Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

cōnstrūctiō

  • 1 constructio

    constructĭo, ōnis, f. [st2]1 [-] construction, structure. [st2]2 [-] construction, arrangement (des mots). [st2]3 [-] Prisc. syntaxe.
    * * *
    constructĭo, ōnis, f. [st2]1 [-] construction, structure. [st2]2 [-] construction, arrangement (des mots). [st2]3 [-] Prisc. syntaxe.
    * * *
        Constructio, Verbale. Plinius iunior. Bastiment et edification, Composition, Construction.
    \
        Constructio hominis. Cic. Le bastissage de l'homme.
    \
        Constructio verborum. Cic. L'ordre et collocation des mots.

    Dictionarium latinogallicum > constructio

  • 2 constructio

    constructĭo, ōnis, f. [construo], a putting or placing together, a joining together (in good prose; most freq. in Cic.; not in Quint.).
    I.
    Lit. (rare):

    lapidum,

    Sen. Cons. Polyb. 18 (37), 2.—
    II.
    Transf., an erecting, building, construction:

    hominis,

    Cic. Ac. 2, 27, 86: ejus (gymnasii), Traj. ap. Plin. Ep. 10, 40 (49), 2.—In plur., Pall. Nov. 22, 1. —
    III.
    Trop.
    A.
    Of discourse, a fit connection:

    verborum constructio et numerus,

    Cic. Or. 12, 37:

    oratio conformanda non solum electione, sed constructione verborum,

    id. de Or. 1, 5, 17; id. Brut. 78, 272; and absol.:

    nolo tam minuta haec constructio appareat,

    id. Or. 44, 150; Plin. Ep. 1, 16, 2.—
    B.
    In gram., grammatical connection, construction ( = conformatio verborum, Cic. de Or. 1, 33, 151), Prisc. p. 1061 sq. P. et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > constructio

  • 3 constructio

    cōnstrūctio, ōnis f. [ construo ]
    1) составление, сложение, (у)кладка ( lapidum Sen)
    2) построение, структура, строение (hominis C; theatri PJ)
    3) расположение, приведение в порядок (sc. bibliothecae C)
    4) грам. соединение, сочетание, конструкция, синтаксическая связь ( verborum V)
    c. ad sensum грам. — согласование по смыслу, т. е. не с грамматической формой слова, а с его фактическим значением (напр.: totum servitium — sg.— hilares sunt atque epulantur — pl. Ap; litterae — pl.— thesaurum est — sg. Pt)

    Латинско-русский словарь > constructio

  • 4 constructio

    cōnstrūctio, ōnis, f. (construo), die Zusammenschichtung, I) im allg.: 1) = die schichtweise Zusammenfügung einzelner Werkstücke zu einem Bau (Ggstz. destructio), a) eig.: c. lapidum, Sen. ad Polyb. 18 (37), 2. – b) übtr.: α) (als rhetor. t. t.) die Verbindung und Gliederung der einzelnen Wörter zu einem Satze, der Periodenbau, aut concinnitas aut c. verborum, Cic.: verborum apta et quasi rotunda c., Cic.: im Zshg. absol., tam minuta haec c., Cic.: gravis et decora c., Plin. ep. – β) (als gramm. t. t.) die Verbindung der Wörter, die Konstruktion, Prisc. 17, 52 u.a. – 2) die systematische Aufstellung der Bücher in einer Bibliothek, Cic. ad Att. 4, 5, 3. – II) prägn., der durch Zusammenfügung der einzelnen Werkstücke bewirkte Bau, hominis, Cic.: theatri, Traian. in Plin. ep.: murorum, Veget. mil.: viarum, pontium, ICt.

    lateinisch-deutsches > constructio

  • 5 constructio

    cōnstrūctio, ōnis, f. (construo), die Zusammenschichtung, I) im allg.: 1) = die schichtweise Zusammenfügung einzelner Werkstücke zu einem Bau (Ggstz. destructio), a) eig.: c. lapidum, Sen. ad Polyb. 18 (37), 2. – b) übtr.: α) (als rhetor. t. t.) die Verbindung und Gliederung der einzelnen Wörter zu einem Satze, der Periodenbau, aut concinnitas aut c. verborum, Cic.: verborum apta et quasi rotunda c., Cic.: im Zshg. absol., tam minuta haec c., Cic.: gravis et decora c., Plin. ep. – β) (als gramm. t. t.) die Verbindung der Wörter, die Konstruktion, Prisc. 17, 52 u.a. – 2) die systematische Aufstellung der Bücher in einer Bibliothek, Cic. ad Att. 4, 5, 3. – II) prägn., der durch Zusammenfügung der einzelnen Werkstücke bewirkte Bau, hominis, Cic.: theatri, Traian. in Plin. ep.: murorum, Veget. mil.: viarum, pontium, ICt.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > constructio

  • 6 cōnstrūctiō

        cōnstrūctiō ōnis, f    [construo], a putting together, building, construction: hominis.—Fig., in discourse, arrangement: verborum.
    * * *
    erection, putting/joining together; building, construction; arrangement (words)

    Latin-English dictionary > cōnstrūctiō

  • 7 constructio

    построение, constr. murorum (1. 4 C. Th. 11, 17. 1. 49 C. Th. 15, 1), navium (1. un. C. Th. 7, 17), pontium, viarum (1. 18 C. Th. 11, 16).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > constructio

