Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

capessere

  • 1 capessere

    приобретать, получать (1. 1 C. 8, 58. 1. 2 C. 10, 32).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > capessere

  • 2 capesso

    capesso, ĕre, ivi (ii), itum - tr. - [st2]1 [-] chercher à prendre, chercher à atteindre, saisir, prendre. [st2]2 [-] se diriger vers, tendre à, gagner (un lieu). [st2]3 [-] prendre sur soi, se charger de, s'attacher à, s'acquitter de, accomplir, entreprendre, engager; pratiquer.    - capessere fugam: prendre la fuite. ut segregaret pugnam eorum capessit fugam, Liv. 1: *pour séparer leur combat, il prit la fuite*, pour les semer et les combattre un à un, il prit la fuite.    - se capessere domum: se rendre vite à la maison.    - rem publicam capessere: embrasser la carrière politique.    - primus gradus capessendae rei publicae, Nep.: [son premier pas pour administrer les affaires publiques]= ses débuts dans la carrière politique.    - pericula capessere: affronter les dangers.    - pugnam capessere: engager le combat.
    * * *
    capesso, ĕre, ivi (ii), itum - tr. - [st2]1 [-] chercher à prendre, chercher à atteindre, saisir, prendre. [st2]2 [-] se diriger vers, tendre à, gagner (un lieu). [st2]3 [-] prendre sur soi, se charger de, s'attacher à, s'acquitter de, accomplir, entreprendre, engager; pratiquer.    - capessere fugam: prendre la fuite. ut segregaret pugnam eorum capessit fugam, Liv. 1: *pour séparer leur combat, il prit la fuite*, pour les semer et les combattre un à un, il prit la fuite.    - se capessere domum: se rendre vite à la maison.    - rem publicam capessere: embrasser la carrière politique.    - primus gradus capessendae rei publicae, Nep.: [son premier pas pour administrer les affaires publiques]= ses débuts dans la carrière politique.    - pericula capessere: affronter les dangers.    - pugnam capessere: engager le combat.
    * * *
        Capesso, capessis, capessi, capessum, secundum Diomedem, vel capessiui, capessitum, penul. prod. secundum Priscianum: verbum est actiuum nam dicimus Capesso, Capessor. Significat autem Capere. Prendre, Empoigner.
    \
        Capessere cibum hiatu oris et dentibus ipsis. Cic. Prendre viande.
    \
        Ad saxum capessit. Subaudi iter. Il prend son chemin, Il s'en va droict à, etc.
    \
        Quo nunc capessis tu te hinc aduorsa via? Plaut. Où t'en vas tu? Où t'en tournes tu?
    \
        Capessere se domum. Plaut. S'en aller en la maison.
    \
        Montem capessere. Valer. Flac. Monter la montaigne.
    \
        Capessere se in alta maris. Plaut. Se mettre en la haulte mer, Se jecter en pleine mer.
    \
        Capessere se praecipitem ad malos mores. Plaut. Se tourner à meschanceté.
    \
        Capessere arma vel bellum. Liu. Empoigner les armes, Entreprendre la guerre.
    \
        Curas imperii. Plin. iunior. Prendre le soing et gouvernement.
    \
        Cursum ad aliquem. Plaut. Prendre sa course droict à aucun.
    \
        Fugam. Liu. Prendre la fuite.
    \
        Honorem. Tacit. Estre establi et instalé en quelque estat ou dignité.
    \
        Imperia vel iussa alicuius. Virgil. Mettre en effect ou en execution ce qu'on nous a commandé.
    \
        Libertatem. Cic. Se mettre en liberté.
    \
        Locum medium. Cic. Tascher de parvenir au milieu.
    \
        Munia. Colum. Prendre aucunes charges et cures.
    \
        Obsidia. Tacit. Prendre la charge d'assieger les villes.
    \
        Oculis capessere aliquid. Liu. Regarder.
    \
        Pastum. Cic. Pasturer.
    \
        Principium facinoris. Tacit. Entreprendre.
    \
        Pugnam. Liu. Se combatre, et frapper.
    \
        Recta. Horat. Aller le droict chemin, Suyvre vertu.
    \
        Rempublicam. Sallust. Mettre la main à la republique.
    \
        Vrbem aliquam. Cic. S'en aller en quelque ville.

    Dictionarium latinogallicum > capesso

  • 3 capesso

    căpesso ( căpisso, Pac. ap. Non. p. 227, 1), īvi (Sall. H. 3, 68 Dietsch; Tac. A. 15, 49), or ii (Tac. A. 12, 30: capessi, given by Diom. p. 367 P., and by Charis. ap. Prisc. p. 902 ib., but apparently erroneously; cf. Struve, p. 198, and lacesso), ītum (acc. to Prisc. l. l. part. fut. capessiturus, Tac. A. 6, 48), 3, v. desid. a. [capio].
    I.
    Lit., to seize, take, or catch at eagerly, to snatch at, lay hold of (capesso = desidero capere, Prisc. l. l.;

    rare but class.): alia animalia cibum partim oris hiatu et dentibus ipsis capessunt, partim unguium tenacitate adripiunt,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    pastus,

    id. ib.:

    arma,

    Verg. A. 3, 234; Ov. M. 11, 378.—
    B.
    Of relations of place, to strive to reach a place or limit, to betake one ' s self to, to go to, to repair or resort to; constr. usu. with acc.; ante-class. [p. 283] also capere se in or ad aliquem locum.
    (α).
    With acc.:

    omnes mundi partes undique medium locum capessentes nituntur aequaliter,

    Cic. N. D. 2, 45, 115:

    superiora capessere,

    id. Tusc. 1, 18, 42:

    Melitam,

    id. Att. 10, 9, 1:

    Italiam,

    Verg. A. 4, 346:

    turris,

    id. ib. 11, 466:

    montem,

    Val. Fl. 4, 316:

    aethera,

    Sil. 4, 480.—
    (β).
    Se in or ad aliquem locum:

    quam magis te in altum capessis, tam aestus te in portum refert,

    Plaut. As. 1, 3, 6:

    nunc pergam... me domum capessere,

    id. Am. 1, 1, 106; Titin. ap. Serv. ad Verg. A. 4, 346.—
    (γ).
    With adverb. dat.:

    quo nunc capessis te,

    Plaut. Bacch. 1, 2, 5; id. Rud. 1, 2, 89; 1, 2, 83.—
    II.
    Trop.
    A.
    To take hold of any thing with zeal, to take upon one ' s self, take in hand, to undertake, enter upon, engage in, execute, manage (the most usu. signif.; cf. I. A.): Pac. ap. Non. p. 227, 1:

    nunc ad senem cursum capessam,

    Plaut. Capt. 4, 1, 9:

    viam,

    Liv. 44, 2, 8:

    alicujus imperia,

    Plaut. Trin. 2, 2, 23:

    jussa,

    to perform, execute, Verg. A. 1, 77; Plaut. Aul. 4, 1, 4; so, capessere rem publicam, to undertake affairs of state, to engage in public affairs, administer (differing, by the idea of zealous co-operation and activity, from accedere ad rem publicam, which designates merely the entering upon a public office or duty), Cic. Sest. 6, 14; id. de Or. 3, 29, 112; id. Att. 1, 17, 10; 16, 7, 7; Sall. C. 52, 5; id. J. 85, 47; Nep. Them. 2, 1; Liv. 3, 69, 5; Tac. A. 1, 24; 12, 41; 16, 26; id. H. 4, 5; 4, 39; Suet. Tib. 25; Quint. 12, 3, 1:

    civitatem,

    Plin. Pan. 39, 5:

    orbem terrae,

    Tac. A. 11, 34; 12, 5:

    magistratus,

    id. Agr. 6:

    imperium,

    id. A. 13, 4; 14, 26:

    vigintiviratum,

    id. ib. 3, 29:

    provincias,

    id. ib. 6, 27:

    officia in republică,

    id. ib. 6, 14 Halm:

    curas imperii,

    Plin. Pan. 66, 2:

    laborem cum honoribus,

    Sall. H. 1, 48, 9 Dietsch:

    bellum,

    Liv. 26, 25, 5:

    pugnam,

    to commence, id. 2, 6, 8; 10, 5, 4; Tac. A. 12, 30; id. H. 3, 16; 5, 17:

    proelium,

    Just. 2, 12:

    partem belli,

    Liv. 31, 28, 4:

    partem pugnae,

    id. 26, 5, 15:

    fugam,

    to take to flight, id. 1, 25, 7:

    principium facinoris,

    Tac. A. 15, 49:

    inimicitias,

    id. ib. 5, 11:

    noctem in castris tutam et vigilem,

    to pass, id. ib. 4, 48:

    divorsa,

    Sall. H. 3, 68 Dietsch:

    tuta et salutaria,

    to adopt, Tac. A. 15, 29:

    parata,

    id. ib. 6, 37:

    meliora,

    id. ib. 6, 48 et saep.:

    libertatem,

    Sall. H. 3, 61, 2 Dietsch; Cic. Phil. 10, 9, 19: recta, * Hor. S. 2, 7, 7.—
    2.
    Esp., to lay hold of with the mind, to comprehend, understand:

    in capessendis naturae sensibus,

    Gell. 12, 1, 11.—
    B.
    To betake one ' s self to, enter upon (cf. I. B.):

    quam (filius) se ad vitam et quos ad mores praecipitem inscitus capessat,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 2.—
    2.
    With the idea of completed action, to attain to, to reach a person or thing: neque (te) posse corde capessere, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v 44 Vahl.).

