-
121 thesaurus
thēsaurus (in den besten Hdschrn. u. in Inschrn. thēnsaurus), ī, m. (θησαυρός), I) der niedergelegte u. aufbewahrte Vorrat, Schatz, 1) eig.: thesauros constituere, Vitr. – bes. von Geld und Geldeswert, thes. auri, Plaut.: tabularius thensaurorum, Corp. inscr. Lat. 6, 325: thesaurum effodere, Plaut.: thesaurum obruere, Cic., defodere, Cic.: thesaurum reponere (zurücklegen), Quint.: thesaurum invenire, Cic.: incubare publicis thesauris, Liv.: velut clausis thesauris incubare, Quint.: thesauros Gallici auri occultari a patribus, Liv.: thesauros tyranni scrutari, Liv. – 2) bildl.: a) reicher Vorrat, Hülle und Fülle, thes. mali, Plaut.: thesauros penitus abditae fraudis vultu laeto tegentes, Plaut. – b) ein Schatz = ein im höchsten Grade Nutzen bringender Mensch od. Gegenstand, leno, thensaurus meus, Plaut.: custos erilis, decus popli, thesaurus copiarum, Plaut.: integrum et plenum adepta est thesaurum, Plaut. – II) der Ort, wo etwas niedergelegt-, aufbewahrt wird, die Vorratskammer, das Magazin, der Speicher, 1) eig.: a) übh.: servata mella thesauris, Zellen, Verg.: in his operibus thesauri sunt civitatibus in necessariis rebus a maioribus constituti, Vitr.: condere semina in thesauros cavernarum, Plin.: condere in thesauris maxilarum cibum, Plin.: in thesauris suis (in seiner Garderobe) vestem numquam nisi annum esse passus est,————Lampc. Alex. Sev. 40, 2. – b) insbes.: α) die Schatulle, der Schatz für Geld und Geldeswert, cum thesaurum effregisset heres, Plin. – gew. die Schatzkammer eines Tempels oder des Staatsschatzes, die Schatzkapelle, das Schatzgewölbe, thesauros Proserpinae spoliare, Liv.: thesauros expilare, Liv.: litterae recitatae sunt, pecuniam ex Proserpinae thesauris nocte clam sublatam, Liv.: pecuniam omnem conquisitam in thesauros Proserpinae referri iussit, Liv.: esse thesaurum publicum sub terra saxo saeptum, Liv. – β) poet., v. der Unterwelt, postquam est orchi (orci) traditus thesauro, Naev. bei Gell. 1, 24, 2. – 2) übtr., die Schatzkammer, die Vorratskammer, das Magazin, Repertorium, die Fundgrube, thesaurus rerum omnium memoria, Cic.: quod lateat in thesauris tuis, im Pulte, Cic.: qui illos locos tamquam thesauros aliquos argumentorum notatos habet, Cic.: quoniam, ut ait Domitius Piso, thesauros esse oportet, non libros, Plin.: litterae thesaurum (s. unten) est, Petron.: thesaurus fraudis, aufgespeicherter Betrug, Apul.: thesauri bibliothecales, Bücherschätze, Sidon. epist. 8, 4, 1. – v. Pers., quoties aliquid abditum quaero, ille thesaurus est, ein lebendiges Lexikon, eine lebendige Bibliothek, Plin. ep.: Papinianus doctrinae legalis thesaurus, Spart. – ⇒ Heterogen. thesaurum, ī, n., Petron. 46, 8. Paul. ex Fest. 8, 14 u. Itala, s. Rönsch S. 271. – Über die Schreibweise thensaurus s. Ritschl————Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > thesaurus
-
122 AURR
m. moist earth, clay, mud (aurr etr iljar, en ofan kuldi).* * *s, m., prop. wet clay or loam, but also in Eggert Itin. p. 682 of a sort of clay, cp. Ivar Aasen s. v. aur. In A. S. eâr is humus; in the Alvismál one of the names of the earth is aurr (kalla aur uppregin). In the Völuspá the purling water of the well of Urda is called aurr; hence the paraphrase in the Edda, þær taka hvern dag vatn í brunninum, ok með aurinn (the clay, humus) er liggr um brunninn, ok ausa upp yfir askinn. Elsewhere used simply of mud, wet soil, aurr etr iljar en ofan kuldi, Gs. 15; auri trödd und jóa fótum, Gh. 16; ok við aur ægir hjarna, bragnings burs of blandinn varð, his brains were mixed with the mud, Ýt. 16; aurr ok saurr, mud and dirt, Ann. 1362; hylja auri, humo condere, in a verse in the Konn. S. -
123 aura
