Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

cottidie+ap

  • 61 remitto

    rĕ-mitto, mīsi, missum, 3, v. a. and n.
    I.
    Act., to let go back, send back, despatch back, drive back, cause to return (class. and very freq.; cf. reddo).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: Al. Redde mihi illam (filiam)... Non remissura es mihi illam?... non remittes? Me. Non remittam! Plaut. Cist. 2, 1, 29 sq.:

    a legione omnes remissi sunt domum Thebis,

    id. Ep. 2, 2, 22:

    aliquem domum,

    Caes. B. G. 1, 43 fin.; 4, 21; 7, 4 fin.; id. B. C. 3, 27 fin.:

    mulieres Romam,

    Cic. Att. 7, 23, 2:

    paucos in regnum,

    Caes. B. C. 2, 44:

    Fabium cum legione in sua hiberna,

    id. B. G. 5, 53:

    partem legionum in sua castra,

    id. B. C. 3, 97:

    ad parentes aliquem nuntium,

    Plaut. Capt. 2, 3, 15:

    aliquem ad aliquem,

    id. Cas. 2, 8, 1; Cic. Fam. 16, 5, 1; Caes. B. C. 1, 24; 26:

    obsides alicui,

    id. B. G. 3, 8 fin.; Lucil. ap. Lact. 5, 14:

    is argentum huc remisit,

    Plaut. As. 2, 2, 69:

    librum tibi remisi,

    Cic. Att. 9, 9, 2: pila intercepta, to cast or hurl back, Caes. B. G. 2, 27; so,

    tractum de corpore telum,

    Ov. M. 5, 95:

    epistulam ad aliquem,

    Plaut. Truc. 2, 4, 43:

    litteras Caesari,

    Caes. B. G. 5, 47; cf.:

    scripta ad eum mandata per eos,

    id. B. C. 1, 10:

    naves ad aliquem,

    id. B. G. 5, 23; so,

    naves,

    id. B. C. 1, 27:

    obsides,

    id. B. G. 3, 8; 3, 29:

    nonne vides etiam, quantā vi tigna trabesque Respuat umor aquae?.. Tam cupide sursum revomit magis atque remittit,

    drives back, Lucr. 2, 199; so,

    aquas longe (cautes),

    Sen. Hippol. 583:

    calces (equi),

    i. e. kick out behind, Nep. Eum. 5, 5.—
    b.
    To send forth from itself, give out, yield:

    ut melius muriā, quam testa marina remittit,

    gives forth, yields, Hor. S. 2, 8, 53:

    muriam,

    Col. 12, 9 init.:

    minimum seri,

    id. 12, 13:

    umorem (humus),

    id. 12, 15 init.:

    aeruginem (vasa aenea),

    id. 12, 20, 2:

    nec umenti sensit tellure remitti (nebulas),

    Ov. M. 1, 604:

    umorem ex se ipsa remittit,

    Verg. G. 2, 218:

    quod baca remisit olivae,

    Hor. S. 2, 4, 69:

    sanguinem e pulmone,

    Ov. P. 1, 3, 19.—
    2.
    In partic.
    a.
    To let go back, to loosen, slacken, relax any thing strained, bound, rigid, etc. (syn. relaxo;

    opp. intendo, adduco): in agro ambulanti ramulum adductum, ut remissus esset, in oculum suum recidisse,

    Cic. Div. 1, 54, 123; cf.:

    habenas vel adducere vel remittere,

    id. Lael. 13, 45:

    frena,

    Ov. M. 2, 191 (opp. retinere);

    6, 228: lora,

    id. ib. 2, 200; id. Am. 3, 2, 14; cf.:

    vela pennarum,

    Lucr. 6, 743:

    ira contractis, hilaritas remissis (superciliis) ostenditur,

    Quint. 11, 3, 79:

    quattuor remissis (digitis) magis quam tensis,

    id. 11, 3, 99:

    digitis,

    Ov. H. 19, 197:

    remissis,

    id. M. 4, 229: junctasque manus remisit;

    vinclis remissis, etc.,

    i. e. to loose, id. ib. 9, 314 sq.:

    digitum contrahens ac remittens,

    Plin. 11, 26, 32, § 94: bracchia, i. e. to let sink or fall down, Verg. G. 1, 202: remissas manus, sinking or failing, Vulg. Heb. 12, 12:

    frigore mella Cogit hiems eademque calor liquefacta remittit,

    dissolves again, melts, Verg. G. 4, 36; cf.:

    cum se purpureo vere remittit humus,

    opens again, thaws, Tib. 3, 5, 4:

    vere remissus ager,

    Ov. F. 4, 126. —
    b.
    To leave behind, produce:

    veluti tractata notam labemque remittunt Atramenta,

    Hor. Ep. 2, 1, 235.—
    c.
    Jurid. t. t.: remittere nuntium or repudium, to send a bill of divorce, to dissolve a marriage or betrothal; v. nuntius and repudium.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to send back, give back, return, restore, dismiss, remove, etc.:

    (specula) simulacra remittunt,

    Lucr. 4, 337 Lachm.:

    vocem late nemora alta remittunt,

    Verg. A. 12, 929; cf.:

    totidemque remisit Verba locus,

    Ov. M. 3, 500:

    chorda sonum... remittit acutum (with reddere),

    Hor. A. P. 349:

    vos me imperatoris nomine appellavistis: cujus si vos paenitet, vestrum vobis beneficium remitto, mihi meum restituite nomen,

    Caes. B. C. 2, 32 fin.:

    quin etiam ipsis (imperium) remittere,

    id. B. G. 7, 20: integram causam ad senatum remittit, refers, Tac. A. 3, 10:

    a quibus appellatum erit, si forte ad eosdem remittemur,

    Quint. 11, 1, 76; 12, 10, 21:

    veniam,

    to return, repay, Verg. A. 4, 436:

    quae nisi respuis ex animo longeque remittis,

    Lucr. 6, 68; cf.:

    opinionem animo,

    to dismiss, reject, cast off, Cic. Clu. 2, 6:

    si quid ab omnibus conceditur, id reddo ac remitto,

    resign it, id. Sull. 30, 84:

    utramque provinciam remitto, exercitum depono,

    id. Phil. 8, 8, 25:

    Galliam togatam,

    id. ib. 8, 9, 27.—
    2.
    In partic.
    a.
    (Acc. to I A. 2. a.) To slacken, relax, relieve, release, abate, remit (freq. and class.):

    omnes sonorum tum intendens tum remittens persequetur gradus,

    Cic. Or. 18, 59; cf.:

    (sonorum vis) tum remittit animos, tum contrahit,

    id. Leg. 2, 15, 38: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed quibus relaxem ac remittam, relieve, recreate, refresh, id. Fragm. ap. Non. 383, 23:

    ut requiescerem curamque animi remitterem,

    id. Verr. 2, 4, 61, § 137:

    animum per dies festos licentius,

    Liv. 27, 31; and in a like sense with se, Nep. Alcib. 1 fin.;

    and mid.: mirum est, ut opusculis animus intendatur remittaturque,

    Plin. Ep. 7, 9, 13:

    animos a contentione pugnae,

    Liv. 5, 41:

    animos a certamine,

    id. 9, 12:

    animos a religione,

    id. 5, 25; cf.:

    nihil apud milites remittitur a summo certamine,

    id. 6, 24, 10:

    superioris temporis contentionem,

    Caes. B. C. 2, 14 fin.; cf. Cic. Brut. 55, 202:

    diligentiam in perdiscendo ac memoriam,

    Caes. B. G. 6, 14; cf.:

    curam et diligentiam remittunt,

    id. B. C. 2, 13:

    summum illud suum studium remisit,

    Cic. Brut. 93, 320:

    ea studia remissa temporibus revocavi,

    id. Tusc. 1, 1, 1:

    belli opera,

    Liv. 30, 3:

    bellum,

    id. 30, 23:

    pugnam,

    Sall. J. 60, 3 al.:

    urguent tamen et nihil remittunt,

    Cic. Fin. 4, 28, 77: equites petere ut sibi laxaret aliquid laboris;

    quibus ille, ne nihil remissum dicatis, remitto, etc.,

    Liv. 9, 16:

    cottidie aliquid iracundiae remittebat,

    Cic. Phil. 8, 6, 19; cf. id. Att. 10, 4, 2:

    aliquid de suo,

    id. Rab. Post. 11, 31:

    horam de meis legitimis horis,

    id. Verr. 2, 1, 9, § 25:

    aliquid de severitate cogendi,

    id. Phil. 1, 5, 12; 13, 17, 36:

    nihil de saevitiā,

    Tac. A. 6, 25 al.; cf. Caes. B. C. 3, 17:

    ex eo, quod ipse potest in dicendo, aliquantum remittet,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 48:

    aliquid ex pristinā virtute,

    Caes. B. C. 3, 28:

    aliquid ex curā verborum,

    Quint. 10, 7, 22; 7, 1, 22.—With ellipsis of aliquid, etc.:

    illum viris fortissimis remittere de summā non potuisse, te mulieri deterrimae recte remississe, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 35, § 82; Liv. 4, 43, 11:

    de voluntate nihil,

    Cic. Brut. 5, 17:

    nihil e solito luxu,

    Tac. H. 3, 55:

    nihil ex arrogantiā,

    id. Agr. 27 al. — Impers.:

    tum aequo animo remittendum de celeritate existumabat,

    Caes. B. G. 5, 49.—
    (β).
    With inf., to cease, leave off, omit to do any thing (rare;

    not in Cic. or Cæs.): si cogites, remittas jam me onerare injuriis,

    Ter. And. 5, 1, 8:

    neque remittit quid ubique hostis ageret explorare,

    Sall. J. 52, 5; cf.:

    quid bellicosus Cantaber cogitet, remittas Quaerere,

    Hor. C. 2, 11, 3.—
    (γ).
    With se, or mid., to relax, abate:

    ubi dolor et inflammatio se remiserunt,

    Cels. 4, 24 fin.; cf.:

    cum se furor ille remisit,

    Ov. H. 4, 51:

    quae (febres) certum habent circuitum et ex toto remittuntur,

    Cels. 3, 12; cf. under II.—
    (δ).
    Mid., to recreate one ' s self:

    eundem, cum scripsi, eundem etiam cum remittor, lego,

    Plin. Ep. 1, 16, 7; cf.:

    fas est et carmine remitti,

    id. ib. 7, 9, 9; cf.

    supra: animus remittatur,

    id. ib. 7, 9, 13.—
    (ε).
    To give free course to (opp. continere):

    animi appetitus, qui tum remitterentur, tum continerentur,

    Cic. N. D. 2, 12, 34.—
    b.
    With respect to a person, to free one from any thing; to give up, grant, forgive, yield, resign, concede, surrender, sacrifice a thing to any one (= concedere, condonare); with acc. of the offence:

    Tranioni remitte quaeso hanc noxiam causā meā,

    Plaut. Most. 5, 2, 47:

    injuriam,

    Sall. H. 3, 61, 2 Dietsch:

    quare tum cito senex ille remisit injuriam?

    Sen. Contr. 2, 11, 1:

    ut ex animo tibi volens omne delictum remittam,

    App. M. 3, p. 137, 29; so freq. in late Lat., to remit, forgive a sin or offence:

    peccata,

    Vulg. Matt. 9, 2:

    blasphemia,

    id. ib. 12, 31:

    cogitationem,

    id. Act. 8, 22. — Freq. with acc. of the penalty:

    multam,

    Cic. Phil. 11, 8, 18:

    poenam alicui,

    Liv. 40, 10, 9: ipso remittente Verginio ultimam poenam, id. 3, 59, 10; 8, 35, 1:

    omnia tibi ista concedam et remittam,

    Cic. Verr. 2, 5, 9, § 22; cf. id. Ac. 2, 33, 106; and:

    alicui remittere atque concedere, ut, etc.,

    id. Planc. 30, 73: meam animadversionem et suppli cium... remitto tibi et condono, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10, 2:

    quod natura remittit, Invida jura negant,

    Ov. M. 10, 330:

    si per populum Romanum stipendium remittatur,

    Caes. B. G. 1, 44:

    pecunias, quas erant in publicum Varroni cives Romani polliciti, remittit,

    id. B. C. 2, 21; cf. Liv. 42, 53: aedes (venditas) alicui, to give up, resign a purchase, Plaut. Most. 3, 2, 111:

    tempus vobis,

    Cic. Verr. 2, 1, 11, § 30:

    ut patria tantum nobis in nostrum privatum usum, quantum ipsi superesse posset, remitteret,

    id. Rep. 1, 4, 8:

    navem imperare debuisti ex foedere: remisisti in triennium: militem nullum umquam poposcisti per tot annos,

    id. Verr. 2, 4, 9, § 21:

    tibi remittunt omnes istam voluptatem et eā se carere patiuntur,

    resign that pleasure to you, id. de Or. 1, 58, 246:

    ut memoriam simultatium patriae remitteret,

    sacrifice to his country, Liv. 9, 38; cf.:

    privata odia publicis utilitatibus remittere,

    Tac. A. 1, 10:

    ut sibi poenam magistri equitum remitteret (dictator),

    that he would remit for their sake, Liv. 8, 35:

    dictator consulibus in senatu magnifice conlaudatis et suarum quoque rerum illis remisso honore, dictaturā se abdicavit,

    having been resigned in their favor, id. 7, 11:

    jus ipsi remittent,

    will abandon their claim, id. 6, 18, 7.— Absol.:

    remittentibus tribunis plebis comitia per interregem sunt habita,

    withdrawing their opposition, Liv. 6, 36, 3:

    de tributo remiserunt,

    id. 5, 12, 13; cf. Tac. A. 1, 8:

    si hoc ipsi remitti vellent, remitterent ipsi de maritumis custodiis,

    Caes. B. C. 3, 17.—
    (β).
    Poet., with inf., to allow, permit:

    sed mora damnosa est nec res dubitare remittit,

    Ov. M. 11, 376; cf.:

    (Fides) occulte saevire vetat, prodesse remittit,

    Claud. Laud. Stil. 2, 37. —
    II.
    Neutr., to decrease, abate (very rare, but class.):

    si forte ventus remisisset,

    Caes. B. C. 3, 26:

    imbres,

    Liv. 40, 33, 4:

    pestilentia,

    id. 2, 34, 6:

    cum remiserant dolores pedum,

    Cic. Brut. 34, 130; cf.:

    si remittent quippiam Philumenae dolores,

    Ter. Hec. 3, 2, 14:

    tumor remittens,

    Cels. 7, 18:

    vapor calidus primo non remittit propter levitatem,

    does not sink, Vitr. 8, 2.— Hence, rĕmissus, a, um, P. a. (acc. to I. A. 2. a.), slack, loose, relaxed, languid (opp. contentus, contendere):

    membra,

    Lucr. 5, 852.
    A.
    Lit.:

    ut onera contentis corporibus facilius feruntur, remissis opprimunt,

    Cic. Tusc. 2, 23, 54; cf.:

    vox, ut nervi, quo remissior, hoc gravior et plenior,

    Quint. 11, 3, 42:

    ridens Venus et remisso Filius arcu,

    Hor. C. 3, 27, 67:

    ammoniacum,

    i. e. liquid, Pall. 1, 41, 2; cf.

    adeps,

    Veg. 1, 11, 4. —
    B.
    Trop., relaxed, not rigid, strict, or hard, both in a good and bad sense.
    1.
    Mild, gentle, soft, indulgent, cheerful, good-humored, gay, etc. (syn.:

    lenis, mitis, dulcis): remissior ventus,

    Caes. B. C. 3, 26:

    remissiora frigora,

    id. B. G. 5, 12 fin.:

    cantūs remissiores,

    Cic. de Or. 1, 60, 254; cf.:

    tum intentis tum remissis modis,

    Quint. 11, 3, 17:

    si me non improbissime Dolabella tractasset, dubitassem fortasse, utrum remissior essem, an summo jure contenderem,

    Cic. Att. 16, 15, 1:

    in eo sermone non remissi sumus,

    id. Fin. 3, 1, 2:

    remissus et subridens,

    Tac. Or. 11 init.:

    nisi magistratus valde lenes et remissi sint,

    Cic. Rep. 1, 43, 66:

    in ulciscendo remissior,

    id. Red. ad Quir. 7, 23:

    animus (with lenis),

    id. de Or. 2, 46, 193; cf.:

    remississimo ad otium et ad omnem comitatem animo,

    i. e. most prone, Suet. Aug. 98:

    remissus et mitis,

    Plin. Ep. 3, 14, 5:

    cum tristibus severe, cum remissis jucunde vivere,

    Cic. Cael. 6, 13; cf. Suet. Galb. 14; id. Claud. 21:

    decorus est sermo senis quietus et remissus,

    Cic. Sen. 9, 28:

    remissius genus dicendi,

    id. Sest. 54, 115:

    amicitia remissior esse debet et liberior et dulcior,

    id. Lael. 18, 66; cf.

    affectus,

    Quint. 10, 1, 73:

    egressiones dulces et remissae,

    id. 11, 3, 164: joci, gay, merry (opp. curae graves), Ov. M. 3, 319; cf.:

    remissiores hilarioresque sermones,

    Suet. Tib. 21:

    opus,

    Ov. Tr. 2, 547. —
    2.
    Slack, negligent, remiss (syn. languidus):

    esse remisso ac languido animo,

    Caes. B. C. 1, 21; cf.:

    nostris languentibus atque animo remissis,

    id. ib. 2, 14: dolus Numidarum [p. 1563] nihil languidi neque remissi patiebatur, i. e. no negligence, Sall. J. 53, 6; 88, 2:

    in labore,

    Nep. Iphic. 3, 1:

    oderunt agilem gnavumque remissi,

    Hor. Ep. 1, 18, 90:

    remissior in petendo,

    Cic. Mur. 26, 52:

    vita remissior,

    Suet. Tib. 52.—
    b.
    Lower, cheaper:

    remissior aliquanto ejus fuit aestimatio quam annona,

    below the market price, Cic. Verr. 2, 3, 92, § 214. — Hence, adv.: rĕ-missē (acc. to B. 1.), gently, mildly (with leniter, urbane;

    opp. severe, graviter, vehementer, etc.),

    Cic. de Or. 3, 26, 102; id. Cael. 14, 33; Col. 1, 8, 10; Quint. 10, 2, 23; 12, 10, 71; Suet. Claud. 30.— Comp., Cic. de Or. 1, 60, 255; id. Verr. 2, 4, 34, § 76; Quint. 9, 2, 91.— Sup. is not found.

