-
121 cognosco
cognosco, ĕre, cognōvi, cognĭtum - tr. - - cognosse = cognovisse. - cognossem = cognovissem. - cognostis = cognovistis. - cognorim = cognoverim. - cognoro = cognovero. - cognoram = cognoveram. - voir cognitus [st1]1 [-] chercher à savoir, s'enquérir; prendre connaissance (par les yeux ou par ouï-dire), voir, s'apercevoir, apprendre, lire. - cognoscere villas, Sall. C. 12: visiter les maisons de campagne. - cognoscere litteras, Nep.: lire une lettre. - cognovi: j’ai appris à connaître, je sais. - parum cognovi utrum... Sall.: je ne sais pas trop si.... - per exploratores cognoscere: apprendre par des éclaireurs. - (hac) re cognita (his rebus cognitis): à cette nouvelle. - ab aliquo (ex aliquo) cognoscere: apprendre de qqn. - aliquid ex litteris cognoscere, Cic.: apprendre qqch par une lettre. - cognoscere de aliqua re, Cic.: être informé d'un événement. - cognoscere + prop. inf.: apprendre que, savoir que. [st1]2 [-] prendre connaissance, comprendre, reconnaître, vérifier, examiner, distinguer, acquérir la notion de, étudier. - cognoscere aliquid re (a re, e re): reconnaître qqch à un signe. - aliquem nocentem cognoscere: reconnaître (constater) que qqn est innocent. - cognosces eum hominem officiosum, Cic.: tu trouveras en lui un homme serviable. - cognoscere regiones, Caes.: étudier la région, faire une reconnaissance de la région. - vos aequum est cognoscere et ignoscere, Ter.: c'est à vous d'apprécier et d'absoudre. - annulum illico cognovi, Ter.: j'ai reconnu tout de suite l'anneau. - numerum militum cognoscere, Caes.: vérifier le nombre des soldats. [st1]3 [-] connaître (d'une affaire), instruire (un procès), étudier (une affaire). - alicujus causam cognoscere: instruire la cause de qqn. - Verres cognoscebat, Verres judicabat, Cic.: Verrès instruisait l'affaire, Verrès la jugeait. - cognoscere de re, Cic.: prononcer sur une affaire. - cognoscere de agro Campano, Cic.: prononcer sur l'affaire du champ de Campanie. - res ab aliquo cognitae, Cic.: causes instruites par qqn. [st1]4 [-] avoir une relation illégitime; connaître (sens biblique), avoir une relation charnelle. - cf. gr. γιγνώσκω. - Postumia stupro cognita, Tac.: Postumia qui avait été sa maîtresse. - (uxor) quam adulterio cognoverat, Just. 5: femme avec laquelle il avait couché. - Adam cognovit Havam uxorem suam quae concepit et peperit Cain, Vulg.: Adam connut Eve, sa femme, qui conçut et enfanta Caïn.* * *cognosco, ĕre, cognōvi, cognĭtum - tr. - - cognosse = cognovisse. - cognossem = cognovissem. - cognostis = cognovistis. - cognorim = cognoverim. - cognoro = cognovero. - cognoram = cognoveram. - voir cognitus [st1]1 [-] chercher à savoir, s'enquérir; prendre connaissance (par les yeux ou par ouï-dire), voir, s'apercevoir, apprendre, lire. - cognoscere villas, Sall. C. 12: visiter les maisons de campagne. - cognoscere litteras, Nep.: lire une lettre. - cognovi: j’ai appris à connaître, je sais. - parum cognovi utrum... Sall.: je ne sais pas trop si.... - per exploratores cognoscere: apprendre par des éclaireurs. - (hac) re cognita (his rebus cognitis): à cette nouvelle. - ab aliquo (ex aliquo) cognoscere: apprendre de qqn. - aliquid ex litteris cognoscere, Cic.: apprendre qqch par une lettre. - cognoscere de aliqua re, Cic.: être informé d'un événement. - cognoscere + prop. inf.: apprendre que, savoir que. [st1]2 [-] prendre connaissance, comprendre, reconnaître, vérifier, examiner, distinguer, acquérir la notion de, étudier. - cognoscere aliquid re (a re, e re): reconnaître qqch à un signe. - aliquem nocentem cognoscere: reconnaître (constater) que qqn est innocent. - cognosces eum hominem officiosum, Cic.: tu trouveras en lui un homme serviable. - cognoscere regiones, Caes.: étudier la région, faire une reconnaissance de la région. - vos aequum est cognoscere et ignoscere, Ter.: c'est à vous d'apprécier et d'absoudre. - annulum illico cognovi, Ter.: j'ai reconnu tout de suite l'anneau. - numerum militum cognoscere, Caes.: vérifier le nombre des soldats. [st1]3 [-] connaître (d'une affaire), instruire (un procès), étudier (une affaire). - alicujus causam cognoscere: instruire la cause de qqn. - Verres cognoscebat, Verres judicabat, Cic.: Verrès instruisait l'affaire, Verrès la jugeait. - cognoscere de re, Cic.: prononcer sur une affaire. - cognoscere de agro Campano, Cic.: prononcer sur l'affaire du champ de Campanie. - res ab aliquo cognitae, Cic.: causes instruites par qqn. [st1]4 [-] avoir une relation illégitime; connaître (sens biblique), avoir une relation charnelle. - cf. gr. γιγνώσκω. - Postumia stupro cognita, Tac.: Postumia qui avait été sa maîtresse. - (uxor) quam adulterio cognoverat, Just. 5: femme avec laquelle il avait couché. - Adam cognovit Havam uxorem suam quae concepit et peperit Cain, Vulg.: Adam connut Eve, sa femme, qui conçut et enfanta Caïn.* * *Cognosco, cognoscis, cognoui, pen. prod. cognitum, pen. corr. cognoscere. Congnoistre une chose jusques au fond.\Penitus cognoscere. Cic. Parfaictement, jusques au dedens.\Cognoscere, pro Iurisdictionem exercere. Suet. Exercer acte de judicature, Seoir comme juge, et ouir le debat des parties, et puis en ordonner.\Cognoscere de actis alicuius. Cic. S'enquester d'aucun et s'en informer.\Cognoscere de re aliqua. Cic. Congnoistre.\De salute alicuius cognoscere. Cic. De Marcelli salute paulo ante, quam tu, cognouimus. Nous avons sceu de sa santé premier que toy.\Ex aliquo cognoscere aliquid. Cic. Entendre quelque chose par le recit d'aucun.\Cognoscere causas. Virgil. Entendre.\Cognoscere causas alicuius. Cic. Ouir sa matiere.\Cognoscere causas cum aliquo. Cic. Ouir les merites de la cause avec aucun.\Domi ius ciuile cognouerat. Cic. Il avoit apprins.\Cognoscere instrumenta. Vlpian. Relire, Reveoir.\De causa cognoscere. Vlpian. Congnoistre de la matiere, de la cause, du procez et different.\Cognoscere et pronuntiare. Vlpian. Congnoistre et juger.\Cognoscere qualis natura sit montis. Caesar. Espier, et s'enquerir.\Cognoscere ex literis, nuntiis, et similibus, pro Intelligere, et certiorem fieri. Cic. Estre adverti, Scavoir, Entendre.\Cognosci in optimam partem. Cic. Estre congneu de bonne nature, et qu'on sera une fois homme de bien.\Cognoscere, pro Agnoscere. Plaut. Recongnoistre.\Amores suos cognoscere, Id est amicum suum, vel amicam. Ouid. Son ami, ou S'amie.\Cognoscere, Experiri. Experimenter. Cic. Hominem prudentem et officiosum cognosces. Tu le trouveras tel par experience, à l'esprouver.\Diuos praesentes cognoscere. Virg. Sentir et appercevoir l'aide de Dieu. -
122 genus
- Lebaigue P. 542 et P. 543. [st1]1 [-] gĕnŭs, ĕris, n. [geno]: - [gr]gr. γένος. a - origine, extraction, naissance. - genus patricium, plebeium, Liv. 6, 34, 11 ; 4, 9, 4: origine patricienne, plébéienne. - genere et nobilitate et pecunia facile primus, Cic. Amer. 15: le premier aisément par sa naissance, sa noblesse, sa fortune. - genus paternum, Cic. Rep. 1, 30: souche paternelle. - genus ducere ab aliquo, Plin. Ep. 9, 22, 1: tirer son origine de qqn, descendre de qqn. - propter divitias aut genus rempublicam tenere, Cic. Rep. 3, 23: tenir le gouvernement par ses richesses ou sa naissance. - [en parl. des animaux] Ov. F. 6, 132. b - race, espèce de peuple, nation. - genus Romanum, Cic. Phil. 4, 13, etc.: la race romaine, le Romain. --- cf. Caes. BG. 4, 3, 3; 7, 22, 1; 7, 42, 2. - genus Graecorum, Cic. Fl. 9: la race grecque, le Grec. --- cf. Liv. 27, 32, 4 ; 31, 35, 1, etc. c - famille, maison. - nobili genere natus, Cic. Verr. 5, 180: né de famille noble. - natus malo genere, Cic. de Or. 2, 286: né de méchante famille [basse]. - genus ejusdem nominis, Cic. Br. 62: famille de même nom. - genera falsa, Cic. Br. 62: fausses généalogies. d - [poét.] rejeton, descendant. - Virg. En. 4, 12; Hor. O. 1, 3, 27 ; Catul. 61, 2 ; Ov. M. 4, 609, etc. e - race, espèce, genre. - genus humanum, Cic. Lael. 20: le genre humain. - genus omne animantum, Lucr. 1, 4, ou omne genus, Lucr. 1, 160: toute espèce vivante. - bestiarum genus, Cic. Inv. 1, 35: le genre animal. g - espèce d'hommes ou d'animaux, genre, classe, catégorie. - unum genus est adversum nobis eorum, quos... Cic. Mil. 3: nous avons une seule catégorie d'adversaires, ce sont ceux que... - omnis generis homines, Cic. Dom. 75: des hommes de tout genre. --- cf. Liv. 21, 12, 8, etc. - cujusque generis beluae, Cic. Rep. 3, 14: des bêtes de tout genre. --- cf. Caes. BG. 5, 12, 5; BC. 1, 51, 2. - genus aliud tyrannorum, Cic. Rep. 1, 68: une autre espèce de tyrans. - militare genus, Liv. 24, 32, 2: les soldats, l'armée. - genus squamigerum, Lucr. 1, 162: l'espèce (la gent) porte-écaille. - genus irritabile vatum, Hor. Ep. 2, 2, 102: la gent susceptible des poètes. - aves omne genus, Varr. R. 3, 5, 11: des oiseaux de tout genre. - conventus is, qui ex variis generibus constaret, Caes. BC. 2, 36, 1: une colonie romaine caractérisée par une variété d'éléments constitutifs. h - genre féminin, masculin. - hominum genus virile, muliebre, Cic. Inv. 1, 35. - in nominibus tria genera, Quint. 1, 4, 23: il y a trois genres pour les noms. --- Quint. 