Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

camenae+n+f

  • 1 Amant alterna Camēnae

    Камены любят чередование.
    Вергилий, "Буколики", III, 59 (текст см. A Jove principium)
    Меня привлекает энергия - любая, даже животная, а мне не хватает обеих, и умственной и физической. В последнее время не обедаю в гостях, да и вообще не обедаю; не слышу музыки, никого не вижу. Пора окунуться в жизнь - и в высшие, и в низшие ее сферы. Amant alterna Camenae. (Джордж Байрон, Дневники. Письма.)
    Рутинеры тщатся утверждать свое правило о двух единствах на правдоподобии, в то время, как именно действительность убивает его... В самом деле, что может быть более неправдоподобного и более нелепого, чем этот вестибюль, этот перистиль, эта прихожая - традиционное помещение, где благосклонно развертывают свое действие наши трагедии, когда неизвестно почему являются заговорщики, чтобы произносить речи против тирана, тиран - чтобы произносить речи против заговорщиков, поочередно, словно сговорившись заранее, как в буколике: alternis cantemus, amant alterna Camenae. (Виктор Гюго, Предисловие к "Кромвелю".)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Amant alterna Camēnae

  • 2 Camēna

        Camēna ae, f    [1 CAS-], a Muse: acceptus novem Camenis, H.: amant alterna Camenae, V.: Daunia, Apulian, i. e. of Horace, H.: veteres, O.: Mirabar, quidnam mane misissent Camenae, Pr.: Camenis lucum sacravit (Numa), L.—Meton., poetry, a poem, song: summā dicende Camenā, H.: patriā scripta Camenā, O.: meae, Tb.
    * * *
    I
    poetry, poem; song; (see also Camena)
    II
    Muse; poetry; poem (L+S); song; (pl.) Latin goddesses of poetry (Cas)

    Latin-English dictionary > Camēna

  • 3 alternus

    [st1]1 [-] alternus, a, um: a - l'un après l'autre, alternant.    - alternis trabibus ac saxis, Caes. BG. 7, 23, 5: les poutres et les pierres étant alternantes (par une alternance des...).    - ut singulis consulibus alternis mensibus lictores praeirent, Cic. Rep. 2, 55: [de lui vint l'usage] que chaque consul avait un mois sur deux les licteurs pour le précéder dans sa marche.    - alternae voces "ad arma" et "hostes in urbe sunt" audiebantur, Liv. 3, 15, 6: on entendait alternativement le cri aux armes et les ennemis sont dans la ville.    - alternis versibus, Cic. Arch. 25: en distiques.    - alterna Fortuna... Virg. En. 11, 426: la Fortune alternativement...    - alterna, ōrum, n.: les choses qui alternent.    - amant alterna Camenae, Virg. B. 3, 59: les Muses aiment les chants alternés.    - alterna loqui, Hor. S. 1, 8, 40: dialoguer.    - adv. alterna: alternativement. --- Stat. Th. 7, 640; 12, 387; Apul. M. 10, 17.    - in alternum, Man. 3, 53: alternativement. b - qui se rapporte à l'un et à l'autre, à chacun des deux successivement.    - ex duabus orationibus capita alterna inter se contraria, Cic. Clu. 140: passages pris tantôt à l'un tantôt à l'autre des deux discours et contradictoires entre eux.    - rejectio judicum alternorum, Cic. Planc. 36: récusation de juges alternativement par chacune des parties.    - cum alternae civitates rejectae sunt, Cic. Verr. 2, 32: quand chacune des parties a fait sa récusation parmi les cités [appelées à juger].    - in hoc alterno pavore, Liv. 23, 26, 11: dans cette crainte éprouvée à tour de rôle par les deux adversaires [réciproque]. [st1]2 [-] alternus, i, m.: v. alaternus.
    * * *
    [st1]1 [-] alternus, a, um: a - l'un après l'autre, alternant.    - alternis trabibus ac saxis, Caes. BG. 7, 23, 5: les poutres et les pierres étant alternantes (par une alternance des...).    - ut singulis consulibus alternis mensibus lictores praeirent, Cic. Rep. 2, 55: [de lui vint l'usage] que chaque consul avait un mois sur deux les licteurs pour le précéder dans sa marche.    - alternae voces "ad arma" et "hostes in urbe sunt" audiebantur, Liv. 3, 15, 6: on entendait alternativement le cri aux armes et les ennemis sont dans la ville.    - alternis versibus, Cic. Arch. 25: en distiques.    - alterna Fortuna... Virg. En. 11, 426: la Fortune alternativement...    - alterna, ōrum, n.: les choses qui alternent.    - amant alterna Camenae, Virg. B. 3, 59: les Muses aiment les chants alternés.    - alterna loqui, Hor. S. 1, 8, 40: dialoguer.    - adv. alterna: alternativement. --- Stat. Th. 7, 640; 12, 387; Apul. M. 10, 17.    - in alternum, Man. 3, 53: alternativement. b - qui se rapporte à l'un et à l'autre, à chacun des deux successivement.    - ex duabus orationibus capita alterna inter se contraria, Cic. Clu. 140: passages pris tantôt à l'un tantôt à l'autre des deux discours et contradictoires entre eux.    - rejectio judicum alternorum, Cic. Planc. 36: récusation de juges alternativement par chacune des parties.    - cum alternae civitates rejectae sunt, Cic. Verr. 2, 32: quand chacune des parties a fait sa récusation parmi les cités [appelées à juger].    - in hoc alterno pavore, Liv. 23, 26, 11: dans cette crainte éprouvée à tour de rôle par les deux adversaires [réciproque]. [st1]2 [-] alternus, i, m.: v. alaternus.
    * * *
        Alternus, Adiectiuum. Cic. Qui se fait l'un apres l'autre.
    \
        Alternis annis. Cato. De deux ans en deux ans, De deux ans l'un.
    \
        Alterna iactat brachia. Virg. Il jecte les bras l'un apres l'autre.
    \
        Alternae ciuitates reiectae. Cic. Quand le demandeur recusoit un peuple, et le defendeur un autre, chascun sa fois, et par ordre.
    \
        Alterna consilia reiecta. Cicero. Quand l'accusateur recusoit un nombre de juges, et l'accusé pareillement un autre nombre.
    \
        Alterno quoque die. Celsus. De deux jours en deux jours.
    \
        Alternorum iudicum reiectio. Cic. Quand l'accusateur et l'accusé recusent par ordre l'un apres l'autre, chascun sa fois, ceuls des juges qui leur semblent estre suspects.
    \
        Alterna periere manu. Ouid. Ils se tuerent l'un l'autre.
    \
        Alterno pede terram quatere. Horat. Danser.
    \
        Alternis pedibus insistere. Pli. Se soustenir puis sur un pied, puis sur l'autre.
    \
        Quies alterna. Quintil. Repos prins par intervalles et par fois apres le travail.
    \
        Alternis pene verbis Titi Manlii facta laudantem. Liu. A grand peine disoit il deux mots, que l'un ne fut à la louange de Manlius.
    \
        Alterna vice. Columel. Par fois, Chascun sa fois, ou à son tour, L'un apres l'autre.
    \
        Alternis annis esse marem, alternis foeminam fieri. Pli. Estre un an masle, un an femelle, De deux ans en deux ans masle, etc.
    \
        Alternis Catones, alternis Vatinii. Seneca. Maintenant gents de bien, maintenant meschants, Tantost l'un, tantost l'autre, Par fois l'un, par fois l'autre.
    \
        Alternis viticulae surgunt, alternis inserta sunt poma. Pli. iunior. Il y a une rangee de vigne, et puis une rangee de pommiers, et ainsi consecutivement par ordre.
    \
        Alternis dicetis. Virg. Chascun sa fois, L'un apres l'autre, Alternativement.