aura, ae ( gen. sing. aurāï, Verg. A. 6, 747; v. Neue, Formenl. I. p. 11; also, auras, like familias, custodias, terras, etc.; Servius gives this in Verg. A. 11, 801; still all the MSS. give aurae, and so Rib.), f., = aura [AÔ, auô, to blow].I.The air, as in gentle motion, a gentle breeze, a breath of air (syn.:II.aër, ventus, spiritus): agitatus aër auram facit,
Isid. Orig. 13, 11, 17: semper aër spiritu aliquo movetur;frequentius tamen auras quam ventos habet,
Plin. Ep. 5, 6, 5:flatus, qui non aura, non procella, sed venti sunt,
Plin. 2, 45, 45, § 116:et me... nunc omnes terrent aurae,
now every breeze terrifies me, Verg. A. 2, 728:Concutiat tenerum quaelibet aura,
Ov. A. A. 2, 650.— Hence,Transf.A.In gen., a breeze, a wind (even when violent):B.Et reserata viget genitabilis aura Favoni,
Lucr. 1, 11; cf.: Aura parit flores tepidi fecunda Favoni. Cat. 64, 282:omnes, Aspice, ventosi ceciderunt murmuris aurae,
Verg. E. 9, 58:aurae Vela vocant,
id. A. 3, 356:aura post meridiem,
Vulg. Gen. 3, 8:aura tenuis,
ib. 3 Reg. 19, 12:lenis, ib. Job, 4, 16: petulans,
Lucr. 6, 111:ignarae,
brutish, Cat. 64, 164, ubi v. Ellis:rapida,
Ov. M. 3, 209:stridens,
Val. Fl. 2, 586:violentior,
Stat. Th. 6, 157:aurae flatus,
Vulg. Act. 27, 40:omnes eos tollet aura,
ib. Isa. 57, 13 et saep.—Also breath:flammas exsuscitat aura,
Ov. F. 5, 507.—Trop.: dum flavit velis aura secunda meis, while a favorable breeze breathed on my sails, i. e. so long as I was in prosperity, Ov. P. 2, 3, 26:C.totam opinionem parva non numquam commutat aura rumoris,
Cic. Mur. 17:tenuis famae aura,
Verg. A. 7, 646:quem neque periculi tempestas neque honoris aura potuit umquam de suo cursu aut spe aut metu demovere,
Cic. Sest. 47 fin.:levi aurā spei objectā,
Liv. 42, 39, 1:sperat sibi auram posse aliquam adflari in hoc crimine voluntatis defensionisque eorum, quibus, etc.,
token of favor, Cic. Verr. 2, 1, 13:nescius aurae (sc. amoris) Fallacis,
Hor. C. 1, 5, 11:incerta Cupidinis aura,
Ov. Am. 2, 9, 33.—Hence freq. aura popularis, the popular breeze, popular favor, Cic. Har. Resp. 20 fin.; Liv. 3, 33, 7; 30, 45, 6 al.; Hor. C. 3, 2, 20; Quint. 11, 1, 45 (cf.:ventus popularis,
Cic. Clu. 47, 130); so,aura favoris popularis,
Liv. 22, 26, 4.—Also in plur.:nimium gaudens popularibus auris,
Verg. A. 6, 816; and absol.:adliciendo ad se plebem jam aurā non consilio ferri,
Liv. 6, 11, 7.—1.. The air (mostly poet. and plur.):2.cum Nubila portabunt venti transversa per auras,
Lucr. 6, 190:Tenvis enim quaedam moribundos deserit aura,
id. 3, 232:Aurarumque leves animae calidique vapores,
id. 5, 236:(anima) discedit in auras,
id. 3, 400; 6, 1129 et saep.—Hence, aurae aëris or aëriae aurae freq. in Lucr.: (res) Aëris in teneras possint proferrier auras, 1, 207; 1, 783; 1, 801; 1, 803; 1, 1087; 2, 203; 3, 456; 3, 570; 3, 591;4, 693: liquidissimus aether Atque levissimus aërias super influit auras,
id. 5, 501; 1, 771; 4, 933:Nulla nec aërias volucris perlabitur auras,
Tib. 4, 1, 127:Qui tamen aërias telum contorsit in auras,
Verg. A. 5, 520.—Esp., the vital air:3.Vivit et aetherias vitalīs suscipit auras,
breathes a breath of ethereal air, Lucr. 3, 405;imitated by Verg.: haud invisus caelestibus auras Vitales carpis, A. 1, 387: vesci vitalibus auris, i. e. vivere,
Lucr. 5, 857; imitated by Verg., A. 1, 546, and 3, 339; so,haurire auram communem,
Quint. 6, prooem. §12: captare naribus auras,
to snuff the air, Verg. G. 1, 376.— Trop.: libertatis auram captare, to catch at the air of freedom, i. e. to seize upon any hope of liberty, Liv 3, 37, 1.—Meton.a.The upper air, Heaven, on high:b.assurgere in auras,
Verg. G. 3, 109; so id. A. 4, 176:dum se laetus ad auras Palmes agit,
id. G. 2, 363:ad auras Aetherias tendit,