1, 5, 16, etc. ii - [noms de choses] genre, espèce. - cum omni genere commeatus, Liv. 30, 36, 2: avec toute espèce d'approvisionnements. - multitudo omnis generis telorum, Caes. BG. 7, 41, 3: une foule de traits de tout genre. - tormenta cujusque generis, Caes. BC. 3, 63, 6: machines de guerre de toute espèce. - machinae omnium generum, Sall. J. 21, 3: des machines de toute espèce. - avec acc. adverbial omne genus simulacra, Lucr. 4, 735: des simulacres de toute sorte. --- cf. Cato, Agr. 8, 2 ; Varr. R. 1, 29, 1. - hoc genus in rebus, Lucr. 6, 917: dans des phénomènes de ce genre. --- cf. Varr. R. 2, 1, 23. - orationes aut aliquid id genus scribere, Cic. Att. 13, 12, 3: écrire des discours ou qqch de ce genre. - proemisso equitatu et essedariis, quo genere uti consuerunt, Caes. BG. 4, 24, 1: ayant envoyé en avant la cavalerie et les essédaires, espèce de choses (de troupes) dont ils se servent à l'ordinaire. - in hoc genere, Cic. Off. 1, 26: dans ce genre de choses, en ces sortes de choses. --- cf. Verr. 4, 97 ; 4, 129. - de hoc genere, Cic. Off. 2, 60: au sujet de cette question. - [à noter] amicitia est ex eo genere, quae prosunt, Cic. Fin. 3, 70: l'amitié est du genre des choses qui sont utiles. k - [noms abstraits] genre, sorte, espèce. - simplex rei publicae genus, Cic. Rep. 2, 43: forme de gouvernement simple. - conjunctum civitatis genus, Cic. Rep. 3, 23: forme de gouvernement mixte. - hoc triplex rerum publicarum genus, Cic. Rep. 2, 42: ce mélange des trois formes de gouvernement. - istud ipsum genus orationis exspecto, Cic. Rep. 1, 38: c'est précisément le genre d'exposé dont tu parles que j'attends de toi. - genera furandi, Cic. Verr. 2, 18: espèces de vol. - genus orationis, genus dicendi, Cic. Or. 42 ; 20, etc.: genre de style. - quod genus ab hoc, quod proposuimus, abhorret, Cic. Br. 31: or cet ordre d'idées, ce sujet s'éloigne de celui que nous nous sommes proposé. - haec et alia generis ejusdem, Cic. Nat. 3, 62: ces fables et d'autres du même genre. - tota ratio talium largitionum genere vitiosa est, Cic. Off. 2, 60: ce système de largesses est en soi (dans son genre) totalement mauvais. - quae genere, non numero cernuntur, Cic. Tusc. 5, 22: choses qui se jugent par la qualité, non par la quantité. - [acc. adv.] aliquid id genus, Cic. Att. 13, 12, 3: qqch de ce genre. - quod genus pecunia est, Cic. Inv. 2, 157: et l'argent est de ce genre. - [d'où] quod genus = quo modo: par exemple, ainsi. --- cf. Cic. Inv. 2, 165 ; 2, 172, etc.; Lucr. 3, 276; 6, 1058. - aliqua nota et communia officia, quod genus in parentes, amicos, affines, Cic. Inv. 2, 11: des traits de caractère et des bons offices fréquents, par exemple envers les parents, les amis, les alliés. m - [t. de droit] espèce, cas particulier, ordre de faits. - genus ipsum cognoscite, Cic. Verr. 4, 1: prenez connaissance de la nature même des faits (de l'espèce même du débat). --- cf. Verr. 4. 8 ; 115. - [d'où] in isto genere, Cic. Fam 3. 7, 4: en pareil cas. - in omni genere, Cic. Rep. 2, 35: dans tous les ordres de faits, en tout, sous tous les rapports. --- cf. Cic. Att. 16, 5, 2 ; 12, 33, 2, etc. n - [philos.] le genre. - pars subjecta generi, Cic. de Or. 2, 167: l'espèce. --- cf. Cic. Inv. 1, 32 ; Top. 31, etc. - genus et species cujusque rei, Cic. Or. 16: le genre et l'espèce de chaque chose. [st1]2 [-] gĕnŭs, ūs, m.: c. genu.* * *- Lebaigue P. 542 et P. 543. [st1]1 [-] gĕnŭs, ĕris, n. [geno]: - [gr]gr. γένος. a - origine, extraction, naissance. - genus patricium, plebeium, Liv. 6, 34, 11 ; 4, 9, 4: origine patricienne, plébéienne. - genere et nobilitate et pecunia facile primus, Cic. Amer. 15: le premier aisément par sa naissance, sa noblesse, sa fortune. - genus paternum, Cic. Rep. 1, 30: souche paternelle. - genus ducere ab aliquo, Plin. Ep. 9, 22, 1: tirer son origine de qqn, descendre de qqn. - propter divitias aut genus rempublicam tenere, Cic. Rep. 3, 23: tenir le gouvernement par ses richesses ou sa naissance. - [en parl. des animaux] Ov. F. 6, 132. b - race, espèce de peuple, nation. - genus Romanum, Cic. Phil. 4, 13, etc.: la race romaine, le Romain. --- cf. Caes. BG. 4, 3, 3; 7, 22, 1; 7, 42, 2. - genus Graecorum, Cic. Fl. 9: la race grecque, le Grec. --- cf. Liv. 27, 32, 4 ; 31, 35, 1, etc. c - famille, maison. - nobili genere natus, Cic. Verr. 5, 180: né de famille noble. - natus malo genere, Cic. de Or. 2, 286: né de méchante famille [basse]. - genus ejusdem nominis, Cic. Br. 62: famille de même nom. - genera falsa, Cic. Br. 62: fausses généalogies. d - [poét.] rejeton, descendant. - Virg. En. 4, 12; Hor. O. 1, 3, 27 ; Catul. 61, 2 ; Ov. M. 4, 609, etc. e - race, espèce, genre. - genus humanum, Cic. Lael. 20: le genre humain. - genus omne animantum, Lucr. 1, 4, ou omne genus, Lucr. 1, 160: toute espèce vivante. - bestiarum genus, Cic. Inv. 1, 35: le genre animal. g - espèce d'hommes ou d'animaux, genre, classe, catégorie. - unum genus est adversum nobis eorum, quos... Cic. Mil. 3: nous avons une seule catégorie d'adversaires, ce sont ceux que... - omnis generis homines, Cic. Dom. 75: des hommes de tout genre. --- cf. Liv. 21, 12, 8, etc. - cujusque generis beluae, Cic. Rep. 3, 14: des bêtes de tout genre. --- cf. Caes. BG. 5, 12, 5; BC. 1, 51, 2. - genus aliud tyrannorum, Cic. Rep. 1, 68: une autre espèce de tyrans. - militare genus, Liv. 24, 32, 2: les soldats, l'armée. - genus squamigerum, Lucr. 1, 162: l'espèce (la gent) porte-écaille. - genus irritabile vatum, Hor. Ep. 2, 2, 102: la gent susceptible des poètes. - aves omne genus, Varr. R. 3, 5, 11: des oiseaux de tout genre. - conventus is, qui ex variis generibus constaret, Caes. BC. 2, 36, 1: une colonie romaine caractérisée par une variété d'éléments constitutifs. h - genre féminin, masculin. - hominum genus virile, muliebre, Cic. Inv. 1, 35. - in nominibus tria genera, Quint. 1, 4, 23: il y a trois genres pour les noms. --- Quint. 1, 5, 16, etc. ii - [noms de choses] genre, espèce. - cum omni genere commeatus, Liv. 30, 36, 2: avec toute espèce d'approvisionnements. - multitudo omnis generis telorum, Caes. BG. 7, 41, 3: une foule de traits de tout genre. - tormenta cujusque generis, Caes. BC. 3, 63, 6: machines de guerre de toute espèce. - machinae omnium generum, Sall. J. 21, 3: des machines de toute espèce. - avec acc. adverbial omne genus simulacra, Lucr. 4, 735: des simulacres de toute sorte. --- cf. Cato, Agr. 8, 2 ; Varr. R. 1, 29, 1. - hoc genus in rebus, Lucr. 6, 917: dans des phénomènes de ce genre. --- cf. Varr. R. 2, 1, 23. - orationes aut aliquid id genus scribere, Cic. Att. 13, 12, 3: écrire des discours ou qqch de ce genre. - proemisso equitatu et essedariis, quo genere uti consuerunt, Caes. BG. 4, 24, 1: ayant envoyé en avant la cavalerie et les essédaires, espèce de choses (de troupes) dont ils se servent à l'ordinaire. - in hoc genere, Cic. Off. 1, 26: dans ce genre de choses, en ces sortes de choses. --- cf. Verr. 4, 97 ; 4, 129. - de hoc genere, Cic. Off. 2, 60: au sujet de cette question. - [à noter] amicitia est ex eo genere, quae prosunt, Cic. Fin. 3, 70: l'amitié est du genre des choses qui sont utiles. k - [noms abstraits] genre, sorte, espèce. - simplex rei publicae genus, Cic. Rep. 2, 43: forme de gouvernement simple. - conjunctum civitatis genus, Cic. Rep. 3, 23: forme de gouvernement mixte. - hoc triplex rerum publicarum genus, Cic. Rep. 2, 42: ce mélange des trois formes de gouvernement. - istud ipsum genus orationis exspecto, Cic. Rep. 1, 38: c'est précisément le genre d'exposé dont tu parles que j'attends de toi. - genera furandi, Cic. Verr. 2, 18: espèces de vol. - genus orationis, genus dicendi, Cic. Or. 42 ; 20, etc.: genre de style. - quod genus ab hoc, quod proposuimus, abhorret, Cic. Br. 31: or cet ordre d'idées, ce sujet s'éloigne de celui que nous nous sommes proposé. - haec et alia generis ejusdem, Cic. Nat. 3, 62: ces fables et d'autres du même genre. - tota ratio talium largitionum genere vitiosa est, Cic. Off. 2, 60: ce système de largesses est en soi (dans son genre) totalement mauvais. - quae genere, non numero cernuntur, Cic. Tusc. 5, 22: choses qui se jugent par la qualité, non par la quantité. - [acc. adv.] aliquid id genus, Cic. Att. 13, 12, 3: qqch de ce genre. - quod genus pecunia est, Cic. Inv. 2, 157: et l'argent est de ce genre. - [d'où] quod genus = quo modo: par exemple, ainsi. --- cf. Cic. Inv. 2, 165 ; 2, 172, etc.; Lucr. 3, 276; 6, 1058. - aliqua nota et communia officia, quod genus in parentes, amicos, affines, Cic. Inv. 2, 11: des traits de caractère et des bons offices fréquents, par exemple envers les parents, les amis, les alliés. m - [t. de droit] espèce, cas particulier, ordre de faits. - genus ipsum cognoscite, Cic. Verr. 4, 1: prenez connaissance de la nature même des faits (de l'espèce même du débat). --- cf. Verr. 4. 8 ; 115. - [d'où] in isto genere, Cic. Fam 3. 7, 4: en pareil cas. - in omni genere, Cic. Rep. 2, 35: dans tous les ordres de faits, en tout, sous tous les rapports. --- cf. Cic. Att. 16, 5, 2 ; 12, 33, 2, etc. n - [philos.] le genre. - pars subjecta generi, Cic. de Or. 2, 167: l'espèce. --- cf. Cic. Inv. 1, 32 ; Top. 31, etc. - genus et species cujusque rei, Cic. Or. 16: le genre et l'espèce de chaque chose. [st1]2 [-] gĕnŭs, ūs, m.: c. genu.* * *Genus, generis, pen. corr. n. g. L'estoc et la source d'une lignee, où toute la lignee rapporte son commencement: C'est aussi Race, Lignee, Parenté, Engence.\Antiquum genus. Virgil. Ancienne race.\Humilius. Quintil. Race de bas estat et condition.\Ducere genus ab aliquo. Virg. Descendre de la lignee d'aucun.\Genere indignum facere. Plaut. Faire deshonneur à la race dont on est venu.\Genere paterno ab Hercule oriundus. Plin. iunior. Du costé de son pere.\Genere summo prognatus. Plaut. De grand lignage.\Genere sum ei proximus. Terent. Il n'ha point de plus prochain parent que moy.\Animale genus. Lucret. La multitude des animaux, des choses ayants ame.\Genus humanum. Cic. Le genre humain.\Dum hominum genus erit. Cic. Tant que le monde sera, que les hommes seront, que l'engence des hommes durera.\Est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt. Terent. Il y a une maniere de gens qui, etc.\Generis grati est. Plaut. Il est de gens et parenté qui recongnoissent le plaisir qu'on leur a faict, ou Il est de ceulx qui ne sont point ingrats.\Constantes eligendi amici: cuius generis magna penuria est. Cic. De la quelle sorte, etc.\Varia genera bestiarum. Cic. Diverses sortes, manieres, especes, genres.\Natantum genus. Virgil. Poissons.\Aligerum genus. Senec. Oiseaux.\AEquoreum genus. Virgil. Les poissons de mer.\Excutiendum omne scriptorum genus. Quintil. Toutes les sortes.\Emas quatuor marmoreas columnas, cuius tibi videbitur generis. Plin. iunior. De telle sorte qu'il te semblera bon.\Nisi esset generis eius, vt saepe incipere, saepe desinere videatur. Plin. iunior. De telle sorte.\In genere aliquo peccare. Cic. En quelque sorte et facon, ou maniere.\Genere nouo literarum vti. Cic. De nouvelle facon.\In omni genere furandi atque praedandi versatus est. Cic. Il a practiqué toute maniere de larrecin.\Alia eiusdem generis. Cic. Autres semblables.\Vno genere capere pisces. Plin. En une sorte seulement.\AEtatis degendae genus sibi constituere. Cic. Une maniere de vivre. -
