com-possessor

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

ūtor (old form oetor, oesus, etc., from oitor, oisus, Lex. Thor. lin. 11; inf. parag. oetier, Rogat. Tribun. ap. Fest. p. 246 Müll.; Cic. Leg. 3, 4), ūsus ( inf. utier, Plaut. Cas. 2, 3, 4; Ter. Phorm. 4, 2, 13), 3, v. dep. [etym. dub.].

Prop., to use.

With abl.

To make use of, employ: cave... ne tibi hoc scipione malum magnum dem. Paeg. Jam utere eo, Plaut. Pers. 5, 2, 36: Th. Oh Epidicumne ego conspicor? Ep. Certe oculis utere, Plaut. Ep. 1, 1, 4:

hoc oculo,

id. Mil. 4, 7, 25:

sola potest animi per se natura... durare et sensibus uti,

Lucr. 3, 560:

de rebus ipsis utere tuo judicio,

Cic. Off. 1, 1, 2:

utinam, quem ad modum oratione sum usurus alienā, sic mihi ore uti liceret alieno,

id. Rep. 3, 5, 8:

utor neque perantiquis neque inhumanis ac feris testibus,

cite, appeal to, id. ib. 1, 37, 58:

neque enim accusatore muto neque teste quisquam utitur eo, qui de accusatoris subsellio surgit,

id. Rosc. Am. 36, 104:

num argumentis utendum in re ejus modi?

id. Verr. 2, 4, 6, § 11:

mancipium, quo et omnes utimur, et non praebetur a populo,

id. ib. 2, 4, 5, §

9: quo interprete non ad linguam Graecam, sed ad furta et flagitia uti solebat,

id. ib. 2, 3, 37, §

84: ut postea numquam dextro (oculo) aeque bene usus sit,

Nep. Hann. 4, 3:

si licet exemplis in parvo grandibus uti,

Ov. Tr. 1, 3, 25:

viribus utendum est, quas fecimus,

Luc. 1, 347.—With ad: ad eam rem usus est tuā mihi operā Sa. Utere, ut vis, Plaut. Pers. 2, 5, 27:

earum (navium) materiā atque aere ad reliquas reficiendas utebatur,

Caes. B. G. 4, 31:

administris ad ea sacrificia Druidibus,

id. ib. 6, 16:

ut eā potestate ad quaestum uteretur,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 3, § 11:

ad quam rem (deus) motu mentis ac ratione utatur,

id. N. D. 1, 37, 104.—With pro:

utuntur aut aere aut taleis ferreis ad certum pondus examinatis pro nummo,

Caes. B. G. 5, 12.—

Esp.

To manage, control, wield:

bene ut armis, optime ut equis uteretur,

Cic. Deiot. 10, 28:

nemo est quin eo ipso (equo), quo consuevit, libentius utatur quam intractato,

id. Lael. 19, 68.—

To spend, use:

velim cum illā videas ut sit qui utamur (sc. pecunia),

Cic. Att. 11, 11, 2:

tantis vectigalibus ad liberalitatem utens,

id. Fin. 2, 26, 84:

cum horis nostris nos essemus usi,

spent, exhausted, id. Verr. 2, 1, 11, § 30.— Absol.:

notum et quaerere et uti,

Hor. Ep. 1, 7, 57.—

To wear:

pellibus aut parvis renonum tegimentis utuntur, magnā corporis parte nudā,

Caes. B. G. 6, 21 fin.:

ne insignibus quidem regiis Tullus nisi jussu populi est ausus uti,

Cic. Rep. 2, 17, 31.—

To accept, adopt:

eā condicione, quae a Caesare ferretur, se usuros ostendebant,

Caes. B. G. 4, 11:

praeposteris enim utimur consiliis et acta agimus,

Cic. Lael. 22, 85.—

To resort to, consult:

neque Vectium ad se arcessit, quaestorem suum, cujus consilio uteretur,

Cic. Verr. 2, 5, 44, § 114:

oraculo,

Tac. A. 2, 54.—

Of a form or style of speech, sentiment, etc., to make, adopt, employ:

sermonibus morologis utier,

Plaut. Ps. 5, 1, 21:

si provincia loqui posset, hac voce uteretur,

Cic. Div. in Caecin. 5, 19:

hac unā defensione,

id. Verr. 2, 4, 4, § 8:

haec oratio, quā me uti res publica coëgit,

id. Rosc. Am. 49, 143:

cum hortatione non egeas, non utar eā pluribus verbis,

id. Fam. 11, 5, 3:

illa criminatio, quā in me absentem usus est,

id. Agr. 3, 1, 3.—

To perform, exercise, practise, etc.:

crucior, patrem... nunc inprobi viri officio uti,

Plaut. Stich. 1, 1, 14:

eādem nos disciplinā utimur,

id. As. 1, 3, 49; cf.:

nec vero habere virtutem satis est quasi artem aliquam, nisi utare: etsi ars quidem, cum eā non utare, scientiā ipsā teneri potest,