  • 8 aptus

    aptus, a, um [st1]1 [-] part. passé de apio, apere, attacher, qui se retrouve dans apiscor, a - attaché, joint.    - cum aliqua re aptus, Cic. Tim. 45: attaché à qqch.    - gladium e lacunari sætā equinā aptum, Cic. Tusc. 5, 62: épée suspendue au plafond au moyen d'un crin de cheval. b - lié dans ses parties, formant un tout bien lié.    - ita esse mundum undique aptum, ut... Cic. Ac, 2, 119: le monde est si bien lié en toutes ses parties que..., cf. Tim. 15 ; Lucr. 5, 557, etc.    - au fig. res inter se aptæ, Cic. Nat, 3, 4, etc.: choses (idées) liées entre elles.    - rerum causæ aliæ ex aliis aptæ, Cic. Tusc. 5, 70: causes liées les unes aux autres.    - ex honesto officium aptum est, Cic. Off 1, 60: le devoir découle de l'honnête.    - cui viro ex se ipso apta sunt omnia quæ... Cic. Tusc, 5, 36: l'homme pour qui tout ce qui [mène au bonheur] dépend de lui-même (l'homme qui tient de son propre fonds tout ce qui...).    - avec l'abl. seul rudentibus apta fortuna, Cic. Tusc. 5, 40: une fortune qui tient à des cordages, cf. Leg. 1, 56. c - lié en ses parties, formant un tout [en parl. du style].    - apta dissolvere, Cic. Or. 235: rompre (mettre en morceaux) un tout enchaîné.    - apta oratio, Cic. Br. 68: style bien lié.    - verborum apta et quasi rotunda constructio, Cic. Br. 272: des phrases bien liées et, pour ainsi dire, arrondies. d - préparé complètement, en parfait état.    - ire non aptis armis, Sall. H. 25: marcher avec des armes qui ne sont pas en bon état. --- cf. Liv. 44, 34, 3.    - omnia sibi esse ad bellum apta ac parata, Cæs. BC. 1, 30, 5: il avait tout en parfait état et prêt en vue de la guerre.    - quinqueremes aptæ instructæque omnibus rebus ad navigandum, Cæs. BC. 3, 111, 3: des quinquérèmes parfaitement équipées et munies de tout le nécessaire en vue de prendre la mer. d - poét. muni de, pourvu de [avec abl.].    - nec refert ea quæ tangas quo colore prædita sint, verum quali... apta figura, Lucr. 2, 814: ce qui importe pour les objets soumis au toucher, ce n'est pas la couleur qu'ils ont, mais la forme dont ils sont pourvus.    - vestis auro apta, Lucr. 5, 1428: vêtement garni d'or. ---cf. Enn. Tr. 380; An. 339; Acc. Tr. 660.    - Tyrio apta sinu Tib. 1, 9, 70: vêtue d'une robe de pourpre Tyrienne. --- cf. Virg. En. 4, 482 ; 6, 797; 11, 202.    - qui restitissent nautico instrumento aptæ et armatæ classi? Liv. 30, 10, 3: comment résister à une flotte pourvue et armée de tout le matériel naval? [st1]2 [-] adjectif. a - propre, approprié.    - aptissima sunt arma senectutis artes exercitationesque virtutum, Cic. CM 9: les armes les mieux appropriées de la vieillesse, ce sont la science et la pratique des vertus.    - aptior dicendi locus, Cic. Rep. 2, 48: occasion plus convenable de parler.    - alius alio melior atque aptior (numerus), Cic. Or, 203: suivant les cas, un rythme est meilleur et mieux adapté qu'un autre.    - neminem nec motu corporis neque ipso habitu atque forma aptiorem mihi videor audisse, Cic. de Or. 1, 132: je ne crois pas avoir entendu d'orateur ayant une meilleure appropriation des mouvements du corps, du maintien même ou de l'extérieur. b - en parl. du style exactement approprié aux idées, précis.    - Cic, Br. 145; de Or. 2, 56, etc. c - fait pour, approprié à.    - avec dat. res apta auribus, Cic. Or. 25; moribus, Cic. Att. 5, 10, 3; naturæ, Cic. Fin. 5, 24; ætati Cic. Br. 327 ; adulescentibus, Cic. Br. 326, chose appropriée aux oreilles, aux habitudes, à la nature, à l'âge, aux jeunes gens.    - Ofella contionibus aptior quam judiciis, Cic. Br. 178: Ofella mieux fait pour la tribune que pour le barreau.    - o hominem semper illum quidem mihi aptum, nunc vero etiam suavem, Cic. Fam. 12, 30, 3: quel homme! toujours complaisant pour moi, mais maintenant, même exquis! --- cf. Hor. S. 2, 5, 43.    - gens novandis quam gerendis aptior rebus, Curt. 4, 1, 30: nation mieux faite pour l'innovation que pour l'exécution.    - apta portandis oneribus jumenta sunt, Sen. Brev. 18, 4: les bêtes de somme sont propres à porter des fardeaux.    - vis venti apta faciendo igni, Liv. 21, 37, 2: violence du vent propre à activer la flamme, cf. 21, 47, 1; 23, 4, 3; 25, 36, 5, etc.    - avec ad (calcei) apti ad pedem, Cic. de Or. 1, 231: (chaussures) adaptées au pied.    - ad tempus aptæ simulationes, Cic. Mil. 69: faux-semblants accommodés aux circonstances.    - res apta ad naturam, Cic. Fin. 5, 39; ad consuetudinem, Cic. Opt. 14: chose appropriée à la nature, à l'usage.    - naturā sumus apti ad cœtus, Cic. Fin. 3, 63: nous sommes par nature faits pour la vie de société.    - habebat flebile quiddam, aptumque cum ad fidem faciendam, tum ad misericordiam commovendam, Cic. Br. 142: il avait un accent touchant, propre à inspirer la confiance et surtout à remuer la pitié.    - homo non aptissimus ad jocandum, Cic. Nat. 2, 46: l'homme le moins fait du monde pour la plaisanterie.    - res contra morsus apta, Plin. 21, 58: chose bonne contre les morsures.    - avec in acc. in quod minime apti sunt, Liv. 38, 21, 8: [genre de combat] auquel ils sont le moins propres, cf. Plin. 16, 174; Quint. 10, 3, 22.    - avec inf. silva occulere apta feras, Ov. F. 2, 216: forêt propre à cacher les bêtes sauvages.    - dux fieri quilibet aptus erat, Ov. F. 2, 200: n'importe lequel était bon pour faire un chef.    - avec une rel. au subj. [rare]: nulla videbatur aptior persona, quæ de illa ætate loqueretur, Cic. Læl. 4, aucun personnage ne me paraissait mieux fait pour parler de cet âge-là.    - eam urbem aptissimam ratus, unde mitti commeatus possent, Liv. 44, 13, 11: pensant que cette ville était la plus propre à servir de point de départ à l'envoi des ravitaillements.
    * * *
