Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

caput+arboris

  • 21 depono

    depōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. - [st2]1 [-] mettre à terre, déposer, laisser de côté, ôter de, retrancher; débarquer. [st2]2 [-] au fig. mettre de côté, abandonner, quitter, laisser, se défaire de, renoncer à. [st2]3 [-] enfouir, planter. [st2]4 [-] enfanter, mettre bas. [st2]5 [-] mettre en dépôt, mettre en sûreté, remettre à, confier. [st2]6 [-] inhumer, enterrer. [st2]7 [-] abattre, démollir. [st2]8 [-] baisser (le ton).    - onera jumentis deponere, Caes. B. C. 1, 80: décharger les bêtes de somme.    - exercitum in terram deponere (= exponere), Just. 4, 5, 8: débarquer une armée.    - deponere fetum (deponere onus naturae), Phaedr.: mettre bas.    - vitulam deponere, Virg. B. 3, 31: mettre une génisse pour enjeu.    - deponere liberos in silvas, Caes. B. G. 4, 19: cacher ses enfants dans les forêts.    - ut me deponat vino, Plaut. Aul. 3, 6, 39: pour me faire rouler sous la table en buvant.    - depositus: étendu à terre, expirant, moribond, défunt, mort.    - provinciam deponere: renoncer au gouvernement d’une province.    - deponere imperium: se démettre du pouvoir.
    * * *
    depōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. - [st2]1 [-] mettre à terre, déposer, laisser de côté, ôter de, retrancher; débarquer. [st2]2 [-] au fig. mettre de côté, abandonner, quitter, laisser, se défaire de, renoncer à. [st2]3 [-] enfouir, planter. [st2]4 [-] enfanter, mettre bas. [st2]5 [-] mettre en dépôt, mettre en sûreté, remettre à, confier. [st2]6 [-] inhumer, enterrer. [st2]7 [-] abattre, démollir. [st2]8 [-] baisser (le ton).    - onera jumentis deponere, Caes. B. C. 1, 80: décharger les bêtes de somme.    - exercitum in terram deponere (= exponere), Just. 4, 5, 8: débarquer une armée.    - deponere fetum (deponere onus naturae), Phaedr.: mettre bas.    - vitulam deponere, Virg. B. 3, 31: mettre une génisse pour enjeu.    - deponere liberos in silvas, Caes. B. G. 4, 19: cacher ses enfants dans les forêts.    - ut me deponat vino, Plaut. Aul. 3, 6, 39: pour me faire rouler sous la table en buvant.    - depositus: étendu à terre, expirant, moribond, défunt, mort.    - provinciam deponere: renoncer au gouvernement d’une province.    - deponere imperium: se démettre du pouvoir.
    * * *
        Depono, deponis, pen. prod. deposui, depositum, pe. corr. deponere. Plaut. Mettre bas.
    \
        Deponere in gremio alicuius. Plin. Mettre dedens le giron.
    \
        Caput deponere et recondere stratis. Ouid. Coucher, ou Mettre la teste sur le chevet.
    \
        Corpora sub ramis deponunt arboris altae. Virgil. Ils se couchent soubs un arbre.
    \
        Deponere vitem. Columel. Planter de la vigne.
    \
        Deponere semina sulco. Colum. Provigner une vigne, Mettre les prouvins soubs terre pour avoir nouveau sep de vigne, Planter.
    \
        Deponere malleolum in terram. Colum. Coucher en terre, et en faire un prouvin, Planter.
    \
        Deponere in syluas liberos, vxores, et sua omnia. Caesar. Cacher.
    \
        Deponere aedificationem. Cic. Oster sa fantasie de bastir, Cesser de bastir.
    \
        Deponere amicitias. Cic. Laisser les amitiez, N'aymer plus.
    \
        Amorem. Plin. Delaisser l'amitié.
    \
        Animam. Propert. Mourir.
    \
        Arma. Pli. Mettre jus les armes, Se desarmer, Ne faire plus la guerre.
    \
        Bellum. Cic. Se deporter de la guerre.
    \
        Relinquere et deponere ciuitatem. Cice. Delaisser de son bon gré et quicter le droict et privilege de bourgeoisie.
    \
        Cogitationem reparandae classis. Hirt. Delaisser quelque pensement qu'on avoit de, etc.
    \
        Comam. Stat. Oster la perruque.
    \
        Crines deponere. Mart. Abbatre ses cheveulx, Oster ses cheveulx.
    \
        Dictaturam. Quintil. Se desposer et demettre de tel Magistrat.
    \
        Dolorem susceptum. Cic. Oster toute melancholie.
    \
        Exercitum. Cic. Quand un chef de guerre se desmet de sa charge.
    \
        Fastigia supplex deposui. Claud. J'ay rabbaissé et ravallé ma grande auctorité jusques à user de prieres.
    \
        Deponere pecuniam pupillarem in fidem publicam. Liu. Croire ou prester l'argent des enfants mineurs, et employer pour les affaires de la chose publique soubs l'asseurance de la foy et fiance qu'on ha au peuple.
    \
        Deponere libertum apud fidem alicuius. Traianus ad Plinium. Le mettre en la baillie d'aucun, soubs l'esperance qu'on ha de sa foy, et du bon traictement.
    \
        Furtim deponere. Horat. Cacher secretement.
    \
        Deponere aliquem imperio. Suet. Desposer et priver de la couronne imperiale.
    \
        Imperium accipere et Deponere, contraria. Ci. Se desmettre.
    \
        Educati pulli, deponunt ingenia syluestria. Colum. S'apprivoisent, Oublient leur ramage.
    \
        Inimicitias susceptas Reipub. nomine deponere. Cic. Ne tenir point de rancune et d'inimitié contre aucun.
    \
        Ius populi in fide iudicum. Cice. Se rapporter et fier aux juges d'ordonner du droict public.
    \
        Deponere aliquid de leuitate. Cic. Delaisser de sa legiereté.
    \
        Magistratum. Caesar. Se desmettre.
    \
        Memoriam sacramenti. Caesar. Oublier.
    \
        Ex memoria deponere. Cic. Oublier.
    \
        Deponere quodammodo apud memoriam. Quintil. Bailler en garde à la memoire, et mettre comme en depost, pour le repeter d'elle et redemander quand on en aura à faire.
    \
        Mentem, mentumque in gremio mimarum deponere. Cic. Mettre son entendement, et le laisser.
    \
        Metum. Ouid. Oster, Laisser.
    \
        Molestias. Cic. Delaisser tous ennuis, ou oster.
    \
        Negotium. Cic. Delaisser un affaire.
    \
        Oculos in aliquem. Horat. Ficher, Planter.
    \
        Mollis animus et ad accipiendam et ad deponendam offensionem. Cice. Un cueur aisé à se courroucer, et à laisser son courroux.
    \
        Deponere officium, magistratum, praeturam, prouinciam. Plin. iunior. Caesar. Cic. Se desmettre de son office.
    \
        Iumentis onera deponunt. Caesar. Ils deschargent leurs bestes.
    \
        Onus deponere, per translationem. Cic. Delaisser quelque charge et affaire.
    \
        Pecuniam. Plin. iunior. Mettre en main sequestre.
    \
        Pudorem. Ouid. Perdre toute honte, Devenir eshonté.
    \
        Rem susceptam. Cic. Delaisser une entreprinse.
    \
        Inhumanae senium depone camoenae. Horat. Delaisse la rude et fascheuse severité.
    \
        Sitim. Ouid. Oster la soif, Estancher la soif.
    \
        Soleas. Martial. Laisser ses souliers, Se deschausser.
    \
        Studium pristinum. Cic. Delaisser.
    \
        Vim suam deponunt venti. Ouid. S'appaisent.
    \
        Voluntatem suam erga aliquem deponere. Cic. Oublier l'affection qu'on ha envers aucun.
    \
        Deponere aliquem vino. Plaut. Abbatre de vin, Enyvrer.
    \
        Deponere aliquid apud aliquem. Plin. Bailler en garde, Mettre en depost.
    \
        Deponere aliquid. Virgil. Mettre en gaige, Faire gajure, Bailler gaige en main sequestre sur quelque different qu'on ha, Consigner, Deposer.