    Dictionarium latinogallicum > alternus

  • 4 facetus

    făcētus, a, um [st2]1 [-] plaisant, enjoué, fin, spirituel, divertissant, badin, facétieux. [st2]2 [-] élégant, de bon goût, aimable, affable, poli, courtois, délicat, exquis. [st2]3 [-] qui cherche à se rendre agréable, complaisant, mielleux.    - facetum, i, n.: grâce, charme.    - molle atque facetum Vergilio annuerunt Camenae, Hor. S. 1, 10, 44: les Camènes ont donné à Virgile la tendresse et la grâce.
    * * *
    făcētus, a, um [st2]1 [-] plaisant, enjoué, fin, spirituel, divertissant, badin, facétieux. [st2]2 [-] élégant, de bon goût, aimable, affable, poli, courtois, délicat, exquis. [st2]3 [-] qui cherche à se rendre agréable, complaisant, mielleux.    - facetum, i, n.: grâce, charme.    - molle atque facetum Vergilio annuerunt Camenae, Hor. S. 1, 10, 44: les Camènes ont donné à Virgile la tendresse et la grâce.
    * * *
        Facetus, pen. prod. Adiectiuum. Plaut. Plaisanteur, Qui dit mots pour rire, Recreatif en parolles, Rencontreur.

    Dictionarium latinogallicum > facetus

  • 5 Musae

    Mūsae, ārum (sg. Musa, ae) f.
    1) девять дочерей Юпитера и Мнемосины, богини искусств и наук (Клио, Эвтерпа, Талия, Мельпомена, Терпсихора, Эрато, Полигимния, Урания, Каллиопа) C, H etc.
    2) перен. искусства, науки (у римлян тж. Camenae)
    Musā crassiōre Q — попроще, безыскусственно
    sine ulla Musā Vr — бездарно, неумело
    3) поэт. музыка, песня, поэзия

    Латинско-русский словарь > Musae

  • 6 Pindaricus

    a, um [ Pindarus ]
    пиндаров (Camenae H; lyra M)
    metrum Pindaricum = versus trimeter brachycatalectus илипятистопный анапестический стих

    Латинско-русский словарь > Pindaricus

  • 7 tenuis

    e
    1) гонкий (filum O; vestis H; membrana C)
    2)
    а) перен. тонкий, утончённый (Athenae M; spiritus Grajae Camēnae H)
    3) чистый, светлый ( caelum C); прозрачный ( aqua O); жидкий, водянистый ( vinum PM)
    5)
    а) неглубокий, мелкий (unda O; sulcus V)
    tenui fluens aquā Lмелководный или обмелевший (Тибр)
    б) плоский, имеющий небольшую глубину ( acies L)
    6) скудный, бедный (victus C; mensa H),
    7) незнатный, простой ( homo C); исполненный простоты, незатейливый ( orator C)
    8)
    а) слабый, хилый ( valetudo Cs)
    t. avena Vлёгкая или простая свирель
    б) лёгкий, мягкий (frigus M; flamma Ctl); незначительный ( spes L); ничтожный, небольшой ( oppidum C)
    in tenui labor, at t. non gloria V — невелик труд, но немалая (будет) слава
    9) худой, худощавый (canis macie t. Nem)

    Латинско-русский словарь > tenuis

  • 8 A Jove principium

    = Ab Jove principium
    "Начало от Юпитера", т. е. от того, что лежит в основе всего - самого главного, самого важного.
    Вергилий, "Буколики", III, 58-61:
    [ Palaemon: ]
    Incipe Dámoetá, tu déinde sequére, Menálca:
    Álternĭs dicétis, amánt altérna Caménae.
    [ Damoetas: ]
    Áb Jove prĭncipiúm, Musáe: Jovis ómnia pléna!
    Ílle colĭt terrás, illĭ mea cármina cúrae.
    [ Палемон: ]
    Ты Дамет, начинай; Меналк, ты следовать будешь,
    Будете петь вы в черед; очерёдное любят Камены.
    [ Дамет: ]
    Музы, начало с Юпитера; все Юпитером полно.
    Он покровитель земель; ему мои песни - забота.
    (Перевод С. Шервинского)
    - Пастух Дамет начинает поэтическое состязание со своим товарищем Меналком.
    Вергилий в словах Ab Jove principium воспроизводит начало астрономической поэмы "Небесные явления" греческого поэта Арата (III в. до н. э.), неоднократно использованное и в дальнейшем латинскими поэтами.
    Существенные задачи ныне собравшегося так называемого "народного представительства" сводятся к следующим пунктам: 1) очищение палат от политических преступников. A Jove principium. Первая заповедь для палаты, которая хочет действовать согласно воле королевского сердца. (К. Маркс, Гогенцоллернский общий план реформ.)
    Ab Jove principium. Мы начнем с археологических данных, доставленных нам могильником Форума, хотя он открыт позже Эсквилинского, открыт уже в текущем столетии. Первенство могильнику Форума принадлежит в данном случае не потому только, что это - могильник Форума, важнейшего пункта на территории исторического Рима, а и потому, что он дает нам материал, характер которого, в общем, древнее того, какой представляют данные Эсквилинского некрополя. (ЖМНП, 1907, март)
    Ab Jove principium. Стендаль дал вам верное изображение миланского правительства. Скучающий хозяин императорского совета формирует министерства. (Стендаль - де Маресту, 14.IV 1818.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > A Jove principium

  • 9 Камены любят чередование

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Камены любят чередование

  • 10 Cea

    Cēa, ae, f. (Κέως, dah. auch lat. Ceōs b. Plin. 4, 62, u. Akk. Ceo b. Cic. ad Att. 5, 12, 1, u. Abl. Ceo b. Plin. 4, 65; od. Κία b. Ptol., dah. auch lat. Cīa b. Liv. 31, 15, 8), eine der bedeutenderen Zykladen zwischen dem attischen Vorgebirge Sunium u. der Insel Cythnus, Geburtsort der Dichter Simonides u. Bacchylides, j. Zia ( türkisch Morted), Varr. bei Plin. 2, 62 u. 31, 15. Varr. r. r. 2. prooem. § 3. Verg. georg. 1, 14. Ov. her. 20, 222. – Dav.: a) Cēus, a, um (Κειος), cëisch, aus Cea, Simonides Ceus, Cic.: neniae (θρηνοι), des Simonides (von ihm zuerst gedichtet), Hor.: Camenae, des Simon. Gedichte, Hor.: Plur. subst., Cēī, ōrum, m. (Κειοι), die Einw. von Ceos, die Cëer, Cic. de div. 2, 130. – b) Cīus, a, um (Κειος), cëisch, subst., Cīa, ōrum, n., cëische Gewänder, Lucr. 4, 1122 (1130), dazu Lachm. u. Munro.

    lateinisch-deutsches > Cea

  • 11 Hyantes

    Hyantes, um, Akk. as, m. (Ὕαντες), ein alter pelasgischer Volksstamm in Böotien, Plin. 4, 26. – Dav.: A) Hyantēus, a, um, hyantëisch, poet. = böotisch, Aganippe, Ov.: aqua, die kastalische Quelle, Mart. – B) Hyantius, a, um (Ὑάντιος), hyantisch, poet. = böotisch, sorores, v. den Musen, Stat.: u. so Camenae, Sidon. – subst., Hyantius, iī, m., der Hyantier, Böotier, von Aktäon, dem Enkel des böotischen Königs Kadmus, Ov. met. 3, 147.