123 cogito [1]
1. cōgito, āvī, ātum, āre (eig. coigito, aus co = com u. agito), im Geiste (dah. auch mit dem Zusatz cum animo, in animo, secum) zusammenstellen, denken, I) im allg., etw. denken, s ich vorstellen, an etw. denken, auf etw. denken, sinnen, auf od. für etw. bedacht sein, etw. bedenken, berechnen, erwägen, über etwas nachdenken, a) absol. (Ggstz. facere, dicere): vis cogitandi, Quint.: cui vivere est cogitare, Cic.: qui cum cogitasset facere auderet et prius cogitare quam conari consuesset, Nep.: duas res non modo agere uno tempore, sed ne cogitando quidem explicare quisquam potest, Cic.: ita sum irritatus, animum ut nequeam ad cogitandum instituere, Ter.: alci (id) cogitandum dare, zu bedenken geben, Cic.: sprichw., non animo, sed auribus cogitant, Apul. de deo Socr. 19. – m. Ang. wie? durch Advv., c. acutissime, Cic.: callide, Nep.: stulte (Ggstz. stulte dicere), Quint.: si vere cogitare volumus (als Parenthese), die Sache richtig betrachtet, Cic. – u. sic cogitabam m. folg. Gedankenreihe in direkter Rede, s. Ter. Andr. 110: ebenso coepi egomet mecum sic cogitare, Sulpic. in Cic. ep. 4, 5, 4: u. sic cogitabam mit folg. indirekten Rede, Cic. Quint. 77: quo magis cogito cum meo animo m. direkter Rede ( si etc.), Plaut. most. 702. – b) m. Acc., u. zwar: α) m. Acc. rei: c. nihil abiectum, Cic.: nihil nisi triste, Cael. in Cic. ep.: diu omnia, Curt.: deus nihil aliud quam »Mihi pulchre est« cogitans, Cic.: si quid aliud attentius cogitet, Cic. – c. insulam Britanniam, Cic.: pacem, Cic.: beneficia alcis, Cic.: nihil his in locis nisi saxa et montes, Cic.: ultima, sich das Schrecklichste vormalen, Amm.: eam rem sibi cogitandam et suscipiendam esse, Caes. – hoc tu facito cum animo cogites, Ter.: id potestis cum animis vestris cogitare, Cic.: quae in animo cogitat irata, Ter.: haec si voles in animo vere cogitare, Ter.: id, quod muliebri cogitabat animo, Liv.: semper secum c. pericula, damna, uxoris mortem, Ter.: sive quid mecum ipse cogito, sive aliquid aut scribo aut lego, Cic.: cogito ad verbum (meditiere Wort für Wort) nunc pauciora, nunc plura, Plin. ep.: animal non videtur, sed cogitatur, wird bloß gedacht, besteht bloß in der Vorstellung, Sen. – Partiz. cogitatus prägn. = durchdacht, wohl erwogen, res multum et diu cogitatae, Cic.: sapientis hominis cogitata ratio, Cic. – neutr. Partic. subst., das Gedachte, quo neque acutius ullius imperatoris cogitatum neque celerius factum usquam legimus, Nep. Dat. 6, 8. – bes. im Plur., das Gedachte, die Gedanken, optime ab ipso cogitata (Ggstz. male facta collegarum), Vell.: cogitata praeclare eloqui, Cic.: cogitata proloqui non posse, Ter.: u. ex quo et ex ceteris dictis, factis cogitatisque quivis potest intellegere etc., Cic. – β) m. Acc. pers., teils = sich jmd. denken, Catonem tantum (nur) c., Tac. dial. 2: Regulum cogita, Plin. ep. 4, 2, 2: matrem, patrem, propinquos tantum cogitasti, Ps. Quint. decl. 6, 22 extr.: mit dopp. Acc., quem ultimae gentes castiorem, moderatiorem, sanctiorem non modo viderunt, sed aut sperando umquam aut optando cogitarunt? Cic. Balb. 9. – teils = an jmd. denken, te vero, M. Scaure, equidem video, video inquam, non cogito solum, Cic. Scaur. 49: c. Scipionem, Laelium, Cic. de fin. 5, 2: et maiores et posteros cogitate, Tac. Agr. 32, 7: si principem cogitares, Plin. ep. 6, 31, 31: cum Persas et Orientem cogitaret, Flor. 2, 8, 2: iuvenis te quietam semper nominatus cogitatusque (indem du oft ihn nennst u. an ihn denkst) faciat, Sen. ad Marc. 3, 4: o felicem illum, qui non praesens tantum, sed etiam cogitatus (wenn man nur an ihn denkt) emendat, Sen. ep. 11, 9. – c) m. Acc. u. Infin.: uxor te amare cogitat, Ter.: cogitat assidue beatum esse se, Cic.: homines ea sibi accĭdere posse non cogitant, Cic.: fac memineris et cum animo tuo cogites G. Caesarem atrocissimo bello Gallico cum alia multa militaria, tum etiam duos de analogia libros scrupulosissimos scripsisse, Fronto de bell. Parth. p. 221, 8 N. – mit vorhergeh. allg. Acc., denique illud cogita: quod offensae fuerit in ista cunctatione, te subisse, Cael. in Cic. ep. – d) m. de u. Abl., u. zwar teils zugl. m. allg. Acc., nihil posse de dis immortalibus cogitare, Cic.: non de pace, sed de me ipso et de meo officio ut aliquid cogitet, Cic.: eadem de profectione cogitans, quae ante senserat, Caes. – teils absol. = denken an usw., nachdenken über usw., de deo, Cic.: de te et de Ser. Sulpicio cogitans, Cic.: cum de tuis cogitas, Cic.: mihi de rationibus tuis cogitanti, Cic. – u. = an etw. denken, auf etw. bedacht sein, de Scapulanis hortis toto pectore cogitemus, Cic.: c. spe atque animo de se et gloria sua, Cic.: toto animo de te ac de tuis commodis c., Cic.: de salute, non de victoria c., Cic. – e) m. folg. indir. Fragesatz: quid agam cogito, Ter.: cogita, qui sis, quo loco sis, Cic.: fac cogites in quanta calamitate sis, Sall.: nec quibus rationibus superare possent, sed quemadmodum uti victoriā deberent, cogitabant, Caes.: si cogitaverimus, unde et quousque provecta sit orandi facultas, Quint. – Ciceronem secum cogitasse, utrumne Brutum an Cassium peteret, Sen. suas. 6, 19. – cogitate cum animis vestris, si quid vos per laborem recte feceritis, labor ille a vobis cito recedet, Cato oratt. 5. fr. 1. b. Gell. 16, 1, 4: itaque diebus noctibusque cogito, si quā me quoque possim tollere humo, Plin. ep. 5, 8, 3. – f) mit ad u. Akk.: ad haec igitur cogita, vel potius excogita, Cic. ep.: ut ne esset spatium cogitandi ad disturbandas nuptias, Ter.: quod ad perniciem suam fuerat cogitatum, id ad salutem convertit, Nep. – g) m. ut od. ne u. Konj., darauf denken = darauf od. dafür bedacht sein, das im Auge haben, neque iam, ut aliquid acquireret proelioque hostes lacesseret, sed ut incolumem exercitum Agedincum reduceret, cogitabat, Caes. b. G. 7, 59, 4 (u. so m. ut u. Konj. Cic. Tusc. 1, 32. Nep. Dion. 9, 2. Curt. 10, 6 [19], 8): ne quam occasionem rei bene gerendae dimitteret, cogitabat, Caes. b. G. 5, 57, 1. – h) m. pro u. Abl.: non minus pro adversa parte, quam pro mea cogitabam, Quint. 7, 1, 4. – i) elliptisch: ut (wie) saepe cogitavissent (verst. fieri), Caes. b. c. 3, 86, 5.
II) insbes.: a) etw. ausdenken, quantum ille potuit cogitare commode (geschickt), Ter. heaut. prol. 14: et cogitavi plura quam reliquerat, Phaedr. 3. prol. 39: aliud agendum ac cogitandum, quo modo resistatur patribus, Liv. 2, 55, 2. – b) auf od. an etw. denken, auf etw. sinnen, etw. zu tun gedenken, = etw. beabsichtigen, vorhaben, im Sinne haben, Willens sein, α) m. Acc.: nihil cogitant nisi caedes, nisi incendia, Cic.: c. proscriptiones et dictaturas, Cic.: c. accusationem, Cic.: quod iam diu cogito, Cic. – m. Ang. mit wem? durch cum u. Abl., sunt qui mecum rem pulcherrimam cogitaverunt, Curt. 8, 7 (25), 9. – mit Ang. gegen wen? durch in od. adversus m. Akk., tantum nefas in alqm, Curt. 6, 7 (27), 30 u. 8, 6 (24), 3: si qua aut cogitarentur gravius adversus se aut dicerentur, Suet. Caes. 75, 4. – v. personif. lebl. Subjj., quid cogitet umidus auster, was der f. Au. im Schilde führe (Schlimmes bringe), Verg. georg. 1, 462. – dah. Partiz. cogitatus = beabsichtigt, gewollt, vorbedacht, facinus (Ggstz. facinus perfectum), Cic.: furores, Cic.: in noverca commissum stuprum et parricidium cogitatum, Val. Max.: utrum perturbatione aliqua animi, an consulto et cogitata fiat iniuria, Cic.: u. Partiz. n. pl. subst., das Gedachte = das Vorhaben, die Absichten, cogitata patefacere, Nep.: cogitata perficere, Cic. – β) m. Infin.: quid nunc facere cogitas? Ter.: qui nocere alteri cogitat, Cic.: impeditos in agmine adoriri cogitabant, Caes. – γ) m. de u. Abl.: magis de reliqua fuga quam de castrorum defensione, Caes.: de parricidio, de alcis interitu, Cic.: de reditu, Frontin.: de nuptiis, Apul.: de laqueo et suspendio, Val. Max.: de toto senatu trucidando, Sen.: cum de pernicie populi Romani et exitio huius urbis tam acerbe tamque crudeliter cogitarit, Cic. – v. personif. lebl. Subjj.: cum spiritus coepit de exitu cogitare, Sen. nat. qu. 6, 25, 1. – δ) elliptisch (im Briefstil), m. in od. ad u. Akk. od. m. bl. Acc. der Städtenamen = zu reisen, zu gehen gedenken (verst. iter facere, ire, proficisci), inde cogito in Tusculanum, deinde Arpinum, Romam ad Kal. Iun., Cic.: etiam Lepidus cras cogitabat, Cic.: inde ad Taurum cogitabam, Cic. – m. in u. Abl. = wo zu sein gedenken (verst. esse), eo die cogitabam in Anagnino, postero autem in Tusculano, Cic. – c) so u. so denken = so u. so gesinnt sein, m. Ang. wie? durch Advv., male c., Cic. u.a. – m. Ang. gegen wen? durch in u. Akk., si humaniter et sapienter et amabiliter in me cogitare vis, Cic. – m. Ang. in Betreff wessen? durch de m. Abl., male de alqo c., Cael. in Cic. ep.: si quid amice de Romanis cogitabis, Nep.
-
124 amplissime
amplus, a, um, adj. [some regard this as a shortened form of anapleôs, = filled up, full; others, as for ambulus from amb-, rounded out, as superus from super, etc.; v. Doed. Syn. II. p. 113; but perh. it is better to form it from am- and -plus, akin to -pleo, plenus, q. v. Pott], thus pr., full all round; hence, great, large. —In space, of large extent, great, large, wide, ample, spacious (the forms amplus and amplior are very rare in the ante-class. per., and rare in all periods. Amplius is com. in the ante-class., freq. in the class., and very freq. in the post-class. per., the Vulg. rarely using the other forms, but using this 121 times. Amplissimus belongs to prose, and is scarcely used before Cicero, with whom it was a very favorite word. It was also used by Plin. Maj. and Min., but never by Tac., Sall. (in his genuine works), nor the Vulg. Catullus used only the form amplius, and Prop. only amplus, while Tib. and Pers. never used this word in any form. Ampliter is found mostly in Plaut.; and ample and amplissime are used a few times by Cic. and by writers that followed him; syn.: magnus, ingens, latus, late patens, spatiosus, laxus).I.Lit.:B.amplus et spectu protervo ferox,