id. ib. 2, 291; so id. A. 4, 445: stat ferrea turris ad auras, poet. for ad alta, rises high, id. ib. 6, 554: Sorbet in abruptum fluctus, rursusque sub auras Erigit alternos, id. ib. 3, 422; 7, 466; 2, 759; 5, 427 al.; cf. Wagner, Quaest. Verg. X. 1.—In opp. to the lower world, the upper world (cf. aether, I. B. 3.):D.Eurydice superas veniebat ad auras,
Verg. G. 4, 486; so id. A. 6, 128:Ortygiam, quae me superas eduxit prima sub auras,
Ov. M. 5, 641; 10, 11 (cf. Verg. A. 6, 481: ad superos);so of childbirth: pondus in auras expulit,
Ov. M. 9, 704.—In gen. for publicity, daylight:ferre sub auras,
i. e. to make known, Verg. A. 2, 158:reddere ad auras,
to restore, id. ib. 2, 259: fugere auras, to seclude or hide one ' s self, id. ib. 4, 388.—Transf. to other atmospheric objects which exert an influence on bodies, as light, heat, sound, vapor, etc.1.A bright light, a gleam, glittering (cf. phaeos aütmê, Callim. Hymn. Dian. 117):2.discolor unde auri per ramos aura refulsit,
Verg. A. 6, 204 (splendor auri, Serv.).—The warmth of sunlight: solis calidior visa est aura, Varr. ap. Non. p. 275, 25.—3.Sound, tone, voice, echo:4.Si modo damnatum revocaverit aura puellae,
Prop. 3, 23, 15:at illi Nomen ab extremis fontibus aura refert,
id. 1, 20, 50.—Vapor, mist, odor, exhalation:inolentis olivi Naturam, nullam quae mittat naribus auram,
Lucr. 2, 851:at illi Dulcis compositis spiravit crinibus aura,
a sweet odor exhaled, Verg. G. 4, 417; so Mart. 3, 65; Val. Fl. 5, 589; cf. Heins. ad Ov. M. 15, 394:si tantum notas odor attulit auras,
Verg. G. 3, 251:pingues ab ovilibus aurae,
Stat. Th. 10, 46. -
124 mina
1. I.A Greek weight of a hundred Attic drachmas, a mina, Plin. 21, 34, 109, § 185; Rhem. Fann. de Ponder. 32 sq. —II. A.The silver mina; this was of 100 Attic drachmae or Roman denarii (about $18.05 of our currency):B.argenti,
Plaut. As. 2, 3, 16; id. Poen. 2, 21; 5, 5, 8 al.—Also absol.:mina,
Plaut. Trin. 2, 4, 2; id. Ps. 3, 2, 87; id. Poen. 5, 6, 22 al.; Cic. Tusc. 5, 32, 91; id. Leg. 2, 27, 68:minae bonae mala opera partae,
Plaut. As. 3, 3, 144.—Auri, the mina of gold, of five times the value of the silver one:2.alia opust auri mina,
Plaut. Truc. 5, 44; id. Mil. 5, 27.mĭna, ae, f. adj., smooth: mina ovis, smooth-bellied, with no wool on the belly:II.mina (id est ventre glabro), Varr R. R. 2, 2, 6: minae oves, a play on the double meaning of the word (v. 1. mina, II.),
Plaut. Truc. 3, 1, 9.—Subst.: mĭna, ae, f.: minam Aelius vocitatam ait mammam alteram lacte deficientem, quasi minorem factam, Paul. ex Fest. p. 122 Müll. -
125 nitor
1.nītor, nīsus and nixus ( inf. nitier, Lucr. 1, 1059; old form of the part. perf.: gnitus et gnixus a genibus prisci dixerunt, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.), 3, v. dep. n. [from gnitor; root gnic- or gnig-; cf.: nico, conivere], to bear or rest upon something.I.Lit.(α).With abl.: ambae te obsecramus genibus nixae, we implore thee upon our knees, i. e. kneeling, Plaut. Rud. 3, 3, 33:(β).stirpibus suis niti,
Cic. Tusc. 5, 13, 37:herbescens viriditas, quae nixa fibris stirpium sensim adulescit,
id. Sen. 15, 51:hastili nixus,
id. Rab. Perd. 7, 21:mulierculā nixus,
id. Verr. 2, 5, 33, § 86:juvenis, qui nititur hastā,
Verg. A. 6, 760:paribus nitens Cyllenius alis Constitit,
id. ib. 4, 252:nixus baculo,
Ov. P. 1, 8, 52.—With in and acc.:(γ).nixus in hastam,
Verg. A. 12, 398.—With de:(δ).de quā pariens arbore nixa dea est,
Ov. H. 21, 100.—With gen. of place:(ε).humi nitens,
Verg. A. 2, 380.—Absol.: Sisiphu' versat Saxum sudans nitendo, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10:B.niti modo ac statim concidere,
