-
1 imperium
I.Lit. (mostly ante-class. and post-Aug.): si quid opus est, impera: imperium exsequar. Plaut. Am. 3, 3, 1; cf.:II. A.nunc pergam eri imperium exsequi,
id. ib. 1, 1, 106:eri imperia persequi,
id. ib. 2, 1, 75:imperium exsequi,
id. Men. 5, 6, 16; Ter. Eun. 4, 1, 22:obsequens obediensque est mori atque imperiis patris,
Plaut. Bacch. 3, 3, 55; cf. id. Trin. 2, 2, 21; id. Men. 5, 7, 1:tuo facit jussu, tuo imperio paret,
id. As. 1, 2, 21:malus et nequam est homo, qui nihili imperium eri Sui servus facit,
id. Ps. 4, 7, 1; cf. id. As. 2, 4, 10:quod hi neque ad concilia veniebant neque imperio parebant,
Caes. B. G. 5, 2 fin.:imperium neglegere,
id. ib. 5, 7, 7:neque ab uno omnia imperia administrari poterant,
id. ib. 2, 22 fin.:imperio Jovis huc venio,
Verg. A. 5, 726; cf.:et Jovis imperium et cari praecepta parentis Edocet,
id. ib. 5, 747:imperiis deūm propalam expositis,
Liv. 8, 6, 12:quidam (pueri) imperia indignantur,
Quint. 1, 3, 6:aegri quoquo neglecto medentium imperio, etc.,
Plin. Pan. 22, 3:elephanti inest imperiorum obedientia,
Plin. 8, 1, 1, § 1:naturae imperio gemimus, cum, etc.,
Juv. 15, 138:cujus paruit imperiis,
id. 14, 331.In gen.: Mes. Nempe jubes? Me. Jubeo hercle, si quid imperii est in te mihi, Plaut. Men. 5, 7, 41; cf. id. Pers. 3, 1, 15:B.Appius et caecus et senex tenebat non modo auctoritatem sed etiam imperium in suos,
Cic. de Sen. 11, 37:reges in ipsos imperium est Jovis,
Hor. C. 3, 1, 6:eone es ferox, quia habes imperium in beluas?
Ter. Eun. 3, 1, 25:mater, cujus sub imperio'st, mala,
id. Heaut. 2, 2, 4: An. Sta ilico. Ge. Hem, sates pro imperio! quisquis es, i. e. authorilatively, imperiously, id. Phorm. 1, 4, 19:domesticum,
Cic. Caecin. 18, 52; id. Inv. 2, 47, 140:(Juppiter) Divosque mortalesque turbas Imperio regit unus aequo,
Hor. C. 3, 4, 48; cf.:sed me jussa deūm... Imperiis egere suis,
Verg. A. 6, 463:Phyllius illic Imperio pueri volucresque ferumque leonem Tradiderat domitos,
Ov. M. 7, 373:agricolae habent rationem cum terra, quae numquam recusat imperium,
Cic. de Sen. 15, 51.—In partic.1.In publicists' lang., supreme power, sovereignty, sway, dominion, empire (cf.: principatus, dominatus, regnum; potestas, potentia).(α).Sing.: Tarquinio dedit imperium simul et sola regni, Enn. ap. Fest. p. 298 Müll. (Ann. v. 151 Vahl.); cf.:(β).navorum imperium servare est induperantum,
id. ib. 169 Müll. (Ann. v. 413 Vahl.); and:ipse (Numa rex) de suo imperio curiatam legem tulit,
Cic. Rep. 2, 13; 2, 17; 18; [p. 901] 20;21: homo dominandi cupidus aut imperii singularis,
sole dominion, id. ib. 1, 33:singulare et potestas regia,
id. ib. 2, 9:esse consul cum summo imperio et potestate,
id. Verr. 1, 13, 37; id. Fl. 8, 18; cf.:cum summo imperio et potestate versari,
id. Q. Fr. 1, 1, 10, 31:qui (App. Claudius) tum erat summo imperio,