    Lewis & Short latin dictionary > remitto

  • 62 renovo

    rĕ-nŏvo, āvi, ātum, 1, v. a., to renew, restore (class., esp. in the trop. sense; syn.: instauro, redintegro).
    I.
    Lit.: marc fontes assidue renovant, Lucr. 2, 591; cf.:

    quibus (vaporibus) altae renovataeque stellae atque omnis aether refundunt eodem,

    Cic. N. D. 2, 46, 118:

    Lucifer renovatus undā Oceani,

    Sil. 7, 639:

    vides Virtutis templum a M. Marcello renovatum,

    Cic. N. D. 2, 23, 61:

    VIAS ET MILLIARIA,

    Inscr. Orell. 905:

    renovare veteres colonias,

    Cic. Agr. 2, 13, 34:

    vitem,

    Col. 4, 27, 6:

    durum arvum,

    to renew by ploughing, Ov. M. 15, 125:

    agrum aratro,

    id. Tr. 5, 12, 23; id. F. 1, 159:

    meus renovatur campus aratris,

    id. Am. 1, 3, 9:

    multa jugera (tauri),

    Tib. 3, 3, 5; but also, to restore by not cultivating, to let lie fallow:

    agrum,

    Ov. M. 1, 110:

    sedeat praeterea cottidie ad rationes, tabulasque testamenti omnibus renovet,

    retouch, change, alter before everybody, Petr. 117, 10.— Poet.:

    (Ulixem) veteres arcus leto renovasse procorum,

    i. e. used again, Prop. 3, 12 (4, 11), 35.— Absol.:

    non si Neptuni fluctu renovare operam des (sc.: purpureum colorem conchyli),

    to restore, Lucr. 6, 1076.—
    * 2.
    In partic., in business lang., to renew or redouble interest, i. e. to take interest on interest, take compound interest:

    Scaptius centesimis renovato in singulos annos faenore, contentus non fuit,

    Cic. Att. 6, 3, 5; cf. renovatio, I. 2.—
    II.
    Trop., to renew, restore:

    periculum sit, ne instauratas maximi belli reliquias ac renovatas audiamus,

    Cic. Prov. Cons. 8, 19:

    scelus renovare et instaurare,

    id. Verr. 1, 4, 11:

    institutum,

    id. Div. in Caecil. 21, 68:

    vetus exemplum,

    id. Phil. 1, 1, 1; cf.:

    veterem iram,

    Tac. H. 4, 36:

    veterem animi curam molestiamque,

    Cic. de Or. 3, 1, 1:

    nolo eam rem commemorando renovare,

    id. Quint. 21, 70:

    infandum, regina, jubes renovare dolorem,

    Verg. A. 2, 3:

    memoriam prope intermortuam,

    Cic. Mur. 7, 16:

    antiquarum cladium memoriam,

    Liv. 23, 41; 22, 61:

    bona praeterita gratā recordatione renovata,

    Cic. Fin. 1, 17, 57:

    haec studia,

    id. Div. 2, 2, 7; cf. id. Ac. 1, 3, 11:

    pristina bella,

    id. Rep. 6, 11, 11:

    bellum,

    id. Fam. 4, 7, 3:

    belli renovandi consilium capere,

    Caes. B. G. 3, 2; id. B. C. 3, 102; Sall. J. 36, 1; Liv. 2, 31; cf.

    proelium,

    Caes. B. G. 3, 20 fin.; Sall. J. 51, 5; Ov. M. 5, 156:

    casus omnes,

    Verg. A. 2, 750:

    vulnera,

    to tear open, Ov. Tr. 2, 209:

    rursus cursum,

    Caes. B. C. 3, 93:

    sacra rite,

    Liv. 5, 18:

    auspicia,

    id. 5, 31; 6, 5:

    societatem,

    Cic. Fam. 12, 28, 2; cf.

    foedus,

    Liv. 9, 43 fin.:

    amicitiam et societatem,

    id. 34, 31:

    dextras,

    Tac. A. 2, 58:

    luctus,

    Tib. 2, 6, 41; Ov. M. 14, 465:

    lacrimas,

    id. ib. 11, 472:

    renovata clades domūs,

    Juv. 10, 243:

    viam doloremque,

    Curt. 3, 12, 17:

    gaudia (with redintegrare),

    Plin. Pan. 61 fin.:

    annos Anchisae,

    i. e. to restore his youth, make him young again, Ov. M. 9, 424:

    senectutem,

    id. ib. 7, 215:

    florem aetatis ex morbo,

    Liv. 28, 35:

    annos renovaverat Titan,

    Tib. 4, 1, 113. —
    B.
    In partic.
    1.
    To repeat in words, say again, say repeatedly:

    hic renovabo illud, quod initio dixi, regnum comparari, etc.,

    Cic. Agr. 2, 10, 24; cf.:

    ut renovetur, non redintegretur oratio,

    Auct. Her. 2, 30, 47:

    de lege, de foedere, etc.... renovabo ea quae dicta sunt,

    Cic. Balb. 7. — With ut:

    (consules) ipsis tribunis (plebis) ut sacrosancti viderentur, renovarunt,

    declared anew, repeated, that, Liv. 3, 55 Drak.—
    2.
    To renew in strength; to refresh, recreate, recover, revive (syn.:

    recreare, reficere): quies renovavit corpora animosque ad omnia de integro patienda,

    Liv. 21, 21:

    animum auditoris ad ea quae restant,

    Cic. Inv. 2, 15, 49:

    animos equitum ad alicujus odium,

    id. de Or. 2, 48, 199:

    virtus, quae risum judicis movendo... animum aliquando reficit et a satietate vel a fatigatione renovat,

    Quint. 6, 3, 1:

    refici atque renovari,

    id. 12, 6, 6:

    ars variandi renovat aures,

    id. 11, 3, 44:

    fatigata (facundia) renovatur,

    id. 10, 5, 14:

    et virium plus afferunt ad discendum renovati ac recentes,

    restored and fresh, id. 1, 3, 9:

    renovato modica quiete exercitu,

    Liv. 36, 14:

    se novis opibus copiisque,

    Cic. Mur. 15, 33:

    ipsi mihi locus optimi illius viri desiderium renovavit,

    Plin. Ep. 6, 10, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > renovo

  • 63 reviso

    rĕ-vīso, ĕre, v. n. and a.
    I.
    Neutr., to look back on a thing, come back or again to see (cf. respicio); to pay a visit again (ante- and post-class.):

    ut ad me revisas,

    Plaut. Truc. 2, 4, 79:

    ad me,

    Gell. 13, 30, 10:

    ad stabulum,

    Lucr. 2, 359.— Poet.:

    signa ad lunam,

    Lucr. 5, 636:

    reviso quid agant, aut quid captent consili,

    Ter. And. 2, 4, 1; id. Eun. 5, 4, 1:

    inde redit rabies eadem et furor ille revisit,

    i. e. comes back, returns, Lucr. 4, 1117.—
    II.
    Act., to go or come to see again; to revisit:

    tu modo nos revise aliquando,

    Cic. Att. 1, 19, 11:

    cum poteris, revises nos,

    id. ib. 12, 50:

    sed tu velim... nos aliquando revisas,

    id. Fam. 1, 10; Cat. 64, 377:

    ipsa sedesque Revisit Laeta suas,

    Verg. A. 1, 415:

    vates tuus te reviset,

    Hor. Ep. 1, 7, 12:

    urbem (with petere),

    Lucr. 3, 1067:

    rem Gallicanam,

    Cic. Quint. 6, 23:

    negotia sua cottidie,

    Col. 12, praef. §

    8: agrum saepius,

    id. 1, 4, 1.—With things as subjects:

    longos obitus (sidera),

    Lucr. 4, 393:

    aut quae digna satis fortuna revisit?

    Verg. A. 3, 318:

    multos aeterna revisens Fortuna,

    id. ib. 11, 426.

    Lewis & Short latin dictionary > reviso

  • 64 sagino

    săgīno, āvi, ātum, 1, v. a. [sagina] (class.; cf. educare).
    I.
    Lit.
    A.
    Of animals, to fatten, fat:

    pullos columbinos,

    Varr. R. R. 3, 7, 9:

    boves ad sacrificia,

    id. ib. 2, 1, 20:

    aves offis,

    Col. 8, 7, 3:

    equum hordeo ervoque (with roborare largo cibo),

    id. 6, 27, 8:

    porcum,

    Prop. 4 (5), 1, 23:

    corpus,

    Curt. 9, 7, 16:

    glires fagi glande,

    Plin. 16, 6, 7, § 18:

    catulos ferarum molliore praedā,

    Quint. 12, 6, 6 et saep.—
    B.
    Of persons, to cram, stuff, feast:

    saginare plebem populares suos, ut jugulentur,

    Liv. 6, 17, 3:

    nuptialibus cenis,

    id. 36, 17:

    terra, quae copiā rerum omnium (illos Gallos) saginaret,

    id. 38, 17:

    cum exquisitis cottidie Antonius saginaretur epulis,

    Plin. 9, 35, 58, § 119:

    convivas,

    id. 33, 10, 47, § 136.—
    II.
    Transf., to feed, nourish, etc.:

    terra multorum annorum frondibus et herbis, velut saginata largioribus pabulis,

    Col. 2, 1, 5; Plin. 19, 4, 19, § 54:

    fons umore supero saginatus,

    Sol. 45: qui ab illo pestifero ac perdito cive jampridem rei publicae sanguine saginantur, * Cic. Sest. 36, 78; Curt. 5, 1, 39; Tac. H. 4, 42.—Hence, săgīnātus, a, um, P. a., fattened, fat (late Lat.):

    saginatior hostia,

    Hier. Ep. 21, 12; so,

    Christianus ursis,

    Tert. Jejun. 17 fin.:

    vitulum,

    Vulg. Luc. 15, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > sagino

  • 65 sedeo

    sĕdeo, sēdi, sessum, 2, v. n. [Sanscr. root sad-; Gr. ἙΔ, to sit; cf. ἕδος, ἕζομαι; Lat. sedes, insidiae, sedare, sella, etc.; Engl. sit, seat], to sit.
    I.
    Lit. (very freq. in prose and poetry); constr. absol., with in, the simple abl., or with other prepp. and advv. of place.
    A.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    hi stant ambo, non sedent,

    Plaut. Capt. prol. 2; cf. id. ib. 12; id. Mil. 2, 1, 4:

    quid sit, quod cum tot summi oratores sedeant, ego potissimum surrexerim,

    remain sitting, Cic. Rosc. Am. 1, 1:

    sedens iis assensi,

    id. Fam. 5, 2, 9:

    lumbi sedendo dolent,

    Plaut. Men. 5, 3, 6:

    supplex ille sedet,

    Prop. 4 (5), 5, 37.—
    (β).
    With in:

    in subselliis,

    Plaut. Poen. prol. 5:

    sedilibus in primis eques sedet,

    Hor. Epod. 4, 16:

    in proscaenio,

    Plaut. Poen. prol. 18; cf.: aliquem in XIIII. sessum deducere, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 2; Suet. Caes. 39 (v. quattuordecim): malo in illā tuā sedeculā sedere quam in istorum sella curuli, Cic. Att. 4, 10, 1; cf.:

    in sellā,

    id. Div. 1, 46, 104:

    in saxo (ejecti),

    Plaut. Rud. prol. 73; Ov. H. 10, 49:

    in arā (mulieres supplices),

    Plaut. Rud. 3, 6, 9:

    in solio,

    Cic. Fin. 2, 21, 69; Ov. M. 2, 23:

    in equo,

    Cic. Verr. 2, 5, 10, § 27:

    in leone,

    Plin. 35, 10, 36, § 109; and with a gen. specification of the place where:

    in conclavi,

    Ter. Eun. 3, 5, 35:

    in hemicyclio domi,

    Cic. Lael. 1, 2:

    bubo in culmine,

    Ov. M. 6, 432:

    cornix in humo,

    id. Am. 3, 5, 22:

    musca in temone,

    Phaedr. 3, 6, 1.—
    (γ).
    With simple abl. (not ante-Aug.):

    bis sex caelestes, medio Jove, sedibus altis sedent,

    Ov. M. 6, 72:

    solio,

    id. ib. 6, 650;

    14, 261: sede regiā,

    Liv. 1, 41:

    eburneis sellis,

    id. 5, 41:

    sellā curuli,

    id. 30, 19:

    carpento,

    id. 1, 34:

    cymbā,

    Ov. M. 1, 293:

    puppe,

    id. F. 6, 471:

    humo,

    id. M. 4, 261:

    equo,

    Mart. 5, 38, 4; 11, 104, 14; cf.:

    dorso aselli,

    Ov. F. 3, 749:

    delphine,

    id. M. 11, 237:

    columbae viridi solo,

    Verg. A. 6, 192:

    recessu,

    Ov. M. 1, 177; 14, 261:

    theatro,

    id. A. A. 1, 497.—
    (δ).
    With other prepp. and advv. of place:

    inter ancillas,

    Plaut. Men. 5, 2, 46:

    ante fores,

    Ov. M. 4, 452; Tib. 1, 3, 30:

    ad tumulum supplex,

    id. 2, 6, 33:

    sub arbore,

    Ov. M. 4, 95:

    sub Jove,

    id. ib. 4, 261:

    ducis sub pede,

    id. Tr. 4, 2, 44:

    post me gradu uno,

    Hor. S. 1, 6, 40:

    apud quem,

    Cic. Rep. 3, 28, 32 (ap. Non. 522, 30) et saep.:

    non sedeo istic, vos sedete,

    Plaut. Stich. 1, 2, 36:

    illic,

    Ter. Hec. 5, 3, 4; id. Phorm. 1, 2, 41.—
    2.
    Late Lat., pass., of animals, to be ridden (cf. Engl. to sit a horse):

    sederi equos in civitatibus non sivit,

    Spart. Hadr. 22;

    Cod. Th. 9, 30, 3: cum (Bucephalus) ab equario suo mollius sederetur,

    Sol. 45:

    animalia sedentur,

    Veg. 2, 28, 12.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of magistrates, esp. of judges, to sit in council, in court, or on the bench:

    (Scaevolā tribuno) in Rostris sedente suasit Serviliam legem Crassus,

    Cic. Brut. 43, 161:

    ejus igitur mortis sedetis ultores, etc.,

    id. Mil. 29, 79; id. Clu. 37, 103 sq.:

    si idcirco sedetis, ut, etc.,

    id. Rosc. Am. 53, 153; so,

    judex,

    Liv. 40, 8:

    Appius, ne ejus rei causā sedisse videretur,

    id. 3, 46, 9; Phaedr. 1, 10, 6:

    sedissem forsitan unus De centum judex in tua verba viris,

    Ov. P. 3, 5, 23; Plin. Ep. 6, 33, 3:

    Minos arbiter,

    Prop. 3, 19 (4, 18), 27; cf.:

    sedeo pro tribunali,

    id. ib. 1, 10, 9: a quibus si qui quaereret, sedissentne judices in Q. Fabricium, sedisse se dicerent, Cic Clu. 38, 105; cf. id. Rab. Post. 5, 10.—Also of the assistants of the judges:

    nobis in tribunali Q. Pompeii praetoris urbani sedentibus,

    Cic. de Or. 1, 37, 168; id. Rosc. Com. 4, 12.—In Quint., also of the advocate, Quint. 11, 3, 132.—Of witnesses:

    dicendo contra reum, cum quo sederit,

    Quint. 5, 7, 32.—Of a presiding officer:

    sedente Claudio,

    Tac. A. 11, 11.—Of augurs sitting to wait for an augurium:

    sed secundum augures sedere est augurium captare,

    Serv. ad Verg. A. 9, 4; cf. id. ib. 1, 56; Interp. Mai ad Verg. A. 10, 241; Fest. s. v. silentio, p. 248, a Müll.; cf. Becker, Antiq. 2, 3, p. 76.—
    2.
    To continue sitting, to sit still; to continue, remain, tarry, wait, abide in a place; and with an implication of inactivity, to sit idly, be inactive; to linger, loiter, etc.:

    isdem consulibus sedentibus atque inspectantibus lata lex est, etc.,

    Cic. Sest. 15, 33 (cf. id. Pis. 9):

    majores nostri, qui in oppido sederent, quam qui rura colerent, desidiosiores putabant,

    Varr. R. R. 2, prooem. §

    1: quasi claudus sutor domi sedet totos dies,

    Plaut. Aul. 1, 1, 34; cf.:

    an sedere oportuit Domi,

    Ter. Ad. 4, 5, 38:

    iis ventis istinc navigatur, qui si essent, nos Corcyrae non sederemus,

    Cic. Fam. 16, 7:

    quor sedebas in foro, si eras coquos Tu solus?