to strive to rise, Sall. J. 101, 11.—Transf.1.To make one's way with an effort, to press forward, advance; and, with respect to the goal, to mount, climb, fly, etc. (mostly poet.):2.quaedam serpentes ortae extra aquam simul ac primum niti possunt, aquam persequuntur,
Cic. N. D. 2, 48, 124:nituntur gradibus,
Verg. A. 2, 442:in altas rupes,
Luc. 4, 37:ad sidera,
Verg. G. 2, 427:in aëra,
Ov. P. 2, 7, 27:in adversum,
id. M. 2, 72:sursum nitier,
Lucr. 1, 1059.—Of violent bodily motion:niti corporibus et ea huc illuc, quasi vitabundi aut jacientes tela agitare,
to struggle, Sall. J. 60, 4.—To strain in giving birth, to bring forth, Plin. 9, 35, 54, § 107 (al. eniti):3.nitor,
I am in labor, Ov. M. 9, 302; Pseud.-Ov. Her. 21, 100.—To strain for a stool, Suet. Vesp. 20.—II.Trop.A.To strive, to exert one's self, make an effort, labor, endeavor:2.moderatio modo virium adsit et tantum, quantum potest, quisque nitatur,
Cic. Sen. 10, 33; Nep. Att. 15, 2:nisurus contra regem,
Caes. B. C. 2, 37; Sall. C. 38, 2:pro aliquo,
Liv. 35, 10; cf.:pro libertate summā ope niti,
Sall. J. 31, 17:nitebantur, ne gravius in eum consuleretur,
Sall. J. 13, 8; cf.:unus Miltiades maxime nitebatur, ut, etc.,
Nep. Milt. 4, 2. — Inf.:summā vi Cirtam irrumpere nititur,
Sall. J. 25, 9:patriam recuperare niti,
Nep. Pelop. 2:ingenio nitor non periisse meo,
Ov. P. 3, 5, 34; id. M. 8, 694.— Absol., of soldiers hard pressed in battle:tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant,
Caes. B. C. 1, 45.—To strive after a thing:3.ad immortalitatem gloriae niti,
Cic. Sen. 23, 82:ad summa, Quint. prooem. § 20: in vetitum,
Ov. Am. 3, 4, 17.—To try to prove, contend in argument, argue, with acc. and inf.:B.nitamur igitur nihil posse percipi,
Cic. Ac. 2, 21, 68.—To rest, rely, depend upon a thing.(α).With in and abl.:(β).nixus in nomine inani,
Lucr. 5, 909:conjectura in quā nititur divinatio,
Cic. Div. 2, 26, 55:ea, in quibus causa nititur,
id. Cael. 10, 25:cujus in vitā nitebatur salus civitatis,
id. Mil. 7, 19.—With abl.:(γ).spe niti,
Cic. Att. 3, 9, 2:consilio atque auctoritate alicujus,
id. Off. 1, 34, 122; id. Fam. 1, 5, a, 2:si quis hoc uno nititur quod sit ignobilis,
id. Clu. 40, 112.—With ubi:2.quo confugies? ubi nitere?
Cic. Verr. 2, 2, 64, § 155.—Hence, P. a., as subst., Nixus, i, m., only plur., Nixi, ōrum, m., three guardian deities of women in labor, the statues of whom, representing them in a kneeling posture, stood on the Capitol before the chapel of Minerva, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.:magno Lucinam Nixosque patres clamore vocabam,
Ov. M. 9, 294.nĭtor, ōris, m. [niteo], brightness, splendor, lustre, sheen.I.Lit.:B.nitor exoriens aurorae,
Lucr. 4, 538:diurnus,
the daylight, Ov. H. 18, 78:herbarum viridis,
Lucr. 5, 783:argenti et auri,
Ov. P. 3, 4, 23:eboris,
Plin. 7, 15, 13, § 64:materiae,
of the wood, id. 16, 40, 79, § 215:speculi,
id. 11, 37, 64, § 170:gladii,
id. 2, 25, 22, § 89:nigerrimus gemmae,
id. 37, 10, 69, § 184:nitorem cutis facit sal,
id. 31, 7, 41, § 84.— Plur.:nitores splendoresque auri,
Gell. 2, 6, 4.—Transf.1.Sleekness, plumpness, good looks, beauty:2.nitor corporis,
Ter. Eun. 2, 2, 10:urit me Glycerae nitor,
Hor. C. 1, 19, 5:Liparei nitor Hebri,
id. ib. 3, 12, 6:nullus totā nitor in cute,
Juv. 9, 13.—Neatness, elegance, brilliancy of external appearance:3.si quem... aliquid offendit, si purpurae genus, si amicorum catervae, si splendor, si nitor,
Cic. Cael. 31, 77:habitus,
Juv. 3, 180:oppidum praecipui nitoris,
Plin. 4, 12, 26, § 85.—In gen., color, Lucr. 2, 819:II.ludis et externo tincta nitore caput,
Prop. 2, 14, 26 (3, 11, 2).—Trop., of speech, splendor, elegance, grace of style. —With gen.:B.adhibendus erit in eis explicandis quidam orationis nitor,
