4, 30, 7; Col. 3, 12, 2; 7, 4, 8; Plin. 17, 2, 2, § 14; Dig. 39, 3, 1:

    imbres,

    Col. 3, 13, 7:

    templa,

    Lucr. 5, 1203; 6, 388; 6, 671:

    solum,

    Ov. M. 1, 73:

    plagae,

    id. ib. 12, 40 al.:

    astra,

    id. ib. 15, 846:

    aërii mellis dona,

    Verg. G. 4, 1:

    prodigia,

    Liv. 1, 34, 9; cf.

    minae,

    Tac. H. 1, 18: caelestia auguria vocant cum fulminat aut tonat, Paul. ex Fest. p. 64, 8 Müll.:

    fragor,

    Quint. 12, 10, 4:

    orbes, quorum unus est caelestis,

    Cic. Rep 6, 17, 17.— Subst.: caelestĭa, ĭum, n., the heavenly bodies:

    cogitantes supera atque caelestia, haec nostra, ut exigua et minima, contemnimus,

    Cic. Ac. 2, 41, 127; Tac. H. 5, 4; id. A. 4, 58.—
    II.
    Meton.
    A.
    Divine; and subst., the deity (most freq. like caeles in plur.), the gods.
    1.
    Adj., numen, Cat. 66, 7; Tib. 3, 4, 53; Ov. M. 1, 367:

    animi,

    Verg. A. 1, 11: aula, Ov F 1, 139: irae. Liv. 2, 36, 6:

    ira,

    Sen. Herc. Oet. 441:

    origo,

    Verg. A. 6, 730:

    ortus,

    Quint. 3, 7, 5:

    stirps,

    Ov. M. 1, 760; cf.

    species,

    id. ib. 15, 743:

    nectar,

    id. ib. 4, 252; cf.

    pabula,

    id. ib. 4, 217:

    sapientia,

    Hor. Ep 1, 3, 27:

    auxilium,

    of the gods, Ov. M. 15, 630:

    dona,

    id. ib. 13, 289 al.:

    cognitio caelestium et mortalium,

    Quint. 1, 10, 5; cf. id. 10, 1, 86.—
    * Comp neutr.:

    nihil est caelesti caelestius,

    Sen. Ep. 66, 11 —
    2.
    Subst.: caelestis, is, m., a deity: quicumque dedit formam caelestis avarae, Tib 2, 4, 35.—Mostly plur., the gods:

    divos et eos qui caelestes semper habiti colunto,

    Cic. Leg. 2, 8, 19:

    caelestum templa,

    Lucr. 6, 1273:

    in concilio caelestium,

    Cic. Off. 3, 5, 25; so id. Phil. 4, 4, 10; Liv. 1, 16, 7; 9, 1, 3; Tac. G. 9; id. H. 4, 84; Cat. 64, 191; 64, 205; 68, 76; Tib. 1, 9, 5; Verg. A. 1, 387; 7, 432; Ov. M. 1, 150; 4, 594; 6, 72, 6, 171.—
    3.
    Caelestis, is, f., a female divinity in Carthage, Tert. Apol. 24, Capitol. Pert. 4, 2; Macrin. 3, 1; Treb. Pol. Trig. Tyr. 29, 1.—
    4.
    caelestĭa, ĭum, n., heavenly objects, divine things:

    haec caelelestia semper spectato, illa humana con-t emnito,

    Cic. Rep. 6, 19, 20:

    sapientem non modo cognitione caelestium vel mortalium putant instruendum,

    Quint. 1, 10, 5; Tac. H. 5, 5.—
    B.
    As in most languages, an epithet of any thing splendid or excellent, celestial, divine, god-like, magnificent, preeminent, etc. (so most freq. since the Aug. per., esp. as a complimentary term applied to eminent persons and their qualities;

    in Cic. only once): caelestes divinaeque legiones,

    Cic. Phil. 5, 11, 28:

    quem prope caelestem fecerint,

    Liv. 6, 17, 5:

    ingenium,

    Ov. A. A. 1, 185:

    mens,

    id. F. 1, 534:

    in dicendo vir (sc. Cicero),

    Quint. 10, 2, 18; cf.:

    caelestissimum os (Ciceronis),

    Vell. 2, 66, 3:

    ju dicia,

    Quint. 4, prooem. §

    2 Spald.: praecepta,

    Vell. 2, 94, 2:

    anima,

    id. 2, 123:

    animus,

    id. 2, 60, 2:

    caelestissimorum ejus operum,

    id. 2, 104, 3: quos Elea domum reducit Palma caelestes, glorified, like the gods, Hor C. 4, 2, 18.— Adv. not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > Caelestis

  • 11 caelestis

    caelestis ( coel-), e ( gen. sing. CAELESTAE, Inscr. Neapol. 2602; abl. sing. regularly, caelesti:

    caeleste,

    Ov. H. 16, 277; id. M. 15, 743; cf.: bimestris, cognominis, perennis, patruelis, etc.; gen. plur. caelestum, but caelestium, Enn. Epigr. v. 9 Vahl.; Att. ap. Cic. N. D. 3, 26, 68, or id. Trag. Rel. v. 209 Rib.; Varr. L. L. 6, § 53 Müll.; Lucr. 6, 1274; Cat. 64, 191; 64, 205; Verg. A. 7, 432; Ov. M. 1, 150), adj. [caelum], pertaining to heaven or to the heavens, found in heaven, coming from heaven, etc., heavenly, celestial (class. and very freq.):

    ignis fulminis,

    Lucr. 2, 384; cf.:

    turbine correptus et igni,

    id. 6, 395:

    flammae,

    id. 5, 1093:

    urbes igne caelesti flagrasse,

    Tac. H. 5, 7:

    arcus,

    the rainbow, Plin. 11, 14, 14, § 37; Suet. Aug. 95:

    nubes,

    Ov. A. A. 2, 237:

    aqua,

    rain, Hor. C. 3, 10, 20; cf.