    Lewis & Short latin dictionary > capesso

  • 4 Krieg

    Krieg, bellum (im allg., auch = Streit übh.). – arma, ōrum,n. pl. (Waffen, meton. = bellum). – tumultus (jeder plötzlich entstandene K., bes. in der Nähe Roms). – militia (Kriegsdienst). – der K. auf Leben u. Tod, bellum internecīvum: K. zur See, zu Lande, b. navale ac maritimum; b. terrestre: K. im Innern, b. intestinum (auch = im Hause zwischen Mann und Frau); b. intestinum ac domesticum; b. civile (Bürgerkrieg): der K. um Mutina herum, bellum, quod apud Mutinam gestum est: K. mit den Galliern, b. Gallicum; b. cum Gallis gestum: K. mit den Seeräubern, b. piraticum: K. mit den Sklaven, b. servile: K. mit den Tribunen (= Streit, Kampf), b. tribunicium: K. für oder wegen der Religion, heiliger K., b. pro religionibus (od. pro sacris) susceptum. – im K., (in) bello; belli tempore: im K. u. Frieden, domi bellique; [1502] domi belloque; domi militiaeque: sowohl im K. als im Frieden, et domi et militiae;et domi et belli: entweder im K. od. im Frieden, vel domi vel belli: gleich groß im K. u. Frieden, magnus bello nec minor pace; nonpraestantior in armis quam in toga. – K. veranlassen, verursachen, anstiften, erregen, bellum movere, commovere, concitare, excitare; causam armorum esse; bellum facere, jmdm., alci, oder in einem Lande, inalqaterra: den K. beschließen, bellum decernere (vom Senat); bellum iubere (v. Volk): jmdm, den K. ankündigen, erklären, bellumalci indicere (auch übtr., z.B. der Philosophie, philosophiae). – den K. anfangen, eröffnen, bellum inchoare od. incipere; belli initiumfacere: bellum gerere coepisse: sich in einen K. einlassen (im Vertrauen auf seine Kräfte), bellum suscipere, mit jmd., cum alqo (auch uneig. = sich in Streit einl.): jmd. mit K. überziehen, K. mit jmd. anfangen, bellum od. armaalci (oder alci terrae) inferre (aber nicht inalqam terram, was = bellum in alqam terram transferre od. transmittere, d.i. den K. in ein Land spielen); arma capere od. ferrecontra alqm (die Waffen gegen jmd. ergreifen od. tragen); bello alqm oder tentare oder lacessere (jmd. mit Waffen in der Hand besehden). – in den K. gehen, ziehen, abire militatum. militiam capessere (Kriegsdienste nehmen, v. Soldaten); bellum capessere (an den Begebenheiten des Kriegs teilnehmen, v. Soldaten, von einer Volksmasse übh.); ad bellum oder in castra proficisci (ins Feld rücken, v. Feldherren u. von Soldaten): mit jmd. gegen einen in den K. ziehen, bellum capessere cumalqo adversusalqm: es wird K., bellum essecoepit: ein K. bricht aus, bellum oritur od. cooritur; belli initium fit od. nascitur: ein K. entbrennt heftig, bellum exardescit.

    K. führen, bellum gerere, bellare od. (als stärkerer u. feierlicherer Ausdruck) belligerare (mit den Waffen in der Hand Feindseligkeiten ausüben); bellum habere (im Kriegszustande sein, Krieg haben): glücklich K. führen, bellumprospere gerere. – den K. führen, bellumagere (den K. betreiben, den Plan dazu entwerfen und das zur Ausführung desselben Nötige anordnen); bellum administrare (die Oberaufsicht u. Verwaltung des Kriegs haben, vom Oberanführer): den K. durch einen Legaten führen lassen, bellum per legatum administrare. – K. mit jmd. führen, α) = gegen jmd., bellare, belligerare, bellum gerere cum alqo od. contra od. adversus alqm (im allg); bellum habere susceptum cum alqo (sich mit jmd. in K. eingelassen haben); castra hahere contra alqm (gegen jmd. im Felde stehen); bello od. armis persequi alqm (jmd. mit Krieg, mit Waffen verfolgen, um ihn zu züchtigen, um Rache an ihm zu nehmen): mit Worten gegen Waffen Krieg führen, bellumgerere contra arma verbis. β) – verbündet mit jmd., bellum gerere cum alqo: mit jmd. gegen einen, bellum gerere cum alqo adversus alqm. – den K. aufgeben, bellandi consilium deponere, abicere (den beabsichtigten K. aufgeben); bellum desinere, deponere.coeptum bellum omittere, dimittere (den [1503] bereits begonnenen, geführten K. einstellen): den K. endigen, beendigen, zu Ende bringen, dem K. ein Ende machen, belli od. bellandi finem facere (im allg.); ab armis discedere (durch freiwillige Niederlegung der Waffen); bellum conficere od. perficere. debellare (durch Gewalt der Waffen, durch gänzliche Aufreibung der Streitkräfte des Feindes); bellum componere (durch gütlichen Vergleich oder einen Friedenstraktat): einen K. vollkommen beendigen, nullam partem belli relinquere; totius belli confectorem esse; bellum tollere, delere: einen K. ziemlich beendigen, seinem Ende nahe bringen (bes. durch einen Hauptschlag), bellum profligare: der K. wurde mit einem Treffen, mit einem Sch lage beendigt, uno proelio debellatum est.

    deutsch-lateinisches > Krieg

  • 5 cibus

    cĭbus, cĭbi, m. [st2]1 [-] nourriture, aliment. [st2]2 [-] repas, mets, plat; pâture. [st2]3 [-] suc nourricier (des plantes), sève.    - cibŭs, ūs, m. arch. Prisc.    - cibum capere (capessere, sumere): prendre de la nourriture.    - hospes non multi cibi, Cic.: hôte qui mange peu.    - caseus maximi cibi, Varr.: fromage très nourrissant.    - flentes orabant, ut se in servitutem receptos cibo juvarent, Caes. BG. 7: en pleurs, ils demandaient qu’on voulût bien les accepter comme esclaves et leur donner quelque nourriture.    - far tostum cibo salubrius est, Plin.: le blé grillé donne une nourriture plus saine.    - lupinum homini in cibo est, Plin.: le lupin est un aliment pour l'homme.    - post cibum, Suet.: après le repas.    - cibus animalis, Cic.: l'élément nutritif puisé dans l'air.    - cibo meo, Plaut.: à mes dépens.    - cibus furoris, Ov.: l'aliment de la fureur.    - hamos abdit cibus, Tib.: l'appât cache l'hameçon.
    * * *
    cĭbus, cĭbi, m. [st2]1 [-] nourriture, aliment. [st2]2 [-] repas, mets, plat; pâture. [st2]3 [-] suc nourricier (des plantes), sève.    - cibŭs, ūs, m. arch. Prisc.    - cibum capere (capessere, sumere): prendre de la nourriture.    - hospes non multi cibi, Cic.: hôte qui mange peu.    - caseus maximi cibi, Varr.: fromage très nourrissant.    - flentes orabant, ut se in servitutem receptos cibo juvarent, Caes. BG. 7: en pleurs, ils demandaient qu’on voulût bien les accepter comme esclaves et leur donner quelque nourriture.    - far tostum cibo salubrius est, Plin.: le blé grillé donne une nourriture plus saine.    - lupinum homini in cibo est, Plin.: le lupin est un aliment pour l'homme.    - post cibum, Suet.: après le repas.    - cibus animalis, Cic.: l'élément nutritif puisé dans l'air.    - cibo meo, Plaut.: à mes dépens.    - cibus furoris, Ov.: l'aliment de la fureur.    - hamos abdit cibus, Tib.: l'appât cache l'hameçon.
    * * *
        Cibus, cibi. Toute sorte de viandes.
    \
        Fames vetitorum ciborum. Oui. Envie de manger viandes defendues.
    \
        Hora cibi. Ouid. L'heure de prendre son repas.
    \
        Nouitate cibi capi. Lucret. Estre affriandé d'une viande nouvelle.
    \
        Maturus cibo. Plin. Qui est tant meur qu'il est bon à manger.
    \
        Onustus cibo. Cic. Qui a trop mangé, Chargé de viande.
    \
        Penuria cibi. Lucret. Disette, ou faulte de viande.
    \
        Satias cibi. Lucret. Saoulement.
    \
        Varietas cibi et copia. Cic. Diversité et abondance.
    \
        Cibi auidus. Terent. Aspre à la viande, Goulu.
    \
        Contenti cibis nullo cogente creati. Ouid. Qui se contentoyent des viandes que nature produisoit d'elle mesme sans le labeur des hommes.
    \
        Expers cibi. Ouid. Qui ne mange point.
    \
        Acuti cibi. Plin. iunior. Qui donnent appetit.
    \
        Alienus cibus. Terent. Repeue franche, quand on disne aux despens d'autruy.
    \
        Anceps. Plin. Viande dangereuse.
    \
        Conditiuus cibus. Colum. De reserve, et de provision.
    \
        Crudus cibus. Iuuenal. Qui n'est point digeré en l'estomach.
    \
        Diurnus. Claud. La portion pour un jour.
    \
        Fallaces cibi. Ouid. Amorce, ou Appast.
    \
        Frigidi et repositi cibi fastidium mouent. Quintil. Viandes gardees.
    \
        Illiberalis cibus. Plin. Viande à povres gens.
    \
        Imperfectus. Iuuenal. Qui n'est point digeré, Viande indigeste.
    \
        Inuisus. Ouid. Qu'on hait.
    \
        Lautus. Terent. Bien apprestee et assaisonnee.
    \
        Lenis. Celsus. Qui n'est point aigre ne forte.
    \
        Lentus. Ouid. Qu'on masche à loisir et lentement.
    \
        Operosus cibus. Plin. Difficile à digerer.
    \
        Robustus. Cels. Qui soustiens fort, Qui est de grand nourrissement.
    \
        Perpetuus. Plaut. Qui ne fault point.
    \
        Simplex. Plin. Une sorte de viande.
    \
        Solitus. Ouid. Accoustumee.
    \
        Summus. Pli. Ce qu'on mange le dernier apres toute autre viande, Le dernier més.
    \
        Tetri cibi. Claud. Ordes et villaines, qu'on ha en horreur.
    \
        Vilis cibus. Horat. Qui ne couste gueres.
    \
        Adiicere cibo. Cels. Augmenter la pitance, Donner plus à manger.
    \
        Cibis aliquid apponere. Plaut. Mesler parmi.
    \
        Capere cibum. Cic. Prendre sa refection ou son repas.
    \
        Capere cibum cum aliquo. Terent. Manger avec aucun.
    \
        Capessere cibum. Cic. Prendre.
    \
        Carpere cibos digitis. Ouid. Prendre.
    \
        Concoquere cibum. Cic. Digerer.
    \
        Conficere cibos. Plin. Mascher bien menu. C'est aussi digerer.
    \
        Deducere cibum. Terent. Diminuer la pitance, Restraindre les morceaulx.
    \
        Deficiente cibo perire. Ouid. Mourir de faim.
    \
        Ingerere cibum aegroto. Celsus. Luy presenter la viande, et le presser de manger.
    \
        Libare cibum digitis. Ouid. Attoucher doulcement.
    \
        Mitificare. Cic. Digerer.
    \
        Minuere. Celsus. Diminuer la pitance.
    \
        Mitigare. Cic. Cuire.
    \
        Aues teneris infirmisque foetibus cibos ore suo collatos partiuntur. Quintil. Distribuent.
    \
        Peragere cibum. Plin. Digerer en l'estomach.
    \
        Praegustare cibos. Ouid. Faire l'essay de la viande.
    \
        Repositi cibi. Quintil. Viandes gardees.
    \
        Secretus cibo, id est a cibo secretus. Lucr. Qui n'ha que manger.
    \
        Seruire cibo suo. Plaut. A ses despens.
    \
        In cibo est homini. Plin. Les hommes en mangent.
    \
        Vacare cibo. Cels. Ne point manger.
    \
        Vincuntur cibi praecipue peruigilio. Plin. Se digerent.
    \
        Mali cibus. Ouid. Nourriture et entretenement de mal.

