Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

antiquo

  • 41 Netum

    Nētum, ī, n., eine zum Gebiete von Syrakus gehörige u. südwestl. von diesem gelegene Stadt Siziliens, deren Ruinen sich noch unter dem Namen Noto Antiquo auf einer steilen Anhöhe etwas nordwärts von der h. Stadt Noto, unweit der Quellen des Flüßchens di Noto finden, Cic. Verr. 4, 59. Sil. 14, 268. – Dav. Nētīnī, ōrum, m. u. Nētīnēnsēs, ium, m., die Einwohner von Netum, die Netiner, Netinenser, Cic.

    lateinisch-deutsches > Netum

  • 42 opus [1]

    1. opus, eris, n. ( altindisch äpaḥ, das Werk), das Werk, I) im engeren Sinne, das Werk = die materielle Arbeit, die Beschäftigung, A) eig.: 1) im allg.: a) leb. Wesen: α) der Menschen, opus ingens, Liv.: opus rusticum, Komik. u. Colum.: opus servile, Liv.: opus militare, Arb. der Soldaten, Suet.: opera fabrilia, Handarbeiten, ICt., bes. Schmiedearbeiten, -geschäfte, Verg.: opus manuum, Ov.: opera nostrarum artium, Cic.: admonitor operum, Ov.: immunes operum, Ov.: famuli operum soluti (von der Arbeit entbundene), Hor.: in opus se collocare (sich verdingen), Plaut.: milites ad opus privatum mittere, ICt.: omnia opera mature conficere, Cato: opus facere, arbeiten, Ter.: opus rusticum od. opus ruri facere, Feldarbeit verrichten, Ter.: differre opus, Ov.: exigere (prüfen) opus, Ov.: favere operi, fleißig arbeiten, Ov.: u. so instare operi, Verg.: istaec opera perficere, Plaut.: in totum diem velut opus ordinare, gleichs. das Tagewerk verteilen, Quint.: opus quaerere (suchen), Cic. u. Liv.: pauper, cui in opere vita erat, der von der A. lebte, Ter.: menses octo continuos his opus non defuit, Cic.: magni operis videbatur m. folg. Infin., es schien ein großes Stück Arbeit zu sein, Curt: in od. ad opus publicum (öffentl. Strafarbeit) damnari od. dari, ICt. – β) der Tiere (vgl. Cic. de off. 2, 11): si mures aliquid corroserint, quorum est opus hoc unum, Cic.: bes. v. der Arbeit der Bienen, opus facere, Varro: pro me opus facere, Ps. Quint. decl.: fervet opus, Verg.: iustis operum peractis, Colum.: omnibus (apibus) una quies operum, labor omnibus unus, Verg. – b) lebl. Subjj., die Wirkung, der Effekt, opus meae bis sensit Telephus hastae, Ov. met. 12, 112: e sagittifera prompsit duo tela pharetra diversorum operum, Ov. met. 1, 469: v. Abstr., suum quasi opus efficere, sozusagen ihre W. hervorbringen, Cic. top. 62.

    2) prägn.: a) die Arbeit des Landmannes u. der Pflugstiere, die Feldarbeit (vollst. opus rusticum, s. oben), arma operis sui, Ov.: intentus operi diurno, Curt.: opus facere, Ter. (u. so bovem commodare, ut opus faceret, ICt.): facere patrio rure opus, Ov.: opere se exercere, Sen.: alqm in ipso opere deprehendere, Flor. – b) die Praxis des Arztes, opus facere, seine Praxis betreiben, Alfen. dig. 38, 1, 26: manere (erwarten) medicum, dum se ex opere recipiat, bis er von seiner Praxis zurückkommt, Plaut. Men. 883. – c) das Weidwerk des Jägers, Romanis sollemne viris opus, Hor. ep. 1, 18, 49. – d) die Arbeit des Bauhandwerkers od. -meisters, das Bauen, der Bau, muri od. fossa ingentis operis, Curt.: moles novi operis, die neu zu erbauenden Dämme, Curt.: lex operi faciundo, Baukontrakt, Cic.: publicorum operum exactio, Cic.: opus pupillo redimere (für den Mündel erstehen), Cic.: interim omnes servi atque liberi opus facerent, sollten beim Bau Hand anlegen, Nep. – e) die Bergwerksarbeit, der Bergbau, in opus metalli od. metallicum damnari od. dari, ICt.: u. so bl. in opus damnari, Plin. ep.: in opus salinarum dari, ICt. – f) als milit. t. t., die Schanzarbeit, labor operis, Caes.: opus castrorum, Lagerarbeit, Lagerbefestigung, Sall.: fessus od. fatigatus operibus proeliisque, Liv.: in opere occupatum esse, Caes.: dies noctesque in opere versari, Caes.: opus facere, schanzen, Caes.: milites opere prohibere, Caes.: milites ab opere deducere, revocare, Caes.: in operibus, in agminibus multus adesse, Sall. – g) die Kriegsarbeit = Kampfesmühe, Kampf, militia et grave Martis opus, Verg. Aen. 8, 516: opus belli, Prop. 3, 11, 70: opera bellica (Kriegshandwerk, Ggstz. civiles artes,) Vell. 2, 97, 2. – h) die Arbeit im Ggstz. zur Natur, natürlichen Lage, die Händearbeit, Menschenhand, Kunst, mons naturā velut opere praeceps, Sall.: locus egregie naturā et opere munitus, Caes.: oppidum magis opere quam naturā munitum, Sall.: nihil est opere aut manu factum, quod non aliquando consumat vetustas, Cic. – i) die Art der Bearbeitung eines Kunstwerkes, die Arbeit, hydria praeclaro opere, Cic.: haec omnia antiquo opere et summo artificio facta, Cic.: quarum (bullarum) iste non opere delectabatur, sed pondere, Cic.: erit exstructa moles opere magnifico, in großartigem Stile, Cic.: fabricavit Argus opere Palladio ratem, nach Art der Arbeit der Pallas (= künstlich), Phaedr. – k) dezent, das Werk = der Beischlaf, et pudor obscenum diffiteatur opus, Ov. am. 3, 14, 28: cum fit amoris opus, Ps. Ov. her. 15, 46: opere faciundo lassus, Plaut. asin. 873: accedere ad opus, Mart. 7, 18, 5. B) meton.: 1) der Stoff für eine Arbeit, digitis subigebat opus, Ov. met. 6, 20. – 2) das gefertigte Werk, opera magnifica atque praeclara, Cic. ut enim pictores et ii, qui signa fabricantur, et vero etiam poëtae suum quisque opus a vulgo considerari vult, Cic.: gerebat auribus cum maxime singulare et vere unicum naturae opus, Plin.: mirabilia Orientis opera, Wunderwerke, Curt.: u. so septem opera esse in orbe terrae miranda, Gell. – So nun prägn., a) das Werk = das Bauwerk, der Bau, das Gebäude, Plur. die Bauten, curator operum, ICt.: opus publicum, ICt.: opera publica, Liv. u. ICt.: urbana, Liv.: opus balinei, ein Badehaus, Plin. ep.: opus exornare tuā statuā, Plin. ep.: reficere exstruereque opera, Suet. – b) als milit. t. t., militaria opera, milit. Werke (Bauten), Curt. 9, 8 (32), 14; insbes. α) das Schanzwerk, das Befestigungswerk, Verteidigungswerk, opus castrorum, Lagerbefestigung, Caes.: opus hibernorum, Winterlagerbefestigung, Caes.: emporium opere magno munitum, Liv.: fundas libriles sudesque in opere disponere, Caes. – Plur., Werke = Schanzwerke, Befestigungswerke, Schanzen, Befestigungslinie, magnitudo operum, Hirt. b. G.: castra magnis operibus communita, Sall. fr.: castra od. tumulum magnis operibus munire, Caes. – β) Belagerungswerk, opera munitionesque, Cic. u. Liv.: magnitudo operis, Caes.: urbem operibus circumdare, claudere, Vell. u. Nep.: Mutinam operibus munitionibusque saepire, Cic.: urbem ingentibus operibus saepire, Liv. – γ) Belagerungswerkzeug, -maschine, urbem vineis aliisque operibus oppugnare, Liv.: operibus urbem expugnare, Liv. – δ) das Werk = der Damm, summi operis fastigium, Curt.: opus accipere (in den Boden aufnehmen), Curt.: opus iacĕre (aufwerfen), Curt.: flumen operibus obstruere, Caes. – c) ein Werk der Kunst (Bildhauerei, Malerei, Weberei usw.), ein Kunstwerk, Silanionis opus tam perfectum, tam elegans, v. einer Statue, Cic. (u. so singularis talium operum auctor, Vell.): opus admirabile, Cic.: opus caelatum, Auct. b. Hisp.: pocula faginea, caelatum divini opus Alcimedontis, Verg.: totum Numidae sculptile dentis opus, Ov.: op. marmoreum, Marmorbild, Ov.: op. Mentoreum, ein von Mentor verfertigter metallener Becher mit Reliefs, Prop.: opus plumarium, Vulg.: ut reconcinnetur (palla) atque ut opera (Stickereien) addantur quae volo, Plaut.: hanc vestem, quā indutus sum, sororum non donum solum, sed etiam opus vides, Curt.: materiam superabat opus, Ov. – d) ein Werk der Architektur, opus albarium, tectorium, musivum, s. albāriususw. – e) ein Werk der Backkunst, opus pistorium, Backwerk, Cels. u. Plin. – u. ein Werk der Kochkunst, ein Gericht, opus spumeum, Anthim. 34 u. 40: fit etiam de hordeo opus bonum, Anthim. 64. – f) ein Werk, Erzeugnis der Biene, cerea opera sua, Colum. 9, 7, 3: ceris opus (= den Honig) infundite, Phaedr. 3, 13, 9. – g) eine Arbeit, ein Werk der Literatur, tantum opus, Liv.: caelatum novem Musis opus, Hor.: in utriusque operis sui ingressu, Quint.: opus habeo in manibus, Cic.: pangis aliquid Sophocleum? fac opus appareat (daß man etwas von dem W. zu sehen bekommt), Cic.: nullum opus otii exstat, Cic.: sane texebatur opus luculente, so war das Werk gewiß recht schön angelegt, Cic.: id quoque adiungere operi, Quint.: opere ipso (Geschichtswerk) coniungere alqd, Curt.: opus exigere, das W. (die Dichtung) zu Ende führen, Ov. – dah. ein Hand- u. Lehrbuch, opus geographicum, der Geographie, Mart. Cap. 6. § 609. – h) die Gattung, das Fach der Darstellung in Kunst u. Literatur; in der Kunst, Vell. 1, 16, 2; 1, 17, 4; in der Literatur, Hor. sat. 2, 1, 2. Quint. 10, 1, 31; 10, 1, 67 u. 69.