Cic. Or. 32, 115:domesticus eloquii,
Ov. P. 2, 2, 51:nitor et cultus descriptionum,
Tac. Or. 20:translationum,
Quint. 12, 10, 36.— Absol.:sublimitas et magnificentia et nitor,
Quint. 8, 3, 3:eruditione ac nitore praestare,
id. 10, 1, 98:scripsit non sine cultu ac nitore,
id. 10, 1, 124.—Of character, dignity, excellence:generis,
Ov. P. 2, 9, 17; splendid liberality, Stat. S. 3, 3, 149. -
126 Nixi
1.nītor, nīsus and nixus ( inf. nitier, Lucr. 1, 1059; old form of the part. perf.: gnitus et gnixus a genibus prisci dixerunt, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.), 3, v. dep. n. [from gnitor; root gnic- or gnig-; cf.: nico, conivere], to bear or rest upon something.I.Lit.(α).With abl.: ambae te obsecramus genibus nixae, we implore thee upon our knees, i. e. kneeling, Plaut. Rud. 3, 3, 33:(β).stirpibus suis niti,
Cic. Tusc. 5, 13, 37:herbescens viriditas, quae nixa fibris stirpium sensim adulescit,
id. Sen. 15, 51:hastili nixus,
id. Rab. Perd. 7, 21:mulierculā nixus,
id. Verr. 2, 5, 33, § 86:juvenis, qui nititur hastā,
Verg. A. 6, 760:paribus nitens Cyllenius alis Constitit,
id. ib. 4, 252:nixus baculo,
Ov. P. 1, 8, 52.—With in and acc.:(γ).nixus in hastam,
Verg. A. 12, 398.—With de:(δ).de quā pariens arbore nixa dea est,
Ov. H. 21, 100.—With gen. of place:(ε).humi nitens,
Verg. A. 2, 380.—Absol.: Sisiphu' versat Saxum sudans nitendo, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10:B.niti modo ac statim concidere,
to strive to rise, Sall. J. 101, 11.—Transf.1.To make one's way with an effort, to press forward, advance; and, with respect to the goal, to mount, climb, fly, etc. (mostly poet.):2.quaedam serpentes ortae extra aquam simul ac primum niti possunt, aquam persequuntur,
Cic. N. D. 2, 48, 124:nituntur gradibus,
Verg. A. 2, 442:in altas rupes,
Luc. 4, 37:ad sidera,
Verg. G. 2, 427:in aëra,
Ov. P. 2, 7, 27:in adversum,
id. M. 2, 72:sursum nitier,
Lucr. 1, 1059.—Of violent bodily motion:niti corporibus et ea huc illuc, quasi vitabundi aut jacientes tela agitare,
to struggle, Sall. J. 60, 4.—To strain in giving birth, to bring forth, Plin. 9, 35, 54, § 107 (al. eniti):3.nitor,
I am in labor, Ov. M. 9, 302; Pseud.-Ov. Her. 21, 100.—To strain for a stool, Suet. Vesp. 20.—II.Trop.A.To strive, to exert one's self, make an effort, labor, endeavor:2.moderatio modo virium adsit et tantum, quantum potest, quisque nitatur,
Cic. Sen. 10, 33; Nep. Att. 15, 2:nisurus contra regem,
Caes. B. C. 2, 37; Sall. C. 38, 2:pro aliquo,
Liv. 35, 10; cf.:pro libertate summā ope niti,
Sall. J. 31, 17:nitebantur, ne gravius in eum consuleretur,
Sall. J. 13, 8; cf.:unus Miltiades maxime nitebatur, ut, etc.,
Nep. Milt. 4, 2. — Inf.:summā vi Cirtam irrumpere nititur,
Sall. J. 25, 9:patriam recuperare niti,
Nep. Pelop. 2:ingenio nitor non periisse meo,
Ov. P. 3, 5, 34; id. M. 8, 694.— Absol., of soldiers hard pressed in battle:tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant,
Caes. B. C. 1, 45.—To strive after a thing:3.ad immortalitatem gloriae niti,
Cic. Sen. 23, 82:ad summa, Quint. prooem. § 20: in vetitum,
Ov. Am. 3, 4, 17.—To try to prove, contend in argument, argue, with acc. and inf.:B.nitamur igitur nihil posse percipi,
Cic. Ac. 2, 21, 68.—To rest, rely, depend upon a thing.(α).With in and abl.:(β).nixus in nomine inani,
Lucr. 5, 909:conjectura in quā nititur divinatio,
Cic. Div. 2, 26, 55:ea, in quibus causa nititur,
id. Cael. 10, 25:cujus in vitā nitebatur salus civitatis,
id. Mil. 7, 19.—With abl.:(γ).spe niti,
Cic. Att. 3, 9, 2:consilio atque auctoritate alicujus,
id. Off. 1, 34, 122; id. Fam. 1, 5, a, 2:si quis hoc uno nititur quod sit ignobilis,
id. Clu. 40, 112.—With ubi:2.quo confugies? ubi nitere?