id. Fin. 2, 20, 66:omne imperium nostri penes singulos esse voluerunt,
id. Rep. 1, 40; 2, 32:de imperio Caesaris... gravissime decernitur,
Caes. B. C. 1, 5, 4:imperium extra ordinem dare,
Cic. Phil. 11, 10, 25:quod imperium potest esse praestantius quam, etc.,
id. Rep. 1, 17:eos qui antea commodis fuerint moribus, imperio, potestate, prosperis rebus immutari,
id. Lael. 15, 54:ad deponendum imperium tardior esse,
id. Rep. 2, 12:expertes imperii,
id. ib. 1, 31:deponentium imperium tyrannorum,
Quint. 9, 2, 67 et saep.:sub populi Romani imperium dicionemque cadere,
Cic. Font. 1, 2; so,with dicio,
Caes. B. G. 1, 31, 7; cf.:Gallia sub populi Romani imperium redacta,
id. ib. 5, 29, 4:totam ad imperium populi Romani Ciliciam adjunxit,
Cic. de Imp. Pomp. 12, 35:majestas est in imperio atque in omni populi Romani dignitate,
Quint. 7, 3, 35:cum duobus ducibus de imperio in Italia decertatum est, Pyrrho et Hannibale,
Cic. Lael. 8, 28; cf.:de imperio dimicare,
id. Off. 1, 12, 38:spes diuturnitatis atque imperii,
id. Rep. 2, 3; cf.:sedem et domum summo imperio praebere,
id. ib. 2, 5 fin.:quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3, 6:civitati imperium totius provinciae pollicetur,
id. ib. 7, 64 fin.:cum abunde expertus esset quam bene umeris tuis sederet imperium,
Plin. Pan. 10 fin.:auctoritate magis quam imperio regere,
Liv. 1, 7, 8; cf.:nec illum pro imperio submovere posse... quia ita dicatur: si vobis videtur, discedite, Quirites,
id. 2, 56, 12.—Plur.:b.nec vero imperia expetenda ac potius aut non accipienda interdum aut deponenda nonnumquam,
i. e. public offices, Cic. Off. 1, 20, 68:(cives) mandant imperia,
id. Rep. 1, 31; cf.:honores, magistratus, imperia, potestates, opes amicitiae anteponere,
id. Lael. 17, 63:cui (duci) dantur imperia et ea continuantur, etc.,
id. Rep. 1, 44:ita cepi et gessi maxima imperia, ut, etc.,
id. Fam. 3, 7, 5:vides tyranni satellites in imperiis,
id. Att. 14, 5, 2:quod praestare dicant Gallorum quam Romanorum imperia perferre,
dominion, government, Caes. B. G. 1, 17, 3:qui mobilitate ac levitate animi novis imperiis studebant,
id. ib. 2, 1, 3:imperia legum potentiora quam hominum,
Liv. 2, 1, 1. —Hence, transf., concr.(α).Dominion, realm, empire (esp. freq. since the Aug. per.):c.duae urbes inimicissimae huic imperio,
Cic. Lael. 3, 11:jam ipsa terra ita mihi parva visa est, ut me imperii nostri pæniteret,
id. Rep. 6, 16 fin.:nostrum,
id. ib. 3, 29; cf.:finium imperii nostri propagatio,
id. Prov. Cons. 12, 29:fines imperii propagavit,
id. Rep. 3, 12:imperium Oceano, famam qui terminet astris,
Verg. A. 1, 287:per quas (artes) imperi Porrecta majestas ad ortus Solis ab Hesperio cubili,
Hor. C. 4, 15, 14:adjectis Britannis Imperio,
id. ib. 3, 5, 4:quem vocet divum populus ruentis Imperi rebus?