    Dictionarium latinogallicum > depono

  • 22 cado

    cado, cecidī, cāsūrus, ere (altind. çad-, Perf. çaçáda, Fut. çatsyanti, »abfallen, ausfallen«), fallen, sinken, zuw. auch sich senken, I) im allg.: A) eig.: a) v. lebl. Subjj., absol.: quare calix, si cecidit, frangitur; spongia, si cecidit, non frangitur, Sen.: bis patriae cecidere manus, Verg.: articulus ad numerum cadens, der nach dem Takte sich senkende Finger, Cic. – a mento cadit manus, Ov.: arma alci cadunt de manibus, Cic. (u. arma de manibus alcis delapsa cadunt, Cic.): cadere ex muro, Liv.: ex arbore, Plin.: e celsiore scopulo, von einer steilen Höhe herabstürzen (bildl.), Amm.: de tertio cenaculo deorsum, ulg.: tum arbores in te cadent, Plaut.: caelo u. de caelo (v. Meteorsteinen), Liv.: sinu, Ov. – in terram, Cic., od. ad terram, Quint.: in sinum, Ov.: in alqm, Plaut.: supra caput alcis, Lucr. – in Euboico litore saxea pila cadit, Verg. – deorsum, Plaut.: gravatim, Lucr. So nun bes.: α) v. Geschossen, fallen, cadunt tela retusa, Ov.: in hostem, Curt.: in humum, Curt. – frustra, Sen.: ut tela in vanum cadant, Sen.: levius, auffallen, Caes. – so auch v. Blitzen, cadentia (einschlagende) fulmina, Curt.: quaecumque cadent, in te fulmina missa putes, Ov.: caelo cadunt fulmina, Petr.: fulmina paucorum periculo cadunt, omnium metu, Sen. – β) v. Würfel u. Wurf, fallen, ut (talus) cadat rectus, Cic. Tusc. 3, 54: u. (im Bilde) iudice fortunā cadat alea, Petr. poët.
    ————
    122. v. 174; vgl. auch Ter. adelph. 741. – u. v. Lose, im Bilde, Liv. 2, 12, 16. – γ) v. Segeln, eingezogen werden, vela cadunt, Verg. Aen. 3, 207. Ov. fast. 3, 585. Gloss. IV, 468, 28. u. (bildl. = der Zorn legt sich) Ov. art. am. 1, 373. – δ) v. Gewändern, pallium interdum cadit, ut candidos nudet umeros, Hieron. ep. 117, 7 extr. – ε) v. Flüssigkeiten (v. Regen, Schnee, Tau, Wassertropfen, Wellen, Gewässern, Tränen usw.), fallen, sich ergießen, cadere imbres, Lucr.: imbres cadentes, Mela: nix cadens, Lucr.: cadentes assidue nives, Mela: ad cenam non ibo, si nives cadent, Sen. (vgl. nix): guttae cadentes, Cic.: ros cadit, Plaut., rores cadunt, Plin.: lacrimae tam iuste cadentes, Sen.: ha lacrimae per elisionem cadunt nolentibus nobis, Sen.: sine fine cadentes aquae (Regengüsse), Sen.: haemorrhoides cadere cogit, Scribon.: e capillis ros cadit, Ov.: cadunt toto de corpore guttae, Ov.: u. (im Bilde) Graeco fonte cadent (verba), Hor.: ut (Athos) aestimetur altior, quam unde imbres cadunt, Solin. – in ora, per genas (von Tränen), Ov.: in petram (v. einer Quelle), Curt.: in sinum maris (v. einem Flusse), Liv.: u. so in mare (v. einem Sumpfe), Curt.: in Maeandrum (v. einem Flusse), Liv.: ex India in Hyrcaniam (v. Meere), Curt. – silanus iuxta cadens (plätschernder), Cels. – ζ) v. Schatten, fallen, altis de montibus, Verg.: umbra modo brevior modo longior hāc vel illā cadit, Sen.: arboris antiquae quā levis
    ————
    umbra cadit, Tibull.: in ea India umbrae in meridiem cadunt, Plin.: ne umbrae in corpora cadant (auf einem Gemälde), Quint.: longius cadentes umbrae, die sich verlängernden (der Menschen), Flor. – η) v. dem, was auf natürlichem Wege von selbst od. künstlich sich trennt, sich loslöst u. abfällt, fallen, ab-, ausfallen, ausgehen, priora (medicamenta) fasciā deliganda sunt, ne per somnum cadant, Cels. – an od. von Bäumen od. Pflanzen, folia nunc cadunt, Plaut.: arbori od. ex arbore folia cadunt, Plin.: u. casuri flosculi, Quint.: motis poma cadunt ramis, Ov.: u. folia de arboribus cadunt, Mythogr. Lat. – am od. vom tier. Körper, donec crustae cadant, Cels.: vitiosi ungues cadunt, Cels.: cadunt capilli, Petr.: cadit pilus quadrupedibus, Plin.: a fronte (am Vorderhaupt) cadunt pili, Vulg.: tondenti barba cadit, Verg.: cadit dens, Cels.: dentes cadunt, Plaut. u. Plin.: cadunt alci dentes, Sen. – θ) v. der Sonne u.a. Gestirnen, v. Tage, v. Jahreszeiten, sinken, sich neigen, untergehen (Ggstz. oriri), in densam umbram, Curt., od. in mare, Flor. (v. der Sonne): in Oceanum (v. Gestirnen), Prop.: Delia (Mond) exoriens simul atque cadens, Manil. – infra caelum et sidera nox cadit, die Nacht erhebt sich nicht bis zum Himmel u. bis zu den Sternen, Tac.: quā (wo) tristis Orion cadit, Hor. – hiems cecidit (ist dahin), referent illam sui menses, Sen. ep. 36, 11. – dah. sol cadens, poet. = Abend,
    ————
    Westen, iuxta solem cadentem, Verg. Aen. 4, 480: soli subiecta cadenti arva, Avien. descr. orb. 273. – ι) v. Winden, Stürmen, Orkanen, sich legen (Ggstz. surgere; vgl. Drak. Liv. 26, 39, 8 u. 29, 27, 10), ventus premente nebulā cecidit, Liv.: ubi primum aquilones (ii namque per aliquot dies tenuerunt) cecidere, Liv.: cadente iam euro, Liv.: sic cunctus cecidit pelagi fragor, Verg. – κ) v. Worten usw., dem Munde entfallen, sic iterat voces et verba cadentia tollit, Hor.: haec aliis male dicta cadant, Tibull.: neu tibi pro vano verba benigna cadant, Prop.: haud irritae cecidere minae, Liv. – λ) (als gramm. u. rhet. t. t.) v. Wort- u. Tonfall, abfallen, verlaufen, enden, quod verba melius in syllabas longiores cadunt, Cic.: quā (litterā m) nullum Graecum verbum cadit, Quint.: quae cadunt similiter, gleiche Abfälle (ὁμοιόπτωτα; dagegen quae similiter desinunt, gleiche Ausgänge [wie unsere Reime], ὁμοιοτέλευτα), Cic. de or. 3, 206: similiter cadens (Gleichheit des Falles) exornatio appellatur, cum etc., Cornif. rhet. 4, 28: ultima syllaba in gravem cadit, Quint. – cadere numerose, aptissime, Cic.: numerus opportune cadens, Quint.
    b) v. leb. Wesen, α) übh.: ubi circumvortor (mich im Tanze herumdrehe), cado, Plaut.: et labaris oportet et arietes et cadas, Sen.: cecidit coxamque fregit, Plin. ep.: sanis pedibus suis cecidit, pedem fregit, Augustin.: fratrem suum pugno ictum a Kaesone cecidis-
    ————
    se, Liv.: si prolapsus cecidisset, Liv.: cadere solere u. saepius cadere (v. Fallsüchtigen), Cels. u. Plin. Val.: u. (im Bilde) magnus orator minime in lubrico versabitur, et si semel constiterit, numquam cadet, Cic.: u. (im Bilde), securus cadat an recto stet fabula talo, Hor. – ab alto (v. Vögeln), Plin.: de equo, Plaut. u. Cic.: de sella, Augustin. – alci ad pedes, Eutr.: in terram, in die Erde sinken (v. Körper), Cic.: alte in terram, Varr. fr.: in pedes alcis, Sen. rhet.: in patrios pedes, Ov.: in vulnus, Liv.: in vultus, Ov.: in transtra, sich ganz auf die Ruderbänke niederbeugen (= mit voller Kraft rudern), Lucan.: alci ad pedes, Eutr. 4, 7. Augustin. serm. 143, 4: alcis ad pedes, Vulg. Luc. 8, 41 u. Ioann. 11, 32: super collum alcis (jmdm. um den Hals), Vulg. Luc. 15, 20. – praecipitem, Verg.: pronum, Ov.: supinum, Suet.: honestius, Suet. – β) vom Weibe = sich einem Manne hingeben (Ggstz. demitti), Plaut. Pers. 656. Tibull. 4, 10, 2. Sen. contr. 1, 3, 7. – γ) v. Neugeborenen, de matre cadens, Stat. Theb. 1, 60: matre cadens, Val. Flacc. 1, 355. – u. v. der Sitte, Neugeborene vor die Füße des Vaters zu legen, tellure cadens, Stat. silv. 1, 2, 209 u. 5, 5, 69.
    B) übtr.: a) wohin fallen = kommen, geraten, α) übh.: abrupte in narrationem, in die E. wie mit der Tür ins Haus fallen (v. Redner), Quint. 4, 1, 79. – β) in od. auf eine Zeit fallen, in ihr eintreten, in id saeculum Romuli cecidit aetas, Cic.: considera, ne in al-
    ————
    ienissimum tempus cadat adventus tuus, Cic. – bes. v. Zahlungen, fällig werden, einkommen, in eam diem cadere nummos, qui a Quinto debentur, Cic.: sed ei ex praediis, ut cadet, ita solvetur, Cic. – γ) in die Sinne od. geistige Anschauung fallen, kommen, ihr anheimfallen, unterworfen werden, sub sensum aliquem, Cic.: sub sensum cernendi, Cic.: sub oculos, sub aspectum, in conspectum, Cic.: sub aspectum et tactum, Cic.: sub aurium mensuram aliquam, Cic.: sub iudicium sapientis et delectum, Cic.: sub intellegentiam, Cic.: in deliberationem, in nostram intellegentiam, Cic.: ne in cogitationem quidem, nicht einmal gedacht werden können, Cic. – δ) in eine gewisse Klasse usw. fallen, ihr zufallen, anheimfallen, zu ihr gehören, in idem genus orationis, Cic.: u. sub eandem rationem, Cic.: in unam quaestionem (v. mehreren), Quint.: sub nullam regulam cadere posse, unter keine Regel gebracht werden können, Sen.: ultra medicinae professionem, Scrib. – ε) in einen Zustand, in ein Verhältnis fallen, verfallen, geraten, ihm anheimfallen, von Pers., in morbum, Cic.: in unius potestatem, Cic.: sub populi Romani imperium ditionemque, Cic.: in offensionem alcis, Cic.: in suspicionem alcis, Nep.: u. in aliquam vituperationem, Cic.: in peccatum, der S. verfallen, Augustin. in psalm. 65, 13. – ζ) an jmd. fallen, jmdm. zufallen, anheimfallen = zuteil werden, m. Ang. an wen?