    aptus, a, um [st1]1 [-] part. passé de apio, apere, attacher, qui se retrouve dans apiscor, a - attaché, joint.    - cum aliqua re aptus, Cic. Tim. 45: attaché à qqch.    - gladium e lacunari sætā equinā aptum, Cic. Tusc. 5, 62: épée suspendue au plafond au moyen d'un crin de cheval. b - lié dans ses parties, formant un tout bien lié.    - ita esse mundum undique aptum, ut... Cic. Ac, 2, 119: le monde est si bien lié en toutes ses parties que..., cf. Tim. 15 ; Lucr. 5, 557, etc.    - au fig. res inter se aptæ, Cic. Nat, 3, 4, etc.: choses (idées) liées entre elles.    - rerum causæ aliæ ex aliis aptæ, Cic. Tusc. 5, 70: causes liées les unes aux autres.    - ex honesto officium aptum est, Cic. Off 1, 60: le devoir découle de l'honnête.    - cui viro ex se ipso apta sunt omnia quæ... Cic. Tusc, 5, 36: l'homme pour qui tout ce qui [mène au bonheur] dépend de lui-même (l'homme qui tient de son propre fonds tout ce qui...).    - avec l'abl. seul rudentibus apta fortuna, Cic. Tusc. 5, 40: une fortune qui tient à des cordages, cf. Leg. 1, 56. c - lié en ses parties, formant un tout [en parl. du style].    - apta dissolvere, Cic. Or. 235: rompre (mettre en morceaux) un tout enchaîné.    - apta oratio, Cic. Br. 68: style bien lié.    - verborum apta et quasi rotunda constructio, Cic. Br. 272: des phrases bien liées et, pour ainsi dire, arrondies. d - préparé complètement, en parfait état.    - ire non aptis armis, Sall. H. 25: marcher avec des armes qui ne sont pas en bon état. --- cf. Liv. 44, 34, 3.    - omnia sibi esse ad bellum apta ac parata, Cæs. BC. 1, 30, 5: il avait tout en parfait état et prêt en vue de la guerre.    - quinqueremes aptæ instructæque omnibus rebus ad navigandum, Cæs. BC. 3, 111, 3: des quinquérèmes parfaitement équipées et munies de tout le nécessaire en vue de prendre la mer. d - poét. muni de, pourvu de [avec abl.].    - nec refert ea quæ tangas quo colore prædita sint, verum quali... apta figura, Lucr. 2, 814: ce qui importe pour les objets soumis au toucher, ce n'est pas la couleur qu'ils ont, mais la forme dont ils sont pourvus.    - vestis auro apta, Lucr. 5, 1428: vêtement garni d'or. ---cf. Enn. Tr. 380; An. 339; Acc. Tr. 660.    - Tyrio apta sinu Tib. 1, 9, 70: vêtue d'une robe de pourpre Tyrienne. --- cf. Virg. En. 4, 482 ; 6, 797; 11, 202.    - qui restitissent nautico instrumento aptæ et armatæ classi? Liv. 30, 10, 3: comment résister à une flotte pourvue et armée de tout le matériel naval? [st1]2 [-] adjectif. a - propre, approprié.    - aptissima sunt arma senectutis artes exercitationesque virtutum, Cic. CM 9: les armes les mieux appropriées de la vieillesse, ce sont la science et la pratique des vertus.    - aptior dicendi locus, Cic. Rep. 2, 48: occasion plus convenable de parler.    - alius alio melior atque aptior (numerus), Cic. Or, 203: suivant les cas, un rythme est meilleur et mieux adapté qu'un autre.    - neminem nec motu corporis neque ipso habitu atque forma aptiorem mihi videor audisse, Cic. de Or. 1, 132: je ne crois pas avoir entendu d'orateur ayant une meilleure appropriation des mouvements du corps, du maintien même ou de l'extérieur. b - en parl. du style exactement approprié aux idées, précis.    - Cic, Br. 145; de Or. 2, 56, etc. c - fait pour, approprié à.    - avec dat. res apta auribus, Cic. Or. 25; moribus, Cic. Att. 5, 10, 3; naturæ, Cic. Fin. 5, 24; ætati Cic. Br. 327 ; adulescentibus, Cic. Br. 326, chose appropriée aux oreilles, aux habitudes, à la nature, à l'âge, aux jeunes gens.    - Ofella contionibus aptior quam judiciis, Cic. Br. 178: Ofella mieux fait pour la tribune que pour le barreau.    - o hominem semper illum quidem mihi aptum, nunc vero etiam suavem, Cic. Fam. 12, 30, 3: quel homme! toujours complaisant pour moi, mais maintenant, même exquis! --- cf. Hor. S. 2, 5, 43.    - gens novandis quam gerendis aptior rebus, Curt. 4, 1, 30: nation mieux faite pour l'innovation que pour l'exécution.    - apta portandis oneribus jumenta sunt, Sen. Brev. 18, 4: les bêtes de somme sont propres à porter des fardeaux.    - vis venti apta faciendo igni, Liv. 21, 37, 2: violence du vent propre à activer la flamme, cf. 21, 47, 1; 23, 4, 3; 25, 36, 5, etc.    - avec ad (calcei) apti ad pedem, Cic. de Or. 1, 231: (chaussures) adaptées au pied.    - ad tempus aptæ simulationes, Cic. Mil. 69: faux-semblants accommodés aux circonstances.    - res apta ad naturam, Cic. Fin. 5, 39; ad consuetudinem, Cic. Opt. 14: chose appropriée à la nature, à l'usage.    - naturā sumus apti ad cœtus, Cic. Fin. 3, 63: nous sommes par nature faits pour la vie de société.    - habebat flebile quiddam, aptumque cum ad fidem faciendam, tum ad misericordiam commovendam, Cic. Br. 142: il avait un accent touchant, propre à inspirer la confiance et surtout à remuer la pitié.    - homo non aptissimus ad jocandum, Cic. Nat. 2, 46: l'homme le moins fait du monde pour la plaisanterie.    - res contra morsus apta, Plin. 21, 58: chose bonne contre les morsures.    - avec in acc. in quod minime apti sunt, Liv. 38, 21, 8: [genre de combat] auquel ils sont le moins propres, cf. Plin. 16, 174; Quint. 10, 3, 22.    - avec inf. silva occulere apta feras, Ov. F. 2, 216: forêt propre à cacher les bêtes sauvages.    - dux fieri quilibet aptus erat, Ov. F. 2, 200: n'importe lequel était bon pour faire un chef.    - avec une rel. au subj. [rare]: nulla videbatur aptior persona, quæ de illa ætate loqueretur, Cic. Læl. 4, aucun personnage ne me paraissait mieux fait pour parler de cet âge-là.    - eam urbem aptissimam ratus, unde mitti commeatus possent, Liv. 44, 13, 11: pensant que cette ville était la plus propre à servir de point de départ à l'envoi des ravitaillements.
    * * *
        Aptus, apta, aptum, Participium ab antiquo verbo Apiscor, Vnde est Adiectiuum nomen Aptus, aptior, aptissimus. Apte, Convenable, et propre à quelque chose, Bien sortable, Pertinent, Approprié.
    \
        Apta compositio membrorum. Cic. Membres bien proportionnez.
    \
        Apta inter se, et cohaerentia. Cic. Qui se rapportent bien l'un à l'autre.
    \
        Rubrum emplastrum huc aptum est. Cels. Est propre à ceci.
    \
        Somno aptum papauer. Celsus. Propre à faire dormir.
    \
        Aptum. Virgil. Conjoinct, Adapté, Composé.
    \
        Aptus ex sese. Cic. Qui ne tient que de soymesme.
    \
        Aptum ex tribus. Cic. Composé de trois choses attachees ensemble.
    \
        Gladium e lacunari, seta equina aptum demitti iussit. Ci. Lié.
    \
        Aptus verbis. Cic. Qui use de parolles propres.
    \
        O hominem semper illum quidem mihi aptum. Cic. Qui me revient fort.