Cic. Rep. 1, 2, 2:

diuturni silentii, quo eram his temporibus usus, finem hodiernus dies attulit,

observed, kept, id. Marcell. 1, 1:

eos (senes) ego fortasse nunc imitor et utor aetatis vitio,

id. Fam. 2, 16, 6:

ratione utuntur,

exercise moderation, Plaut. Cas. prol. 27:

ut anteponantur... ratione utentia rationis expertibus,

Cic. Top. 18, 69:

ne tu, leno, postules Te hic fide lenoniā uti: non potis,

Plaut. Rud. 5, 3, 30:

viribus uteris per clivos,

Hor. Ep. 1, 13, 10.—With adverb. acc.:

ut hoc utimur maxime more moro multum,

Plaut. Men. 4, 2, 1:

ita aperte ipsam rem locutus nil circuitione usus es,

Ter. And. 1, 2, 31.—

In gen., to use, enjoy, profit by, take advantage of, etc.: otio qui nescit uti plus negoti habet, quam, etc., Enn. ap. Gell. 19, 20, 12 (Trag. Rel. v. 252 Vahl.): sinite... eodem ut jure uti senem Liceat, quo jure sum usus adulescentior, i. e. enjoy, exercise, Ter. Hec. prol. alt. 2:

commodius esse opinor duplici spe utier,

id. Phorm. 4, 2, 13:

serius a terrā provectae naves neque usae nocturnā aurā in redeundo offenderunt,

Caes. B. C. 3, 8:

commoda quibus utimur lucemque quā fruimur ab eo nobis dari,

Cic. Rosc. Am. 45, 131:

in maximo meo dolore hoc solacio utor, quod, etc.,

id. Fam. 11, 26 init.: usus est hoc cupidine, tamdiu, dum, etc., had the use of, i. e. borrowed, id. Verr. 2, 4, 3, § 6; cf.

I. B. 2. infra: utatur suis bonis oportet et fruatur, qui beatus futurus est,

id. N. D. 1, 37, 103:

propter nauticarum rerum scientiam plurimisque maritimis rebus fruimur atque utimur,

id. ib. 2, 60, 152:

si fortunā permittitis uti,

to try, take advantage of, Verg. A. 9, 240:

nostrā utere amicitiā, ut voles,

Ter. Hec. 5, 1, 38; cf.:

decet hunc ordinem... bene utier amicitiā,

Plaut. Cist. 1, 1, 24:

libertate modice utantur,

Liv. 34, 49, 8:

deorum Muneribus sapienter uti,

Hor. C. 4, 9, 48:

Ofellam Integris opibus novi non latius usum Quam nunc accisis,

id. S. 2, 2, 113:

quia parvo nesciet uti,

id. Ep. 1, 10, 41:

temporibus sapienter utens,

taking advantage of, Nep. Epam. 3, 1.—Prov.: foro uti, to make one's market, i. e. accommodate one's prices, actions, etc., to circumstances, take advantage of events:

scisti uti foro,

Ter. Phorm. 1, 2, 29.— Absol.:

opportunae sunt divitiae ut utare (sc. eis),

Cic. Lael. 6, 22.— With adverb. acc.:

ne Silius quidem quicquam utitur (sc. suis hortis),

Cic. Att. 12, 22, 3. —

Of passions, traits of character, etc., to indulge, practise, exercise, yield to, etc.:

inter nos amore utemur semper subrepticio?