    aquae,

    id. Ep. 2, 1, 135; Liv. 4, 30, 7; Col. 3, 12, 2; 7, 4, 8; Plin. 17, 2, 2, § 14; Dig. 39, 3, 1:

    imbres,

    Col. 3, 13, 7:

    templa,

    Lucr. 5, 1203; 6, 388; 6, 671:

    solum,

    Ov. M. 1, 73:

    plagae,

    id. ib. 12, 40 al.:

    astra,

    id. ib. 15, 846:

    aërii mellis dona,

    Verg. G. 4, 1:

    prodigia,

    Liv. 1, 34, 9; cf.

    minae,

    Tac. H. 1, 18: caelestia auguria vocant cum fulminat aut tonat, Paul. ex Fest. p. 64, 8 Müll.:

    fragor,

    Quint. 12, 10, 4:

    orbes, quorum unus est caelestis,

    Cic. Rep 6, 17, 17.— Subst.: caelestĭa, ĭum, n., the heavenly bodies:

    cogitantes supera atque caelestia, haec nostra, ut exigua et minima, contemnimus,

    Cic. Ac. 2, 41, 127; Tac. H. 5, 4; id. A. 4, 58.—
    II.
    Meton.
    A.
    Divine; and subst., the deity (most freq. like caeles in plur.), the gods.
    1.
    Adj., numen, Cat. 66, 7; Tib. 3, 4, 53; Ov. M. 1, 367:

    animi,

    Verg. A. 1, 11: aula, Ov F 1, 139: irae. Liv. 2, 36, 6:

    ira,

    Sen. Herc. Oet. 441:

    origo,

    Verg. A. 6, 730:

    ortus,

    Quint. 3, 7, 5:

    stirps,

    Ov. M. 1, 760; cf.

    species,

    id. ib. 15, 743:

    nectar,

    id. ib. 4, 252; cf.

    pabula,

    id. ib. 4, 217:

    sapientia,

    Hor. Ep 1, 3, 27:

    auxilium,

    of the gods, Ov. M. 15, 630:

    dona,

    id. ib. 13, 289 al.:

    cognitio caelestium et mortalium,

    Quint. 1, 10, 5; cf. id. 10, 1, 86.—
    * Comp neutr.:

    nihil est caelesti caelestius,

    Sen. Ep. 66, 11 —
    2.
    Subst.: caelestis, is, m., a deity: quicumque dedit formam caelestis avarae, Tib 2, 4, 35.—Mostly plur., the gods:

    divos et eos qui caelestes semper habiti colunto,

    Cic. Leg. 2, 8, 19:

    caelestum templa,

    Lucr. 6, 1273:

    in concilio caelestium,

    Cic. Off. 3, 5, 25; so id. Phil. 4, 4, 10; Liv. 1, 16, 7; 9, 1, 3; Tac. G. 9; id. H. 4, 84; Cat. 64, 191; 64, 205; 68, 76; Tib. 1, 9, 5; Verg. A. 1, 387; 7, 432; Ov. M. 1, 150; 4, 594; 6, 72, 6, 171.—
    3.
    Caelestis, is, f., a female divinity in Carthage, Tert. Apol. 24, Capitol. Pert. 4, 2; Macrin. 3, 1; Treb. Pol. Trig. Tyr. 29, 1.—
    4.
    caelestĭa, ĭum, n., heavenly objects, divine things:

    haec caelelestia semper spectato, illa humana con-t emnito,

    Cic. Rep. 6, 19, 20:

    sapientem non modo cognitione caelestium vel mortalium putant instruendum,

    Quint. 1, 10, 5; Tac. H. 5, 5.—
    B.
    As in most languages, an epithet of any thing splendid or excellent, celestial, divine, god-like, magnificent, preeminent, etc. (so most freq. since the Aug. per., esp. as a complimentary term applied to eminent persons and their qualities;

    in Cic. only once): caelestes divinaeque legiones,

    Cic. Phil. 5, 11, 28:

    quem prope caelestem fecerint,

    Liv. 6, 17, 5:

    ingenium,

    Ov. A. A. 1, 185:

    mens,

    id. F. 1, 534:

    in dicendo vir (sc. Cicero),

    Quint. 10, 2, 18; cf.:

    caelestissimum os (Ciceronis),

    Vell. 2, 66, 3:

    ju dicia,

    Quint. 4, prooem. §

    2 Spald.: praecepta,

    Vell. 2, 94, 2:

    anima,

    id. 2, 123:

    animus,

    id. 2, 60, 2:

    caelestissimorum ejus operum,

    id. 2, 104, 3: quos Elea domum reducit Palma caelestes, glorified, like the gods, Hor C. 4, 2, 18.— Adv. not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > caelestis

  • 12 caerimonia

    caerĭmōnĭa ( cērĭ-; scanned cĕrīmōnĭa, Prud. c. Symm. praef. 1, 5), ae, f. (collat. form caerĭmōnĭum, ii, n., Gloss. Lat. pp. 50, 69 Hild.; Inscr. Orell. 3188) [kindr. with Sanscr. root kri, = facere; cf. also creo. cerus, Ceres. strictly sacred work, divine rite; cf. Bopp, Gloss. p. 79, a; Pott, I. p. 219; Mommsen, Unterit. Dial.], the sacred. the divine, that which has reference to the Deity (in class. prose)
    I.
    Lit.
    A.
    Objectively, sacredness, sanctity (in this sense rare, and only in sing.): sanctitas regum, et caerimonia deorum. Caes. ap. Suet. Caes. 6: legationis. Cic. Rosc. Am. 39, 113; Tac. A. 4, 64 fin.: 3, 61: loci. id. ib. 14, 22 fin.
    B.
    Subjectively, a holy dread, awe, reverence, veneration of the Deity (external; while religio has regard both to internal and external reverence for God; rare except in sing.). Cic. Inv 2. 22, 66; id. Verr. 2, 5, 14. § 36; id. Leg. 2, 22. 55; 2, 53, 161: sacra summā religione caerimoniāque conficere. id. Balb. 24. 55: so id. Har Resp. 10, 21; 17, 37: Nep. Them. 8, 4; Liv. 29. 18, 2; 40, 4, 9; Gell. 4. 9. 9; Tac. A. 4, 55' esse in magnā caerimoniā. to be held in great veneration, Plin. 6, 27, 31, § 135; also plur.: habere aliquid in caerimoniis. id. 37, 7, 28, § 100.—
    II.
    Meton. (abstr. pro concr.), a religious usage, a sacred rite, religious ceremony (while ritus designates both religious and profane rites: so esp. freq. in the histt. and mostly in plur.): Ceres et Libera. quarum sacra... longe maximis atque occultissimis caerimoniis continentur. Cic. Verr. 2, 5, 72, § 187: religiones vero caerimoniaeque omnium sacrorum fanorumque violatae. id. ib. 2. 1. 3. § 7: in sacerdotio caerimoniisque diligentissimus. id. Rab. Perd. 10, 27:

    sepulcrorum,

    id. Tusc. 1, 12, 27: caelestes. Liv 1, 20, 4 and 7' polluere. id. 6, 41, 9; Tac. H. 1, 2; Suet. Caes. 74: fetiales. Liv. 9, 11, 8:

    auspiciaque,

    id. 22, 9, 7; Flor. 1, 2, 2:

    novae,

    Tac. A. 1, 54: vetustissimae. id. ib. 1. 62:

    deorum,

    id. ib. 3, 60; 16, 28;

    publicae,

    id. H. 2, 91; Suet. Caes. 6: an tiquae. id. Aug. 31:

    peregrinae, veteres ac praeceptae,

    id. ib. 93:

    externae,

    id. Tib. 36. —In sing.:

    collatis militaribus signis, quo more eorum gravissima caerimonia continetur,

    Caes. B. G. 7, 2; Suet. Aug. 94 med.

    Lewis & Short latin dictionary > caerimonia

  • 13 caerimonium

    caerĭmōnĭa ( cērĭ-; scanned cĕrīmōnĭa, Prud. c. Symm. praef. 1, 5), ae, f. (collat. form caerĭmōnĭum, ii, n., Gloss. Lat. pp. 50, 69 Hild.; Inscr. Orell. 3188) [kindr. with Sanscr. root kri, = facere; cf. also creo. cerus, Ceres. strictly sacred work, divine rite; cf. Bopp, Gloss. p. 79, a; Pott, I. p. 219; Mommsen, Unterit. Dial.], the sacred. the divine, that which has reference to the Deity (in class. prose)
    I.
    Lit.
    A.
    Objectively, sacredness, sanctity (in this sense rare, and only in sing.): sanctitas regum, et caerimonia deorum. Caes. ap. Suet. Caes. 6: legationis. Cic. Rosc. Am. 39, 113; Tac. A. 4, 64 fin.: 3, 61: loci. id. ib. 14, 22 fin.
    B.
    Subjectively, a holy dread, awe, reverence, veneration of the Deity (external; while religio has regard both to internal and external reverence for God; rare except in sing.). Cic. Inv 2. 22, 66; id. Verr. 2, 5, 14. § 36; id. Leg. 2, 22. 55; 2, 53, 161: sacra summā religione caerimoniāque conficere. id. Balb. 24. 55: so id. Har Resp. 10, 21; 17, 37: Nep. Them. 8, 4; Liv. 29. 18, 2; 40, 4, 9; Gell. 4. 9. 9; Tac. A. 4, 55' esse in magnā caerimoniā. to be held in great veneration, Plin. 6, 27, 31, § 135; also plur.: habere aliquid in caerimoniis. id. 37, 7, 28, § 100.—
    II.
    Meton. (abstr. pro concr.), a religious usage, a sacred rite, religious ceremony (while ritus designates both religious and profane rites: so esp. freq. in the histt. and mostly in plur.): Ceres et Libera. quarum sacra... longe maximis atque occultissimis caerimoniis continentur. Cic. Verr. 2, 5, 72, § 187: religiones vero caerimoniaeque omnium sacrorum fanorumque violatae. id. ib. 2. 1. 3. § 7: in sacerdotio caerimoniisque diligentissimus. id. Rab. Perd. 10, 27:

    sepulcrorum,

    id. Tusc. 1, 12, 27: caelestes. Liv 1, 20, 4 and 7' polluere. id. 6, 41, 9; Tac. H. 1, 2; Suet. Caes. 74: fetiales. Liv. 9, 11, 8:

    auspiciaque,

    id. 22, 9, 7; Flor. 1, 2, 2:

    novae,

    Tac. A. 1, 54: vetustissimae. id. ib. 1. 62:

    deorum,

    id. ib. 3, 60; 16, 28;

    publicae,

    id. H. 2, 91; Suet. Caes. 6: an tiquae. id. Aug. 31:

    peregrinae, veteres ac praeceptae,

    id. ib. 93:

    externae,

    id. Tib. 36. —In sing.:

    collatis militaribus signis, quo more eorum gravissima caerimonia continetur,

    Caes. B. G. 7, 2; Suet. Aug. 94 med.

