Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

coronae

  • 1 Coronae

    Corōnae, ārum m.
    Короны, имя двух юношей, родившихся из пепла дочерей беотийца Ориона O

    Латинско-русский словарь > Coronae

  • 2 Coronae

    Lewis & Short latin dictionary > Coronae

  • 3 Coronae Transyluaniae*

    Brasov (Romania) [rm]

    Latin place names > Coronae Transyluaniae*

  • 4 corona

    [st1]1 [-] corona, ae, f.: - [abcl][b]a - couronne, guirlande. - [abcl]b - cercle, réunion, assemblée. - [abcl]c - cordon de troupes (pour assiéger ou défendre une place); circonvallation; siège, blocus. - [abcl]d - couronne, récompense militaire. - [abcl]e - ceinture de montagnes. - [abcl]f - corniche; larmier; qqf. couronne, partie de la corniche. - [abcl]g - halo. - [abcl]h - lisière d'un champ.[/b]    - cf. gr. κορώνη: objet recourbé.    - sub corona venire: être vendu comme prisonnier de guerre.    - sub corona emere, vendere: acheter, vendre des prisonniers de guerre (on les couronnait de fleurs).    - regni corona, Virg.: couronne royale, diadème.    - muralis corona, Liv.: couronne murale (qui se donnait à celui qui était entré le premier dans une ville assiégée).    - castrensis (vallaris) corona: couronne vallaire (accordée à celui qui avait pénétré le premier dans un camp ennemi).    - civica corona: couronne civique (couronne de chêne qui se donnait à celui qui avait sauvé la vie à un citoyen).    - navalis (rostrata) corona: couronne navale (qui se donnait à celui qui, dans un combat naval, sautait le premier dans un vaisseau ennemi).    - obsidionalis corona: couronne obsidionale (donnée au général qui a fait lever un siège).    - triumphalis corona: couronne triomphale, couronne du triomphateur.    - corona (fidei), Lact.: couronne du martyre. [st1]2 [-] Corona, ae, f.: la Couronne d'Ariane ou la Couronne australe (constellations).
    * * *
    [st1]1 [-] corona, ae, f.: - [abcl][b]a - couronne, guirlande. - [abcl]b - cercle, réunion, assemblée. - [abcl]c - cordon de troupes (pour assiéger ou défendre une place); circonvallation; siège, blocus. - [abcl]d - couronne, récompense militaire. - [abcl]e - ceinture de montagnes. - [abcl]f - corniche; larmier; qqf. couronne, partie de la corniche. - [abcl]g - halo. - [abcl]h - lisière d'un champ.[/b]    - cf. gr. κορώνη: objet recourbé.    - sub corona venire: être vendu comme prisonnier de guerre.    - sub corona emere, vendere: acheter, vendre des prisonniers de guerre (on les couronnait de fleurs).    - regni corona, Virg.: couronne royale, diadème.    - muralis corona, Liv.: couronne murale (qui se donnait à celui qui était entré le premier dans une ville assiégée).    - castrensis (vallaris) corona: couronne vallaire (accordée à celui qui avait pénétré le premier dans un camp ennemi).    - civica corona: couronne civique (couronne de chêne qui se donnait à celui qui avait sauvé la vie à un citoyen).    - navalis (rostrata) corona: couronne navale (qui se donnait à celui qui, dans un combat naval, sautait le premier dans un vaisseau ennemi).    - obsidionalis corona: couronne obsidionale (donnée au général qui a fait lever un siège).    - triumphalis corona: couronne triomphale, couronne du triomphateur.    - corona (fidei), Lact.: couronne du martyre. [st1]2 [-] Corona, ae, f.: la Couronne d'Ariane ou la Couronne australe (constellations).
    * * *
        Corona, coronae, pen. prod. Couronne ou chappeau de fleurs.
    \
        Gemmifera corona. Valer. Flac. Garnies de pierreries.
    \
        Insignis gemmis corona. Virgil. Embellie et enrichie de pierres precieuses.
    \
        Marcentes coronae. Claud. Flestries et fanees.
    \
        Populea. Horat. De peuplier. \ Querna. Ouid. De chesne.
    \
        Iam ipsae defluebant coronae. Cic. Couloyent et tomboyent.
    \
        Pingere tempora coronis. Ouid. Mettre sur sa teste un chappeau de fleurs de diverses couleurs.
    \
        Premere crinem corona. Stat. Mettre une couronne sur sa teste.
    \
        Corona. Cic. Une assemblee de gens.
    \
        Socia corona. Claud. Assemblee qui accompaigne aucun.
    \
        Muros corona cingere. Virgil. Environner une ville de gensdarmes, et l'assieger.
    \
        Corona cingere aliquem. Lucan. Entourer.
    \
        Coronae. Vitruuius. Les larmiers d'une maison.

    Dictionarium latinogallicum > corona

  • 5 corōna

        corōna ae, f, κορώνη, a garland, chaplet, wreath: coronam habere in capite: virtute parta: laurea, L.: Necte Lamiae coronam, H.—Worn in offering sacrifice: Insignis gemmis, V.: tenuis, Iu. —A crown, diadem: duplex gemmis, V.: species coronae, O.: aureae, Ta.—A chaplet (as a badge of captivity): sub coronā vendere, to sell as slaves, Cs.: sub coronā vēnire, L.—The Northern Crown (a constellation): Gnosia stella Coronae, V., O.— A circle, assembly, crowd, multitude, audience, spectators, ring: vox in coronam effunditur: armatorum: clamor coronae, H.—A surrounding army, besiegers, line of siege: militum, Cs.: coronā vallum defendit, a circle of defence, L.: spissa viris, V.—An eage: angusta muri, Cu.
    * * *
    crown; garland, wreath; halo/ring; circle of men/troops

    Latin-English dictionary > corōna

  • 6 ludicer [*]

    *lūdicer od. *lūdicrus, cra, crum (ludus), zur Kurzweil dienend, kurzweilig, I) adi.: 1) im allg.: sermo, Cic.: ars ludicra armorum, Cic.: exercendi aut venandi consuetudo, Cic.: artes, Sen.: certamen, Kampfspiel, Liv.: simulacrum pugnae, Liv.: festa ea Germanis nox ac solemnibus epulis ludicra, dem Spiele (Waffentänzen usw.) geweiht, Tac. – 2) insbes., zum Schauspiele (als Kurzweil) od. zum Schauspieler gehörig, ars, Schauspielkunst, Cic. u.a. – ludicras partes sustinere, im Schauspiele auftreten, Suet.: ludicra scaenae spectacula, Sen.: spectaculum ludicrum edere, Curt.: ludicrum in modum, nach Art der Schauspieler, Tac.: tibiae, im Theater geblasene, Plin. – II) subst., ludicrum, ī, n., 1) im allg., eine Kurzweil, ein Spielzeug, eine Belustigung (griech. ἄθυρμα), Catull. 61, 24. – in proverbii ludicrum vertere, zum kurzweiligen Sprichwort werden, Plin. 3, 104. – Plur., lūdicra, ōrum, n., kurzweilige Dinge, Tändeleien, Hor. ep. 1, 1, 10: ludicra exercendi aut venandi, Kurzweil in (gymnastischen) Übungen u. Jagden, Cic. de fin. 1, 69. – 2) insbes.: das Spiel, Schauspiel (im Zirkus, im Theater usw.), Olympiorum, Liv.: Isthmiorum, Liv. u. Curt.: ludicrum circense edere, Tac.: coronae ludicro quaesitae od. bl. coronae ludicrae, in öffentl. Spielen errungene, Plin.

    lateinisch-deutsches > ludicer [*]