Plaut. Curc. 1, 3, 49:

alacritate ac studio,

Caes. B. G. 4, 24:

severitas, quā tu in iis rebus usus es,

Cic. Q. Fr. 1, 1, 6, § 19:

usus est ipse incredibili patientiā,

id. Phil. 1, 4, 9: ego pervicaciam (esse hanc) aio, et eā me uti volo, Att. ap. Non. 433, 1 (Trag. Rel. v. 5 Rib.):

dementer amoribus usa,

Ov. M. 4, 259.—With in and acc.:

ut suā clementiā ac mansuetudine in eos utatur,

Caes. B. G. 2, 14.—

To experience, undergo, receive, enjoy, etc., ne simili utamur fortunā atque usi sumus, Quom, etc., Ter. Phorm. prol. 31:

hoc honore usi togati solent esse,

Cic. Phil. 8, 11, 32:

homines amplissimis usos honoribus,

id. Fl. 19, 45:

nobiles amplis honoribus usi,

Sall. J. 25, 4:

neminem curuli honore usum praeterierunt,

Liv. 34, 44, 4:

primus externorum usus illo honore quem majores Latio quoque negaverint,

Plin. 7, 43, 44, § 136: quoniam semel est odio civiliter usus, Ov. Tr. 3, 8, 41.—

To use as food or medicine, to take, drink, etc.:

lacte mero veteres usi memorantur et herbis,

Ov. F. 4, 369:

aquis frigidis,

Cels. 1, 1:

antidoto,

Scrib. Comp. 171:

medicamento,

id. ib. 228:

vino modice,

Cels. 8, 11:

ex altero (loco, i. e. ex lacu) ut pecus uti possit (sc. aquā),

Varr. R. R. 1, 11, 2.—

With the thing used, etc., as direct obj. (class. only in gerund. constr.; v. infra): nuptias abjeci, amicos utor primoris viros, Turp. ap. Non. p. 497, 15 (Com. Rel. v. 164 Rib.):

facilitatem vulgariam,

Nov. ib. 481, 21 (Com. Rel. v. 98 ib.):

res pulchras, quas uti solet,

id. ib. 500, 16 (Com. Rel. v. 69 ib.):

ita uti eum oportet libertatem,

Titin. ib. 481, 19 (Com. Rel. v. 98 ib.):

cetera quae volumus uti Graecā mercamur fide,

Plaut. As. 1, 3, 47:

dic mihi, an boni quid usquam'st, quod quisquam uti possiet,

id. Merc. 1, 2, 37:

diutine uti bene licet partum bene,

id. Rud. 4, 7, 15:

profecto uteris ut voles operam meam,

id. Poen. 5, 2, 128:

mea, quae praeter spem evenere, utantur sine,

Ter. Ad. 5, 3, 29:

BALINEVM... QVOD VSI FVERANT AMPLIVS ANNIS XXXX.,

Inscr. Orell. 202: si quid est, quod utar, utor: si non est, egeo, Cato ap. Gell. 13, 23, 1:

oleam albam, quam voles uti, condito,

id. R. R. 118:

quam rem etiam nomine eodem medici utuntur,

Varr. R. R. 3, 16, 23:

ferrum,

Aur. Vict. Caes. 17, 4.—

Hence, esp. gerund. in phrases dare utendum, to lend; recipere or rogare or petere utendum, to borrow, etc. (class.;

freq. in Plaut.): quod datum utendum'st,

Plaut. Trin. 5, 2, 7:

quae utenda vasa semper vicini rogant,

id. Aul. 1, 2, 18; 2, 4, 32; 2, 9, 4; id. Pers. 1, 3, 47 sq.; id. Mil. 2, 3, 76; id. Rud. 3, 1, 10: auris tibi contra utendas dabo, Enn. ap. Non. 506, 1 (Trag. Rel. v. 364 Vahl.); Ter. Heaut. 1, 1, 81:

quae bona is Heraclio omnia utenda ac possidenda tradiderat,

Cic. Verr. 2, 2, 18, § 46:

te, quod utendum acceperis, reddidisse,

id. Tusc. 3, 17, 36:

multa rogant utenda dari, data reddere nolunt,

Ov. A. A. 1, 433.—

Transf. (through the intermediate idea of having and using).

Pregn., to enjoy the friendship of any one; to be familiar or intimate with, to associate with a person.