    II) im weiteren Sinne, a) die Arbeit = Aufgabe, Obliegenheit, Leistung, Verrichtung, Handlung, der Dienst, viri docti, Plaut.: oratorium, Aufgabe, Verrichtung des Redners (zB. reden, Zeugen abfragen usw.), Cic.: censorium, Geschäft des Zensors (Erteilen einer Rüge), Cic.: opus πολιτικόν, eine Handlung, ein Dienst zum Besten des Staates, Cic.: periculosae plenum opus aleae, Hor.: operum hoc tuorum est, das wäre eine von deinen Aufgaben (ein Stück Arbeit für dich), Hor.: Amynander quod sui maxime operis erat, impigre agebat, was ihm vornehmlich oblag, Liv.: u. so sui maxime operis esse credens m. folg. Acc. u. Infin., Liv.: sunt quibus unum opus est (die es sich zur einzigen Aufgabe gemacht haben) m. folg. Infin., Hor.: aggredi ad pacis maximum opus, Liv.: certatim ad hoc opus (dem Mord des Tyrannen) curretur, Cic.: nobis nostrum intueri opus sat est, unsere Aufgabe im Auge zu behalten, Quint. – b) das Werk = das Unternehmen, die Tat, opus egregium, Curt.: mirabile, Curt.: virtutis opus, Verg. u. Curt.: magnum opus conari, Caes. fr.: gloria plus habet nominis quam operis, beruht mehr auf dem N. als auf Taten, Curt.: neve operis famam posset delere vetustas, Ov. – Plur., opera magna, Curt., maiora, Ov.: bellica, Curt.: alqm operibus anteire, Caes.: his immortalibus editis operibus, Liv.: Aeneae etiam ultimum mortalium operum fuit, Liv. – im christl. Sinne, Plur. opera = die guten Werke (καλὰ εργα), Cypr. epist. 18, 2. Ambros. de off. 1, 31, 163. Lact. 3, 9, 15. Vulg. Matth. 5, 16. – c) Plur. opera, polit. Werke = Schöpfungen, Einrichtungen, commendans illi sua atque ipsius opera, Vell. 2, 123, 2: primum principalium eius operum erat ordinatio comitiorum, Vell. 2, 124, 3. – d) die wissenschaftl. Materie, Wissenschaft, is libros de iure civili plurimos et qui omnem partem operis fundarent (vollständig behandelten) reliquit, Pompon. dig. 1, 2, 2. § 44: Tubero doctissimus quidem habitus est iuris publici et privati et complures utriusque operis libros reliquit, ibid. § 46. – e) die Mühe, Bemühung, magno opere, maximo opere, s. māgnopere: maiore opere, Cato fr.: non minimo opere, Licin. fr.: summo opere, Lucr. (vgl. summopere): quanto opere, s. quantopere: quantillo opere, wie leicht, Plaut.: tanto opere, s. tantopere: ebenso opere tanto, Plaut.: nimio opere, gar sehr, Cic. (s. Haupt opusc. 2, 457).

    lateinisch-deutsches > opus [1]

  • 43 pondus

    pondus, eris, n. (pendo), das Gewicht, I) eig. u. übtr.: A) eig.: 1) das Gewicht bei der Wage, a) als Wägendes: trutina et pondera, Inscr.: pondera publica seu fiscalia, Firm. math.: pondera examinata (geeichte), spät. ICt.: onus maximi ponderis, eine sehr schwer wiegende Last, Vitr.: pondera ab Gallis allata, Liv.: Romana pondera, Liv.: taleae ferreae ad certum pondus examinatae, Caes.: tamquam paribus examinatus ponderibus (animus), im Gleichgewicht schwebend, Cic.: emptor circumscriptus a venditore ponderibus minoribus, ICt.: ut (frumentum) ad mensuram pondusque respondeat, Sen.: archariis invident pondera, Sidon. – b) als Gewogenes: α) übh.: pondus argenti denarii, eine Drachme, Colum. 7, 8, 2. – β) insbes., das Gewicht eines Pfundes, ein Pfund, as erat libra pondus, Varro LL.: argenti pondera quinque, Mart.: talentum ne minus pondo octoginta Romanis ponderibus pendat, Liv. – 2) das Gewicht als Beschwerendes, an die Kettenfäden des Gewebes gehängt, damit sie nicht zu lose hingen, dum vult describere quemadmodum tela suspensis ponderibus rectum stamen extendat, Sen. ep. 90, 20. – B) übtr.: 1) in abstr.: a) das Gewicht = die Schwere eines Körpers, die Last, magni ponderis saxa, Caes.: moveri gravitate et pondere, Cic.: emere alqd pondere, nach dem G., nach der Schw., Plin. – b) die Schwerkraft, das Gleichgewicht (vgl. Lachm. Lucr. 6, 574), tertius motus oritur extra pondus et plagam, Cic.: tellus ponderibus librata suis, Ov.: terra prolapsa in pondera, Lucr.: verso pondere, durch Verlegung des Schwerpunktes, Tac. – 2) in concr.: a) ein Körper von Gewicht, die Masse, die Last, magna vis auri, non in formam pecuniae sed rudi et antiquo pondere (Gewichtsstücken), Tac.: pondera muralia saxi, Lucan.: onerum maxima pondera, sehr schwere Lasten, Vitr.: pondera paterna (poet. von einer Last), Ov.: in terram feruntur omnia pondera, Cic.: rapiens immania pondera baltei, Verg. – dah. α) poet. v. der Leibesfrucht, Ov.: so auch pondera uteri, Prop.: u. pondera, v. den Schamteilen, Catull. u. Stat. – β) von den größeren Steinen, die an den Weg gesetzt werden, et cogat trans pondera dextram porrigere, wir etwa »über den Rinnstein«, Hor. ep. 1, 6, 51. – b) eine Masse = eine Menge, Summe, argenti facti pondus, Curt.: magnum p. argenti, aeris, Caes.: auri pondus ingens pollicitus, Liv.: übtr., magnum pondus omnium artificum, eine schwere Menge (= große Anzahl), Varro de vit. P. R. 4. fr. 16 (b. Non. 466, 5). – II) bildl.: A) im guten Sinne: 1) übh. das Gewicht, der Nachdruck, Eindruck, das Ansehen, litterae maximi apud me sunt ponderis, Cic.: persona testimonii pondus habet, Cic.: commendatio magnum pondus apud te habuit, Cic.: pondera verborum, Cic. – 2) insbes.: a) das Gewicht der Worte u. Gedanken, omnium sententiarum gravitate, omnium verborum ponderibus est utendum, Cic.: pondera rerum ipsa comprehendere, lediglich die gewichtigsten Gründe, Cic. – b) die Charakterschwere, α) der gewichtige Ernst, terribile vultus p., Val. Max.: servato pondere, Stat. – β) die Festigkeit, Beständigkeit, nulla diu femina pondus habet, Prop. 2, 25, 22: nostri reverentia ponderis obstat, Stat. Theb. 1, 289. – B) im üblen Sinne, das Gewicht, die Last, die Bürde, pondera amara senectae, Ov.: pondera curarum, Lucan.