  • 7 adsum

    adsum (assum), ădesse, adfŭi (affŭi) - intr. -    - subj. prés. arch. adsiet, Plaut. As. 415, etc. ; adsient, Ter. Phorm. 313; imparf. adesent = adessent, Bacch. CIL 1, 196, 6. - fut. adessint = aderunt, CIL 1, 198, 63; parf. arfuerunt = adfuerunt, CIL 1,196, 2 ; inf. parf. arfuisse = adfuisse, CIL 1, 196, 21. [st1]1 [-] être auprès de, être présent, être là, se présenter.    - adsum praesens praesenti tibi, Plaut. Ps. 5, 1, 27: me voici devant toi en personne.    - ad diem adesse, Cic. Verr. 2, 99: être présent au jour fixé.    - ad tempus adesse, Cic. Att. 5, 15, 3: être présent au moment voulu.    - adest a milite, Plaut. Ps. 924: il est là venant de la part du militaire.    - dona adsunt tibi a Phædria, Ter. Eun. 465: il y a là pour toi des présents de la part de Phædria.    - aderant unguenta, coronae, Cic. Tusc. 5, 62: il y avait là parfums, couronnes.    - isto bono utare, dum adsit, Cic. CM 33: usons de cet avantage tant qu'il est présent (tant que nous l'avons).    - his erat rebus effectum, ut Pompeianorum impetum, cum adesset usus, sustinere auderent, Caes. BC. 3, 84, 4: le résultat en était qu'ils osaient soutenir, quand le besoin se présentait, le choc des Pompéiens.    - Cimmeriis ignes tamen aderant, Cic. Att. 2, 61: les Cimmériens avaient tout de même le feu à leur disposition.    - alicui virtus adest, Cic. Ac. 1, 38: qqn possède la vertu.    - Domitiano aderat animus, Tac. H. 3, 59: Domitien avait de l'énergie.    - vim affore verbo crediderat, Virg. En. 10, 547: il avait cru que l'effet accompagnerait les paroles. [st1]2 [-] arriver, venir, approcher, apparaître.    - cum hostes adessent, pro se quisque in urbem ex agris demigrant, Liv. 2, 10: comme les ennemis approchaient, chacun pour son compte, ils quittèrent la campagne pour s'installer dans la ville.    - mane ad portam adesse, Cic. Div. 1: venir le matin à la porte de la ville.    - illis robur aetatis adfuerat, Tac. An. 14, 63: elles étaient parvenues à la force de l'âge.    - nunc adest occasio bene facta cumulare, Plaut. Cap. 423: voici l'occasion de couronner tes bons offices.    - dolor saepe adest, Cic. Tusc. 5, 15: la douleur est souvent là.    - adsunt Kalendae Januariae, Cic. Phil. 3, 2: nous voici aux calendes de janvier.    - cum sibi finem vitae adesse intellegeret, Sall. J. 9, 4: comme il sentait sa mort (présente) prochaine.    - finem bello Punico adesse, Liv. 29, 14, 1: [espoir] que la fin de la guerre punique était imminente. [st1]3 [-] se présenter sur ordre du magistrat, comparaître en justice, assister comme témoin.    - Verres adesse jubebat, Cic. Verr. 2, 26: Verrès ordonnait de comparaître.    - promissi testis adesto dis juranda palus, Ov. M. 2: que soit témoin de ma promesse le marais par lequel jurent les dieux. [st1]4 [-] assister qqn, défendre qqch, soutenir, favoriser, prendre part à, participer.    - adesse alicui: assister qqn.    - adesse amicis: assister ses amis.    - adesse alicui rei, assister à qqch, y prendre part, y coopérer.    - adesse decreto scribendo, Cic. Flacc. 43: prendre part à la rédaction d'un décret.    - scribendo adfuerunt... Cic. Fam. 8, 8, 5: assistèrent à la rédaction... (noms énumérés ensuite).    - adesse pugnis, Cic. Phil. 2, 75: prendre part à des combats.    - cf. Sall. C. 59, 4, etc. ; Liv. 7, 26, 8, etc.    - adesse rei agendae, Liv. 29, 6, 9: participer à l'entreprise.    - adesse ad rem divinam, Cato. Agr. 83: participer à un sacrifice.    - adesse ad suffragium, Liv. 45, 35, 8: prendre part au vote.    - adesse in pugna, Cic. de Or. 2, 272: prendre part au combat.    - adesse in aliqua re decernenda, Cic. Att. 1, 17, 8: prendre part à un décret.    - cf. Cic. Rab. Post. 10; Att. 4, 16, 3. [st1]5 [-] nota bene    - adesse animo (adesse animis): - [abcl]a - être présent d'esprit, faire attention. - [abcl]b - être présent de coeur, avoir du courage.    - testis non adfuit animo, cum.... Cic. Caec. 30: ce témoin avait l'esprit ailleurs, quand...    - adeste omnes animis, Cic. Sull. 33: ayez tous l'esprit attentif.    - ades animo et omitte timorem, Cic. Rep. 6, 10: rassure-toi et bannis ton effroi. --- cf. Mil. 4; Phil. 8, 30.
    * * *
    adsum (assum), ădesse, adfŭi (affŭi) - intr. -    - subj. prés. arch. adsiet, Plaut. As. 415, etc. ; adsient, Ter. Phorm. 313; imparf. adesent = adessent, Bacch. CIL 1, 196, 6. - fut. adessint = aderunt, CIL 1, 198, 63; parf. arfuerunt = adfuerunt, CIL 1,196, 2 ; inf. parf. arfuisse = adfuisse, CIL 1, 196, 21. [st1]1 [-] être auprès de, être présent, être là, se présenter.    - adsum praesens praesenti tibi, Plaut. Ps. 5, 1, 27: me voici devant toi en personne.    - ad diem adesse, Cic. Verr. 2, 99: être présent au jour fixé.    - ad tempus adesse, Cic. Att. 5, 15, 3: être présent au moment voulu.    - adest a milite, Plaut. Ps. 924: il est là venant de la part du militaire.    - dona adsunt tibi a Phædria, Ter. Eun. 465: il y a là pour toi des présents de la part de Phædria.    - aderant unguenta, coronae, Cic. Tusc. 5, 62: il y avait là parfums, couronnes.    - isto bono utare, dum adsit, Cic. CM 33: usons de cet avantage tant qu'il est présent (tant que nous l'avons).    - his erat rebus effectum, ut Pompeianorum impetum, cum adesset usus, sustinere auderent, Caes. BC. 3, 84, 4: le résultat en était qu'ils osaient soutenir, quand le besoin se présentait, le choc des Pompéiens.    - Cimmeriis ignes tamen aderant, Cic. Att. 2, 61: les Cimmériens avaient tout de même le feu à leur disposition.    - alicui virtus adest, Cic. Ac. 1, 38: qqn possède la vertu.    - Domitiano aderat animus, Tac. H. 3, 59: Domitien avait de l'énergie.    - vim affore verbo crediderat, Virg. En. 10, 547: il avait cru que l'effet accompagnerait les paroles. [st1]2 [-] arriver, venir, approcher, apparaître.    - cum hostes adessent, pro se quisque in urbem ex agris demigrant, Liv. 2, 10: comme les ennemis approchaient, chacun pour son compte, ils quittèrent la campagne pour s'installer dans la ville.    - mane ad portam adesse, Cic. Div. 1: venir le matin à la porte de la ville.    - illis robur aetatis adfuerat, Tac. An. 14, 63: elles étaient parvenues à la force de l'âge.    - nunc adest occasio bene facta cumulare, Plaut. Cap. 423: voici l'occasion de couronner tes bons offices.    - dolor saepe adest, Cic. Tusc. 5, 15: la douleur est souvent là.    - adsunt Kalendae Januariae, Cic. Phil. 3, 2: nous voici aux calendes de janvier.    - cum sibi finem vitae adesse intellegeret, Sall. J. 9, 4: comme il sentait sa mort (présente) prochaine.    - finem bello Punico adesse, Liv. 29, 14, 1: [espoir] que la fin de la guerre punique était imminente. [st1]3 [-] se présenter sur ordre du magistrat, comparaître en justice, assister comme témoin.    - Verres adesse jubebat, Cic. Verr. 2, 26: Verrès ordonnait de comparaître.    - promissi testis adesto dis juranda palus, Ov. M. 2: que soit témoin de ma promesse le marais par lequel jurent les dieux. [st1]4 [-] assister qqn, défendre qqch, soutenir, favoriser, prendre part à, participer.    - adesse alicui: assister qqn.    - adesse amicis: assister ses amis.    - adesse alicui rei, assister à qqch, y prendre part, y coopérer.    - adesse decreto scribendo, Cic. Flacc. 43: prendre part à la rédaction d'un décret.    - scribendo adfuerunt... Cic. Fam. 8, 8, 5: assistèrent à la rédaction... (noms énumérés ensuite).    - adesse pugnis, Cic. Phil. 2, 75: prendre part à des combats.    - cf. Sall. C. 59, 4, etc. ; Liv. 7, 26, 8, etc.    - adesse rei agendae, Liv. 29, 6, 9: participer à l'entreprise.    - adesse ad rem divinam, Cato. Agr. 83: participer à un sacrifice.    - adesse ad suffragium, Liv. 45, 35, 8: prendre part au vote.    - adesse in pugna, Cic. de Or. 2, 272: prendre part au combat.    - adesse in aliqua re decernenda, Cic. Att. 1, 17, 8: prendre part à un décret.    - cf. Cic. Rab. Post. 10; Att. 4, 16, 3. [st1]5 [-] nota bene    - adesse animo (adesse animis): - [abcl]a - être présent d'esprit, faire attention. - [abcl]b - être présent de coeur, avoir du courage.    - testis non adfuit animo, cum.... Cic. Caec. 30: ce témoin avait l'esprit ailleurs, quand...    - adeste omnes animis, Cic. Sull. 33: ayez tous l'esprit attentif.    - ades animo et omitte timorem, Cic. Rep. 6, 10: rassure-toi et bannis ton effroi. --- cf. Mil. 4; Phil. 8, 30.
    * * *
        Adsum, ades, adfui, adesse, adfuturus, pen. prod. Cic. Estre present, ou aupres.
    \
        Quandiu affutura sint, certum sciri nullo modo potest. Cic. Combien de temps ils demoureront.
    \
        Adesse pugnae. Cic. Assister.
    \
        Adesse in re aliqua. Terent. Assister.
    \
        Adesse in aliquo loco. Cic. Estre en quelque lieu.
    \
        Adesse ad iudicium. Cic. Comparoistre en jugement.
    \
        Adero hic continuo. Terent. Je seray ici incontinent.
    \
        Adesse domi. Terent. Estre en la maison.
    \
        Eccum Dromonem cum Syro vna adsunt tibi. Terent. Vous les avez touts deux ici.
    \
        Adesse senatusconsulto scribendo. Cic. Estre present à l'enregistrement.
    \
        Adesse iudici, pro Assidere. Cic. Estre assis aupres du juge.
    \
        Adest praesens, pro Praesens est. Cic. Il est present.
    \
        Coram adesse. Cic. Estre present.
    \
        Adesse. Approcher, Venir. Plaut. Huc ades. Virg. Vien ca.
    \
        Adesse. Virgil. Arriver.
    \
        Adest dies, vel tempus. Virg. Le temps est venu.
    \
        Adesse ad tempus. Cic. Estre, ou arriver à temps.
    \
        Adesse pro Consistere. Plaut. Isthic adesto. Tien toy là, Ne bouge de là.
    \
        Adesse pro Inesse. Terent. Nihil aderat adiumenti ad pulchritudinem. Il n'y avoit point, etc.
    \
        Adsit modus amori. Virg. Quis enim modus adsit amori? Quel moyen, ou attrempance scauroit estre en amour?
    \
        Adest occasio. Plaut. L'occasion est preste, ou se presente.
    \
        Quod adest. Cic. Qui est devant soy, ou devant ses yeuls.
    \
        Adesse, Paratum esse. Terent. Estre prest et appareillé.
    \
        Dona adsunt tibi a Phaedria. Terent. Voici des dons que Phedria t'envoye.
    \
        Adesse animo, vel animis. Cic. Estre attentif, Bien escouter, Prester faveur.
    \
        Adesse animo. Cic. Avoir bon courage, et ne craindre rien.
    \
        Adesse animo. Cic. Estre attentif, et penser aux affaires.
    \
        Adest ei animus. Plaut. Il ha bon courage, Il est bien deliberé.
    \
        Adesse alicui. Virgil. Liu. Aider, Defendre, Favoriser.
    \
        Pater liberis suis adest. Quintil. Le pere defend ses enfants en jugement, et advocasse pour euls.
    \
        Adesse alicui ad rem aliquam. Cic. L'aider et defendre en quelque affaire.
    \
        Adesse alicui in consilio. Cic. Assister à un juge pour conseil.
    \
        Adesse alicui contra alium. Plin. iunior. Advocasser pour quelcun contre un autre.
    \
        Adesse rebus alicuius. Cic. L'aider et secourir en ses affaires.