Cic. Verr. 2, 2, 64, § 155.—Hence, P. a., as subst., Nixus, i, m., only plur., Nixi, ōrum, m., three guardian deities of women in labor, the statues of whom, representing them in a kneeling posture, stood on the Capitol before the chapel of Minerva, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.:magno Lucinam Nixosque patres clamore vocabam,
Ov. M. 9, 294.nĭtor, ōris, m. [niteo], brightness, splendor, lustre, sheen.I.Lit.:B.nitor exoriens aurorae,
Lucr. 4, 538:diurnus,
the daylight, Ov. H. 18, 78:herbarum viridis,
Lucr. 5, 783:argenti et auri,
Ov. P. 3, 4, 23:eboris,
Plin. 7, 15, 13, § 64:materiae,
of the wood, id. 16, 40, 79, § 215:speculi,
id. 11, 37, 64, § 170:gladii,
id. 2, 25, 22, § 89:nigerrimus gemmae,
id. 37, 10, 69, § 184:nitorem cutis facit sal,
id. 31, 7, 41, § 84.— Plur.:nitores splendoresque auri,
Gell. 2, 6, 4.—Transf.1.Sleekness, plumpness, good looks, beauty:2.nitor corporis,
Ter. Eun. 2, 2, 10:urit me Glycerae nitor,
Hor. C. 1, 19, 5:Liparei nitor Hebri,
id. ib. 3, 12, 6:nullus totā nitor in cute,
Juv. 9, 13.—Neatness, elegance, brilliancy of external appearance:3.si quem... aliquid offendit, si purpurae genus, si amicorum catervae, si splendor, si nitor,
Cic. Cael. 31, 77:habitus,
Juv. 3, 180:oppidum praecipui nitoris,
Plin. 4, 12, 26, § 85.—In gen., color, Lucr. 2, 819:II.ludis et externo tincta nitore caput,
Prop. 2, 14, 26 (3, 11, 2).—Trop., of speech, splendor, elegance, grace of style. —With gen.:B.adhibendus erit in eis explicandis quidam orationis nitor,
Cic. Or. 32, 115:domesticus eloquii,
Ov. P. 2, 2, 51:nitor et cultus descriptionum,
Tac. Or. 20:translationum,
Quint. 12, 10, 36.— Absol.:sublimitas et magnificentia et nitor,
Quint. 8, 3, 3:eruditione ac nitore praestare,
id. 10, 1, 98:scripsit non sine cultu ac nitore,
id. 10, 1, 124.—Of character, dignity, excellence:generis,
Ov. P. 2, 9, 17; splendid liberality, Stat. S. 3, 3, 149. -
127 Nixus
1.nītor, nīsus and nixus ( inf. nitier, Lucr. 1, 1059; old form of the part. perf.: gnitus et gnixus a genibus prisci dixerunt, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.), 3, v. dep. n. [from gnitor; root gnic- or gnig-; cf.: nico, conivere], to bear or rest upon something.I.Lit.(α).With abl.: ambae te obsecramus genibus nixae, we implore thee upon our knees, i. e. kneeling, Plaut. Rud. 3, 3, 33:(β).stirpibus suis niti,
Cic. Tusc. 5, 13, 37:herbescens viriditas, quae nixa fibris stirpium sensim adulescit,
id. Sen. 15, 51:hastili nixus,
id. Rab. Perd. 7, 21:mulierculā nixus,
id. Verr. 2, 5, 33, § 86:juvenis, qui nititur hastā,
Verg. A. 6, 760:paribus nitens Cyllenius alis Constitit,
id. ib. 4, 252:nixus baculo,
Ov. P. 1, 8, 52.—With in and acc.:(γ).nixus in hastam,
Verg. A. 12, 398.—With de:(δ).de quā pariens arbore nixa dea est,
Ov. H. 21, 100.—With gen. of place:(ε).humi nitens,
Verg. A. 2, 380.—Absol.: Sisiphu' versat Saxum sudans nitendo, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10:B.niti modo ac statim concidere,
to strive to rise, Sall. J. 101, 11.—Transf.1.To make one's way with an effort, to press forward, advance; and, with respect to the goal, to mount, climb, fly, etc. (mostly poet.):2.quaedam serpentes ortae extra aquam simul ac primum niti possunt, aquam persequuntur,
Cic. N. D. 2, 48, 124:nituntur gradibus,
Verg. A. 2, 442:in altas rupes,
Luc. 4, 37:ad sidera,
Verg. G. 2, 427:in aëra,
Ov. P. 2, 7, 27:in adversum,
id. M. 2, 72:sursum nitier,
Lucr. 1, 1059.—Of violent bodily motion:niti corporibus et ea huc illuc, quasi vitabundi aut jacientes tela agitare,
to struggle, Sall. J. 60, 4.—To strain in giving birth, to bring forth, Plin. 9, 35, 54, § 107 (al. eniti):3.nitor,
I am in labor, Ov. M. 9, 302; Pseud.-Ov. Her. 21, 100.—To strain for a stool, Suet. Vesp. 20.—II.Trop.A.To strive, to exert one's self, make an effort, labor, endeavor:2.moderatio modo virium adsit et tantum, quantum potest, quisque nitatur,
Cic. Sen. 10, 33; Nep. Att. 15, 2:nisurus contra regem,
Caes. B. C. 2, 37; Sall. C. 38, 2:pro aliquo,
Liv. 35, 10; cf.:pro libertate summā ope niti,
Sall. J. 31, 17:nitebantur, ne gravius in eum consuleretur,
Sall. J. 13, 8; cf.:unus Miltiades maxime nitebatur, ut, etc.,
Nep. Milt. 4, 2. — Inf.:summā vi Cirtam irrumpere nititur,
Sall. J. 25, 9:patriam recuperare niti,
Nep. Pelop. 2:ingenio nitor non periisse meo,
Ov. P. 3, 5, 34; id. M. 8, 694.— Absol., of soldiers hard pressed in battle:tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant,
Caes. B. C. 1, 45.—To strive after a thing:3.ad immortalitatem gloriae niti,
Cic. Sen. 23, 82:ad summa, Quint. prooem. § 20: in vetitum,
Ov. Am. 3, 4, 17.—To try to prove, contend in argument, argue, with acc. and inf.:B.nitamur igitur nihil posse percipi,
Cic. Ac. 2, 21, 68.—To rest, rely, depend upon a thing.(α).With in and abl.:(β).nixus in nomine inani,
Lucr. 5, 909:conjectura in quā nititur divinatio,
Cic. Div. 2, 26, 55:ea, in quibus causa nititur,
id. Cael. 10, 25:cujus in vitā nitebatur salus civitatis,
id. Mil. 7, 19.—With abl.:(γ).spe niti,
Cic. Att. 3, 9, 2:consilio atque auctoritate alicujus,
id. Off. 1, 34, 122; id. Fam. 1, 5, a, 2:si quis hoc uno nititur quod sit ignobilis,
id. Clu. 40, 112.—With ubi:2.quo confugies? ubi nitere?