    Plaut. Ps. 3, 2, 11:

    in villā totos dies,

    Cic. Att. 12, 44, 2:

    circum argentarias cottidie,

    Plaut. Truc. 1, 1, 48:

    sedemus desides domi,

    Liv. 3, 68:

    statuit congredi quam cum tantis copiis refugere aut tam diu uno loco sedere,

    Nep. Dat. 8, 1:

    non cuivis contingit adire Corinthum. Sedit qui timuit, ne non succederet,

    sat still, stayed at home, Hor. Ep. 1, 17, 37.—Esp. of waiting on an oracle or a god for an answer or for aid (= Gr. ïzein):

    ante sacras fores,

    Tib. 1, 3, 30:

    illius ad tumulum fugiam supplexque sedebo,

    id. 2, 6, 33:

    custos ad mea busta sedens,

    Prop. 3, 16 (4, 15), 24:

    meliora deos sedet omina poscens,

    Verg. G. 3, 456; so of a lover at the door of his mistress: me retinent victum formosae vincla puellae, Et sedeo janitor, Tib. [p. 1659] 1, 1, 56:

    et frustra credula turba sedet,

    id. 4, 4, 18.—
    b.
    Of long, esp. of inactive encamping in war, to sit, i. e. to remain encamped, to keep the field, before an enemy's fortress or army:

    hostium copiae magnae contra me sedebant, Cato ap. Charis, p. 197 P.: septimum decimum annum Ilico sedent,

    Naev. 6, 2:

    dum apud hostes sedimus,

    Plaut. Am. 2, 1, 52:

    sedendo expugnare urbem,

    Liv. 2, 12:

    sedendo et cunctando bellum gerere,

    id. 22, 24:

    quieto sedente rege ad Enipeum,

    id. 44, 27:

    ad Suessulam,

    id. 7, 37; 9, 3; 9, 44; 10, 25; 22, 39; 23, 19; 44, 27; Verg. A. 5, 440:

    apud moenia Contrebiae,

    Val. Max. 7, 4, 5.—Hence, prov.:

    compressis, quod aiunt, manibus sedere,

    Liv. 7, 13, 7; and:

    vetus proverbium est, Romanus sedendo vincit (prob. originating with Q. Fabius Cunctator),

    Varr. R. R. 1, 2, 2.—
    3.
    For desideo (2.), to sit at stool, Marc. Emp. 29; so,

    sordido in loco sedere,

    Val. Max. 9, 13, 2.—
    II.
    Trop. (in prose not freq. till after the Aug. per.; not in Cic.).
    A.
    In gen., to sink or settle down, to subside:

    cum pondere libra Prona nec hac plus parte sedet nec surgit ab illā,

    Tib. 4, 1, 42:

    quod neque tam fuerunt gravia, ut depressa sederent, Nec levia, ut possent per summas labier oras,

    Lucr. 5, 474; cf.: flamma petit altum; propior locus aëra cepit;

    Sederunt medio terra fretumque solo,

    Ov. F. 1,110:

    sedet nebula densior campo quam montibus,

    Liv. 22, 4:

    sedet vox auribus,

    sinks into, penetrates, Quint. 11, 3, 40: rupti aliqui montes tumulique sedere, Sall. Fragm. ap. Isid. Orig. 14, 1, 2 (H. 2, 43 Dietsch); cf.:

    sedisse immensos montes,

    Tac. A. 2, 47: memor illius escae, Quae simplex olim sibi sederit, sat well upon your stomach, i. e. agreed well with you, Hor. S. 2, 2, 73; Quint. 9, 4, 94.—
    2.
    Of feelings, passions, etc.: his dictis sedere minae, subsided, i. e. were quieted, = sedatae sunt, Sil. 10, 624; cf.:

    nusquam irae: sedit rabies feritasque famesque,

    Stat. Th. 10, 823. —
    3.
    Of places, to sink, i. e. to lie low, to be in the valley or plain:

    campo Nola sedet,

    Sil. 12, 162:

    mediisque sedent convallibus arva,

    Luc. 3, 380; Stat. Th. 1, 330; cf.:

    lactuca sedens,

    i. e. lower, Mart. 10, 48, 9 ( = sessilis, id. 3, 47, 8).—
    B.
    In partic., to sit, sit close or tight, to hold or hang fast, to be fast, firm, fixed, immovable; be settled, established, etc.:

    tempus fuit, quo navit in undis, Nunc sedet Ortygie,

    Ov. M. 15, 337:

    in liquido sederunt ossa cerebro,

    stuck fast, id. ib. 12, 289;

    so of weapons, etc., that sink deep: clava (Herculis), adversi sedit in ore viri,

    id. F. 1, 576:

    cujus (Scaevae) in scuto centum atque viginti tela sedere,

    Flor. 4, 2, 40:

    librata cum sederit (glans),

    Liv. 38, 29; hence, poet. also, of deep-seated wounds: plagam sedere Cedendo arcebat, from sinking or penetrating deeply, Ov. M. 3, 88:

    alta sedent vulnera,

    Luc. 1, 32.—Of clothes, to fit (opp. dissidere, v. Hor. Ep. 1, 1, 96):

    ita et sedet melius et continetur (pars togae),

    sits better, Quint. 11, 3, 140 sq.; so,

    toga umero,

    id. 11, 3, 161; cf.:

    quam bene umeris tuis sederet imperium,

    Plin. Pan. 10, 6.—Of vessels:

    sicco jam litore sedit,

    Luc. 8, 726:

    naves super aggerationem, quae fuerat sub aquā, sederent,

    stuck fast, grounded, Vitr. 10, 22 med. et saep.:

    cujus laetissima facies et amabilis vultus in omnium civium ore, oculis, animo sedet,

    Plin. Pan. 55, 10:

    aliquid fideliter in animo,

    Sen. Ep. 2, 2:

    unum Polynicis amati Nomen in ore sedet,

    Stat. Th. 12, 114; so,

    Cressa relicta in ingenio tuo,

    Ov. H. 2, 76:

    sedere coepit sententia haec,

    to be established, Plin. 2, 7, 5, § 23; cf.:

    nunc parum mihi sedet judicium,

    Sen. Ep. 46, 3; Amm. 14, 1, 5; 15, 2, 5. —Hence, also of any thing fixed, resolved, or determined upon:

    si mihi non animo fixum immotumque sederet, Ne cui, etc.,

    Verg. A. 4, 15; cf.:

    idque pio sedet Aeneae,

    id. ib. 5, 418:

    bellum,

    Flor. 2, 15, 4:

    consilium fugae,

    id. 2, 18, 14:

    haec,

    Sil. 15, 352. —With a subject-clause:

    tunc sedet Ferre iter impavidum,

    Stat. Th. 1, 324:

    vacuo petere omina caelo,

    id. ib. 3, 459:

    Aegaei scopulos habitare profundi,

    Val. Fl. 2, 383.

    Lewis & Short latin dictionary > sedeo

  • 66 senesco

    sĕnesco, nŭi, 3 ( gerundive:

    senescendi homines,

    Varr. L. L. 6, § 11 Müll. N. cr.), v. inch. n. [seneo], to grow old, become aged; to grow hoary.
    I.
    Lit. (rare):

    ita sensim aetas senescit,

    Cic. Sen. 11, 38; cf.:

    tempora labuntur tacitisque senescimus annis,

    Ov. F. 6, 771:

    senescente jam Graeciā,

    Cic. Rep. 1, 37, 58:

    solve senescentem mature equum,

    Hor. Ep. 1, 1, 8:

    arbores senescunt,

    Plin. 16, 27, 50, § 116: Solon significat se cottidie aliquid addiscentem senescere. Val. Max. 8, 7, 14.—In perf.:

    avus (Augusti) tranquillissime senuit,

    Suet. Aug. 2:

    ego senui et progressioris aetatis sum,

    Vulg. Josne, 23, 2.—In gerundive: longissimum spatium senescendorum hominum id (seclum) putarant, Varr. L. L. 6, § 11 Müll. N. cr.
    II.
    Transf.
    A.
    For the usual consenescere, to grow old or gray in an occupation, etc., i. e. to linger too long over it:

    inani circa voces studio senescunt,

    Quint. 8, prooem. § 18.—
    B.
    (Causa pro effectu.) To decay or diminish in strength; to grow weak, feeble, or powerless; to waste away, fall off, wane, decline, etc. (the prevailing signif. of the word in prose and poetry; cf. consenesco; while inveterasco is to grow better by age).
    1.
    Of living subjects (a favorite expression of Livy;

    perh. not in Cic., but cf. consenesco, II. 2.): Hannibalem jam et famā senescere et viribus,

    Liv. 29, 3 fin.; cf.

    of the same,

    id. 22, 39:

    otio senescere,

    id. 25, 7:

    non esse cum aegro senescendum,

    id. 21, 53:

    dis hominibusque accusandis senescere,

    to pine away, id. 5, 43 Drak.; cf.:

    amore senescit habendi,

    Hor. Ep. 1, 7, 85:

    socordiā,

    Tac. A. 1, 9; Val. Max. 8, 13, 7:

    ne (agni) desiderio senescant,

    Varr. R. R. 2, 2, 17.—

    Of doves,

    Col. 8, 8, 4:

    quod antiquatur et senescit prope interitum est,

    Vulg. Heb. 8, 13.—
    2.
    Of things:

    quaedam faciunda in agris potius crescente lunā quam senescente,

    in the waning of the moon, Varr. R. R. 1, 37, 1; so,

    luna (opp. crescens),

    Cic. N. D. 2, 37, 95; Plin. 2, 9, 6, § 42:

    arbores hiemali tempore cum lunā simul senescentes,

    Cic. Div. 2, 14, 33:

    nunc pleno orbe, nunc senescente (al. senescentem) exiguo cornu fulgere lunam,

    Liv. 44, 37:

    continuā messe senescit ager,

    becomes exhausted, worn out, Ov. A. A. 3, 82:

    prata,

    Plin. 18, 28, 67, § 259: uniones, i. e. grow pale or dim, id. 9, 35, 56, § 115; cf.

    smaragdi,

    id. 37, 5, 18, § 70:

    caseus in salem,

    grows salt with age, id. 11, 42, 97, § 242: coma, falls out, Domit. ap. Suet. Dom. 18 fin.: monumenta virūm, decay (with delapsa), Lucr. 5, 312 et saep.:

    mensis senescens,

    drawing to an end, closing, Varr. L. L. 6, § 10 Müll.; so,

    hiems,

    Cic. N. D. 2, 19, 49.—Of abstr. things:

    oratorum laus senescit,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5; cf.:

    ut laus senescens,

    id. de Or. 2, 2, 7:

    senescere civitatem otio,

    Liv. 1, 22, 2:

    omnia orta occidunt et aucta senescunt,

    Sall. J. 2, 3; cf. Fabri ad Sall. C. 20, 10; so,

    somnia,

    Sall. J. 35, 3:

    vires,

    id. H. Fragm. 3, 22, p. 235 Gerl.; Liv. 9, 27:

    Hannibalis vis,

    id. 25, 16:

    bellum,

    id. 28, 36; 30, 19:

    pugna,

    id. 5, 21:

    fama,

    id. 27, 20; Tac. H. 2, 24; cf.

    rumores,

    id. A. 2, 77:

    consilia,

    Liv. 35, 12:

    vitia (opp. maturescente virtute),

    id. 3, 12:

    invidia,

    id. 29, 22:

    fortuna (opp. florere),

    Vell. 2, 11, 3:

    amor,

    Ov. A. A. 3, 594.

    Lewis & Short latin dictionary > senesco

  • 67 serenum

    1.
    sĕrēnus, a, um, adj. [Sanscr. svar, sky; Gr. Seirios; cf. selas; Lat. sol], clear, fair, bright, serene (class.; esp. freq. in the poets; cf. sudus).
    I.
    Lit.: cum tonuit laevum bene tempestate serenā, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.):

    caelo sereno,

    Lucr. 6, 247; Cic. Fam. 16, 9, 2; Verg. G. 1, 260; 1, 487; id. A. 3, 518; Hor. Epod. 15, 1; id. S. 2, 4, 51; Ov. M. 1, 168; 2, 321 et saep.; cf.:

    de parte caeli,

    Lucr. 6, 99:

    in regione caeli,

    Verg. A. 8, 528.— Comp.:

    caelo perfruitur sereniore,

    Mart. 4, 64, 6; cf.

    also: o nimium caelo et pelago confise sereno,

    Verg. A. 5, 870:

    postquam ex tam turbido die serena et tranquilla lux rediit,

    Liv. 1, 16, 2:

    luce,

    Verg. A. 5, 104:

    lumen (solis),

    Lucr. 2, 150:

    nox,

    id. 1, 142; Cic. Rep. 1, 15, 23; Verg. G. 1, 426:

    sidera,

    Lucr. 4, 212:

    facies diei,

    Phaedr. 4, 16, 5:

    species mundi,

    Lucr. 4, 134:

    aër,

    Plin. 17, 24, 37, § 222:

    ver,

    Verg. G. 1, 340:

    aestas,

    id. A. 6, 707:

    stella,

    Ov. F. 6, 718 et saep.:

    color (opp. nubilus),

    bright, clear, Plin. 9, 35, 54, § 107:

    aqua (with candida),

    Mart. 6, 42, 19:

    vox,

    Pers. 1, 19.— Transf., of a wind that clears the sky, that brings fair weather: hic Favonius serenu'st, istic Auster imbricus, * Plaut. Merc. 5, 2, 35; hence, also, poet.:

    unde serenas Ventus agat nubes,

    Verg. G. 1, 461.—
    2.
    As subst.: sĕrēnum, i, n., a clear, bright, or serene sky, fair weather (not in Cic.):

    ponito pocillum in sereno noctu,

    during a fine night, Cato, R. R. 156, 3;

    more freq. simply sereno: Priverni sereno per diem totum rubrum solem fuisse,

    Liv. 31, 12, 5; 37, 3, 2:

    quare et sereno tonat,

    Sen. Q. N. 2, 18; Plin. 11, 24, 28, § 84 (opp. nubilo), Pall. 1, 30, 3; Luc. 1, 530:

    liquido ac puro sereno,

    Suet. Aug. 95:

    nitido sereno,

    Sil. 5, 58:

    cottidie serenum cum est,

    Varr. R. R. 3, 10, 4:

    laesique fides reditura sereni,

    Stat. S. 3, 1, 81:

    serenum nitidum micat,

    Mart. 6, 42, 8.— Plur.:

    caeli serena Concutiat sonitu,

    Lucr. 2, 1100:

    soles et aperta serena,

    Verg. G. 1, 393:

    nostra,

    Val. Fl. 1, 332.—
    II.
    Trop.
    1.
    Cheerful, glad, joyous, tranquil, serene (syn.:

    laetus, tranquillus, secundus): vita,

    Lucr. 2, 1094 Lachm.:

    horae (with albus dies),

    Sil. 15, 53: rebus serenis servare modum, in propitious or favorable circumstances, in good fortune, id. 8, 546:

    vultus,

    Lucr. 3, 293; Cat. 55, 8; Hor. C. 1, 37, 26; Ov. Tr. 1, 5, 27:

    frons tranquilla et serena,

    Cic. Tusc. 3, 15, 31:

    pectora processu facta serena tuo,

    Ov. Tr. 1, 9, 40:

    animus,

    id. ib. 1, 1, 39:

    oculi,

    Sil. 7, 461:

    Augustus,

    Ov. P. 2, 2, 65:

    laetitia,

    Just. 44, 2, 4:

    imperium,

    Sil. 14, 80:

    res,

    id. 8, 546:

    sereno vitae tempore,

    Auct. Her. 4, 48, 61:

    vita,

    Lucr. 2, 1094:

    temperatus (sanguis) medium quoddam serenum efficit,

    Quint. 11, 3, 78; cf.:

    tandem aliquid, pulsā curarum nube serenum Vidi,

    Ov. P. 2, 1, 5.—
    2.
    SERENVS, an epithet of Jupiter (whose brow was always serene), Inscr. Murat. 1978, 5; cf. Serenator;

    hence, Martial calls Domitian: Jovem serenum,

    Mart. 5, 6, 9; 9, 25, 3.—
    3.
    Serenissimus, a title of the Roman emperors, Cod. Just. 5, 4, 23.
    2.
    Sĕrēnus, i, m.; Sĕrēna, ae, f. [1. serenus], a proper name.
    I.
    Q. Serenus Sammonicus, a physician under Septimius Severus, Spart. Get. 5, 5; Macr. 3, 16, 6.—
    II.
    Q. Serenus Sammonicus, son of the preceding, author of a poem, De Medicina, still extant, Lampr. Alex. 30, 2; cf. Teuffel's Roem. Lit. 379, 4.—
    III.
    Serena, the wife of Stilicho, and mother-in-law of the emperor Honorius, celebrated by Claudian in a special poem (Laus Serenae Reginae).

    Lewis & Short latin dictionary > serenum

  • 68 Serenus

    1.
    sĕrēnus, a, um, adj. [Sanscr. svar, sky; Gr. Seirios; cf. selas; Lat. sol], clear, fair, bright, serene (class.; esp. freq. in the poets; cf. sudus).
    I.
    Lit.: cum tonuit laevum bene tempestate serenā, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.):

    caelo sereno,

    Lucr. 6, 247; Cic. Fam. 16, 9, 2; Verg. G. 1, 260; 1, 487; id. A. 3, 518; Hor. Epod. 15, 1; id. S. 2, 4, 51; Ov. M. 1, 168; 2, 321 et saep.; cf.:

    de parte caeli,

    Lucr. 6, 99:

    in regione caeli,

    Verg. A. 8, 528.— Comp.:

    caelo perfruitur sereniore,

    Mart. 4, 64, 6; cf.

    also: o nimium caelo et pelago confise sereno,

    Verg. A. 5, 870:

    postquam ex tam turbido die serena et tranquilla lux rediit,

    Liv. 1, 16, 2:

    luce,

    Verg. A. 5, 104:

    lumen (solis),

    Lucr. 2, 150:

    nox,

    id. 1, 142; Cic. Rep. 1, 15, 23; Verg. G. 1, 426:

    sidera,

    Lucr. 4, 212:

    facies diei,

    Phaedr. 4, 16, 5:

    species mundi,

    Lucr. 4, 134:

    aër,

    Plin. 17, 24, 37, § 222:

    ver,

    Verg. G. 1, 340:

    aestas,

    id. A. 6, 707:

    stella,

    Ov. F. 6, 718 et saep.:

    color (opp. nubilus),

    bright, clear, Plin. 9, 35, 54, § 107:

    aqua (with candida),

    Mart. 6, 42, 19:

    vox,

    Pers. 1, 19.— Transf., of a wind that clears the sky, that brings fair weather: hic Favonius serenu'st, istic Auster imbricus, * Plaut. Merc. 5, 2, 35; hence, also, poet.:

    unde serenas Ventus agat nubes,

    Verg. G. 1, 461.—
    2.
    As subst.: sĕrēnum, i, n., a clear, bright, or serene sky, fair weather (not in Cic.):

    ponito pocillum in sereno noctu,

    during a fine night, Cato, R. R. 156, 3;

    more freq. simply sereno: Priverni sereno per diem totum rubrum solem fuisse,

    Liv. 31, 12, 5; 37, 3, 2:

    quare et sereno tonat,

    Sen. Q. N. 2, 18; Plin. 11, 24, 28, § 84 (opp. nubilo), Pall. 1, 30, 3; Luc. 1, 530:

    liquido ac puro sereno,

    Suet. Aug. 95:

    nitido sereno,

    Sil. 5, 58:

    cottidie serenum cum est,

    Varr. R. R. 3, 10, 4:

    laesique fides reditura sereni,

    Stat. S. 3, 1, 81:

    serenum nitidum micat,

    Mart. 6, 42, 8.— Plur.:

    caeli serena Concutiat sonitu,

    Lucr. 2, 1100:

    soles et aperta serena,

    Verg. G. 1, 393:

    nostra,

    Val. Fl. 1, 332.—
    II.
    Trop.
    1.
    Cheerful, glad, joyous, tranquil, serene (syn.:

    laetus, tranquillus, secundus): vita,

    Lucr. 2, 1094 Lachm.:

    horae (with albus dies),

    Sil. 15, 53: rebus serenis servare modum, in propitious or favorable circumstances, in good fortune, id. 8, 546:

    vultus,

    Lucr. 3, 293; Cat. 55, 8; Hor. C. 1, 37, 26; Ov. Tr. 1, 5, 27:

    frons tranquilla et serena,

    Cic. Tusc. 3, 15, 31:

    pectora processu facta serena tuo,

    Ov. Tr. 1, 9, 40:

    animus,

    id. ib. 1, 1, 39:

    oculi,

    Sil. 7, 461:

    Augustus,

    Ov. P. 2, 2, 65:

    laetitia,

    Just. 44, 2, 4:

    imperium,

    Sil. 14, 80:

    res,

    id. 8, 546:

    sereno vitae tempore,

    Auct. Her. 4, 48, 61:

    vita,

    Lucr. 2, 1094:

    temperatus (sanguis) medium quoddam serenum efficit,

    Quint. 11, 3, 78; cf.:

    tandem aliquid, pulsā curarum nube serenum Vidi,

    Ov. P. 2, 1, 5.—
    2.
    SERENVS, an epithet of Jupiter (whose brow was always serene), Inscr. Murat. 1978, 5; cf. Serenator;

    hence, Martial calls Domitian: Jovem serenum,

    Mart. 5, 6, 9; 9, 25, 3.—
    3.
    Serenissimus, a title of the Roman emperors, Cod. Just. 5, 4, 23.
    2.
    Sĕrēnus, i, m.; Sĕrēna, ae, f. [1. serenus], a proper name.
    I.
    Q. Serenus Sammonicus, a physician under Septimius Severus, Spart. Get. 5, 5; Macr. 3, 16, 6.—
    II.
    Q. Serenus Sammonicus, son of the preceding, author of a poem, De Medicina, still extant, Lampr. Alex. 30, 2; cf. Teuffel's Roem. Lit. 379, 4.—
    III.
    Serena, the wife of Stilicho, and mother-in-law of the emperor Honorius, celebrated by Claudian in a special poem (Laus Serenae Reginae).

    Lewis & Short latin dictionary > Serenus

  • 69 serenus

    1.
    sĕrēnus, a, um, adj. [Sanscr. svar, sky; Gr. Seirios; cf. selas; Lat. sol], clear, fair, bright, serene (class.; esp. freq. in the poets; cf. sudus).
    I.
    Lit.: cum tonuit laevum bene tempestate serenā, Enn. ap. Cic. Div. 2, 39, 82 (Ann. v. 517 Vahl.):

    caelo sereno,

    Lucr. 6, 247; Cic. Fam. 16, 9, 2; Verg. G. 1, 260; 1, 487; id. A. 3, 518; Hor. Epod. 15, 1; id. S. 2, 4, 51; Ov. M. 1, 168; 2, 321 et saep.; cf.:

    de parte caeli,

    Lucr. 6, 99:

    in regione caeli,

    Verg. A. 8, 528.— Comp.:

    caelo perfruitur sereniore,

    Mart. 4, 64, 6; cf.

    also: o nimium caelo et pelago confise sereno,

    Verg. A. 5, 870:

    postquam ex tam turbido die serena et tranquilla lux rediit,

    Liv. 1, 16, 2:

    luce,

    Verg. A. 5, 104:

    lumen (solis),

    Lucr. 2, 150:

    nox,

    id. 1, 142; Cic. Rep. 1, 15, 23; Verg. G. 1, 426:

    sidera,

    Lucr. 4, 212:

    facies diei,

    Phaedr. 4, 16, 5:

    species mundi,

    Lucr. 4, 134:

    aër,

    Plin. 17, 24, 37, § 222:

    ver,

    Verg. G. 1, 340:

    aestas,

    id. A. 6, 707:

    stella,

    Ov. F. 6, 718 et saep.:

    color (opp. nubilus),

    bright, clear, Plin. 9, 35, 54, § 107:

    aqua (with candida),

    Mart. 6, 42, 19:

    vox,

    Pers. 1, 19.— Transf., of a wind that clears the sky, that brings fair weather: hic Favonius serenu'st, istic Auster imbricus, * Plaut. Merc. 5, 2, 35; hence, also, poet.:

    unde serenas Ventus agat nubes,

    Verg. G. 1, 461.—
    2.
    As subst.: sĕrēnum, i, n., a clear, bright, or serene sky, fair weather (not in Cic.):

    ponito pocillum in sereno noctu,

    during a fine night, Cato, R. R. 156, 3;

    more freq. simply sereno: Priverni sereno per diem totum rubrum solem fuisse,

    Liv. 31, 12, 5; 37, 3, 2:

    quare et sereno tonat,

    Sen. Q. N. 2, 18; Plin. 11, 24, 28, § 84 (opp. nubilo), Pall. 1, 30, 3; Luc. 1, 530:

    liquido ac puro sereno,

    Suet. Aug. 95:

    nitido sereno,

    Sil. 5, 58:

    cottidie serenum cum est,

    Varr. R. R. 3, 10, 4:

    laesique fides reditura sereni,

    Stat. S. 3, 1, 81:

    serenum nitidum micat,

    Mart. 6, 42, 8.— Plur.:

    caeli serena Concutiat sonitu,

    Lucr. 2, 1100:

    soles et aperta serena,

    Verg. G. 1, 393:

    nostra,

    Val. Fl. 1, 332.—
    II.
    Trop.
    1.
    Cheerful, glad, joyous, tranquil, serene (syn.:

    laetus, tranquillus, secundus): vita,

    Lucr. 2, 1094 Lachm.:

    horae (with albus dies),

    Sil. 15, 53: rebus serenis servare modum, in propitious or favorable circumstances, in good fortune, id. 8, 546:

    vultus,

    Lucr. 3, 293; Cat. 55, 8; Hor. C. 1, 37, 26; Ov. Tr. 1, 5, 27:

    frons tranquilla et serena,

    Cic. Tusc. 3, 15, 31:

    pectora processu facta serena tuo,

    Ov. Tr. 1, 9, 40:

    animus,

    id. ib. 1, 1, 39:

    oculi,

    Sil. 7, 461:

    Augustus,

    Ov. P. 2, 2, 65:

    laetitia,

    Just. 44, 2, 4:

    imperium,

    Sil. 14, 80:

    res,

    id. 8, 546:

    sereno vitae tempore,

    Auct. Her. 4, 48, 61:

    vita,

    Lucr. 2, 1094:

    temperatus (sanguis) medium quoddam serenum efficit,

    Quint. 11, 3, 78; cf.:

    tandem aliquid, pulsā curarum nube serenum Vidi,

    Ov. P. 2, 1, 5.—
    2.
    SERENVS, an epithet of Jupiter (whose brow was always serene), Inscr. Murat. 1978, 5; cf. Serenator;

    hence, Martial calls Domitian: Jovem serenum,

    Mart. 5, 6, 9; 9, 25, 3.—
    3.
    Serenissimus, a title of the Roman emperors, Cod. Just. 5, 4, 23.
    2.
    Sĕrēnus, i, m.; Sĕrēna, ae, f. [1. serenus], a proper name.
    I.
    Q. Serenus Sammonicus, a physician under Septimius Severus, Spart. Get. 5, 5; Macr. 3, 16, 6.—
    II.
    Q. Serenus Sammonicus, son of the preceding, author of a poem, De Medicina, still extant, Lampr. Alex. 30, 2; cf. Teuffel's Roem. Lit. 379, 4.—
    III.
    Serena, the wife of Stilicho, and mother-in-law of the emperor Honorius, celebrated by Claudian in a special poem (Laus Serenae Reginae).

    Lewis & Short latin dictionary > serenus

  • 70 sicut

    sīc-ut and (far less. freq. but class.) sīc-ŭti, adv., so as, just as, as.
    I.
    Lit.
    A.
    With a separate clause.
    (α).
    Form sicut:

    sicut dixi, faciam,

    Plaut. Trin. 3, 2, 59:

    clanculum, sicut praecepi,

    id. ib. 3, 3, 76:

    nempe sicut dicis (shortly after: ita ut dicis),

    id. Aul. 2, 4, 15; so,

    sicut dicis,

    id. Bacch. 4, 4, 67; id. Men. prol. 74:

    hae sunt, sicut praedico,

    id. Most. 3, 2, 84; cf. id. Bacch. 3, 6, 20:

    stultitia magna est, Hominem amatorem ad forum procedere, etc.... sicut ego feci stultus,

    id. Cas. 3, 3, 4:

    si ille huc redibit, sicut confido affore,

    id. Capt. 3, 5, 38:

    sic ut tu huic potes,

    id. ib. 5, 1, 16:

    primum Montem Sacrum, sicut erat in simili causā antea factum, deinde Aventinum (occupasse),

    Cic. Rep. 2, 37, 63; 6, 18, 19:

    sicut ait Ennius,

    id. ib. 1, 41, 64; cf.:

    sicut sapiens poëta dixit,

    id. Par. 5, 1, 34:

    ut se quoque, sicut socios, dignos existimetis,

    id. Imp. Pomp. 5, 13:

    valeant preces apud te meae, sicut pro te hodie valuerunt,

    Liv. 23, 8:

    consules turpissimi, sicut hi recentes rerum exitus declararunt,

    Cic. Planc. 35, 86:

    sicut summarum summa est aeterna,

    Lucr. 5, 361:

    sicut Cicero dicit,

    Quint. 9, 3, 83:

    sicut ostendimus,

    id. 11, 3, 174 al. —
    (β).
    Form sicuti:

    sicuti dixi prius,

    Plaut. Rud. 4, 4, 67:

    habuit ille, sicuti meminisse vos arbitror, permulta signa,

    Cic. Cael. 5, 12:

    sicuti me quoque erroris mei paenitet,

    id. ib. 6, 14:

    urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere initio Trojani,

    Sall. C. 6, 1:

    sicuti dignum erat,

    Quint. 11, 3, 148.—
    b.
    Corresp. to ita, itidem, sic.
    (α).
    Form sicut:

    sicut tuom vis gnatum tuae Superesse vitae, Ita te obtestor, etc.,

    Plaut. As. 1, 1, 1: sicut verbis nuncupavi, ita pro republicā Quiritium... legiones mecum Dis Manibus devoveo, an old formula in Liv. 8, 9:

    sicut coronatus laureā coronā oraculum adisset, ita, etc.,

    id. 23, 11; 21, 13; Quint. 1, 2, 26; 9, 1, 8; 9, 3, 100;