Pac. Trag. Rel. p. 94 Rib.:qui (Pluto) ter amplum Geryonen compescit unda,
Hor. C. 2, 14, 7:ampla domus dedecori domino fit, si est in ea solitudo,
Cic. Off. 1, 39, 139; so Verg. A. 2, 310:admodum amplum et excelsum signum,
Cic. Verr. 4, 74:collis castris parum amplus,
Sall. J. 98, 3:porticibus in amplis,
Verg. A. 3, 353:per amplum mittimur Elysium,
id. ib. 6, 743:vocemque per ampla volutant Atria,
id. ib. 1, 725:nil vulva pulchrius ampla,
Hor. Ep. 1, 15, 41:amplae aures,
Plin. 11, 52, 114, § 274:milium amplum grano,
id. 18, 7, 10, § 55:cubiculum amplum,
Plin. Ep. 2, 17, 6:baptisterium amplum atque opacum,
id. ib. 5, 6, 25.— Comp.:quanto est res amplior,
Lucr. 2, 1133:Amplior Urgo et Capraria,
Plin. 3, 6, 12, § 81:avis paulo amplior passere,
id. 10, 32, 47, § 89:amplior specie mortali,
Suet. Aug. 94; id. Caes. 76 (for the neutr. amplius, v. infra).— Sup.:amplissima curia... gymnasium amplissimum,
Cic. Verr. 2, 4, 53:urbs amplissima atque ornatissima,
id. Agr. 2, 76:amplissimum peristylum,
id. Dom. 116:(candelabrum) ad amplissimi templi ornatum esse factum,
id. Verr. 4, 65:mons Italiae amplissimus,
Plin. 3, 5, 7, § 48:amplissimum flumen,
Plin. Ep. 8, 8, 3:amplissimus lacus,
id. ib. 10, 41, 2:amplissima insula,
Plin. 6, 20, 23, § 71:amplissimi horti,
Plin. Ep. 8, 18, 11:amplissima arborum,
Plin. 16, 39, 76, § 200:est (topazon) amplissima gemmarum,
id. 37, 8, 32, § 109:amplissimum cubiculum,
Plin. Ep. 5, 6, 23.—Transf., great, abundant, ample, much, long:II.bono atque amplo lucro,
Plaut. Am. prol. 6 and Ep. 2, 2, 117:pabula miseris mortalibus ampla,
Lucr. 5, 944:ampla civitas,
Cic. Verr. 4, 81; 4, 96:civitas ampla atque florens,
Caes. B. G. 4, 3:gens ampla,
Plin. 5, 30, 33, § 125:amplae copiae,
Caes. B. G. 5, 19:ampla manus militum,
Liv. Epit. 1, 4, 9:pecuaria res ampla,
Cic. Quinct. 12:res familiaris ampla,
id. Phil. 13, 8:(res) ampla,
Sall. H. Fragm. 3, 82, 20 Kritz:patrimonium amplum et copiosum,
Cic. Sex. Rosc. 6; id. Dom. 146: id. Phil. 2, 67:amplae divitiae,
Hor. S. 2, 2, 101:esse patri ejus amplas facultates,
Plin. Ep. 1, 14, 9:in amplis opibus heres,
Plin. 9, 36, 59, § 122.— Comp.:amplior numerus,
Cic. Mil. 57; Sall. J. 105, 3; Tac. A. 14, 53:ampliores aquae,
Plin. 5, 9, 10, § 58:amplior exercitus,
Sall. J. 54, 3; Suet. Vesp. 4:commeatus spe amplior,
Sall. J. 75, 8:amplior pecunia, Auct. B. Alex. 56: pecunia amplior,
Plin. Ep. 3, 11, 2:pretia ampliora,
Plin. 10, 29, 43, § 84:omnia longe ampliora invenire quam etc.,
Plin. Ep. 1, 14, 10:ampliores noctes,
Plin. 18, 26, 63, § 232:ut ampliori tempore maneret,
Vulg. Act. 18, 20.— Sup.:peditatus copiae amplissimae e Gallia,
Cic. Font. 8:exercitus amplissimus,
Plin. Ep. 2, 13, 2; 9, 13, 11:amplissima pecunia,
Cic. Rosc. Am. 31:amplissimae fortunae,
id. Verr. 2, 5, 8; id. Quinct. 49; id. Phil. 10, 4:amplissimae patrimonii copiae,
id. Fl. 89:amplissimas summas emptionibus occupare,
Plin. Ep. 8, 2, 3:opes amplissimae,
id. ib. 8, 18, 4:amplissima dies horarum quindecim etc.,
the longest day, Plin. 6, 34, 39, § 218.—Also subst. in comp. neutr. (v. amplius, adv. infra), more:ut quirem exaudire amplius,
Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:si vis amplius dari, Dabitur,
Plaut. Trin. 2, 1, 18:jam amplius orat,
id. ib. 2, 1, 19:daturus non sum amplius,
Cic. Verr. 2, 2, 29:non complectar in his libris amplius quam quod etc.,
id. de Or. 1, 6, 22:tantum adfero quantum ipse optat, atque etiam amplius,
Plaut. Capt. 4, 1, 10:ni amplius etiam, quod ebibit,
id. Trin. 2, 1, 20: Ph. Etiamne amplius? Th. Nil, Ter. Eun. 1, 2, 63: Tr. Dimidium Volo ut dicas. Gr. Immo hercle etiam amplius, Plaut. Rud. 4, 3, 21: Th. Nempe octoginta debentur huic minae? Tr. Haud nummo amplius, id. Most. 3, 3, 16:etiam amplius illam adparare condecet,
Turp. Com. Rel. p. 100 Rib.:hoc onere suscepto amplexus animo sum aliquanto amplius,
Cic. Verr. 2, 1:si sit opus liquidi non amplius urna,
Hor. S. 1, 1, 54:omnis numerus amplius octingentis milibus explebat,
Vell. 2, 110, 3:Segestanis imponebat aliquanto amplius quam etc.,
Cic. Verr. 4, 76:illa corona contentus Thrasybulus neque amplius requisivit,
Nep. Thras. 4, 3:amplius possidere,
Plin. 18, 4, 3, § 17:Ille imperio ei reddito haud amplius, quam ut duo ex tribus filiis secum militarent, exegit,
Curt. 8, 4, 21:dedit quantum maximum potuit, daturus amplius, si potuisset,
Plin. Ep. 3, 21, 6:cum hoc amplius praestet, quod etc.,
id. ib. 7, 25, 1.—Also with part. gen., more of, a greater quantity or number of:gaudeo tibi liberorum esse amplius,
Plaut. Cist. 5, 4:te amplius bibisse praedicet loti,
Cat. 39, 21:amplius frumenti auferre,
Cic. Verr. 3, 49:expensum est auri viginti paulo amplius,
id. Fl. 6, 8:amplius negotii contrahi,
id. Cat. 4, 9:si amplius obsidum vellet,
Caes. B. G. 6, 9, ubi v. Herz.:quanto ejus amplius processerat temporis,
id. B. C. 3, 25.—Fig.A.Of internal power or force, great, strong, violent, impetuous:B.pro viribus amplis,
Lucr. 5, 1174:amplae vires peditum,
Plin. 6, 20, 23, § 75;ampla nepotum Spes,
Prop. 4, 22, 41:poena sera, sed ampla,
full, strict, id. 4, 5, 32. — Comp.:haec irae factae essent multo ampliores,
Ter. Hec. 3, 1, 9:si forte morbus amplior factus siet, i. e. gravior,
id. ib. 3, 1, 50:amplior metus,
Cic. Clu. 128:amplior potentia feris,
Plin. 28, 10, 42, § 153:ampliorem dicendi facultatem consequi,
Quint. 2, 3, 4:amplior eoque acrior impetus,
Flor. 4, 2, 66:spes amplior,
Sall. J. 105, 4:amplius accipietis judicium,
severer, Vulg. Matt. 23, 14:amplior auctoritas,
Plin. 37, 3, 12, § 47:amplior virtus,
higher merit, Quint. 8, 3, 83:idem aut amplior cultus (dei),
Plin. 28, 2, 4, § 18:amplior est quaestio,
Quint. 3, 5, 8:ampliora verba,
of larger meaning, id. 8, 4, 2: scientia intellegentiaque ac sapientia ampliores inventae sunt in te, Vulg. Dan. 5, 14:quo legatis animus amplior esset,
Sall. C. 40, 6; 59, 1:spiritus amplior,
Vulg. Dan. 5, 12; 6, 3.— Sup.:(honos) pro amplissimis meritis redditur,
Cic. Phil. 5, 41:cujus sideris (Caniculae) effectus amplissimi in terra sentiuntur,
very violent, Plin. 2, 40, 40, § 107:amplissima spes,
Suet. Caes. 7:his finis cognitionis amplissimae,
most important trial, Plin. Ep. 2, 11, 23.—Of external splendor, great, handsome, magnificent, splendid, glorious:C.illis ampla satis forma, pudicitia,
great enough, Prop. 1, 2, 24:haec ampla sunt, haec divina,
Cic. Sest. 102; id. Arch. 23:res gestae satis amplae,
Sall. C. 8, 2:cur parum amplis adfecerit praemiis,
Cic. Mil. 57:ampla quidem, sed pro ingentibus meritis praemia acceperunt,
Tac. A. 14, 53:amplum in modum praemia ostentare,
Aur. Vict. Caes. 26, 6:amplis honoribus usi,
Sall. J. 25, 4:amplis honoribus auctos,
Hor. S. 1, 6, 11.—Sometimes in mal. part. or ironically:amplam occasionem calumniae nactus,
a fine opportunity, Cic. Verr. 2, 61:spolia ampla refertis Tuque puerque tuus,
glorious spoils, Verg. A. 4, 93.— Comp.:ne ullum munus aedilitatis amplius aut gratius populo esse possit,
Cic. Verr. 2, 1, 5; id. Mur. 37:praemiis ad perdiscendum amplioribus commoveri,
id. de Or. 1, 4, 13:alicui ampliorem laudem tribuere,
id. Sest. 27:in aliqua re esse laudem ampliorem,
id. Marcell. 4:corporis membris plus dedit, id amplius atque augustius ratus (Zeuxis),
Quint. 12, 10, 5:ut Augustus vocaretur ampliore cognomine,
Suet. Aug. 7.— Subst.:in potestatibus eo modo agitabat, ut ampliore, quam gerebat, dignus haberetur,
of something greater, Sall. J. 63, 5.— Sup.:ut consules monumentum quam amplissimum faciundum curent,
Cic. Phil. 14, 38; 14, 31; id. Verr. 4, 82:hoc munus aedilitatis amplissimum,
id. ib. 1, 12, 36; Aur. Vict. Vir. Ill. 1, 74:alicui amplissimas potestates dare,
Cic. Agr. 2, 31:insignibus amplissimis ornatus,
id. ib. 2, 101:dona amplissima conferre,
Plin. 18, 3, 3, § 9:praemia legatis dedistis amplissima,
Cic. Cat. 4, 5; id. Phil. 2, 32:spe amplissimorum praemiorum adduci,
id. Mil. 5; id. de Or. 1, 5, 16:velut praemium quoddam amplissimum longi laboris,
Quint. 10, 7, 1:munera amplissima mittere,
Caes. B. G. 1, 43:vestris beneficiis amplissimis adfectus,
Cic. Imp. Pomp. 51; id. Dom. 98:laudi amplissimae lauream concedere,
id. Pis. 74:laudibus amplissimis adficere,
id. Phil. 7, 11:amplissimam gloriam consequi,
id. Prov. Cons. 39:ut eum amplissimo regis honore et nomine adfeceris,
id. Deiot. 14:amplissimis aliquem efferre honoribus,
Aur. Vict. Epit. 17, 3:amplissimis uti honoribus,
Cic. Fl. 45:amplissimos honores adipisci,
id. Verr. 5, 181:honores adsequi amplissimos,
id. Mil. 81:aliquem ad honores amplissimos perducere,
id. Am. 20, 73:meus labor fructum est amplissimum consecutus,
id. Imp. Pomp 2:mihi gratiae verbis amplissimis aguntur,
in the handsomest termis, id. Cat. 3, 14; id. Phil. 2, 13; id. Quir. 15:ei amplissimis verbis gratias egimus,
id. Phil. 1, 3:provincia Gallia merito ornatur verbis amplissimis ab senatu,
id. ib. 4, 9:amplissimis verbis conlaudatus,
Suet. Caes. 16:amplissimo populi senatusque judicio exercitus habuistis,
Cic. Agr. 1, 12; id. Fl. 5; id. Dom. 86; id. Planc. 93:de meo consulatu amplissima atque ornatissima decreta fecerunt,
id. Dom. 74:quam universi populi, illius gentis, amplissimum testimonium (said of Cic.),
Plin. 7, 30, 31, § 116.—In respect of the opinion of others, esteemed, renowned, etc.:D.quicquid est, quamvis amplum sit, id est parum tum cum est aliquid amplius,
Cic. Marcell. 26:quid hunc hominem magnum aut amplum de re publica cogitare (putare possumus), qui etc.,
great or noble, id. Imp. Pomp. 37:omnia, quae vobis cara atque ampla sunt,
id. Agr. 2, 9; id. Arch. 23:convenerunt corrogati et quidem ampli quidam homines,
id. Phil. 3, 20:hoc studium parvi properemus et ampli,
small and great, Hor. Ep. 1, 3, 28:amplis doctoribus instructus,
Tac. A. 14, 52:sin autem sunt amplae et honestae familiae plebeiae,
Cic. Mur. 7, 15.— Comp.:cum est aliquid amplius,
Cic. Marcell. 26:ampliores ordines,
Caes. B. C. 1, 77, where Dinter reads priores: quo (ingenio) neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est, [p. 112] Sall. J. 2, 4:nihil amplius potes (tribuere) amicitia tua,
Plin. Ep. 2, 13, 10:quid amplius facitis?