    Dictionarium latinogallicum > aptus

  • 9 rotundus

    a, um [ rota ]
    1) круглый (дискообразный или шаровидный) (folia Ap; caelum C); с ровными краями ( toga Q)
    2) замкнутый в себе, не зависящий от внешнего мира (in se ipso totus, teres atque r. H)
    3) закруглённый, стройный, изящный (verborum apta et quasi rotunda constructio C)
    ore rotundo loqui H — говорить складно, стройно

    Латинско-русский словарь > rotundus

  • 10 attenuatus

    attenuātus (adtenuātus), a, um, PAdi. m. Superl. (v. attenuo), abgeschwächt, a) übh. = geschwächt, vermindert, fortunae familiares attenuatissimae, Cornif. rhet. 4, 53. – b) insbes.: α) v. der Stimme usw., ins Feine-, in den Diskant übergehend, übergehalten, fein, vox paululum attenuata, Cornif. rhet.: acuta atque attenuata nimis acclamatio, Cornif. rhet. – β) v. der Rede, gleichs. dünngesponnen, d.i. schlicht, einfach, nüchtern, im üblen Sinne mager, matt, oratio (Ggstz. gravis oratio), Cornif. rhet.: genus orationis, Cornif. rhet.: constructio verborum, Cornif. rhet.: ipsa illa pro Roscio iuvenilis abundantia multa habet attenuata, Cic.: eius oratio nimiā religione attenuata, Cic. – / Compar. attenuatior, Augustin. de anim. quant. 22, 38.