    10, 1, 1: sicut medico diligenti natura corporis cognoscenda est, sic equidem, etc.,

    Cic. de Or. 2, 44, 186:

    sicut magno accidit casu, ut, etc.... sic magnae fuit fortunae, etc.,

    Caes. B. G. 6, 30:

    sicuti merci pretium statuit... Itidem divos dispertisse vitam humanam aequom fuit,

    Plaut. Mil. 3, 1, 131.—
    (β).
    Form sicuti:

    sicuti... ita,

    Caes. B. C. 3, 15; cf. infra, B. b.—
    B.
    Without a separate verb (so most freq.).
    (α).
    Form sicut:

    sicut fortunatorum memorant insulas (is est ager),

    Plaut. Trin. 2, 4, 148:

    sicut familiae,

    id. Men. prol. 74; id. Cas. 2, 6, 46: te esse sapientem, nec sicut vulgus, sed ut eruditi solent appellare sapientem, Cic. Lael. 2, 6:

    Graeciae, sicut apud nos, delubra magnifica,

    id. Rep. 3, 9, 14:

    non debent esse amicitiarum sicut aliarum rerum satietates,

    id. Lael. 19, 67:

    ut tuo judicio uteretur, sicut in rebus omnibus,

    id. Ep. ad Brut. 1, 5, 3; id. Tusc. 1, 17, 40:

    provinciam suam hanc esse Galliam, sicut illam nostram,

    Caes. B. G. 1, 44; 6, 19:

    nihil me, sicut antea, juvat Scribere versiculos,

    Hor. Epod. 11, 1 et saep.:

    hunc, sicut omni vitā, tum petentem premebat nobilitas,

    Liv. 39, 41; 34, 9, 10:

    nec sicut vulnere sanguis,

    Luc. 3, 638 Drak. N. cr.
    (β).
    Form sicuti:

    me amicissime cottidie magis Caesar amplectitur: familiares quidem ejus, sicuti neminem,

    Cic. Fam. 6, 6, 13: sicuti te, Lucil. ap. Non. p. 174, 33.—
    b.
    Corresp. to ita, item, sic, etc. (cf. supra, A. b.):

    praecipuum lumen sicut eloquentiae, ita praeceptis quoque ejus, dedit M. Tullius,

    Quint. 3, 1, 20; so id. 8, prooem. § 29; 9, 1, 18;

    10, 1, 14: sicut in foro non bonos oratores, item in theatro actores malos perpeti,

    Cic. de Or. 1, 26, 118:

    illi, sicut Campani Capuam, sic Rhegium habituri perpetuam sedem erant,

    Liv. 28, 28:

    sicut in vitā, in causis quoque,

    Quint. 12, 1, 13; cf. Liv. 9, 17 Drak. N. cr.
    II.
    In partic.
    A.
    With an accessory idea of cause, inasmuch as, since (perh. only in the two foll. passages):

    nunc occasio'st faciundi, prius quam in urbem advenerit, sicut cras hic aderit, hodie non venerit,

    Plaut. Ep. 2, 2, 87:

    quo lubet, sicut soror Ejus huc gemina advenit Ephesum,

    id. Mil. 4, 1, 28 Brix ad loc.; cf. id. Pers. 1, 3, 57.—
    B.
    Pregn.: sicut est, erat, etc., in confirmation of a former proposition, as indeed it is ( was), as it really is ( was), as is ( was) the fact (class.;

    a favorite expression with Cic.): sint nobis isti, qui de ratione vivendi disserunt, magni homines, ut sunt,

    Cic. Rep. 3, 3, 4:

    huc accedit, quod, quamvis ille felix sit, sicut est, tamen, etc.,

    id. Rosc. Am. 8, 22:

    sit ista res magna, sicut est,

    id. Leg. 1, 5, 17; Liv. 7, 35:

    sit licet, sicut est, ab omni ambitione longe remotus,

    Plin. Ep. 5, 15, 2:

    illa, quamvis ridicula essent, sicut erant, mihi tamen risum non moverunt,

    Cic. Fam. 7, 32, 3:

    secundam eam Paulus, sicut erat, victoriam ratus,

    Liv. 45, 7:

    poteratque viri vox illa videri, sicuti erat,

    Ov. M. 12, 205:

    quamvis scelerati illi fuissent, sicuti fuerunt, pestiferi cives tamen, etc.,

    Cic. de Or. 1, 53, 230.—Less freq. with other verbs:

    quamvis enim multis locis dicat Epicurus, sicut dicit, satis fortiter de dolore, tamen, etc.,

    Cic. Off. 3, 33, 117 Beier:

    quamquam in consuetudine cottidianā perspexisses, sicuti perspicies,

    id. Fam. 3, 10, 2:

    quod fore, sicut accidit, videbat,

    Caes. B. G. 5, 58:

    terrendi magis hostes erant quam fallendi, sicut territi sunt,

    Liv. 25, 24.— Strengthened by re verā:

    apud nos, re verā sicut sunt, mercenarii scribae existimantur,

    Nep. Eum. 1, 5.—
    C.
    For introducing a term of comparison, as it were, like, as, as if, = tamquam (class.):

    ut sese splendore animi et vitae suae sicut speculum praebeat civibus,

    Cic. Rep. 2, 42, 69:

    qui, sicut unus paterfamilias, loquor,

    id. Inv. 2, 5, 19:

    quod me sicut alterum parentem et observat et diligit,

    id. Fam. 5, 8, 4:

    (natura) rationem in capite sicut in arce posuit,

    id. Tusc. 1, 10, 20; id. de Or. 1, 29, 132:

    ex his duabus diversis sicuti familiis unum quoddam est conflatum genus,

    id. Inv. 2, 3, 8:

    ab ejus (cornus) summo, sicut palmae, rami quam late diffunduntur,

    Caes. B. G. 6, 26 fin.:

    multi mortales vitam sicut peregrinantes transegere,

    Sall. C. 2, 8; 31, 5; 38, 3; id. J. 60, 4; Liv. 7, 11.—
    D.
    For introducing an example, as, as for instance, etc. (class.):

    quibus in causis omnibus, sicut in ipsā M.' Curii... fuit summa de jure dissensio,

    Cic. de Or. 1, 56, 238; Nep. Dat. 9:

    omnibus periculis, sicut cum Spartam oppugnavit,

    id. Pel. 4: sicuti cum, Lucil. ap. Non. p. 154, 27: sicuti si, Enn. ap. Gell. 3, 14, 5 (Ann. v. 344 Vahl.); Quint. 9, 3, 89; so id. 9, 3, 16; 9, 3, 91; 7, 2, 17; 8, 3, 51; Suet. Aug. 56; 85 al.—
    E.
    Sicut eram, erat, etc., like the Gr. hôs eichon, to denote an unchanged condition of the subject in a new state of action, just as I ( he, etc.) was ( poet. and in post-Aug. prose):

    sicut eram, fugio sine vestibus,

    Ov. M. 5, 601; 6, 657:

    sicut erat, rectos defert in Tartara currus,

    Stat. Th. 7, 820; so, sicut erat, id. ib. 3, 680; 4, 803; 10, 37; Luc. 2, 365:

    ille, sicut nudatus erat, pervenit ad Graecos,

    Curt. 9, 7, 10; 10, 4, 2:

    sicut erat togatus,

    Suet. Claud. 34; Just. 14, 4, 1; 26, 2, 4 al.:

    sicut erant,

    Ov. M. 3, 178; Suet. Calig. 45; id. Oth. 8:

    sicut erit,

    Tib. 3, 1, 18.—Less freq. with another verb:

    sicut curru eminebat, oculos circumferens,

    Curt. 4, 14, 9:

    praecipitatum in flumen, sicut vestitus advenerat,

    Suet. Claud. 9.—Form sicuti:

    sicuti erat, cruentā veste, in castra pervenit,

    Curt. 8, 3, 10 —
    F.
    A few times in Sallust with an accessory hypothetical signif., as if, just as if, = quasi:

    alii sicuti populi jura defenderent, pars, etc.,

    Sall. C. 38, 3:

    sicuti jurgio lacessitus foret, in Senatum venit,

    id. ib. 31, 5:

    sicuti audiri a suis aut cerni possent, etc.,

    id. J. 60, 4:

    sicuti salutatum introire ad Ciceronem,

    id. C. 28, 1.—
    G.
    Of time, as soon as, after (very rare):

    sicut adulescit, terram inde colligimus,

    Pall. Apr. 2, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > sicut

  • 71 singuli

    singŭli, ae, a (in sing. only ante- and post-class.; v. infra), num. distr. adj. [cf. simul, v. simplex].
    I.
    One to each, separate, single (opp. universi;

    for syn. cf.: privus, unusquisque): vini in culleos singulos quadragenae et singulae urnae dabuntur,

    Cato, R. R. 148, 1:

    ut ad denas capras singulos parent hircos,

    Varr. R. R. 2, 3 fin.:

    binae singulis quae datae nobis ancillae,

    Plaut. Poen. 1, 2, 12:

    describebat censores binos in singulas civitates,

    Cic. Verr. 2, 2, 53, § 133:

    duodena describit in singulos homines jugera,

    id. Agr. 2, 31, 85:

    filiae singulos filios parvos habentes,

    each one a boy, Liv. 40, 4, 2:

    croci, myrrhae, singulorum (tantum), etc.,

    of each, Cels. 6, 11:

    singuli singulorum deorum sacerdotes,

    a priest to each god, Cic. Leg. 2, 12, 29:

    quos ex omni copiā singuli singulos delegerant,

    Caes. B. G. 1, 48; 2, 20:

    si singuli singulos aggressuri fueritis,

    Liv. 6, 18, 6 et saep.— Sing.:

    nummo singulo multabatur (for which, shortly before: poena erat nummus unus sestertius),

    Gell. 18, 13, 6.—
    b.
    In dies singulos, adverb., from day to day, every day, daily; cottidie vel potius in dies singulos breviores litteras ad te mitto, Cic. Att. 5, 7, 1:

    crescit in dies singulos hostium numerus,

    id. Cat. 1, 2, 5; id. Att. 2, 22, 3.—
    II.
    In gen., single, separate, individual:

    populus rationi (obtemperare debet), nos singuli populo,

    Varr. L. L. 9, § 6 Müll.:

    honestius eum (agrum) vos universi quam singuli possideretis,

    Cic. Agr. 2, 31, 85:

    antepono singulis (generibus rei publicae) illud, quod conflatum fuerit ex omnibus,

    id. Rep. 1, 35, 54:

    refert, qui audiant... frequentes an pauci an singuli,

    id. de Or. 3, 55, 211:

    ut conquisitores singuli in subsellia Eant,

    Plaut. Am. prol. 65:

    singulorum dominatus,

    Cic. Rep. 1, 39, 61; 1, 40, 63; 2, 1, 2 et saep.:

    proderit per se ipsum secedere: meliores erimus singuli,

    alone, Sen. Ot. Sap. 1, 1 (id. Vit. Beat. 28, 2):

    quod est miserrimum, numquam sumus singuli,

    id. Q. N. 4, § 2 praef. — Sing. (for the class. unus or singularis):

    attat singulum video vestigium,

    a single trace, Plaut. Cist. 4, 2, 34:

    de caelo et tritico non infitias eo, quin singulo semper numero dicenda sint,

    in the singular number, Gell. 19, 8, 5: semel unum singulum est, Varr. ap. Non. p. 171, 20 al.; cf. Mart. Cap. 3, § 325.

    Lewis & Short latin dictionary > singuli

  • 72 situs

    1.
    sĭtus, a, um, Part. and P. a. of sino.
    2.
    sĭtus, ūs, m. [sino].
    I.
    (Sino, 1. situs, A.; prop. a being laid or placed, a lying; hence, by meton.)
    A.
    The manner of lying, the situation, local position, site of a thing (class. in sing. and plur.; mostly of localities; syn. positus).
    (α).
    Sing.:

    terrae,

    Cic. Tusc. 1, 20, 45:

    urbem Syracusas elegerat, cujus hic situs esse dicitur,

    id. Verr. 2, 5, 10, § 26:

    loci,

    id. Ac. 2, 19, 61:

    urbis,

    id. Rep. 2, 11, 22; Caes. B. G. 7, 68; 7, 36; Liv. 9, 24, 2:

    locorum,

    Curt. 3, 4, 11; 7, 6, 12:

    Messana, quae situ moenibus portuque ornata est,

    Cic. Verr. 2, 4, 2, § 3; cf.:

    urbes naturali situ inexpugnabiles,

    Liv. 5, 6; Curt. 3, 4, 2:

    agri (with forma),

    Hor. Ep. 1, 16, 4:

    Africae,

    Sall. J. 17, 1:

    castrorum,

    Caes. B. G. 5, 57; id. B. C. 3, 66:

    montis,

    Curt. 8, 10, 3:

    loca naturae situ invia,

    id. 7, 4, 4;

    opp. opus: turrem et situ et opere multum editum,

    id. 3, 1, 7; 8, 10, 23; cf. Front. Strat. 3, 2, 1:

    figura situsque membrorum,

    Cic. N. D. 2, 61, 153; cf.:

    passeres a rhombis situ tantum corporum differunt,

    Plin. 9, 20, 36, § 72:

    Aquilonis,

    towards the north, id. 16, 12, 23, § 59.— Poet.: exegi monumentum aere perennius Regalique situ pyramidum altius, i. e. the structure (prop. the manner of construction), Hor. C. 3, 30, 2 (cf. the Part. situs, in Tac., = conditus, built; v. sino, P. a. A. 2. c.).—
    (β).
    Plur.:

    opportunissimi situs urbibus,

    Cic. Rep. 2, 3, 5; so,

    oppidorum,

    Caes. B. G. 3, 12:

    terrarum,

    Cic. Div. 2, 46, 97; cf. Hor. Ep. 2, 1, 252:

    locorum,

    Cic. Q. Fr. 2, 16, 4:

    castrorum,

    Caes. B. G. 7, 83: situs partium corporis, Cic. Ac. 2, 39, 122:

    revocare situs (foliorum),

    position, arrangement, Verg. A. 3, 451. —
    B.
    Transf. (= regio), a quarter of the world, region (Plinian):

    a meridiano situ ad septentriones,

    Plin. 2, 108, 112, § 245; 2, 47, 48, § 127; 3, 12, 17, § 108; cf. Sill. ad Plin. 16, § 2.— Plur.:

    (pantherae) repleturae illos situs,

    Plin. 27, 2, 2, § 7.—
    2.
    Soil (late Lat.):

    quae loca pingui situ et cultu,

    Amm. 24, 5, 3.—
    3.
    Description (late Lat.):

    cujus originem in Africae situ digessimus plene,

    Amm. 29, 5, 18.—
    II.
    Lit.
    1.
    Rust, mould, mustiness, dust, dirt, etc., that a thing acquires from lying too long in one place (mostly poet. and in post-Aug. prose; not in Cic. or Cæs.;

    syn.: squalor, sordes): corrumpor situ,

    Plaut. Truc. 5, 23; cf.:

    quae in usu sunt et manum cottidie tactumque patiuntur, numquam periculum situs adeunt,

    Sen. Ben. 3, 2, 2:

    tristia duri Militis in tenebris occupat arma situs,

    Tib. 1, 10, 50:

    arma squalere situ ac rubigine,

    Quint. 10, 1, 30:

    immundo pallida mitra situ,

    Prop. 4 (5), 5, 70:

    ne aut supellex vestisve condita situ dilabatur,

    Col. 12, 3, 5:

    per loca senta situ,

    Verg. A. 6, 462:

    araneosus situs,

    Cat. 23, 3:

    immundus,

    Ov. Am. 1, 12, 30; cf. id. ib. 1, 8, 52; id. Tr. 3, 10, 70:

    detergere situm ferro,

    Sil. 7, 534:

    deterso situ,

    Plin. Pan. 50:

    prata situ vetustatis obducta,

    Col. 2, 18, 2. —
    2.
    Filthiness of the body: genas situ liventes, Poët. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26 (Com. Rel. p. 225 Rib.:

    situm inter oris et barba, etc.): en ego victa situ,

    Verg. A. 7, 452; Ov. M. 7, 290; 7, 303; 8, 802; Luc. 6, 516; Plin. 21, 6, 17, § 33.—
    B.
    Trop.
    1.
    Neglect, idleness, absence of use:

    indigna est pigro forma perire situ,

    Ov. Am. 2, 3, 14:

    et segnem patiere situ durescere campum,

    Verg. G. 1, 72; Col. 2, 2, 6:

    gladius usu splendescit, situ rubiginat,

    App. Flor. 3, p. 351, 32. —
    2.
    Of the mind, a rusting, moulding, a wasting away, dulness, inactivity:

    senectus victa situ,

    Verg. A. 7, 440:

    marcescere otio situque civitatem,

    Liv. 33, 45 fin.:

    situ obsitae justitia, aequitas,

    Vell. 2, 126, 2:

    quae (mens) in hujusmodi secretis languescit et quendam velut in opaco situm ducit,