    lateinisch-deutsches > pondus

  • 44 prisco

    prīsco, āre = antiquo, āre, Gloss. V, 510, 68.

    lateinisch-deutsches > prisco

  • 45 robur

    rōbur (altlat. rōbus), oris, n. ( aus *rōbos, vgl. rōbustus), das Starke, I) eig., das Starkholz, Hartholz, Kernholz, bes. das Eichenholz, die Eiche, a) im allg.: robur querceum vel subereum, Colum.: quercus antiquo robore, Verg.: annoso robore, Verg. u. Ov.: fixa est pariter cum robore cervix, mit der Eiche, Ov.: naves totae factae ex robore, Caes.: u. so sapiens non est e saxo sculptus aut e robore dolatus, Cic. – poet. v. and. Hartholz, morsus roboris, des Oleasters, Verg.: robora Maurorum, Citrusbäume, Stat. – b) κατ᾽ εξ. – die sehr harte Steineiche, Plin. 16, 19 ( neben ilex, quercus etc.) u.a. – II) meton.: A) von den aus Eichen- od. anderem hartem Holze bereiteten Ggstdn.: a) übh.: in robore accumbunt, auf eichenen, harten Bänken, Cic.: r. aratri, eichener Pflug, Verg.: r. sacrum, das hölzerne Pferd von Troja, Verg.: robur praefixum ferro, Speer, Lanze, Verg.: u. so r. letale, Sil.: robur impingere, Mauerbrecher, Lucan.: substernere robora (eichene Balken), Min. Fel. – b) insbes., der von Servius Tullius im röm. Staatsgefängnisse (carcer) angelegte schauerliche unterirdische Kerker, in dem schwere Staatsverbrecher gefangen gehalten u. auch hingerichtet wurden, nach dem Erbauer auch Tullianum gen., Liv. 38, 59, 10. Tac. ann. 4, 29. Hor. carm. 2, 13, 19: archaist. robus, Paul. ex Fest. 264, 12. – B) die Härte, Stärke, Festigkeit, Kraft eines Ggstds., 1) als Eigenschaft: a) v. phys. Härte usw., r. ferri, Verg.: saxi, Lucr.: navium, Liv. – omnia pariter crescunt et robora sumunt, gewinnt Kraft, Lucr. – v. Körperkraft, die Manneskraft, Rüstigkeit, robur et colos imperatoris, Liv.: rob. iuventae, Liv.: qui (Messala) si iam satis aetatis atque roboris haberet, ipse pro Sex. Roscio diceret, Cic.: cum paululum iam roboris accessisset aetati, Cic. – b) v. polit. Macht, neque his ipsis tantum umquam virium aut roboris fuit, Liv. 21, 1, 2. – c) v. geistiger u. moralischer Kraft, Stärke, alter virtutis robore firmior quam aetatis, Cic.: r. incredibile animi, Cic.: grave magnanimi robur Rutili, Ov.: quantum in cuiusque animo roboris est ac nervorum, Cic.: quid roboris attulerunt, Cic. – sententiis adicere oratorium robur, rednerischen Nachdruck geben, Quint.: m. Gen. Gerund., robur dicendi, Quint. – 2) konkr., der stärkste, kräftigste Teil eines Ggstds., Kraft, Kern, Stamm, a) übh.: versaris in optimorum civium vel flore vel robore, Cic.: Celtiberi, id est robur Hispaniae, Flor.: poet., r. betae, Stengel, Colum. poët. – Plur., C. Flavius Pusio, Cn. Titinius, C. Maecenas, illa robora populi Romani, Cic.: ingentia robora virorum, Plin. pan. – b) v. Soldaten, der Kern, die Kerntruppen, der alte Stamm, et robur et suboles militum periit, As. Poll. in Cic. ep.: quod fuit roboris duobus proeliis interiit, Caes. – Plur., haec sunt nostra robora, Cic.: robora peditum, centurionum, Liv. – c) v. einer Örtl., der Stützpunkt, quod coloniam virium et opum validam robur ac sedem (Herd) bello legisset, zu fester Basis des Kr., Tac. hist. 2, 19. – d) (archaist. robus) eine vorzügl. schwere Art Weizen, Kraftweizen, Colum. 2, 6, 1. – C) der Starrkrampf, als Krankheit der Pferde, Pelagon. veterin. 23 (294 Ihm); vgl. Veget. mul. 5, 23. § 3 u. 17. – / Archaist. Form robus, Cato r. r. 17, 1. Colum. 2, 6, 1. – Bei den Gramm. (Charis. 30, 5; 43, 31; 86, 5; 119, 2. Prisc. de accent. 24. p. 524, 2 K. Phocas 416, 10 K.) u. in sehr guten Hdschrn., doch nicht in den Ausgaben, auch robor, s. Lachm. Lucr. 2, 1131. p. 140. Neue Wagener-Formenl. 1, 270.

    lateinisch-deutsches > robur

  • 46 tabella

    tabella, ae, f. (Demin. v. tabula), I) das kleine Brett, die kleine Tafel, das Brettchen, Täfelchen, Plin.: liminis, das Brett der Schwelle, Catull. – II) meton., von dem aus Brett oder wie ein Brett Bereiteten: 1) die Mulde, worin Romulus u. Remus ausgesetzt wurden, Ov. fast. 2, 408. – 2) eine Kuchenscheibe, Mart. 11, 31, 9. – 3) der Fächer, Ov. am. 3, 2, 38. – 4) ein Spielbrett, Ov. art. am. 3, 365 u. trist. 2, 481. – 5) ein Gemälde, Cic. u.a.: comicae tabellae, die Szenen aus theatralischen Darstellungen enthalten, Plin. – 6) die Schreibtafel, das Merkbuch, die Rechentafel, cerata (mit Wachs überzogene), Cic.: abiegnae, Ov.: litteras (Buchstaben) tabellae quam optime insculpere, Quint.: puer tenens tabellam, Plin.: de tabella legit, vom Blatte, Apul.: haben tabellas? Ar. Vis rogare? habeo, et stilum, Plaut.: in tabellis quos consignavi hic heri latrones, Plaut. – Meton. (im Plur., wenn mehrere Blätter): a) = ein Schreiben, Brief, Briefchen, tabellae laureatae, Siegesbotschaft, Liv.: video mitti recipique tabellas, Ov.: tabellas proferri iussimus, Cic.: tabellae signatae, versiegelter Befehl (auf offner See zu öffnen), Auct. b. Afr. 3, 4. Frontin. strat. 1, 1, 2. – b) = die Urkunde (der Brief), der Vertrag, die Niederschrift, Akten ( Papiere), tabellae emptionis, Kaufbrief, Kaufvertrag, Sen. rhet.: tabellae quaestionis, Niederschrift der peinlichen Aussagen, Cic.: tabellae dotis, Ehevertrag, Suet.: tabellis obsignatis agis mecum, nimmst ordentlich eine Niederschrift darüber auf, was ich gesagt habe, Cic.: quadringentorum reddis mihi tabellas, Wechsel, Schuldverschreibung, Mart.: signatis tabellis publicis, öffentliche Papiere, die im Archiv lagen, Liv.: falsas signare tabellas (Testament), Iuven. – 7) das Täfelchen, das man aus Dankbarkeit für seine Rettung in einem Tempel aufhängte, das Votiv-, Gedächtnistäfelchen, votiva, Iuven., u. ohne votiva, Tibull. u. Ov. – 8) das Stimmtäfelchen, a) in den Komitien, entweder zur Wahl eines Magistrates (in welchem Falle der Wähler den Namen des von ihm begünstigten Kandidaten auf das Täfelchen schrieb), od. zur Entscheidung über die Annahme eines vorgeschlagenen Gesetzes (in welchem Falle der Stimmende zur beliebigen Wahl zwei Täfelchen erhielt, das eine mit der bestimmenden Aufschrift U.R., d.i. uti rogas, wie du beantragst, das andere mit der ablehnenden Aufschrift A., d.i. antiquo, ich lasse es beim alten), s. Cic. in Pis. 3 u. 96. Cic. Phil. 11, 19. – b) in Gerichten (wo jeder Richter zur beliebigen Stimmabgabe drei Täfelchen bekam: das eine mit der freisprechenden Aufschrift A., d.i. absolvo, das zweite mit der verurteilenden Aufschrift C., d.i. condemno, das dritte mit der das Urteil aufhebenden Aufschrift N.L., d.i. non liquet), tabella iudicialis, Cic.: tabellam dare iudicibus de alqo, Cic.: ternas tabellas dare ad iudicandum iis, qui etc., Caes.: tabellam dimittere (abgeben), Sen. – / Wegen tabella dimidiata (viell. = kleines, enges Zelt) b. Varro r.r. 3, 3, 1 s. Schneid. comment. p. 493 sq.