    lateinisch-deutsches > attenuatus

  • 11 compositio

    compositio, ōnis, f. (compono), die Zusammenstellung, I) im allg. (nach compono no. I, 2) = die Zusammenstellung des Kämpferpaars, gladiatorum compositiones, Cic. ep. 2, 8, 1. – II) insbes.: 1) (nach compono no. II, 1) = die Zusammensetzung aus einzelnen Teilen, a) aus einzelnen Substanzen, gleucini olei, Col.: pardalii (unguenti), Plin.: eius tractae, Apic.: compositiones unguentorum, Cic., remediorum, Sen., utilium medicamentorum, Sen. – meton., das zusammengesetzte Heilmittel, die Komposition, compositio, quae elephantina nominatur, Cels.: ad laterum dolores compositio est Apollophanis, Cels.: valentiores compositiones, Cels. – b) die Abfassung eines Schriftwerks, iuris pontificalis, Cic. de legg. 2, 55. – 2) nach compono no. II, 2): a) eig., die Niederlegung, Aufbewahrung, rerum autumnalium compositiones, Col. 12, 46 (44), 1. – b) übtr., die Streitbeilegung, der Vergleich der Parteien, die Aussöhnung (griech. διάλυσις), pacis, concordiae, compositionis auctor esse non destiti, Cic.: legatos ad Pompeium mittere de compositione, Caes.: de compositione agere, Caes.: de compositione loqui, Caes. – 3) (nach compono no. II, 3) die Stellung Fügung, Anordnung, Anlage, a) eig.: c. sacrarum aedium, Vitr.: c. rerum aptis et accommodatis locis, gehörige Aufstellung, Cic.: c. membrorum, Cic.: sonorum varia c., Cic. – b) übtr.: α) die Anordnung, Gestaltung, anni, die Anordnung des Jahres nach Feier- und Werktagen, der Kalender, Cic.: magistratuum, Cic.: disciplinae (des Systems), Cic. – β) als rhet. t.t. = die gehörige Stellung, Fügung, Anordnung der Worte, Glieder, Perioden, die Wort-, Satzfügung, der Periodenbau, compositio est verborum constructio, quae facit omnes partes orationis aequabiliter perpolitas, Cornif. rhet.: c. apta, Cic.: c. tota servit gravitati vocum aut suavitati, Cic.

    lateinisch-deutsches > compositio

  • 12 copulo

    cōpulo, āvī, ātum, āre (copula), als Band oder durch ein Band verknüpfen, I) eig.: zusammenkoppeln, zusammenschließen, -binden, eadem catena et custodiam (Verhaftete) et militem copulat, Sen. – m. cum u. Abl., c. alci cum alqo caput et corpus, Plaut.: c. hominem cum belua, Cic.: und (im Bilde) omnes cum fortuna copulati sumus; aliorum aurea catena est, aliorum laxa, aliorum arte et sordida, Sen. – m. ad u. Akk., caput animalis ad pedem, Veget. mul.: im Passiv mit Dat., altera ratis huic copulata est, Liv. – II) übtr.: 1) räumlich, eng verbinden, eng vereinigen, a) lebl. Objj.: hedera truncum et ramos pererrat vicinasque platanos transitu suo copulat, Plin. ep.: interdum insulae iunctae copulataeque et continenti similes sunt, Plin. ep. – m. Dat. od. inter se, zB. non auro res aurum copulat una, Lucr.: est etiam, quasi ut anellis hamisque plicata inter se quaedam possint coplata teneri, Lucr. – im Passiv, v. Örtl. utrimque Armeniae maiori Sophene copulatur, Plin. – b) Pers., zusammenbringen, vereinen, copulati in ius pervenimus, Cic. – m. cum u. Abl., cave siris cum filia mea copulari hanc, zusammenkomme, -treffe, Plaut. Epid. 401. – 2) durch irgend ein inneres Band verketten, verknüpfen, in Zusammenhang bringen (Ggstz. separare, divellere, distrahere, relaxare), a) lebl. Objj.: res a natura copulatas errore divellere, Cic.: cum (virtutes) ita copulatae conexaeque sint (verknüpft u. verwebt sind, ut omnes omnium participes sint nec alia ab alia possit separari, tamen proprium suum cuiusque munus est, Cic. – m. cum u. Abl., od. m. inter se, zB. honestatem cum voluptate, tamquam hominem cum belua, copulabis? Cic.: ut facetis quoque argumentis societas haec cum deo copuletur, Plin.: neque (orator) exquirat oratione, an haec (diese Meinungen) inter se iungi copularique possint, Cic. – So nun bes. α) als rhet. t. t., Wörter zu einem Satze verbinden, verba, Quint. 10, 6, 2; vgl. copulatus, no. a. – od. den Periodenbau eng verknüpfen, zusammenfügen, constructio verborum tum coniunctionibus copuletur tum dissolutionibus relaxetur, Cic. – od. zwei Wörter zu einem verschlingen = zusammenziehen, libenter etiam copulando verba iungebant, ut sodes pro si audes, sis pro si vis, Cic. – β) Angaben in Gedanken verknüpfen, vereinigen, mens (hominum), quae disiuncta coniungat et cum praesentibus futura copulet, Cic.: ne dividatis saeculum, et antiquos et veteres vocitetis oratores, quos eorundem hominum aures agnoscere ac velut coniungere et copulare potuerunt, Tac. dial. – γ) moral. Zustände eng verknüpfen, fester knüpfen, befestigen, collegii coniunctio non mediocre vinculum mihi quidem attulisse videtur ad voluntates nostras copulandas, Cic. – quin illi remittendo de summa quisque iuris mediis copularent concordiam, Liv. – b) Pers. durch irgend ein Band im Staats - oder Familienleben verknüpfen, eng –, innig verbinden, L. Sullam copulatum sibi quaestorem habere, Vell.: ita quodam uno vinculo copulavit eos (milites), ut nulla nec inter eos nec adversus ducem seditio exstiterit, Liv.: copulati matrimonio, ICt.: feminae plebeiis nuptiis copulatae, ICt. – m. cum u. Abl., equester ordo, qui tum cum senatu copulatus fuit, Cic.: ille sic se cum inimico meo copularat, ut etc., Cic.: secundae adversaeque res tuae copulavere nos tecum, Curt. – m. dopp. Acc., alcis filiam alci c. coniugem (als G.), Amm. 20, 11, 3. – / Synkop. Form coplata bei Lucr. 6, 1086 (1088). – Parag. Infin. copularier, Arnob. 6, 22.