    Lewis & Short latin dictionary > caerimonium

  • 14 coelestis

    caelestis ( coel-), e ( gen. sing. CAELESTAE, Inscr. Neapol. 2602; abl. sing. regularly, caelesti:

    caeleste,

    Ov. H. 16, 277; id. M. 15, 743; cf.: bimestris, cognominis, perennis, patruelis, etc.; gen. plur. caelestum, but caelestium, Enn. Epigr. v. 9 Vahl.; Att. ap. Cic. N. D. 3, 26, 68, or id. Trag. Rel. v. 209 Rib.; Varr. L. L. 6, § 53 Müll.; Lucr. 6, 1274; Cat. 64, 191; 64, 205; Verg. A. 7, 432; Ov. M. 1, 150), adj. [caelum], pertaining to heaven or to the heavens, found in heaven, coming from heaven, etc., heavenly, celestial (class. and very freq.):

    ignis fulminis,

    Lucr. 2, 384; cf.:

    turbine correptus et igni,

    id. 6, 395:

    flammae,

    id. 5, 1093:

    urbes igne caelesti flagrasse,

    Tac. H. 5, 7:

    arcus,

    the rainbow, Plin. 11, 14, 14, § 37; Suet. Aug. 95:

    nubes,

    Ov. A. A. 2, 237:

    aqua,

    rain, Hor. C. 3, 10, 20; cf.

    aquae,

    id. Ep. 2, 1, 135; Liv. 4, 30, 7; Col. 3, 12, 2; 7, 4, 8; Plin. 17, 2, 2, § 14; Dig. 39, 3, 1:

    imbres,

    Col. 3, 13, 7:

    templa,

    Lucr. 5, 1203; 6, 388; 6, 671:

    solum,

    Ov. M. 1, 73:

    plagae,

    id. ib. 12, 40 al.:

    astra,

    id. ib. 15, 846:

    aërii mellis dona,

    Verg. G. 4, 1:

    prodigia,

    Liv. 1, 34, 9; cf.

    minae,

    Tac. H. 1, 18: caelestia auguria vocant cum fulminat aut tonat, Paul. ex Fest. p. 64, 8 Müll.:

    fragor,

    Quint. 12, 10, 4:

    orbes, quorum unus est caelestis,

    Cic. Rep 6, 17, 17.— Subst.: caelestĭa, ĭum, n., the heavenly bodies:

    cogitantes supera atque caelestia, haec nostra, ut exigua et minima, contemnimus,

    Cic. Ac. 2, 41, 127; Tac. H. 5, 4; id. A. 4, 58.—
    II.
    Meton.
    A.
    Divine; and subst., the deity (most freq. like caeles in plur.), the gods.
    1.
    Adj., numen, Cat. 66, 7; Tib. 3, 4, 53; Ov. M. 1, 367:

    animi,

    Verg. A. 1, 11: aula, Ov F 1, 139: irae. Liv. 2, 36, 6:

    ira,

    Sen. Herc. Oet. 441:

    origo,

    Verg. A. 6, 730:

    ortus,

    Quint. 3, 7, 5:

    stirps,

    Ov. M. 1, 760; cf.

    species,

    id. ib. 15, 743:

    nectar,

    id. ib. 4, 252; cf.

    pabula,

    id. ib. 4, 217:

    sapientia,

    Hor. Ep 1, 3, 27:

    auxilium,

    of the gods, Ov. M. 15, 630:

    dona,

    id. ib. 13, 289 al.:

    cognitio caelestium et mortalium,

    Quint. 1, 10, 5; cf. id. 10, 1, 86.—
    * Comp neutr.:

    nihil est caelesti caelestius,

    Sen. Ep. 66, 11 —
    2.
    Subst.: caelestis, is, m., a deity: quicumque dedit formam caelestis avarae, Tib 2, 4, 35.—Mostly plur., the gods:

    divos et eos qui caelestes semper habiti colunto,

    Cic. Leg. 2, 8, 19:

    caelestum templa,

    Lucr. 6, 1273:

    in concilio caelestium,

    Cic. Off. 3, 5, 25; so id. Phil. 4, 4, 10; Liv. 1, 16, 7; 9, 1, 3; Tac. G. 9; id. H. 4, 84; Cat. 64, 191; 64, 205; 68, 76; Tib. 1, 9, 5; Verg. A. 1, 387; 7, 432; Ov. M. 1, 150; 4, 594; 6, 72, 6, 171.—
    3.
    Caelestis, is, f., a female divinity in Carthage, Tert. Apol. 24, Capitol. Pert. 4, 2; Macrin. 3, 1; Treb. Pol. Trig. Tyr. 29, 1.—
    4.
    caelestĭa, ĭum, n., heavenly objects, divine things:

    haec caelelestia semper spectato, illa humana con-t emnito,

    Cic. Rep. 6, 19, 20:

    sapientem non modo cognitione caelestium vel mortalium putant instruendum,

    Quint. 1, 10, 5; Tac. H. 5, 5.—
    B.
    As in most languages, an epithet of any thing splendid or excellent, celestial, divine, god-like, magnificent, preeminent, etc. (so most freq. since the Aug. per., esp. as a complimentary term applied to eminent persons and their qualities;

    in Cic. only once): caelestes divinaeque legiones,

    Cic. Phil. 5, 11, 28:

    quem prope caelestem fecerint,

    Liv. 6, 17, 5:

    ingenium,

    Ov. A. A. 1, 185:

    mens,

    id. F. 1, 534:

    in dicendo vir (sc. Cicero),

    Quint. 10, 2, 18; cf.:

    caelestissimum os (Ciceronis),

    Vell. 2, 66, 3:

    ju dicia,

    Quint. 4, prooem. §

    2 Spald.: praecepta,

    Vell. 2, 94, 2:

    anima,

    id. 2, 123:

    animus,

    id. 2, 60, 2:

    caelestissimorum ejus operum,

    id. 2, 104, 3: quos Elea domum reducit Palma caelestes, glorified, like the gods, Hor C. 4, 2, 18.— Adv. not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > coelestis