    Quint. 1, 2, 18; cf. id. 12, 5, 2:

    ne pereant turpi pectora nostra situ,

    Ov. Tr. 5, 12, 2:

    depellere situm curis,

    Stat. S. 5, 3, 34:

    flebis in aeterno surda jacere situ (carmina),

    i. e. oblivion, Prop. 1, 7, 18:

    (verba) priscis memorata Catonibus Nunc situs informis premit et deserta vetustas,

    Hor. Ep. 2, 2, 118; cf.:

    verborum situs,

    Sen. Ep. 58, 3:

    nec umquam passure situm,

    Stat. Th. 3, 100:

    passus est leges istas situ atque senio emori,

    Gell. 20, 1, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > situs

  • 73 spargo

    1.
    spargo, si, sum, 3 (old inf. spargier, Hor. C. 4, 11, 8), v. a. [Sanscr. root sparç, to touch, sprinkle; M. H. Germ. Sprengen; cf. Gr. speirô], to strew, throw here and there, cast, hurl, or throw about, scatter; to bestrew; to sprinkle, spatter, wet; to bespatter, bedew, moisten, etc. (freq. and class.; syn. sero).
    I.
    Lit., in gen.:

    semen,

    Cic. Rosc. Am. 18, 50:

    semina,

    id. Div. 1, 3, 6; Quint. 1, 3, 5; 2, 9, 3; Ov. M. 5, 647:

    humi, mortalia semina, dentes,

    id. ib. 3, 105:

    per humum, nova semina, dentes,

    id. ib. 4, 573:

    vipereos dentes in agros,

    id. ib. 7, 122:

    nummos populo de Rostris,

    Cic. Phil. 3, 6, 16:

    venena,

    id. Cat. 2, 10, 23:

    nuces,

    Verg. E. 8, 30:

    flores,

    id. A. 6, 884; Hor. Ep. 1, 5, 14:

    rosas,

    id. C. 3, 19, 22:

    frondes,

    id. ib. 3, 18, 14: hastati spargunt hastas, cast or hurl about, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 287 Vahl.): hastas, id. ap. Macr. 6, 4:

    tela,

    Verg. A. 12, 51; Ov. M. 12, 600:

    harenam pedibus,

    Verg. E. 3, 87; id. A. 9, 629 et saep.— Absol.: sagittarius cum funditore utrimque spargunt, hurl, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 1.—
    B.
    Esp., of liquids, to sprinkle, scatter:

    umorem passim toto terrarum in orbi,

    Lucr. 6, 629:

    cruorem,

    id. 2, 195:

    per totam domum aquas,

    Hor. Epod. 5, 26 et saep.—
    II.
    Transf., to bestrew, strew, scatter upon:

    spargite humum foliis,

    bestrew, strew, Verg. E. 5, 40; so,

    virgulta fimo pingui,

    id. G. 2, 347:

    molā caput salsā,

    Hor. S. 2, 3, 200:

    gruem sale multo,

    id. ib. 2, 8, 87:

    (jus) croco,

    id. ib. 2, 4, 68:

    umerum capillis,

    id. C. 3, 20, 14:

    tempora canis,

    Ov. M. 8, 567 al. —
    2.
    To besprinkle, sprinkle, moisten, wet, etc.: saxa spargens tabo, sanie et sanguine atro, sprinkling, wetting, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107; id. Pis. 19, 43 (Trag. v. 414 Vahl.):

    aras sanguine multo quadrupedum,

    Lucr. 5, 1202:

    aram immolato agno,

    Hor. C. 4, 11, 8:

    ora genasque lacrimis,

    Lucr. 2, 977:

    debitā lacrimā favillam amici,

    Hor. C. 2, 6, 23:

    corpus fluviali lymphā,

    Verg. A. 4, 635:

    proximos umore oris,

    Quint. 11, 3, 56 et saep.:

    anguis aureis maculis sparsus,

    sprinkled over, spotted, flecked, Liv. 41, 21, 13:

    sparsā, non convolutā canitie,

    Plin. 36, 7, 11, § 55:

    capreoli sparsis etiam nunc pellibus albo,

    Verg. E. 2, 41:

    tectum nitidius, aure aut coloribus sparsum,

    covered over, Sen. Ben. 4, 6, 2; cf.:

    priscis sparsa tabellis Livia Porticus,

    Ov. A. A. 1, 71: sparso ore, adunco naso, with a spotty or freckled face, * Ter. Heaut. 5, 5, 18.— Absol.: exi, Dave, Age, sparge: mundum esse hoc vestibulum volo, sprinkle, * Plaut. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 4: verrite aedes, spargite, Titin. ap. Charis. p. 183 P. (Com. Rel. p. 130 Rib.):

    qui verrunt, qui spargunt,

    Cic. Par. 5, 2, 37.—
    B.
    To scatter, separate, disperse, divide, spread out (mostly poet. and in post-Aug. prose for the class. dispergere, dissipare):

    omnibus a rebus... Perpetuo fluere ac mitti spargique necesse est Corpora,

    Lucr. 6, 922:

    res sparsas et vage disjectas diligenter eligere,

    Auct. Her. 4, 2, 3:

    (aper) spargit canes,

    Ov. M. 8, 343:

    corpora,

    id. ib. 7, 442:

    sparsus silebo,

    Sen. Herc. Oet. 1394:

    sparsam tempestate classem vidit,

    Liv. 37, 13:

    sparsi per vias speculatores,

    id. 9, 23:

    exercitum spargi per provincias,

    Tac. H. 3, 46 fin.:

    (natura) sparsit haec (cornua) in ramos,

    Plin. 11, 37, 45, § 123:

    fulgentes radios in orbem (gemma),

    id. 37, 10, 67, § 181:

    (Sicoris) Spargitur in sulcos,

    Luc. 4, 142:

    spargas tua prodigus,

    you dissipate, squander, waste, Hor. Ep. 2, 2, 195: stare et spargere sese hastis, scatter, disperse, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 154 Vahl.):

    se in fugam passim spargere, Liv 33, 15, 15: saepe solet scintilla suos se spargere in ignes (shortly before, dissilire and dividi),

    Lucr. 4, 606:

    Rhenus ab septentrione in lacus, ab occidente in amnem Mosam se spargit,

    Plin. 4, 15, 29, § 101:

    magnum ab Argis Alciden,

    to separate, part, Val. Fl. 5, 488:

    sparsis consumptisque fratribus bello intestinae discordiae,

    Just. 27, 3, 1.—
    III.
    Trop.
    A.
    In gen., to distribute, spread abroad, spread, extend:

    animos in corpora humana,

    Cic. Sen. 21, 77:

    omnia spargere ac disseminare,

    id. Arch. 12, 30:

    sparserat Argolicas nomen vaga Fama per urbes Theseos,

    Ov. M. 8, 267:

    genera enim tractamus in species multas sese spargentia,

    Plin. 21, 8, 22, § 45:

    spargit legiones, nova cottidie bello semina ministrat,

    Tac. H. 2, 76:

    vestigia fugae,

    Curt. 5, 13, 18.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of speech, to intersperse, interpose, insert a word or words; of a report or rumor, to spread or noise abroad, to circulate, report (so perh. not ante-Aug.;

    syn. dissemino): cum vigilans Quartae esto partis Ulixes Audieris heres: Ergo nunc Dama sodalis Nusquam est? etc.... Sparge subinde,

    break in with, Hor. S. 2, 5, 103; cf.

    ' libris actorum spargere gaudes Argumenta viri,

    Juv. 9, 84; Quint. 8, 3, 53:

    spargere voces In vulgum ambiguas,

    Verg. A. 2, 98:

    suspitiones,

    Quint. 7, 2, 12:

    in parentes crimina,

    id. 9, 2, 80:

    fama spargitur,

    Stat. Th. 9, 33.— Pass. impers., with obj.-clause:

    spargebatur insuper, Albinum insigne regis et Jubae nomen usurpare,

    Tac. H. 2, 58 fin.
    2.
    Pregn., of time:

    satis multum temporis sparsimus,

    wasted, consumed aimlessly, Sen. Ep. 19, 1.—Hence, sparsus, a, um, P. a., spread open or out:

    sparsior racemus,

    Plin. 16, 34, 62, § 146: uberior Nilo, generoso sparsior istro, Ven. Vit. S. Mart. 1, 129.
    2.
    spargo, ĭnis, f. [1. spargo], a sprinkling, spray: salis, Ven. Ep. ad Felic. 3.

    Lewis & Short latin dictionary > spargo

  • 74 stomachus

    stŏmăchus, i, m., = stomachos.
    I.
    The gullet, the alimentary canal, œsophagus:

    linguam ad radices ejus (oris) haerens excipit stomachus,

    Cic. N. D. 2, 54, 135; Cels. 4, 1, § 6; 5, 26, n. 2, § 15.—
    II.
    Transf., the stomach (freq. and class.):

    eas cum stomachi calore concoxerit,

    Cic. N. D. 2, 49; Cels. 4, 5; Plin. 23, 1, 26, § 53:

    summum gulae fauces vocantur, extremum stomachus,

    id. 11, 37, 68, § 179:

    tendit (gula) ad stomachum,

    id. 11, 37, 66, § 176; Lucr. 4, 632; Hor. S. 2, 2, 18:

    stomachum fovere,

    Cels. 4, 5:

    movere,

    Plin. 13, 23, 44, § 127:

    comprimere,

    Cels. 4, 5 fin.:

    stomacho laborare,

    id. 1, 8:

    aestuans,

    id. 1, 3:

    aeger,

    Hor. S. 2, 2, 43:

    dissolutus,

    Plin. 23, 1, 26, § 53:

    fortiores stomachi,

    id. 32, 7, 26, § 80:

    marcens,

    Suet. Calig. 58:

    corpora, quae stomacho praebent incendia nostro,

    Lucr. 4, 872:

    qualia lassum Pervellunt stomachum,

    Hor. S. 2, 8, 9; Juv. 6, 100.—
    III.
    Trop.
    1.
    Taste, liking (class.):

    ludi non tui stomachi,

    Cic. Fam. 7, 1, 2:

    nosti stomachi mei fastidium,

    id. ib. 2, 16, 2: stomacho esse languenti, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13, 2:

    in hoc agello stomachum multa sollicitant, vicinitas urbis, opportunitas viae, modus ruris,

    Plin. Ep. 1, 24, 3.—
    2.
    Bonus stomachus, good digestion; hence, peace, rest, quiet, good-humor:

    bono sane stomacho contenti,

    Quint. 2, 3, 3; cf. id. 6, 3, 93:

    adversus quos difficile cottidie habere bonum stomachum,

    Mart. 12, praef.—
    3.
    Distaste, dislike to any thing; hence, displeasure, irritation, vexation, chagrin concerning any thing (freq., esp. in Cic.):

    locus ille animi nostri, stomachus ubi habitat,

    Cic. Att. 4, 16, 10; cf. id. ib. 15, 15, 2: [p. 1764] consuetudo diurna callum jam obduxit stomacho meo, id. Fam. 9, 2, 3:

    bile et stomacho aliquid fingere,

    Suet. Tib. 59 fin.:

    clamore ac stomacho non queo labori suppeditare,

    Plaut. As. 2, 4, 17:

    homo exarsit iracundiā ac stomacho,

    Cic. Verr. 2, 2, 20, § 48:

    epistula plena stomachi et querelarum,

    id. Q. Fr. 3, 8, 1:

    ne in me stomachum erumpant, cum sint tibi irati,

    id. Att. 16, 3, 1:

    in stomacho ridere,

    id. Fam. 2, 16, 7:

    risum magis quam stomachum movere,

    id. Att. 6, 3, 7:

    stomachum movere alicui,

    id. Mur. 13, 28;

    for which: stomachum facere alicui,

    id. Att. 5, 11, 2; id. Fam. 1, 9, 10:

    quae tum mihi majori stomacho, quam ipsi Quinto, fuerunt,

    id. Att. 5, 1, 4; id. Q. Fr. 3, 5, 2:

    intelleges eam (fortitudinem) stomacho non egere,

    id. Tusc. 4, 24, 53:

    summo cum labore, stomacho miseriāque erudiit,

    id. Rosc. Com. 11, 31:

    nec gravem Pelidae stomachum cedere nescii Conamur (scribere),

    Hor. C. 1, 6, 6.—In jest, for the contrary affection: Cicero reddens rationem, cur illa C. Caesaris tempora tam patienter toleraret, Haec aut animo Catonis ferenda sunt, aut Ciceronis stomacho, i. e. with his patience, endurance, Cic. Fragm. ap. Quint. 6, 3, 102.

    Lewis & Short latin dictionary > stomachus

  • 75 stupre

    stū̆prē, adv. [stuprum], shamefully: foede stupreque castigor cottidie, Neleus ap. Fest. s. v. stuprum, p. 317 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > stupre

  • 76 subcerno

    suc-cerno ( subc-), crēvi, crētum, 3, v. a., to sift through, to sift.
    I.
    Lit.:

    vinaceos cottidie recentes succernito,

    Cato, R. R. 25; 10, 5; 18, 7; 151, 3; Plin. 18, 11, 29, § 115; Vitr. 2, 5.—Comically:

    iste gradus succretu'st cribro pollinario,

    Plaut. Poen. 3, 1, 10.—
    * II.
    Transf., to shake up, agitate, Sev. Aetna, 492.

    Lewis & Short latin dictionary > subcerno

  • 77 succerno

    suc-cerno ( subc-), crēvi, crētum, 3, v. a., to sift through, to sift.
    I.
    Lit.:

    vinaceos cottidie recentes succernito,

    Cato, R. R. 25; 10, 5; 18, 7; 151, 3; Plin. 18, 11, 29, § 115; Vitr. 2, 5.—Comically:

    iste gradus succretu'st cribro pollinario,

    Plaut. Poen. 3, 1, 10.—
    * II.
    Transf., to shake up, agitate, Sev. Aetna, 492.

    Lewis & Short latin dictionary > succerno

  • 78 sui

    sŭi ( gen.), dat. sibī̆, acc. and abl. se or sese, sing. and plur. (old dat. sibei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056;

    1, 1180 et saep.: sibe,

    ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32:

    semet,

    Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. he, We, sphe (hou, hoi, he); cf. suus, old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse;

    cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,

    Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v. infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).
    I.
    Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.
    A.
    In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.
    1.
    As direct obj. of verb:

    dedistine gladium, qui se occideret?