With abl:

his Fabriciis semper est usus Oppianicus familiarissime,

Cic. Clu. 16, 46:

quā (Caeciliā) pater usus erat plurimum,

id. Rosc. Am. 11, 27:

Trebonio multos annos utor valde familiariter,

id. Fam. 1, 3, 1:

Lucceius qui multum utitur Bruto,

id. Att. 16, 5, 3:

utere Pompeio Grospho,

Hor. Ep. 1, 12, 22:

quo pacto deceat majoribus uti,

id. ib. 1, 17, 2:

si sciret regibus uti,

ib. ib. 14:

ita me verebatur ut me formatore morum, me quasi magistro uteretur,

Plin. Ep. 8, 23, 2.—

With acc.:

vilica vicinas aliasque mulieres quam minimum utatur,

Cato, R. R. 143, 1.—

To be in possession of a thing, esp. to have, hold, or find a thing in some particular mode or character; with abl.:

mihi si unquam filius erit, ne ille facili me utetur patre,

he shall find an indulgent father in me, Ter. Heaut. 2, 1, 5; cf.:

patre usus est diligente et diti,

Nep. Att. 1, 2:

bonis justisque regibus,

Cic. Rep. 1, 33, 50:

quae (sc. libertas) non in eo est, ut justo utamur domino, sed ut nullo,

id. ib. 2, 23, 43; cf. id. Fin. 1, 1, 2:

hic vide quam me sis usurus aequo,

id. Verr. 2, 5, 59, § 154:

ut is illis benignis usus est ad commodandum,

id. ib. 2, 4, 3, §

6: ne bestiis quoque immanioribus uteremur,

id. Rosc. Am. 26, 71:

me Capitolinus convictore usus amicoque A puero est,

Hor. S. 1, 4, 95:

uteris monitoribus isdem,

id. Ep. 2, 2, 154:

valetudine non bonā,

Caes. B. C. 3, 49:

quo (sc. Philoctete) successore sagittae Herculis utuntur,

Ov. M. 13, 52.— Absol.:

nam pol placidum te et clementem eo usque modo ut volui usus sum in alto (= placidum te esse ut volui, sic te usus sum),

Plaut. Trin. 4, 1, 8.—Hence, P. a.: ūtens, ntis, m., possessing, that possesses:

utentior sane sit,

i. e. a larger possessor, richer, Cic. Off. 2, 20, 71.

confĕro, contŭli, collātum (conl-), conferre, v. a.

To bring, bear, or carry together, to collect, gather (freq. and class.).

In gen.:

ligna circa casam,

Nep. Alcib. 10, 4:

arma,

Vell. 2, 114, 4:

cibos ore suo (aves),

Quint. 2, 6, 7:

undique collatis membris,

Hor. A. P. 3 al.:

sarcinas in unum locum,

Caes. B. G. 1, 24; cf. id. ib. 2, 25:

collatis militaribus signis,

id. ib. 7, 2:

ut premerer sacrā Lauroque collatāque myrto,

Hor. C. 3, 4, 19:

quo (sc. in proximum horreum) omne rusticum instrumentum,

Col. 1, 6, 7:

illuc (sc. in castella) parentes et conjuges,

Tac. A. 4, 46 fin.:

dentes in corpore (canes),

Ov. M. 3, 236:

materiam omnem, antequam dicere ordiamur,

Quint. 3, 9, 8:

summas (scriptorum) in commentarium et capita,

id. 10, 7, 32:

plura opera in unam tabulam,

id. 8, 5, 26:

quae in proximos quinque libros conlata sunt,

id. 8, prooem. 1: res Romanas Graeco peregrinoque sermone in historiam, Just. pr. 1; cf. Suet. Caes. 44; cf. I. B. 5. infra.; Quint. 4, 1, 23:

rogus inimicis collatus manibus,

Petr. 115 fin. —

In partic.

To collect money, treasures, etc., for any object, to bring offerings, contribute:

dona mihi,

Plaut. Men. 1, 2, 20:

contulit aes populus,

Ov. F. 4, 351;

so freq. on monuments: AERE CONLATO,

Inscr. Orell. 3648; 74; Suet. Aug. 59:

EX AERE CONLATO,

Inscr. Orell. 3991:

aurum argentumque in publicum,

Liv. 28, 36, 3:

munera ei,

Nep. Ages. 7, 3:

tributa quotannis ex censu,

Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131:

conferre eo minus tributi,

Liv. 5, 20, 5:

in commune,

Cic. Verr. 2, 2, 59, § 145; id. Quint. 3, 12:

quadringena talenta quotannis Delum,

Nep. Arist. 3, 1:

(pecunia) ad ejus honores conlata,

Cic. Fl. 25, 59:

ad honorem tuum pecunias maximas contulisse,

id. Verr. 2, 2, 65, § 157:

sextantes in capita,

Liv. 2, 33, 11:

pecunias,

Suet. Caes. 19; id. Aug. 57; 30; Just. 3, 6:

vinum alius, alius mel,

Dig. 41, 1, 7; 47, 7, 3 pr.:

sua bona in medium,

ib. 37, 6, 1 pr.:

magnam partem patrimonii alicui rei,

ib. 50, 4, 5:

cum et Socrati collatum sit ad victum,

Quint. 12, 7, 9.— Absol.:

nos dabimus, nos conferemus, nostro sumptu, non tuo,

Plaut. Most. 5, 2, 39.—Hence,

Trop., like the Gr. sumpherô (v. Lidd. and Scott in h. v. 5.), to be useful, profitable, to profit, serve, be of use to ( = prosum; cf. also conduco, II.; post-Aug., and only in the third person; most freq. in Quint.); constr. with ad, in, the dat., inf., or absol.

With ad:

naturane plus ad eloquentiam conferat an doctrina,

Quint. 2, 19, 1; so id. 1, 8, 7; 2, 5, 1; 3, 6, 7 al.; Cels. 6, 6, 1; Col. 12, prooem. § 6; Suet. Tib. 4.—

With in:

rursus in alia plus prior (exercitatio) confert,

Quint. 10, 7, 26.—

With dat.:

Gracchorum eloquentiae multum contulisse matrem,

Quint. 1, 1, 6; so id. prooem. § 6; 2, 9, 2; 3, 7, 12 al.; Plin. 20, 6, 23, § 54; 20, 23, 98, § 261; 29, 1, 6, § 13; Suet. Vesp. 6.—

With subj. inf.:

incipiente incremento confert alterna folia circum obruere,

Plin. 19, 5, 26, § 83.—

Absol.:

multum veteres etiam Latini conferunt, imprimis copiam verborum,

Quint. 1, 8, 8; 2, 5, 16; 4, 2, 123 al.; cf. Sillig ad Plin. 35, 10, 36, § 67.—

To bring into connection, to unite, join, connect:

membris collatis, of an embrace,

Lucr. 4, 1101; cf.

ora,

App. M. 5, p. 161, 17:

fontes e quibus collatae aquae flumen emittunt,

Curt. 7, 11, 3: capita, to lay heads together (in conferring, deliberating, etc.), Cic. Verr. 2, 3, 12, § 31; Liv. 2, 45, 7: pedem, to go or come with one, Plaut. Merc. 5, 2, 41; so,

gradum ( = congredi),

id. Men. 3, 3, 30; id. Ps. 2, 4, 17; Verg. A. 6, 488.—Of chemical union:

dissimiles et dispares res in unam potestatem,

Vitr. 2, 6, 4.—

Trop.:

collatis viribus,

Plin. Ep. 8, 14, 17; cf.:

conferre vires in unum,

Liv. 33, 19, 7:

collata omnium vota in unius salutem,

Plin. Pan. 23, 5:

e singulis frustis collata oratio,

Quint. 8, 5, 27; cf. id. 2, 9, 3:

velut studia inter nos conferebamus,

id. 4, prooem. § 1.— So esp. of conferences, consultations, etc., to consult together, confer, consider or talk over together:

si quid res feret, coram inter nos conferemus,

Cic. Att. 1, 20, 1:

sollicitudines nostras inter nos,

id. Fam. 6, 21, 2:

rationes,

id. Att 5, 21, 12: familiares sermones cum aliquo, to unite in familiar conversation with, id. Off. 2, 11, 39:

cum hoc in viā sermonem contulit,

id. Inv. 2, 4, 14; cf.:

cum aliquo aut sermones aut consilia,

id. Phil. 2, 15, 38:

consilia ad adulescentes,

Ter. Heaut. 3, 1, 64; cf.:

consilia dispersim antea habita,

Suet. Caes. 80:

injurias,

to deliberate together concerning, Tac. Agr. 15; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 2.— Absol.:

omnes sapientes decet conferre et fabulari,

Plaut. Rud. 2, 3, 8.—With a rel.clause:

fusi contulerimus inter nos... quid finis,

Cic. Fin. 2, 2, 4:

ibi conferentibus, quid animorum Hispanis esset,

Liv. 27, 20, 4.—

To bring or join together in a hostile manner, to set together (most freq. in milit. lang.):