    Dictionarium latinogallicum > adsum

  • 8 cardo

    [st1]1 [-] cardo, ĭnis, m. qqf. f.: - [abcl][b]a - pivot d'une machine, gond (d'une porte). - [abcl]b - extrémité d'une poutre formant un joint. - [abcl]c - point extrême, point vertical, point cardinal, pôle, climat; point d'arrêt, point de départ, centre, limite. - [abcl]d - pivot d'une affaire, point important, moment critique. - [abcl]e - sentier qui traverse un champ du nord au sud.[/b]    - cardines versare, Ov.: ouvrir la porte.    - num muttit cardo? Plaut. Curc. 1, 1, 94: le gond de la porte grince-t-il?    - cardo masculus, Vitr. 9, 6: tenon.    - cardo femina, Vitr. 9, 6: mortaise, rainure.    - cardo securiclatus, Vitr. 10, 15, 3: tenon en forme de hache, tenon en queue d'aronde.    - extremi cardines coronae, Plin.: les deux extrémités d'une couronne, le point de jonction d'une couronne.    - cardo glacialis ursae, Sen. Herc. Fur. 1139: le pôle glacé de l'Ourse.    - quatuor mundi cardines, Quint.: les quatre points cardinaux.    - cardo Hesperius, Luc. 5, 71: le couchant.    - cardine sub nostro, V.-Fl.: sous notre ciel.    - cardo anni, Plin. 18, 28, 68, § 264: le solstice d'été.    - convexitatis cardo, Plin. 31, 3, 26, § 43: le milieu d'un terrain concave.    - cardo temporum, Plin.: le point de départ des saisons.    - quidquid intra eum cardinem est, Liv.: tout ce qui est en deçà de cette limite.    - cardo extremus aevi, Luc. 7, 381: le dernier âge de la vie, la vieillesse.    - cardo causae, Quint.: le point essentiel d'un procès, le noeud d'un procès.    - tanto cardine rerum, Virg. En. 1.672: dans une conjoncture si grave. [st1]2 [-] Cardo, ōnis, f.: Cardo (ville d'Espagne).
    * * *
    [st1]1 [-] cardo, ĭnis, m. qqf. f.: - [abcl][b]a - pivot d'une machine, gond (d'une porte). - [abcl]b - extrémité d'une poutre formant un joint. - [abcl]c - point extrême, point vertical, point cardinal, pôle, climat; point d'arrêt, point de départ, centre, limite. - [abcl]d - pivot d'une affaire, point important, moment critique. - [abcl]e - sentier qui traverse un champ du nord au sud.[/b]    - cardines versare, Ov.: ouvrir la porte.    - num muttit cardo? Plaut. Curc. 1, 1, 94: le gond de la porte grince-t-il?    - cardo masculus, Vitr. 9, 6: tenon.    - cardo femina, Vitr. 9, 6: mortaise, rainure.    - cardo securiclatus, Vitr. 10, 15, 3: tenon en forme de hache, tenon en queue d'aronde.    - extremi cardines coronae, Plin.: les deux extrémités d'une couronne, le point de jonction d'une couronne.    - cardo glacialis ursae, Sen. Herc. Fur. 1139: le pôle glacé de l'Ourse.    - quatuor mundi cardines, Quint.: les quatre points cardinaux.    - cardo Hesperius, Luc. 5, 71: le couchant.    - cardine sub nostro, V.-Fl.: sous notre ciel.    - cardo anni, Plin. 18, 28, 68, § 264: le solstice d'été.    - convexitatis cardo, Plin. 31, 3, 26, § 43: le milieu d'un terrain concave.    - cardo temporum, Plin.: le point de départ des saisons.    - quidquid intra eum cardinem est, Liv.: tout ce qui est en deçà de cette limite.    - cardo extremus aevi, Luc. 7, 381: le dernier âge de la vie, la vieillesse.    - cardo causae, Quint.: le point essentiel d'un procès, le noeud d'un procès.    - tanto cardine rerum, Virg. En. 1.672: dans une conjoncture si grave. [st1]2 [-] Cardo, ōnis, f.: Cardo (ville d'Espagne).
    * * *
        Cardo, cardinis, pe. cor. m. g. Virgil. Le gont d'un huis ou fenestre, Le pivot d'une porte.
    \
        Emouere a cardine. Virgil. Mettre hors des gons.
    \
        Cardo. pro Opportunitate. Virgil. Le poinct d'une affaire.
    \
        In eo cardo, rei vertitur. Ci. Le poinct gist là, Tout despend de là.
    \
        Cardinem causae in aliquo ponere. Quintil. Prendre droict par quelque poinct de la cause.
    \
        Cardo litium. Quintil. Le neud et poinct principal d'un proces, Le poinct peremptoire et decisif de la matiere.
    \
        Cardo. Budaeus. Le tenon qui se met en une mortaise.
    \
        Cardo, est forma agri. Plin. Une voye ou sentier faisant division et borne, qui tire de Midi vers Septentrion.