id. ib. 1, 2, 26;1, 37, 8: immensum imperii corpus stare ac librari sine rectore non potest,
Tac. H. 1, 16:reges socii, membra partesque imperii,
Suet. Aug. 48:breviarium totius imperii,
id. ib. 101:rationarium imperii,
id. ib. 28:imperii fines Tiberinum natare,
Juv. 8, 265:noverat luxuriam imperii veterem,
i. e. of the Roman court, id. 4, 137.—Trop., rule, control (very rare but class.):2.illud vide, si in animis hominum regale imperium sit, unius fore dominatum, consilii scilicet,
Cic. Rep. 1, 38.—Iron.:imperium judiciorum tenere,
Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77:coactae imperio sexus,
i. e. the ambition, Juv. 6, 135.—Law t. t., the jurisdiction or discretion of a magistrate:3.omnia autem judicia aut legitimo jure consistunt aut imperio continentur,
Gai. Inst. 4, 103:ideo autem imperio contineri judicia dicuntur, quia tamdiu valent, quamdiu is qui ea praecepit imperium habet,
id. ib. 4, 105; cf. 3, 181 al.—Milit., the chief command, command.(α).Sing.:(β).victum atque expugnatum oppidum est Imperio atque auspicio Amphitruonis maxime,
Plaut. Am. 1, 1, 37; 1, 1, 41: re impetrata contendunt, ut ipsis summa imperii transdatur, Caes. B. G. 7, 63, 5:delatam sibi summam imperii,
Suet. Ner. 3:censet enim etiam ex iis, qui cum imperio sint,
Cic. Fam. 1, 1, 3:nostri imperii dignitas,
id. ib. 1, 7, 4:novem annis, quibus in imperio fuit,
Suet. Caes. 25:legionum curam et imperium alicui demandare,
id. ib. 76:alicui imperium prorogare,
id. Tib. 30:imperii tempus explere,
id. Caes. 26: cum imperio aut magistratu, i. e. a military or civil command, Suet. Tib. 12:qui dabat olim imperium, fasces, etc.,
Juv. 10, 79; cf. in the foll.—Plur.:b.mandant (cives) imperia, magistratus,
i. e. military and civil commands, Cic. Rep. 1, 31; cf.:magistratus, imperia, amicitiae anteponere,
id. Lael. 17, 63;so opp. magistratus,
Suet. Caes. 54; 75; id. Aug. 61.—Transf.(α).Concr.: imperia, i. q. imperatores, commanding officers, commanders, generals:(β).imperia, potestates, legationes, quom senatus creverit populusve jusserit, ex urbe exeunto,
Cic. Leg. 3, 3, 9:nacti vacuas ab imperiis Sardiniam et Siciliam,
Caes. B. C. 1, 31, 1; Val. Max. 1, 1, 9.—Erat plena lictorum et imperiorum provincia, differta praefectis atque exactoribus, Caes. B. C. 3, 32, 4.—(γ).(Acc. to imperator, II. B. 3.) The imperial government, the government:tandem quasi coactus recepit imperium,
Suet. Tib. 24; 55; 67; id. Calig. 12; 16; 24; id. Claud. 11; 35; 36 et saep. -
2 inperium
I.Lit. (mostly ante-class. and post-Aug.): si quid opus est, impera: imperium exsequar. Plaut. Am. 3, 3, 1; cf.:II. A.nunc pergam eri imperium exsequi,
id. ib. 1, 1, 106:eri imperia persequi,
id. ib. 2, 1, 75:imperium exsequi,
id. Men. 5, 6, 16; Ter. Eun. 4, 1, 22:obsequens obediensque est mori atque imperiis patris,
Plaut. Bacch. 3, 3, 55; cf. id. Trin. 2, 2, 21; id. Men. 5, 7, 1:tuo facit jussu, tuo imperio paret,
id. As. 1, 2, 21:malus et nequam est homo, qui nihili imperium eri Sui servus facit,
id. Ps. 4, 7, 1; cf. id. As. 2, 4, 10:quod hi neque ad concilia veniebant neque imperio parebant,
Caes. B. G. 5, 2 fin.:imperium neglegere,
id. ib. 5, 7, 7:neque ab uno omnia imperia administrari poterant,
id. ib. 2, 22 fin.:imperio Jovis huc venio,
Verg. A. 5, 726; cf.:et Jovis imperium et cari praecepta parentis Edocet,
id. ib. 5, 747:imperiis deūm propalam expositis,
Liv. 8, 6, 12:quidam (pueri) imperia indignantur,
Quint. 1, 3, 6:aegri quoquo neglecto medentium imperio, etc.,
Plin. Pan. 22, 3:elephanti inest imperiorum obedientia,
Plin. 8, 1, 1, § 1:naturae imperio gemimus, cum, etc.,
Juv. 15, 138:cujus paruit imperiis,
id. 14, 331.In gen.: Mes. Nempe jubes? Me. Jubeo hercle, si quid imperii est in te mihi, Plaut. Men. 5, 7, 41; cf. id. Pers. 3, 1, 15:B.Appius et caecus et senex tenebat non modo auctoritatem sed etiam imperium in suos,
Cic. de Sen. 11, 37:reges in ipsos imperium est Jovis,
Hor. C. 3, 1, 6:eone es ferox, quia habes imperium in beluas?