    Plaut. Trin. 1, 2, 92:

    artis eloquar quem ad modum se expediant,

    id. ib. 2, 1, 10:

    se in plagas conicere,

    id. ib. 2, 1, 12:

    numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem,

    id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8:

    adplicat ad Chrysidis patrem se,

    id. ib. 5, 4, 22:

    si is posset ab ea sese avellere,

    id. Hec. 4, 1, 39:

    hi se ad nos adplicant,

    id. Heaut. 2, 4, 13:

    per eos, ne causam diceret, se eripuit,

    Caes. B. G. 1, 4:

    cum ferrum se inflexisset,

    id. ib. 1, 25:

    praecipites fugae sese mandabant,

    id. ib. 2, 24:

    si se telo defenderet fur,

    Cic. Mil. 3, 9:

    Catoni licuit Tusculi se in otio delectare,

    id. Rep. 1, 1, 1:

    solum igitur quod se ipsum movet, numquam ne moveri quidem desinit,

    id. ib. 6, 25, 27:

    statim homo se erexit,

    id. Rosc. Am. 22, 60:

    majores acceperamus se a Gallis auro redemisse,

    Liv. 22, 59, 7:

    in montem sese recipere,

    Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63:

    ad inpedimenta se conferre,

    Caes. B. G. 1, 26:

    sese alicui ad pedes proicere,

    id. ib. 1, 31:

    se gerere,

    to behave, Cic. Agr. 2, 19, 53:

    sic se res habet, ut, etc.,

    id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.:

    quod uxor sua ex fico se suspendisset,

    Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by ipse, nom.:

    hic se ipsus fallit,

    Ter. And. 3, 2, 15:

    ut se ipse diliget,

    Cic. Fin. 2, 11, 33:

    ipse enim se quisque diligit,

    id. Lael. 21, 80:

    ita non modo superiores, sed etiam se ipse correxerat,

    id. Or. 52, 176:

    omne animal se ipsum diligit,

    id. Fin. 5, 9, 24:

    neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

    Nep. Paus. 4, 3:

    miles se ipse interfecit,

    Tac. H. 3, 51; 4, 11:

    ne, ignorando regem, semet ipse aperiret quis esset,

    Liv. 2, 12, 7:

    nec sese ipsi gravant,

    Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.:

    inperator qui se ipsum non continet,

    Cic. Imp. Pomp. 13, 38:

    quid est enim se ipsum colligere, nisi, etc.,

    id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53:

    ut quidam imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent,

    id. N. D. 2, 3, 10:

    quod si se ipsos illi nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt,

    id. Phil. 2, 44, 114:

    admovisse semet ipsos lateri suo,

    Curt. 7, 1, 14:

    gladio se ipsam transfixit,

    Vell. 2, 26, 3.—In gerund. construction:

    ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,

    Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34:

    principes sui conservandi causa profugerunt,

    Cic. Cat. 1, 3, 7:

    maximam causam ad se inundandam terra praestabit,

    Sen. Q. N. 3, 29, 4.—
    2.
    As indirect obj.:

    animo servit, non sibi,

    Plaut. Trin. 2, 2, 27:

    sapiens ipsus fingit fortunam sibi,

    id. ib. 2, 2, 84:

    ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi,

    id. Mil. 3, 1, 126:

    nil aliud nisi quod sibi soli placet consulit,

    id. Trin. 2, 3, 4:

    quaerunt sibi liberos,

    id. Ps. 1, 1, 21:

    aurum habeat sibi,

    id. Mil. 4, 2, 108:

    illum multae sibi expetessunt,

    id. ib. 4, 6, 16:

    tum me convivam solum abducebat sibi,

    Ter. Eun. 3, 1, 17:

    non sibi soli postulat, etc.,

    id. ib. 3, 2, 27:

    nunc sibi uxorem expetit,

    id. And. 3, 2, 40:

    is sibi legationem ad civitates suscepit,

    Caes. B. G. 1, 3:

    neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin exirent, etc.,

    id. ib. 1, 33:

    hoc sibi nomen adrogare,

    Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9:

    alia sunt tamquam sibi nata,

    id. Fin. 3, 19, 63:

    proposita sibi morte,

    id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31:

    ne, illo cunctante, Numidae sibi consulant,

    Sall. J. 62, 1:

    ut populum Romanum sibi desumerent hostem,

    Liv. 7, 20, 5:

    Turnus, praelatum sibi advenam aegre patiens,

    id. 1, 2:

    petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret,

    Curt. 8, 1, 9:

    nemo sibi tantummodo errat,

    Sen. Vit. Beat. 1, 4:

    locum sibi ad formam sui exsculpsit,

    id. Q. N. 4, 3, 4.—With ipse:

    ipse tantos sibi spiritus sumpserat,

    Caes. B. G. 1, 33 fin.:

    nec ipsi sibi exemplo sunt,

    Cic. Lael. 21, 80:

    iste, quasi praeda sibi advecta, ducit,

    id. Verr. 2, 5, 25, § 64:

    Junius necem sibi ipse conscivit,

    id. N. D. 2, 3, 7:

    voluntarium non sibimet ipse solum, sed etiam funeri suo exilium indixit,

    Liv. 39, 52, 9:

    proinde consulant sibi ipsi,

    Just. 16, 4, 15:

    avaritia, quae quicquid omnibus abstulit, sibi ipsi neget,

    Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —
    3.
    After substt., adjj., etc.:

    omnino est amans sui virtus,

    Cic. Lael. 26, 98:

    ut sit sui similis,

    Plaut. Trin. 2, 2, 7:

    omnem naturam esse servatricem sui,

    Cic. Fin. 5, 9, 26:

    cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui,

    id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: nihil malo quam et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2:

    habetis ducem memorem vestri, oblitum sui,

    Cic. Cat. 4, 9, 19:

    potens sui,

    Hor. C. 3, 29, 41:

    nihil est tam incontinens sui,

    Sen. Q. N. 3, 30, 6:

    quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus,

    Cic. Fin. 5, 10, 28: inimicus ipse [p. 1795] sibi putandus est, id. ib.:

    cum ipsi homines sibi sint per se cari,

    id. ib. 5, 13, 38:

    Medus infestus sibi,

    Hor. C. 3, 8, 19:

    crescit indulgens sibi hydrops,

    id. ib. 2, 2, 13; cf.:

    nec enim utilius quicquam est quam sibi utilem fieri,

    Sen. Ben. 1, 11, 5:

    Campanus se digna probra in insontem jacere,

    Liv. 25, 18, 8:

    (mundus) se ipse consumptione alebat sui,

    Cic. Univ. 6:

    cum multa adsoleat veritas praebere vestigia sui,

    Liv. 40, 54, 8:

    caecus amor sui,

    Hor. C. 1, 18, 14:

    sui contemptor,

    Quint. 12, 1, 20:

    in spem sui bonam adducitur,

    Sen. Ira, 2, 21, 3:

    (aer) ima sui parte maxime varius est,

    id. Q. N. 2, 11, 1:

    ipsa (virtus) pretium sui,

    id. Vit. Beat. 9, 4:

    neque est quod existimes illum vilem sibi fuisse: pretium se sui fecit,

    id. Ben. 1, 9, 1:

    saepe taedio laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi,

    Curt. 5, 9, 7:

    nemo non benignus est sui judex,

    Sen. Ben. 2, 26, 1:

    Romanus in ipso fine vitae vindex sui exstitit,

    Val. Max. 3, 2, 11:

    equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat,

    id. 2, 2, 9; cf. with ipse:

    utpote ipsa sui appellatione virorum majestati debitum a feminis reddens honorem,

    id. 2, 1, 7. —
    4.
    With prepp.:

    qui admisit in se culpam,

    Plaut. Trin. 1, 2, 6:

    culpam ut ab se segregent,

    id. ib. 1, 2, 42:

    segregat ab se omnis,

    id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62:

    me ad se deduxit,

    id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6:

    quae me non excludit ab se, sed apud se occludet domi,

    id. Men. 4, 2, 108:

    habet aliud (negotium) magis ex se et majus,

    Ter. And. 5, 4, 51:

    et fingunt quandam inter se nunc fallaciam,

    id. ib. 1, 3, 15:

    duxit secum virginem,

    id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18:

    ex se generare,

    Quint. 1, 1, 36: — pro se quisque = unusquisque, every one, each one singly, etc., freq. in Livy (cf. suus, II. D. 2.):

    Pro se quisque id quod quisque potest... Edit,

    Plaut. Am. 1, 1, 76:

    pro se quisque alius agnum inmolabat, alius pullum,

    Sen. Q. N. 4, 6, 2:

    pro se quisque sedulo Faciebant,

    Ter. Heaut. 1, 1, 74:

    cum pro se quisque tenderet ad portas,

    Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59;

    2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt,

    Caes. B. G. 1, 5 fin.:

    exercitum ante se mittit,

    id. ib. 1, 21:

    supra se collocare,

    id. ib. 1, 24:

    ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse,

    Cic. Ac. 2, 37, 118:

    litteras ad se ab amico missas protulit,

    id. Phil. 2, 4, 7:

    praedam prae se agentes,

    Liv. 5, 45; 38, 21:

    quam (rem publicam) exercitus, quantum in se fuit, prodebat,

    id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. infra, II. B. 2.):

    quibus poterat sauciis ductis secum,

    Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.:

    nam dicere apud eum de facinore... cum per se ipsum consideres, grave est,

    Cic. Deiot. 2, 4:

    non quia per se beatum est malo caruisse,

    Sen. Q. N. 1, prol. 6. —
    5.
    With inf. pass. in obj.-clause:

    ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,

    Cic. Rep. 1, 1, 1:

    quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,

    id. ib. 1, 33, 50:

    qui se minus timidos existimari volebant,

    Caes. B. G. 1, 39, 6.—
    6.
    As predicate ( = suus, II. B. 2. d; very rare):

    quisquis est deus, si modo est alius... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,

    in his own power, independent, Plin. 2, 7, 5, § 14. —
    B.
    Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.
    1.
    To a definite subj.:

    neque praeter se umquam ei servos fuit,

    Plaut. Capt. 3, 4, 48:

    hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,

    id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis;

    quem turpiter se ex fuga recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,

    Caes. B. G. 7, 20 fin.:

    reliquos sese convertere cogunt,

    id. B. C. 1, 46:

    multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,

    Cic. Phil. 9, 3, 6:

    cur his persequendi juris sui adimis potestatem,

    id. Div. in Caecil. 6, 21:

    cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,

    id. Fam. 10, 33, 5:

    tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,

    id. N. D. 2, 48, 124:

    neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,

    Caes. B. G. 3, 6:

    ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,

    id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16:

    Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,

    Liv. 10, 28, 11:

    nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,

    id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5:

    proelium cum fiducia sui commissum est,

    id. 7, 33, 5; 10, 14, 17:

    detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,

    id. 36, 12, 8:

    patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,

    id. 32, 7, 11:

    jusso magistro equitum abdicare se magistratu,

    id. 4, 35; 22, 33, 12:

    haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,

    id. 6, 37, 1:

    ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,

    id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.:

    signa peditum, prae se habentium scuta,

    id. 38, 21, 3:

    invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,

    id. 6, 9, 7:

    exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,

    id. 43, 18, 11; cf.

    § 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,

    Sen. Vit. Beat. 5, 2:

    quia nullum illis sui regimen est,

    id. Ep. 94, 67:

    inter se nihil inlicitum,

    Tac. H. 5, 5; 1, 64:

    quasi objurgatio sui est,

    Quint. 11, 3, 49.—
    2.
    To indefinite subj.:

    deforme est de se ipsum praedicare,

    Cic. Off. 1, 38, 137:

    posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,

    id. ib. 2, 18, 64:

    non arbitrari sese scire quod nesciat,

    id. Ac. 1, 4, 16:

    cui proposita sit conservatio sui,

    id. Fin. 5, 13, 37:

    sic amicitiae... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,

    id. ib. 1, 20, 67:

    amare... etiam si ad se ex iis nihil redeat,

    id. ib. 2, 24, 78:

    (judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,

    id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139:

    ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,

    id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.:

    si nullus ex se metus aut spes,

    Tac. A. 2, 38:

    ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,

    Quint. 9, 2, 14:

    sibi servire gravissima est servitus,

    Sen. Q. N. 3, praef. 17:

    quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,

    id. Ben. 6, 38, 5:

    nec haec vilitas sui est,

    id. Clem. 1, 3, 4:

    culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,

    Dig. 50, 17, 36:

    profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,

    Val. Max. 3, 2, 6.
    II.
    Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.
    A.
    In gen., of an obj. indentified with,
    1.
    The gram. subj. of the principal clause:

    qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,

    Plaut. Mil. 4, 9, 14:

    illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,

    id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46:

    orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,

    Ter. And. 4, 2, 4:

    ait, si... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,

    id. Eun. 1, 2, 61:

    timet animum amicae se erga ut sit suae,

    id. Heaut. 1, 2, 15:

    utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,

    Cic. Tusc. 5, 20, 60:

    qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,

    id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42:

    ne ipse quidem sua tanta eloquentia mihi persuasisset, ut se dimitterem,

    id. Or. 28, 100:

    impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,

    id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

    hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,

    id. Rosc. Am. 2, 6:

    Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,

    Caes. B. G. 2, 6 fin.:

    quos cum apud se conspexisset... quid ad se venirent,

    id. ib. 1, 47:

    mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,

    id. B. C. 1, 17:

    Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,

    Liv. 21, 39, 8:

    Pausanias orare coepit, ne se prodiret,

    Nep. Paus. 8, 6:

    cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,

    id. Them. 8, 3:

    Ubii legatos mittunt, qui doceant... neque ab se fidem laesam,

    Caes. B. G. 6, 9:

    tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,

    Liv. 2, 55, 6:

    transfugit, patris in se saevitiam conquerens,

    id. 1, 53, 5:

    praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,

    Sall. J. 61, 1:

    navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?

    Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause:

    Nicias vehementer tua sui memoria delectatur,

    Cic. Att. 13, 1, 3:

    nihil est appetentius similium sui,

    id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29:

    praefectum in se ruentem trans fixit,

    Curt. 4, 16, 23:

    rediere cum legatis ad redimendos sese missis,

    Liv. 22, 59, 18:

    potestatem omnibus adeundi sui fecit,

    Suet. Tib. 40:

    Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,

    id. Calig. 1:

    quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,

    Sen. Clem. 1, 19, 9:

    (terra) non potest tam multa tantoque se ipsa majora nutrire, nisi, etc.,

    id. Q. N. 6, 16, 3.—
    2.
    Of an obj. indentified with a logical subj., other than the gram. subj. of the leading clause:

    a Caesare valde liberaliter invitor, sibi ut sim legatus,

    Cic. Att. 2, 18, 3:

    horum unum quidque... a se potius quam ab adversariis stare demonstrabitur,

    id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44:

    nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, quod se mea sententia reges appellaverim,

    id. Fam. 9, 15, 4:

    testem rei publicae relinquere, meae perpetuae erga se voluntatis,

    id. ib. 1, 4, 10:

    quos non tam ulcisci studeo quam sanare sibi ipsos,

    id. Cat. 2, 8, 17:

    quo ex oppido cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceret,

    Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5:

    cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistula de se esse scriptum,

    Nep. Paus. 4, 1:

    cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit,

    Tac. H. 1, 64. —
    B.
    In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.
    1.
    As subj. or obj., direct or indirect, with inf.:

    quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,

    Cic. Off. 1, 13, 40:

    Postumius mihi nuntiavit... se a Marcello ad me missum esse,

    id. Fam. 4, 12, 2:

    qui dixisse fertur a se visum esse Romulum... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,

    id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.:

    nuntium mittit... sese diutius sustinere non posse,

    Caes. B. G. 2, 6 fin.:

    Divitiacus Caesarem obsecrare coepit... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere... sese tamen amore fraterno commoveri,

    id. ib. 1, 20:

    unum se esse, qui, etc.... ob eam rem se ex civitate profugisse,

    id. ib. 1, 31:

    haec sibi esse curae,

    id. ib. 1, 40:

    non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,

    id. ib. 1, 44:

    ipsos se inter multitudinem militum occultasse,

    id. ib. 7, 38:

    sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,

    Nep. Them. 8, 6:

    dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,

    Liv. 36, 12, 8.—
    2.
    In subordinate clauses, questions, exhortations, etc., with subj.
    a.
    In gen.:

    qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,

    Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30:

    conclamavit, quid ad se venirent?

    Caes. B. G. 1, 47:

    unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,

    id. ib. 2, 31:

    ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,

    id. ib. 4, 16:

    cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?

    id. ib.:

    Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,

    id. ib. 5, 41:

    Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

    id. ib. 7, 4:

    rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,

    Liv. 23, 39:

    hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,

    Nep. Them. 8, 6:

    legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),

    id. Hann. 12, 2.—
    b.
    Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking:

    magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,

    Caes. B. G. 1, 36:

    quod sibi Caesar denuntiaret,

    id. ib.:

    sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret,

    id. ib. 1, 14:

    quod nec paratus... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,

    Liv. 35, 44, 3:

    Ambiorix locutus est,... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,

    Caes. B. G. 5, 27:

    Divitiacus ait,... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,

    id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi [p. 1796] quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40:

    decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,

    id. ib. 1, 41:

    doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,

    id. B. C. 1, 9:

    tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,

    Cic. Div. 1, 27, 57:

    Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,

    Liv. 21, 39, 8:

    Pausanias orare coepit... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,

    Nep. Paus. 4, 6:

    neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

    id. ib. 4, 3:

    Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,

    Caes. B. G. 1, 35:

    nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,

    id. ib. 1, 44:

    neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,

    id. ib.:

    maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,

    Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf.

    infra, C.),

    Liv. 2, 55, 6.—
    C.
    Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf.