    lateinisch-deutsches > Hyantes

  • 12 mollis

    mollis, e (aus * molduis, zu altindisch mmollisdū-ḥ), beweglich, biegsam, geschmeidig, weich, I) eig. u. übtr.: A) an sich biegsam, gelenk, geschmeidig, elastisch, weich, 1) eig.: a) v. Gliedern des Körpers: commissurae et artus (digitorum), Cic.: internodia, Ov.: colla, crura, Verg.: glomeratio crurum, Plin. – bes. v. den geschmeidigen Gliedern Tanzender, cernere saltantes et mollia membra moventes, Lucr.: si vox est, canta, si mollia brachia, salta, Ov. – u. Gehender, tener et mollis incessus, Sen.: in incessu mollior, Ov.: poet., molles fugae, v. Laufe im Zirkus, Claud. – b) v. Bäumen: iuncus, Verg.: virgulta, Petron. poët. – c) v. Haar, geschmeidig, weich, wallend, capilli, Hor. u. Ov. – d) v. Gerätschaften, pilenta, elastische, sanft schwebende, nicht stoßende, Verg.: oscilla, bewegliche, Verg.: riget lorica molli catenā, gelenken, elastischen, Val. Flacc. – im üblen Sinne: arcus, schlaffer B., Ov. – e) v. Wasser usw., sich leicht bewegend, ruhig fließend, sanft dahinwallend, mollis aquae natura, Lucr.: undae, Lucr.: flumen, Catull.: Euphrates ibat iam mollior undis, ruhiger, nicht mehr wild tobend, Verg. – f) v. der Luft, sich leicht bewegend = säuselnd, sanft wehend, aurae, Ov.: zephyri, Ov.

    2) übtr.: a) v. Werken der Kunst, α) in der Bildhauerkunst, in wellenförmiger Linie sich bewegend, nicht steif, weich-, zart gehalten (Ggstz. durus, rigidus), Calamidis signa dura, sed tamen molliora quam Canachi, Cic.: duriora Callon atque Hegesias, iam minus rigida Calamis, molliora adhuc supra dictis Myron fecit, Quint. – β) in der Beredsamkeit u. Poesie, weich, fließend, oratio mollis et tenera et ita flexibilis, ut sequatur, quocumque torqueas, Cic.: molle et Xenophonteum genus sermonis, Cic. – molles levesque versus (Ggstz. duriusculi), Plin. ep.: mollissimum rhythmorum genus, Quint.: molle atque facetum adnuerunt Vergilio gaudentes rure Camenae, Hor. – b) v. Örtlichkeiten, die sich ohne merkliches Steigen od. Fallen erheben od. senken, sanft-, allmählich sich erhebend, -aufsteigend od. - fallend, fastigium, Caes.: clivus, Verg., Quint. u.a.: litus m. et apertum, Caes.: trames, Ov.: curvamen, sanft, allmählich sich bildende, Plin. ep. Vgl. Fabri Liv. 21, 37, 3. Heß Tac. Germ. 1.

    B) äußeren Eindrücken nachgebend, geschmeidig, elastisch, weich, zart (Ggstz. durus), 1) eig.: a) v. Ggstdn. u. Gliedern des Körpers: tactus vero tumor inaequalis est et mollis et lubricus, Cels.: cum superior caro mollis sit, Cels.: maxilla est molle os, Cels. – torpuerunt molles ante genae, Ov.: mollis cutis, Cels.: m. cervix, m. manus, m. latus, Ov.: si venter m. est, wenn der Leib weich anzufühlen ist, Cels.; dagegen im üblen Sinne, venter m., ein schlaffer, eingefallener Leib, Hor.: u. facies decora fulta molli pede, zart und schwach, Hor. – Sprichw., in molli carne vermes nascuntur, in mürbem Fleische entstehen leicht Würmer = Phlegmatische sind leicht Beleidigungen ausgesetzt, Petron. 57, 3. – subst., mollia, ium, n., Weichlinge, Mollusken, eine Art Fische, Plin. 11, 267. – b) v. Lagerstätten, feretrum, weich (durch untergelegte Sträucher), Verg.: torus, Ov.: cubile seu molle seu durum, Cels. – c) v. Boden usw.: α) weich (Ggstz. durus), viridi caespite mollis humus, Ov.: mollia prata (λειμῶνες μαλακοί, Hom.), die weichen, grasreichen, Verg.: litora, Ov.: m. saxa facere, Ov.: amoenum ac molle iter, etiamsi est spatii amplioris, minus fatigat quam durum aridumque compendium, Quint. – β) locker, sandig (Ggstz. densus), arena, Ov.: planities, Plin.: mollius solum, Curt. – d) v. Gras, Kräutern usw., molli gramine membra levat, Ov.: herbae tenerae semper atque molles, schlank u. zart, Plin. ep.: hyacinthus, Verg. – arista, die weiche, glatte, Verg. – e) von Stoffen: lana, Cels.: aurum, Verg.: mollissima cera, Cic. – subst., mollia, ium, n., das Weiche (Ggstz. dura), Calp. ecl. 5, 71. – f) v. Früchten, v. Speisen, gleichs. der Zunge nachgebend, weich, mürbe, mild, castaneae, Verg.: fraga, Ov. – subst., mollia panis, das Wollige, Weiche, die Krume (Ggstz. crusta panis), Plin. 13, 28. – g) v. flüssigen Stoffen: cibus, qui mollem alvum praestet, erweichend auf den Leib wirkt, Cels.: u. so subst., mollia, ium, n., weicher Stuhlgang (Ggstz. dura alvus), Cels. 2, 8. p. 45, 33 D. – caseus (Ggstz. aridus), Cels. – pituita (Ggstz. sicca et arida), Cels.

    2) übtr., v. äußeren Eindrücken auf die Sinne, nicht hart, nicht rauh, nicht scharf, sanft, gelinde, mild, a) für das Gefühl: teneris labellis molles morsiunculae, Plaut.: tactus manuum mollior sit, Cels.: boves novelli tactu corporis mollissimo, Colum.: ut remedia, quae naturā sunt aspera, molli manu leniantur, Quint.: u. so sprichw., quodam modo molli brachio alqm obiurgare de alqa re, gleichs. durch sanften Anstoß mit dem Arme zurechtweisen, Cic. ad Att. 2, 1, 6. – habena, Cels.: ceratum, Cels. – dura molli cavantur aquā, Ov. – aestas, Verg.: caelum, Flor.: regio, Flor. – b) für den Geruch: odor mollissimus, Plin. – c) für den Geschmack: cibus interdum mollis interdum acer, Cels.: m. merum, Hor.: mollissima vina, Verg.