    Dictionarium latinogallicum > cardo

  • 9 *ludicer

    *lūdicer od. *lūdicrus, cra, crum (ludus), zur Kurzweil dienend, kurzweilig, I) adi.: 1) im allg.: sermo, Cic.: ars ludicra armorum, Cic.: exercendi aut venandi consuetudo, Cic.: artes, Sen.: certamen, Kampfspiel, Liv.: simulacrum pugnae, Liv.: festa ea Germanis nox ac solemnibus epulis ludicra, dem Spiele (Waffentänzen usw.) geweiht, Tac. – 2) insbes., zum Schauspiele (als Kurzweil) od. zum Schauspieler gehörig, ars, Schauspielkunst, Cic. u.a. – ludicras partes sustinere, im Schauspiele auftreten, Suet.: ludicra scaenae spectacula, Sen.: spectaculum ludicrum edere, Curt.: ludicrum in modum, nach Art der Schauspieler, Tac.: tibiae, im Theater geblasene, Plin. – II) subst., ludicrum, ī, n., 1) im allg., eine Kurzweil, ein Spielzeug, eine Belustigung (griech. ἄθυρμα), Catull. 61, 24. – in proverbii ludicrum vertere, zum kurzweiligen Sprichwort werden, Plin. 3, 104. – Plur., lūdicra, ōrum, n., kurzweilige Dinge, Tändeleien, Hor. ep. 1, 1, 10: ludicra exercendi aut venandi, Kurzweil in (gymnastischen) Übungen u. Jagden, Cic. de fin. 1, 69. – 2) insbes.: das Spiel, Schauspiel (im Zirkus, im Theater usw.), Olympiorum, Liv.: Isthmiorum, Liv. u. Curt.: ludicrum circense edere, Tac.: coronae ludicro quaesitae od. bl. coronae ludicrae, in öffentl. Spielen errungene, Plin.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > *ludicer

  • 10 marceo

    marcĕo, ēre, v. n. [Sanscr. root mar, die; Gr. marainô, marasmos; cf. also morbus, morior], to wither, droop, shrink, shrivel
    I.
    Lit. ( poet.): marcebant coronae, [p. 1113] Claud. Rapt. Pros. 3, 244:

    silva comis,

    Stat. S. 5, 5, 29.—
    II.
    Transf., to be faint, weak, drooping, feeble, languid, lazy (not in Cic. or Cæs.):

    annis corpus jam marcet,

    Lucr. 3, 946:

    marcent luxuria, vino, et epulis per totam hiemem confecti,

    Liv. 23, 45:

    otio ac desidia corrupti marcebant,

    Just. 30, 1:

    pavore,

    Curt. 4, 13, 18; Vell. 2, 84:

    si marcet animus, si corpus torpet,

    Cels. 2, 2:

    amor,

    Claud. Laud. Seren. 226:

    juventa,

    Nemes. Ecl. 1, 60.—Hence, marcens, entis, P. a., withering, drooping, feeble, wasted away, exhausted, weak, languid, indolent (mostly poet.).
    A.
    Lit.:

    marcentes coronae, Claud. Epithal. Pall. et Celer. 96: marcentes tibi porrigentur uvae,

    Mart. 5, 78, 12:

    bracchia marcentia vino,

    Col. 10, 428.—
    B.
    Transf.:

    colla,

    Stat. Th. 2, 630:

    guttura,

    Ov. M. 7, 314:

    senex marcentibus annis,

    Sil. 15, 746:

    visus,

    Sen. Agam. 788:

    stomachus,

    Suet. Calig. 58:

    terga,

    Mart. Cap. 6, § 704.— Absol.:

    tostis marcentem squillis recreabis,

    Hor. S. 2, 4, 58:

    Vitellius deses et marcens,

    Tac. H. 3, 36:

    pocula,

    i. e. enfeebling, Stat. S. 4, 6, 56:

    pax,

    Tac. G. 36: flamma cupiditatis, Mam. Grat. Act. ad Julian. 17.

    Lewis & Short latin dictionary > marceo

  • 11 mentum

    ī n.
    1) подбородок C, V, PM etc.
    mentum alicujus tollere погов. pt — возвысить (вывести в люди) кого-л.
    2) архит. бородка карниза (m. coronae Vtr)

    Латинско-русский словарь > mentum

  • 12 torus

    ī m.
    1) возвышение, выступ, подъём ( riparum V); нагромождение ( caudicum Ap)
    2) выпуклость, вздутие, узел (funis Cato; vitis Col)
    3) мышца, мускул ( lacertorum tori C); подгрудок (у быка) SenT
    4) расширение, вздутие
    5) выпуклое украшение, узел ( coronae C)
    6) тюфяк ( torum imponere lecto O); постель, ложе ( in toro cubare O)
    consors (или socia) tori Oсупруга
    sacra tori O — бракосочетание, свадьба
    7) любовная связь (t. obscēnus O)
    8) любовница, наложница PM
    9) смертный одр, катафалк ( toros exstruĕre V)

    Латинско-русский словарь > torus

  • 13 Agonalia

    Agōnālia, ium u. iōrum, n., die Agonalien, ein röm. Fest, das nach der Anordnung des Numa Pompilius (s. Val. Antias bei Macr. sat. 1, 4, 7) am 9. Januar, 20. Mai u. 10. Dezember zu Ehren des Janus (Vorsteher der Arbeiten und Geschäfte der Menschen, Agonius) gefeiert wurde, Ov. fast. 1, 319 sqq., Paul. ex Fest. p. 10, 6. – Dav. Agōnālis, e, I) zu den Agonalien gehörig, dies (Plur.) = Agonalia, Varr. LL. 6, 12: u. dass. A. lux, Ov. fast. 1, 318: Circus, von Cäsar Alexander an der Stelle erbaut, wo die Opfer an den Agonalien gebracht wurden, s. Donat. de Urbe Roma 3, 14. – II) übtr., zum Wettkampf gehörig, certamen, Mythogr. Lat. 2, 197: stadium, Serv. Verg. Aen. 5, 296: coronae, Serv. Verg. Aen. 6, 772.

    lateinisch-deutsches > Agonalia

  • 14 arbiter

    arbiter, trī, m. ( von ar = ad u. bitere, gehen), der hinzugeht, um etwas zu sehen od. zu hören; dah. I) der anwesende, gegenwärtige Zeuge, Ohren- od. Augenzeuge, Mitwisser, Zuschauer, Beobachter (s. Lindem. Plaut. capt. 2, 1, 28. Brix Plaut. mil. 158), Plaut., Cic. u.a.: arbiter sermonis, Ohrenzeuge, Tac.: locus ab arbitris (lästigen Zeugen) remotus, Cic.: immunis ab arbitris domus, Vell.: sine arbitro od. arbitris, Liv.: remotis arbitris, Cic., od. summotis arbitris, Liv., od. arbitris procul amotis, Sall. – II) als gerichtl. t. t. = der an eine Sache herangeht, um sie zu untersuchen, ein (ohne Zuziehung eines Magistrats genommener, nach Billigkeit u. Gutdünken richtender) Schiedsmann, Schiedsrichter, Friedensrichter ( hingegen iudex der vom Magistrat eingesetzte, nach den Gesetzen entscheidende Richter), arb. litis ( neben privatus disceptator), Cic.: arb. decisionis, Cic.: alqm arbitrum adigere, Cic.: arbitrum capere, Ter., od. sumere, Cic.: dare arbitrum, Cic.: esse in alqam rem arbitrum, Cic.: ad arbitrum confugere, Cic.: uti alqo arbitro, Cic.: nihil ad id quidem arbitro aut iudice opus est, Liv.: utrum iudicem an arbitrum dici oporteret, Cic. – Übtr., 1) von jeder Art Schiedsrichter, Cic.: formae (von Paris), Ov.: regni, Tac.: elegantiae, in Sachen des Geschmacks, Tac.: luxuriae et voluptatium, Sen.: pugnae, Kampfrichter (griech. βραβευτής), Hor.: armorum, Ov.: pacis et armorum, Ov.: favor arb. coronae, der den Sieg zuerkennt, Mart. – 2) (insofern der Schiedsrichter nach Gutdünken verfügt, übtr. übh.) der über etwas frei herrscht, -gebietet, -waltet, der Herr, Gebieter üb. etw., pacis ac belli, Iustin.: imperii, Ov.: irae Iunonis, Vollzieher, Ov.: bibendi (griech. βασιλευς τοῦ συμποσίου), der durch die Würfel bestimmte »Trinkkönig, Symposiarch«, der die Größe und Zahl der Becher, das Verhältnis des Wassers u. Weines festsetzte, Hor.: Adriae (vom Südwind), der da waltet über das Meer, Hor.: locus effusi late maris arb., ein Ort, der das weithin strömende Meer beherrscht = der die Aussicht auf usw. gewährt, Hor.: Taurus arb. innumerarum gentium, gleichs. der Gebieter über usw., Plin.: rerum, Tac.: arbitri funerum, die die Leichengebühren bestimmten, Suet. fr. 190. p. 340, 7 R. (vgl. arbitrium). – / Genet. gedehnte Form arbiteri, Not. Tir. 31, 30 (vgl. arbiterium). – ungew. Akk. arbitrem, codd. bei Ven. Fort. praef. § 6.

    lateinisch-deutsches > arbiter

  • 15 bilibris

    bilībris, e (bis u. libra), zweipfündig, I) adi.: A) zwei Pfund schwer, offae, Plin. 18, 103: mullus, Mart. 3, 45, 5 u. 11, 50, 9: coronae, Vopisc. Aurel. 35, 1: panes, Cael. Aur. chron. 3, 2, 20. – B) zwei Pfund fassend, aula, Plaut. mil. 854: cornu, Hor. sat. 2, 2, 61. – II) subst., bilībris, is, f., ein Maß von zwei Pfund, Veget. mul. 2 (3), 6, 6 u.a. Vulg. apoc. 6, 6. Apic. 7, 295.