  • 15 consacratus

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consacratus

  • 16 consecratus

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consecratus

  • 17 consecro

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consecro

  • 18 consulo

    consŭlo, lŭi, ltum, 3, v. n. and a. [from con and root sal-; cf. consul and consilium].
    I.
    To consider, reflect, deliberate, take counsel, reflect upon, consult.
    A. 1.
    In gen.
    (α).
    Absol.: quid nunc? etiam consulis? do you still deliberate, i. e. hesitate? Plaut. Trin. 2, 4, 171; cf. id. Truc. 2, 4, 75 Speng.: ne quid in consulendo adversi eveniat, Cato ap. Gell. 7, 3, 14:

    consulto opus est,

    there is need of deliberation, Sall. C. 1, 6:

    dum tempus consulendi est,

    Ter. Hec. 5, 1, 19:

    satis facere consulentibus,

    Cic. Or. 42, 143:

    ut omnium rerum vobis ad consulendum potestas esset,

    Liv. 8, 13, 18:

    ut tot uno tempore motibus animi turbati trepidarent magis quam consulerent,

    id. 21, 16, 2:

    praesidium consulenti curiae,

    Hor. C. 2, 1, 14 et saep.—
    (β).
    With in and acc.:

    consulere in longitudinem,

    to take thought for the future, Ter. Heaut. 5, 2, 10:

    in commune,

    for the common good, id. And. 3, 3, 16; Liv. 32, 21, 1; Tac. A. 12, 5; id. Agr. 12; Curt. 5, 9, 14;

    and in the same sense: in medium,

    Verg. A. 11, 335; Liv. 24, 22, 15; Tac. H. 2, 5; Luc. 5, 46:

    in unum,

    Tac. H. 1, 68; 4, 70:

    in publicum (opp. suscipere proprias simultates),

    Plin. Ep. 9, 13, 21; Tac. A. 1, 24.—
    (γ).
    With de and abl.:

    bello confecto de Rhodiis consultum est,

    Sall. C. 51, 5; so,

    de communibus negotiis,

    id. J. 105, 1:

    de salute suorum,

    Cic. Sull. 22, 63:

    omnibus de rebus,

    Tac. A. 4, 40.—
    (δ).
    With ut or ne:

    consulere vivi ac prospicere debemus, ut illorum (liberorum) solitudo munita sit,

    Cic. Verr. 2, 1, 58, § 153:

    tu ne qua manus se attollere nobis A tergo possit, custodi et consule longe,

    Verg. A. 9, 322.— Impers.:

    ut urbi... satis esset praesidii, consultum atque provisum est,

    Cic. Cat. 2, 12, 26:

    ne deficerent, consulendum esse,

    Cels. 3, 4, 31.—
    2.
    Esp., consulere alicui or alicui rei, to take care for some person or thing, to be mindful of, take care of, look to, have regard for, to counsel or consult for:

    tuae rei bene consulere cupio,

    Plaut. Trin. 3, 2, 9:

    quid me fiat, parvi pendis, dum illi consulas,

    Ter. Heaut. 4, 3, 37:

    qui parti civium consulunt, partem neglegunt,

    Cic. Off. 1, 25, 85: consulere eorum commodis et utilitati salutique [p. 442] servire, id. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27; so,

    famae, pudicitiae tuae,

    id. Phil. 2, 2, 3:

    dignitati meae,

    id. Fam. 11, 29, 1:

    suae vitae,

    Caes. B. G. 7, 12:

    receptui sibi,

    id. B. C. 3, 69:

    reipublicae juxta ac sibi,

    Sall. C. 37, 8; id. J. 58, 2; Hor. Ep. 1, 17, 1:

    timori magis quam religioni,

    Caes. B. C. 1, 67; cf.:

    magis irae quam famae,

    Sall. C. 51, 7:

    qui mi consultum optime velit esse,

    Ter. Phorm. 1, 3, 1: mi ires consultum male? to counsel evil or badly, Plaut. Bacch. 3, 6, 36; so,

    male patriae,

    Nep. Epam. 10, 1; id. Phoc. 2, 2.—With si:

    melius consulet (sibi), si, etc.,

    Cels. 1, 3, 55.—
    B.
    Act.
    1.
    Consulere aliquem (or aliquid), to consult with one, to ask his opinion or advice, to ask counsel of, to consult, question (for the sake of advice).
    a.
    In gen.:

    cum te consuluissem, quid mihi faciendum esse censeres,

    Cic. Fam. 11, 29, 1:

    te, qui philosophum audis,

    id. ib. 9, 26, 1:

    Apellem tragoedum, uter, etc.,

    Suet. Calig. 33 al. —Of inanim. objects:

    speculum suum,

    Ov. A. A. 3, 136; cf.:

    spectatas undas, quid se deceat,

    id. M. 4, 312:

    nares, an olerent aera Corinthōn,

    Mart. 9, 60, 11:

    diem de gemmis, etc.,

    Ov. A. A. 1, 251 sq.:

    animum nostrum,

    Quint. 4, 2, 52:

    aures meas,

    id. 9, 4, 93:

    suas vires,

    id. 10, 2, 18 al. —With two accs.:

    ibo et consulam hanc rem amicos, quid faciundum censeant,

    Plaut. Men. 4, 3, 26:

    nec te id consulo,

    Cic. Att. 7, 20, 2:

    consulere prudentiorem coepi aetates tabularum,

    Petr. 88.—Freq.,
    b.
    Esp. as t. t.
    (α).
    In the lang. of religion, to consult a deity, an oracle, omens, etc.:

    Apollinem de re,

    Cic. Leg. 2, 16, 40:

    deum consuluit auguriis, quae suscipienda essent,

    Liv. 1, 20, 7:

    deos hominum fibris,

    Tac. A. 14, 30 fin.:

    Phoebi oracula,

    Ov. M. 3, 9; Suet. Vesp. 5:

    Tiresiam conjectorem,

    Plaut. Am. 5, 1, 76:

    haruspicem,

    Cic. Div. 2, 4, 11; Suet. Tib. 63; Cato, R. R. 5, 4:

    vates nunc extis, nunc per aves,

    Liv. 2, 42, 10:

    Cumaeam anum,

    Ov. F. 4, 158:

    avem primum visam augur,

    id. ib. 1, 180:

    spirantia exta,

    Verg. A. 4, 64; so,

    trepidantia exta,

    Ov. M. 15, 576:

    sacras sortes,

    id. ib. 11, 412:

    Etrusci haruspices male consulentes,

    Gell. 4, 5, 5.— Pass. impers.:

    si publice consuletur... sin privatim,

    Tac. G. 10. —With dependent question:

    senatus pontificum collegium consuli jussit, num omne id aurum in ludos consumi necessum esset,