    II) bildl.: A) für äußere Eindrücke empfänglich, ihnen leicht zugänglich, leicht nachgebend, nachgiebig, zartfühlend, empfindsam (s. Seyffert Cic. Lael. 75. p. 4592), 1) im allg.: mollis animus ad accipiendam et ad deponendam offensionem, Cic.: infimā auriculā mollior, Cic. (u. so sprichw. in hoc titulo imā, quod aiunt, auriculā mollior, empfindlicher, Amm. 19, 12, 5): nec rigidā mollior aesculo, Hor.: purpureus molli in ore fiat pudor, zartfühlend, Ov.: mollissimae aures, zartes (durch Lobhudeleien leicht verletzliches) Gehör, Plin. pan.: aber molles auriculae, den Schmeicheleien leicht zugänglich, Hor. – mollis in obsequium, leicht geneigt usw., Ov.: mollior dea, Ov. – homo mollissimo animo, leicht zu rühren, Cic.: cor, pectus, vultus, Ov. – anni, das zarte Alter, Ov.: mollis (ohne Energie) consul, Liv.: molles, ubi ira resedit, animi, Liv. – quas (magnas res) qui impedire vult, quod desiderium non facile ferat, is et infirmus est mollisque naturā et ob eam ipsam causam in amicitia parum iustus, Cic.: fastidiosae mollesque mentes, empfindliche, leicht reizbare, Cic. – m. Infin., mater fortasse rogari mollior, für Bitten zugänglicher, weicher gestimmt, Claud. nupt. Hon. et Mar. 39.

    2) insbes.: a) nicht abgehärtet, empfindlich, verwöhnt, verweichlicht, verzärtelt, unmännlich, energielos, mollissimus enim hic (bos), ut durissimus primus, Varro: iam et locis mollioribus et accolarum ingeniis, Liv.: contempto cultorum molliore et locis simili genere, Liv.: mollia et fluida corpora Gallorum, Liv.: ut est mollis ad talia gens, Liv.: mollis et minime resistens ad calamitates perferendas mens eorum (Gallorum) est, Caes. – solutus et mollis in gestu, Cic.: philosophus tam mollis, tam languidus, tam enervatus, tam omnia ad voluptatem corporis referens, Cic.: apparet (Maecenatem) mollem fuisse, non mitem, Sen.: in dolore molliores, Cic.: molles Sabaei, Verg.: molles viri, Hor., u. insbes., molles viri = pathici, Liv. 33, 28, 2: u. subst., molles et impudici, Vitr. 2, 8, 12: neque fornicarii neque molles neque masculorum concubitores, Ps. Augustin. app. serm. 288, 2. – molles columbae, unkriegerische, Hor.: u. so in his mollibus castris (sc. amoris), Ov. – disciplina, Cic.: educatio, Quint.: vita, Ov.: mollis teneraque vox, Quint. – b) nachgiebig = furchtsam, zaghaft, schwach, consul, Liv.: sententia, Cic. – pecus, Verg.: lepus, Hor.

    B) v. dem, was einen leichten-, sanften Eindruck macht, auf sanften Empfindungen beruht, sanft, behaglich, angenehm, 1) im allg.: mollem ac iucundam efficere senectutem, Cic.: hic primus inflexit orationem et eam mollem teneramque reddidit, sanft, gefällig, Cic.: molliores flexiones in cantu, Cic.: translationes quam mollissimae, möglichst wenig auffallende, Cic.: m. gestatio, Plin. ep.: umbra, Verg.: quies, Lucr.: otium, Ov.: inertia, Hor.: somnus, Tibull. – neutr. adv., mollia ridere, Ov.: molle subridere, Pers.

    2) insbes.: a) sanft, leidenschaftslos, gelassen, glimpflich, mild, schonend, placidus mollisque, von Pers. (Ggstz. vehemens acerque), Cic.: oratio Caesaris, quae sane mollis et liberalis fuit, Cic.: m. oratio philosophorum, Cic.: m. nomen, Cic.: cuncta ad imperatorem in mollius relata, glimpflicher, in milderem Lichte, Tac.: mollia iussa, imperia, Verg. u. Hor.: mollia dicta, Verg.: subicit haud mollia dictu, Sil. – b) empfindsam, sanft einschmeichelnd, sanft, zärtlich, rührend, sermo, Sall.: querelae, Hor.: verbis mollibus lenire alqm, Hor.: vincuntur molli pectora dura prece, Ov.: m. carmen, Hor.: illud mollissimum carmen, gar rührende Stelle, Cic.: bes. von elegischer, erotischer Poesie (s. Burmann Prop. 1, 7, 19; 2, 1, 41), versus, Ov.: modi. Hor. – c) nicht rauh, nicht hart, sanft geebnet, mollior et magis trita via, Quint.: volo id quam mollissimā viā consequi, auf die schonendste Weise, Liv.: sola viri molles aditus et tempora noras, wußtest, wo u. wann er seine gute Stunde hatte, Verg.: mollia tempora fandi, bequeme, günstige, Verg.: u. so veniet mollior hora votis tuis, Ov. – / Abl. Sing. auch molle, Petron. 57, 3.

    lateinisch-deutsches > mollis

  • 13 senium

    senium, iī, n. (senex), das (hohe) Alter, die Betagtheit als Altersschwäche, Entkräftung, I) eig. u. übtr.: a) eig.: senium et orbitas principis, Tac.: omni morbo seniove carere, Cic.: senio confectus, Suet.: anus quaedam curvata gravi senio, Apul.: curvata senio membra, Tac. – b) übtr., das Hinschwinden, Abnehmen, Verfallen, der Verfall, lunae, Plin.: lentae velut tabis, Liv.: senio proficiens vini eius vita, Plin.: famae, Veralten, Schwinden, Stat.: mundus se ipse consumptione et senio alebat sui, Cic.: passus enim est leges istas se tam immodico supplicio situ atque senio emori, als gleichs. vermodert außer Kraft traten u. ausstarben (= gänzlich in Vergessenheit gerieten), Gell. – II) meton.: 1) abstrakt: a) das finstere Wesen, der finstere Ernst, Camenae, Hor.: morum, Sen. poët. – b) der Verdruß, das Ärgernis, id illi senio est, Plaut.: tota civitas confecta senio est, Leidwesen, Cic. – c) die Trägheit, Sen. de ben. 7, 26, 4. Sil. 16, 14. – 2) konkret: a) der Alte, als Schmähwort, te, senium atque insulse sophista, Lucil.: illum, senium, Ter. – ohne gehässigen Nebenbegriff, aequabat senium, Sil. 8, 467. – b) alter Schmutz, Sil. 3, 20.