    Dictionarium latinogallicum > cibus

  • 6 obsidium

    [st1]1 [-] obsidĭum, ĭi, n.: - [abcl][b]a - siège. - [abcl]b - attaque. - [abcl]c - danger, piège, embuscade. - [abcl]d - Col. soin attentif, précaution, surveillance, vigilance.[/b] [st1]2 [-] obsidĭum, ĭi, n. [obses]: condition d'otage, otage.    - obsidio datus, Tac.: donné comme otage.    - obsidia capessere, Tac.: prendre des otages.
    * * *
    [st1]1 [-] obsidĭum, ĭi, n.: - [abcl][b]a - siège. - [abcl]b - attaque. - [abcl]c - danger, piège, embuscade. - [abcl]d - Col. soin attentif, précaution, surveillance, vigilance.[/b] [st1]2 [-] obsidĭum, ĭi, n. [obses]: condition d'otage, otage.    - obsidio datus, Tac.: donné comme otage.    - obsidia capessere, Tac.: prendre des otages.
    * * *
        Obsidium, obsidii. Col. Assiegement, ou le siege de devant une ville.
    \
        Capessere obsidia. Tacit. Entreprendre les assiegements, Prendre la charge des assiegements.
    \
        Dare aliquem obsidio. Tacit. Bailler en ostage.
    \
        Facere obsidium. Gell. Assieger.
    \
        Soluere obsidium. Tacit. Lever le siege.

    Dictionarium latinogallicum > obsidium

  • 7 pugna

    pūgna, ae, f. (pugno), der Kampf Mann gegen Mann, sowohl vom Kampfe einzelner als ganzer Heere, das Gefecht, Treffen ( während proelium das Treffen zwischen zwei Heeren, die Schlacht bezeichnet; vgl. Caes. b. G. 3, 4. § 3 diuturnitate pugnae hostes defessi proelio excedebant), I) eig. u. meton.: A) eig.: a) im allg.: p. singularis, Zweikampf, Macr. u. Sulp. Sever.: p. equestris, Cic.: p. pedestris, Verg.: p. navalis, Cic.: p. gladiatorum, Suet.: p. mala (unglückliches), Cic.: p. Cannensis (eig. u. übtr.), s. Cannae( unter Cannae): pugna Leuctrica, Pharsalica, Cic.: pugna Cannarum, Trasumeni, bei K., am Tr., Liv.: pugna ad lacum Regillum facta, Liv., u. bl. pugna apud Regillum lacum, Liv.: pugna navalis ad Tenedum, Cic., apud Salamina, Nep.: genus hoc est ex essedis pugnae, Caes.: pugnam capessere, Liv. (s. Drak. Liv. 10, 5, 4): pugnam manu capessere, selbst handgemein werden, Tac.: pugnam edere, Liv.: pugnam ciere, Liv.: pugnam committere, Cic., cum alqo, Cic.: pugna atrox concitatur (entspinnt sich), Liv.: pugnam inter se conserere, Liv.: ad pugnam elicere, Liv.: pugnam incipere, Liv., instaurare, Liv.: pugnam inire, Liv.: pugnam restituere, Liv.: pugna paulisper recrudescit, Liv.: pugnā decertare, Caes.: pugnam navalem facere (liefern), Nep.: pugnare pugnam, s. pūgno: pugnam detrectare, Liv.: ex pugna se eripere, Cic.: in pugnam prodire, Liv.: ad pugnam procedere, Liv.: equites primos ab utroque cornu in pugnam educere, Liv.: interesse pugnae navali apud Salamina, Nep.: integri profligatam pugnam acceperunt, übernahmen in frischer Kraft den schon beinahe verlorenen Kampf, Liv.: in prima pugna Brutus et Aruns invicem se occīderunt, Eutr.: nonnumquam res ad manus atque ad pugnam vocabatur, zur Schlägerei (bei Trinkgelagen), Cic.: pugna iam in manus, iam ad gladios venerat, Liv. – b) insbes., das Kampfspiel, pugna quinquennis Graia Elide, Ov. met. 14, 325. – B) meton.: a) die zum Treffen aufgestellte Schlachtlinie, das Treffen, ordinata per principes hastatosque ac triarios pugna, Liv.: pugnam mediam tueri, das Mitteltreffen, Liv.: pugnam mutare, Curt. – b) der Kampf = Krieg, non Siciliae illis adversa pugna in ore est, sed Graeciae victoria, Iustin. 5, 4, 17. – II) übtr.: a) der Kampf, Streit, doctissimorum hominum, Cic.: litterarum, der Gelehrten, Plin.: pugna adversus dolorem, Gell. 12, 5, 2: pugnas edere, Cic. – b) der ( listige) Streich (vgl. Brix Plaut. capt. 583), iam aliquid pugnae dedit (hat gespielt), Plaut.: u. so dabit pugnam denuo, Ter.: priusquam istam pugnam pugnabo, dabo aliam pugnam claram et commemorabilem, Plaut. – c) v. Beischlaf, Mart. 10, 38, 6.

    lateinisch-deutsches > pugna

  • 8 fliehen

    fliehen, I) v. intr.fugere, absol. od. ab, ex loco. – profugere, absol. od. ex loco, in locum (fortfliehen, fliehend sich fortbegeben). – fugam petere, capere, capessere (die Flucht ergreifen). – fugae se mandare, se committere. in fugam se dare, se conferre od. (eilig) in fugam se conicere (sich auf die Flucht begeben). – fugā se recipere ad alqm (zu jmd. flüchten). – terga vertere (den Rücken wenden, bes. von Soldaten). – in fugam effundi od. se effundere (sich in die Flucht ergießen, von einer großen Menge). – in fuga esse (auf der Flucht begriffen sein). – diffugere (der eine dahin, der andere dorthin fliehen, auseinanderstieben, von mehreren). – die königlichen Bedienten fliehen, fit fuga regis apparitorum: sogleich flieht man (flieht alles), statim fuga fit: man floh an allen Orten, fuga passim fieri coepta est. – zuerst s., initium fugae facere: über Hals und Kopf s., praecipitem sese mandare fugae: wohin. s., fuga petere alqd (z.B. auf einen Baum, arborem: ins Lager, castra); confugere od. fugam capessere alqo: nach einer andern Seite hin s., fugam petere in aliam partem: zu jmd. s., confugere od. profugere ad alqm (um Schutz zu suchen); transfugere ad alqm (als Überläufer): vor jmd. s., fugere alqm: vor etwas, fugere, refugere alqd. Vgl. »entfliehen«. – II) v. tr.fugere, defugere (dem, was schon gegenwärtig ist, zu entrinnen suchen). – vitare. devitare. evitare (meiden, dem, was kommen will, aus dem Wege gehen). – jmd. fliehen, alcis aditum sermonemque defugere. Fliehen, das, fuga (Flucht, auch uneig., Sucht zu vermeiden, z.B. aller Anstrengung, laboris). – vitatio. devitatio (das Vermeiden).

    deutsch-lateinisches > fliehen

  • 9 Laufbahn

    Laufbahn, I) eig.: curriculum. – spatium. stadium (eig. die Strecke, die man zu durchlaufen hat; stadium [στάδιον] in bezug auf die olympischen Spiele). – die L. betreten, in stadium ingredi: in der L. laufen, stadium currere; in spatio decurrere: die L. durchlaufen, ad calcem decurrere. – II) uneig: a) übh.: spatium, z.B. mitten auf der L. des Ruhms abgerufen werden, ex medio gloriae spatio revocari. – cursus (z.B. honorum). – b) insbes.: α) die Laufbahn des Lebens: vitae curriculum, spatium. – seine L. durch laufen, [1551] vitae spatium decurrere; aetatem decurrere: seine irdische L. beschließen, corpore solutum ad proprias sedes evolare; illuc ex his vinculis ferri. – β) Wirkungskreis, Karriere; z.B. die politische L. betreten, rem publicam capessere; ad rem publicam accedere: in seiner politischen L., in re publica gerenda. – die wissenschaftliche L. betreten, ad litterarum studium se conferre: die militärische L. betreten, militiam capessere.