    lateinisch-deutsches > bilibris

  • 16 caelo

    caelo, āvī, ātum, āre (von 1. caelum), I) entsprechend dem griech. τορεύω = auf Metall (bes. Gold u. Silber) erhabene Arbeiten stechen (später auch gießen), ziselieren, in erhabener Arbeit ausführen, halberhaben schnitzen, speciem caelare argento, Cic.: calvam auro, mit G. auslegen, Liv.: in auro fortia facta patrum, Verg.: scuta auro, argento, arma auro et argento, Liv.: prägn. v. der Pers., miles non caelatus auro et argento, sed ferro et animis fretus, Liv. – tecta caelata, Enn. fr.: vasa caelata, Cic. u. Liv.: lanx caelata (Ggstz. pura), ICt.: frena caelata, Apul.: Centauri caelati in scyphis, Plin.: caelatum aurum et argentum, Cic. – in Elfenbein, navis, cuius tutela (Schutzpatron) ebore caelata est, Sen. – in Holz, pocula ponam fagina, caelatum divini opus Alcimedontis, Verg. – in Marmor, pteron ab oriente caelavit Scopas, Plin. – in Gips, coronae (Gesimse) caelatae (Ggstz. purae), Vitr. – n. pl. subst., caelata magnorum artificum manu, von der Hand gr. K. ziselierte Gefäße, Sen. ep. 123, 7. – II) übtr., von andern Werken der Kunst, wie: a) v. kunstvollen Webereien, caelata multā arte Dolionii donat velamina regis, Val. Flacc. 5, 6. – b) v. der Dichtung, caelatum novem Musis (von den neun M.) opus, ausgeschmückt, Hor. ep. 2, 2, 92.

    lateinisch-deutsches > caelo

  • 17 causa

    causa (von Cicero u. nach ihm noch von Vergil u. auch in Inschr. caussa geschr., s. Quint. 1, 7, 20; vgl. Osann Cic. de rep. 1, 6. p. 20), ae, f. (v. cūdo), der Fall, I) der veranlassende, die Veranlassung, der Anlaß, der Grund (Beweggrund), der Umstand, die Ursache, Quelle, Schuld von etw. (Ggstz. effecta u. facta, n. pl.; vgl. Cic. de fat. 34 die Definition von causa), a) übh.: causa parva, Ter., parvula, Caes.: magna, Cic., maior, Liv.: c. levis, gravis, Cic.: c. evidens (Ggstz. c. abdita od. obscura od. in obscuro posita), Cels.: c. perspicua (Ggstz. obscura), Cic.: c. externa, Cic.: c. iusta, iustior, Cic.: c. vera, Ter.: c. probabilis, Cic. – cum causa, mit (triftigem, stichhaltigem) Grund, Ggstz. sine causa, Cic.: non sine causa fieri, Cels. – qua de causa, Cic.: quibus de causis, Quint.: his de causis, Cic.: quacunque de causa, Cels.: aliquibus de causis, Cels.: gravi de causa, Cic.: iustis de causis, Cic. – qua ex causa, Cic.: quibus ex causis, Quint., od. ex quibus causis, Plin. ep.: u. ex hac causa, ex his causis, Cels. – ex alia causa, Cels.: nulla alia ex causa, Sen.: multis ex causis, ex pluribus causis, Quint.: obscura aliqua ex causa, Cic. – ob eam causam, Cic.: ob eas causas, Caes.: u. ob eandem causam, Liv.: ob quam causam u. quam ob causam, quas ob causas, Liv.: ob aliam causam, non ob aliam causam, Liv.: ob nullam aliam causam, nullam aliam ob causam, nullam ob aliam causam, Liv. (s. über die Verbindung mit ob übh. Fabri Liv. 24, 8, 5). – propter eam quam dixi causam, Cic. – mit Ang. wessen? wozu? durch Genet., selten (nicht bei Cic.) durch den Infin., od. durch ad mit Akk., c. adventus, Nep.: c. belli, Cic. u.a. (auch v. Pers., s. Fabri Liv. 21, 21, 2): c. criminis, Cic.: c. mortis, v. Pers., Cic., v. einem Umstande, Liv.: parvulae causae vel falsae suscipionis vel terroris repentini, kl. U., die in f. V. od. pl. Schr. liegen, Caes.: quae tot scelerum suscipiendorum causa? Cic.: durch Infin., quae causa fuit consurgere in arma, Verg.: dolor huic et cura Neaerae coniugis ereptae causa perire fuit, Tibull.: durch ad mit Akk., satis vehemens causa ad obiurgandum, Ter. – m. weiterer Ang. weshalb? warum? causae, propter quas, Quint.: ob eam causam, quia speciem habet admirabilem, Thaumante dicitur esse natus, Cic.: cur causa Zenoni non fuerit, quamobrem etc., Cic.: multae causae sunt, quam ob rem etc., Ter. (s. Spengel Ter. Andr. 382): causam Ulixi fuisse, quare interfecerit Aiacem, Cornif. rhet.: quidnam esse causae, cur etc., Cic.: quae causa sit, cur etc., Cic.: cuius rei cum causam quaererem quidnam esset cur in quoquo oratore plurimum esset, ita maxime is pertimesceret, has causas inveniebam duas, Cic. – m. weiterer Ang. des Grundes, weil, daß od. daß nicht usw. durch quod, quo (= ut eo) ut, ne, quin, quominus (s. Fabri Sall. Cat. 51, 41. Weißenb. Liv. 5, 55, 5 u. 40, 26, 5), zB. propter hanc causam, quod etc., Cic.: ob eam causam, ut od. ne etc., Cic.: neque ob eam causam, quo facilius consequerer, Cic.: ea est causa, ut veteres cloacae nunc privata passim subeant tecta, Liv.: huius epistulae non solum ea causa est, ut ne quis a me dies intermittatur, quin etc.... sed etiam haec iustior, ut a te impetrarem, ut etc., Cic.: num quid est causae, quin amicos nostros Stoicos dimittamus? Cic.: quibus aut emerita stipendia aut morbus causae essent, quominus militarent, Liv.: eis causis, quominus dimicare vellet, movebatur, Caes. – Redensarten: in causa esse, U., Sch. sein (vgl. no. II, a am A.), zB. in causa haec sunt, Cic. ep. 1, 1. § 1: in causa (est) amor primum, deinde quod (weil usw.) etc., Plin. ep. 7, 5, 1: vim morbi in causa esse, quo serius perficeretur, Liv. 40, 26, 5: u. esse alci in causa, ut etc., Quint. 12, 5, 2. – afferre causam, causam consilii sui, den Grund angeben von usw., Cic.: afferre causam explicandae philosophiae, Veranlassung geben zu usw., Cic.: alci inferre causam belli, iurgii, gegen jmd. einen Grund zum Kr., zum Streite geltend machen, suchen (vgl. no. II a. E.), Cic. de imp. Pomp. 65. Phaedr. 1, 1, 4: alci causam alcis rei dare, Veranlassung geben zu etw. (zB. harum litterarum), Cic.: esse causam alcis rei (v. Pers.u. Lebl.), Cic. u.a. (auch von mehreren, zB. dicuntur causa mortis fuisse, Quint.: nos causa belli sumus, Liv.): causae esse, Caes., alci causae esse, Liv.: nancisci causam alcis rei, Cic.: quaerere causam eius rei u. novi consilii, nach der U. fragen, Cic. u. Liv. (vgl. quaerit causae quid sit tam repentini consilii, Nep.). – habere multas et graves causas corrumpendi iudicii, Cic.: nec umquam bellorum civilium semen et causa deerit, Cic.: causam alcis rei sustinere, von etw. die Schuld tragen, Cic. – b) der entschuldigende Grund, der Entschuldigungsgrund, die Entschuldigung, die Ausrede, der Einwand, tibi causa est de hac re, Ter.: causam accipere (gelten lassen), Cic. – c) der bemäntelnde, erdichtete Grund, der Vorwand, das Vorgeben (πρόφασις; vgl. Ruhnk. Ter. Andr. 1, 3, 8), causas fingere, Ov.: causam invenire, Ter.: causam interponens (als Vorwand angebend, unter dem Vorwand) se collegas exspectare, Nep.: u. ebenso causam interserens te hostem esse Atheniensibus, Nep. – mit Ang. wessen? durch Genet., muri causam opponere, Cic.: bes. per causam m. Genet. = unter dem Vorwande einer Sache (griech. κατά πρόφασιν), zB. per causam supplementi equitatusque cogendi, Caes.: per causam renovati ab Aequis belli, Liv. (s. Drak. Liv. 2, 32, 1. Broukh. Tibull. 1, 6 [7], 26). – mit Ang. wozu? durch Genet. od. ad m. Akk., causas novarum postulationum quaerere, Cic.: causam bellandi reperire, Nep.: causam habere ad iniuriam, Cic. – m. weiterer Ang. weshalb? iam diu aliquam causam quaerere, quamobrem etc., Ter. – m. weiterer Ang. daß od. daß nicht, fingere causam peracutam, ut etc., Cic.: fingere causas, ut etc., Tibull.: fingere causas, ne etc., Ter. – d) der eingewendete Grund, die Einwendung, der Einwand, causam hau dico, ich mache keinen Einw., Plaut.: nullam od. non causam dico, quin etc., ich habe nichts einzuwenden, daß usw., Plaut. u. Ter.: num quid causae est od. num quae causa est, quin etc., Plaut.: neu causa ulla restet relicua, quin etc., Ter.: causae nihil dicimus, quin etc., Cic. Quinct. 57. Vgl. Brix Plaut. capt. 350. Lorenz Einl. zu Plaut. Pseud. S. 9. Anm. 9. – e) als mediz. t. t., der Krankheitsanlaß, Krankheitszustand (s. Fabri Liv. 22, 8, 3), causa levis (Ggstz. causa gravior), Liv.: causa tenuissima, Cic.: causae externae, Liv.: tantum causam metuere, Cels.: afferre valetudinis causas, Quint. – dah. bei Spät. = Krankheit, Cael. Aur., Veget. u.a. – f) Abl. causā m. Genet. od. Pronom. possess., aus Ursache, auf Veranlassung, in Rücksicht auf, im Interesse eines Ggstds., um... willen, wegen, halber, auch zu, α) m. Genet., gew. dem Genet. nachgestellt, selten (des Gegensatzes, Nachdrucks wegen) ihm vorangesetzt, fili causā, Plaut.: tempestatis causā, auf V. des Wetters, durch das W., Cic.: temporis causā, der Zeit u. Umstände wegen, im Drange des Augenblicks, Cic.: rei publicae causā, Cic.: ioci causā, Cic.: delectationis causā, Cels.: animi causā, s. animus no. II, A, 2, d: auxilii causā, Caes.: contumeliae causā (Ggstz. honoris causā), Cic.: mortis causā patris sui, Liv.: honoris causā, s. honōs: fidei causā, Sall.: exempli causā, Cic.: verbi causā, Cic.: liberorum quaerendorum causā, Plaut. u. Suet.: liberûm quaesundûm causā, Enn. fr.: voluptatum adipiscendarum causā, Cic.: dissimulandi causā, Sall.: u. alcis causā cupere, velle, velle omnia, debere omnia, Cic. – vor dem Genet., causā virginis, Ter. Eun. 202: causā antiquitatis, Vulcat. Sedig. fr. bei Gell. 15, 24. v. 13: causā amicorum, Cic. de amic. 57: causā ignominiae, Liv. 40, 41, 11 H.: causā ludorum, Liv. 40, 44, 10 H.: causā detrectandi sacramenti, Suet. Aug. 24 R., causā conservandae vocis, Augustin. conf. 6, 3, 3, s. Madvig Emendatt. Liv. p. 474. – zwischen zwei Genet., aedificandi causā theatri, Amm. 29, 6, 11. – β) m. Pronom. poss., meā causā, um meinetwillen, meinetwegen, in meinem Interesse, mir zuliebe, Cic. (auch causā meā des Verses wegen bei den Komik. u. bei Hor. sat. 1, 4, 97): u. so tuā causā, nostrā causā, vestrā causā, Cic.: alienā potius causā quam suā, Quint.