Cic. Verr. 2, 2, 64, § 155.—Hence, P. a., as subst., Nixus, i, m., only plur., Nixi, ōrum, m., three guardian deities of women in labor, the statues of whom, representing them in a kneeling posture, stood on the Capitol before the chapel of Minerva, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.:magno Lucinam Nixosque patres clamore vocabam,
Ov. M. 9, 294.nĭtor, ōris, m. [niteo], brightness, splendor, lustre, sheen.I.Lit.:B.nitor exoriens aurorae,
Lucr. 4, 538:diurnus,
the daylight, Ov. H. 18, 78:herbarum viridis,
Lucr. 5, 783:argenti et auri,
Ov. P. 3, 4, 23:eboris,
Plin. 7, 15, 13, § 64:materiae,
of the wood, id. 16, 40, 79, § 215:speculi,
id. 11, 37, 64, § 170:gladii,
id. 2, 25, 22, § 89:nigerrimus gemmae,
id. 37, 10, 69, § 184:nitorem cutis facit sal,
id. 31, 7, 41, § 84.— Plur.:nitores splendoresque auri,
Gell. 2, 6, 4.—Transf.1.Sleekness, plumpness, good looks, beauty:2.nitor corporis,
Ter. Eun. 2, 2, 10:urit me Glycerae nitor,
Hor. C. 1, 19, 5:Liparei nitor Hebri,
id. ib. 3, 12, 6:nullus totā nitor in cute,
Juv. 9, 13.—Neatness, elegance, brilliancy of external appearance:3.si quem... aliquid offendit, si purpurae genus, si amicorum catervae, si splendor, si nitor,
Cic. Cael. 31, 77:habitus,
Juv. 3, 180:oppidum praecipui nitoris,
Plin. 4, 12, 26, § 85.—In gen., color, Lucr. 2, 819:II.ludis et externo tincta nitore caput,
Prop. 2, 14, 26 (3, 11, 2).—Trop., of speech, splendor, elegance, grace of style. —With gen.:B.adhibendus erit in eis explicandis quidam orationis nitor,
Cic. Or. 32, 115:domesticus eloquii,
Ov. P. 2, 2, 51:nitor et cultus descriptionum,
Tac. Or. 20:translationum,
Quint. 12, 10, 36.— Absol.:sublimitas et magnificentia et nitor,
Quint. 8, 3, 3:eruditione ac nitore praestare,
id. 10, 1, 98:scripsit non sine cultu ac nitore,
id. 10, 1, 124.—Of character, dignity, excellence:generis,
Ov. P. 2, 9, 17; splendid liberality, Stat. S. 3, 3, 149. -
128 pondus
pondus, ĕris, n. [pendo], a weight.I.Lit.A.In gen., a weight used in a scale, Cic. Tusc. 5, 24, 69:2.pondera ab Gallis allata iniqua,
Liv. 5, 48 fin.:utuntur taleis ferreis ad certum pondus examinatis pro numo,
Caes. B. G. 5, 12; Dig. 19, 1, 32: pondera publica, Paul. ex Fest. p. 246 Müll.—In partic., the weight of a pound, a pound (very rare for the usual pondo):B.dupondius a duobus ponderibus, quod unum pondus assipondium dicebatur. Id ideo, quod as erat libra pondus,
Varr. L. L. 5, § 169 Müll.:argenti pondera quinque,
Mart. 7, 53, 12.—Transf.1.In abstr.a.Heaviness, weight of a body:b.moveri gravitate et pondere,
Cic. Fat. 11, 24; 10, 22; 20, 46; id. Tusc. 1, 17, 40:magni ponderis saxa,
Caes. B. G. 2, 29; 7, 22:emere aliquid pondere,
by weight, Plin. 12, 7, 14, § 29; 35, 17, 57, § 197; Tac. A. 6, 26; cf.:in his quae pondere constant,
Dig. 18, 1, 35 med.; Gai. Inst. 2, 196:id, quod pondere continetur,
Dig. 30, 1, 47.—In plur.: pondera, balance, equipoise, equilibrium:2.pendebat in aëre tellus Ponderibus librata suis,
Ov. M. 1, 13; so Luc. 1, 57; cf. Lucr. 2, 218 and 6, 574:trans pondera (corporis) dextram Porrigere (= ultra libramentum sive aequilibrium corporis),
out of balance, Hor. Ep. 1, 6, 51; cf. Lachm. ad Lucr. II. p. 380 sq.; cf.also: quis libravit in pondere montes et colles in staterā?