    ————
    durch ad m. Akk., regnum praeceps ad servitia (die Sklaven) cadit, Liv.: ad regna alcis, Lucr. – u. durch Dat., quibus ad portas cecidit custodia sorti (Abl.), Verg. – η) auf jmd. fallen, d.i. jmd. treffen, auf jmd. od. etw. Anwendung finden, auf od. für jmd. od. etw. passen, jmdm. beigelegt-, zugemutet werden können, mit etw. stimmen, non cadit in hos mores, non in hunc hominem ista suspicio, Cic.: hoc verbum, hoc nomen cadit in alqm, Cic.: non cadit in te superbia, Curt.: cadit ergo in bonum virum mentiri emolumenti sui causā, criminari etc.? Cic.: cadit igitur in eundem et misereri et invidere, Cic.: in consuetudinem nostram non caderet, es würde mit unserem Sprachgebrauche nicht übereinstimmen, Cic.
    b) seinem Verlaufe od. Erfolge nach fallen = eintreten, sich ereignen, sich zutragen, so u. so ausfallen, ablaufen, von Ereignissen, Versprechen u. dgl., quae tum maxime acciderant, casura praemonens, Liv.: si quid adversi casurum foret, Liv.: quid, si hostem habuissemus, casurum fuisset, Liv.: vota cadunt, treten ein, d.i. gehen in Erfüllung, Tibull. 2, 2, 17 (versch. von omnia ingrato litore vota cadunt, im Bilde = bleiben unerfüllt, Prop. 1, 17, 4). – c. fortuito, Cic.: c. feliciter, Sen. rhet.: c. male, Caes.: hoc adhuc percommode cadit, quod (daß usw.), Cic.: quod melius caderet nihil vidi, Cic.: res cecidit praeter opinionem, Nep., od. aliter ac putaram, Cic.: cecidit
    ————
    ut volumus et optamus (ganz erwünscht), Cic.: commodius cadere non potuit, Cic.: durius et contra praedicta cadentibus rebus, Suet. – si non omnia caderent secunda, Caes.: ut irrita promissa eius caderent, Liv. – res quocunque cadent etc., Verg.: leviter curare videtur, quo promissa cadant, Hor.: etsi verebar, quorsum id casurum esset, Cic.: aliorsum vota ceciderunt, Flor. – ni misericordia in perniciem casura esset, Cic.: cadere ad od. in irritum, fehlschlagen, vereitelt werden, fruchtlos bleiben (v. Hoffnung usw.), Liv. u. Tac.: so auch in cassum, Plaut. u. Lucr., u. frustra, Tac. – m. Ang. wem? etw. eintritt, sich ereignet, begegnet, durch Dat., ut nihil ipsis iure incommodi cadere possit, Cic.: insperanti mihi cecidit, ut etc., Cic.: hoc cecidit mihi peropportune, quod etc., Cic.: nihil mihi optatius cadere potest, quam ut etc., Cic.: qua in re mihi videtur illud perquam venuste (ganz allerliebst) cecidisse, ut (daß) etc., Cael. in Cic. ep.: sed certe a te mihi omnia semper honesta et iucunda ceciderunt, Cic. – nimia illa libertas et populis et privatis in nimiam servitutem cadit, schlägt um in usw. (wie μεταβάλλει), Cic. de rep. 1, 68.
    c) gleichs. zu Boden fallen, sinken, α) v. Pers., αα) durch Verlust der Macht, des Ansehens, des Kredits im Staats- u. Privatleben, turpius est enim privatim cadere quam publice, Cic.: tam graviter c.,
    ————
    Cic.: eminentis vitae exitus est cadere, Sen. – ββ) durch Verlust des Prozesses, fallen = den Prozeß verlieren, verurteilt werden, absol., Tac. hist. 4, 6: in iudicio, Cic.: causā, Cic. u. ICt., od. formulā, Sen. u. Quint., infolge eines Formfehlers den Prozeß verlieren (s. Piderit Cic. de or. 1, 166. Halm Cic. Mur. 9): coniurationis crimine, Tac.: ore impudico (accusatoris), Tac. – γγ) durch Verlust des moralischen Haltes, Mutes, frangi repente et ita cadere, ut nulla res te ad aequitatem animi possit postea extollere, Cic.: non debemus ita cadere animis (den Mut verlieren), quasi etc., Cic. ep. 6, 1, 4. – β) v. Lebl., αα) durch Abnahme der extensiven od. intensiven Stärke, sinken, schwinden, cadunt vires, Lucr.: cadit vis venti, Liv. – cadit alci ira, Liv., u. (poet.) cadit ira fulminis, Prop.: cadit ira metu, Ov. – ββ) durch Abnahme des moral. Haltes, sinken, entsinken, nec debilitari animos aut cadere patitur (amicitia), Cic.: castris amissis od. alienis cladibus ceciderant animi, Liv. (s. Drak. Liv. 1, 11, 3): cecidere illis animique manusque, Ov. – γγ) durch Abnahme od. Verlust der Geltung, Macht, fallen, sinken, an Geltung-, an Bedeutung-, an Ansehen verlieren, pretia militiae casura in pace, Liv.: tua laus pariter cum re publica cecidit, Cic.: tanta civitas si cadet, Cic.: auctoritas principum cecidit, Cic.: multa renascentur, quae cecidere, cadentque quae nunc sunt in honore vocabula, Hor.: si magnus vir ce-
    ————
    cidit, magnus iacuit, Sen. – huc cecidisse Germani exercitus gloriam, ut etc., so weit (so tief) sei der R. des germ. H. gesunken, daß usw., Tac. – Unpers., periculum est, ne cadatur, Augustin. de dono persev. 1.
    II) prägn., fallen = hinsinken, zusammensinken, a) v. lebl. Subjj.: α) fallen = einfallen, einsinken, zusammenfallen, -sinken, verfallen, versinken, cadunt toti montes, Lucr.: at mundus aliquando est casurus? Ps. Quint. decl. – v. menschl. Gliedmaßen, cadunt alci oculi, fallen zu, Cic.: cadentes in ipso opere oculi, Sen.: cadentes iam oculos ad meum nomen erexit, Sen. rhet.: venas cadentes vino fulcire od. reficere, Sen. – β) fallen = erobert u. zerstört werden, von Städten, non tota cadet Troia, Ov.: cadere Argolico sub milite Troiam, Ov.
    b) v. leb. Wesen, fallen, sinken = tot hinsinken, α) von Menschen, teils gewaltsam, sowohl durch fremde Hand, im Kampfe, Kriege, od. durch Gift, durch das Henkerschwert usw., hinterlistig usw., pauci de nostris cadunt, Caes.: pauci utrimque cecidere, Liv.: ante signa circaque omnes ceciderant, Liv.: adversum femur tragulā graviter ictus cecidit, Liv.: confossi ceciderunt, Liv. – cadere in acie, Cic., in proelio, in eo bello, Nep.: acie civili, Ov.: pugnā Cannensi, Liv.: inter signa Samnitium, Liv.: in Hispania, Liv. – in pio officio, Ov. – telis, Tac.: iaculo eminus, Ov.: u. Marte suo per mutua vulnera, Ov.: u. per
    ————
    alqm iustā morte, Hor.: per acies aut proscriptione, Tac.: fraude muliebri, Tac.: poenali gladio (unter dem Henkerschwert), Amm. 27, 12, 3. – pro patria, Quint.: pro optimatibus, Tac. – neque illius interest, quemadmodum aut ubi cadam, Iustin.: in pugna acceptis a forti adversario vulneribus honeste cadere, Cic.: super LX milia non armis telisque Romanorum, sed... oblectationi oculisque ceciderunt, Tac.: cadere cum dignitate, Cic.: iure belli, Tac. – m. Ang. von wem? durch ab m. Abl. (s. Burm. Ov. met. 5, 192. Nipp. Tac. ann. 16, 9. Ruhnk. Suet. Oth. 5, 1): a tanto viro, Ov.: a centurione advorsis vulneribus tamquam in pugna, Tac.: nihil referre an ab hoste in acie an in foro sub creditoribus caderet, Suet.: poet. durch bl. Abl., Thessalo victore, Hor. – m. Ang. wem zuliebe? durch Dat., illud rogo, legi potius quam scorto cadat (hingerichtet werde), Sen. contr. 9 (4), 25. § 8. – als durch eigene Hand, suā manu, Tac.: exitu voluntario, Tac. – teils durch Schicksals Hand, in den Tod-, ins Grab sinken, vivam, si vivet; si cadet illa, cadam, Prop. – cadere ferrove fatove, Ov. – β) v. Opfertieren, fallen = als Opfer geschlachtet werden, geopfert werden, si tener pleno cadit haedus anno, Hor.: hostia cadit ante aras, Verg.: quae prima hostia ante foculum cecidit, Val. Max. – m. Ang. wem? durch Dat., agna cadet vobis, Tibull.: ovis cadit deo, Ov.: u. (im Bilde) nostrae cadens ferus Hannibal irae,
    ————
    Corn. Sever. (poët.) bei Sen. suas. 6, 26. – Abl. Partiz. Präs. cadenti, Lucr. 3, 466: Genet. Plur. cadentum, Verg. Aen. 10, 674 u. 12, 410. Sil. 4, 424.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cado