    deutsch-lateinisches > Laufbahn

  • 10 decorus

    decōrus, a, um [decor] [st2]1 [-] qui convient, convenable, bienséant, décent. [st2]2 [-] orné, décoré, paré. [st2]3 [-] beau, aimable, gracieux, élégant, distingué, noble.    - avec abl. - facinora neque te decora neque tuis virtutibus, Plaut. Mil.: actes qui ne conviennent ni à toi ni à tes vertus.    - avec dat. - color albus decorus deo est, Cic. Leg. 2, 18, 45: la couleur blanche convient à la divinité.    - avec ad - decorus ad ornatum, Cic.: qui sert à la parure.    - avec pro - decorum pro causa ratus, si... Tac. H. 3: pensant que ce serait bien pour sa cause si...    - avec ab - boves decori ab aspectu, Col. 6: boeufs de belle apparence.    - decorus aliqua re: embelli par qqch, orné de qqch, paré de qqch.    - Phoebus fulgente decorus arcu, Hor.: Phébus paré de son arc brillant.    - ductores ostro decori, Virg. En. 5: les chefs rehaussés par la pourpre.    - arma decora, Sall.: riches armes.    - aedes decora, Hor.: maison bien parée.    - erat superciliis decoris et naso rectissimo, Amm. 25: il avait les sourcils bien dessinés et le nez parfaitement rectiligne.    - sentit nihil umquam elegans, nihil decorum, Cic. Div. 1: il ne pense jamais rien d'élégant, rien de convenable.    - decorum, i, n.: la convenance, la bienséance, le décorum.    - ex eo decoro, quod poetae sequuntur, Cic.: d'après ces convenances qu'observent les poètes.    - Zeus decorissimus, Apul. Mag.: Zeus très noble.    - decorum est + inf.: il convient de; il est beau de, il est noble de.    - decorum erat tum capessere pugnam ducibus, Liv. 2: il était alors glorieux pour les consuls de prendre part au combat.    - decorum est + prop. inf.: il convient que, il convient de.
    * * *
    decōrus, a, um [decor] [st2]1 [-] qui convient, convenable, bienséant, décent. [st2]2 [-] orné, décoré, paré. [st2]3 [-] beau, aimable, gracieux, élégant, distingué, noble.    - avec abl. - facinora neque te decora neque tuis virtutibus, Plaut. Mil.: actes qui ne conviennent ni à toi ni à tes vertus.    - avec dat. - color albus decorus deo est, Cic. Leg. 2, 18, 45: la couleur blanche convient à la divinité.    - avec ad - decorus ad ornatum, Cic.: qui sert à la parure.    - avec pro - decorum pro causa ratus, si... Tac. H. 3: pensant que ce serait bien pour sa cause si...    - avec ab - boves decori ab aspectu, Col. 6: boeufs de belle apparence.    - decorus aliqua re: embelli par qqch, orné de qqch, paré de qqch.    - Phoebus fulgente decorus arcu, Hor.: Phébus paré de son arc brillant.    - ductores ostro decori, Virg. En. 5: les chefs rehaussés par la pourpre.    - arma decora, Sall.: riches armes.    - aedes decora, Hor.: maison bien parée.    - erat superciliis decoris et naso rectissimo, Amm. 25: il avait les sourcils bien dessinés et le nez parfaitement rectiligne.    - sentit nihil umquam elegans, nihil decorum, Cic. Div. 1: il ne pense jamais rien d'élégant, rien de convenable.    - decorum, i, n.: la convenance, la bienséance, le décorum.    - ex eo decoro, quod poetae sequuntur, Cic.: d'après ces convenances qu'observent les poètes.    - Zeus decorissimus, Apul. Mag.: Zeus très noble.    - decorum est + inf.: il convient de; il est beau de, il est noble de.    - decorum erat tum capessere pugnam ducibus, Liv. 2: il était alors glorieux pour les consuls de prendre part au combat.    - decorum est + prop. inf.: il convient que, il convient de.
    * * *
        Decorus, pen. prod. Adiectiuum. Plin. Beau.
    \
        Decorus ab aspectu. Columel. Beau à regarder, Qui fait beau veoir.
    \
        Decora caesaries. Virgil. Belle perruque et bien seante.
    \
        Disputatio non ita decora alicui. Cic. Non gueres honneste ne bien seante.
    \
        Lachrymae decorae. Terent. Virgil. Larmes bien seantes.
    \
        Vix satis decorum videretur eum pluris dies esse in Crassi Tusculano. Cic. Il ne sembleroit guere honneste qu'il fust long temps, etc.
    \
        Valde decorum est, patere domos hominum illustrium illustribus hospitibus. Cic. C'est chose fort honneste, etc. Il est fort honneste, etc.

    Dictionarium latinogallicum > decorus

  • 11 sors

    sors, sortis, f.    - nom. sing. sortis (Plaut.) - abl. sing. sorte, qqf. sorti. [st1]1 [-] sort, action de tirer au sort, tirage au sort.    - sorte provinciam nactus Hispaniam citeriorem, ex ea triumphum deportavit, Nep.: le sort lui donna le gouvernement de l'Espagne citérieure, d'où il revint avec le triomphe.    - sortes ducere: tirer au sort.    - extra sortem: sans recourir au tirage au sort.    - Sempronius cui ea provincia sorti evenit, Liv. 4: Sempronius, à qui revint cette charge par tirage au sort.    - (praetor) cui Sicilia provincia sorti evenisset, Liv. 29: (le préteur) à qui la province de Sicile était échue par le sort. [st1]2 [-] lot (tiré au sort), portion de bien, part, partage; tâche (tirée au sort), emploi, fonction, tour de rôle.    - tertiae sortis loca, Sen.: les lieux du troisième lot (les enfers, dernier des trois lots partagés entre les fils de Saturne).    - Flaccus urbanam, Laevinus peregrinam sortem in juris dictione habuit, Liv. 23: par tirage au sort, Flaccus eut la juridiction sur les citoyens (= devint préteur urbain) et Lévinus fut chargé de rendre la justice aux étrangers (= devint préteur pérégrin).    - litterae allatae sunt Q. Minuci a Pisis: comitia suae sortis esse, Liv. 35: on reçut la lettre que Q. Minucus avait écrite de Pise, déclarant que c'était à lui de présider les comices.    - numquam ex urbe afuit nisi sorte, Cic. Planc.: il n'a été absent de Rome que pour des raisons de service.    - Cornelius Sulla urbanam et peregrinam (provinciam sortitus est), quae duorum ante sors fuerat, Liv. 25: Cornélius Sulla eut par tirage au sort la juridiction de la ville et celle des étrangers, fonctions qui avaient été autrefois du ressort de deux magistrats.    - ut suae quisque provinciae sortem tueretur, Liv.: que chacun restât dans ses attributions. [st1]3 [-] bulletin, boule, tablette (pour tirer des noms au sort), nom.    - cum de consularibus mea prima sors exisset, Cic. Att. 1: comme mon nom était sorti le premier parmi les consulaires.    - ut cujusque sors exciderat, Liv.: à mesure que chaque nom sortait de l'urne.    - ponere sortes in sitellam, Liv.: mettre les bulletins dans l'urne. [st1]4 [-] prédictions (inscrites sur des tablettes tirées au sort); arrêt du destin, réponse du sort, oracle, divination.    - sortes: petites tablettes de bois, qu'un enfant mettait dans l'urne et en retirait, pour donner une réponse de la divinité à celui qui consultait l'oracle.    - sortes oraculi: prédictions de l'oracle.    - alicui sortes edere: faire des prédictions à qqn.    - Italiam Lyciae jussere capessere sortes, Virg. En. 4: les oracles du Lycien (d'Apollon, le Lycien) m'ont ordonné de prendre rapidement l'Italie.    - neque responsa sortium ulli alii committere ausus, Liv. 1: n'osant confier la réponse des oracles à personne d'autre. [st1]5 [-] sort (heureux ou malheureux), hasard, destin, destinée, fatalité.    - Sors, Sortis, m.: le Sort, le Destin (divinité romaine, fille ainée de Saturne, selon Ovide).    - nescia mens hominum fati sortisque futurae, Virg. En. 10: l'esprit humain ignore le destin et son sort futur.    - ferrea sors vitae difficilisque premit, Ov. Tr. 5: le sort inflexible et difficile de ma vie m'accable.    - ab aevi sors mea principiis fuit inrequieta, Ov. M. 2: depuis le début de ma vie, mon sort fut de toujours connaître l'inquiétude. [st1]6 [-] sort, rang, condition; sorte, catégorie.    - sors tua mortalis, Ov. M. 2: ta condition est celle d'un mortel.    - homines ultimae sortis, Suet.: des hommes d'une très humble condition.    - feminea (altera) sors, Ov.: le sexe féminin.    - Saturni sors ego prima fui, Ov.: je suis la fille ainée de Saturne.    - onerosior altera sors est, Ov. M. 9: la charge d'une fille est trop lourde. [st1]7 [-] le capital (somme principale).    - multiplici sorte exsoluta, Liv. 6: alors que l'emprunt avait été remboursé plusieurs fois.
    * * *
    sors, sortis, f.    - nom. sing. sortis (Plaut.) - abl. sing. sorte, qqf. sorti. [st1]1 [-] sort, action de tirer au sort, tirage au sort.    - sorte provinciam nactus Hispaniam citeriorem, ex ea triumphum deportavit, Nep.: le sort lui donna le gouvernement de l'Espagne citérieure, d'où il revint avec le triomphe.    - sortes ducere: tirer au sort.    - extra sortem: sans recourir au tirage au sort.    - Sempronius cui ea provincia sorti evenit, Liv. 4: Sempronius, à qui revint cette charge par tirage au sort.    - (praetor) cui Sicilia provincia sorti evenisset, Liv. 29: (le préteur) à qui la province de Sicile était échue par le sort. [st1]2 [-] lot (tiré au sort), portion de bien, part, partage; tâche (tirée au sort), emploi, fonction, tour de rôle.    - tertiae sortis loca, Sen.: les lieux du troisième lot (les enfers, dernier des trois lots partagés entre les fils de Saturne).    - Flaccus urbanam, Laevinus peregrinam sortem in juris dictione habuit, Liv. 23: par tirage au sort, Flaccus eut la juridiction sur les citoyens (= devint préteur urbain) et Lévinus fut chargé de rendre la justice aux étrangers (= devint préteur pérégrin).    - litterae allatae sunt Q. Minuci a Pisis: comitia suae sortis esse, Liv. 35: on reçut la lettre que Q. Minucus avait écrite de Pise, déclarant que c'était à lui de présider les comices.    - numquam ex urbe afuit nisi sorte, Cic. Planc.: il n'a été absent de Rome que pour des raisons de service.    - Cornelius Sulla urbanam et peregrinam (provinciam sortitus est), quae duorum ante sors fuerat, Liv. 25: Cornélius Sulla eut par tirage au sort la juridiction de la ville et celle des étrangers, fonctions qui avaient été autrefois du ressort de deux magistrats.    - ut suae quisque provinciae sortem tueretur, Liv.: que chacun restât dans ses attributions. [st1]3 [-] bulletin, boule, tablette (pour tirer des noms au sort), nom.    - cum de consularibus mea prima sors exisset, Cic. Att. 1: comme mon nom était sorti le premier parmi les consulaires.    - ut cujusque sors exciderat, Liv.: à mesure que chaque nom sortait de l'urne.    - ponere sortes in sitellam, Liv.: mettre les bulletins dans l'urne. [st1]4 [-] prédictions (inscrites sur des tablettes tirées au sort); arrêt du destin, réponse du sort, oracle, divination.    - sortes: petites tablettes de bois, qu'un enfant mettait dans l'urne et en retirait, pour donner une réponse de la divinité à celui qui consultait l'oracle.    - sortes oraculi: prédictions de l'oracle.    - alicui sortes edere: faire des prédictions à qqn.    - Italiam Lyciae jussere capessere sortes, Virg. En. 4: les oracles du Lycien (d'Apollon, le Lycien) m'ont ordonné de prendre rapidement l'Italie.    - neque responsa sortium ulli alii committere ausus, Liv. 1: n'osant confier la réponse des oracles à personne d'autre. [st1]5 [-] sort (heureux ou malheureux), hasard, destin, destinée, fatalité.    - Sors, Sortis, m.: le Sort, le Destin (divinité romaine, fille ainée de Saturne, selon Ovide).    - nescia mens hominum fati sortisque futurae, Virg. En. 10: l'esprit humain ignore le destin et son sort futur.    - ferrea sors vitae difficilisque premit, Ov. Tr. 5: le sort inflexible et difficile de ma vie m'accable.    - ab aevi sors mea principiis fuit inrequieta, Ov. M. 2: depuis le début de ma vie, mon sort fut de toujours connaître l'inquiétude. [st1]6 [-] sort, rang, condition; sorte, catégorie.    - sors tua mortalis, Ov. M. 2: ta condition est celle d'un mortel.    - homines ultimae sortis, Suet.: des hommes d'une très humble condition.    - feminea (altera) sors, Ov.: le sexe féminin.    - Saturni sors ego prima fui, Ov.: je suis la fille ainée de Saturne.    - onerosior altera sors est, Ov. M. 9: la charge d'une fille est trop lourde. [st1]7 [-] le capital (somme principale).    - multiplici sorte exsoluta, Liv. 6: alors que l'emprunt avait été remboursé plusieurs fois.
    * * *
        Sors, sortis, f. g. Cic. Sort, ou Fortune.
    \
        Mala sors praedae. Ouid. La part et portion du butin qui est escheue à aucun.
    \
        Quod non suae sortis id negotium esset. Liu. Pourtant que cest affaire n'appartenoit à son estat.
    \
        AEqualis sors. Horat. Pareille sort et condition.
    \
        Gratam sortem habemus. Ouid. Nous avons aggreable nostre sort et condition, et nous en contentons.
    \
        Irrequieta. Ouid. Maniere de vivre qui n'est jamais en repos.
    \
        Miserandae sortis asellus. Ouid. De miserable estat et condition.
    \
        Mortalis sors. Ouid. Condition subjecte à la mort.
    \
        Ratio dedit mihi sortem. Horat. Par bonne raison et meure deliberation j'ay esleu une certaine profession et estat ou maniere de vivre.
    \
        Tori sorte gaudens. Ouid. Joyeuse d'estre si noblement mariee.
    \
        Fors obiecit mihi sortem. Horat. Fortune m'a baillé une facon et maniere de vivre. Saturni sors ego prima fui. Ouid. Je suis la premiere fille, ou le premier enfant de Saturne.
    \
        Sors. Virgil. Fatale destinee.
    \
        Sors. Terent. Le sort et principal d'une somme d'argent qu'on baille à usure ou interest.
    \
        Sors. Virgil. Jugement.
    \
        Tristi sorte damnatur catenae. Sil. Regulus est condamné à estre enchainé et enferré en prison.
    \
        Sorte sumus lecti. Ouid. Par sort, Par lot.
    \
        Renuntiari extra sortem. Cic. Estre declaré et publié Magistrat pour jecter le sort qui le sera.
    \
        Coniicere sortes in hydriam. Cic. Jecter les bulletins, ou petits billets, ou lots dedens, etc.
    \
        Sortes. Valer. Max. Les oracles et responses des dieux.
    \
        Fatigare sortes. Lucret. Importuner les dieux pour avoir oracle et response d'eulx.
    \
        Sortem trahere. Suet. Mettre hors de l'urne.
    \
        Sorte trahere. Virgil. Dispenser quelque chose par sort.