    II) der obwaltende, a) die obwaltende Angelegenheit, Sache, der Gegenstand, Punkt, die Sachlage, der Sachverhalt, Alexandrina causa, Cic.: nec praetermittebat fere quicquam, quod esset in causa, was zur Sache gehörte, Cic. Brut. 303 (vgl. oben no. I, a in causa esse): et causam et hominem probare, Caes.: super tali causa eodem missum esse, Nep.: sic egit causam tuam, ut etc., Cic.: cui senatus dederat publicam (al. publice) causam, ut etc., den offiziellen Auftrag, Cic. – im Ggstz. zu Nebenumständen, armis inferiores, non causā fuisse, Cic.: parum precibus, parum causā proficere, Liv. – b) die obwaltende Lage, Stellung, der obwaltende Fall, obwaltende Zustand, suam causam non nosse, alienas facile discere, Cic.: num alia in causa M. Cato fuit, aliā ceteri qui etc., Cic.: (Regulus) erat in meliore causa, Cic.: in eadem causa erant Usipetes et Tenchteri, Caes.: (praedia) soluta meliore causā sunt quam obligata, Cic. – c) das obwaltende freundschaftliche Verhältnis, die freundschaftliche Beziehung zu jmd., das Freundschaftsverhältnis, die Verbindung, quicum tibi affinitas, societas, omnes denique causae et necessitudines veteres intercedebant, Cic.: ad eas causas quibus inter nos amore sumus, officiis, vetustate coniuncti patriae caritas accessit, Cic.: explicare breviter, quae mihi sit ratio et causa cum Caesare, Cic. – d) das Interesse, das man verfolgt, die Sache, Partei, die man verficht (s. die Auslgg. zu Cic. de imp. Pomp. 2): causa senatoria, popularis, Iustin.: populi Romani vera, Cic.: c. Caesaris melior, Quint.: suarum partium c., Quint.: c., quam Pompeius susceperat, Cic.: causam imperii cognoscere, Cic.: causam rei publicae non tenere, Cic. (s. Halm Cic. Sull. 32): u. ad causam publicam accedere, das Interesse des Staates zu vertreten beginnen, Cic.: causam populi agere (Ggstz. causam optimatium agere), Nep.: rem in causam plebis inclinare, Quint.: ea causa, quae est senatui, quae est dis hominibusque gratissima, Cic.: ii, quorum est una causa, Cic.: non omnibus Sullae causa grata, Cic.: utrum militantium

    adversarii estis, an causam agitis ? Liv.: omnis familiae causa consistit tibi, das Interesse für usw. (die Sorge für die Unterhaltung der usw.), Plaut. asin. 520. – e) der in Frage stehende od. gestellte Gegenstand, Punkt, α) = ὑπόθεσις die Aufgabe, der Stoff, das Thema, der Streitpunkt (s. Cic. top. 79. Quint. 3, 5, 7), sowohl einer philosophischen Erörterung usw., poscere eorum aliquem qui adsunt causam disserendi, Cic.: quod vero maxime rem causamque continet, Cic. – als einer rednerischen Darstellung, der Fall, verae causae aut forenses, wirkliche Geschäfts-od. Gerichtsfälle, Cic.: causarum, quae sint a communi quaestione seiunctae, partim in iudiciis versari, partim in deliberationibus, Cic. – β) der obwaltende Rechtsfall, die Rechtssache, die Rechtsfrage, die gerichtliche Sache, die Streitfrage, der Prozeß, causa capitis, causa capitis aut famae, Cic.: maiestatis, Tac. – causae forenses, Cic.: causae malae, optimae, Cic.: causae privatae, publicae, Cic.: c. centumviralis, Cic.: c. liberalis, Cic.: c. superior, Ggstz. c. inferior, Cic.: c. parvula, Bagatellsache, Cic.: c. tenuis, Cic.: c. vera (gerechte), Cic.: causa iudicata atque damnata, Cic.: causā indictā, ohne Prozeß, Cic.: causā cognitā (Ggstz. causā

    incognitā), Cic. – actio, actor causae, Cic.: causae dictio, Cic.: orationes causarum, Cic. – accedere causae od. ad causam, Cic.: adesse in hac causa, Cic.: adesse tali causae, Quint.: agere causam, s. ago no. II, B, 5, c (S. 270): causam defendere, Cic.: causas defensitare, Cic. – causam dicere = den Prozeß führen (v. gerichtl. Redner) u. = sich verteidigen od. sich verteidigen lassen (v. Angeklagten, Ggstz. accusare), Cic.: causam parricidii dicere (v. gerichtl. Redner), Liv.: coronae subreptae de Capitolio causam dicere (v. Angeklagten), Porphyr.: causam ex vinculis dicere (v. Angeklagten), Caes. u. Liv. – causam discere, sich vortragen lassen (v. Sachwalter), Cic.: causam docere alqm, einem Sachwalter vortragen, Cic.: causam orare, perorare, Cic. – causam alci inferre, Auct. b. Hisp. 1, 4 u. ICt. (versch. v. oben no. I, a). – causam recipere, suscipere, Cic.: causā desistere (v. Kläger), Cic.: causā premi, mit seinem Pr. ins Gedränge kommen, Sen.: in causis iudiciisque versari, Cic. – causam tenere, obtinere, sustinere, den Prozeß gewinnen, Cic.: u. so auch vincere causam suam, Ov. – u. causam perdere, seines Interesses verlustig gehen, den Pr. verlieren, Cic.: causā cadere, infolge eines Formfehlers den Pr. verlieren, Cic., Suet. u. ICt. (s. Piderit Cic. de or. 1, 66. Halm Cic. Mur. 9). – causa labefactatur ad iudicem, Cic. – f) die ganze jurist. Beschaffenheit eines Rechtsobjekts, bes. die damit verbundenen Lasten und Vorteile, tota causa fundi, ICt.: fundus cum sua causa transit, ICt.: dominium cum sua causa transferre, ICt.: bona cum causa, ICt.: dah. oft sine causa, ohne Nutzen od. Vorteil, umsonst, Eccl. (s. Rönsch Itala p. 306). – / Nicht selten steht causa mit einem gewissen Lautspiele in einem Satze in der Bedeutung von no. I u. von no. II nebeneinander, zB. meā causā causam accipite, Ter. heaut. 47: his de causis ego huic causae patronus exstiti, Cic. Rosc. Am. 5 (dazu Halm).