    lateinisch-deutsches > senium

  • 14 spiritus

    spīritus, ūs, m. (spiro), der Hauch, I) der Hauch = Lufthauch, Luftzug, die wehende bewegte Luft, 1) übh.: spiritus Boreae, Verg.: spiritus purior, Frontin. aqu.: semper aër spiritu aliquo movetur, Plin. ep.: quo spiritus non pervenit, Varro: circumfusus nobis spiritus, Quint.: alvus redditur cum multo spiritu, Winden, Blähungen, Cels.: u. so digerere spiritum, die Blähungen abtreiben, Cels. – 2) das Einatmen der Luft, das Atemholen, der Atem, caeli, Cic.: aër spiritu ductus, Cic. – und die Luft, insofern sie eingeatmet wird, quid tam est commune quam spiritus vivis? Cic.: noxius caeli spiritus, ungesunde Luft, Pallad. – 3) der Atem, Hauch, angustior, kurzer Atem, Cic.: uno spiritu, in einem Atem, Cic.: spiritum reddere, den Atem von sich geben, Cic.: spiritum movere, atmen, Cels.: spiritum trahere, Atem holen, Cels., Curt. u.a. (s. Mützell Curt. 3, 6 [15], 10): spiritum intercludere, Liv. u. Curt.: spiritum includere, Liv. u. Plin.: spiritum intercipere, Sen. rhet.: quos idem deus de suis spiritibus figuravit, Lact. epit. 42, 3. – insbes., der Lebenshauch, das Leben, spiritum auferre, Cic.: extremum spiritum effundere in victoria, Cic.: ultimum spiritum reddere, seinen Geist aufgeben, Vell.: u. so spiritum patriae reddere, Cic., u. spiritum ponere, deponere, dimittere, Eccl. (s. Bünem. Lact. 4, 26, 31): ultimum spiritum trahere, Sen.: sub acerbissimi carnificis arbitrio spiritum ducere, hinschmachten, Liv.: reliquum spiritum exhaurire (v. einem Schlag), Cic.: filiorum suorum postremum spiritum ore excipere, Cic.: quorum usque ad extremum spiritum est provecta prudentia, Cic.: non effundere mihi spiritum videtur, sed tradere, Sen. – dah. a) das Seufzen, Hor. epod. 11, 10. Prop. 1, 16, 32. – b) das Zischen der Schlange, Ps. Verg. cul. 182 R. – c) als gramm. t.t., der Spiritus (asper od. lenis), Auson. edyll. 12. de litt. monos. 19. p. 138 Schenkl: sp. asper vel lenis, Prisc. 2, 12. – d) der Ton, Klang, die Stimme, Quint. – e) ein durch den Atem bestimmtes Zeitteilchen, Taktteilchen, Cic. de or. 3, 184. – 4) der Duft, Dunft, die Ausdünstung, Lucr. u. Cels.: sp. pestilens, Capit.: sp. florum, Gell.: aëris spiritus graves, böse Wetter, Schwaden in der Erde, Vitr. – II) prägn., der Geist, A) die Seele, 1) appell.: a) eig.: morte carens spiritus, Ov.: dum spiritus hos regit artus, Verg. – b) meton., der Geist, die Seele = Person, carissimi sibi spiritus, Vell. 2, 123, 2: religiosissimus spiritus tam crudeliter vexatus, Val. Max. 1, 1, 14. – 2) personif., der Geist, Sen. ep. 41, 2: Spiritus sanctus, Auson. ephem. 4. parecb. 18. p. 4 Schenkl. Cod. Iust. 1, 1, 1: u. so iurare per Deum et Christum et sanctum Spiritum (von den Soldaten, bei der Vereidigung), Veget. mil. 2, 5: nocens ille Spiritus, böse Geist, Lact. 4, 27, 12: Spiritus nigri, die bösen Geister, Sedul. carm. 3, 41. – B) übtr.: 1) der hohe Geist, die hohen Gedanken, im Guten u. Bösen, hochstrebender, kühner, unternehmender Sinn, dah. auch Übermut, Trotz, Stolz usw., qui spiritus illi (Dat.), qui vultus etc., Geist, Majestät, Ansehen, Verg.: spiritus regius, Cic.: spiritus tribunicii, Cic.: spiritus patricii, Kastengeist, Adelstolz, Liv.: ingentis spiritus vir, Liv.: spir. Dolabellae, anmaßendes Benehmen, Cic.: res gestae mihi nescio quos spiritus attulerunt, Cic.: tantos sibi spiritus, tantam arrogantiam sumpserat, ut ferendus non videretur, Caes.: etiam minus barbaro atque impotenti animo spiritus facere, übermütig machen, Liv.: altiores spiritus sumere, höher hinauswollen, Tac.: remittere spiritus, comprimere animos suos, sedare arrogantiam, Cic.: multis saepe bellis fractos spiritus esse, Liv.: cetera maioris operis ac spiritus, von größerer Wichtigkeit und höherer Art, Quint. 1, 9, 6. – 2) die Gesinnung, hostiles, Liv. 2, 35, 6. – 3) der Unwille, die Erbitterung, der Zorn, spiritus alcis mitigare, Tac. ann. 13, 21. – 4) der Hauch der Begeisterung, der Geistesaufschwung, die Begeisterung, der Enthusiasmus, das Feuer, divinus, Liv.: poëticus, Quint.: mihi spiritum Graiae tenuem Camenae Parca dedit, Hor.: carent libri spiritu illo propter quem maiora eadem illa, cum aguntur, quam cum leguntur, videri solent, Cic. – / spĭrĭtus gemessen bei Prud. cath. 10, 8. Sedul. hymn. 1, 100. – Genet. Plur. spirituum, Prisc. de vent. (Rose Anecd. 2. p. 53, 10): Dat. od. Abl. Plur. spiritibus, Vulg. Luc. 6, 18; 7, 21; 8, 2 u.a. Augustin. serm. 216, 11 extr. – Nbf. spiritum, ī, n., Ital. act. apost. 16, 7, wov. Abl. spirito, Corp. inscr. Lat. 13, 1898.

    lateinisch-deutsches > spiritus

  • 15 Cea

    Cēa, ae, f. (Κέως, dah. auch lat. Ceōs b. Plin. 4, 62, u. Akk. Ceo b. Cic. ad Att. 5, 12, 1, u. Abl. Ceo b. Plin. 4, 65; od. Κία b. Ptol., dah. auch lat. Cīa b. Liv. 31, 15, 8), eine der bedeutenderen Zykladen zwischen dem attischen Vorgebirge Sunium u. der Insel Cythnus, Geburtsort der Dichter Simonides u. Bacchylides, j. Zia ( türkisch Morted), Varr. bei Plin. 2, 62 u. 31, 15. Varr. r. r. 2. prooem. § 3. Verg. georg. 1, 14. Ov. her. 20, 222. – Dav.: a) Cēus, a, um (Κειος), cëisch, aus Cea, Simonides Ceus, Cic.: neniae (θρηνοι), des Simonides (von ihm zuerst gedichtet), Hor.: Camenae, des Simon. Gedichte, Hor.: Plur. subst., Cēī, ōrum, m. (Κειοι), die Einw. von Ceos, die Cëer, Cic. de div. 2, 130. – b) Cīus, a, um (Κειος), cëisch, subst., Cīa, ōrum, n., cëische Gewänder, Lucr. 4, 1122 (1130), dazu Lachm. u. Munro.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Cea

  • 16 Hyantes

    Hyantes, um, Akk. as, m. (Ὕαντες), ein alter pelasgischer Volksstamm in Böotien, Plin. 4, 26. – Dav.: A) Hyantēus, a, um, hyantëisch, poet. = böotisch, Aganippe, Ov.: aqua, die kastalische Quelle, Mart. – B) Hyantius, a, um (Ὑάντιος), hyantisch, poet. = böotisch, sorores, v. den Musen, Stat.: u. so Camenae, Sidon. – subst., Hyantius, iī, m., der Hyantier, Böotier, von Aktäon, dem Enkel des böotischen Königs Kadmus, Ov. met. 3, 147.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Hyantes