(Galli) cum Fontejo ferrum ac manus contulerunt,

Cic. Font. 5, 12 (1, 2):

signa cum Alexandrinis,

id. Pis. 21, 49; cf.:

collatis signis depugnare,

Plaut. Cas. 2, 5, 44; Cic. Imp. Pomp. 23, 66:

arma cum aliquo,

Nep. Eum. 11, 5; 3, 6; cf.:

arma inter se,

Liv. 21, 1, 2:

castra cum hoste,

id. 26, 12, 14; cf.:

castra castris,

id. 23, 28, 9; 8, 23, 9; Cic. Div. 2, 55, 114; Caes. B. C. 3, 79:

pedem cum pede,

to fight foot to foot, Liv. 28, 2, 6; cf.:

pede conlato,

id. 6, 12, 10; 10, 29, 6; 26, 39, 12 al.:

gradum cum aliquo,

id. 7, 33, 11:

pectora luctantia nexu pectoribus,

Ov. M. 6, 242:

stat conferre manum Aeneae,

Verg. A. 12, 678:

prima movet Cacus collatā proelia dextrā,

Ov. F. 1, 569:

collatis cursibus hastas conicere,

Val. Fl. 6, 270:

seque viro vir contulit,

Verg. A. 10, 735.— Poet.:

inter sese duri certamina belli,

Verg. A. 10, 147:

contra conferre manu certamina pugnae,

Lucr. 4, 843:

collato Marte,

Ov. M. 12, 379.— Absol.:

mecum confer, ait,

fight with me, Ov. M. 10, 603.—

Transf. from milit. affairs to lawsuits: pedem, to encounter, come in contact with one, to attack:

non possum magis pedem conferre, ut aiunt, aut propius accedere?

Cic. Planc. 19, 48:

pedem cum singulis,

Quint. 5, 13, 11; cf. id. 8, 6, 51; cf.:

qui illi concedi putem utilius esse quod postulat quam signa conferri,

Cic. Att. 7, 5, 5.— Poet.:

lites,

to contend, quarrel, Hor. S. 1, 5, 54.—

To bring together for comparison, to compare; constr. with cum, inter se, ad, the dat., or acc. only.

With cum:

quem cum eo (sc. Democrito) conferre possumus non modo ingenii magnitudine sed etiam animi?

Cic. Ac. 2, 23, 73; so id. Verr. 2, 4, 52, § 115:

ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius,

id. ib. 2, 4, 20, § 45; id. Sull. 26, 72:

cum maximis minima,

id. Opt. Gen. Or. 6, 17; Quint. 5, 13, 12; 8, 4, 2 al.:

nostras leges cum illorum Lycurgo et Dracone et Solone,

Cic. de Or. 1, 44, 197; cf.:

illa cum Graeciā,

id. Tusc. 1, 1, 2; v. also d. —

With inter se (rare):

vitam inter se utriusque conferte,

Cic. Rosc. Com. 7, 20.—

With ad:

bos ad bovem collatus,

Varr. L. L. 9, § 28 Müll.—

With dat.:

tempora praesentia praeteritis,

Lucr. 2, 1166:

parva magnis,

Cic. Or. 4, 14:

alicui illud,

id. Inv. 2, 50, 151:

lanam tinctam Tyriae lacernae,

Quint. 12, 10, 75:

ingenia ingeniis,

Sen. Contr. 5, 33:

illam puellis,

Prop. 1, 5, 7; 1, 4, 9:

nil jucundo amico,

Hor. S. 1, 5, 44:

(Pausanias et Lysander) ne minimā quidem ex parte Lycurgi legibus et disciplinae conferendi sunt,

Cic. Off. 1, 22, 76; cf. supra, a.—

With acc. only:

tesseram hospitalem,

Plaut. Poen. 5, 2, 88:

conferte Verrem: non ut hominem cum homine comparetis, etc.,

Cic. Verr. 2, 4, 54, § 121:

exemplum,

Plaut. Poen. 1, 2, 85; Ter. Ad. 1, 2, 14; Ov. M. 7, 696:

nec cum quaereretur gener Tarquinio, quisquam Romanae juventutis ullā arte conferri potuit,