Vulg. Matt. 5, 47.— Sup.:ex amplissimo genere nubere,
Cic. Cael. 34:amplissimo genere natus,
Caes. B. G. 4, 12:genere copiisque amplissimus, id. ib 6, 15: quam (familiam) vidit amplissimam,
Cic. Phil. 13, 12:amplissimos patruos habere,
id. Sex. Rosc. 147:amplissima civitas,
id. Verr. 5, 122:apud illos Fabiorum nomen est amplissimum,
id. Font. 36; id. Caecin. 104; id. Verr. 3, 96; id. Deiot. 14:mihi hic locus ad agendum amplissimus est visus,
id. Imp. Pomp. 1:non adgrediar ad illa maxima atque amplissima prius quam etc.,
id. Sest. 5:licet tribuas ei quantum amplissimum potes, nihil tamen amplius potes amicitia tua,
Plin. Ep. 2, 13, 10:amplissimis operibus increscere,
id. ib. 8, 4, 3:honores in amplissimo consilio collocare,
Cic. Sen. 2:amplissimi orbis terrae consilii principes,
id. Phil. 3, 34: honoris amplissimi puto esse accusare improbos, I esteem it to be the greatest honor, etc., id. Div. in Caecil. 70:promotus ad amplissimas procurationes,
Plin. Ep. 7, 31, 3:praeter honores amplissimos cognomenque etc.,
Plin. 7, 44, 45, § 142:spes amplissimae dignitatis,
Cic. Agr. 2, 49; id. Sen. 19, 68; Suet. Vit. 2.—Hence, amplissimus (almost always thus in sup.) as a title for persons holding great and honored offices, as consul, senator, etc., or as an honorable epithet of the office itself or the body of officers, distinguished, very distinguished, honorable, right honorable, most honorable, etc.:E.is mihi videtur amplissimus, qui sua virtute in altiorem locum pervenit,
Cic. Sex. Rosc. 83:homo et suis et populi Romani ornamentis amplissimus,
id. Mur. 8:P. Africanus rebus gestis amplissimus,
id. Caecin. 69:ut homines amplissimi testimonium de sua re non dicerent,
id. Sex. Rosc. 102; id. Clu. 197:Q. Catuli atque ceterorum amplissimorum hominum auctoritas,
id. Imp. Pomp. 63:vir amplissimus ejus civitatis,
id. Verr. 4, 17; id. Fl. 32:exercitum Cn. Domitii, amplissimi viri, sustentavit,
id. Deiot. 5, 14:cum habeas amplissimi viri religionem (of L. Lucullus),
id. Arch. 4, 8; id. Lig. 22:in quo consilio amplissimi viri judicarent,
id. Mil. 5; id. Balb. 1; id. Dom. 2:comitatus virorum amplissimorum,
id. Sull. 9:viros primarios atque amplissimos civitatis in consilium advocare,
id. Verr. 3, 18:ordinis amplissimi esse,
Aur. Vict. Caes. 13, 1; 37, 6:cives amplissimos legare,
Cic. Balb. 42:hoc amplissimum nomen, i. e. senatorium,
id. Verr. 3, 96:amplissimus honos, i. e. consulatus,
id. Rep. 1, 6; so,amplissimo praeditus magistratu,
Suet. Aug. 26:amplissimus ordo, i. e. senatorius,
Plin. Ep. 10, 3; Suet. Calig. 49:amplissimi ordines, i. e. senatus et equites,
id. Vesp. 9:amplissimum collegium decemvirale,
Cic. Verr. 2, 4, 49:an vero vir amplissimus, P. Scipio, pontifex maximus, etc.,
id. Cat. 1, 3:amplissimum sacerdotium,
id. Verr. 2, 126; id. Phil. 13, 8:sacerdotium amplissimum,
id. Verr. 2, 127.—As rhet. epithet:I.amplus orator,
one that speaks richly and with dignity, Cic. Or. 9; id. Brut. 68:herous (pes), qui est idem dactylus Aristoteli amplior, iambus humanior videatur,
grander, more stately, Quint. 9, 4, 88:amplius compositionis genus,
more copious style, id. 9, 4, 129.— Adv. (on the extent of the use of the different forms of the adverb, v. supra init.), largely, abundantly, copiously.Lit.a.Form amplĭter:b.benigne ei largi atque ampliter,
Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:aptate munde atque ampliter convivium,
Pomp. Com. Rel. p. 234 Rib.:extructam ampliter mensam,
Lucil. 13, 7 Mull.:opsonato ampliter,
Plaut. Cas. 2, 8, 65:adpositum est ampliter,
id. Mil. 3, 1, 163:acceptus hilare atque ampliter,
id. Merc. prol. 98:modeste melius facere sumptum quam ampliter,
id. Stich. 5, 4, 10:parum (digitulos) immersisti ampliter,
not deep enough, id. Bacch. 4, 4, 26.—Form amplē:II.exornat ample magnificeque triclinium,
Cic. Verr. 4, 62: qui ample valetudinarios nutriunt, in great numbers (v. the context), Cels. praef. med. —Trop., fully, handsomely.a.Form amplĭter:b.ampliter dicere,
fully, particularly, Gell. 10, 3, 4:laudare ampliter,
id. 2, 6, 11.—Form amplē: duo genera sunt: unum attenuate presseque, alterum sublate ampleque dicentium, with great fulness, richly (v. amplus, II. E.), Cic. Brut. 55, 201; so,a.elate ampleque loqui,
id. Tusc. 5, 9, 24:satis ample sonabant in Pompeiani nominis locum Cato et Scipio,
full grandly filled the place of, Flor. 4, 2, 65.— Comp.: amplĭus, more, longer, further, besides (syn.: ultra, praeterea); of time, number, and action (while plus denotes more in quantity, measure, etc.; magis, more, in the comparison of quality, and sometimes of action; and potius, rather, the choice between different objects or acts), constr. absol., with comp. abl., and, in the case of numerals, like minus, plus, propius, q. v., without quam with the nom., acc., or gen., or rarely with the abl. comp., or with quam, but chiefly in the post-Aug. per.; cf. Zumpt, § 485; Madv. § 305; Roby, § 1273; Herz. ad Caes. B. G. 4, 12; and Draeger, Hist. Synt. I. p. 521 sq.In gen.:b.deliberatum est non tacere [me] amplius,
Afran. Com. Rel. p. 199 Rib.:otium ubi erit, de istis rebus tum amplius tecum loquar,
Plaut. Truc. 4, 4, 18:cui amplius male faxim,
id. Aul. 3, 2, 6: De. Etiam? Li. Amplius, id. As. 1, 1, 29: Ar. Vale. Ph. Aliquanto amplius valerem, si hic maneres, id. ib. 3, 3, 2:etiam faxo amabit (eam) amplius,
id. Men. 5, 2, 40:multo tanto illum accusabo, quam te accusavi, amplius,
id. ib. 5, 2, 49:quo populum servare potissit amplius,
Lucil. 1, 15 Mull.:At ego amplius dico,
Cic. Verr. 2, 26:amplius posse,
Sall. J. 69, 2:armis amplius valere,
id. ib. 111, 1:si lamentetur miser amplius aequo,
Lucr. 3, 953:tribus vobis opsonatumst an opsono amplius Tibi et parasito et mulieri?
besides, Plaut. Men. 2, 2, 45:Quam vellem invitatum, ut nobiscum esset amplius,
Ter. Heaut. 1, 2, 11:in illo exercitu cuncta (probra) fuere et alia amplius,
Sall. J. 44, 5:felices ter et amplius,
Hor. C. 1, 13, 17:binas aut amplius domos continuare,
Sall. C. 20, 11:ter nec amplius,
Suet. Caes. 25:cum non solum de his scripserit, sed amplius praecepta (reliquerit),
Quint. 12, 11, 24:multa promi amplius possunt,
Plin. 2, 17, 15, § 77:si studere amplius possum,
Quint. 6, prooem. 4:auram communem amplius haurire potui?
id. 6, prooem. 12:sagum, quod amplius est,
Vulg. Exod. 26, 12.—And so very often with the pron. quid, etc.; with the negatives nihil, non, neque, nec, ne; and sometimes with nemo and haud.(α).With quid, etc.:(β).Quid faciam amplius?
Ter. Ad. 4, 7, 14, and Cic. Har. Resp. 42:quid dicam amplius?
Quint. 8, 4, 7:quid a me amplius dicendum putatis?
Cic. Verr. 3, 60:quid quaeris amplius?
id. Sex. Rosc. 145; id. Dom. 41; id. Verr. 2, 191:quid vultis amplius?
id. Mil. 35:quid amplius vis?
Hor. Epod. 17, 30:quid exspectatis amplius?
Cic. Verr. 2, 174:quid amplius exspectabo,
Vulg. 4 Reg. 6, 33:quid loquar amplius de hoc homine?
Cic. Caecin. 25:quid amplius laboremus?
Quint. 8, prooem. 31:quid habet amplius homo?
Vulg. Eccl. 1, 3; 6, 8:quid ego aliud exoptem amplius, nisi etc.,
Plaut. As. 3, 3, 134:quid amplius debeam optare?
Quint. 4, 1, 51: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, Plaut. Merc. 2, 2, 11; Ter. And. 2, 1, 25: De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, id. Ad. 3, 4, 22:quid est quod tibi mea ars efficere hoc possit amplius?
more than this, id. And. 1, 1, 4:Etenim quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si etc.,
Cic. Cat. 1, 3, 6; id. Sull. 90:si quid amplius scit,
Plaut. Rud. 2, 2, 23:si quid ego addidero amplius,
id. Trin. 4, 2, 13:si amplius aliquid gloriatus fuero,
Vulg. 2 Cor. 10, 8.—And often hoc amplius, where hoc is commonly an abl., but sometimes may be regarded as a nom. or an acc.:hoc amplius si quid poteris,
any thing beyond this, Cic. de Or. 1, 10, 44: et hoc amplius (additur), quod etc., and this further, that etc., id. Sull. 44; so Quint. 5, 13, 36:de paedagogis hoc amplius, ut aut sint etc.,
id. 1, 1, 8:Mario urbe Italiaque interdicendum, Marciano hoc amplius, Africa,
Plin. Ep. 2, 11, 19; Quint. 1, 5, 50; 1, 5, 55; sometimes in plur., his amplius:his amplius apud eundem (est) etc.,
Quint. 9, 3, 15;so rarely eo amplius: inferiasque his annua religione, publice instituit, et eo amplius matri Circenses,
Suet. Calig. 15:quaeris quid potuerit amplius adsequi,
Cic. Planc. 60: prius quam (hic) turbarum quid faciat amplius, Plaut. Men. 5, 2, 93:quare jam te cur amplius excrucies?
Cat. 76, 10.—With nihil, etc.:(γ).habet nihil amplius quam lutum,
Lucil. 9, 46 Mull.:nihil habui amplius, quod praeciperem,
Quint. 7, 1, 64:nihil enim dixit amplius,
Cic. Deiot. 21:Nihil dico amplius: causa dicta est,
I say no more; I have done with my case, id. ib. 8:nihil amplius dico, nisi me etc.,
id. Planc. 96:nihil amplius dicam quam victoriam etc.,
id. Marcell. 17.—Hence, nihil dico or dicam amplius, when one fears to wound by declaring his opinion, etc., I say no more, have nothing further to say or add:vetus est, Nihili cocio est. Scis cujus? non dico amplius,
Plaut. As. 1, 3, 51:si, quod equitis Romani filius est, inferior esse debuit: omnes tecum equitum Romanorum filii petiverunt. Nihil dico amplius,
Cic. Planc. 7 (tacite significat eos dignitate inferiores esse Plancio, Manut. ad h.l.):Alterius vero partis nihil amplius dicam quam id, quod etc.,
id. Marcell. 6, 17:amplius nihil respondit,
Vulg. Marc. 15, 5:nihil amplius addens,
ib. Deut. 5, 22:nihil noverunt amplius,
ib. Eccl. 9, 5:nihil amplius optet,
Hor. Ep. 1, 2, 46:nihil amplius potes,
Plin. Ep. 2, 13, 10:amplius quod desideres, nihil erit,
this will leave nothing to be desired, Cic. Tusc. 1, 11, 24:nil amplius oro, nisi ut etc.,
Hor. S. 2, 6, 4:ipse Augustus nihil amplius quam equestri familia ortum se scribit,
Suet. Aug. 2:si non amplius, ad lustrum hoc protolleret unum,
Lucil. 1, 33 Mull.:non luctabor tecum, Crasse, amplius,
Cic. de Or. 1, 17, 74; id. Tusc. 5, 34, 98:verbum non amplius addam,
Hor. S. 1, 1, 121:non amplius me objurgabis,
Quint. 5, 10, 47:non amplius posse,
Sall. Fragm. Hist. 3, 82, 19 Kritz:non habent amplius quid faciant,
Vulg. Luc. 12, 4: non videbitis amplius faciem meam. ib. Gen. 44, 23; ib. Heb. 10, 17:amplius illa jam non inveniet,
ib. Apoc. 18, 14:studium, quo non aliud ad dignitatem amplius excogitari potest,
Tac. Or. 5:extra me non est alia amplius,
Vulg. Soph. 2, 15:neque hoc amplius quam quod vides nobis quicquamst,
Plaut. Rud. 1, 5, 21:neque va dari amplius neque etc.,
Cic. Quinct. 23:nec jam amplius ullae Adparent terrae,
Verg. A. 3, 192; 3, 260; 5, 8; 9, 426; 9, 519; 11, 807; 12, 680; id. G. 4, 503:nec irascar amplius,
Vulg. Ezech. 16, 42; ib. Apoc. 7, 16:ne amplius dona petas,
Cat. 68, 14:urere ne possit calor amplius aridus artus,
Lucr. 4, 874;ne quos amplius Rhenum transire pateretur,
Caes. B. G. 1, 43:ut ne quem amplius posthac discipulum reciperet,
Suet. Gram. 17:ne amplius morando Scaurum incenderet,
Sall. J. 25, 10; id. Fragm. Hist. 1, 2, 10 Kritz;3, 82, 17: ne amplius divulgetur,
Vulg. Act. 4, 17:ut nequaquam amplius per eamdem viam revertamini,
ib. Deut. 17, 16:nolite amplius accipere pecuniam,
ib. 4 Reg. 12, 7.—With nemo:c.cur non restipulatur neminem amplius petiturum?
Cic. Q. Rosc. 12, 36:cum amplius nemo occurreret,
nobody further, no one more, Curt. 8, 10, 2; so,neminem amplius viderunt,
Vulg. Marc. 9, 7:nemo emet amplius,
no one will buy any longer, any more, ib. Apoc. 18, 11 (for cases of haud with amplius, v. c. a and g).—With numerals and numeral forms.(α).Without quam:(β).amplius horam suffixum in cruce me memini esse,
Cat. 69, 3:horam amplius jam in demoliendo signo homines moliebantur,
Cic. Verr. 4, 95:amplius annos triginta tribunus fuerat,
Sall. C. 59, 6:me non amplius novem annos nato,
Nep. Hann. 2, 3:per annos amplius quadraginta,
Suet. Aug. 72; 32:quid si tandem amplius triennium est?