    lateinisch-deutsches > tabella

  • 47 veto

    veto (altlat. voto), vetuī (votuī), vetitum (votitum), āre (wohl zu griech. ουκ ετός, nicht ohne Grund, ετώσιος [Ϝ bei Homer], vergeblich, ohne Erfolg), nicht geschehen lassen, nicht lassen, nicht wollen, widerraten, verbieten, nicht erlauben, verhindern (Ggstz. iubere), u. zwar teils im allg., teils als publiz. t.t. (v. Einspruch des Tribunen u. Prätors u.v. Verbot des Gesetzes, der Obrigkeit usw.) u. als t.t. der Augurspr. (v. den Weissagevögeln, Auspizien u. den Haruspizes), a) m. folg. Objektsatz: α) mit Acc. u. Infin.: rationes vetabant me rei publicae penitus diffidere, Cic.: plus vicena quina (ova) incubanda vetant, Plin.: id faciendum vetat M. Antonius, Quint.: quamquam ridentem dicere verum quid vetat? Hor.: quid vetat et nosmet Lucili scripta legentes quaerere, num etc., Hor.: von Befehlshabern, quod ab opere singulisque legionibus singulos legatos Caesar discedere nisi munitis castris vetuerat, Caes.: v. den Tribunen, in vincula (hominem) conici vetant, Liv.: v. Prätor, qui dies totos aut vim fieri vetat, aut restitui factam iubet, Cic.: v. Gesetz, lex peregrinum vetat in murum ascendere, Cic.: Velia lex eum, qui provocasset, virgis caedi securique necari vetuit, Liv. – im Passiv mit Nom. u. Infin., senatores vetiti, nisi permissu ingredi Aegyptum, Tac.: quidnam id esset, quod respicere vetitus esset, agitabat animo, Liv.: exercitus celsarum arborum obsistente concaede ire protinus vetabatur (wurde verhindert), Amm. – β) m. bl. Infin.: tabulae peccare vetantes, Hor.: unde proferre pedem pudor vetet, Hor.: occīdere pater iubebat, mater vetabat, Sen. rhet.: plerique vetare amplius mentionem pacis facere, Liv.: desperatis etiam Hippocrates vetat adhibere medicinam, Cic.: v. Gesetzen, lex recte facere iubet, vetat delinquere, Cic.: v. Haruspex, haruspex vetuit ante brumam aliquid novi negoti incipere, Ter.: v. den Vögeln, tum volucres vetant agere, tum iubent, Cic. – impers., ait esse vetitum accedere, Ter.: sanguinem arae offundere vetitum est, Tac. – b) mit folg. ut od. ne od. (bei vorhergeh. Negation) m. folg. quo minus od. quin u. Konj., od. m. folg. bl. Coniunctiv: sive iubebat, ut facerem quid, sive vetabat, Hor.: edicto vetuit, ne quis se praeter Apellem pingeret, Hor.: sapientia nullā re quo minus se exerceat vetari potest, Sen.: non veto quo minus securi percutiatur, Sen. rhet.: nemo hinc prohibet nec vetat, quin quod palam est venale, si argentum est, emas, Plaut.: quin rem inimicissimam corpori faceret vetari nullo modo poterat, Sen. rhet.: vetabo, qui sacrum vulgarit, sub isdem sit trabibus, Hor. – c) m. bl. Acc., und zwar: α) m. Acc. rei: leges iubere aut vetare (v. Volke), Cic. de or. 1, 60: bella, Verg.: maiora, Ov.: quid iubeatve vetetve, Ov. – Passiv, fossam praeduxit, quā incerta Oceani vetarentur, Tac.: factum vetitum, Plin.: vetitae terrae, Ov. – v. Gesetzen, ludere vetitā legibus aleā, Hor. – β) m. Acc. pers.: cum Graecos versiculos facerem, vetuit me tali voce Quirinus, Hor.: v. Gesetz, lex est recta ratio, quae neque probos frustra iubet aut vetat neque etc., Cic. – m. Abl. rei, senatum militiā, vom Kriegsdienste ausschließen, Aur. Vict. de Caes. 33, 34. – Passiv, acta agimus; quod vetamur vetere proverbio, Cic.: propter eandem causam facere debebimus, propter quam vetamur, Quint. – d) absol.: res ipsa vetat, Ov. – u. so bes. als t.t. (s. oben) v. Tribunen, ne vetare aut intercedere fas cuiquam tribunorum esset, Suet.: u. so bl. VETO, Liv. 6, 35, 9. – u.v. Gesetz, lex iubet aut vetat, Cic. u. Quint. – u.v. Auspizium, si vetat auspicium, Ov. – Passiv, cur Dialibus id vetitum, Tac. ann. 3, 58. – / Vulg. Perf. vetavit, Pers. 5, 90. Serv. Verg. Aen. 2, 201. Past. Herm. 3, 9, 6 Pal., vetastis, Itala Luc. 11, 52 Cant., vetassent, Epit. Iliad. 250, vetatus est, Itala act. apost. 17, 15, vetati sunt, Vulg. act. apost. 16, 6: vetati sulci, Chalcid. Tim. 153. – Verlängerte Form vetuo (viell. die urspr. v. vetus abgel., wie antiquo v. antiquus, s. Keller N. Jahrb. 107 [1873]. S. 602), Petron. 47, 5 u. 53, 8 Buech. – vulg. Form beto, Corp. inscr. Lat. 6, 27977 u. 10, 2224. – Über die altlat. Form voto, votui, votitus s. Brix Plaut. trin. 457; vgl. Non. 45, 5.

    lateinisch-deutsches > veto

  • 48 Adel

    Adel, I) adelige Geburt ob. adeliger Stand: a) eig.: generosa stirps (Abstammung aus edlem Geschlecht übh.). – generis nobilitas u. bl. nobilitas. genus nobile (Abstammung von solchen Vorfahren, die höhere Magistratswürden bekleidet haben, gleichviel ob Patrizier oder Plebejer von Geburt). – mein A., generis mei nobilitas. – ein junger Mann von A., nobllis adulescens od. iuvenis. – alter A., genus antiquum; generis antiquitas; vetus nobilitas. – neuer A., nobilitasnova; generis novitas. – von gutem A., nobilitate praestans: von altem A., antiquo genere natus: von neuem A., novus; a se ortus; unā imagine nobilis. – von A. sein, generosae stirpis esse: von altem A. sein, generis antiquitate florere; multarum imaginum esse:von altem u. gutem A. sein, ex familia vetere et illustri natum esse: von neuem A. sein, a se ortum esse; unā imagine esse nobilem: von hohem A. sein, summo loco natum esse: von besserem A. sein als jmd., nobilitate alqm praecurrere.[64] den A. verleihen, s. adeln. – b) uneig. = Erhabenheit; z. B. im Stil, Ausdruck, dignitas alcis. – A. der Seele, Gesinnung, animi splendor; generositas. ingenuitas (edle Gesinnung, ersteres angeborene, letzteres durch gute Erziehung erlangte): sittlicher A., pudor. – II) meton., die Gesamtheit der. Adeligen: nobilitas; nobiles. – der hohe A., nobiles maiorum gentium. der niedere A., nobiles minorum gentium: der neue A., homines novi.