  • 23 condo

    con-do, didī, ditum, ere, I) zusammentun = zusammenfügen, anlegen, gründen, erbauen, stiften, a) auf mater. Wege, ein Bauwerk, eine Stadt, Pflanzstadt usw., aram, Liv. (u. im Bilde, templa sibi et aras penetralibus initiatorum mentibus [im innersten Herzen] c., Auson.): opus, Liv.: arcem, Verg.: moenia, Verg. u. Iustin. – bes. = κτίζειν, eine Stadt od. Pflanzstadt, oppidum, Varr. LL. u. Hor.: urbem ex nomine alcis, Iustin.: urbem Romam, Cic.: u. (bei Zeitangaben) ante Romam conditam, post Romam conditam, Cic.: ab condita urbe Roma ad captam, Liv.: a condita urbe, Val. Max.: a condita urbe usque ad annum centesimum et quinquagesimum, Val. Max.: a (ab) condito aevo, seit Erschaffung der Welt, Plin. – c. locum, Hor.: colonias, Vell.: insulam... Gades, ansiedeln, Vell.: u. so Ascensanas Sibosque, Iustin. – Partiz. subst., condentes, ium, m., die Gründer, Solin. 25, 17. – b) auf nicht rein mater. Wege, α) übh. = gründen, stiften, schaffen, erschaffen, aufbringen, einrichten, auf- od. feststellen, begründen, civitates c. novas aut conservare conditas, Cic.: imperium, Flor.: regna, Iustin.: Romanam gentem, Verg. (vgl. Romani peste orbis terrarum conditi, deren Macht zum Verderben des E. gegründet ist, Sall. fr.): genus hominum, Iustin.: ex nomine ducis gentes Raetorum, Iustin. – c. collegium ad id novum,
    ————
    Liv.: novam sectam, Plin.: c. militarem disciplinam artemque bellandi, Flor.: aurea saecula, Verg.: mores gentis, Curt.: morem ita, ut etc., Plin.: ius iurandum, Plaut.: potestatem per arma, begründen, Sall. fr.: unpers., naturā rerum conditum est, ut etc., Ulp. dig. 19, 5, 4. – insbes., als t. t. der Religionsspr., lustrum c., s. lustrum: c. portenta sua (v. den Göttern), bestätigen, in Erfüllung gehen lassen, Sil. 16, 126. – β) insbes., schriftlich abfassen, verfassen, carmen, Cic.: poëma Graecum, Cic.: satirae genus, Quint.: longas Iliadas, Prop.: historiam, Plin.: librum de alqa re, Plin. – c. carmina Chalcidico versu, in ch. V., Verg.: leges, Liv.: de moribus legibusque Lacedaemoniorum memoriam c., Gell.: memorias (v. Geschichtschreiber), Gell. – u. prägn. = darstellen, schildern, beschreiben, besingen, laudes alcis, Plin.: praecepta medendi, Plin.: bella, Verg.: immania Caesaris acta, Ov.: aliqua in hanc materiam, Quint.: haec Latino sermone, Plin.: festa numeris tuis (in den dir eigenen Rhythmen), Ov.: alqd annalibus (in den A.), Plin. – absol., Homero condente, Plin.
    II) eintun, wegtun, A) im allg. (in Prosa nachaug.), wohin od. wo einbringen, einstecken, eindrücken, einstoßen, m. Dat., m. in u. Akk. (wohin?), m. in od. sub u. Abl. od. (poet.) m. bl. Abl. (wo?), ea lana naturalibus conditur, Cels. 5, 21. – bes. α) feindlich eindrücken, einstoßen, venabulum urso, Mart.:
    ————
    ensem in pectus, Ov.: digitos in lumina, Ov.: alci ensem in pectore (adverso), Verg.: ensem in ore alcis, Verg.: ferrum adverso sub pectore, Verg.: telum iugulo vel pectore meo, Ov.: u. (im Bilde) stimulos alci in pectore caecos, Ov. – im Passiv condi = eindringen, nihil tam facile in corpus quam sagitta conditur eademque altissime insidit, Cels. 7, 5. no. 2. – β) (mediz. t. t.) vorgefallene Eingeweide, vorgetretene Knochen u. dgl. eintun = zurückbringen, reponieren, articulum, Cela.: prolapsa intestina, Cels.: plantarum ossa conduntur (Ggstz. prodeunt), Cels.
    B) insbes. 1) einbringen, einlegen, einstecken = in sichere Verwahrung-, in Sicherheit bringen, aufheben, aufbewahren, verwahren, sichern, bergen u. dgl. (Ggstz. promere), gew. m. Advv. od. m. in u. Akk. od (nicht bei Cic.) m. bl. Dat. (wohin?), m. in u. Abl. (bes. im Passiv u. dann auch m. Genet. loc. domi u. dgl.), m. sub u. Abl., m. bl. Abl., a) eig.: aurum intro, Plaut.: eo sortes, Cic.: vidulum intro in arcam, Plaut. fr.: minas viginti in crumenam, Plaut.: venenum in auream pyxidem, Suet.: lateres (Barren) argenti atque auri in aerarium, Varr. fr.: legem in aerarium, Suet.: libros in scriniis, in armariis, ICt.: sacra in doliolis, einpacken, Liv.: alqd in plumbeo vase, Plin.: litteras publicas in sanctiore aerario conditas habere, Cic. (vgl. opes velut sanctiore quodam aerario conditae, Quint.): alqd domi suae conditum
    ————
    iam putare, Cic.: u. im Bilde, consulatus iam domi conditus, das K., das man schon ganz sicher zu haben glaubte, Cic.: c. medicamentum vitro, Scrib.: libros Sibyllinos duobus forulis auratis sub Palatini Apollinis basi, Suet.; dah. im Bilde, quam ob rem Sibyllam quidem sepositam et conditam habeamus, lassen wir also die S. (= die sibyllin. Bücher) im Geheimfach unberührt liegen, Cic. – c. pecuniam, Cic.: omnem pecuniam mercandis agris, unterbringen, stecken in usw., Tac.: c. opes, Verg. u. Petr.: anulum, Plin.: pocula condita servare, Verg. – So nun bes. α) Früchte, Wein u. dgl., eintun, einbringen, einheimsen, bergen, aufheben, aufbewahren, aufspeichern u. dgl., fructus c. et reponere, Cic.: frumentum, Cic.: condita post frumenta, nach eingebrachter Ernte, Hor.: frugem, Augustin.: fruges, ICt.: messem, Tibull.: pabulum aridum in hiemem, Cato: quae agri efferant condita mandare vetustati, Cic.: proprio horreo quicquid de Libycis verritur areis, Hor.: u. (im Bilde) bonum in visceribus medullisque, aufspeichern, Cic. – c. vinum, Varr.: vindemias, Col.: mustum in dolium, Varr.: Sabinum testā levi, Hor.: mella amphoris, Hor. – sal cupis conditus, Frontin.: oleum conditum, aufgehobenes = altes (Ggstz. oleum viride, frisches), Suet. – u. Früchte einlegen, einmachen, lentiscum in acetum, Cato: ficus in orcas, Col.: corna condita in liquida faece, Ov. – Partiz. subst.,
    ————
    conditum, ī, n. u. gew. Plur. condita, ōrum, n., die eingetragenen Vorräte, das (gefüllte) Magazin, Sing. bei Paul. dig. 32, 1, 97: Plur. bei Spart. Hadr. 11, 1. Veget. mil. 4, 8. p. 132, 20 L. Amm. 2, 5, 10. u.a. Spät. – β) eine Waffe in der Scheide usw. verwahrend einstecken, gladium, Sen. u. Quint.: ensem, Hor.: pugionem rursus, Suet.: ferrum, Phaedr. – γ) leb. Wesen wohin eintun, legen, stecken, puerum in cunas, Plaut.: alqm vivum in arcam, Liv.: alqm in furnum pro rubido pane, Plaut. – bes. gegen Gefahren in Sicherheit bringen, bergen, se per omnes portas, Verg.: se in foliis (v. Vögeln), Verg.: se deserto in litore, Verg.: se in cunabula (v. jungen Bienen), Verg.: se portu alto (v. Schiffern), Verg. – examina corticibus cavis (v. Bienen), Verg.: Teucri optato conduntur alveo, bergen sich in usw., Verg. – u. verwahrend, gefangen haltend wohin einstecken, stecken, wo verwahren, alqm in pistrinum, Plaut.: alqm in carcerem, Cic. u. Liv.: alqm in vincula, in custodiam, Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 38, 7): eodem (ebendahin = in dasselbe Gefängnis) condi, Cic.: u. im Bilde, ni teneant rigidae condita bella serae, Ov. – δ) die Gebeine, Asche eines Toten, einen Leichnam beisetzen, bestatten, cineres in urnas, Suet.: reliquias ossaque alcis terrā, Verg.: corpora defunctorum in lapide sarcophago, Plin.: alqm in sepulcro, Cic.: alqm sepulcro, Verg.: alqm tumulo, Ov.: alqm humo (al. humi),
    ————
    Verg.: condi terrā (v. Pers.), Plin.: condi Ausoniā humo, Ov., in Tomitana humo, Ov. – u. bl. c. patrem, Phaedr.: mortuos cerā circumlitos, Cic.: corpora condere quam cremare e more Aegyptio, Tac.: rite manes, Plin. ep.: u. im Bilde, Alexandrum intemperantia bibendi condidit, brachte unter die Erde, Sen. ep. 83, 23. – Partiz. subst., conditi, ōrum, m., die Begrabenen, die Toten, prodire ab aggeribus (Gräbern) conditos, Arnob. 1, 46. – ε) c. fulgura publica, die vom Blitz getroffenen Gegenstände begraben (v. Haruspex), Iuven. 6, 587: Aruns dispersos fulminis ignes colligit et terrae (in die E.) maesto cum murmure condit, Lucan. 1, 606 sq. – b) übtr.: ut in seminibus vis inest earum rerum, quae ex iis progignuntur, sic in causis conditae sunt res futurae, liegen eingeschlossen, Cic. de div. 1, 128. – So nun bes. α) etw. in die Seele, in die Gedanken eintun, um es zu beherzigen, sich wohl zu merken, bewahren, teneo omnia; in pectore condita sunt, Plaut.: condita mente signa teneto, halte fest bewahrt in der Seele, Verg.: ista condenda in animum sunt, zu beherzigen, Sen.: vocem alcis memori aure, Ov.: mandata corde memori, Catull. – β) etw. v. seiner Tätigkeit ruhen machen od. lassen, vocem a contentione, Quint.: fera murmura, Prop.
    2) wegtun, zurücktun = dem Blicke entziehen, verbergen, verstecken, m. in od. sub u. Akk., od. m. bl. Dat. (wohin?), m. in od. sub u. Abl. u. m. bl.
    ————
    Abl., a) zurückziehend, zurücktreten lassend, entfernend, aliquot Numidarum turmas medio in saltu, Liv.: in silvis armatum militem, Curt.: aliquid vel lucri causā vel metus sub terra, Paul. dig.: caput inter nubila = hineinragen lassen, Verg.: se sub lectum, sich verkriechen (v. Pers.), Suet.: u. se in tenebras (v. Pers.), Sen.: se lacu alto (v. einem Flusse), Verg.: inanium ostrearum testis se c., Plin. – his mensibus pisces iacent speluncis conditi, Plin.: luna condita tenebris, Tac.: venae magis conditae (zurückliegende), venae intus conditae, Cels.: conditi oculi, tiefliegende (Ggstz. oculi prominentes), Plin.: ebenso oculi introrsus conditi, Sen. rhet. – bes. v. der untergehenden Sonne, sol et exoriens et cum se condet in undas, Verg.: cubiculum, in quo sol nascitur conditurque, Plin. ep. – u. dah. poet., sol refert conditque diem, Verg. – u. dav. übtr. v. Menschen, c. diem u. dgl., eine Zeit zurücklegen, verbringen (s. Schwarz Plin. pan. 80, 6. Döring Plin. ep. 9, 36, 4), saecula vivendo, Lucr.: diem cito, Plin. ep.: diem collibus in suis, Hor.: longos soles cantando, Verg.: noctem devexo cursu, Sil. – b) bedeckend, verdecken, zudecken, verbergen, α) v. bedeckenden Ggstde., bedecken, umhüllen, cutis condit glandem, Cels.: lunam condunt nubes, Hor.: condit natantia lumina somnus, Verg. – β) v. dem, der etw. mit einer Decke verdeckt: scuta latentia (d.i. ita ut lateant), Verg. – labentes
    ————
    oculos od. alcis lumina, zudrücken (im Tode), Ov. u. Prop.: u. so in aeternum conditi oculi, Apul. – membra inter frutices, Lucr.: caelum umbrā (v. Jupiter), Verg.: sub costis condi (v. der Milz), Cels.: volui eodem sub cortice condi, Ov.: arboris in frondes condita Myrrha novae, poet. = verwandelt, Prop.: sol conditus in nubem, Verg. – condere se ferro et aere, Prop. – u. übtr., iram, Tac.: iurgia sub tacita laetitia, Prop.: praecordia condita aperire, das verschlossene (verschwiegene) Herz (v. Bacchus), Hor. – c) ( wie ἀποκρύπτειν γην u. abscondere locum) hinter sich lassend, einen Ort aus dem Gesichte verlieren, einen Ort hinter sich lassen (v. Seefahrern), urbes, litora, Val. Flacc.: locum citā penitus carinā, Val. Flacc.; vgl. Burm. Val. Flacc. 2, 443.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > condo