Ter. Eun. 3, 1, 25:mater, cujus sub imperio'st, mala,
id. Heaut. 2, 2, 4: An. Sta ilico. Ge. Hem, sates pro imperio! quisquis es, i. e. authorilatively, imperiously, id. Phorm. 1, 4, 19:domesticum,
Cic. Caecin. 18, 52; id. Inv. 2, 47, 140:(Juppiter) Divosque mortalesque turbas Imperio regit unus aequo,
Hor. C. 3, 4, 48; cf.:sed me jussa deūm... Imperiis egere suis,
Verg. A. 6, 463:Phyllius illic Imperio pueri volucresque ferumque leonem Tradiderat domitos,
Ov. M. 7, 373:agricolae habent rationem cum terra, quae numquam recusat imperium,
Cic. de Sen. 15, 51.—In partic.1.In publicists' lang., supreme power, sovereignty, sway, dominion, empire (cf.: principatus, dominatus, regnum; potestas, potentia).(α).Sing.: Tarquinio dedit imperium simul et sola regni, Enn. ap. Fest. p. 298 Müll. (Ann. v. 151 Vahl.); cf.:(β).navorum imperium servare est induperantum,
id. ib. 169 Müll. (Ann. v. 413 Vahl.); and:ipse (Numa rex) de suo imperio curiatam legem tulit,
Cic. Rep. 2, 13; 2, 17; 18; [p. 901] 20;21: homo dominandi cupidus aut imperii singularis,
sole dominion, id. ib. 1, 33:singulare et potestas regia,
id. ib. 2, 9:esse consul cum summo imperio et potestate,
id. Verr. 1, 13, 37; id. Fl. 8, 18; cf.:cum summo imperio et potestate versari,
id. Q. Fr. 1, 1, 10, 31:qui (App. Claudius) tum erat summo imperio,
id. Fin. 2, 20, 66:omne imperium nostri penes singulos esse voluerunt,
id. Rep. 1, 40; 2, 32:de imperio Caesaris... gravissime decernitur,
Caes. B. C. 1, 5, 4:imperium extra ordinem dare,
Cic. Phil. 11, 10, 25:quod imperium potest esse praestantius quam, etc.,
id. Rep. 1, 17:eos qui antea commodis fuerint moribus, imperio, potestate, prosperis rebus immutari,
id. Lael. 15, 54:ad deponendum imperium tardior esse,
id. Rep. 2, 12:expertes imperii,
id. ib. 1, 31:deponentium imperium tyrannorum,
Quint. 9, 2, 67 et saep.:sub populi Romani imperium dicionemque cadere,
Cic. Font. 1, 2; so,with dicio,
Caes. B. G. 1, 31, 7; cf.:Gallia sub populi Romani imperium redacta,
id. ib. 5, 29, 4:totam ad imperium populi Romani Ciliciam adjunxit,
Cic. de Imp. Pomp. 12, 35:majestas est in imperio atque in omni populi Romani dignitate,
Quint. 7, 3, 35:cum duobus ducibus de imperio in Italia decertatum est, Pyrrho et Hannibale,
Cic. Lael. 8, 28; cf.:de imperio dimicare,
id. Off. 1, 12, 38:spes diuturnitatis atque imperii,
id. Rep. 2, 3; cf.:sedem et domum summo imperio praebere,
id. ib. 2, 5 fin.:quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3, 6:civitati imperium totius provinciae pollicetur,
id. ib. 7, 64 fin.:cum abunde expertus esset quam bene umeris tuis sederet imperium,
Plin. Pan. 10 fin.:auctoritate magis quam imperio regere,
Liv. 1, 7, 8; cf.:nec illum pro imperio submovere posse... quia ita dicatur: si vobis videtur, discedite, Quirites,
id. 2, 56, 12.—Plur.:b.nec vero imperia expetenda ac potius aut non accipienda interdum aut deponenda nonnumquam,
i. e. public offices, Cic. Off. 1, 20, 68:(cives) mandant imperia,
id. Rep. 1, 31; cf.:honores, magistratus, imperia, potestates, opes amicitiae anteponere,
id. Lael. 17, 63:cui (duci) dantur imperia et ea continuantur, etc.,
id. Rep. 1, 44:ita cepi et gessi maxima imperia, ut, etc.,
id. Fam. 3, 7, 5:vides tyranni satellites in imperiis,
id. Att. 14, 5, 2:quod praestare dicant Gallorum quam Romanorum imperia perferre,
dominion, government, Caes. B. G. 1, 17, 3:qui mobilitate ac levitate animi novis imperiis studebant,
id. ib. 2, 1, 3:imperia legum potentiora quam hominum,
Liv. 2, 1, 1. —Hence, transf., concr.(α).Dominion, realm, empire (esp. freq. since the Aug. per.):c.duae urbes inimicissimae huic imperio,
Cic. Lael. 3, 11:jam ipsa terra ita mihi parva visa est, ut me imperii nostri pæniteret,
id. Rep. 6, 16 fin.:nostrum,
id. ib. 3, 29; cf.:finium imperii nostri propagatio,
id. Prov. Cons. 12, 29:fines imperii propagavit,
id. Rep. 3, 12:imperium Oceano, famam qui terminet astris,
Verg. A. 1, 287:per quas (artes) imperi Porrecta majestas ad ortus Solis ab Hesperio cubili,
Hor. C. 4, 15, 14:adjectis Britannis Imperio,
id. ib. 3, 5, 4:quem vocet divum populus ruentis Imperi rebus?