    deutsch-lateinisches > Adel

  • 49 Altertum

    Altertum, vetustas (die lange Dauer, auch die alte Zeit). – antiquitas. antiqua aetas (die altvordere Zeit und das in derselben Dagewesene, dah. auch die Menschen jener Zeit). – aetas vetus (die alte Zeit, Vorzeit, und die Menschen der Vorzeit). – opus antiquum. antiquitatis monumentum (ein Altertum, d. i. ein Werk, Denkmal aus dem A.). – vas antiqui operis od. antiquae (priscae) artis. vas antiquo opere factum (ein Gefäß von altertümlicher Arbeit). – res antiquae. opera antiqua (Denkmäler des Altertums). – res litteraeque veteres (Denkmälern. Schriften aus dem Altertum). – mores litteraeque veteres (Sitten u. Schriften des Altertums). – im A., antiquis temporibus. Altertümler, *nimius antiquorum admirator. altertümlich, antiquus (alt). – priscus (uralt). – obsoletus. exoletus (aus der Mode-, Gewohnheit gekommen). – Altertümlichkeit, antiquitas. – prisca vetustas (aus der uralten Zeit abzuleitendes Alter).

    deutsch-lateinisches > Altertum

  • 50 Antike

    Antike, die, opus antiquum. res antiqua. res antiquo opere facta. res antiqui operis. res antiquae od. priscae artis (Sache von altertümlicher Arbeit, wie Gefäße, Statuen etc.). – monumentum antiquum (Denkmal aus der Vorzeit).

    deutsch-lateinisches > Antike

  • 51 Arbeit

    Arbeit, I) Bemühung mit angestrengter Tätigkeit: opera. opus (Werktätigkeit). – labor (die anstrengende oder angestrengte Tätigkeit, die Mühsal, die aus einer Bemühung mit angestrengten Kräften entspringt [Ggstz. quies]; daher verb. operis labor, opera et labor). – pensum (die in einer bestimmten Zeit zu fertigende A., das Tagewerk, bes. das der Wolle spinnenden Sklavinnen). – die A. der Werkleute, opera fabrilis: gelehrte Arbeiten, studia: A. bei Licht, lucubratio. – A. suchen, opus quaerere: an die A. gehen. ad opus susceptum proficisci: an die gewohnte A. gehen. ad solitum opus ire: seine A. verrichten, opus facere: eine A. übernehmen, laborem suscipere (unternehmen); laborem subire od. obire (sich einer A. unterziehen): A. auf etw. verwenden, [170] operam od. laborem in od. ad alqd impendĕre; operam in alqa re locare, ponere: viel A. auf etwas verwenden, multum operae laborisque in alqa re consumere: Arbeiter in A. nehmen, conducere operas (Handarbeiter) oder artifices (Künstler): bei einem Werkmeister in A. stehen, operas fabriles praebere: ein Werk (Buch) in A. haben, opus in manibus habere; opus in manibus est: nach getaner A., peractis quae agenda fuerint: nach getaner A. schmeckt das Essen, iuvat cibus post opus: nach getaner A. ist gut ruhen, acti iucundi labores: wie die A., so der Lohn, ut sementem feceris, ita metes: von der Hände A. leben, manuum mercede vivere. – II) Bearbeitung: opus. – ars (angewendete Kunst). – cura (Ausarbeitung einer Schrift). – von vortrefflicher A., praeclari operis; praeclaro opere factus: von alter A., antiqui operis; antiquae od. priscae artis; antiquo operefactus. – III) das Gearbeitete: opus, Diminutivum opusculum (bes. auch von Kunstwerken). – erhabene A., ectypon: halberhabene A., opus caelatum. – meine eigenen Arbeiten, im Zshg. bl. mea(n. pl.).

    deutsch-lateinisches > Arbeit

  • 52 Erbadel

    Erbadel, generis antiquitas; vetus od. magna nobilitas. – als Personen, antiquo genere nati; generis antiquitate florentes.

    deutsch-lateinisches > Erbadel

  • 53 Familie

    Familie, I) im engern Sinne, die Eltern mit ihren Kindern nebst dem Gesinde: familia. – domus (Haus = Hausbesitzer und die übrigen Einwohner als Familienglieder). – uxor ac liberi (Frau u. Kinder). – od. die Kinder allein: liberi. – proles. progenies (die Nachkommenschaft). – stirps (Stammhalter). – der Vater einer zahlreichen Familie, multorum liberorum parens. – II) im weitern Sinne, ein ganzes Geschlecht mit allen dazu gehörigen Anverwandten: gens. auch genus (das ganze Geschlecht, z.B. das kornelische). – familia (Teil, Zweig einer gens. So umfaßte z.B. die gens Cornelia die Familie der Scipionen, Lentuler etc.). – stirps (der Stamm einer gens, familia, d. i. die Stammeltern, von denen diese entsprossen, z.B. de Priami stirpe). – propinqui. cognati (Verwandte übh.). – domus (das Haus als Sitz der Familie). – von guter F., bono genere natus (im allg.); nobilis. nobili genere od. nobili loco natus. haud obscuro loco natus (von edler, adeliger); honesto loco od. honestā domo natus. honeste natus (von ehrbarer): von alter F., antiquo genere natus: von sehr guter (vornehmer) F., summa in familia natus: von sehr alter F., antiquissimā familiā natus: von F. sein, gentem habere: aus einervorzüglichen F. sein, egregiis maioribus ortum esse. – in eine plebejische F. (durch Adoption) bringen, ad plebem traducere. – zur F. gehören, in familia esse (ICt.): nicht zur F. gehören, extra familiam esse (ICt.). – zur F. gehörig, gentīlis (von Pers. u. Dingen); gentilicius (von Dingen ); avītus (vom Großvater od. von den Ahnen her zur Familie gehörig, v. Dingen). – die F. betreffend, sie angehend, in der F. sich ereignend etc., gentilicius; familiaris; domestiens (häuslich): privatus (Privat-; beide im Ggstz. zu publicus); verb. domesticus et privatus; intestinus (im Innern der Familien, Ggstz. externus), mit welchen Adjektt. auch die meisten Zusammensetzungen mit Familie im [866] Lateinischen zu geben sind, z.B. Familienangelegenheiten, domesticae res et privatae.

    deutsch-lateinisches > Familie

  • 54 Kunstsprache

    Kunstsprache, s. Kunstausdruck. – Kunststil, im Zshg. durch ars, artificium, z.B. im alten K., antiquae artis; antiquo artificio factus.

    deutsch-lateinisches > Kunstsprache

  • 55 Weise

    Weise, I) Art (w. vgl.): modus (die äußere, objektive Art und Weise). – ratio (die subjektive, auf Gründen, auf dem Dafürhalten des handelnden Subjekts beruhende und durch diese bestimmte Art des Verfahrens, die Maxime). – mos. consuetudo (die gewöhnliche Art zu sein und zu handeln, Sitte, Gewohnheit). – institutum (Einrichtung). – eine neue W., novus mos; einer Sache, novitas alcis rei (z.B. der Terminologie, nominum). – auf diese, jene W., hoc, illo modo; hāc, illā ratione: auf dieselbe W., eodem modo; eādem ratione; eādem operā (durch ebendasselbe Verfahren); sie (ebenso, geradeso): auf dieselbe W., wie etc., eodem modo, quo etc.; eādem ratione, quā etc.: eodem exemplo, quo etc. (nach der. selben Instruktion, wie etc.): auf welche W.? in welcher W.? quo modo? quā ratione? quo pacto?: auf keine W., in keiner W., nullo modo: nullā ratione; nullo pacto; auch nullus (z.B. nullus venio): auf vielerlei W., auf vielfache W., in vielfacher W., non uno modo: multiplici ratione; multis rebus (durch vielerlei Handlungen): auf eine ganz andere W., alio quodam modo: auf eine ganz besondere W., plane singulari modo: auf jede od. alle mögliche W., omni modo; omni od. quācumque ratione; omnibus rebus: in der W., daß etc., ita, ut etc.; od. durch Ablat. eines Partiz. Fut. Pass., z.B. er verwaltete sein Tribunat in der W., daß er die Patrizier angriff, insectaudis patribus tribunatum gessit. – Ost auch durch Adverbien auszudrücken, z.B. auf andere (auch auf entgegengesetzte) W., aliter: törichterweise, stulte: unbedachtsamer-, unbesonnenerweise, inconsiderate; imprudenter. auf freundschaftliche W., amice: nach der Weiber W., muliebrem in modum; muliebriter. – nach meiner etc. W. (Art), s. Art no. II (S. 178): nach der Väter W., instituto maiorum: nach der alten W., antiquā consuetudine; antiquo more: auf ehrliche W., in ehrlicher W., bonā ratione. – bei der alten W. bleiben, obtinere antiquum morem atque ingenium: jmds. W. annehmen, formare se in alcis mores: der Eltern W. annehmen, effingere mores a parentibus. – III) Melodie: modi; moduli.