  • 24 detrunco

    dē-trunco, āvī, ātum, āre, I) vom Stamme-, Rumpfe trennen, abhauen, superiorem partem (arboris), Col.: caput, Ov.: pedes, Lact.: alam regis apium, Plin. – II) prägn., stutzen, verstümmeln, enthaupten, arbores, Liv.: gladio detruncata corpora brachiis abscisis, Liv.: Amastrum (sc. capite absciso), Val. Flacc.: Dalmatas incensā urbe quasi d., Flor.: a spadonibus Aegyptiis detruncatus, Lact.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > detrunco

  • 25 ustulo

    ūstulo (ūstilo), āvī, ātum, āre (Demin. v. ūro), I) ein wenig brennen, -anbrennen, sengen, a) durch Feuer, taleas oleagineas, Vitr. 1, 5, 3: palos alneos, Vitr. 3, 3 (4), 2 u. 5, 12, 6: caput ferventi ferro, das Haupthaar kräuseln, Priap. 45, 2. – b) physisch entzünden, quia (hederae sucus) ustulat, Plin. Val. 1, 2. fol. 165 (a), 18. – II) verbrennen, scripta lignis, Catull. 36, 8 (wo ustilo): übtr., von der Kälte, verbrennen, gemmas (arboris), angreifen, Priap. 61, 7.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > ustulo