    Dictionarium latinogallicum > sors

  • 12 pugna

    pūgna, ae, f. (pugno), der Kampf Mann gegen Mann, sowohl vom Kampfe einzelner als ganzer Heere, das Gefecht, Treffen ( während proelium das Treffen zwischen zwei Heeren, die Schlacht bezeichnet; vgl. Caes. b. G. 3, 4. § 3 diuturnitate pugnae hostes defessi proelio excedebant), I) eig. u. meton.: A) eig.: a) im allg.: p. singularis, Zweikampf, Macr. u. Sulp. Sever.: p. equestris, Cic.: p. pedestris, Verg.: p. navalis, Cic.: p. gladiatorum, Suet.: p. mala (unglückliches), Cic.: p. Cannensis (eig. u. übtr.), s. Cannensis ( unter Cannae): pugna Leuctrica, Pharsalica, Cic.: pugna Cannarum, Trasumeni, bei K., am Tr., Liv.: pugna ad lacum Regillum facta, Liv., u. bl. pugna apud Regillum lacum, Liv.: pugna navalis ad Tenedum, Cic., apud Salamina, Nep.: genus hoc est ex essedis pugnae, Caes.: pugnam capessere, Liv. (s. Drak. Liv. 10, 5, 4): pugnam manu capessere, selbst handgemein werden, Tac.: pugnam edere, Liv.: pugnam ciere, Liv.: pugnam committere, Cic., cum alqo, Cic.: pugna atrox concitatur (entspinnt sich), Liv.: pugnam inter se conserere, Liv.: ad pugnam elicere, Liv.: pugnam incipere, Liv., instaurare, Liv.: pugnam inire, Liv.: pugnam restituere, Liv.: pugna paulisper recrudescit, Liv.: pugnā decertare, Caes.: pugnam navalem facere (liefern), Nep.: pugnare pugnam, s. pugno: pugnam detrectare, Liv.: ex pugna se eripere,
    ————
    Cic.: in pugnam prodire, Liv.: ad pugnam procedere, Liv.: equites primos ab utroque cornu in pugnam educere, Liv.: interesse pugnae navali apud Salamina, Nep.: integri profligatam pugnam acceperunt, übernahmen in frischer Kraft den schon beinahe verlorenen Kampf, Liv.: in prima pugna Brutus et Aruns invicem se occīderunt, Eutr.: nonnumquam res ad manus atque ad pugnam vocabatur, zur Schlägerei (bei Trinkgelagen), Cic.: pugna iam in manus, iam ad gladios venerat, Liv. – b) insbes., das Kampfspiel, pugna quinquennis Graia Elide, Ov. met. 14, 325. – B) meton.: a) die zum Treffen aufgestellte Schlachtlinie, das Treffen, ordinata per principes hastatosque ac triarios pugna, Liv.: pugnam mediam tueri, das Mitteltreffen, Liv.: pugnam mutare, Curt. – b) der Kampf = Krieg, non Siciliae illis adversa pugna in ore est, sed Graeciae victoria, Iustin. 5, 4, 17. – II) übtr.: a) der Kampf, Streit, doctissimorum hominum, Cic.: litterarum, der Gelehrten, Plin.: pugna adversus dolorem, Gell. 12, 5, 2: pugnas edere, Cic. – b) der ( listige) Streich (vgl. Brix Plaut. capt. 583), iam aliquid pugnae dedit (hat gespielt), Plaut.: u. so dabit pugnam denuo, Ter.: priusquam istam pugnam pugnabo, dabo aliam pugnam claram et commemorabilem, Plaut. – c) v. Beischlaf, Mart. 10, 38, 6.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pugna

  • 13 capessō

        capessō īvī or iī, ītūrus, ere, desid.    [capio], to seize eagerly, snatch at, lay hold of: cibum dentibus: arma, V.: principium libertatis capessendae. —Of places, to strive to reach, betake oneself to, repair to, resort to: medium locum: turrīs, V.— Fig., to take hold of with zeal, take up, take in hand, undertake, enter upon, engage in, execute, manage: bellum, L.: pugnam manu, Ta.: iussa, to execute, V.: recta capessens, with upright purpose, H.: partem decoris, L.: magistratūs, Ta.: audacia ad pericula capessenda, facing, L.: capessere rem p., to enter political life.
    * * *
    capessere, capessivi, capessitus V TRANS
    grasp, take, seize eagerly; undertake, manage; pursue w/zeal; carry out orders

    Latin-English dictionary > capessō

  • 14 alterorsus

    Латинско-русский словарь > alterorsus

  • 15 bellum

    ī n. [из арх. duellum]
    b. gerere cum aliquo C и adversum aliquem Nep — вести войну с кем-л.
    b. capessere L, QCпредпринять войну
    b. inīre cum aliquo L — вступить в войну с кем-л.
    b. contrahere alicui cum aliquo L — вовлечь кого-л. в войну с кем-л.
    b. ducere Cs (trahere C) — затягивать войну
    domi bellique (арх. locativus), тж. belli domique и domi belloque Lи в мирное время и во время войны
    3) поэт. бой, сражение Sl, V etc.
    4) pl. войска (bella transferre O; ingentia bella transportare PJ)

    Латинско-русский словарь > bellum

  • 16 ferveo

    ferbuī, —, ēre и fervo, fervi, —, ere
    1)
    а) кипеть, бурлить, клокотать (aqua fervens C)
    sociorum olla male fervet погов. Pt — горшок друзей плохо кипит, т. е. рассчитывать на их помощь (в беде) нельзя
    б) нагреваться, быть горячим ( rota fervet PM)
    3) поэт. бушевать, быть в волнении, волноваться (amnis, aequor fervet H, V; omnia fervunt vento V)
    4) блистать, сверкать ( litora fervunt flammis V)
    5) гореть, пылать (f. irā Acc, Sil и ab ira O; fervet avaritiā pectus H)
    Veneris lampăde f. ирон. Jбыть страстно влюблённым

    Латинско-русский словарь > ferveo

  • 17 vigil

    I ilis adj.
    1) бодрствующий, не спящий
    2)
    aies v. Ogallus gallinaceus
    б) неусыпный ( curae O); ночной ( questus St); насторожённый ( auris St); горящий всю ночь, негаснущий ( lucernae H); неугасимый, вечно горящий (ignis V, O)
    3) бдительный (canis H; custodia O); зоркий ( oculi V)
    4) проведённый без сна, бессонный ( nox T)
    II vigil, ilis m.
    1) караульный, страж C, L etc.
    2) pl. ночная охрана (созданная в Риме при Августе) Su, Pt, Dig