  • 17 mollis

    mollis, e (aus * molduis, zu altindisch mdū-ḥ), beweglich, biegsam, geschmeidig, weich, I) eig. u. übtr.: A) an sich biegsam, gelenk, geschmeidig, elastisch, weich, 1) eig.: a) v. Gliedern des Körpers: commissurae et artus (digitorum), Cic.: internodia, Ov.: colla, crura, Verg.: glomeratio crurum, Plin. – bes. v. den geschmeidigen Gliedern Tanzender, cernere saltantes et mollia membra moventes, Lucr.: si vox est, canta, si mollia brachia, salta, Ov. – u. Gehender, tener et mollis incessus, Sen.: in incessu mollior, Ov.: poet., molles fugae, v. Laufe im Zirkus, Claud. – b) v. Bäumen: iuncus, Verg.: virgulta, Petron. poët. – c) v. Haar, geschmeidig, weich, wallend, capilli, Hor. u. Ov. – d) v. Gerätschaften, pilenta, elastische, sanft schwebende, nicht stoßende, Verg.: oscilla, bewegliche, Verg.: riget lorica molli catenā, gelenken, elastischen, Val. Flacc. – im üblen Sinne: arcus, schlaffer B., Ov. – e) v. Wasser usw., sich leicht bewegend, ruhig fließend, sanft dahinwallend, mollis aquae natura, Lucr.: undae, Lucr.: flumen, Catull.: Euphrates ibat iam mollior undis, ruhiger, nicht mehr wild tobend, Verg. – f) v. der Luft, sich leicht bewegend = säuselnd, sanft wehend, aurae, Ov.: zephyri, Ov.
    2) übtr.: a) v. Werken der Kunst, α) in der Bildhauerkunst, in wellenförmiger Linie sich bewegend,
    ————
    nicht steif, weich-, zart gehalten (Ggstz. durus, rigidus), Calamidis signa dura, sed tamen molliora quam Canachi, Cic.: duriora Callon atque Hegesias, iam minus rigida Calamis, molliora adhuc supra dictis Myron fecit, Quint. – β) in der Beredsamkeit u. Poesie, weich, fließend, oratio mollis et tenera et ita flexibilis, ut sequatur, quocumque torqueas, Cic.: molle et Xenophonteum genus sermonis, Cic. – molles levesque versus (Ggstz. duriusculi), Plin. ep.: mollissimum rhythmorum genus, Quint.: molle atque facetum adnuerunt Vergilio gaudentes rure Camenae, Hor. – b) v. Örtlichkeiten, die sich ohne merkliches Steigen od. Fallen erheben od. senken, sanft-, allmählich sich erhebend, -aufsteigend od. - fallend, fastigium, Caes.: clivus, Verg., Quint. u.a.: litus m. et apertum, Caes.: trames, Ov.: curvamen, sanft, allmählich sich bildende, Plin. ep. Vgl. Fabri Liv. 21, 37, 3. Heß Tac. Germ. 1.
    B) äußeren Eindrücken nachgebend, geschmeidig, elastisch, weich, zart (Ggstz. durus), 1) eig.: a) v. Ggstdn. u. Gliedern des Körpers: tactus vero tumor inaequalis est et mollis et lubricus, Cels.: cum superior caro mollis sit, Cels.: maxilla est molle os, Cels. – torpuerunt molles ante genae, Ov.: mollis cutis, Cels.: m. cervix, m. manus, m. latus, Ov.: si venter m. est, wenn der Leib weich anzufühlen ist, Cels.; dagegen im üblen Sinne, venter m., ein schlaf-
    ————
    fer, eingefallener Leib, Hor.: u. facies decora fulta molli pede, zart und schwach, Hor. – Sprichw., in molli carne vermes nascuntur, in mürbem Fleische entstehen leicht Würmer = Phlegmatische sind leicht Beleidigungen ausgesetzt, Petron. 57, 3. – subst., mollia, ium, n., Weichlinge, Mollusken, eine Art Fische, Plin. 11, 267. – b) v. Lagerstätten, feretrum, weich (durch untergelegte Sträucher), Verg.: torus, Ov.: cubile seu molle seu durum, Cels. – c) v. Boden usw.: α) weich (Ggstz. durus), viridi caespite mollis humus, Ov.: mollia prata (λειμῶνες μαλακοί, Hom.), die weichen, grasreichen, Verg.: litora, Ov.: m. saxa facere, Ov.: amoenum ac molle iter, etiamsi est spatii amplioris, minus fatigat quam durum aridumque compendium, Quint. – β) locker, sandig (Ggstz. densus), arena, Ov.: planities, Plin.: mollius solum, Curt. – d) v. Gras, Kräutern usw., molli gramine membra levat, Ov.: herbae tenerae semper atque molles, schlank u. zart, Plin. ep.: hyacinthus, Verg. – arista, die weiche, glatte, Verg. – e) von Stoffen: lana, Cels.: aurum, Verg.: mollissima cera, Cic. – subst., mollia, ium, n., das Weiche (Ggstz. dura), Calp. ecl. 5, 71. – f) v. Früchten, v. Speisen, gleichs. der Zunge nachgebend, weich, mürbe, mild, castaneae, Verg.: fraga, Ov. – subst., mollia panis, das Wollige, Weiche, die Krume (Ggstz. crusta panis), Plin. 13, 28. – g) v. flüssigen Stoffen: cibus, qui mollem alvum praestet,
    ————
    erweichend auf den Leib wirkt, Cels.: u. so subst., mollia, ium, n., weicher Stuhlgang (Ggstz. dura alvus), Cels. 2, 8. p. 45, 33 D. – caseus (Ggstz. aridus), Cels. – pituita (Ggstz. sicca et arida), Cels.
    2) übtr., v. äußeren Eindrücken auf die Sinne, nicht hart, nicht rauh, nicht scharf, sanft, gelinde, mild, a) für das Gefühl: teneris labellis molles morsiunculae, Plaut.: tactus manuum mollior sit, Cels.: boves novelli tactu corporis mollissimo, Colum.: ut remedia, quae naturā sunt aspera, molli manu leniantur, Quint.: u. so sprichw., quodam modo molli brachio alqm obiurgare de alqa re, gleichs. durch sanften Anstoß mit dem Arme zurechtweisen, Cic. ad Att. 2, 1, 6. – habena, Cels.: ceratum, Cels. – dura molli cavantur aquā, Ov. – aestas, Verg.: caelum, Flor.: regio, Flor. – b) für den Geruch: odor mollissimus, Plin. – c) für den Geschmack: cibus interdum mollis interdum acer, Cels.: m. merum, Hor.: mollissima vina, Verg.
    II) bildl.: A) für äußere Eindrücke empfänglich, ihnen leicht zugänglich, leicht nachgebend, nachgiebig, zartfühlend, empfindsam (s. Seyffert Cic. Lael. 75. p. 4592), 1) im allg.: mollis animus ad accipiendam et ad deponendam offensionem, Cic.: infimā auriculā mollior, Cic. (u. so sprichw. in hoc titulo imā, quod aiunt, auriculā mollior, empfindlicher, Amm. 19, 12, 5): nec rigidā mollior aesculo, Hor.:
    ————
    purpureus molli in ore fiat pudor, zartfühlend, Ov.: mollissimae aures, zartes (durch Lobhudeleien leicht verletzliches) Gehör, Plin. pan.: aber molles auriculae, den Schmeicheleien leicht zugänglich, Hor. – mollis in obsequium, leicht geneigt usw., Ov.: mollior dea, Ov. – homo mollissimo animo, leicht zu rühren, Cic.: cor, pectus, vultus, Ov. – anni, das zarte Alter, Ov.: mollis (ohne Energie) consul, Liv.: molles, ubi ira resedit, animi, Liv. – quas (magnas res) qui impedire vult, quod desiderium non facile ferat, is et infirmus est mollisque naturā et ob eam ipsam causam in amicitia parum iustus, Cic.: fastidiosae mollesque mentes, empfindliche, leicht reizbare, Cic. – m. Infin., mater fortasse rogari mollior, für Bitten zugänglicher, weicher gestimmt, Claud. nupt. Hon. et Mar. 39.
    2) insbes.: a) nicht abgehärtet, empfindlich, verwöhnt, verweichlicht, verzärtelt, unmännlich, energielos, mollissimus enim hic (bos), ut durissimus primus, Varro: iam et locis mollioribus et accolarum ingeniis, Liv.: contempto cultorum molliore et locis simili genere, Liv.: mollia et fluida corpora Gallorum, Liv.: ut est mollis ad talia gens, Liv.: mollis et minime resistens ad calamitates perferendas mens eorum (Gallorum) est, Caes. – solutus et mollis in gestu, Cic.: philosophus tam mollis, tam languidus, tam enervatus, tam omnia ad voluptatem corporis referens,
    ————
    Cic.: apparet (Maecenatem) mollem fuisse, non mitem, Sen.: in dolore molliores, Cic.: molles Sabaei, Verg.: molles viri, Hor., u. insbes., molles viri = pathici, Liv. 33, 28, 2: u. subst., molles et impudici, Vitr. 2, 8, 12: neque fornicarii neque molles neque masculorum concubitores, Ps. Augustin. app. serm. 288, 2. – molles columbae, unkriegerische, Hor.: u. so in his mollibus castris (sc. amoris), Ov. – disciplina, Cic.: educatio, Quint.: vita, Ov.: mollis teneraque vox, Quint. – b) nachgiebig = furchtsam, zaghaft, schwach, consul, Liv.: sententia, Cic. – pecus, Verg.: lepus, Hor.
    B) v. dem, was einen leichten-, sanften Eindruck macht, auf sanften Empfindungen beruht, sanft, behaglich, angenehm, 1) im allg.: mollem ac iucundam efficere senectutem, Cic.: hic primus inflexit orationem et eam mollem teneramque reddidit, sanft, gefällig, Cic.: molliores flexiones in cantu, Cic.: translationes quam mollissimae, möglichst wenig auffallende, Cic.: m. gestatio, Plin. ep.: umbra, Verg.: quies, Lucr.: otium, Ov.: inertia, Hor.: somnus, Tibull. – neutr. adv., mollia ridere, Ov.: molle subridere, Pers.
    2) insbes.: a) sanft, leidenschaftslos, gelassen, glimpflich, mild, schonend, placidus mollisque, von Pers. (Ggstz. vehemens acerque), Cic.: oratio Caesaris, quae sane mollis et liberalis fuit, Cic.: m. oratio philosophorum, Cic.: m. nomen, Cic.: cuncta ad im-
    ————
    peratorem in mollius relata, glimpflicher, in milderem Lichte, Tac.: mollia iussa, imperia, Verg. u. Hor.: mollia dicta, Verg.: subicit haud mollia dictu, Sil. – b) empfindsam, sanft einschmeichelnd, sanft, zärtlich, rührend, sermo, Sall.: querelae, Hor.: verbis mollibus lenire alqm, Hor.: vincuntur molli pectora dura prece, Ov.: m. carmen, Hor.: illud mollissimum carmen, gar rührende Stelle, Cic.: bes. von elegischer, erotischer Poesie (s. Burmann Prop. 1, 7, 19; 2, 1, 41), versus, Ov.: modi. Hor. – c) nicht rauh, nicht hart, sanft geebnet, mollior et magis trita via, Quint.: volo id quam mollissimā viā consequi, auf die schonendste Weise, Liv.: sola viri molles aditus et tempora noras, wußtest, wo u. wann er seine gute Stunde hatte, Verg.: mollia tempora fandi, bequeme, günstige, Verg.: u. so veniet mollior hora votis tuis, Ov. – Abl. Sing. auch molle, Petron. 57, 3.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > mollis