    deutsch-lateinisches > Weise

  • 56 adipiscor

    adipiscor, adipisci, adeptus sum - tr. - [st2]1 [-] atteindre (en marchant). [st2]2 [-] parvenir à, acquérir, obtenir.    - adipisci fugientes, Liv.: atteindre les fuyards.    - adipisci senectutem, Cic.: arriver à la vieillesse.    - adipisci laudem, Cic.: parvenir à la gloire.    - adipisci triumphalia, Vell.: obtenir les honneurs du triomphe.    - adipisci nomen ab aliqua re, Ov.: tirer son nom de qqch.    - adipisci ut + subj.: obtenir que.    - adipisci ne + subj.: obtenir de ne pas.    - adipisci (qqf. sens passif): être obtenu, être acquis.    - non aetate adipiscitur sapientia, Plaut. Trin. 2.2.88: ce n'est pas l'âge qui donne la sagesse.    - adipisci rerum, Tac. (tournure analogue à rerum potiri).    - arma, quîs Galba rerum adeptus est, Tac. A. 3, 55: les armes avec lequelles Galba s'empara du pouvoir.
    * * *
    adipiscor, adipisci, adeptus sum - tr. - [st2]1 [-] atteindre (en marchant). [st2]2 [-] parvenir à, acquérir, obtenir.    - adipisci fugientes, Liv.: atteindre les fuyards.    - adipisci senectutem, Cic.: arriver à la vieillesse.    - adipisci laudem, Cic.: parvenir à la gloire.    - adipisci triumphalia, Vell.: obtenir les honneurs du triomphe.    - adipisci nomen ab aliqua re, Ov.: tirer son nom de qqch.    - adipisci ut + subj.: obtenir que.    - adipisci ne + subj.: obtenir de ne pas.    - adipisci (qqf. sens passif): être obtenu, être acquis.    - non aetate adipiscitur sapientia, Plaut. Trin. 2.2.88: ce n'est pas l'âge qui donne la sagesse.    - adipisci rerum, Tac. (tournure analogue à rerum potiri).    - arma, quîs Galba rerum adeptus est, Tac. A. 3, 55: les armes avec lequelles Galba s'empara du pouvoir.
    * * *
        Adipiscor, adipisceris, pen. corr. adeptus sum, adipisci, Ex ad et verbo antiquo apiscor: vt Adipisci diuitias, gloriam, laudem, sapientiam. Plaut. Acquerir richesse, gloire, etc.
    \
        Adipisci honores. Cic. Acquerir honneurs.
    \
        Adipisci palmam. Plin. Emporter le pris et la victoire.
    \
        Adipisci senectutem. Cic. Parvenir à l'aage de vieillesse.
    \
        Adipisci ordinem senatorium. Ci. Parvenir à l'estat de senateur.
    \
        Adipisci iudicium. Terent. Obtenir jugement.
    \
        De eadem causa bis iudicium adipiscier. Terent. Avoir doubles commissaires, ou double jugement.
    \
        Ius nostrum adipisci. Liuius. Obtenir ce qui nous appartient, et avoir nostre droict.
    \
        Adipisci nuptias. Terent. Recouvrer une femme en mariage.
    \
        Adipisci quempiam, pro Assequi: de itinere dictum. Plautus. Cice. Atteindre, ou Ratteindre et gaigner quelcun en chemin.
    \
        Adipisci aliquid ad dicendum. Cic. Acquerir quelque chose servant à, etc.

    Dictionarium latinogallicum > adipiscor

  • 57 antistes

    antistes, itis, m. et f. [st2]1 [-] chef, préposé, maître. [st2]2 [-] pontife, évêque, prêtre. [st2]3 [-] maître, guide (dans un art).    - antistes artis dicendi, Cic.: maître en l'art de bien dire.
    * * *
    antistes, itis, m. et f. [st2]1 [-] chef, préposé, maître. [st2]2 [-] pontife, évêque, prêtre. [st2]3 [-] maître, guide (dans un art).    - antistes artis dicendi, Cic.: maître en l'art de bien dire.
    * * *
        Antistes, antistitis, penul. cor. ab antiquo verbo Antisto, pro Antesto, quod caeteris antestet, Id est antecellat. Liu. Un evesque, ou Prelat.
    \
        Antistites ceremoniarum et sacrorum. Cic. Les maistres des ceremonies.
    \
        Antistes, per translationem dicitur, qui in re aliqua excellit, atque principatum tenet. Le premier et plus excellent, Le chef, Qui dresse et conduit les autres en quelque chose.
    \
        Antistita, antistitae, pen. cor. Gellius. Une abbesse.
    \
        Antistitor, pen. cor. Colu. Qui ha la charge de quelque besongne ou affaire, Le maistre de l'oeuvre. Nonnulli legunt Antistites.