Liv. 1, 39, 4; Suet. Caes. 47:

census,

Plin. 7, 48, 49, § 159.—Of documents:

haec omnia summā curā et diligentiā recognita et conlata sunt,

Cic. Verr. 2, 2, 77, § 190.—

With the idea of shortening by bringing together (cf. colligo), to compress, abridge, condense, make or be brief:

quam potero in verba conferam paucissima,

Plaut. Men. prol. 6; cf.:

in pauca, ut occupatus nunc sum, confer, quid velis,

id. Ps. 1, 3, 44:

rem in pauca,

id. Poen. 5, 4, 68; and:

in pauca verba,

id. As. 1, 1, 75; id: Pers. 4, 4, 109:

totam Academiam... ex duobus libris contuli in quattuor,

Cic. Att. 13, 13, 1:

ut in pauca conferam,

id. Caecin. 6, 17:

sua verba in duos versus,

Ov. F. 1, 162:

ex immensā diffusāque legum copiā optima quaeque et necessaria in paucissimos libros,

Suet. Caes. 44.— [p. 412] *

To join in bringing forward, to propose unitedly (as a law; cf.

fero, II. B. 8. b.): cur enim non confertis, ne sit conubium divitibus et pauperibus,

Liv. 4, 4, 9 Weissenb. ad loc.

(Con intens.) To bear, carry, convey, direct a thing somewhere (in haste, for protection, etc.); and conferre se, to betake or turn one's self anywhere, to go (very freq. and class.).

Prop.

In gen.

With the designation of the goal: quo me miser conferam? Gracch. ap. Cic. de Or. 3, 56, 214:

qui cum se suaque omnia in oppidum Bratuspantium contulissent,

Caes. B. G. 2, 13:

se suaque eo,

id. ib. 3, 28:

se suaque in naves,

Nep. Them. 2, 7 al.:

iter Brundisium versus,

Cic. Att. 3, 4 med.; cf.: iter eo, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 4:

suas rationes et copias in illam provinciam,

id. Imp. Pomp. 7, 17: legiones in mediam aciem, Auct. B. Alex. 39;

Auct. B. Afr. 60: quos eodem audita Cannensis clades contulerat,

Liv. 23, 17, 8:

parentes illuc,

Tac. A. 4, 46:

se Rhodum conferre,

Cic. de Or. 3, 56, 213: se Laodiceam, Lent. ap. Cic. Fam. 12, 14, 4:

se Colonas,

Nep. Paus. 3, 3:

quo se fusa acies,

Liv. 9, 16, 1 al.:

se ad Tissaphernem,

Nep. Alcib. 5, 2; so,

se ad Pharnabazum,

id. Con. 2, 1:

se in fugam,

Cic. Caecin. 8, 22: sese in pedes, Enn. ap. Non. p. 518, 20; Plaut. Bacch. 3, 1, 7 (cf.:

conicere se in pedes,

Ter. Phorm. 1, 4, 13).—Of things:

pituita eo se umorve confert,

Cels. 2, 12.—

Absol.:

pulcre haec confertur ratis,

is borne away, Plaut. Bacch. 4, 6, 27.—

Esp., in Ov. M. (cf. abeo, II.): aliquem in aliquid, to change into, transform to something:

aliquem in saxum,

Ov. M. 4, 278: versos vultus ( poet. circumlocution for se) in hanc, id. ib. 9, 348:

corpus in albam volucrem,

id. ib. 12, 145.—

Trop.

In gen., to bring, turn, direct something to; and conferre se, to turn, apply, devote one's self to, etc.:

quo mortuo me ad pontificem Scaevolam contuli,

Cic. Lael. 1, 1:

(Crassus) cum initio aetatis ad amicitiam se meam contulisset,

id. Brut. 81, 281; id. Fam. 11, 29, 2:

qui se ad senatūs auctoritatem, ad libertatem vestram contulerunt,

id. Phil. 4, 2, 5; id. Ac. 1, 9, 34:

se ad studium scribendi,

id. Arch. 3, 4:

se ad studia litterarum,

id. ib. 7, 16; cf. Suet. Gram. 24:

meus pater eam seditionem in tranquillum conferet (the figure taken from the sea when in commotion),

Plaut. Am. 1, 2, 16: verba ad rem, to bring words to actions, i. e. to pass from words to deeds, Ter. Eun. 4, 6, 4; id. Hec. 3, 1, 17:

suspitionem in Capitonem,

Cic. Rosc. Am. 35, 100:

ut spes votaque sua non prius ad deos quam ad principum aures conferret,

Tac. A. 4, 39:

lamentationes suas etiam in testamentum,

id. ib. 15, 68.—More freq., in partic.,

With the access. idea of application or communication, to devote or apply something to a certain purpose, to employ, direct, confer, bestow upon, give, lend, grant, to transfer to (a favorite word with Cic.).

With dat.:

dona quid cessant mihi Conferre?