    Liv. 39, 5, 9:

    consulti per ludibrium pontifices, an concepto necdum edito partu rite nuberet,

    Tac. A. 1, 10.—
    (β).
    In judic. lang., to ask advice of a lawyer, to consult, etc.:

    quam inanes domus eorum omnium, qui de jure civili consuli solent,

    Cic. Verr. 2, 1, 46, § 120:

    consuli quidem te a Caesare scribis: sed ego tibi ab illo consuli mallem,

    id. Fam. 7, 11, 2:

    si jus consuleres, peritissimus,

    Liv. 39, 40, 6:

    munus hoc eorum qui consuluntur,

    i. e. who are skilled in the law, Cic. Leg. 1, 4, 14; so id. Quint. 16, 53.—

    With dependent question: consulens eum, an seni jam testato suaderet ordinare suprema judicia,

    Quint. 6, 3, 92.—The formula usual in asking advice was, licet consulere? Cic. Mur. 13, 28; cf. Hor. S. 2, 3, 192.—
    (γ).
    In publicists' lang., to take counsel with the competent authorities, to consult:

    Quirites, utrum, etc.,

    Liv. 31, 7, 2; so,

    senatum,

    Sall. J. 28, 2:

    senatum de foedere,

    id. ib. 39, 2;

    62, 10: populum de ejus morte,

    Cic. Mil. 7, 16:

    plebem in omnia (tribuni),

    Liv. 6, 39, 2 al. —
    2.
    Aliquid.
    a.
    To take counsel or deliberate upon something, to consider:

    est consulere quiddam quod tecum volo,

    Plaut. Most. 5, 1, 53; id. Pers. 5, 2, 63:

    rem delatam consulere ordine non licuit,

    Liv. 2, 28, 2; so,

    consulere et explorare rem,

    Cic. Att. 2, 16, 4:

    consulis rem nulli obscuram,

    Verg. A. 11, 344 al.:

    bis repulsi Galli quid agant consulunt,

    Caes. B. G. 7, 83.—
    b.
    To advise something, to give advice:

    tun' consulis quicquam?

    Ter. Ad. 1, 2, 47; id. Phorm. 1, 3, 22.— Absol.:

    ab re consulit blandiloquentulus,

    advises to his hurt, Plaut. Trin. 2, 1, 17.
    II.
    Sometimes meton. (causa pro effectu).
    A.
    To take a resolution, resolve, conclude, determine.
    1.
    Neutr.; constr. absol. or with de aliquo or in aliquem:

    de nullis quam de vobis infestius aut inimicius consuluerunt,

    Liv. 28, 29, 8; so,

    de perfugis gravius quam de fugitivis,

    id. 30, 43, 13:

    in humiliores libidinose crudeliterque consulebatur,

    id. 3, 36, 7; so,

    crudeliter in deditos victosque,

    id. 8, 13, 15; cf. Tac. Agr. 16. —
    2.
    Act.:

    quid in concilio consuluistis?

    Plaut. Bacch. 1, 1, 6:

    animum ego inducam tamen, ut illud, quod tuam in rem bene conducat, consulam,

    id. Cist. 3, 4: ne quid gravius de salute tuā consulas, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 16, 1:

    pessime istuc in te atque in illum consulis,

    Ter. Heaut. 3, 1, 28:

    quae reges irā inpulsi male consuluerint,

    Sall. C. 51, 4:

    nisi quod de uxore potuit honestius consuli,

    id. J. 95, 3.— Pass. impers.:

    aliter mihi de illis ac de me ipso consulendum est,

    Cic. Att. 7, 13, 3.—
    B.
    With the access. idea of judging, in the connection boni, optimi aliquid consulere, to excuse, take in good part, interpret favorably; be contented, pleased, or satisfied with:

    sit consul a consulendo vel a judicando: nam et hoc consulere veteres vocaverunt, unde adhuc remanet illud Rogat boni consulas, id est bonum judices,

    Quint. 1, 6, 32; cf. Paul. ex Fest. p. 41, 8 Müll.: nemo hoc rex ausus est facere, eane fieri bonis, bono genere gnatis boni consulitis? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    boni consulendum,

    Varr. L. L. 7, § 40 Müll.:

    tu haec quaeso consule missa boni,

    Ov. P. 3, 8, 24; cf. id. Tr. 4, 1, 106; so,

    nostrum laborem,

    Quint. 6, prooem. § 16; Plin. Ep. 7, 12, 3:

    hoc munus,

    Sen. Ben. 1, 1, 8; id. Prov. 2, 4; id. Ep. 9, 20; 17, 9; 88, 17:

    quaerebat argentum avaritia: boni consuluit interim invenisse minium,

    Plin. 33, prooem. 2, § 4;

    8, 16, 17, § 44: boni et optimi consulere,

    App. M. 8, p. 205, 28.— Hence,
    1.
    consultus, a, um, P. a.
    A.
    Well considered or weighed, deliberated upon, maturely pondered:

    bene consultum consilium surripitur saepissume, si minus, etc.,

    Plaut. Mil. 3, 1, 5 sq.:

    ipsi omnia, quorum negotium est, consulta ad nos et exquisita deferunt,

    Cic. de Or. 1, 58, 250: neque eam usquam invenio, neque quo eam, neque quā quaeram consultum'st, I know neither, etc., Plaut. Rud. 1, 4, 6:

    operā consultā,

    with mature reflection, Gell. 7 (6), 17, 3;

    in the same sense, consulto consilio,

    Paul. Sent. 1, 9, 6:

    consultius est huic poenalem quoque stipulationem subjungere,

    it is better. more advantageous, Dig. 2, 15, 15.—
    B.
    (Acc. to I. B. 1.) Knowing, skilful, experienced, practised, esp. in law; skilled or learned in the law:

    non ille magis juris consultus quam justitiae fuit,

    Cic. Phil. 9, 5, 10:

    juris atque eloquentiae,

    Liv. 10, 22, 7:

    consultissimus vir omnis divini atque humani juris,

    id. 1, 18, 1; cf. Gell. 1, 13, 10:

    insanientis sapientiae,

    Hor. C. 1, 34, 3:

    universae disciplinae,

    Col. 11, 1, 12.—Hence, subst.: consultus, i, m., a lawyer:

    tu consultus modo rusticus,

    Hor. S. 1, 1, 17; id. Ep 2, 2, 87; 2, 2, 159; Ov. A. A. 1, 83.— Esp. with juris, often written as one word, jūrisconsultus, i, m., v. h. v.— Absol.:

    ut natura non disciplinā consultus esse videatur,

    Cic. Caecin. 27, 78:

    consultorum alterum disertissimum, disertorum alterum consultissimum fuisse,

    id. Brut. 40, 148:

    consultiores sibimet videntur Deo,

    Tert. adv. Marc. 2, 2.—
    2.
    Subst.: consultum, i, n.
    A.
    (Acc. to I. B. 1. b.) A consultation, inquiry of a deity:

    Sostratus (sacerdos) ubi laeta et congruentia exta magnisque consultis annuere deam videt, etc.,

    Tac. H. 2, 4.—
    B.
    (Acc. to II.) A decree, decision, resolution, plan; so first, Senatus consultum, or in one word, Senatusconsul-tum, a decree of the Senate (most freq. in all periods; the senatus consulta were not, like the plebiscita, the supreme law of the republic; but under the emperors, all new laws took this form, v. esp. Sandars, Introd., Just. Inst. § 15;

    1, 2, 5),

    Sall. C. 42, 3; Cic. Verr. 2, 4, 66, § 149:

    senatus consultum est quod senatus jubet atque constituit, nam cum auctus esset populus Romanus... aequum visum est senatum vice populi consuli,

    Just. Inst. 1, 2, 5;

    for which, consulta Patrum,

    Hor. Ep. 1, 16, 41. —Of a decree of the Sicilian council:

    ne senatus consultum Siculi homines facere possent,

    Cic. Verr. 2, 4, 65, § 146.—Also in other connections:

    facta et consulta fortium et sapientium,

    Cic. Leg. 1, 24, 62; cf.:

    facta consultaque Alexandri,

    Sall. H. 3, 7 Dietsch:

    consulta et decreta,

    id. J. 11, 5:

    consulta sese omnia cum illo integra habere,

    all objects of consultation, plans, id. ib. 108, 2; cf.:

    ab occultis cavendum hominibus consultisque,

    plans, Liv. 25, 16, 4; and:

    approbare collegam consulta,

    id. 10, 39, 10:

    dum consulta petis,

    responses, oracles, divinations, Verg. A. 6, 151:

    tua magna,

    decisions, id. ib. 11, 410; so,

    mollia,

    Tac. A. 1, 40:

    mala,

    id. ib. 6, 6:

    ex consulto factum,

    purposely, voluntarily, Auct. Her. 2, 30, 49.—Hence, adv., considerately, deliberately, designedly, on purpose.
    (α).
    Form consultō (class. in prose and poetry):

    utrum perturbatione aliquā animi an consulto et cogitata fiat injuria,

    Cic. Off. 1, 8, 27; Plaut. Poen. 3, 5, 43; Cic. N. D. 1, 31, 85; id. Leg. 1, 8, 25; Caes. B. G. 5, 16; 5, 37; Sall. J. 60, 5; 64, 5; Quint. 8, 4, 19; Tac. A. 4, 16; Suet. Caes. 56; * Hor. S. 1, 10, 14 al. —
    (β).
    Form consultē (mostly ante- and post-class.):

    qui consulte, docte atque astute cavet,

    Plaut. Rud. 4, 7, 14:

    caute atque consulte gesta,

    Liv. 22, 38, 11; Spart. Had. 2.— Comp., Liv. 22, 24, 3; Tac. H. 2, 24. — Sup., Capitol. Pert. 7.

    Lewis & Short latin dictionary > consulo

  • 19 Consus

    Consus, i, m. [perh. from condo], a very ancient deity of Italy, a god of the earth and of agriculture, giver of fertility, presiding over counsels and secret plans: CONSVS. CONSILIO. MARS. DVELLO. LARES. COMITIO. POTENTES., old. inscr. in Tert. Spect. 5; cf. Serv. ad Verg. A. 8, 636; Ascon. Cic. Verr. 1, 10, 31; Mart. Cap. 1, § 54.—Hence Romulus consecrated to him the games instituted with the purpose of attracting the Sabine women, Liv. 1, 9, 6, where this deity is called Neptunus Equester; cf. also Serv. l. l. Aus. Idyl. 12 de deis. This festival, subsequently celebrated annually by the Romans, called Consŭālĭa, ium, n., fell on the 21st of August, and at this time the altar of the god, at the lower end of the Circus Maximus, was uncovered, though heaped with earth all the rest of the year, Ov. F. 3, 199 sq.; Varr. L. L. 6, § 20 Müll.; Liv. 1, 9, 6; Paul. ex Fest. p. 41, 15 Müll.; Tert. Spect. 5; Dict. of Antiq. s. v. Consualia.

    Lewis & Short latin dictionary > Consus

  • 20 dedico

    dē-dĭco, āvi, ātum, 1 (in the tmesis: data deque dicata, Lucil. ap. Non. 287, 28), v. a., to give out tidings, a notice, etc.; hence, to affirm, declare, announce any thing (cf. de in denuncio and depromo).
    I.
    In gen. (so only ante- and postclass.): legati quo missi sunt, veniunt, dedicant mandata, Cael. ap. Non. 280, 7; Att. ib. (v. 78 Ribbeck); Lucr. 1, 422; cf. id. 1, 367; 3, 208: aliae (propositiones) dedicativae sunt, quod dedicant aliquid de quopiam; ut: Virtus bonum est:

    dedicat enim virtuti inesse bonitatem,

    affirms, App. Dogm. Plat. 3, p. 30 al.; cf. dedicativus.—
    II.
    Esp.
    A.
    Relig. t. t., to dedicate, consecrate, set apart a thing to a deity or deified person (for syn. cf.:

    1. dico, consecro, inauguro, initio.—Class.): nonne ab A. Postumio aedem Castori ac Polluci in foro dedicatam vides?