    lateinisch-deutsches > copulo

  • 13 passivus [2]

    2. passīvus, a, um (v. patior), passiv, I) empfindsam, der Empfindung und der Affekte fähig, Apul. u.a. – II) insbes., als gramm. t. t., passiv (Ggstz. activus), significatio, constructio, Gramm.: verba, Gramm.

    lateinisch-deutsches > passivus [2]

  • 14 rotundus

    rotundus, a, um (rota), scheibenrund, im Ggstz. zu globosus (kugelrund) u. orbiculatus (kreisrund); dann auch kugelrund (griech. σφαιροειδής) od. übh. rund (Ggstz. angulatus, eckig), I) eig.: caelum, Cic.: terrarum forma, Manil.: lanx, ICt.: folia rotundiora, Ps. Apul. herb.: nihil rotundius, Cic.: capita rotundissima, Cels.: von der Kleidung, toga, gleichförmig herum- od. herabhangend, Quint. 11, 3, 139. – Sprichw., der Baukunst od. Geometrie entlehnt, mutat quadrata rotundis, rundet, was viereckig war, d.i. kehrt das Unterste zu oberst, Hor. ep. 1, 1, 100. – II) übtr.: 1) abgerundet in sittlicher Hinsicht, von einem Weisen, der nicht in der Außenwelt sein Glück sucht, teres atque rotundus, Hor. sat. 2, 7, 86. – 2) im Ausdruck u. in der Beredsamkeit, wenn der Ausdruck wohl zusammengefügt, bes. die Sätze auf periodische Art wohl zusammengekettet sind, abgerundet, verborum apta et quasi rotunda constructio, Cic.: nec satis, ut ita dicam, rotundus (Thucydides), Cic.: verba, Gell.: rotunda volubilisque sententia, Gell.: ore rotundo loqui, in gerundeter Sprache, Hor. – / In sehr guten Hdschrn. u. in Ausgg. auch rutundus geschrieben (s. Lachm. Lucr. p. 96), z.B. Varro r. r. 1, 51, 1 u. 3, 5, 12 cod. P. Varro sat. Men. 21 u. 88 B. Gell. 11, 13, 4 ed. Hertz. Spart. Hadr. 16, 4 ed. Peter.

    lateinisch-deutsches > rotundus

  • 15 attenuatus

    attenuātus (adtenuātus), a, um, PAdi. m. Superl. (v. attenuo), abgeschwächt, a) übh. = geschwächt, vermindert, fortunae familiares attenuatissimae, Cornif. rhet. 4, 53. – b) insbes.: α) v. der Stimme usw., ins Feine-, in den Diskant übergehend, übergehalten, fein, vox paululum attenuata, Cornif. rhet.: acuta atque attenuata nimis acclamatio, Cornif. rhet. – β) v. der Rede, gleichs. dünngesponnen, d.i. schlicht, einfach, nüchtern, im üblen Sinne mager, matt, oratio (Ggstz. gravis oratio), Cornif. rhet.: genus orationis, Cornif. rhet.: constructio verborum, Cornif. rhet.: ipsa illa pro Roscio iuvenilis abundantia multa habet attenuata, Cic.: eius oratio nimiā religione attenuata, Cic. – Compar. attenuatior, Augustin. de anim. quant. 22, 38.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > attenuatus

  • 16 compositio

    compositio, ōnis, f. (compono), die Zusammenstellung, I) im allg. (nach compono no. I, 2) = die Zusammenstellung des Kämpferpaars, gladiatorum compositiones, Cic. ep. 2, 8, 1. – II) insbes.: 1) (nach compono no. II, 1) = die Zusammensetzung aus einzelnen Teilen, a) aus einzelnen Substanzen, gleucini olei, Col.: pardalii (unguenti), Plin.: eius tractae, Apic.: compositiones unguentorum, Cic., remediorum, Sen., utilium medicamentorum, Sen. – meton., das zusammengesetzte Heilmittel, die Komposition, compositio, quae elephantina nominatur, Cels.: ad laterum dolores compositio est Apollophanis, Cels.: valentiores compositiones, Cels. – b) die Abfassung eines Schriftwerks, iuris pontificalis, Cic. de legg. 2, 55. – 2) nach compono no. II, 2): a) eig., die Niederlegung, Aufbewahrung, rerum autumnalium compositiones, Col. 12, 46 (44), 1. – b) übtr., die Streitbeilegung, der Vergleich der Parteien, die Aussöhnung (griech. διάλυσις), pacis, concordiae, compositionis auctor esse non destiti, Cic.: legatos ad Pompeium mittere de compositione, Caes.: de compositione agere, Caes.: de compositione loqui, Caes. – 3) (nach compono no. II, 3) die Stellung Fügung, Anordnung, Anlage, a) eig.: c. sacrarum aedium, Vitr.: c. rerum aptis et accommodatis locis, gehörige Aufstellung, Cic.: c. membrorum, Cic.: sonorum varia
    ————
    c., Cic. – b) übtr.: α) die Anordnung, Gestaltung, anni, die Anordnung des Jahres nach Feier- und Werktagen, der Kalender, Cic.: magistratuum, Cic.: disciplinae (des Systems), Cic. – β) als rhet. t.t. = die gehörige Stellung, Fügung, Anordnung der Worte, Glieder, Perioden, die Wort-, Satzfügung, der Periodenbau, compositio est verborum constructio, quae facit omnes partes orationis aequabiliter perpolitas, Cornif. rhet.: c. apta, Cic.: c. tota servit gravitati vocum aut suavitati, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > compositio