    Dictionarium latinogallicum > antistes

  • 58 aptus

    aptus, a, um [st1]1 [-] part. passé de apio, apere, attacher, qui se retrouve dans apiscor, a - attaché, joint.    - cum aliqua re aptus, Cic. Tim. 45: attaché à qqch.    - gladium e lacunari sætā equinā aptum, Cic. Tusc. 5, 62: épée suspendue au plafond au moyen d'un crin de cheval. b - lié dans ses parties, formant un tout bien lié.    - ita esse mundum undique aptum, ut... Cic. Ac, 2, 119: le monde est si bien lié en toutes ses parties que..., cf. Tim. 15 ; Lucr. 5, 557, etc.    - au fig. res inter se aptæ, Cic. Nat, 3, 4, etc.: choses (idées) liées entre elles.    - rerum causæ aliæ ex aliis aptæ, Cic. Tusc. 5, 70: causes liées les unes aux autres.    - ex honesto officium aptum est, Cic. Off 1, 60: le devoir découle de l'honnête.    - cui viro ex se ipso apta sunt omnia quæ... Cic. Tusc, 5, 36: l'homme pour qui tout ce qui [mène au bonheur] dépend de lui-même (l'homme qui tient de son propre fonds tout ce qui...).    - avec l'abl. seul rudentibus apta fortuna, Cic. Tusc. 5, 40: une fortune qui tient à des cordages, cf. Leg. 1, 56. c - lié en ses parties, formant un tout [en parl. du style].    - apta dissolvere, Cic. Or. 235: rompre (mettre en morceaux) un tout enchaîné.    - apta oratio, Cic. Br. 68: style bien lié.    - verborum apta et quasi rotunda constructio, Cic. Br. 272: des phrases bien liées et, pour ainsi dire, arrondies. d - préparé complètement, en parfait état.    - ire non aptis armis, Sall. H. 25: marcher avec des armes qui ne sont pas en bon état. --- cf. Liv. 44, 34, 3.    - omnia sibi esse ad bellum apta ac parata, Cæs. BC. 1, 30, 5: il avait tout en parfait état et prêt en vue de la guerre.    - quinqueremes aptæ instructæque omnibus rebus ad navigandum, Cæs. BC. 3, 111, 3: des quinquérèmes parfaitement équipées et munies de tout le nécessaire en vue de prendre la mer. d - poét. muni de, pourvu de [avec abl.].    - nec refert ea quæ tangas quo colore prædita sint, verum quali... apta figura, Lucr. 2, 814: ce qui importe pour les objets soumis au toucher, ce n'est pas la couleur qu'ils ont, mais la forme dont ils sont pourvus.    - vestis auro apta, Lucr. 5, 1428: vêtement garni d'or. ---cf. Enn. Tr. 380; An. 339; Acc. Tr. 660.    - Tyrio apta sinu Tib. 1, 9, 70: vêtue d'une robe de pourpre Tyrienne. --- cf. Virg. En. 4, 482 ; 6, 797; 11, 202.    - qui restitissent nautico instrumento aptæ et armatæ classi? Liv. 30, 10, 3: comment résister à une flotte pourvue et armée de tout le matériel naval? [st1]2 [-] adjectif. a - propre, approprié.    - aptissima sunt arma senectutis artes exercitationesque virtutum, Cic. CM 9: les armes les mieux appropriées de la vieillesse, ce sont la science et la pratique des vertus.    - aptior dicendi locus, Cic. Rep. 2, 48: occasion plus convenable de parler.    - alius alio melior atque aptior (numerus), Cic. Or, 203: suivant les cas, un rythme est meilleur et mieux adapté qu'un autre.    - neminem nec motu corporis neque ipso habitu atque forma aptiorem mihi videor audisse, Cic. de Or. 1, 132: je ne crois pas avoir entendu d'orateur ayant une meilleure appropriation des mouvements du corps, du maintien même ou de l'extérieur. b - en parl. du style exactement approprié aux idées, précis.    - Cic, Br. 145; de Or. 2, 56, etc. c - fait pour, approprié à.    - avec dat. res apta auribus, Cic. Or. 25; moribus, Cic. Att. 5, 10, 3; naturæ, Cic. Fin. 5, 24; ætati Cic. Br. 327 ; adulescentibus, Cic. Br. 326, chose appropriée aux oreilles, aux habitudes, à la nature, à l'âge, aux jeunes gens.    - Ofella contionibus aptior quam judiciis, Cic. Br. 178: Ofella mieux fait pour la tribune que pour le barreau.    - o hominem semper illum quidem mihi aptum, nunc vero etiam suavem, Cic. Fam. 12, 30, 3: quel homme! toujours complaisant pour moi, mais maintenant, même exquis! --- cf. Hor. S. 2, 5, 43.    - gens novandis quam gerendis aptior rebus, Curt. 4, 1, 30: nation mieux faite pour l'innovation que pour l'exécution.    - apta portandis oneribus jumenta sunt, Sen. Brev. 18, 4: les bêtes de somme sont propres à porter des fardeaux.    - vis venti apta faciendo igni, Liv. 21, 37, 2: violence du vent propre à activer la flamme, cf. 21, 47, 1; 23, 4, 3; 25, 36, 5, etc.    - avec ad (calcei) apti ad pedem, Cic. de Or. 1, 231: (chaussures) adaptées au pied.    - ad tempus aptæ simulationes, Cic. Mil. 69: faux-semblants accommodés aux circonstances.    - res apta ad naturam, Cic. Fin. 5, 39; ad consuetudinem, Cic. Opt. 14: chose appropriée à la nature, à l'usage.    - naturā sumus apti ad cœtus, Cic. Fin. 3, 63: nous sommes par nature faits pour la vie de société.    - habebat flebile quiddam, aptumque cum ad fidem faciendam, tum ad misericordiam commovendam, Cic. Br. 142: il avait un accent touchant, propre à inspirer la confiance et surtout à remuer la pitié.    - homo non aptissimus ad jocandum, Cic. Nat. 2, 46: l'homme le moins fait du monde pour la plaisanterie.    - res contra morsus apta, Plin. 21, 58: chose bonne contre les morsures.    - avec in acc. in quod minime apti sunt, Liv. 38, 21, 8: [genre de combat] auquel ils sont le moins propres, cf. Plin. 16, 174; Quint. 10, 3, 22.    - avec inf. silva occulere apta feras, Ov. F. 2, 216: forêt propre à cacher les bêtes sauvages.    - dux fieri quilibet aptus erat, Ov. F. 2, 200: n'importe lequel était bon pour faire un chef.    - avec une rel. au subj. [rare]: nulla videbatur aptior persona, quæ de illa ætate loqueretur, Cic. Læl. 4, aucun personnage ne me paraissait mieux fait pour parler de cet âge-là.    - eam urbem aptissimam ratus, unde mitti commeatus possent, Liv. 44, 13, 11: pensant que cette ville était la plus propre à servir de point de départ à l'envoi des ravitaillements.
    * * *
    aptus, a, um [st1]1 [-] part. passé de apio, apere, attacher, qui se retrouve dans apiscor, a - attaché, joint.    - cum aliqua re aptus, Cic. Tim. 45: attaché à qqch.    - gladium e lacunari sætā equinā aptum, Cic. Tusc. 5, 62: épée suspendue au plafond au moyen d'un crin de cheval. b - lié dans ses parties, formant un tout bien lié.    - ita esse mundum undique aptum, ut... Cic. Ac, 2, 119: le monde est si bien lié en toutes ses parties que..., cf. Tim. 15 ; Lucr. 5, 557, etc.    - au fig. res inter se aptæ, Cic. Nat, 3, 4, etc.: choses (idées) liées entre elles.    - rerum causæ aliæ ex aliis aptæ, Cic. Tusc. 5, 70: causes liées les unes aux autres.    - ex honesto officium aptum est, Cic. Off 1, 60: le devoir découle de l'honnête.    - cui viro ex se ipso apta sunt omnia quæ... Cic. Tusc, 5, 36: l'homme pour qui tout ce qui [mène au bonheur] dépend de lui-même (l'homme qui tient de son propre fonds tout ce qui...).    - avec l'abl. seul rudentibus apta fortuna, Cic. Tusc. 5, 40: une fortune qui tient à des cordages, cf. Leg. 1, 56. c - lié en ses parties, formant un tout [en parl. du style].    - apta dissolvere, Cic. Or. 235: rompre (mettre en morceaux) un tout enchaîné.    - apta oratio, Cic. Br. 68: style bien lié.    - verborum apta et quasi rotunda constructio, Cic. Br. 272: des phrases bien liées et, pour ainsi dire, arrondies. d - préparé complètement, en parfait état.    - ire non aptis armis, Sall. H. 25: marcher avec des armes qui ne sont pas en bon état. --- cf. Liv. 44, 34, 3.    - omnia sibi esse ad bellum apta ac parata, Cæs. BC. 1, 30, 5: il avait tout en parfait état et prêt en vue de la guerre.    - quinqueremes aptæ instructæque omnibus rebus ad navigandum, Cæs. BC. 3, 111, 3: des quinquérèmes parfaitement équipées et munies de tout le nécessaire en vue de prendre la mer. d - poét. muni de, pourvu de [avec abl.].    - nec refert ea quæ tangas quo colore prædita sint, verum quali... apta figura, Lucr. 2, 814: ce qui importe pour les objets soumis au toucher, ce n'est pas la couleur qu'ils ont, mais la forme dont ils sont pourvus.    - vestis auro apta, Lucr. 5, 1428: vêtement garni d'or. ---cf. Enn. Tr. 380; An. 339; Acc. Tr. 660.    - Tyrio apta sinu Tib. 1, 9, 70: vêtue d'une robe de pourpre Tyrienne. --- cf. Virg. En. 4, 482 ; 6, 797; 11, 202.    - qui restitissent nautico instrumento aptæ et armatæ classi? Liv. 30, 10, 3: comment résister à une flotte pourvue et armée de tout le matériel naval? [st1]2 [-] adjectif. a - propre, approprié.    - aptissima sunt arma senectutis artes exercitationesque virtutum, Cic. CM 9: les armes les mieux appropriées de la vieillesse, ce sont la science et la pratique des vertus.    - aptior dicendi locus, Cic. Rep. 2, 48: occasion plus convenable de parler.    - alius alio melior atque aptior (numerus), Cic. Or, 203: suivant les cas, un rythme est meilleur et mieux adapté qu'un autre.    - neminem nec motu corporis neque ipso habitu atque forma aptiorem mihi videor audisse, Cic. de Or. 1, 132: je ne crois pas avoir entendu d'orateur ayant une meilleure appropriation des mouvements du corps, du maintien même ou de l'extérieur. b - en parl. du style exactement approprié aux idées, précis.    - Cic, Br. 145; de Or. 2, 56, etc. c - fait pour, approprié à.    - avec dat. res apta auribus, Cic. Or. 25; moribus, Cic. Att. 5, 10, 3; naturæ, Cic. Fin. 5, 24; ætati Cic. Br. 327 ; adulescentibus, Cic. Br. 326, chose appropriée aux oreilles, aux habitudes, à la nature, à l'âge, aux jeunes gens.    - Ofella contionibus aptior quam judiciis, Cic. Br. 178: Ofella mieux fait pour la tribune que pour le barreau.    - o hominem semper illum quidem mihi aptum, nunc vero etiam suavem, Cic. Fam. 12, 30, 3: quel homme! toujours complaisant pour moi, mais maintenant, même exquis! --- cf. Hor. S. 2, 5, 43.    - gens novandis quam gerendis aptior rebus, Curt. 4, 1, 30: nation mieux faite pour l'innovation que pour l'exécution.    - apta portandis oneribus jumenta sunt, Sen. Brev. 18, 4: les bêtes de somme sont propres à porter des fardeaux.    - vis venti apta faciendo igni, Liv. 21, 37, 2: violence du vent propre à activer la flamme, cf. 21, 47, 1; 23, 4, 3; 25, 36, 5, etc.    - avec ad (calcei) apti ad pedem, Cic. de Or. 1, 231: (chaussures) adaptées au pied.    - ad tempus aptæ simulationes, Cic. Mil. 69: faux-semblants accommodés aux circonstances.    - res apta ad naturam, Cic. Fin. 5, 39; ad consuetudinem, Cic. Opt. 14: chose appropriée à la nature, à l'usage.    - naturā sumus apti ad cœtus, Cic. Fin. 3, 63: nous sommes par nature faits pour la vie de société.    - habebat flebile quiddam, aptumque cum ad fidem faciendam, tum ad misericordiam commovendam, Cic. Br. 142: il avait un accent touchant, propre à inspirer la confiance et surtout à remuer la pitié.    - homo non aptissimus ad jocandum, Cic. Nat. 2, 46: l'homme le moins fait du monde pour la plaisanterie.    - res contra morsus apta, Plin. 21, 58: chose bonne contre les morsures.    - avec in acc. in quod minime apti sunt, Liv. 38, 21, 8: [genre de combat] auquel ils sont le moins propres, cf. Plin. 16, 174; Quint. 10, 3, 22.    - avec inf. silva occulere apta feras, Ov. F. 2, 216: forêt propre à cacher les bêtes sauvages.    - dux fieri quilibet aptus erat, Ov. F. 2, 200: n'importe lequel était bon pour faire un chef.    - avec une rel. au subj. [rare]: nulla videbatur aptior persona, quæ de illa ætate loqueretur, Cic. Læl. 4, aucun personnage ne me paraissait mieux fait pour parler de cet âge-là.    - eam urbem aptissimam ratus, unde mitti commeatus possent, Liv. 44, 13, 11: pensant que cette ville était la plus propre à servir de point de départ à l'envoi des ravitaillements.
    * * *
        Aptus, apta, aptum, Participium ab antiquo verbo Apiscor, Vnde est Adiectiuum nomen Aptus, aptior, aptissimus. Apte, Convenable, et propre à quelque chose, Bien sortable, Pertinent, Approprié.
    \
        Apta compositio membrorum. Cic. Membres bien proportionnez.
    \
        Apta inter se, et cohaerentia. Cic. Qui se rapportent bien l'un à l'autre.
    \
        Rubrum emplastrum huc aptum est. Cels. Est propre à ceci.
    \
        Somno aptum papauer. Celsus. Propre à faire dormir.
    \
        Aptum. Virgil. Conjoinct, Adapté, Composé.
    \
        Aptus ex sese. Cic. Qui ne tient que de soymesme.
    \
        Aptum ex tribus. Cic. Composé de trois choses attachees ensemble.
    \
        Gladium e lacunari, seta equina aptum demitti iussit. Ci. Lié.
    \
        Aptus verbis. Cic. Qui use de parolles propres.
    \
        O hominem semper illum quidem mihi aptum. Cic. Qui me revient fort.