Plaut. Men. 1, 2, 20:

tibi munera,

Prop. 2, 3, 25; Nep. Ages. 7, 3:

victoribus praemia,

Suet. Calig. 20:

puellae quinquaginta milia nummūm,

Plin. Ep. 6, 32, 2:

fructum alio,

Ter. Eun. 3, 1, 60; Dig. 37, 6, 1, § 24.—

With ad and acc.:

hostiles exuvias ornatum ad urbis et posterum gloriam,

Tac. A. 3, 72:

Mithridates omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli, sed ad comparationem novi contulit,

Cic. Imp. Pomp. 4, 9:

omne studium atque omne ingenium ad populi Romani gloriam laudemque celebrandam,

id. Arch. 9, 19; id. Fam. 10, 1, 3:

omnem meam curam atque operam ad philosophiam,

id. ib. 4, 3, 4:

omnem tuum amorem omnemque tuam prudentiam... confer ad eam curam,

id. Att. 7, 1, 2:

animum ad fodiendos puteos, Auct. B. Alex. 9: ad naturae suae non vitiosae genus consilium vivendi omne,

Cic. Off. 1, 33, 120:

orationem omnem ad misericordiam,

id. Lig. 1, 1.—

With in:

omnes curas cogitationesque in rem publicam,

Cic. Off. 2, 1, 2:

diligentiam in valetudinem tuam,

id. Fam. 16, 4, 4:

praedas ac manubias suas non in monumenta deorum immortalium, neque in urbis ornamenta conferre, sed, etc.,

id. Agr. 2, 23, 60:

in eos, quos speramus nobis profuturos, non dubitamus officia conferre,

id. Off. 1, 15, 48; so,

plurimum benignitatis in eum,

id. ib. 1, 16, 50; id. Lael. 19, 70: curam restituendi Capitolii in L. Vestinum confert, i. e. assigns to, charges with, Tac. H. 4, 53:

in unius salutem collata omnium vota,

Plin. Pan. 23, 5.—

With erga:

commemoratio benevolentiae ejus, quam erga me a pueritiā contulisses,

Cic. Fam. 10, 5, 1.—

With aliquid ad or in aliquem or aliquid, to refer or ascribe something to a person or thing as its possessor, author (in a good, and freq. in a bad sense), to attribute, impute, assign, ascribe to one, to lay to the charge of:

species istas hominum in deos,

Cic. N. D. 1, 27, 77:

res ad imperium deorum,

Lucr. 6, 54:

permulta in Plancium, quae ab eo numquam dicta sunt, conferuntur... Stomachor vero, cum aliorum non me digna in me conferuntur,

Cic. Planc. 14, 35; id. Fam. 5, 5, 2:

mortis illius invidiam in L. Flaccum,

id. Fl. 17, 41:

suum timorem in rei frumentariae simulationem angustiasque itinerum,

Caes. B. G. 1, 40:

sua vitia et suam culpam in senectutem,

Cic. Sen. 5, 14:

hanc ego de re publicā disputationem in Africani personam et Phili contuli,

id. Att. 4, 16, 2.—So esp.:

culpam in aliquem,

Plaut. Am. 2, 2, 156; Ter. Eun. 2, 3, 97; Cic. Att. 9, 2, a, 1:

causam in aliquem,

id. ib. 12, 31, 1; Liv. 5, 11, 6; cf.:

causam in tempus,

Cic. de Or. 3, 61, 228.—

To transfer to a fixed point of time, fix, assign, refer, appoint, put off, defer, postpone (cf. differo):

Carthaginis expugnationem in hunc annum,

Liv. 27, 7, 5: in posterum diem iter suum contulit, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3:

omnia in mensem Martium,

Cic. Att. 6, 1, 24:

aliquid in ambulationis tempus,

id. Q. Fr. 3, 3, 1:

eam pecuniam in rei publicae magnum aliquod tempus,

id. Off. 3, 24, 93:

quod in longiorem diem conlaturus fuisset,

Caes. B. G. 1, 40 fin.:

alicujus consulatum in annum aliquem,

Plin. Pan. 61.—Rarely of place:

idoneum locum in agris nactus... ibi adventum expectare Pompei eoque omnem belli rationem conferre constituit,

Caes. B. C. 3, 81 fin. —

To bring on, cause, occasion, induce:

pestem alicui,

Col. 1, 5, 4:

candorem mollitiamque,

Plin. 35, 15, 50, § 175.