    Латинско-русский словарь > vigil

  • 18 bellum

    bellum, ī, n. ( aus duellum [w. s.]; eig. der Zweikampf, dah.) I) der Krieg, A) eig.: domesticum, Cic.: intestinum, Liv.: domesticum et intestinum, post hominum memoriam crudelissimum ac maximum, Cic.: bella domestica et externa, Cic.: b. sociale, Liv.: piraticum, Varr. u. Cic.: b. civile, Cic.: navale, Cic.: terrestre, Liv.: iustum, pium, iustum piumque, Liv.: impium, Liv.: segne, Liv.: grave et periculosum, Cic.: acerbum, Cic.: cruentum, Vell.: internecivum, Liv.: sumptuosum, Liv.: inexpiabile, Flor.: Africum, s. Āfricus: Africanum, Parthicum, transalpinum, Hispaniense, Cic.: b. Peloponnesiacum, Cic., Peloponnesium, Nep.: b. Iugurthinum, Hor.: Punicum, Cic. – bellum Samnitium, mit den S., Liv.: bella trium regum, mit drei K., Liv.: bellum Romanorum cum Philippo, Liv.: novum cum Antiocho instabat bellum, Liv. – exitus erant bellorum aut mites aut necessarii, Cic.: omnium bellorum terrā marique quies, Liv. – abesse bello, Liv., toto bello, Caes.: alqm mittere ad bellum, Sall. fr.: proficisci ad od. in bellum, s. pro-ficīscor: b. facere, s. facio no. I, B, 1, β: b. concitare, excitare, suscitare, Cic.: b. concire, Liv.: b. movere, commovere, Cic.: b. conflare, Cic.: b. moliri, Liv.: de bello cogitare, Caes.: ad b. animum intendere, Sall.: totus et mente et animo in bellum insisto, Caes.: in bellum incumbere, Caes. – b. parare od. comparare, Cic.: b. apparare, Nep.: b. moliri, Liv. epit., b. moliri animo, Vell., b. moliri adversus alqm, Liv. epit.: b. instruere, b. facere atque instruere, Cic. – b. nuntiare, b. denuntiare, b. indicere, b. denuntiare et indicere, Cic. (u. so indicta finitimis bella et gesta cum civibus, Sen.). – b. capessere, Liv. u. Curt. (s. Mützell Curt. 3, 2 [4], 2): b. consciscere, Liv. – b. suscipere, Cic.: b. sumere, Sall., sumere cum alqo, Liv.: b. incipere, Sall. u. Liv.: b. coepisse adversus alqm, Liv.: b. inchoare, Cic.: b. inire cum alqo, Liv.: belli initium facere, Sall., od. capere, Caes.: belli civilis initia invitum suscipere, extrema non libenter persequi, Cic. – alci bellum cum alqo contrahere, Liv.: b. lacessere, Cic.: b. intendere, Liv.: bello tentare, Cic.: b. pace mutare, Sall. – b. alci inferre, Cic.: b. inferre contra patriam, Cic.: b. inferre in provinciam, Cic.: bello persequi alqm, Cic. – b. administrare, b. agere, b. gerere, s. ad-ministro, ago, 1. gero. – b. prorogare, Cic. – b. patientiā suā alere, Cic.: b. alere et fovere omnibus consiliis, Liv.: bellum se ipsum alit, Liv.: bellum adiuvare viribus suis, Liv. – b. coquere, Liv. – b. ducere (in die Länge ziehen), Caes.: b. trahere, Cic. – b. ponere, Sall. u. Liv., od. deponere, Cic.: b. componere, Cic.: b. omittere, Liv., belli consilia omittere, Liv. – b. conficere, ambulando conficere, Cic.: b. patrare, Sall.: bellum perficere, Liv.: b. profligare, Tac.: profligatum bellum ac paene sublatum, Cic.: b. non modo restinctum, sed etiam inflammatum, Cic. – b. exstinguere, b. restinguere, b. delere, Cic.: b. affectum et, vere ut dicam, paene confectum videmus, Cic. – belli consilium renovare, Caes.: bellum renovare, b. redintegrare, Cic.: b. instaurare, Liv. – bellum differre, Liv.: bellum continuare, Liv. – tumultum ex tumultu, bellum ex bello serere, Sall. fr.: bella ex bellis serere, Liv. – b. impendet, Cic., od. imminet, Liv.: b. ante portas est, Liv.: incidit (es tritt ein, bricht aus) id bellum, Cic., Caesarianum civile bellum, Nep. – b. exsistit, Cic.: b. oritur, b. exoritur, b. nascitur, Cic.: b. exardescit, Liv.: convenientes manus dissipare, ne quod belli initium nasceretur, Caes.: b. renascitur, Cic., od. redit, Liv.: bellum ad Trebiam consistit, kommt vorläufig zum Stehen, Liv. – bello ardet Syria, Cic. – bella erunt (es wird geben), Verg. – in bello, im Kriege, Cic.: in bello... in pace, Sall. u. Liv.: in pace... in bello, Sen. rhet.: in bello praedonum, Cic.: in bello Philippi, Liv.: in civili bello, Cic.: in eo bello, Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 46, 6. Kühnast Liv. Synt. S. 180 f.): mit einem Genet. od. Adjekt. auch bl. bello, wie bello Romanorum, Cic.: Pyrrhi bello, mit P., Cic.: u. so bello Antiochi, Aur. Vict.: Veienti bello, Cic.: bello Romano, Africo, Liv.: trium regum bellis, Liv.: eo bello, Liv.: bello, quo etc., Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 46, 6. Kühnast Liv. Synt. S. 181). – u. der Lokativ. belli = im Kriege, Ter. heaut. 112. Cic. de rep. 2, 56. – beide (bello u. belli) gew. verb. mit domi, wie vel domi vel belli, Cic.: vel belli vel domi, Apul.: od. belli domique, domi bellique, bello domique, domi belloque, Liv.; vgl. Drak. Liv. 1, 34, 12. Alschefski Liv. 9, 26. p. 517, 8. – inter pacem et bellum medium nihil, Cic.: bellum aliquando sine tumultu; at sine bello tumultus numquam, Cic.: ubi ad bellum et castra ventum sit, Cic.: fassus est, non proelio modo se, sed bello victum, Liv.: Thucydides res gestas et bella narrat et proelia, Cic. – B) übtr.: b. tribunicium, Streit, Gezänk mit den Tr., Liv.: b. indicere philosophis, Cic.: cum omnibus improbis aeternum b. esse susceptum, Cic.; vgl. bellum gerimus, sed non pari condicione, contra arma verbis, Cic. – bellum intestinum ab uxore contra me comparatum, Rutil. Lup. – miluo est quoddam b. quasi naturale cum corvo, Cic. – II) meton.: a) wie urspr. πόλεμος, Treffen, Kampf, Schlacht, im Sing. b. Enn., Sall. u.a. Histor.: im Plur. b. Verg. u.a. Dichtern, s. die Auslgg. zu Sall. Cat. 9, 4. Drak. Liv. 3, 61, 2. Mützell Curt. 3, 10 (25), 3. v. 118. Benecke Iustin. 2, 12, 23. Paucker De latin. scriptt. hist. Aug. p. 137. Deder. Dict. 2, 4 u. 38. Thiel Verg. Aen. 2, 439. – b) Plur. bella, Kriegsmassen = Massen Kriegsvölker, Danubius duratus glacie ingentia tergo bella transportat, Plin. pan. 12, 3.

    lateinisch-deutsches > bellum

  • 19 capesso

    capesso, īvī, ītūrus, ere (Desider. von capio), nach etwas mit Verlangen, Eifer greifen, etwas eifrig, hastig ergreifen, etw. packen, erpacken, I) im engern Sinne: A) eig.: arma, Verg. Aen. 3, 234. Ov. met. 11, 378: cap. pastum u. cap. cibum oris hiatu et dentibus (v. Tieren), Cic. de nat. deor. 2, 121 sq. – B) übtr.: 1) etwas ergreifen, nehmen = zu tun beginnen od. sich zu eigen machen, a) übh.: cursum ad alqm, Plaut.: eam potissimum viam, einschlagen, Liv.: fugam, Liv.: nunc quam spem, quam opem, aut consili quid capessam? Plaut.: noctem in castris tutam et vigilem, sicher und wachsam zubringen, Tac.: otium, die Ruhe aufsuchen, Tac.: egregium spectaculum oculis, sich verschaffen, Liv.: libertatem, Cic. u. Sall. fr.: candorem, Pacuv. fr. – b) insbes., ein Geschäft, Amt usw. mit Eifer ergreifen, mit Eifer u. Ernst sich einer Sache annehmen, sie übernehmen, -betreiben u. dgl., alcis imperia, Plaut.: iussa, Verg.: rem publicam, sich dem (höhern) Staatsdienst zu widmen beginnen, die politische Laufbahn einschlagen, Cic., Sall. u.a.: u. so civitatem, Plin. pan.: magistratus, imperium, honores, provincias, Tac.: bellum, Liv. u. Curt., od. partem belli, Liv. (s. Mützell Curt. 3, 2 [4], 2. Drak. Liv. 9, 40, 12): proelium, pugnam, Liv. (s. Drak. Liv. 10, 5, 4): pugnam manu, selbst handgemein werden, Tac. – 2) mit dem Geiste ergreifen =fassen, begreifen, verstehen, in capessendis naturae sensibus tam obsurduit, ut etc., Gell. 12, 1, 11. – II) im weitern Sinne, nach einem Orte od. Ziele hinstreben, hineilen, hinwandern u. dgl., A) eig.: omnes mundi partes medium locum capessentes, Cic.: animus superiora capessat necesse est, muß notwendig nach den höhern Regionen streben, Cic. (das. auch superiora petunt): c. Melitam, Cic.: c. Italiam, Verg. – dah. se c., sich eilig begeben, hineilen, horsum se, Plaut.: se intro, Apul.: se in altum, Plaut.: se domum, Titin. fr. u. Plaut.: auch bl. quo capessit, Plaut.: quo nunc capessis hinc, Plaut. – B) übtr.: 1) se ad alqd, sich in etw. stürzen, quam (filius) se ad vitam et quos ad mores praecipitem inscitus capessat, Plaut. Bacch. 1077. – 2) hinstrebend etw. erreichen, neque (te) posse corde capessere, doch nimmer vermocht ich dich zu erspähen, Enn. bei Cic. de div. 1, 40. – / arch. capissam = capessam, Pacuv. tr. 52. – Perf. auch capessi nach Diom. 370, 12 u. Prisc. 10, 46; aber capessisse bei Liv. 10, 5, 4 u. capessisset bei Tac. ann. 13, 25 können als synk. Formen nicht als Beweis angeführt werden, u. statt capesserunt ist bei Iustin. 6, 3, 11 capessunt zu lesen, da Präsens-Formen vorhergehen.

    lateinisch-deutsches > capesso

  • 20 confero

    cōn-fero, contulī, collātum (conlātum), cōnferre, I) zusammentragen, -bringen, 1) übh. von allen Seiten herbeitragend zusammenbringen, zusammenschaffen, von allen Seiten beischaffen, aufhäufen, auf einen Punkt (Haufen) vereinigen, a) eig.: materiam, Caes.: aggerem, Auct. b. Alex.: frumentum, Caes.: arma, einliefern, Caes.: u. so militaria signa, Caes.: cibos ore suo (v. Vögeln), Quint.: membra undique, Hor.: omnia arma ex oppido, Caes. – uvas in fiscellam, Col.: sarcinas, impedimenta, signa in unum locum, Caes.: ligna circa casam, Nep.: dentes in corpore, Ov. – b) übtr., zusammenstellen, zusammenfassen, malend, plura in unam tabulam opera, Quint. – schriftlich, ex immensa diffusaque legum copia optima quaeque et necessaria in paucissimos libros, Suet.: res Romanas Graeco peregrinoque sermone in historiam, Iustin. – im Ausdruck, rem in pauca, Plaut.: in versus sic verba sua duos, Ov. – u. (mit zu ergänzendem Objekt) conferamus igitur in pauca, Cic.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, Cic.: quam potero in verba conferam paucissima, Plaut.