  • 17 copulo

    cōpulo, āvī, ātum, āre (copula), als Band oder durch ein Band verknüpfen, I) eig.: zusammenkoppeln, zusammenschließen, -binden, eadem catena et custodiam (Verhaftete) et militem copulat, Sen. – m. cum u. Abl., c. alci cum alqo caput et corpus, Plaut.: c. hominem cum belua, Cic.: und (im Bilde) omnes cum fortuna copulati sumus; aliorum aurea catena est, aliorum laxa, aliorum arte et sordida, Sen. – m. ad u. Akk., caput animalis ad pedem, Veget. mul.: im Passiv mit Dat., altera ratis huic copulata est, Liv. – II) übtr.: 1) räumlich, eng verbinden, eng vereinigen, a) lebl. Objj.: hedera truncum et ramos pererrat vicinasque platanos transitu suo copulat, Plin. ep.: interdum insulae iunctae copulataeque et continenti similes sunt, Plin. ep. – m. Dat. od. inter se, zB. non auro res aurum copulat una, Lucr.: est etiam, quasi ut anellis hamisque plicata inter se quaedam possint coplata teneri, Lucr. – im Passiv, v. Örtl. utrimque Armeniae maiori Sophene copulatur, Plin. – b) Pers., zusammenbringen, vereinen, copulati in ius pervenimus, Cic. – m. cum u. Abl., cave siris cum filia mea copulari hanc, zusammenkomme, -treffe, Plaut. Epid. 401. – 2) durch irgend ein inneres Band verketten, verknüpfen, in Zusammenhang bringen (Ggstz. separare, divellere, distrahere, relaxare), a) lebl. Objj.: res a natura copulatas errore divellere, Cic.: cum (vir-
    ————
    tutes) ita copulatae conexaeque sint (verknüpft u. verwebt sind, ut omnes omnium participes sint nec alia ab alia possit separari, tamen proprium suum cuiusque munus est, Cic. – m. cum u. Abl., od. m. inter se, zB. honestatem cum voluptate, tamquam hominem cum belua, copulabis? Cic.: ut facetis quoque argumentis societas haec cum deo copuletur, Plin.: neque (orator) exquirat oratione, an haec (diese Meinungen) inter se iungi copularique possint, Cic. – So nun bes. α) als rhet. t. t., Wörter zu einem Satze verbinden, verba, Quint. 10, 6, 2; vgl. copulatus, no. a. – od. den Periodenbau eng verknüpfen, zusammenfügen, constructio verborum tum coniunctionibus copuletur tum dissolutionibus relaxetur, Cic. – od. zwei Wörter zu einem verschlingen = zusammenziehen, libenter etiam copulando verba iungebant, ut sodes pro si audes, sis pro si vis, Cic. – β) Angaben in Gedanken verknüpfen, vereinigen, mens (hominum), quae disiuncta coniungat et cum praesentibus futura copulet, Cic.: ne dividatis saeculum, et antiquos et veteres vocitetis oratores, quos eorundem hominum aures agnoscere ac velut coniungere et copulare potuerunt, Tac. dial. – γ) moral. Zustände eng verknüpfen, fester knüpfen, befestigen, collegii coniunctio non mediocre vinculum mihi quidem attulisse videtur ad voluntates nostras copulandas, Cic. – quin illi remittendo de summa quisque iuris mediis copularent concor-
    ————
    diam, Liv. – b) Pers. durch irgend ein Band im Staats - oder Familienleben verknüpfen, eng –, innig verbinden, L. Sullam copulatum sibi quaestorem habere, Vell.: ita quodam uno vinculo copulavit eos (milites), ut nulla nec inter eos nec adversus ducem seditio exstiterit, Liv.: copulati matrimonio, ICt.: feminae plebeiis nuptiis copulatae, ICt. – m. cum u. Abl., equester ordo, qui tum cum senatu copulatus fuit, Cic.: ille sic se cum inimico meo copularat, ut etc., Cic.: secundae adversaeque res tuae copulavere nos tecum, Curt. – m. dopp. Acc., alcis filiam alci c. coniugem (als G.), Amm. 20, 11, 3. – Synkop. Form coplata bei Lucr. 6, 1086 (1088). – Parag. Infin. copularier, Arnob. 6, 22.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > copulo

  • 18 passivus

    1. passīvus, a, um (v. pando), I) allenthalben-, überall befindlich, morsus, Apul.: nomen dei, mehreren zukommend, -beigelegt, Tert. – II) übtr., untereinander gemengt, congeries, Apul. met. 6, 10, s. dazu Hildebr. – subst., passivi = populares, Augustin. c. Adamant. 24; vgl. Schol. Iuven. 8, 182.
    ————————
    2. passīvus, a, um (v. patior), passiv, I) empfindsam, der Empfindung und der Affekte fähig, Apul. u.a. – II) insbes., als gramm. t. t., passiv (Ggstz. activus), significatio, constructio, Gramm.: verba, Gramm.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > passivus