  • 26 vinco

    vinco, vīcī, victum, ere ( gotisch weihan, ahd. wīgan, kämpfen), die Oberhand erlangen, -behalten, siegen, m. Acc. = zwingen, bezwingen, bewältigen, besiegen (Synon. von superare, überwinden, subigere, unterkriegen, unterjochen), I) eig. u. übtr.: A) eig.: a) als milit. t.t.: ius esse belli, ut, qui vicissent (die Sieger), iis, quos vicissent (die Besiegten), quemadmodum vellent, imperarent, Caes.: etsi pugnando acie vicisset, Liv.: vincere bello Romanum, es siege im Kr. der R., Liv.: vincere noluit, Liv.: si vincere suevit, Prop. u.a.: Str. emoriere ocius, ni manu viceris. Cy. quid? manu vicerim? Plaut. truc. 624 u. 625. – m. homogen. Acc., longinqua bella vicisse, in fern geführten Kriegen gesiegt haben, Iustin. 41, 1, 8. – m. Acc. pers., Carthaginienses, Cic.: omnes gravi proelio, Nep.: Galliam bello, Caes.: urbem pugnando, Sall. fr.: ita certe abiere Romani victores, Etrusci pro victis (so gut als besiegt), Liv.: vinci ab Romano milite assueti, Liv. – b) im Wettkampfe, neque vincere certo, Verg. – m. homogen. Acc., Olympia, zu Olympia siegen (v. Rossen), Enn. fr. u. Plin.: u. so Olympia, Pythia, Isthmia, Nemea (v. Athleten), Vitr.: omnia munera vicisti, Corp. inscr. Lat. 4, 1111. – c) in jeder Art von Wettstreit: α) im Spiele: vinci in lusu duodecim scriptorum, Quint.: u. so im Hasardspiele, aliquando ut vincat, ludit assidue aleam, Suet.: ergo
    ————
    ego numquam vici? Quint.: m. Acc. des Gewinnes = gewinnen, L milia, Suet. – β) im Prozesse: iudicio (v. Kläger), Cic.: v. iudicium (v. Beklagten), Cic.: so auch causam suam, Ov.: sponsione (vom zur sponsio auffordernden Kläger) u. sponsionem (vom zur sponsio aufgeforderten Beklagten), Cic. (vgl. die Stellen bei Jordan Cic. Caecin. 31, 90. p. 276 sq.): Fabio vel iudice vincam, Hor.: ventum est (sc. in ius); vincimur, Ter.: aut enim vinco et iudicio dimittor, aut vincor et pacto absolvor, ex quo non debeo mercedem, si hanc primam causam fuero penes iudices victus; ita me omni modo liberat, si vincor, condicio, si vinco, sententia, Apul. flor. 18. p. 30, 17 sqq. (Kr.). – γ) in der Auktion, jmd. überbieten, Othonem, Cic. ad Att. 13, 29, 2 u. 33, 2. – δ) bei Amtsbewerbung: competitorem in suffragiis, Quint. 7, 1, 29. – ε) bei Meinungsstreit: Appius vicit, Liv.: vicit tamen in senatu pars illa, quae etc., Sall.: vicit tamen ea pars senatus, cui etc., Liv.: victi paucis sententiis, überstimmt, Liv.: u. von der Meinung selbst, haec sententia vicit, Liv. – m. allg. Acc. neutr., quae vicerant (was sie durchgesetzt hatten) publice valebant, Tac. ann. 12, 60.
    B) übtr., etw. bewältigen, besiegen, bestehen, über etw. Herr-, Meister werden, v. Pers.u.v. lebl. Subjj., a) übh.: non viribus ullis vincere posse ramum, Verg.: vincunt aequora navitae, Hor.: v. per-
    ————
    vigilio cibos (v. Verdauen), Plin.: victus somno, sopore, Liv. u. Ov.: victa labore viae, Ov.: vivendo vici mea fata, ich habe länger gelebt, als ich sollte, Verg. – (naves) neu turbine venti vincantur, Verg.: hi casses (linei) vel ferri aciem vincunt, halten aus, Plin.: v. noctem flammis (v. Fackeln), erhellen, Verg.: multa saecula durando, überdauern (v. einem Baum), Verg.: annus proventu horrea vincit, überlastet, Verg.: vincens horrea messis, Manil. – b) über eine Örtl. hinausgelangen, montes ascensu, übersteigen, Claud.: iam summas caeli Phoebus (Sonne) candentior arces vicerat, Val. Flacc.: victum mihi aequor, zurückgelegte, Val. Flacc.: aëra summum arboris iactu v., die luftigen Wipfel des B. überfliegen, Verg.
    II) bildl.: A) im allg., bewältigen, besiegen, überwinden, eines Ggstds. Herr-, Meister werden u. dgl., a) übh.: vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem, Cic.: animus vincetur et expugnabitur, Cic.: v. iram, Iustin.: gemitum, Tac.: silentium, brechen, Tac.: difficultates, Hirt. b.G.: spem regendi (sie zu lenken), keine Hoffnung mehr lassen, alle H. rauben (v. Elefanten), Liv. – b) durch Einwirkung auf jmds. Einsicht, Willen, Gefühl ihn überwinden, d.i. zur besseren Einsicht-, zum Nachgeben bringen, umstimmen, erweichen, bewegen, hinreißen, peccavi, fateor, vincor, gebe mich überwunden, bin
    ————
    zur Einsicht (über meinen Fehler) gelangt, Ter.: vinci a voluptate, Cic.: illius iniuriā victa (vermocht), Tac.: adulescentulus eadem audiendo victus est, gab sich überwunden, gab nach, Liv.: u. so victus genitor, besiegt (nachgebend), Verg.: labascit victus uno verbo, Ter.: victus patris precibus, Liv.: victi irā, Liv.: ira victa per preces, Ov.: victus animi respexit, überwältigt, hingerissen (von Sehnsucht) im Herzen, Verg. georg. 4, 491. – vincor m. folg. ut u. Konj., ich werde genötigt, gezwungen, ergo negatum vincor ut credam miser, Hor. epod. 17, 27: vi tormentorum victis quibusdam ut falsa adnuerent, Tac. ann. 14, 60.
    B) insbes.: 1) übertreffen, übersteigen, stellarum globi terrae magnitudinem facile vincebant, Cic.: opinionem vicit omnium, Cic.: exspectationem omnium, Cic.: beluas morum immanitate, Cic.: quamlibet mulierculam mollitiā, Hor.: odio qui posset vincere regem, Hor.: scribere quod Cassi opuscula vincat, Hor. – poet. m. folg. Infin., sed vincit longe prius ipsum expugnare caput, es ist weit besser usw., Hor. sat. 2, 5, 73: vir nulli victus vel ponere castra vel iunxisse ratem, von keinem übertroffen im Aufschlagen des Lagers usw., Sil. 5, 552: u. so Sil. 6, 142. – 2) siegend-, siegreich erweisen, dartun, a) m. folg. Acc. u. Infin.: vinco deinde bonum virum fuisse Oppianicum, hominem integrum etc., Cic.: id quidem me cupere dicendo vincere non postulo, Matius b. Cic.:
    ————
    profecto esse ita ut praedico vera vincam, Plaut. – b) m. folg. indir. Fragesatz: verbis ea vincere magnum quam sit etc., Verg. georg. 3, 289. – c) m. folg. ut u. Konj.: nec vincet ratio hoc, tantundem ut peccet idemque, qui etc., Hor. sat. 1, 3, 115. – d) absol.: si doceo non ab Habito, vinco ab Oppianico, Cic. Clu. 64. – 3) in der Umgangssprache: a) vincimus, vicimus, wir haben gewonnenes Spiel, unseren Zweck erreicht, cuius ut oblata est praesentia, Vicimus, inquit, Ov.: cui si esse in urbe tuto licebit, vicimus, Cic. – b) vicisti, du hast recht, viceris, du sollst recht (deinen Willen) haben, vincite, vincerent, ihr sollt, sie sollen recht (ihren Willen) haben, abi iam, vicisti, Plaut.: adducti (sunt a te) qui illam civem hinc dicant; viceris, Ter.: vincite, si ita vultis, Caes.: vincerent ac sibi haberent, dummodo scirent, Suet. – Partiz. Fut. Akt. in der Vulgärspr. vinciturus, Petron. 45, 10. Iul. Val. 1, 12 (19) extr.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > vinco

  • 27 Arbor

    1.
    arbor ( arbŏs, Lucr. 1, 774; 6, 786 Lachm.; Ov. M. 2, 212; id. F. 1, 153 (but Merk. arbor, in both places); Verg. E. 3, 56; id. G. 2, 57; 2, 81; id. A. 3, 27; 6, 206 Rib. al.: acc. arbosem, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.), ŏris, f. (m., INTER DVOS ARBORES, Inscr. Lyon, I. 27) [v. arduus].
    I.
    A tree.
    A.
    In gen.: arbores serere, to plant, Caecil. Stat. ap. Cic. Tusc. 1, 14, 31; Cic. Sen. 17, 59:

    poni,

    Verg. G. 2, 278:

    arbos se sustulit,

    id. ib. 2, 57:

    arbores putare,

    Cato, R. R. 32, 1: arbores frondescere, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 28, 69:

    arboribus frondes redeunt,

    Ov. F. 3, 237:

    arbos silvestris,

    Verg. E. 3, 70:

    ramosa,

    Lucr. 5 [1096]:

    umbrosa,

    Verg. G. 2, 66; so Ov. P. 4, 5, 41:

    ingens,

    Verg. G. 2, 81:

    alta,

    Ov. M. 15, 404:

    summa,

    Verg. G. 4, 557; so Ov. M. 12, 15:

    patula,

    id. ib. 1, 106:

    fertilis,

    Verg. G. 4, 142:

    in quibus (arboribus) non truncus, non rami, non folia sunt,

    Cic. de Or. 3, 46, 178:

    sub ramis arboris altae,

    Lucr. 2, 30, and Verg. A. 7, 108:

    arborum rami,

    Vulg. Sap. 17, 17:

    arbor nuda sine frondibus,

    Ov. M. 13, 690; Vulg. Marc. 11, 8:

    arborum cortices,

    Vulg. Job, 30, 4:

    arbores ab radicibus subruere,

    Caes. B. G. 6, 27; Plin. 16, 31, 56, § 130; Vulg. Matt. 3, 10:

    quarum (arborum) baca,

    Cic. Tusc. 1, 14, 31:

    jacent sua quāque sub arbore poma,

    Verg. E. 7, 54; Vulg. Lev. 26, 20:

    fructus arborum,

    Quint. 8, 5, 26; Vulg. Sap. 10, 7.—
    B.
    Spec. with gen. of species: alni, the alder-tree, Varr. R. R. 1, 7, 7:

    fici,

    the fig-tree, Cic. Fl. 17, 41; Vulg. Matt. 21, 19:

    arbores ficorum,

    Col. 11, 2, 59: arbor ficus (nom.), Vulg. Jud. 9, 10:

    abietis arbores,

    fir trees, Liv. 24, 3:

    arbor palmae,

    the palm-tree, Suet. Aug. 94:

    cupressūs,

    the cypress, id. Vesp. 5:

    arbor sycomorus,

    a sycamore, Vulg. Luc. 19, 4; so,

    arbor morus,

    ib. ib. 17, 6:

    arbores olivarum,

    olive trees, ib. Exod. 27, 20.— Poet.:

    Jovis,

    the oak-tree, Ov. M. 1, 106:

    Phoebi,

    the laurel-tree, id. F. 3, 139 (cf. id. ib. 6, 91:

    Apollinea laurus): Palladis,

    the olive-tree, id. A. A. 2, 518:

    arbor Herculea,

    the poplar, Verg. G. 2, 66 (cf.:

    Arborum genera numinibus suis dicata perpetuo servantur, ut Jovi aesculus, Apollini laurus, Minervae olea, Veneri myrtus, Herculi populus,

    Plin. 12, 1, 2, § 3; Phaedr. 3, 17) al.—
    II.
    Meton.
    A.
    Things made of wood (cf.: Mille sunt usus earum (arborum), sine quīs vita degi non possit. Arbore sulcamus, maria terrasque admovemus; arbore exaedificamus tecta;

    arborea et simulacra numinum fuere etc.,

    Plin. 12, 1, 2, § 5).
    1.
    A mast.
    (α).
    With mali:

    adversique infigitur arbore mali,

    Verg. A. 5, 504.—
    (β).
    Without mali, Luc. 9, 332; Sil. 3, 129; Paul. Sent. 1. 2, t. 3.—
    2.
    The lever or bar of a press, press-beam, Cato, R. R. 18, 4; 18, 12; Plin. 18, 31, 74, § 317.—
    3.
    An oar:

    centenāque arbore fluctum Verberat adsurgens,

    Verg. A. 10, 207.—
    4.
    A ship:

    Phrixeam petiit Pelias arbor ovem,

    the ship Argo, Ov. H. 12, 8.—
    5.
    The shaft of a javelin, a javelin, Stat. Th. 12, 769.—
    6.
    Euphemist.: arbor infelix, a gallows, gibbet:

    caput obnubito, arbori infelici suspendito,

    Cic. Rab. 4 fin.; Liv. 1, 26, 7; cf. Plin. 16, 26, 45, § 108 (Niebuhr, Röm. Gesch. I. § 365, compares the words of the Fries. law: am argen vordern Baum henken; cf. in Engl. to hang on the accursed tree).—
    B.
    The fabulous polypus, which was fancied to have arms like the branches of a tree:

    In Gaditano Oceano arbor in tantum vastis dispansa armis, ut fretum numquam intrāsse credatur,

    Plin. 9, 4, 3, § 8.
    2.
    Arbor infelix, a town and castle in Rhœtia, now Arbon, Tab. Peut.

    Lewis & Short latin dictionary > Arbor

  • 28 arbor

    1.
    arbor ( arbŏs, Lucr. 1, 774; 6, 786 Lachm.; Ov. M. 2, 212; id. F. 1, 153 (but Merk. arbor, in both places); Verg. E. 3, 56; id. G. 2, 57; 2, 81; id. A. 3, 27; 6, 206 Rib. al.: acc. arbosem, Paul. ex Fest. p. 15 Müll.), ŏris, f. (m., INTER DVOS ARBORES, Inscr. Lyon, I. 27) [v. arduus].
    I.
    A tree.
    A.
    In gen.: arbores serere, to plant, Caecil. Stat. ap. Cic. Tusc. 1, 14, 31; Cic. Sen. 17, 59:

    poni,

    Verg. G. 2, 278:

    arbos se sustulit,

    id. ib. 2, 57:

    arbores putare,

    Cato, R. R. 32, 1: arbores frondescere, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 28, 69:

    arboribus frondes redeunt,

    Ov. F. 3, 237:

    arbos silvestris,

    Verg. E. 3, 70:

    ramosa,

    Lucr. 5 [1096]:

    umbrosa,

    Verg. G. 2, 66; so Ov. P. 4, 5, 41:

    ingens,

    Verg. G. 2, 81:

    alta,

    Ov. M. 15, 404:

    summa,

    Verg. G. 4, 557; so Ov. M. 12, 15:

    patula,

    id. ib. 1, 106:

    fertilis,

    Verg. G. 4, 142:

    in quibus (arboribus) non truncus, non rami, non folia sunt,

    Cic. de Or. 3, 46, 178:

    sub ramis arboris altae,

    Lucr. 2, 30, and Verg. A. 7, 108:

    arborum rami,

    Vulg. Sap. 17, 17:

    arbor nuda sine frondibus,

    Ov. M. 13, 690; Vulg. Marc. 11, 8:

    arborum cortices,

    Vulg. Job, 30, 4:

    arbores ab radicibus subruere,

    Caes. B. G. 6, 27; Plin. 16, 31, 56, § 130; Vulg. Matt. 3, 10:

    quarum (arborum) baca,

    Cic. Tusc. 1, 14, 31:

    jacent sua quāque sub arbore poma,

    Verg. E. 7, 54; Vulg. Lev. 26, 20:

    fructus arborum,

    Quint. 8, 5, 26; Vulg. Sap. 10, 7.—
    B.
    Spec. with gen. of species: alni, the alder-tree, Varr. R. R. 1, 7, 7:

    fici,

    the fig-tree, Cic. Fl. 17, 41; Vulg. Matt. 21, 19:

    arbores ficorum,

    Col. 11, 2, 59: arbor ficus (nom.), Vulg. Jud. 9, 10:

    abietis arbores,

    fir trees, Liv. 24, 3:

    arbor palmae,

    the palm-tree, Suet. Aug. 94:

    cupressūs,

    the cypress, id. Vesp. 5:

    arbor sycomorus,

    a sycamore, Vulg. Luc. 19, 4; so,

    arbor morus,

    ib. ib. 17, 6:

    arbores olivarum,

    olive trees, ib. Exod. 27, 20.— Poet.:

    Jovis,

    the oak-tree, Ov. M. 1, 106:

    Phoebi,

    the laurel-tree, id. F. 3, 139 (cf. id. ib. 6, 91:

    Apollinea laurus): Palladis,

    the olive-tree, id. A. A. 2, 518:

    arbor Herculea,

    the poplar, Verg. G. 2, 66 (cf.:

    Arborum genera numinibus suis dicata perpetuo servantur, ut Jovi aesculus, Apollini laurus, Minervae olea, Veneri myrtus, Herculi populus,

    Plin. 12, 1, 2, § 3; Phaedr. 3, 17) al.—
    II.
    Meton.
    A.
    Things made of wood (cf.: Mille sunt usus earum (arborum), sine quīs vita degi non possit. Arbore sulcamus, maria terrasque admovemus; arbore exaedificamus tecta;

    arborea et simulacra numinum fuere etc.,

    Plin. 12, 1, 2, § 5).
    1.
    A mast.
    (α).
    With mali:

    adversique infigitur arbore mali,

    Verg. A. 5, 504.—
    (β).
    Without mali, Luc. 9, 332; Sil. 3, 129; Paul. Sent. 1. 2, t. 3.—
    2.
    The lever or bar of a press, press-beam, Cato, R. R. 18, 4; 18, 12; Plin. 18, 31, 74, § 317.—
    3.
    An oar:

    centenāque arbore fluctum Verberat adsurgens,

    Verg. A. 10, 207.—
    4.
    A ship:

    Phrixeam petiit Pelias arbor ovem,

    the ship Argo, Ov. H. 12, 8.—
    5.
    The shaft of a javelin, a javelin, Stat. Th. 12, 769.—
    6.
    Euphemist.: arbor infelix, a gallows, gibbet:

    caput obnubito, arbori infelici suspendito,

    Cic. Rab. 4 fin.; Liv. 1, 26, 7; cf. Plin. 16, 26, 45, § 108 (Niebuhr, Röm. Gesch. I. § 365, compares the words of the Fries. law: am argen vordern Baum henken; cf. in Engl. to hang on the accursed tree).—
    B.
    The fabulous polypus, which was fancied to have arms like the branches of a tree:

    In Gaditano Oceano arbor in tantum vastis dispansa armis, ut fretum numquam intrāsse credatur,

    Plin. 9, 4, 3, § 8.
    2.
    Arbor infelix, a town and castle in Rhœtia, now Arbon, Tab. Peut.