  • 18 senium

    senium, iī, n. (senex), das (hohe) Alter, die Betagtheit als Altersschwäche, Entkräftung, I) eig. u. übtr.: a) eig.: senium et orbitas principis, Tac.: omni morbo seniove carere, Cic.: senio confectus, Suet.: anus quaedam curvata gravi senio, Apul.: curvata senio membra, Tac. – b) übtr., das Hinschwinden, Abnehmen, Verfallen, der Verfall, lunae, Plin.: lentae velut tabis, Liv.: senio proficiens vini eius vita, Plin.: famae, Veralten, Schwinden, Stat.: mundus se ipse consumptione et senio alebat sui, Cic.: passus enim est leges istas se tam immodico supplicio situ atque senio emori, als gleichs. vermodert außer Kraft traten u. ausstarben (= gänzlich in Vergessenheit gerieten), Gell. – II) meton.: 1) abstrakt: a) das finstere Wesen, der finstere Ernst, Camenae, Hor.: morum, Sen. poët. – b) der Verdruß, das Ärgernis, id illi senio est, Plaut.: tota civitas confecta senio est, Leidwesen, Cic. – c) die Trägheit, Sen. de ben. 7, 26, 4. Sil. 16, 14. – 2) konkret: a) der Alte, als Schmähwort, te, senium atque insulse sophista, Lucil.: illum, senium, Ter. – ohne gehässigen Nebenbegriff, aequabat senium, Sil. 8, 467. – b) alter Schmutz, Sil. 3, 20.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > senium