    B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),

    Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6:

    me misit miles ad Eam... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,

    id. Bacch. 4, 2, 9:

    ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,

    id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35;

    3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,

    id. Trin. 1, 2, 122:

    ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,

    id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123:

    dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,

    id. Merc. 2, 1, 15:

    unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,

    Ter. And. 1, 5, 46:

    cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,

    Cic. Inv. 1, 33, 55:

    et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,

    id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se):

    Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,

    id. Verr. 2, 5, 49, § 128:

    postea quam exposuit quae sibi videbantur,

    id. Div. 1, 54, 122 (dub.;

    B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,

    id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se):

    quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,

    Caes. B. C. 3, 53:

    Caesar Rhenum transire constituit... quod auxilia contra se Treveris miserant,

    id. B. G. 6, 9 init.:

    Metellus... in eis urbibus, quae ad se defecerant... praesidia inponit,

    Sall. J. 61, 1; 66, 1:

    Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,

    id. ib. 103, 2:

    statuit urbis, quae... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,

    id. ib. 88, 4:

    ipse... ex perfugis cognitis... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,

    Hirt. B. Afr. 8 fin.:

    vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,

    Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82:

    centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,

    Liv. 7, 37, 3; 8, 35:

    Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se... animos averterat,

    id. 26, 38, 1:

    alter victus fratrum ante se strage,

    id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.;

    7, 6, 12: Caesar... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,

    Vell. 2, 56, 1:

    quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante... tamen omnia subegit,

    Suet. Caes. 34:

    cujus rector circa se dimicans occubuerat,

    id. Tib. 4:

    quod eos coegit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,

    Nep. Epam. 8, 3 (cf.:

    ante illum,

    id. Iphic. 1, 3):

    quae nox sibi proxima venit, insomnis,

    Luc. 5, 805.
    III.
    Pron. recipr., each other, one another:

    nam cum esset Praenestinis nuntiatum... patres ac plebem in semet ipsos versos,

    Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = allêlous (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120:

    video eos inter se amare,

    Ter. Ad. 5, 3, 42:

    neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),

    Cic. Lael. 22, 82:

    Cicerones pueri amant inter se,

    id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122:

    inter se adspicere,

    id. Cat. 3, 5, 13:

    inter se congruere,

    id. Rosc. Am. 22, 62:

    complecti inter se milites coepisse,

    Liv. 7, 42, 6:

    ut neque inter se contingant trabes,

    Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21:

    inter se nondum satis noti,

    Liv. 21, 39, 7:

    populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,

    Sall. J. 41, 2:

    bellum summa inter se contentione gerere,

    Cic. Rep. 1, 16, 25:

    cum inter se timerent,

    Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself;

    v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,

    Caes. B. G. 1, 1:

    cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,

    by one another, Cic. Tusc. 2, 3, 8:

    quosdam inter se similis,

    id. Ac. 2, 17, 55:

    res inter se similes,

    Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.:

    adhaesitationes atomorum inter se,

    Cic. Fin. 1, 6, 19:

    quae res eos in bello inter se habuit,

    Sall. J. 79, 3; cf.:

    auxerant inter se opinionem,

    their mutual regard, Liv. 21, 39, 9.—Pleon.:

    vitam inter se utriusque conferte,

    Cic. Rosc. Com. 7, 20:

    compositis inter se rebus,

    Sall. J. 66, 2:

    vitatur duriorum inter se congressus,

    Quint. 11, 3, 35.—Of local relation:

    duas insulas propinquas inter se,

    Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3:

    postquam haud procul inter se erant,

    id. ib. 53, 7:

    haud longe inter se castra facere,

    id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v. supra, I. A. 4.).
    IV.
    Idiomatic uses.
    A.
    Se, with prepp., one ' s house, home; mostly ad se, apud se, to or at one ' s house, home, at home:

    quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,

    Plaut. Men. 4, 2, 108:

    postquam in aedis me ad se deduxit domum,

    id. Mil. 2, 1, 43:

    me ad se ad prandium, ad cenam vocant,

    id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:

    L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,

    Cic. Att. 15, 4, 5:

    qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,

    id. ib. 5, 6, 1.—
    2.
    Trop.:

    num tibi videtur esse apud sese?

    in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —
    B.
    Sibi pleonast. as dat. of the interested person:

    ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,

    Caes. B. G. 1, 33 fin.:

    tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,

    Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.):

    quid sibi vult pater? cur simulat?

    Ter. And. 2, 3, 1:

    quid sibi hic vestitus quaerit?

    id. Eun. 3, 5, 10:

    hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,

    Liv. 44, 12, 1:

    quid ergo sibi vult pars altera orationis?

    id. 40, 12, 14:

    mirantes, quid sibi vellet,

    id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12;

    32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?

    id. 3, 67, 7. —
    C.
    Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.):

    cocleae... Suo sibi suco vivont,

    Plaut. Capt. 1, 1, 13:

    sed is quo pacto serviat suo sibi patri,

    id. ib. prol. 5;

    46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,

    id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.:

    suam sibi rem salvam sistam,

    id. Poen. 5, 2, 123:

    locus argumento'st suom sibi proscaenium,

    id. ib. prol. 57;

    97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,

    id. Pers. 1, 3, 1:

    suo sibi gnato,

    id. As. 4, 2, 16:

    hunc telo suo sibi a foribus pellere,

    id. Am. 1, 1, 113:

    sua sibi ingenua indoles,

    id. Mil. 3, 1, 38:

    suo sibi gladio hunc jugulo,

    Ter. Ad. 5, 8, 35:

    uvas suo sibi pampino tegito,

    Col. Arb. 11:

    suo sibi jure ablui,

    id. R. R. 12, 7; 12, 41:

    suo sibi argumento refutatus,

    Gell. 5, 10, 16:

    suo sibi lacte aleret,

    id. 12, 1, 6:

    a suis sibi parentibus,

    App. M. 1, p. 104, 35:

    in suis sibi domibus,

    id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7;

    6, p. 186, 24: qui Deo... sua sibi opera praetulerunt,

    Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20:

    in suo sibi pervoluta sanguine,

    App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7:

    cum sua sibi natione captivus,

    Min. Fel. 10, 4:

    IN SVO SIBI POSITVS,

    Inscr. Orell. 4495:

    AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,

    Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force:

    factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,

    in good time for himself, Cic. Lael. 3, 11:

    satis superque esse sibi suarum cuique rerum,

    id. ib. 13, 45:

    priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,

    id. Phil. 2, 37, 96:

    vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?

    Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. a).

    Lewis & Short latin dictionary > sui

  • 79 T

    T, t. indecl. n. or (to agree with littera) f., the nineteenth letter of the Lat. alphabet ( i and j being counted as one), = Gr. T (tau). It is very freq. as a final letter, esp. in verbal endings of the third person.
    I.
    As an initial, it is, in pure Lat. words, followed by no consonant except r: traho, tremo, tribuo, etc.; the combinations tl and tm are found only in words borrowed from the Greek: Tlepolemus, tmesis, Tmolus. Hence an initial t occurring in the ancient language before l (like an initial d before v, v. letter D) is rejected in classical Lat.: lātus (Part. of fero) for tlatus, from root tol- of tollo, tuli; cf. with TLAÔ, tlêtos; even when softened by a sibilant, the combination of t and l in stlata (genus navigii), stlembus (gravis, tardus), stlis, stlocus, was avoided, and, except in the formal lang. of law, which retained stlitibus judicandis, the forms lis, locus remained the only ones in use, though the transitional form slis occurs twice in very old inscriptions. Before a vowel or r, the original Indo-European t always retained its place and character. Between two vowels t and tt were freq. confounded, and in some words the double letter became established, although the original form had but one t; thus, quattuor, cottidie, littera, stand in the best MSS. and inscriptions; v. Corss. Ausspr. 1, 174 sqq.—
    II.
    The sibilant pronunciation of a medial t before i and a following vowel, is a peculiarity of a late period. Isidorus (at the commencement of the seventh century after Christ) is the first who expresses himself definitely on this point: cum justitia sonum z litterae exprimat, tamen quia Latinum est, per t scribendum est, sicut militia, malitia, nequitia et cetera similia (Orig. 1, 26, 28); but the commutation of ci and ti, which occurs not unfrequently in older inscriptions, shows the origin of this change in pronunciation to have been earlier. In the golden age of the language, however, it was certainly [p. 1831] unknown.—
    III.
    The aspiration of t did not come into general use till the golden age; hence, CARTACINIENSIS, on the Columna Rostrata; whereas in Cicero we have Carthago, like Cethegus, etc.; v. Cic. Or. 48, 160; and cf. letter C.—
    IV.
    T is interchanged with d, c, and s; v. these letters.—
    V.
    T is assimilated to s in passus from patior, quassus from quatio, fassus from fateor, missus from mitto, equestris from eques (equit-), etc. It is wholly suppressed before s in usus, from utor; in many nominatives of the third declension ending in s: civitas (root civitat, gen. civitatis), quies (quiet, quietis), lis (lit, litis), dos (dot, dotis), salus (salut, salutis), amans (amant, amantis), mens (ment, mentis), etc.; and likewise in flexi, flexus, from flecto, and before other letters, in remus, cf. ratis; Gr. eretmos; in penna; root pat-, to fly; Gr. petomai, etc. In late Lat. the vulgar language often dropped t before r and before vowels; hence such forms as mari, quaraginta, donaus, are found for matri, quatriginta (quad-), donatus, in inscriptions; cf. the French mère, quarante, donné.—
    VI.
    As an abbreviation, T. stands for Titus; Ti. Tiberius; TR. Tribunus; T. F. Testamenti formula; T. F. C. Titulum faciendum curavit; T. P. Tribunicia potestas, etc.

    Lewis & Short latin dictionary > T

  • 80 t

    T, t. indecl. n. or (to agree with littera) f., the nineteenth letter of the Lat. alphabet ( i and j being counted as one), = Gr. T (tau). It is very freq. as a final letter, esp. in verbal endings of the third person.
    I.
    As an initial, it is, in pure Lat. words, followed by no consonant except r: traho, tremo, tribuo, etc.; the combinations tl and tm are found only in words borrowed from the Greek: Tlepolemus, tmesis, Tmolus. Hence an initial t occurring in the ancient language before l (like an initial d before v, v. letter D) is rejected in classical Lat.: lātus (Part. of fero) for tlatus, from root tol- of tollo, tuli; cf. with TLAÔ, tlêtos; even when softened by a sibilant, the combination of t and l in stlata (genus navigii), stlembus (gravis, tardus), stlis, stlocus, was avoided, and, except in the formal lang. of law, which retained stlitibus judicandis, the forms lis, locus remained the only ones in use, though the transitional form slis occurs twice in very old inscriptions. Before a vowel or r, the original Indo-European t always retained its place and character. Between two vowels t and tt were freq. confounded, and in some words the double letter became established, although the original form had but one t; thus, quattuor, cottidie, littera, stand in the best MSS. and inscriptions; v. Corss. Ausspr. 1, 174 sqq.—
    II.
    The sibilant pronunciation of a medial t before i and a following vowel, is a peculiarity of a late period. Isidorus (at the commencement of the seventh century after Christ) is the first who expresses himself definitely on this point: cum justitia sonum z litterae exprimat, tamen quia Latinum est, per t scribendum est, sicut militia, malitia, nequitia et cetera similia (Orig. 1, 26, 28); but the commutation of ci and ti, which occurs not unfrequently in older inscriptions, shows the origin of this change in pronunciation to have been earlier. In the golden age of the language, however, it was certainly [p. 1831] unknown.—
    III.
    The aspiration of t did not come into general use till the golden age; hence, CARTACINIENSIS, on the Columna Rostrata; whereas in Cicero we have Carthago, like Cethegus, etc.; v. Cic. Or. 48, 160; and cf. letter C.—
    IV.
    T is interchanged with d, c, and s; v. these letters.—
    V.
    T is assimilated to s in passus from patior, quassus from quatio, fassus from fateor, missus from mitto, equestris from eques (equit-), etc. It is wholly suppressed before s in usus, from utor; in many nominatives of the third declension ending in s: civitas (root civitat, gen. civitatis), quies (quiet, quietis), lis (lit, litis), dos (dot, dotis), salus (salut, salutis), amans (amant, amantis), mens (ment, mentis), etc.; and likewise in flexi, flexus, from flecto, and before other letters, in remus, cf. ratis; Gr. eretmos; in penna; root pat-, to fly; Gr. petomai, etc. In late Lat. the vulgar language often dropped t before r and before vowels; hence such forms as mari, quaraginta, donaus, are found for matri, quatriginta (quad-), donatus, in inscriptions; cf. the French mère, quarante, donné.—
    VI.
    As an abbreviation, T. stands for Titus; Ti. Tiberius; TR. Tribunus; T. F. Testamenti formula; T. F. C. Titulum faciendum curavit; T. P. Tribunicia potestas, etc.

    Lewis & Short latin dictionary > t

См. также в других словарях:

  • Marian litany — Madonna by Filippo Lippi, an example of Marian art A Marian litany, in Christian worship, is a form of prayer to the Blessed Virgin Mary used in church services and processions, and consisting of a number of petitions. In the Eastern Church… …   Wikipedia

  • Poppaea — Sabina (* ca. 30/32 n. Chr. in Pompeji; † Sommer 65 n. Chr. in Rom) war als zweite Frau Neros seit 62 n. Chr. römische Kaiserin. Inhaltsverzeichnis 1 Herkunft 2 Erste Ehe: Rufrius Crispinus …   Deutsch Wikipedia

  • Poppaea Sabina — (* ca. 30/32 n. Chr. in Pompeji; † Sommer 65 n. Chr. in Rom) war die zweite Frau des römischen Kaisers Nero. Inhaltsverzeichnis 1 Herkunft 2 Erste Ehe: Rufriu …   Deutsch Wikipedia

  • Poppäa Sabina — Poppaea Sabina (* ca. 30/32 n. Chr. in Pompeji; † Sommer 65 n. Chr. in Rom) war als zweite Frau Neros seit 62 n. Chr. römische Kaiserin. Inhaltsverzeichnis 1 Herkunft 2 Erste Ehe: Rufrius Crispinus …   Deutsch Wikipedia

  • Sabina Poppaea — Poppaea Sabina (* ca. 30/32 n. Chr. in Pompeji; † Sommer 65 n. Chr. in Rom) war als zweite Frau Neros seit 62 n. Chr. römische Kaiserin. Inhaltsverzeichnis 1 Herkunft 2 Erste Ehe: Rufrius Crispinus …   Deutsch Wikipedia

  • Sabina Poppäa — Poppaea Sabina (* ca. 30/32 n. Chr. in Pompeji; † Sommer 65 n. Chr. in Rom) war als zweite Frau Neros seit 62 n. Chr. römische Kaiserin. Inhaltsverzeichnis 1 Herkunft 2 Erste Ehe: Rufrius Crispinus …   Deutsch Wikipedia

  • Litany of Loreto — • Long article examines the somewhat murky history of the Litany of Loreto. Also information on Marian litanies in general Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Litany of Loreto     Litany of Loreto …   Catholic encyclopedia

  • Observationes Medicae (Tulp) — Title page from Prof. Tulp s 1641 book, published by Lodewijk Elzevir …   Wikipedia

  • DIALIS, DIALE — qui vel quod Iovis est. Unde flamen Dtalis Iovis ministerio assignatus est a Numâ. Liv. l. 1. Dictus an a Dio, a quo vita dari hominibus putabatur, an a Iove, qui sit Diiovis, ut vult Ter. Varro? Certe huic ut assidue praesto esset eique sacra… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Kommen — 1. Allgemach kommt man weit. 2. As du kümmst, so geist du. (Mecklenburg.) – Firmenich, I, 70, 8; Dähnert, 215b; für Altmark: Danneil, 276. Sinn: Wie gewonnen, so zerronnen. 3. Bâr nett kömmt zu rachter Zeit, dâr muss nahm boass überbleit.… …   Deutsches Sprichwörter-Lexikon

  • quo|tid|i|an — «kwoh TIHD ee uhn», adjective, noun. –adj. reappearing daily; daily: »In quotidian matters this is not a smooth running country certainly not for the visitor who wants to make every day count; a travel agent, therefore, is worth his fee… …   Useful english dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»