    Lewis & Short latin dictionary > arbor

  • 29 nitidus

    nĭtĭdus, a, um, adj. [niteo], shining, glittering, bright, polished, clear (class.; syn.: splendidus, lautus).
    I.
    Lit.:

    facite, sultis, nitidae ut aedes meae sint,

    Plaut. Stich. 1, 2, 8:

    in picturis alios horrida, inculta... contra alios nitida, laeta delectant,

    Cic. Or. 11, 36:

    nitidus juventā (anguis),

    Verg. G. 3, 437:

    caesaries,

    id. ib. 4, 337:

    caput solis,

    id. ib. 1, 467:

    ebur,

    Ov. M. 2, 3:

    aries nitidissimus auro,

    id. F. 3, 867:

    aether,

    Val. Fl. 3, 467:

    pisces,

    with gleaming scales, Ov. M. 1, 74:

    cujus turbavit nitidos exstinctus passer ocellos,

    Juv. 6, 8.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of animals, sleek, plump, fat:

    jumenta,

    Nep. Eum. 5, 6.—
    2.
    Of persons, well-conditioned, well-favored, healthy-looking:

    me pinguem et nitidum bene curatā cute vises,

    Hor. Ep. 1, 4, 15.—So, nitidis sensibus haurire aliquid, with fresh, unblunted, unsated senses, Claud. Cons. Mall. Theod. 193.—
    3.
    Good-looking, handsome, beautiful, neat, elegant, spruce, trim:

    nimis nitida femina,

    Plaut. Mil. 4, 2, 12; id. Aul. 3, 6, 4:

    quos pexo capillo nitidos videtis,

    Cic. Cat. 2, 10, 22:

    ex nitido fit rusticus,

    Hor. Ep. 1, 7, 83:

    villae,

    id. ib. 1, 15, 46:

    nitidioris vitae instrumenta,

    Plin. 13, 16, 30, § 100.—
    4.
    Of fields and plants, blooming, fertile, luxuriant:

    nitidae fruges arbustaque laeta,

    Lucr. 2, 594:

    campi nitidissimi viridissimique,

    Cic. Verr. 2, 3, 18, § 47:

    nitidissima arboris pars,

    Plin. 17, 14, 24, § 104. — Poet.:

    nitidissimus annus,

    rich, fertile, Ov. F. 5, 265.—
    5.
    Of the wrestling ring, in allusion to the oil with which the wrestlers' bodies were anointed: palaestrae, Mart. 4, 8, 5.—
    II.
    Trop., cultivated, polished, refined:

    nitidum quoddam genus verborum et laetum,

    Cic. de Or. 1, 18, 81:

    verba nitidiora,

    id. Part. 5, 17:

    Isocrates nitidus et comptus,

    Quint. 10, 1, 79:

    Messala,

    id. 1, 7, 35:

    oratio,

    id. 8, 3, 18; 49;

    orator,

    id. 12, 10, 78:

    nitida et curata vox,

    id. 11, 3, 26:

    hilares nitidique vocantur,

    Juv. 11, 178:

    vita nitidior,

    Plin. 13, 16, 30, § 100.—Hence, adv.: nĭtĭdē, splendidly, brightly, beautifully, magnificently:

    ut nitide nitet,

    Plaut. Truc. 2, 4, 3:

    cenare nitide,

    id. Cas. 3, 6, 19; cf. id. Cist. 1, 1, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > nitidus

  • 30 tuber

    1.
    tūber, ĕris, n. [from root tum, tumeo], a hump, bump, swelling, tumor, protuberance on animal bodies, whether natural or caused by disease.
    I.
    Lit.:

    cameli,

    Plin. 8, 18, 26, § 67:

    boum,

    id. 8, 45, 70, § 179:

    tubera... anserino adipe curantur,

    tumors, id. 30, 12, 33, § 107; so id. 22, 24, 50, § 107; 26, 14, 87, § 139 al.; cf.: colaphis tuber est totum caput, is one boil, i. e. is full of boils, Ter. Ad. 2, 2, 37.—Prov.:

    ubi uber, ibi tuber,

    there are no roses without thorns, App. Flor. p. 359, 29: qui ne tuberibus propriis offendat amicum Postulat, ignoscet verrucis illius, boils... warts, for great and slight faults, Hor. S. 1, 3, 73. —
    II.
    Transf., of plants.
    A.
    A knob, hard excrescence on wood:

    tuber utrumque arboris ejus,

    Plin. 16, 16, 27, § 68; 16, 43. 84, § 231; 25, 8, 54, § 95.—
    B.
    A kind of mushroom, a truffle, moril, a favorite article of food among the Romans, Plin. 19, 2, 11, § 33:

    tenerrima verno esse,

    id. 19, 3, 13, § 37 sq.; Juv. 5, 116; 5, 119; 14, 7; Mart. 13, 50, 2.—
    C.
    Tuber terrae.
    1.
    Mole-hill, as a term of abuse, Petr. 58.—
    2.
    Another name for the cyclaminon, Plin. 25, 9, 67, § 115.
    2.
    tŭber, ĕris, m. and f.
    I.
    Fem., a kind of apple-tree, Plin. 16, 25, 42, § 103; Col. 11, 2, 11; Pall. Jan. 15, 20; id. Sept. 14, 1.—
    II.
    Masc., the fruit of this tree, Plin. 15, 14, 14, § 47; Mart. 13, 42, 1; 13, 43, 2; Suet. Dom. 16.

    Lewis & Short latin dictionary > tuber

  • 31 ustulo

    ustŭlo, āvi, ātum, 1, v. a. [id.].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to burn a little, to scorch, singe (very rare;

    syn. amburo): palos,

    Vitr. 5, 12:

    taleas oleagineas,

    id. 1, 5:

    caput ferventi ferro,

    i. e. to crisp the hair, Auct. Priap. 46.—
    * B.
    Pregn., to burn up, consume by fire:

    scripta lignis,

    Cat. 36, 8.—
    * II.
    Transf., to pinch, nip, or blast with cold:

    gemmas (arboris) frigoris aurā,

    Auct. Priap. 62.

    Lewis & Short latin dictionary > ustulo

См. также в других словарях:

  • Theatrum Chemicum — Page One of Theatrum Chemicum Volume I. Published 1602, Oberursel by Lazarus Zetzner. Theatrum Chemicum ( Chemical Theatre ), is a compendium of early alchemical writings published in six volumes over the course of six decades. The first three… …   Wikipedia

  • Theatrum chemicum — Theatrum chemicum, volumen I, página 1, publicado en 1602 en Oberursel, por Lazarus Zetzner. Theatrum chemicum («Teatro químico») es un compendio de escritos alquímicos tempranos publicados en seis volúmenes a lo largo de seis décadas. Los tres… …   Wikipedia Español

  • ARBOR — inter Numina Idololatrarum. Cuiusmodi cultum antiquissimum fuisse, arguit Iudaica superstitio, a Cananaeis veterib. hausta et ad gentes postmodum alias illata. Hinc Hoseae c. 4. v. 13. Super capita montium sacrificabant et super colles,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • LIBER — I. LIBER Deus vini, qui et Bacchus, et Dionysius dicitur. Multos autem fuisse Liberos ostendit Diod. Sic. quorum longe celeberrimus est, qui semele et Iove genitus fertur, quem tertium fuisse autumant, et Thebis Boeotiis natum, qui Liber… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PSITTACUS — pluchritudinis inter aves primas tulit, a Statio, l. 2. Sylv. 4. Epicedio in Psittacum Melioris Atedii, ubi psittacum iungens Pavoni ac Phasiano ait, v. 25. Psittacus ille plagae viridis regnator Eoae, Quem non gemmata volucris Funonia caudâ… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CANOPUS — I. CANOPUS Aegypti civitas, distans ab Alexandria 120. stadiis, et Serapidis celebri templô clara, ex qua ortum ferunt Claudianum Poetam. Dicta quasi Canobus, a Canobo Amyclaeo, Menelai navis gubernatore ibi sepulto. Nam, divictâ Troiâ, in… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • HARPOCRATIS Dei pridem effossa est imaguncula ex Mutinensibus ruinis — quae ita erat efficta. Puer erat imberbis, nudus, qui dextrâ indice os obsignabat, sinistrâ vero deorsum exstentâ sustinebat cornucopiae sursum ad aurem pertingens, frugibus refertum, inter quas eminebat nux pinea. Dei vero caput mitrâ Aegyptiacâ …   Hofmann J. Lexicon universale

  • INCENSUM — recentioris Latinitatis auctoribus, idem quod θυμίαμα Uranio in Arabicis, apud Steph. ubi tus hoc nomine per excellentiam denotatur, quod hodieque Eucens Galli vocant: alias in genere pro suffimento. Cuiusmodi suffimentorum s. thymiamatum usus in …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MORA — I. MORA Ptolem. oppid. Corsicae exstinctum, in ora Boreali apud Opinum oppid. inde 4. mill. pass. in Ortum, a Bastia 12. fere, Centurinum versus; Villa de Mori vulgo. II. MORA apud Corn. Nepotem Iphicrate, c. 2. Hôc exercitis moram… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • NASSOVIA — I. NASSOVIA Arx, leu Moura, in ora aurea Guineae, quadrangularis est, in scopulo et probe munita, cum vico amplo, in regno Acanii parvi. Vide Arx Nassovia. II. NASSOVIA Insul. maris Indici, versus oram Occidentalein Sumatrae ad austrum Insulae… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PINEA Corona — Panis olim fuit. Silius Ital. l. 13. v. 331. Cingit acuta comas et opacat tempora pinus, Ac parva erumpunt rubicundâ cornua fronte. Quae proin καλὸς ςτέφανος, pulchra corona, dicitur Philostrato, in Imagin. Hinc et hircus ei offerendus apud… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»