    lateinisch-deutsches > causa

  • 18 circulus

    circulus, ī, m. (Demin. v. circus), die beschriebene Kreislinie, der umgebende Kreis, Ring, I) übh. circulus aut orbis, qui κύκλος Graece dicitur, Cic.: coronae modici circuli, von mäßigem Umkreis, Liv.: c. aurei coloris, Plin.: virgā alqm amplo circulo includere, Iustin.: priusquam hoc circulo excedas, Liv.: egredi finito arenae circulo, Vell.: densa circumstantium corona latissimum iudicium multiplici circulo ambibat, Plin. ep. – am Himmel, circa solem visum coloris varii circulum, Sen. nat. qu. 1, 2, 1.: circulus ad speciem caelestis arcus orbem solis ambiit, Suet. Aug. 95: cernuntur circa solis orbem... versicolores circuli, Plin. 2, 98. – dah. a) als astron. t. t. (wie orbis), α) der Kreis, caelum dividitur in circulos quinque, qui per mundi cardines eunt; est septentrionalis, est aequinoctialis, est brumalis, est contrarius septentrionali, Sen.: caelum ab aequinoctiali circulo ad solstitialem et hinc ad septentrionalem divisum, Varr. LL.: meridianus circulus, qui horizonta rectis lineis secat, Sen.: horizon sive finiens circulus, Sen.: zodiacus circulus, Hyg.: lacteus circulus, die Milchstraße (bei Cic. lacteus orbis), Plin. u. Hyg.: paralleli circuli, Hyg. – β) der Kreis, den ein Gestirn durchläuft, die Kreisbahn, quot Luna circlos annuo in cursu institit, Acc. tr. 100: stellae circulos suos orbesque conficiunt celeritate mirabili, Cic. de rep. 6, 15. – b) als geogr. t. t., der Parallelkreis,Plin. 6, 212. – II) insbes., a) ein kreisförmiger Körper, der Reif, Ring, Ringel, circuli catenarum. Auson. edyll. 12 (Technop.) praef. 1. p. 132 Schenkl: circuli suspensi, Curt. 6, 5 (16), 16: c. corneus, Suet. Aug. 80: eboreus, Petr. 32, 4: laxi tenui de vimine circli, Verg. georg. 3, 166: flexilis obtorti circulus auri, poet. umschr. = torques aureus, Verg. Aen. 5, 595: molli subnectit (crines) circulus auro, Verg. Aen. 10, 338: circuli ex auro, quibus brachia artantur, Tertul. de cult. fem. 1, 2. – bes. der Reif eines Fasses, circulus ingens, de cupa grandi excussus, Petr. 60, 3: vasa circulis cingunt, Plin. 14, 132. – u. der Reif eines Äquilibristen, circulos ardentes transilire, Petr. 53, 11. – u. der Ringel als Backwerk, Varr. LL. 5, 106: dulcia et circuli, Maec. Falc. bei Vopisc. Tac. 6, 5. – b) der Ring einer Mauer, die Ringmauer, circulus muri exterior, Liv. 36, 9, 12. – c) als mediz. t. t., der Ring, aspera arteria constat ex circulis quibusdam, Cels. 4, 1. p. 120, 21 D.: cutis nudatur circa pubem velut circulus, Cels. 7, 25, 1. p. 305, 15 D.: c. glandis, der Eichelrand, Cels. 7, 25, 1. p. 305, 20 D.: dass. a pube usque circulum, ibid. p. 305, 28 D. – d) die Scheibe des Mondes, lunae, Mart. Cap. 8. § 858. Leo ep. 133, 2 extr. – e) eine runde Schüssel, Mart. 14, 138, 2. – f) in einen Kreis zum Gespräch, zur Geselligkeit zusammengetretene Menschen, die Gruppe, der enge, gesellige Kreis, - Zirkel, -Verein, der Privatkreis, sermones inter se serentium circuli, Liv.: ut in circulis (vor dem Straßenpublikum) mos est, Petr.: circulos aliquos et sessiunculas consectari, Cic.: per fora et circulos loqui, Tac.: de circulo se subducere, Cic.: more hominum invident, in conviviis rodunt, in circulis vellicant, Cic.: primo in circulis conviviisque celebrata sermonibus res est, Liv. – / Synkop. circlus, Acc. tr. 100. Verg. georg. 3, 166.

    lateinisch-deutsches > circulus

  • 19 concerpo

    con-cerpo, cerpsī, cerptum, ere (con u. carpo), zerpflücken, zerreißen, I) eig.: epistulas, Cic.: librum, Liv.: litteras, Suet.: folia coronae concerpta, Plin.: linteolum concerptum, linteola concerpta, Scharpie, Plin. – II) übtr., mit Worten herunterreißen, durchhecheln, alqm ferventissime, Cael. in Cic. ep. 8, 6, 5.

    lateinisch-deutsches > concerpo

  • 20 curro

    curro, cucurrī, cursum, ere (currus, vgl. mhd. hurren, sich rasch bewegen), laufen, rennen, rennen u. jagen, im Laufe (auch zu Pferd, Wagen, Schiff) eilen, u. im Passiv curritur unpers. = man läuft, rennt, eilt (Ggstz. stare, ingredi, ire, ambulare, reptare u. vgl.), currens (miles), Ggstz. is qui stat, Veget. mil.: si stas, ingredere; si ingrederis, curre; si curris, advola, Cic.: neque currentem se nec cognoscit euntem (weder im Laufen erkennt er sich [= seine alte Kraft] wieder, noch im Gehen); genua labant etc., Verg.: multum ambulandum est, currendum aliquando, Cels.: senex infirmi corporis est, qui cum ambulare vult currit, Sen.: aves, quae magis currunt, quam volant, Cels.: frequentior currentibus quam reptantibus lapsus, Plin. ep.: exercitatio ambulandi currendique necessaria est, Cels.: claudis non modo gradiendi, sed etiam currendi facultatem dare, Lact.: currendo se rumpere alcis causā, Plaut.: superare currendo omnes (v. einem Hunde), Ov. – c. propere, Ter.: c. solito velocius, Ov.: c. spiritu retento, Cels.: c. rigidā cervice et extento capite (von Pferden), Fronto: singulis cruribus saltatim, Gell.: catervatim (noch immer in einzelnen Haufen), Liv.: recte (aufrecht), v. Affen, Plin.: u. (im Bilde) incomposito dixi pede currere versus, Hor. – dicta erat aegra mihi; praeceps amensque cucurri, Ov.: ne qua periret redemptionis hora, praeceps cucurrit, Ps. Quint. decl. – per invia saxa, Curt.: per totum conclave pavidi currunt (v. Mäusen), Hor.: c. per flammam, auch sprichw., wie unser »für jmd. durchs Feuer laufen« = sich jeder Mühe u. Gefahr unterziehen, s. Cic. Tusc. 2, 62. – c. tenuissinus et adversis funibus, Sen.: u. (im Bilde) non datur ad Musas currere latā viā, Prop.: ebenso latā viā, Cic.: im Bilde, proclivi currit oratio, venit ad extremum, haeret in salebra, Cic. de fin. 5, 84. – c. circum loculos, Hor.: ad alcis vehiculum vel equum, Eutr.: ad essedum alcis per aliquot passuum milia, Suet.: unde (= a quo) uxor media currit de nocte vocata, Hor.: nunc huc, nunc illuc, et utroque sine ordine curro, Ov.: cogito, quonam ego curram illum quaeritatum, Plaut.: tu pueris curre obviam, Ter.: intro huc curro, Plaut.: quo celeriter curratur, Plaut.: c. in Palatium, Suet.: in ordines suos, Curt.: raptim in eam sententiam, Cic. – ad litus, Ov.: ad muros, Liv.: protinus ad regem, Curt.: cursim ad Numisium, Afran. fr.: c. ad me et volare, Fronto: c. titulo officii ad exsequias, Iustin.: ad necem (v. Hirsch), Phaedr.: ad complexum meae Tulliae, ad osculum Atticae, in die Arme, an den Hals fliegen, Cic.: ad complectendum eum, Curt.: ad consulendos hariolos, Phaedr.: usque sub Orchomenon, Ov. – canis currens post cervum, hinter dem H. herlaufend, Augustin. – c. domum, Plaut.: c. Puteolos, Cic.: ad matrem Neapolim, Cic.: im Passiv unpers., curritur ad me, Ter., ad praetorium, Cic.: curritur certatim ad hoc opus, Cic.: curritur ex omnibus locis urbis in forum, Liv. – c. alci subsidio (zu H.), Cic. u. Prop.: pro se quisque currere ad sua tutanda, Liv. – ad vocem praeceps amensque cucurri, ich stürzte sinnlos der Stimme nach, Ov. met. 7, 844. – m. Acc. der Strecke, uno die MCCCV stadia (v. einem Läufer), Plin. 7, 84: eosdem cursus c. (im Bilde = denselben Weg einschlagen), Cic. agr. 2, 44: beim Passiv mit Nom., campus curritur, s. Quint. 1, 4, 28. – Imperat. curre mit volg. Imperat., curre, nuntia venire, Afran. fr.: curre, obstetricem arcesse, Ter. (vgl. Ribbeck Coroll. ad comic. Rom. fr. p. LXIX). – curro m. Infin. = laufen, um zu usw., eilen, sich beeilen, zu usw., ecquid currit pollinctorem arcessere? Plaut. asin. 910: quis illam (dexteram) osculari non curreret? Val. Max. 5, 1. ext. 1. – Sprichw., currentem hortari, incitare od. instigare, od. addere calcaria sponte currenti, einen an sich schon Eifrigen zu noch größerem Eifer aufmuntern, antreiben (griech. σπεύδοντα ὀτρύνειν; vgl. unser »dem Vogel noch Flügel ansetzen«), s. Cic. ad Att. 5, 9, 1; 6, 7, 1. Cic. ad Q. fr. 1, 1, 16. § 45. Plin. ep. 3, 7, 15; 1, 8, 1: auch mit dem Zusatz ut dicitur, ut aiunt, zB. currentem, ut dicitur, incitavi, Cic. Phil. 3, 19: facilius est currentem, ut aiunt, incitare quam commovere languentem, Cic. de or. 2, 186: alqm ad pacem currentem, ut aiunt, incitare, Cic. ep. 15, 15, 3.