    2) beisteuernd zusammenbringen, zusammenschießen, aufbringen, entrichten, beitragen, beisteuern, a) eig. (s. Arntzen Aur. Vict. de vir. ill. 19, 7), aes (v. Volke), Ov.: aes certatim (v. Volke), Val. Max.: so bes. collato aere (durch eine Beisteuer an Geld), zB. alqm funerare, Sen., statuam statuere, Suet.: u. so collatis quadrantibus alqm sepelire, Aur. Vict. – c. pecuniam, pecunias, Cic.: tributi minus, Liv.: ex censu quotannis tributa, Cic.: sextantes in capita (auf den Kopf = à Person), Liv.: quadragena talenta quotannis Delum, Nep.: pecunias ad honores alcis, Cic.: aurum ad redimendam civitatem a Gallis, Liv.: aurum argentumque in publicum (für den Staat); Liv.: pecuniam in (zu) statuas, Cic.: tributum in militare stipendium, Liv.: pecuniam pro parte in commune Siciliae, Cic.: ex nostro nonnihil in commune, Cic.: stipem Apollini, Liv.: Agrippae Menenio sextantes aeris in funus, Plin. – absol. (ohne Ang. was?), nos dabimus, nos conferemus, nostro sumptu, non tuo, Plaut.: date stipes, indulgete, conferte, Ps. Quint. decl.: c. alci ad victum, Quint.: c. in funus, ICt. – b) übtr., pater Tiberi plurimum ad victoriam contulit, Suet. Tib. 4, 1.

    3) zu einem Ganzen vereinigend zusammenbringen, zusammenziehen, vereinigen, a) eig.: vires in unum, Liv.: collatis viribus proelium capessere, Iustin.: u. (bildl.) utrumne sententiae duae collatis viribus novissimam periment? Plin. ep.: e quibus (fontibus) collatae aquae per prona montis flumen emittunt, Curt.: dissimiles et dispares res in unam potestatem (durch chemische Bindung), Vitr. – b) übtr.: α) übh.: post hoc proelium collatum omne bellum est circa Corinthum, zog sich zusammen, Nep.: quae utraque, si in unum conferantur (zusammengezogen [addiert] werden), facile saeculi modum expleverint, Val. Max.: hunc collatis precibus adoramus, mit vereinten B., Arnob. 1, 27. – β) prägn., schaffend zusammensetzen, e singulis non membris, sed frustis collata oratio, Quint.: hominis ortus ex utroque gignentium confertur, Quint.

    4) annähernd, nahe hinbringend zusammenbringen, zusammenstecken, zusammenfügen, ganz nahe bringen, a) eig.: α) in friedlicher Absicht: capita (um heimlich zu sprechen), Cic. Verr. 3, 31. Liv. 2, 45, 7: ora, Apul.: membra (bei der Umarmung), Lucr.: gradom, sich nähern, näher herangehen, Plaut. u. Verg.: palma cum palma collata plausum facit, Sen. – β) (bes. als milit. t. t.) in feindlicher Absicht, castra propius, Liv.: castra in propinquum, castra oppido, Auct. b. Alex.: castra cum hoste, Liv.: u. castra castris (hostis), Cic., Caes. u.a. (s. Held Caes. b. c. 3, 79, 2. Fabri Liv. 23, 28, 9). – bes. c. arma, manum, gradum, pedem, signa, v. Nahgefecht, Handgemenge, v. der förmlichen Schlacht, zB. c. arma cum alqo od. inter se, handgemein werden, Caes. u. Liv.: u. so ferrum et manus cum alqo, Cic.: u. manum cum hoste, Liv., u. bl. manum, Liv. – c. gradum cum alqo, Liv.: collato gradu (Fuß an Fuß, Mann gegen Mann) certare, s. Heräus zu Tac. hist. 2, 42, 11. – c. pedem cum pede, u. bl. c. pedem, einander zu Leibe rücken, Liv. (pedem c. auch sprichw. v. streitenden Parteien vor Gericht, Cic.): u. collato pede, Fuß an Fuß, Mann gegen Mann, zB. ut non missilibus tantum, sed gladiis etiam prope collato pede gereretur res, Liv.: collato pede, quasi singuli inter se decertarent, in eodem vestigio stabant, Curt. – conferre signa, handgemein werden, Cic. (auch bildl., im Wortstreit): c. signa cum Alexandrinis, Cic.: aliquoties comminus c. signa cum Romanis, Liv.: signis collatis (in förmlicher Schlacht) superare exercitus regios, Cic.: u. so signis collatis certare, dimicare, inter se concurrere, Liv.: signis collatis cum hostium legionibus pugnare, Cato fr. – c. arto luctantia nexu pectora pectoribus, Ov.: se viro vir contulit, Mann stellte sich dem Mann (= Mann focht gegen Mann), Verg.: u. absol., mecum confer, ait, mit mir kämpfe, Ov. met. 10, 603. -prägn., collato Marte alqm leto dare, im Handgemenge, Ov.: c. certamina belli inter se, sich miteinander einlassen, Verg.: c. lites, miteinander anbinden, Hor. – b) übtr., mittelst der Rede jmdm. mitteilen, mit jmd. austauschen, wechseln, sermonem, Plaut.: sermonem cum alqo u. in via cum alqo, Cic.: sermones familiares cum alqo, Cic.: sermonem cum alqo de modo et forma sacrae arae, Val. Max.: quadam de re sermonem inter se, Val. Max. – c. omnia sua consilia, Ter.: u. consilia de Romano bello, Liv.: cum ullo aut sermones aut consilia contulit saepius? Cic. – c. iniurias, Tac.: c. haec od. sollicitudines inter se, Cic.: seria cum alqo, Ov.: hoc coram c., Cic.: tum, si quid res feret, coram conferemus, Cic. – m. folg. Relotiv- od. indir. Fragesatz, ideo sum brevior, quod, ut spero, coram brevi tempore conferre quae volumus licebit, Cic.: ibi conferentibus, quid in cuiusque provinciae regione animorom Hispanis esset, Liv. – absol. = sich besprechen, omnes sapientes decet conferre et fabulari, Plaut. rud. 338: c. cum alqo, Augustin. ep. 33, 2: u. nisi contulerimus inter nos, quid finis sit etc., wenn wir nicht untereinander besprochen haben, was usw., Cic. de fin. 2, 4: u. diligentius inter se, Vulg. 2. Mach. 11, 36.

    5) gegenüberstellend zusammenbringen, a) im Kampfe, messen, vires, Liv.: ex propinquo vires, Liv. – b) zur Beurteilung zusammenstellen, zusammenhalten, zum Vergleich herbeiziehen, vergleichen, tesseram hospitalem, Plaut.: exemplum, Komik.: utrorumque facta, Nep.: faciem moresque duarum, Ov.: rationes, die Rechnung vergleichen, Abrechnung halten, Cic. u. (bildl.) Sen.: ebenso accepta et expensa, Sen.: haec omnia summā curā et diligentiā recognita et collata sunt, kollationiert (v. Abschriften), Cic. – Gallicum cum Germanorum agro, Caes.: fortunam Metropolitum cum casu Gomphensium, Caes.: cum illius vita P. Sullae vobis notissimam, Cic.: volumina cum recitatis, Vitr.: conferte Verrem, non ut hominem cum homine comparetis, sed ut pacem cum bello, leges cum vi conferatis, Cic.: quem cum eo conferre possumus non modo ingenii magnitudine, sed etiam animi? Cic. – parva magnis, Cic.: minora maioribus, Auct. b. Alex.: se laudibus alterius, Phaedr.: vitam inter se utriusque, Cic.: bos ad bovem collatus, Varr.