Cic. Q. Rosc. 8:Tu faciem illius noctem non amplius unam Falle dolo,
Verg. A. 1, 683:inveniebat Sabim flumen non amplius milia passuum decem abesse,
Caes. B. G. 2, 16; 4, 12:reliquum spatium, quod est non amplius pedum sexcentorum, mons continet,
id. ib. 1, 28;2, 29: amplius sestertium ducentiens acceptum hereditatibus rettuli,
Cic. Phil. 2, 40; id. Fl. 68; so Plin. Ep. 10, 39, 1:huic paulo amplius tertiam partem denegem?
id. ib. 5, 7, 3:cum eum amplius centum cives Romani cognoscerent,
Cic. Verr. 1, 14; 5, 155:victi amplius ducenti ceciderunt,
Liv. 21, 29, 3: non amplius quattuordecim cohortes, Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, C:ex omni multitudine non amplius quadraginta locum cepere,
Sall. J. 58, 3: torrentes amplius centum, [p. 113] Plin. 5, 28, 29, § 103; 9, 5, 4, § 10.—And very rarely placed after the numeral:qui septingentos jam annos amplius numquam mutatis legibus vivunt,
Cic. Fl. 63:pugnatum duas amplius horas,
Liv. 25, 19, 15 Weissenb.:duo haud amplius milia peditum effugerunt,
id. 28, 2:decem amplius versus perdidimus,
Plin. Ep. 3, 5, 12:tris pateat caeli spatium non amplius ulnas,
Verg. E. 3, 105.—With the comp. abl. (rare but class.):(γ).cum jam amplius horis sex continenter pugnaretur,
Caes. B. G. 3, 5; 4, 37:pugnatum amplius duabus horis est,
Liv. 27, 12:neque triennio amplius supervixit,
Suet. Caes. 89:uti non amplius quinis aut senis milibus passuum interesset,
Caes. B. G. 1, 15; 1, 23; 2, 7;6, 29: non amplius patet milibus quinque et triginta,
Sall. Fragm. Hist. 4, 1, 34 Kritz:est ab capite paulo amplius mille passibus locus,
Plin. Ep. 10, 90, 1:ab Capsa non amplius duum milium intervallo,
Sall. J. 91, 3:(Catilina) cum initio non amplius duobus milibus (militum) habuisset,
id. C. 56, 2; so,denas alii, alii plures (uxores) habent, set reges eo amplius,
id. J. 80, 7.—And prob. the following ambiguous cases: cum mille non amplius equitibus,
Sall. J. 105, 3:oppidum non amplius mille passuum abesse,
id. ib. 68, 3.—With quam (postAug. and eccl.):d. (α).non amplius, cum plurimum, quam septem horas dormiebat,
Suet. Aug. 78:nec amplius quam septem et viginti dies Brundisii commoratus,
id. ib. 17:Toto triennio semel omnino eam nec amplius quam uno die paucissimis vidit horis,
id. Tib. 51:demoratus dies non amplius quam octo aut decem,
Vulg. Act. 25, 6:ut non amplius apud te quam quarta (pars) remaneret,
Plin. Ep. 5, 19:ut vexillum veteranorum, non amplius quam quingenti numero, copias fuderint,
Tac. A. 3, 21:haud amplius quam ducentos misit,
id. ib. 14, 32:insidiantur ei ex iis viri amplius quam quadraginta,
Vulg. Act. 23, 21.—Amplius, t. t. of judges when they deferred an important case for future examination:(β).Amplius adeo prolixum temporis spatium significat, ut judices quotienscunque significarent, adhuc se audire velle, amplius dicebant. Itaque negotium differebant, unde hodieque ampliari judicium differri dicitur,
Charis. 176 P.; so Don. ad Ter. Eun. 2, 3, 39; cf.also amplio and ampliatio: cum consules re audita amplius de consilii sententia pronuntiavissent,
Cic. Brut. 22, 86:antea vel judicari primo poterat vel amplius pronuntiari,
id. Verr. 2, 1, 26:ut de Philodamo amplius pronuntiaretur,
id. ib. 2, 1, 29.—And metaph.: ego amplius deliberandum censeo,
Ter. Phorm. 2, 4, 17.—Amplius non petere, judicial t. phr., to bring no further action, to make no further claim:(γ).quid ita satis non dedit, AMPLIVS [A SE] NEMINEM PETITVRVM?
Cic. Rosc. Com. 12, 35:Tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero amplius eo nomine neminem, cujus petitio sit, petiturum,
id. Brut. 5, 18:sunt duo, quae te rogo: primum, ut si quid satis dandum erit, AMPLIVS EO NOMINE NON PETI, cures etc.,
id. Fam. 13, 28 A:quod ille recusarit satis dare amplius abs te non peti,
id. Att. 1, 8, 1.—Hoc amplius, beside the general use given above (II. Comp. b. a), as t. phr. of senators when they approved a measure, but amended it by addition:(δ).Servilio adsentior et HOC AMPLIVS CENSEO, magnum Pompeium fecisse etc.,
Cic. Phil. 12, 21, 50:cui cum essem adsensus, decrevi HOC AMPLIVS, ut etc.,
id. ad Brut. 1, 5, 1;so Seneca: fortasse et post omnes citatus nihil improbabo ex iis, quae priores decreverint, et dicam HOC AMPLIVS CENSEO, Vit. Beat. 3, 2: Quaedam ex istis sunt, quibus adsentire possumus, sed HOC AMPLIVS CENSEO,
id. Q. N. 3, 15, 1.—To this may be added the elliptical phrases, nihil amplius and si nihil amplius:► The form amplius has the ambiguity of the Engl.nihil amplius, denoting that there is nothing further than has been declared: sese ipsum abs te repetit. Nihil amplius,
Cic. Verr. 5, 49, 128;(res publica) ulta suas injurias est per vos interitu tyranni. Nihil amplius,
id. Fam. 12, 1, 2; and, si nihil amplius, marking a limit, if nothing more, at least:excedam tectis? An, si nihil amplius, obstem?
Ov. M. 9, 148.word more, which is sometimes an adj., sometimes a subst., and sometimes an adv., and some of the above examples would admit of different classifications; as, non amplius dicere, not to speak further (adv.) or not to say more (subst.), Plaut. As. 1, 3, 51; but some of them would admit of only one explanation;I.as, ne quos amplius Rhenum transire pateretur,
Caes. B. G. 1, 43. Sup.: amplissimē.Lit., very largely, most abundantly:II.ut quibus militibus amplissime (agri) dati adsignati essent,
in the largest shares, Cic. Phil. 5, 53:duumviri (deos) tribus quam amplissume tum apparari poterat stratis lectis placavere,
Liv. 5, 13, 6 Weissenb.—Fig., most generously, most handsomely:qui amplissime de salute mea decreverint,
Cic. Dom. 44:amplissime laudare,
in the handsomest style, Plin. 18, 3, 3, § 11; Suet. Calig. 15:honores amplissime gessit,
Cic. Verr. 2, 112:pater cum amplissime ex praetura triumphasset,
with the greatest pomp, id. Mur. 15:placere eum quam amplissime supremo suo die efferri,
should be carried forth with every possible solemnity, id. Phil. 9, 7, 16. V. on this word, Hand, Turs. I. pp. 287-296. -
125 amplus
amplus, a, um, adj. [some regard this as a shortened form of anapleôs, = filled up, full; others, as for ambulus from amb-, rounded out, as superus from super, etc.; v. Doed. Syn. II. p. 113; but perh. it is better to form it from am- and -plus, akin to -pleo, plenus, q. v. Pott], thus pr., full all round; hence, great, large. —In space, of large extent, great, large, wide, ample, spacious (the forms amplus and amplior are very rare in the ante-class. per., and rare in all periods. Amplius is com. in the ante-class., freq. in the class., and very freq. in the post-class. per., the Vulg. rarely using the other forms, but using this 121 times. Amplissimus belongs to prose, and is scarcely used before Cicero, with whom it was a very favorite word. It was also used by Plin. Maj. and Min., but never by Tac., Sall. (in his genuine works), nor the Vulg. Catullus used only the form amplius, and Prop. only amplus, while Tib. and Pers. never used this word in any form. Ampliter is found mostly in Plaut.; and ample and amplissime are used a few times by Cic. and by writers that followed him; syn.: magnus, ingens, latus, late patens, spatiosus, laxus).I.Lit.:B.amplus et spectu protervo ferox,
Pac. Trag. Rel. p. 94 Rib.:qui (Pluto) ter amplum Geryonen compescit unda,
Hor. C. 2, 14, 7:ampla domus dedecori domino fit, si est in ea solitudo,
Cic. Off. 1, 39, 139; so Verg. A. 2, 310:admodum amplum et excelsum signum,
Cic. Verr. 4, 74:collis castris parum amplus,
Sall. J. 98, 3:porticibus in amplis,
Verg. A. 3, 353:per amplum mittimur Elysium,
id. ib. 6, 743:vocemque per ampla volutant Atria,
id. ib. 1, 725:nil vulva pulchrius ampla,
Hor. Ep. 1, 15, 41:amplae aures,
Plin. 11, 52, 114, § 274:milium amplum grano,
id. 18, 7, 10, § 55:cubiculum amplum,
Plin. Ep. 2, 17, 6:baptisterium amplum atque opacum,
id. ib. 5, 6, 25.— Comp.:quanto est res amplior,
Lucr. 2, 1133:Amplior Urgo et Capraria,
Plin. 3, 6, 12, § 81:avis paulo amplior passere,
id. 10, 32, 47, § 89:amplior specie mortali,
Suet. Aug. 94; id. Caes. 76 (for the neutr. amplius, v. infra).— Sup.:amplissima curia... gymnasium amplissimum,
Cic. Verr. 2, 4, 53:urbs amplissima atque ornatissima,
id. Agr. 2, 76:amplissimum peristylum,
id. Dom. 116:(candelabrum) ad amplissimi templi ornatum esse factum,
id. Verr. 4, 65:mons Italiae amplissimus,
Plin. 3, 5, 7, § 48:amplissimum flumen,
Plin. Ep. 8, 8, 3:amplissimus lacus,
id. ib. 10, 41, 2:amplissima insula,
Plin. 6, 20, 23, § 71:amplissimi horti,
Plin. Ep. 8, 18, 11:amplissima arborum,
Plin. 16, 39, 76, § 200:est (topazon) amplissima gemmarum,
id. 37, 8, 32, § 109:amplissimum cubiculum,
Plin. Ep. 5, 6, 23.—Transf., great, abundant, ample, much, long:II.bono atque amplo lucro,
Plaut. Am. prol. 6 and Ep. 2, 2, 117:pabula miseris mortalibus ampla,
Lucr. 5, 944:ampla civitas,
Cic. Verr. 4, 81; 4, 96:civitas ampla atque florens,
Caes. B. G. 4, 3:gens ampla,
Plin. 5, 30, 33, § 125:amplae copiae,
Caes. B. G. 5, 19:ampla manus militum,
Liv. Epit. 1, 4, 9:pecuaria res ampla,
Cic. Quinct. 12:res familiaris ampla,
id. Phil. 13, 8:(res) ampla,
Sall. H. Fragm. 3, 82, 20 Kritz:patrimonium amplum et copiosum,
Cic. Sex. Rosc. 6; id. Dom. 146: id. Phil. 2, 67:amplae divitiae,
Hor. S. 2, 2, 101:esse patri ejus amplas facultates,
Plin. Ep. 1, 14, 9:in amplis opibus heres,
Plin. 9, 36, 59, § 122.— Comp.:amplior numerus,
Cic. Mil. 57; Sall. J. 105, 3; Tac. A. 14, 53:ampliores aquae,
Plin. 5, 9, 10, § 58:amplior exercitus,
Sall. J. 54, 3; Suet. Vesp. 4:commeatus spe amplior,
Sall. J. 75, 8:amplior pecunia, Auct. B. Alex. 56: pecunia amplior,
Plin. Ep. 3, 11, 2:pretia ampliora,
Plin. 10, 29, 43, § 84:omnia longe ampliora invenire quam etc.,
Plin. Ep. 1, 14, 10:ampliores noctes,
Plin. 18, 26, 63, § 232:ut ampliori tempore maneret,
Vulg. Act. 18, 20.— Sup.:peditatus copiae amplissimae e Gallia,
Cic. Font. 8:exercitus amplissimus,
Plin. Ep. 2, 13, 2; 9, 13, 11:amplissima pecunia,
Cic. Rosc. Am. 31:amplissimae fortunae,
id. Verr. 2, 5, 8; id. Quinct. 49; id. Phil. 10, 4:amplissimae patrimonii copiae,
id. Fl. 89:amplissimas summas emptionibus occupare,
Plin. Ep. 8, 2, 3:opes amplissimae,
id. ib. 8, 18, 4:amplissima dies horarum quindecim etc.,
the longest day, Plin. 6, 34, 39, § 218.—Also subst. in comp. neutr. (v. amplius, adv. infra), more:ut quirem exaudire amplius,
Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:si vis amplius dari, Dabitur,
Plaut. Trin. 2, 1, 18:jam amplius orat,
id. ib. 2, 1, 19:daturus non sum amplius,
Cic. Verr. 2, 2, 29:non complectar in his libris amplius quam quod etc.,
id. de Or. 1, 6, 22:tantum adfero quantum ipse optat, atque etiam amplius,
Plaut. Capt. 4, 1, 10:ni amplius etiam, quod ebibit,
id. Trin. 2, 1, 20: Ph. Etiamne amplius? Th. Nil, Ter. Eun. 1, 2, 63: Tr. Dimidium Volo ut dicas. Gr. Immo hercle etiam amplius, Plaut. Rud. 4, 3, 21: Th. Nempe octoginta debentur huic minae? Tr. Haud nummo amplius, id. Most. 3, 3, 16:etiam amplius illam adparare condecet,
Turp. Com. Rel. p. 100 Rib.:hoc onere suscepto amplexus animo sum aliquanto amplius,
Cic. Verr. 2, 1:si sit opus liquidi non amplius urna,
Hor. S. 1, 1, 54:omnis numerus amplius octingentis milibus explebat,
Vell. 2, 110, 3:Segestanis imponebat aliquanto amplius quam etc.,
Cic. Verr. 4, 76:illa corona contentus Thrasybulus neque amplius requisivit,
Nep. Thras. 4, 3:amplius possidere,
Plin. 18, 4, 3, § 17:Ille imperio ei reddito haud amplius, quam ut duo ex tribus filiis secum militarent, exegit,