    Cic. N. D. 3, 5, 13:

    aedem Saturno,

    Liv. 2, 21:

    aedem Mercurii,

    id. 2, 27 et saep.:

    delubrum Homeri,

    Cic. Arch. 8 fin.:

    simulacrum Jovis,

    id. Verr. 2, 4, 28:

    loca sacris faciendis,

    Liv. 1, 21:

    aram Augusto,

    Suet. Claud. 2:

    domum Dei,

    Vulg. 2 Par. 7, 5; id. 3 Reg. 8, 63.
    b.
    With the deity as object instead of the temple:

    ut Fides, ut Mens, quas in Capitolio dedicatas videmus (i. e. quarum aedes),

    Cic. N. D. 2, 23, 61; 2, 31, 79 (cf. however, id. Leg. 2, 11, 28):

    Junonem,

    Liv. 5, 52, 10:

    Apollinem,

    Hor. Od. 1, 31, 1;

    and even te quoque magnificā, Concordia, dedicat aede, Livia,

    Ov. F. 6, 637.—
    2.
    Transf. (post-Aug.)
    a.
    To dedicate, inscribe a composition to any one (for which mittere ad aliquem, or mittere alicui, Cic. Att. 8, 11, 7; 14, 21, 3; id. Div. 2, 1, 3; Varr. L. L. 5, 1):

    Honori et meritis dedicans illum librum tuis,

    Phaedr. 3 prol. 30;

    Plin. H. N. praef. § 12: perfecto operis tibi dedicati tertio libro,

    Quint. 4 prooem. § 1.—
    b.
    In gen., to destine, dispose, prepare, set up a thing for any purpose; to dedicate, consecrate it to any object:

    equi (sc. Bucephalae) memoriae ac nomini dedicans urbem,

    Curt. 9, 3 fin.:

    qui proprie libros huic operi dedicaverunt,

    Quint. 9, 3, 89; 12, 10, 50; Suet. Tib. 70:

    Parrhasii tabulam... in cubiculo dedicavit,

    id. ib. 44:

    testamentum,

    to establish, Vulg. Hebr. 9, 18.—
    c.
    To dedicate, consecrate, devote a thing to its future use:

    domum,

    Suet. Ner. 31:

    theatrum,

    id. Aug. 43; cf. id. Vesp. 19:

    amphitheatrum,

    id. Tit. 7:

    thermas atque gymnasium,

    id. Ner. 12.—
    B.
    Law t. t., to specify one's property in the census (rare): tu in uno scorto majorem pecuniam absumsisti, quam quanti omne instrumentum fundi Sabini in censum dedicavisti, P. Afric. ap. Gell. 7, 11, 9; cf.:

    at haec praedia in censu (al. censum) dedicavisti?... Illud quaero sintne ista praedia censui censendo?

    Cic. Flac. 32, 79:

    omnes in censu villas inde dedicamus aedes,

    Varr. L. L. 5, § 160 Müll. (dub.).

    Lewis & Short latin dictionary > dedico

См. также в других словарях:

  • Deity — • This article is confined to the non Christian notion of the Deity Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Deity     Deity     † …   Catholic encyclopedia

  • Deity — De i*ty (d[=e] [i^]*t[y^]), n.; pl. {Deities} (d[=e] [i^]*t[i^]z). [OE. deite, F. d[ e]it[ e], fr. L. deitas, fr. deus a god; akin to divus divine, Jupiter, gen. Jovis, Jupiter, dies day, Gr. di^os divine, Zey s, gen. Dio s, Zeus, Skr. d[=e]va… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • deity — [dē′ə tē] n. [ME deite < OFr deité < LL(Ec) deitas, divinity (after L divinitas) < L deus, god < IE * deiwos, god < base * dei , to gleam, shine > Sans deva, god, L dies, day, divus, god] 1. the state of being a god; divine… …   English World dictionary

  • deity — c.1300, divine nature; late 14c., a god, from O.Fr. deité, from L.L. deitatem (nom. deitas) divine nature, coined by Augustine from L. deus god, from PIE *deiwos (see ZEUS (Cf. Zeus)) …   Etymology dictionary

  • deity — [n] god, worshiped being celestial, celestial being, creator, divine being, divinity, goddess, godhead, idol, immortal, supreme being; concepts 368,370 …   New thesaurus

  • deity — ► NOUN (pl. deities) 1) a god or goddess. 2) divine status, quality, or nature. ORIGIN Latin deitas, from deus god …   English terms dictionary

  • Deity — For other uses, see List of deities and Names of God. Part of a series on God …   Wikipedia

  • Deity — (Roget s Thesaurus) < N PARAG:Deity >N GRP: N 1 Sgm: N 1 Deity Deity Divinity Sgm: N 1 Godhead Godhead Godship Sgm: N 1 Omnipotence Omnipotence Providence =>(Quality of being divine) GRP: N Quality of being divine Sgm: N Qua …   English dictionary for students

  • deity — /dee i tee/, n., pl. deities. 1. a god or goddess. 2. divine character or nature, esp. that of the Supreme Being; divinity. 3. the estate or rank of a god: The king attained deity after his death. 4. a person or thing revered as a god or goddess …   Universalium

  • deity — noun ADJECTIVE ▪ powerful, supreme ▪ lesser, minor ▪ one of the minor Greek deities ▪ benevolent ▪ …   Collocations dictionary

  • deity — UK [ˈdeɪətɪ] / UK [ˈdiːətɪ] / US [ˈdɪətɪ] noun [countable] Word forms deity : singular deity plural deities a god …   English dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»