  • 19 rotundus

    rotundus, a, um (rota), scheibenrund, im Ggstz. zu globosus (kugelrund) u. orbiculatus (kreisrund); dann auch kugelrund (griech. σφαιροειδής) od. übh. rund (Ggstz. angulatus, eckig), I) eig.: caelum, Cic.: terrarum forma, Manil.: lanx, ICt.: folia rotundiora, Ps. Apul. herb.: nihil rotundius, Cic.: capita rotundissima, Cels.: von der Kleidung, toga, gleichförmig herum- od. herabhangend, Quint. 11, 3, 139. – Sprichw., der Baukunst od. Geometrie entlehnt, mutat quadrata rotundis, rundet, was viereckig war, d.i. kehrt das Unterste zu oberst, Hor. ep. 1, 1, 100. – II) übtr.: 1) abgerundet in sittlicher Hinsicht, von einem Weisen, der nicht in der Außenwelt sein Glück sucht, teres atque rotundus, Hor. sat. 2, 7, 86. – 2) im Ausdruck u. in der Beredsamkeit, wenn der Ausdruck wohl zusammengefügt, bes. die Sätze auf periodische Art wohl zusammengekettet sind, abgerundet, verborum apta et quasi rotunda constructio, Cic.: nec satis, ut ita dicam, rotundus (Thucydides), Cic.: verba, Gell.: rotunda volubilisque sententia, Gell.: ore rotundo loqui, in gerundeter Sprache, Hor. – In sehr guten Hdschrn. u. in Ausgg. auch rutundus geschrieben (s. Lachm. Lucr. p. 96), z.B. Varro r. r. 1, 51, 1 u. 3, 5, 12 cod. P. Varro sat. Men. 21 u. 88 B. Gell. 11, 13, 4 ed. Hertz. Spart. Hadr. 16, 4 ed. Peter.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > rotundus

  • 20 re-laxō

        re-laxō āvī, ātus, āre,    to stretch out, widen again, make wider: fontibus ora, open, O.: vias et caeca Spiramenta, relax the ducts, V.—To unloose, loosen, open: alvus relaxatur: se intestinis relaxantibus: densa, rarefy, V.: tunicarum vincula, O.—Fig., to abate, remit, give respite: remittit aliquantum et relaxat.—To ease, relieve, cheer, relax, lighten: animos doctrinā: animus somno relaxatus: ut ex pristino sermone relaxarentur animi omnium: homines interdum animis relaxantur.—To make loose, relax, loosen: constructio verborum dissolutionibus relaxetur: pater indulgens, quicquid ego astrinxi, relaxat.—To alleviate, mitigate, assuage: tristitiam ac severitatem: quiete laborem, Cu.—To relieve, release, free, abate: (animi) cum se corporis vinculis relaxaverint: insani cum relaxentur, i. e. become lucid.

    Latin-English dictionary > re-laxō

См. также в других словарях:

  • Constructio ad sensum — (lat. „Konstruktion nach dem Sinn“, auch Constructio kata synesin, Synesis oder Synese) ist die Bezeichnung für eine syntaktische Konstruktion, die formal gegen die Regeln der grammatischen Kongruenz verstößt, aber sinngemäß korrekt ist.… …   Deutsch Wikipedia

  • Constructio ad sensum (synesim) — s. Sensus …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Constructio ad sensum — Syllepse Pour les articles homonymes, voir Syllepse (homonymie). La syllepse, du grec ancien σύλληψις, súllêpsis, littéralement « action de prendre ensemble, d’embrasser, de comprendre » est une figure de style par laquelle le discours… …   Wikipédia en Français

  • Constructio kata Synesin — Con|strục|tio ka|tạ Sy|ne|sin, die; [griech. katà sýnesin = nach dem Verstand] (Sprachw.): Constructio ad Sensum; Synesis …   Universal-Lexikon

  • Constructio ad Sensum — Con|struc|tio* ad Sen|sum [kɔn struktsi̯o ] die; <aus lat. constructio ad sensum »Verbindung nach dem Sinn«> Satzkonstruktion, bei der sich das Prädikat od. Attribut nicht nach der grammatischen Form des Subjekts, sondern nach dessen Sinn… …   Das große Fremdwörterbuch

  • constructio arcium — See arcium constructio …   Ballentine's law dictionary

  • constructio — (лат.) строение, устройство …   Словарь ботанических терминов

  • constructio ad sensum — См. costruzione a senso …   Пятиязычный словарь лингвистических терминов

  • Constructio ad Sensum — Con|strục|tio ad Sẹn|sum, die; [lat. = Verbindung nach dem Sinn] (Sprachw.): Satzkonstruktion, bei der sich das Prädikat od. Attribut nicht nach der grammatischen Form des Subjekts, sondern nach dessen Sinn richtet (z. B. eine Menge Äpfel… …   Universal-Lexikon

  • Constructio apo Koinu — Con|strục|tio apo Koi|nu [ kɛy...], die; (Sprachw.): Apokoinu …   Universal-Lexikon

  • Constructio apo Koinu — Con|struc|tio apo Koi|nu [ kɔy...] die; <zu gr. apò koinoũ »vom Gemeinsamen«> svw. ↑Apokoinu …   Das große Fremdwörterbuch

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»