    II) nach einem Punkte hintragen, 1) übh. hinbringen, hinschaffen, hinführen, hinwenden, hinkehren, etw. wohin verlegen, versetzen, setzen, stellen, flüchten, a) eig.: parentes et coniuges illuc, Tac.: nihil domum suam, Nep.: pecunias monimentaque ex fano Herculis in privatam domum, Caes. – suas rationes et copias (seine Spekulationen u. Fonds) in illam provinciam, Cic. – Deiotari legiones in mediam aciem, Auct. b. Alex.: u. so tertiam aciem in sinistrum cornu, Auct. b. Afr.: eodem suum omnem equitatum, Auct. b. Afr. – c. signa ad alqm (zu jmd. stoßen), Liv.: aber (feindl.) signa in laevum cornu, sich mit dem Angriffe gegen den l. Fl. wenden, Liv. – c. iter eo, den Weg dahin nehmen, Brut. in Cic. ep.: ebenso iter Brundisium versus, Cic. – c. propere pedes in curriculum, Varr. fr. – u. bes. c. se, sich begeben, sich flüchten, se alio, Cic.: se continuo c. protinam in pedes, Plaut.: se suaque in naves, Nep.: se in astu, Cic.: se suaque omnia in oppidum, Caes.: se ad hostes, Cic.: se Rhodum, Cic.: se in fanum Veneris, Val. Max.: se ad hospitem (Ggstz. in meritoriam tabernam devertere), Val. Max.: urbs ipsa, quo se fusa contulerat acies, sich geflüchtet hatte, Liv. – m. 1. Supin., se dormitum c., Cic. ep. 9, 26, 1: se eo (dahin) cubitum, Suet. Aug. 6. – v. Lebl., si pituita eo se confert, Cels.: spiritus eodem se contulit, Sen.: c. se in angustum (v. Atomen), Sen. – u. im Passiv, navium pars ex errore eodem conferebatur, wurde ebendahin geführt, Auct. b. Afr.: absol., bene navis agitatur, pulchre haec confertur ratis, wird dahingetragen, Plaut. Bacch. 797. – b) übtr.: α) se conf. m. Ang. wohin? durch ad od. in u. Akk. = sich zu jmd. od. einer Sache in irgend ein Verhältnis begeben, sich an jmd. od. etw. anschließen, sich ihm zuwenden, hingeben, widmen, c. se ad pontificem Scaevolam, Cic.: c. se ad senatus auctoritatem, Cic.: c. se ad amicitiam alcis, Cic.: c. se in amicitiam et fidem (Schutz) alcis, Cic.: c. se in alcis fidem et clientelam, Cic.: c. se ad studium scribendi, ad philosophiae studium, Cic.: ad scribendum se contulit, er wurde Schriftsteller, Hieron.: c. se ad studia litterarum, Cic. – β) etwas schriftlich od. mündlich irgendwohin bringen, aufnehmen, eintragen, irgendwo anbringen, vorbringen, ab utrisque ea, quae commode dici videntur, in suas artes c., Cic.: lamentationes suas etiam in testamentum, Tac.: spes votaque non prius ad deos quam ad principum aures, Tac. – cur non confertis (nehmt ihr nicht [in den Antrag] auf, warum tragt ihr nicht zugleich darauf an), ne sit conubium divitibus ac pauperibus? Liv. 4, 4, 9. – γ) ein Vorhaben, ein Amt u. dgl. auf eine gewisse Zeit legen, ansetzen, verlegen, omnia in mensem Martium, Cic.: iter suum in posterum diem, Brut. in Cic. ep.: alqd in longiorem diem (Ggstz. alqd repraesentare), Caes.: eo (verst. in Caesaris adventum) omnem belli rationem, Caes.: alcis tertium consulatum eundem in annum, Plin. pan. – u. ein geschichtl. Ereignis chronologisch in od. auf eine Zeit setzen, verlegen, Carthaginis expugnationem in hunc annum, Liv. 27, 7, 5. – δ) in eine gewisse Abteilung, wissensch. Form bringen, totam Academiam ex duobus libris contuli in quattuor, Cic.: ex immensa diffusaque legum copia optima quaeque in paucissimos libros, Suet.: reliquam rusticarum rerum partem in carmen, Col.: res Romanas Graeco peregrinoque sermone in historiam, Iustin. – ε) in einen Zustand bringen, übergehen lassen, seditionem in tranquillum, Plaut.: verba ad rem, Ter. – dah. poet. = verwandeln, alqm in saxum, Ov.: corpus in volucrem, Ov.

    2) zuwendend, a) eig., eine Gabe, Kosten u. dgl. zuwenden, darbringen, hergeben, verwenden, bestimmen, pecuniam florenti parti (Partei), Nep.: munera alci, Nep.: praemia alci, Suet.: u. puellae L milia nummum, Plin. ep. – fructum alio, Ter.: eam pecuniam in rei publicae magnum aliquod tempus, Cic.: pecuniam ad beneficentiam liberalitatemque, Cic.: impendia in educationem, Cic.: praedas ac manubias in urbis ornamenta, Cic. – b) übtr.: α) Gedanken, Neigung, Gesinnung, eine Tätigkeit, Zeit u. dgl. wohin wenden, richten, zuwenden, angedeihen lassen, erweisen, anwenden, verwenden, alio animum suum (sein Gelüst), Ter.: animum huc, Ter.: animum ad fodiendos puteos, Auct. b. Alex.: omnes suas curas cogitationesque in rem publicam, Cic.: curam ad philosophiam, Cic.: laudem in commune, jedem für alle Ruhm erwerben (Ggstz. laudem ex communi ad se trahere), Liv.: benignitatis plurimum in alqm, Cic.: benevolentiam erga alqm a pueritia, Cic.: fructum virtutis et ingenii in proximum quemque, Cic.: plurimum ad victoriam, Suet.: plurimum operae, studii, diligentiae, laboris ad conficiendum reditum alcis, Cic.: omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli, sed ad comparationem novi, Cic. – selten schlimme Dinge, maledicta in alqm, Cic.: legem ad perniciem civitatis, in Anwendung kommen lassen, mißbrauchen, Nep. – β) etw. zur Ausführung in jmds. Hand legen, jmdm. übertragen, überlassen, rem ad alqm, Cic.: omnem spem salutis ad clementiam victoris, Cic.: de re publica disputationem in Africani personam et Phili et Laelii, Cic.: curam restituendi Capitolii in L. Vestinum, Tac. – γ) etw. auf jmd. od. etw. übertragen = jmdm. beilegen, als Besitzer, quis non videt species istas hominum collatas in deos aut consilio quodam sapientium... aut superstitione, Cic. de nat. deor. 1, 77. – od. als Urheber jmdm., als Ursache einer Sache beilegen, beimessen, zur Last legen, auf jmd. od. etw. schieben, verbum falso in alqm, Cic.: permulta in Plancium, quae ab eo dicta non sunt, Cic.: suum timorem in rei frumentariae simulationem angustiasque itineris, Caes. – c. culpam od. causam in alqm, Cic.: crimina in alqm, Cic.: falsum crimen in purissimam et castissimam vitam, Cic.: suspicionem in alqm, Cic.: vitia in senectutem, Cic. – δ) confert (v. mehreren conferunt), wie συμφέρει, es ist etw. od. jmdm. zuträglich, förderlich, trägt mit bei, wirkt mit, gew. m. Ang. wieviel? durch aliquid, nihil, multum, plus, plurimum u. dgl., zB. quin etiam aliquid confert et aetas et corpus, Cels.: senecta nihil confert, Plin.: multum veteres Latini (auctores) conferunt, Quint.: non plus contulerunt lecti Cicero aut Demosthenes? Quint.: plurimum oratori confert lectio poëtarum, Quint.: quod contulisse plurimum videtur, Cels.: m. Infin. als Subj., incipiente incremento confert alterna folia circumobruere, Plin. 19, 83. – zugl. m. Ang. wozu? durch Adv. eo (dazu), od. durch ad od. (selten) in u. Akk., od. durch bl. Dat. (s. Herbst Quint. 10, 1, 95. Sillig Plin. 35, 67), multum autem eo confert et corporis et nervorum habitus, Cels.: confert etiam aliquid ad somnum silanus iuxta cadens, Cels.: rursus in alia plus prior confert (exercitatio), Quint.: plus scientiae collaturus quam eloquentiae, Quint.: plurimum coeptis contulerunt iactatum exemplar epistulae;... simul rumor dissipatus etc., Suet.: allium voci confert, Plin. – m. Ang. worin? wobei? durch in u. Abl., in morbis cum multum fortuna conferat, Cels. 7. praef. § 4. – / Perf. contulĕrunt gemessen, Prop. 2, 3, 25.

    lateinisch-deutsches > confero

См. также в других словарях:

  • fuite — Fuite, Fuga. Fuite et evitement de quelque meschanceté, Detestatio. Fuite ou ouverture par où on peut fuir, Effugium. Fuite deshoneste, Turpis fuga. Fuite quand on se rend aux ennemis, Transfugium. Donner la fuite, In fugam agere, vel conuertere …   Thresor de la langue françoyse

  • Masham — This interesting surname is of Anglo Saxon origin, and is a locational name from Masham in the North Riding of Yorkshire. The placename is recorded as Massan in the Domesday Book of 1086 and as Masseham in the 1251 Charter Rolls of the county.… …   Surnames reference

  • ACERVANDI — lapides in via mos olim crebro in usu. Phornutus de natur.Deor. c. 1. deMercurio, In viis, inquit, collocatur, ac Trivius et Dux dicitur etc. dein lapides accumulant Mercuriis, quisque ex praetereuntibus unum adiciens: sive id tamquam utile… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ALBERTUS cogn. Puis — ALBERTUS cognomine Puis fil. Ernesti, (quem Iohannes auctor familiae Monachensis, progenuit) Bavariae Dux, educatus apud Wenceslaum Imperatorem quod linguae Bohemicae non esset ignarus, a maiori Procerum huius regnis parte, spretô Ladislaô… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ANNUNTIATIO Deiparae — festum Eccesiae Romanae Graecis Χαιρετισμὸς dictum, a χαίρω i. e. saluto, propter salutationem Angelicam B. Virgini factam, vide infra in voce Cheritismus. Item, Ἐυαγγελισμὸς, vide in Euangelismus. Incidit in 25. Martii, a quo Trevirenses anni… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • INGREDI Regnum — pro capessere, apud Virg. Aen. l. 8. ubi Evander Imperium in res Herruscas sibi delatum Aeveaelargitur, v. 511. et seqq. Tu, cuius et annis Et generi fatum indulget, quem Numina poscunt, Ingredere, ô Teucrûm atque Italûm fortissime ductor. An ab… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MARIA — I. MARIA Angliae Regina. Filia Henrici VIII. ex Catharina Arragonia, Eduardo VI. non sine veneni suspicione exstincto, successit A. C. 1553. Iohannâ Suffolciâ, quam Rex heredem scripserat, cum marito et socero Dudlaeo, aliisque, capite plexâ. Mox …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MYSTERIA Romana — Ciceroni in Ep. ad Atticum ter memorata, in sui explanatione dudum occupatos tenuêre summos Viros. In ult. l. 5. Quum scies, Romae intercalatum sit nec ne, velim ad me scribascertum, quô die Mysteria futura sint. Sic Ep. 1. l. 6. Faciesque me,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VENCESLAI II — VENCESLAI II. cognomine Sancti, qui ipsi successit, A. C. 1278. aetat. 8. sub tutela Othonis Longi, Marchionis Brandeburg. Postmodum Pragae coronatus, A. C. 1297. ductâ Andreae Hungariae Regis filiâ, a Polonis A. C. 1300. in Regem electus est.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • aller — I. Aller, Ambulare, Ingredi, Incedere, Ire, Iter facere, Obire, Pergere, Proficisci, Vadere. S en aller, Auferre se, Abire, Discedere, Abscedere, Digredi. Il commence à aller à Phavorinus, Pergit ire ad Phauorinum. Qui doit aller, Iturus. Je te… …   Thresor de la langue françoyse

  • armes — Armes, f. et plur. Tantost signifie les bastons de guerre offensifs, que nous appelons Armes offensives, Arma, comme espées, dagues, poignards, masses, haches, becs de faucon, lances, halebardes, javelines, arbalestes, hacquebutes, et semblables… …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»