Curt. 8, 4, 21:dedit quantum maximum potuit, daturus amplius, si potuisset,
Plin. Ep. 3, 21, 6:cum hoc amplius praestet, quod etc.,
id. ib. 7, 25, 1.—Also with part. gen., more of, a greater quantity or number of:gaudeo tibi liberorum esse amplius,
Plaut. Cist. 5, 4:te amplius bibisse praedicet loti,
Cat. 39, 21:amplius frumenti auferre,
Cic. Verr. 3, 49:expensum est auri viginti paulo amplius,
id. Fl. 6, 8:amplius negotii contrahi,
id. Cat. 4, 9:si amplius obsidum vellet,
Caes. B. G. 6, 9, ubi v. Herz.:quanto ejus amplius processerat temporis,
id. B. C. 3, 25.—Fig.A.Of internal power or force, great, strong, violent, impetuous:B.pro viribus amplis,
Lucr. 5, 1174:amplae vires peditum,
Plin. 6, 20, 23, § 75;ampla nepotum Spes,
Prop. 4, 22, 41:poena sera, sed ampla,
full, strict, id. 4, 5, 32. — Comp.:haec irae factae essent multo ampliores,
Ter. Hec. 3, 1, 9:si forte morbus amplior factus siet, i. e. gravior,
id. ib. 3, 1, 50:amplior metus,
Cic. Clu. 128:amplior potentia feris,
Plin. 28, 10, 42, § 153:ampliorem dicendi facultatem consequi,
Quint. 2, 3, 4:amplior eoque acrior impetus,
Flor. 4, 2, 66:spes amplior,
Sall. J. 105, 4:amplius accipietis judicium,
severer, Vulg. Matt. 23, 14:amplior auctoritas,
Plin. 37, 3, 12, § 47:amplior virtus,
higher merit, Quint. 8, 3, 83:idem aut amplior cultus (dei),
Plin. 28, 2, 4, § 18:amplior est quaestio,
Quint. 3, 5, 8:ampliora verba,
of larger meaning, id. 8, 4, 2: scientia intellegentiaque ac sapientia ampliores inventae sunt in te, Vulg. Dan. 5, 14:quo legatis animus amplior esset,
Sall. C. 40, 6; 59, 1:spiritus amplior,
Vulg. Dan. 5, 12; 6, 3.— Sup.:(honos) pro amplissimis meritis redditur,
Cic. Phil. 5, 41:cujus sideris (Caniculae) effectus amplissimi in terra sentiuntur,
very violent, Plin. 2, 40, 40, § 107:amplissima spes,
Suet. Caes. 7:his finis cognitionis amplissimae,
most important trial, Plin. Ep. 2, 11, 23.—Of external splendor, great, handsome, magnificent, splendid, glorious:C.illis ampla satis forma, pudicitia,
great enough, Prop. 1, 2, 24:haec ampla sunt, haec divina,
Cic. Sest. 102; id. Arch. 23:res gestae satis amplae,
Sall. C. 8, 2:cur parum amplis adfecerit praemiis,
Cic. Mil. 57:ampla quidem, sed pro ingentibus meritis praemia acceperunt,
Tac. A. 14, 53:amplum in modum praemia ostentare,
Aur. Vict. Caes. 26, 6:amplis honoribus usi,
Sall. J. 25, 4:amplis honoribus auctos,
Hor. S. 1, 6, 11.—Sometimes in mal. part. or ironically:amplam occasionem calumniae nactus,
a fine opportunity, Cic. Verr. 2, 61:spolia ampla refertis Tuque puerque tuus,
glorious spoils, Verg. A. 4, 93.— Comp.:ne ullum munus aedilitatis amplius aut gratius populo esse possit,
Cic. Verr. 2, 1, 5; id. Mur. 37:praemiis ad perdiscendum amplioribus commoveri,
id. de Or. 1, 4, 13:alicui ampliorem laudem tribuere,
id. Sest. 27:in aliqua re esse laudem ampliorem,
id. Marcell. 4:corporis membris plus dedit, id amplius atque augustius ratus (Zeuxis),
Quint. 12, 10, 5:ut Augustus vocaretur ampliore cognomine,
Suet. Aug. 7.— Subst.:in potestatibus eo modo agitabat, ut ampliore, quam gerebat, dignus haberetur,
of something greater, Sall. J. 63, 5.— Sup.:ut consules monumentum quam amplissimum faciundum curent,
Cic. Phil. 14, 38; 14, 31; id. Verr. 4, 82:hoc munus aedilitatis amplissimum,
id. ib. 1, 12, 36; Aur. Vict. Vir. Ill. 1, 74:alicui amplissimas potestates dare,
Cic. Agr. 2, 31:insignibus amplissimis ornatus,
id. ib. 2, 101:dona amplissima conferre,
Plin. 18, 3, 3, § 9:praemia legatis dedistis amplissima,
Cic. Cat. 4, 5; id. Phil. 2, 32:spe amplissimorum praemiorum adduci,
id. Mil. 5; id. de Or. 1, 5, 16:velut praemium quoddam amplissimum longi laboris,
Quint. 10, 7, 1:munera amplissima mittere,
Caes. B. G. 1, 43:vestris beneficiis amplissimis adfectus,
Cic. Imp. Pomp. 51; id. Dom. 98:laudi amplissimae lauream concedere,
id. Pis. 74:laudibus amplissimis adficere,
id. Phil. 7, 11:amplissimam gloriam consequi,
id. Prov. Cons. 39:ut eum amplissimo regis honore et nomine adfeceris,
id. Deiot. 14:amplissimis aliquem efferre honoribus,
Aur. Vict. Epit. 17, 3:amplissimis uti honoribus,
Cic. Fl. 45:amplissimos honores adipisci,
id. Verr. 5, 181:honores adsequi amplissimos,
id. Mil. 81:aliquem ad honores amplissimos perducere,
id. Am. 20, 73:meus labor fructum est amplissimum consecutus,
id. Imp. Pomp 2:mihi gratiae verbis amplissimis aguntur,
in the handsomest termis, id. Cat. 3, 14; id. Phil. 2, 13; id. Quir. 15:ei amplissimis verbis gratias egimus,
id. Phil. 1, 3:provincia Gallia merito ornatur verbis amplissimis ab senatu,
id. ib. 4, 9:amplissimis verbis conlaudatus,
Suet. Caes. 16:amplissimo populi senatusque judicio exercitus habuistis,
Cic. Agr. 1, 12; id. Fl. 5; id. Dom. 86; id. Planc. 93:de meo consulatu amplissima atque ornatissima decreta fecerunt,
id. Dom. 74:quam universi populi, illius gentis, amplissimum testimonium (said of Cic.),
Plin. 7, 30, 31, § 116.—In respect of the opinion of others, esteemed, renowned, etc.:D.quicquid est, quamvis amplum sit, id est parum tum cum est aliquid amplius,
Cic. Marcell. 26:quid hunc hominem magnum aut amplum de re publica cogitare (putare possumus), qui etc.,
great or noble, id. Imp. Pomp. 37:omnia, quae vobis cara atque ampla sunt,
id. Agr. 2, 9; id. Arch. 23:convenerunt corrogati et quidem ampli quidam homines,
id. Phil. 3, 20:hoc studium parvi properemus et ampli,
small and great, Hor. Ep. 1, 3, 28:amplis doctoribus instructus,
Tac. A. 14, 52:sin autem sunt amplae et honestae familiae plebeiae,
Cic. Mur. 7, 15.— Comp.:cum est aliquid amplius,
Cic. Marcell. 26:ampliores ordines,
Caes. B. C. 1, 77, where Dinter reads priores: quo (ingenio) neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est, [p. 112] Sall. J. 2, 4:nihil amplius potes (tribuere) amicitia tua,
Plin. Ep. 2, 13, 10:quid amplius facitis?
Vulg. Matt. 5, 47.— Sup.:ex amplissimo genere nubere,
Cic. Cael. 34:amplissimo genere natus,
Caes. B. G. 4, 12:genere copiisque amplissimus, id. ib 6, 15: quam (familiam) vidit amplissimam,
Cic. Phil. 13, 12:amplissimos patruos habere,
id. Sex. Rosc. 147:amplissima civitas,
id. Verr. 5, 122:apud illos Fabiorum nomen est amplissimum,
id. Font. 36; id. Caecin. 104; id. Verr. 3, 96; id. Deiot. 14:mihi hic locus ad agendum amplissimus est visus,
id. Imp. Pomp. 1:non adgrediar ad illa maxima atque amplissima prius quam etc.,
id. Sest. 5:licet tribuas ei quantum amplissimum potes, nihil tamen amplius potes amicitia tua,
Plin. Ep. 2, 13, 10:amplissimis operibus increscere,
id. ib. 8, 4, 3:honores in amplissimo consilio collocare,
Cic. Sen. 2:amplissimi orbis terrae consilii principes,
id. Phil. 3, 34: honoris amplissimi puto esse accusare improbos, I esteem it to be the greatest honor, etc., id. Div. in Caecil. 70:promotus ad amplissimas procurationes,
Plin. Ep. 7, 31, 3:praeter honores amplissimos cognomenque etc.,
Plin. 7, 44, 45, § 142:spes amplissimae dignitatis,
Cic. Agr. 2, 49; id. Sen. 19, 68; Suet. Vit. 2.—Hence, amplissimus (almost always thus in sup.) as a title for persons holding great and honored offices, as consul, senator, etc., or as an honorable epithet of the office itself or the body of officers, distinguished, very distinguished, honorable, right honorable, most honorable, etc.:E.is mihi videtur amplissimus, qui sua virtute in altiorem locum pervenit,
Cic. Sex. Rosc. 83:homo et suis et populi Romani ornamentis amplissimus,
id. Mur. 8:P. Africanus rebus gestis amplissimus,
id. Caecin. 69:ut homines amplissimi testimonium de sua re non dicerent,
id. Sex. Rosc. 102; id. Clu. 197:Q. Catuli atque ceterorum amplissimorum hominum auctoritas,
id. Imp. Pomp. 63:vir amplissimus ejus civitatis,
id. Verr. 4, 17; id. Fl. 32:exercitum Cn. Domitii, amplissimi viri, sustentavit,
id. Deiot. 5, 14:cum habeas amplissimi viri religionem (of L. Lucullus),
id. Arch. 4, 8; id. Lig. 22:in quo consilio amplissimi viri judicarent,
id. Mil. 5; id. Balb. 1; id. Dom. 2:comitatus virorum amplissimorum,
id. Sull. 9:viros primarios atque amplissimos civitatis in consilium advocare,
id. Verr. 3, 18:ordinis amplissimi esse,
Aur. Vict. Caes. 13, 1; 37, 6:cives amplissimos legare,
Cic. Balb. 42:hoc amplissimum nomen, i. e. senatorium,
id. Verr. 3, 96:amplissimus honos, i. e. consulatus,
id. Rep. 1, 6; so,amplissimo praeditus magistratu,
Suet. Aug. 26:amplissimus ordo, i. e. senatorius,
Plin. Ep. 10, 3; Suet. Calig. 49:amplissimi ordines, i. e. senatus et equites,
id. Vesp. 9:amplissimum collegium decemvirale,
Cic. Verr. 2, 4, 49:an vero vir amplissimus, P. Scipio, pontifex maximus, etc.,
id. Cat. 1, 3:amplissimum sacerdotium,
id. Verr. 2, 126; id. Phil. 13, 8:sacerdotium amplissimum,
id. Verr. 2, 127.—As rhet. epithet:I.amplus orator,
one that speaks richly and with dignity, Cic. Or. 9; id. Brut. 68:herous (pes), qui est idem dactylus Aristoteli amplior, iambus humanior videatur,
grander, more stately, Quint. 9, 4, 88:amplius compositionis genus,
more copious style, id. 9, 4, 129.— Adv. (on the extent of the use of the different forms of the adverb, v. supra init.), largely, abundantly, copiously.Lit.a.Form amplĭter:b.benigne ei largi atque ampliter,
Att. Trag. Rel. p. 173 Rib.:aptate munde atque ampliter convivium,
Pomp. Com. Rel. p. 234 Rib.:extructam ampliter mensam,
Lucil. 13, 7 Mull.:opsonato ampliter,
Plaut. Cas. 2, 8, 65:adpositum est ampliter,
id. Mil. 3, 1, 163:acceptus hilare atque ampliter,
id. Merc. prol. 98:modeste melius facere sumptum quam ampliter,
id. Stich. 5, 4, 10:parum (digitulos) immersisti ampliter,
not deep enough, id. Bacch. 4, 4, 26.—Form amplē:II.exornat ample magnificeque triclinium,
Cic. Verr. 4, 62: qui ample valetudinarios nutriunt, in great numbers (v. the context), Cels. praef. med. —Trop., fully, handsomely.a.Form amplĭter:b.ampliter dicere,
fully, particularly, Gell. 10, 3, 4:laudare ampliter,
id. 2, 6, 11.—Form amplē: duo genera sunt: unum attenuate presseque, alterum sublate ampleque dicentium, with great fulness, richly (v. amplus, II. E.), Cic. Brut. 55, 201; so,a.elate ampleque loqui,
id. Tusc. 5, 9, 24:satis ample sonabant in Pompeiani nominis locum Cato et Scipio,
full grandly filled the place of, Flor. 4, 2, 65.— Comp.: amplĭus, more, longer, further, besides (syn.: ultra, praeterea); of time, number, and action (while plus denotes more in quantity, measure, etc.; magis, more, in the comparison of quality, and sometimes of action; and potius, rather, the choice between different objects or acts), constr. absol., with comp. abl., and, in the case of numerals, like minus, plus, propius, q. v., without quam with the nom., acc., or gen., or rarely with the abl. comp., or with quam, but chiefly in the post-Aug. per.; cf. Zumpt, § 485; Madv. § 305; Roby, § 1273; Herz. ad Caes. B. G. 4, 12; and Draeger, Hist. Synt. I. p. 521 sq.In gen.:b.deliberatum est non tacere [me] amplius,
Afran. Com. Rel. p. 199 Rib.:otium ubi erit, de istis rebus tum amplius tecum loquar,
Plaut. Truc. 4, 4, 18:cui amplius male faxim,
id. Aul. 3, 2, 6: De. Etiam? Li. Amplius, id. As. 1, 1, 29: Ar. Vale. Ph. Aliquanto amplius valerem, si hic maneres, id. ib. 3, 3, 2:etiam faxo amabit (eam) amplius,
id. Men. 5, 2, 40:multo tanto illum accusabo, quam te accusavi, amplius,
id. ib. 5, 2, 49:quo populum servare potissit amplius,
Lucil. 1, 15 Mull.:At ego amplius dico,
Cic. Verr. 2, 26:amplius posse,
Sall. J. 69, 2:armis amplius valere,
id. ib. 111, 1:si lamentetur miser amplius aequo,
Lucr. 3, 953:tribus vobis opsonatumst an opsono amplius Tibi et parasito et mulieri?