id. ib. 1, 2, 26;1, 37, 8: immensum imperii corpus stare ac librari sine rectore non potest,
Tac. H. 1, 16:reges socii, membra partesque imperii,
Suet. Aug. 48:breviarium totius imperii,
id. ib. 101:rationarium imperii,
id. ib. 28:imperii fines Tiberinum natare,
Juv. 8, 265:noverat luxuriam imperii veterem,
i. e. of the Roman court, id. 4, 137.—Trop., rule, control (very rare but class.):2.illud vide, si in animis hominum regale imperium sit, unius fore dominatum, consilii scilicet,
Cic. Rep. 1, 38.—Iron.:imperium judiciorum tenere,
Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77:coactae imperio sexus,
i. e. the ambition, Juv. 6, 135.—Law t. t., the jurisdiction or discretion of a magistrate:3.omnia autem judicia aut legitimo jure consistunt aut imperio continentur,
Gai. Inst. 4, 103:ideo autem imperio contineri judicia dicuntur, quia tamdiu valent, quamdiu is qui ea praecepit imperium habet,
id. ib. 4, 105; cf. 3, 181 al.—Milit., the chief command, command.(α).Sing.:(β).victum atque expugnatum oppidum est Imperio atque auspicio Amphitruonis maxime,
Plaut. Am. 1, 1, 37; 1, 1, 41: re impetrata contendunt, ut ipsis summa imperii transdatur, Caes. B. G. 7, 63, 5:delatam sibi summam imperii,
Suet. Ner. 3:censet enim etiam ex iis, qui cum imperio sint,
Cic. Fam. 1, 1, 3:nostri imperii dignitas,
id. ib. 1, 7, 4:novem annis, quibus in imperio fuit,
Suet. Caes. 25:legionum curam et imperium alicui demandare,
id. ib. 76:alicui imperium prorogare,
id. Tib. 30:imperii tempus explere,
id. Caes. 26: cum imperio aut magistratu, i. e. a military or civil command, Suet. Tib. 12:qui dabat olim imperium, fasces, etc.,
Juv. 10, 79; cf. in the foll.—Plur.:b.mandant (cives) imperia, magistratus,
i. e. military and civil commands, Cic. Rep. 1, 31; cf.:magistratus, imperia, amicitiae anteponere,
id. Lael. 17, 63;so opp. magistratus,
Suet. Caes. 54; 75; id. Aug. 61.—Transf.(α).Concr.: imperia, i. q. imperatores, commanding officers, commanders, generals:(β).imperia, potestates, legationes, quom senatus creverit populusve jusserit, ex urbe exeunto,
Cic. Leg. 3, 3, 9:nacti vacuas ab imperiis Sardiniam et Siciliam,
Caes. B. C. 1, 31, 1; Val. Max. 1, 1, 9.—Erat plena lictorum et imperiorum provincia, differta praefectis atque exactoribus, Caes. B. C. 3, 32, 4.—(γ).(Acc. to imperator, II. B. 3.) The imperial government, the government:tandem quasi coactus recepit imperium,
Suet. Tib. 24; 55; 67; id. Calig. 12; 16; 24; id. Claud. 11; 35; 36 et saep.
Перевод: с латинского на английский
с английского на латинский- С английского на:
- Латинский
- С латинского на:
- Английский