  • 19 spiritus

    spīritus, ūs, m. (spiro), der Hauch, I) der Hauch = Lufthauch, Luftzug, die wehende bewegte Luft, 1) übh.: spiritus Boreae, Verg.: spiritus purior, Frontin. aqu.: semper aër spiritu aliquo movetur, Plin. ep.: quo spiritus non pervenit, Varro: circumfusus nobis spiritus, Quint.: alvus redditur cum multo spiritu, Winden, Blähungen, Cels.: u. so digerere spiritum, die Blähungen abtreiben, Cels. – 2) das Einatmen der Luft, das Atemholen, der Atem, caeli, Cic.: aër spiritu ductus, Cic. – und die Luft, insofern sie eingeatmet wird, quid tam est commune quam spiritus vivis? Cic.: noxius caeli spiritus, ungesunde Luft, Pallad. – 3) der Atem, Hauch, angustior, kurzer Atem, Cic.: uno spiritu, in einem Atem, Cic.: spiritum reddere, den Atem von sich geben, Cic.: spiritum movere, atmen, Cels.: spiritum trahere, Atem holen, Cels., Curt. u.a. (s. Mützell Curt. 3, 6 [15], 10): spiritum intercludere, Liv. u. Curt.: spiritum includere, Liv. u. Plin.: spiritum intercipere, Sen. rhet.: quos idem deus de suis spiritibus figuravit, Lact. epit. 42, 3. – insbes., der Lebenshauch, das Leben, spiritum auferre, Cic.: extremum spiritum effundere in victoria, Cic.: ultimum spiritum reddere, seinen Geist aufgeben, Vell.: u. so spiritum patriae reddere, Cic., u. spiritum ponere, deponere, dimittere, Eccl. (s. Bünem. Lact. 4, 26, 31): ultimum spiritum trahere, Sen.: sub acerbi-
    ————
    ssimi carnificis arbitrio spiritum ducere, hinschmachten, Liv.: reliquum spiritum exhaurire (v. einem Schlag), Cic.: filiorum suorum postremum spiritum ore excipere, Cic.: quorum usque ad extremum spiritum est provecta prudentia, Cic.: non effundere mihi spiritum videtur, sed tradere, Sen. – dah. a) das Seufzen, Hor. epod. 11, 10. Prop. 1, 16, 32. – b) das Zischen der Schlange, Ps. Verg. cul. 182 R. – c) als gramm. t.t., der Spiritus (asper od. lenis), Auson. edyll. 12. de litt. monos. 19. p. 138 Schenkl: sp. asper vel lenis, Prisc. 2, 12. – d) der Ton, Klang, die Stimme, Quint. – e) ein durch den Atem bestimmtes Zeitteilchen, Taktteilchen, Cic. de or. 3, 184. – 4) der Duft, Dunft, die Ausdünstung, Lucr. u. Cels.: sp. pestilens, Capit.: sp. florum, Gell.: aëris spiritus graves, böse Wetter, Schwaden in der Erde, Vitr. – II) prägn., der Geist, A) die Seele, 1) appell.: a) eig.: morte carens spiritus, Ov.: dum spiritus hos regit artus, Verg. – b) meton., der Geist, die Seele = Person, carissimi sibi spiritus, Vell. 2, 123, 2: religiosissimus spiritus tam crudeliter vexatus, Val. Max. 1, 1, 14. – 2) personif., der Geist, Sen. ep. 41, 2: Spiritus sanctus, Auson. ephem. 4. parecb. 18. p. 4 Schenkl. Cod. Iust. 1, 1, 1: u. so iurare per Deum et Christum et sanctum Spiritum (von den Soldaten, bei der Vereidigung), Veget. mil. 2, 5: nocens ille Spiritus, böse Geist, Lact. 4, 27, 12: Spiritus nigri, die bösen Gei-
    ————
    ster, Sedul. carm. 3, 41. – B) übtr.: 1) der hohe Geist, die hohen Gedanken, im Guten u. Bösen, hochstrebender, kühner, unternehmender Sinn, dah. auch Übermut, Trotz, Stolz usw., qui spiritus illi (Dat.), qui vultus etc., Geist, Majestät, Ansehen, Verg.: spiritus regius, Cic.: spiritus tribunicii, Cic.: spiritus patricii, Kastengeist, Adelstolz, Liv.: ingentis spiritus vir, Liv.: spir. Dolabellae, anmaßendes Benehmen, Cic.: res gestae mihi nescio quos spiritus attulerunt, Cic.: tantos sibi spiritus, tantam arrogantiam sumpserat, ut ferendus non videretur, Caes.: etiam minus barbaro atque impotenti animo spiritus facere, übermütig machen, Liv.: altiores spiritus sumere, höher hinauswollen, Tac.: remittere spiritus, comprimere animos suos, sedare arrogantiam, Cic.: multis saepe bellis fractos spiritus esse, Liv.: cetera maioris operis ac spiritus, von größerer Wichtigkeit und höherer Art, Quint. 1, 9, 6. – 2) die Gesinnung, hostiles, Liv. 2, 35, 6. – 3) der Unwille, die Erbitterung, der Zorn, spiritus alcis mitigare, Tac. ann. 13, 21. – 4) der Hauch der Begeisterung, der Geistesaufschwung, die Begeisterung, der Enthusiasmus, das Feuer, divinus, Liv.: poëticus, Quint.: mihi spiritum Graiae tenuem Camenae Parca dedit, Hor.: carent libri spiritu illo propter quem maiora eadem illa, cum aguntur, quam cum leguntur, videri solent, Cic. – spĭrĭtus gemessen bei Prud. cath. 10, 8. Sedul. hymn.
    ————
    1, 100. – Genet. Plur. spirituum, Prisc. de vent. (Rose Anecd. 2. p. 53, 10): Dat. od. Abl. Plur. spiritibus, Vulg. Luc. 6, 18; 7, 21; 8, 2 u.a. Augustin. serm. 216, 11 extr. – Nbf. spiritum, ī, n., Ital. act. apost. 16, 7, wov. Abl. spirito, Corp. inscr. Lat. 13, 1898.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > spiritus

  • 20 alternus

        alternus adj.    [alter], one after the other, alternate, in turn, reciprocal: ex duabus orationibus capita alterna recitare: alternis trabibus ac saxis, beams alternating with stones, Cs.: pes, H.: alterni si congrediamur, every other one of us, V.: in hoc alterno pavore, i. e. panic alternately in either army, L.: fratrem alternā morte redimere, by dying and reviving with him in turn, V.: alternis paene verbis laudans, with almost every other word, L.: amant alterna Camenae, responsive song, V.: alternis aptum sermonibus, dialogue, H.—Of verses, alternate hexameter and pentameter, elegiac: pedes alternos esse oportebit: canere alterno carmine, O. — In courts the parties took turns in challenging judges; hence, alterna consilia reicere, to reject by turns: reiectio iudicum alternorum.
    * * *
    alterna, alternum ADJ
    alternate, one after the/every other, by turns, successive; mutual; reciprocal

    Latin-English dictionary > alternus

См. также в других словарях:

  • Camēnae — Camēnae, s. Kamenen …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Camenae — Camēnae (Kamenen, Kamönen), altital. Quellgöttinnen, bei röm. Dichtern den Musen gleichgesetzt …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Camenae — Camenae, Camoenae Camenen, myth., altitalische Nymphen (was Carmenta, von Carmen, Gesang), von denen Egeria (s. d. A.) die bekannteste ist. Bei der Verschmelzung der griech. und röm. Mythen wurden die Camenen mit den Musen gleichbedeutend …   Herders Conversations-Lexikon

  • Camenae — CAMENAE, arum, ein gemeiner Beynamen der Musen, welchen sie von Cano, ich singe, haben; oder auch von Castus, und mens, weil sie keuscher Sinnen oder Gemüther Vorsteherinnen sind, Festus lib. III. p. 1138. wiewohl letztere Ableitung etwas hart… …   Gründliches mythologisches Lexikon

  • Camenae — Camenae,   Kamenen, altrömische Quellgöttinnen, die seit Livius Andronicus als Göttinnen der italischen Dichtung den griechischen Musen gleichgesetzt wurden …   Universal-Lexikon

  • Camenae — [kə mē′nē] pl.n. Rom. Myth. nymphs with prophetic powers who inhabit springs and fountains: later identified with the Greek Muses …   English World dictionary

  • Camenae — Topics in Roman mythology Important Gods: Jupiter Mars Quirinus Vesta Juno Fortuna Minerva Mercury Vulcan Ceres Venus Lares Roman Kingdom Re …   Wikipedia

  • Camenae — /keuh mee nee/, n.pl., sing. Camena / neuh/. Rom. Relig. four wise and prophetic deities or fountain nymphs: Carmenta, Egeria, Antevorta, and Postvorta; later identified with the Greek Muses. * * * ▪ Roman deity       in Roman religion, goddesses …   Universalium

  • Camenae — /kəˈmini/ (say kuh meenee) plural noun (in early Roman religion) prophetic nymphs of the springs and fountains, later identified with the Greek Muses …  

  • Camenae — /keuh mee nee/, n.pl., sing. Camena / neuh/. Rom. Relig. four wise and prophetic deities or fountain nymphs: Carmenta, Egeria, Antevorta, and Postvorta; later identified with the Greek Muses …   Useful english dictionary

  • Камены — (Camenae, древн. форма casmenae) древнеиталийские божества, обитавшие в источниках и родниках. Название, которое допускает связь лишь со словом carmen песня, заговор, изречение, как и имя богини Карменты указывает на веру в прорицательную силу… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»