Vulg. Isa. 40, 12.—In concr.a.A heavy body, a weight, mass, load, burden:b.in terram feruntur omnia suo nutu pondera,
Cic. Rep. 6, 17, 17:grande auri pondus,
id. Verr. 2, 1, 17, § 45; so,innumerabile pondus auri,
id. Sest. 43, 93:magnum argenti pondus expositum,
Caes. B. C. 3, 96:aeris magnum pondus,
id. ib. 3, 103; Stat. Th. 6, 648:immania pondera baltei,
Verg. A. 10, 496:Spartani pondera disci,
Mart. 14, 164, 1.— Poet., of the fruit of the womb, Ov. M. 9, 684; id. Am. 2, 14, 14; Prop. 4, 1, 96 (5, 1, 100); Mart. 14, 151;of the privy parts,
Cat. 63, 5; Stat. S. 3, 4, 77.—A quantity, number, multitude (anteclass. and very rare): magnum pondus omnium artificum, Varr. ap. Non. 466, 5.—II.Trop.A.Weight, consequence, importance, consideration, influence, authority, etc. (class.; cf.B.momentum): persona non qualiscumque testimonii pondus habet,
Cic. Top. 19, 73:grave ipsius conscientiae pondus est,
id. N. D. 3, 35, 85; cf.:(honestas) aut sola expetenda est... aut certe omni pondere gravior habenda quam reliqua omnia,
id. Off. 3, 8, 35:id est maximi momenti et ponderis,
id. Vatin. 4, 9:qui pondus habent,
id. Att. 11, 6, 1: habet vim in ingenio [p. 1396] et pondus in vitā, id. de Or. 2, 74, 302:magnum pondus accessit ad tollendum dubitationem, judicium et consilium tuum,
id. Fam. 11, 29, 1:ut is intellegat, hanc meam commendationem magnum apud te pondus habuisse,
id. ib. 13, 25; cf.:ut is intellegat meas apud te litteras maximum pondus habuisse,
id. Fam. 12, 27; 13, 35, 2:tuae litterae maximi sunt apud me ponderis,
id. ib. 2, 19, 2:ejus filius eodem est apud me pondere, quo fuit ille,
id. Att. 10, 1. 1.—Of style:omnium verborum ponderibus est utendum,
Cic. de Or. 2, 17, 72:fabula sine pondere et arte,
Hor. A. P. 320; cf.:nugis addere pondus,
id. Ep. 1, 19, 42.—Oppressive weight, burden ( poet. for onus):C.curarum,
Luc. 9, 951; Stat. Th. 4, 39:rerum,
Ov. Tr. 2, 237; Mart. 6, 64, 14:tauri ruentis In Venerem tolerare pondus,
Hor. C. 2, 5, 4:amara senectae Pondera,
Ov. M. 9, 438:Constantius, insolentiae pondera gravius librans,
Amm. 14, 5, 1.—Weight of character, i. e. firmness, constancy ( poet.):nulla diu femina pondus habet,
Prop. 2, 25 (3, 20), 22:nostri reverentia ponderis obstat,
Stat. Th. 1, 289:hilaris, tamen cum pondere, virtus,
id. S. 2, 3, 65; cf. id. ib. 5, 3, 246.
См. также в других словарях:
auri — AURÍ, auresc, vb. IV. 1. tranz. A acoperi un obiect cu un strat subţire de aur (1), a polei sau a sufla cu aur. ♦ fig. A da o strălucire ca de aur (1), a face să pară de aur. 2. refl. (În basme) A se preface în aur (1). [pr.: a u ] – Din aur.… … Dicționar Român
auri- — ⇒AURI , AURO , élément préf. Premier élément de compos. signifiant « or ». A. Vx, ZOOL. Le composé est un adj. où l élément préf. fonctionne comme qualificatif du second terme avec le sens « qui a la couleur de l or » : auribarbe. « Qui a une… … Encyclopédie Universelle
Auri — Administration Pays Lettonie … Wikipédia en Français
Auri — may refer to:* The tree Acacia auriculiformis * Auri, Latvia, a village in the Dobele District, Latvia … Wikipedia
auri- — 1 a combining form meaning gold : auriferous. Also, esp. before a vowel, aur . [ < L aur(um) + i I ] auri 2 a combining form meaning ear : auriform. Also, esp. before a vowel, aur … Universalium
auri- — {{hw}}{{auri }}{{/hw}}o auro primo elemento: in parole composte dotte significa ‘oro’: aurifero … Enciclopedia di italiano
auri- — elem. de comp. Exprime a noção de ouro ou dourado (ex.: auriverde). ‣ Etimologia: latim aurum, i, ouro … Dicionário da Língua Portuguesa
auri- — auro DEFINICIJA kao prvi dio riječi znači zlatan, koji sadržava zlato; zlato [auripigment] ETIMOLOGIJA lat. aurum: zlato … Hrvatski jezični portal
auri- — I. combining form Etymology: Middle English, from Latin, from aurum more at oriole 1. : gold auriferous … Useful english dictionary
auri- — I aff. a combining form meaning “gold”: auriferous[/ex] • Etymology: < L II auri aff. a combining form meaning “ear”: auricle[/ex] • Etymology: < L auri(s) ear I … From formal English to slang
auri- — ► prefijo Componente de palabra procedente del lat. aurum, que significa oro. TAMBIÉN auro * * * auri Elemento prefijo del latín «aurum», oro, subsistente en palabras de derivación culta. * * * ► Prefijo procedente del latín aurum, oro … Enciclopedia Universal