    Dictionarium latinogallicum > aptus

  • 59 attiguus

    attiguus (adtiguus), a, um [st2]1 [-] contigu. [st2]2 [-] palpable.
    * * *
    attiguus (adtiguus), a, um [st2]1 [-] contigu. [st2]2 [-] palpable.
    * * *
        Attiguus, Adiectiuum, ab Attigo antiquo verbo. Apuleius. Joignant, Touchant, Contigu.

    Dictionarium latinogallicum > attiguus

  • 60 deleo

    dēlĕo, ēre, dēlēvi (dēlŭi, arch.), dēlētum - tr. - [st2]1 [-] effacer, biffer, raturer. [st2]2 [-] faire disparaître, détruire, anéantir.    - qqf. part. parf. dēlitus.    - epistola delita: lettre détruite.
    * * *
    dēlĕo, ēre, dēlēvi (dēlŭi, arch.), dēlētum - tr. - [st2]1 [-] effacer, biffer, raturer. [st2]2 [-] faire disparaître, détruire, anéantir.    - qqf. part. parf. dēlitus.    - epistola delita: lettre détruite.
    * * *
        Deleo, deles, deleui, deletum, pen. prod. delere, a Leo antiquo verbo, vel Lino, leui. Cic. Effacer.
    \
        Delere, per translationem: vt Delere vrbem. Plin. Destruire.
    \
        AEtas deleuit quod olim lusit Anacreon. Horatius. Le long temps a aboli ce que Anacreon avoit composé.
    \
        Ciuem deleri. Sil. Estre tué.
    \
        Copias. Cic. Desconfire.
    \
        Delere ex animo. Terent. Deleo omnes dehinc ex animo mulieres. Je les raye et efface toutes de mon cueur.
    \
        Delere exercitum et imperatorem. Caesar. Desconfire.
    \
        Homines hominum impetu deleti. Cic. Deffaicts, Desconfits.
    \
        Morte deleti homines. Cic. Morts.
    \
        Vetustas delet famam operis. Ouid. Abolist, Anichile.
    \
        Delere ex animis hominum infamiam iudicii. Liu. Abolir la memoire et souvenance de l'infamie, etc.
    \
        Maculam bello aliquo susceptam. Cic. Effacer la honte et le deshonneur receu.
    \
        Memoriam discordiarum obliuione sempiterna. Cic. Effacer la memoire des dissensions par une perpetuelle oubliance, Oublier à jamais.
    \
        Molestiam delere. Cic. Deleuit mihi omnem molestiam recentior epistola. Tes dernieres lettres m'ont entierement osté et effacé tout l'ennuy et fascherie que j'avoye.
    \
        Delere nomen Pop. Romani. Cic. Abolir.
    \
        Rempub. Cic. Abolir, Anichiler.
    \
        Vrbem delere. Lucan. Destruire.
    \
        Vrbem cruore et flamma. Cic. Mettre à feu et à sang, Au feu et à l'espee.

    Dictionarium latinogallicum > deleo

См. также в других словарях:

  • antiquo — v. antico …   Enciclopedia Italiana

  • antiquo — an·tì·quo agg., s.m. LE var. → 1antico …   Dizionario italiano

  • Modo Antiquo — ist ein italienisches Ensemble der alten Musik mit Sitz in Florenz. Modo Antiquo ist sowohl Barockorchester als auch mittelalterliches Ensemble. Barockorchester Modo Antiquo Inhaltsverzeichnis 1 …   Deutsch Wikipedia

  • Modo Antiquo — Datos generales Origen Italia Información artística …   Wikipedia Español

  • AURI elimandi ars Hebraeis jam ab antiquo innotuit — ut quâ Mosen iam, in elimando vitulo aureo atque in tenuissimam scobem redigendo, usum fuisse volunt, Syrus Interpres, Chaldaei item et Arabes Exod. c. 32. v. 20. Certe Iosephus Salomonis equites narrat ψῆγμα χρυσίου, i. e. scobem auream,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ab antiquo — ab an·tì·quo loc.avv., lat. LE dall antichità, da tempi remoti Sinonimi: ab antico. {{line}} {{/line}} ETIMO: lat. ab antiquo …   Dizionario italiano

  • ab antiquo — (izg. ȁb antíkvo) DEFINICIJA od starine ETIMOLOGIJA lat …   Hrvatski jezični portal

  • ab antiquo — {{hw}}{{ab antiquo}}{{/hw}}o ab antico locuz. avv. Dall antichità, dai tempi antichi …   Enciclopedia di italiano

  • ab antiquo — ab anti/quo o ab anti/co [loc. lat., letteralmente «dall antichità»] loc. avv. dall antichità, dai tempi antichi …   Sinonimi e Contrari. Terza edizione

  • ab antiquo — From antiquity; anciently. See 3 Bl Comm 96 …   Ballentine's law dictionary

  • Codex Calixtinus — Codex Calixtinus, Folio 4r, Apóstol Santiago. El Codex Calixtinus o Códice Calixtino es un manuscrito iluminado de mediados del siglo XII. Constituye una especie de guía para los peregrinos que seguían el Camino de Santiago en su viaje a Santiago …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»