    So nun bes.: a) v. Wettlaufen, Wettrennen, laufen, rennen, qui currere coeperint, Cornif. rhet.: currentes equi, Plin. ep.: exerceri plurimum currendo et luctando, Nep.: c. bene, male (v. Rennpferden), Ov.: c. in sacro certamine, Lampr.: ›circus maximus‹ dictus, quod ibi circum metas equi currunt, Varro LL. – bildl., per hunc circulum curritur, darum dreht sich alles, Sen. ep. 77, 6. – m. Acc. der Strecke, qui Stadium currit, Cic. de off. 3, 42. – b) v. der Schiffahrt, fahren, segeln, iniecto ter pulvere curras (magst du weiter fahren). Hor.: c. bene minimam ad auram (v. Fahrzeuge), Ov.: c. per placidas aquas (v. Fahrz.), Ov.: per omne mare (v. Pers.), Hor.: Colchā aquā (v. Fahrz.), Ov.: in immensum salum (v. Fahrz.), Ov.: extremos ad Indos (v. Kaufmann), Hor.: c. trans mare (v. Pers.), Hor. – m. Acc. des Wegs usw., c. Caphaream aquam (v. Fahrzeug), Ov.: c. cavā trabe vastum aequor (v. Pers.), Verg.: currit iter tutum non secius aequore classis, Verg. – c) v. Laufe, Umlaufe des Rades, si mea sincero curreret axe rota, Ov.: u. (v. Töpferrade) currente rotā urceus exit, Hor. – d) v. Laufe des Wassers, bes. eines Flusses, laufen, rinnen, aqua currens, Prop. u. (Ggstz. aqua stans) Pallad.: currentes aquae, Ov.: prope currens flumen, Ov.: rivus palustri et voraginoso solo currens, Auct. b. Hisp.: c. per ultima Indiae (v. einem Fl.), Curt.: in aequora, in mare vastum (v. Fl.), Verg. u. Ov.- m. Acc. der Strecke, et sciat indociles currere lympha vias, wie unlenksam die Quelle die Wege sich bahnt, Prop. – ex Aetnae verticibus quondam effusis crateribus per declivia incendio divino torrentis vice flammarum flumina cucurrerunt, Apul. – e) v. Fluge, medio ut limite curras, Icare, moneo, Ov. met. 8, 203. – f) v. Laufe der Himmelskörper, umlaufen, den Umlauf halten, quae (loca) proxima sol currendo deflagrat, Vitr.: quaecumque vides supra nos currere, Sen.: libera currebant et inobservata per annum sidera, Ov. – g) v. Dingen, die sich in einer Richtung um od. über od. durch etwas hinziehen, non quo multa parum communis littera currat, sich hinzieht, erscheint, Lucr.: chlamys aurata, quam plurima circum purpura Maeandro duplici Meliboea cucurrit, um den sich ein meliböischer Purpurstreifen in doppelten mäandrischen Krümmungen herumzog, Verg.:iniula currit per crines, Stat.: linea transversa currat per medium, Plin.: limes currit per agrum, Plin.: supercilia usque ad malarum scripturam currentia, Petron.: privatis generum funiculis in orbem, in obliquum, in ambitum (sich schlängelnd) quaedam coronae per coronas currunt, Plin. – v. Tönen, vox currit conchato parietum spatio, Plin. 11, 270: varius per ora cucurrit Ausonidum turbata fremor (Gemurr), Verg. Aen. 11, 296 sq.: carmina dulci modulatione currentia, Lact. 5, 1, 10. – von körperlichen Zuständen, frigus per ossa cucurrit, Ov. – rubor calefacta per ora cucurrit, Verg. – h) v. den Augen, rollen, oculi currentes, huc illucque directi et furiose respicientes, Cassiod. hist. eccl. 7, 2. p. 281 (a) ed. Garet. – i) v. der Zeit u. v. Zeitereignissen, schnell dahineilen, enteilen, schnell verlaufen, currit ferox aetas, Hor.: hic tibi bisque aestas bisque cucurrit hiems, Ov.: nox inter pocula currat, Prop.: quasi saeculum illud eversionibus urbium (unter Z. von St.) curreret, Flor.: currentes ex voto prosperitates, Amm. 20, 8, 6: facile est, ubi omnia quadrata currunt, alles am Schnürchen läuft, Petron. 43, 7. – u. v. Pers., eine Zeit dahinrollen lassen, durchlaufen, talia saecula currite, Verg. ecl. 4, 16. – k) (im Bilde s. oben aus Cic. de fin. 5, 84), v. raschen Gang der Rede usw., rasch fortschreiten, fortlaufen, perfacile currens oratio, Cic.: historia currere debet et ferri, Quint.: acria currere, delicata fluere, Quint.: trochaeum ut nimis currentem damnat, Quint.: est brevitate opus, ut currat sententia, Hor.: modulatus aliquis currentis facundiae sonitus, Gell.: illi (rhythmi) currunt usque ad μεταβολήν, Quint. – / Perf. bei Spät. auch curri, zB. currissem, Verus bei Fronto ep. ad Ver. 1, 3. p. 116, 19 N.: curristi, Tert. de fuga in pers. 12: currēre, Arnob. 4, 4 cod. P (Reiff. cucurrēre).

    lateinisch-deutsches > curro

См. также в других словарях:

  • Coronae Montes — Saltar a navegación, búsqueda Coronae Montes Coronae Montes es una cordillera del planeta Marte, situada en torno a las coordenadas 34.6ºS 86.4ºE, en la Hellas Planitia. Tiene unos 236 Km de diámetro.[1 …   Wikipedia Español

  • Coronae Borealis — Coronae Borealis, genitive of Corona Borealis …   Useful english dictionary

  • Coronae — Corona Co*ro na (k? r? n?), n.; pl. L. {Coron[ae]} ( n?), E. {Coronas} ( n?z). [L. corona crown. See {Crown}.] 1. A crown or garland bestowed among the Romans as a reward for distinguished services. [1913 Webster] 2. (Arch.) The projecting part… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • coronae — co·ro·nae (kə rōʹnē) n. A plural of corona. * * * …   Universalium

  • coronae — co·ro·nae (kə roґne) [L.] genitive and plural of corona …   Medical dictionary

  • coronae — co·ro·na || kÉ™ rəʊnÉ™ n. halo, white or colored circle surrounding an object (such as the sun or moon) …   English contemporary dictionary

  • R-Coronae-Borealis-Stern — Lichtkurve des Leuchtverhaltens von R Coronae Borealis über einen Zeitraum von etwa 8 Jahren. (Zeitangaben als Julianisches Datum) R Coronae Borealis Sterne (GCVS Systematikkürzel: RCB) sind Sterne, deren Helligkeit in unregelmäßigen Abständen… …   Deutsch Wikipedia

  • Beta Coronae Borealis — β Coronae Borealis …   Wikipedia

  • R Coronae Borealis — Constelación Corona Boreal Ascensión recta α 15h 48min 34,42s Declinación δ +28º 09’ 24,4’’ Distancia …   Wikipedia Español

  • Rho Coronae Borealis — Constelación Corona Borealis Ascensión recta α 16h 01min 02,66s Declinación δ +33º 18’ 12,6’’ Distancia …   Wikipedia Español

  • R-Coronae-Borealis — Datenbanklinks zu R Coronae Borealis Stern R Coronae Borealis Beobachtungsdaten …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»