besides, Plaut. Men. 2, 2, 45:Quam vellem invitatum, ut nobiscum esset amplius,
Ter. Heaut. 1, 2, 11:in illo exercitu cuncta (probra) fuere et alia amplius,
Sall. J. 44, 5:felices ter et amplius,
Hor. C. 1, 13, 17:binas aut amplius domos continuare,
Sall. C. 20, 11:ter nec amplius,
Suet. Caes. 25:cum non solum de his scripserit, sed amplius praecepta (reliquerit),
Quint. 12, 11, 24:multa promi amplius possunt,
Plin. 2, 17, 15, § 77:si studere amplius possum,
Quint. 6, prooem. 4:auram communem amplius haurire potui?
id. 6, prooem. 12:sagum, quod amplius est,
Vulg. Exod. 26, 12.—And so very often with the pron. quid, etc.; with the negatives nihil, non, neque, nec, ne; and sometimes with nemo and haud.(α).With quid, etc.:(β).Quid faciam amplius?
Ter. Ad. 4, 7, 14, and Cic. Har. Resp. 42:quid dicam amplius?
Quint. 8, 4, 7:quid a me amplius dicendum putatis?
Cic. Verr. 3, 60:quid quaeris amplius?
id. Sex. Rosc. 145; id. Dom. 41; id. Verr. 2, 191:quid vultis amplius?
id. Mil. 35:quid amplius vis?
Hor. Epod. 17, 30:quid exspectatis amplius?
Cic. Verr. 2, 174:quid amplius exspectabo,
Vulg. 4 Reg. 6, 33:quid loquar amplius de hoc homine?
Cic. Caecin. 25:quid amplius laboremus?
Quint. 8, prooem. 31:quid habet amplius homo?
Vulg. Eccl. 1, 3; 6, 8:quid ego aliud exoptem amplius, nisi etc.,
Plaut. As. 3, 3, 134:quid amplius debeam optare?
Quint. 4, 1, 51: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, Plaut. Merc. 2, 2, 11; Ter. And. 2, 1, 25: De. An quid est etiam amplius? He. Vero amplius, id. Ad. 3, 4, 22:quid est quod tibi mea ars efficere hoc possit amplius?
more than this, id. And. 1, 1, 4:Etenim quid est, Catilina, quod jam amplius exspectes, si etc.,
Cic. Cat. 1, 3, 6; id. Sull. 90:si quid amplius scit,
Plaut. Rud. 2, 2, 23:si quid ego addidero amplius,
id. Trin. 4, 2, 13:si amplius aliquid gloriatus fuero,
Vulg. 2 Cor. 10, 8.—And often hoc amplius, where hoc is commonly an abl., but sometimes may be regarded as a nom. or an acc.:hoc amplius si quid poteris,
any thing beyond this, Cic. de Or. 1, 10, 44: et hoc amplius (additur), quod etc., and this further, that etc., id. Sull. 44; so Quint. 5, 13, 36:de paedagogis hoc amplius, ut aut sint etc.,
id. 1, 1, 8:Mario urbe Italiaque interdicendum, Marciano hoc amplius, Africa,
Plin. Ep. 2, 11, 19; Quint. 1, 5, 50; 1, 5, 55; sometimes in plur., his amplius:his amplius apud eundem (est) etc.,
Quint. 9, 3, 15;so rarely eo amplius: inferiasque his annua religione, publice instituit, et eo amplius matri Circenses,
Suet. Calig. 15:quaeris quid potuerit amplius adsequi,
Cic. Planc. 60: prius quam (hic) turbarum quid faciat amplius, Plaut. Men. 5, 2, 93:quare jam te cur amplius excrucies?
Cat. 76, 10.—With nihil, etc.:(γ).habet nihil amplius quam lutum,
Lucil. 9, 46 Mull.:nihil habui amplius, quod praeciperem,
Quint. 7, 1, 64:nihil enim dixit amplius,
Cic. Deiot. 21:Nihil dico amplius: causa dicta est,
I say no more; I have done with my case, id. ib. 8:nihil amplius dico, nisi me etc.,
id. Planc. 96:nihil amplius dicam quam victoriam etc.,
id. Marcell. 17.—Hence, nihil dico or dicam amplius, when one fears to wound by declaring his opinion, etc., I say no more, have nothing further to say or add:vetus est, Nihili cocio est. Scis cujus? non dico amplius,
Plaut. As. 1, 3, 51:si, quod equitis Romani filius est, inferior esse debuit: omnes tecum equitum Romanorum filii petiverunt. Nihil dico amplius,
Cic. Planc. 7 (tacite significat eos dignitate inferiores esse Plancio, Manut. ad h.l.):Alterius vero partis nihil amplius dicam quam id, quod etc.,
id. Marcell. 6, 17:amplius nihil respondit,
Vulg. Marc. 15, 5:nihil amplius addens,
ib. Deut. 5, 22:nihil noverunt amplius,
ib. Eccl. 9, 5:nihil amplius optet,
Hor. Ep. 1, 2, 46:nihil amplius potes,
Plin. Ep. 2, 13, 10:amplius quod desideres, nihil erit,
this will leave nothing to be desired, Cic. Tusc. 1, 11, 24:nil amplius oro, nisi ut etc.,
Hor. S. 2, 6, 4:ipse Augustus nihil amplius quam equestri familia ortum se scribit,
Suet. Aug. 2:si non amplius, ad lustrum hoc protolleret unum,
Lucil. 1, 33 Mull.:non luctabor tecum, Crasse, amplius,
Cic. de Or. 1, 17, 74; id. Tusc. 5, 34, 98:verbum non amplius addam,
Hor. S. 1, 1, 121:non amplius me objurgabis,
Quint. 5, 10, 47:non amplius posse,
Sall. Fragm. Hist. 3, 82, 19 Kritz:non habent amplius quid faciant,
Vulg. Luc. 12, 4: non videbitis amplius faciem meam. ib. Gen. 44, 23; ib. Heb. 10, 17:amplius illa jam non inveniet,
ib. Apoc. 18, 14:studium, quo non aliud ad dignitatem amplius excogitari potest,
Tac. Or. 5:extra me non est alia amplius,
Vulg. Soph. 2, 15:neque hoc amplius quam quod vides nobis quicquamst,
Plaut. Rud. 1, 5, 21:neque va dari amplius neque etc.,
Cic. Quinct. 23:nec jam amplius ullae Adparent terrae,
Verg. A. 3, 192; 3, 260; 5, 8; 9, 426; 9, 519; 11, 807; 12, 680; id. G. 4, 503:nec irascar amplius,
Vulg. Ezech. 16, 42; ib. Apoc. 7, 16:ne amplius dona petas,
Cat. 68, 14:urere ne possit calor amplius aridus artus,
Lucr. 4, 874;ne quos amplius Rhenum transire pateretur,
Caes. B. G. 1, 43:ut ne quem amplius posthac discipulum reciperet,
Suet. Gram. 17:ne amplius morando Scaurum incenderet,
Sall. J. 25, 10; id. Fragm. Hist. 1, 2, 10 Kritz;3, 82, 17: ne amplius divulgetur,
Vulg. Act. 4, 17:ut nequaquam amplius per eamdem viam revertamini,
ib. Deut. 17, 16:nolite amplius accipere pecuniam,
ib. 4 Reg. 12, 7.—With nemo:c.cur non restipulatur neminem amplius petiturum?
Cic. Q. Rosc. 12, 36:cum amplius nemo occurreret,
nobody further, no one more, Curt. 8, 10, 2; so,neminem amplius viderunt,
Vulg. Marc. 9, 7:nemo emet amplius,
no one will buy any longer, any more, ib. Apoc. 18, 11 (for cases of haud with amplius, v. c. a and g).—With numerals and numeral forms.(α).Without quam:(β).amplius horam suffixum in cruce me memini esse,
Cat. 69, 3:horam amplius jam in demoliendo signo homines moliebantur,
Cic. Verr. 4, 95:amplius annos triginta tribunus fuerat,
Sall. C. 59, 6:me non amplius novem annos nato,
Nep. Hann. 2, 3:per annos amplius quadraginta,
Suet. Aug. 72; 32:quid si tandem amplius triennium est?
Cic. Q. Rosc. 8:Tu faciem illius noctem non amplius unam Falle dolo,
Verg. A. 1, 683:inveniebat Sabim flumen non amplius milia passuum decem abesse,
Caes. B. G. 2, 16; 4, 12:reliquum spatium, quod est non amplius pedum sexcentorum, mons continet,
id. ib. 1, 28;2, 29: amplius sestertium ducentiens acceptum hereditatibus rettuli,
Cic. Phil. 2, 40; id. Fl. 68; so Plin. Ep. 10, 39, 1:huic paulo amplius tertiam partem denegem?
id. ib. 5, 7, 3:cum eum amplius centum cives Romani cognoscerent,
Cic. Verr. 1, 14; 5, 155:victi amplius ducenti ceciderunt,
Liv. 21, 29, 3: non amplius quattuordecim cohortes, Pompei. ap. Cic. Att. 8, 12, C:ex omni multitudine non amplius quadraginta locum cepere,
Sall. J. 58, 3: torrentes amplius centum, [p. 113] Plin. 5, 28, 29, § 103; 9, 5, 4, § 10.—And very rarely placed after the numeral:qui septingentos jam annos amplius numquam mutatis legibus vivunt,
Cic. Fl. 63:pugnatum duas amplius horas,
Liv. 25, 19, 15 Weissenb.:duo haud amplius milia peditum effugerunt,
id. 28, 2:decem amplius versus perdidimus,
Plin. Ep. 3, 5, 12:tris pateat caeli spatium non amplius ulnas,
Verg. E. 3, 105.—With the comp. abl. (rare but class.):(γ).cum jam amplius horis sex continenter pugnaretur,
Caes. B. G. 3, 5; 4, 37:pugnatum amplius duabus horis est,
Liv. 27, 12:neque triennio amplius supervixit,
Suet. Caes. 89:uti non amplius quinis aut senis milibus passuum interesset,
Caes. B. G. 1, 15; 1, 23; 2, 7;6, 29: non amplius patet milibus quinque et triginta,
Sall. Fragm. Hist. 4, 1, 34 Kritz:est ab capite paulo amplius mille passibus locus,
Plin. Ep. 10, 90, 1:ab Capsa non amplius duum milium intervallo,
Sall. J. 91, 3:(Catilina) cum initio non amplius duobus milibus (militum) habuisset,
id. C. 56, 2; so,denas alii, alii plures (uxores) habent, set reges eo amplius,
id. J. 80, 7.—And prob. the following ambiguous cases: cum mille non amplius equitibus,
Sall. J. 105, 3:oppidum non amplius mille passuum abesse,
id. ib. 68, 3.—With quam (postAug. and eccl.):d. (α).non amplius, cum plurimum, quam septem horas dormiebat,
Suet. Aug. 78:nec amplius quam septem et viginti dies Brundisii commoratus,
id. ib. 17:Toto triennio semel omnino eam nec amplius quam uno die paucissimis vidit horis,
id. Tib. 51:demoratus dies non amplius quam octo aut decem,
Vulg. Act. 25, 6:ut non amplius apud te quam quarta (pars) remaneret,
Plin. Ep. 5, 19:ut vexillum veteranorum, non amplius quam quingenti numero, copias fuderint,
Tac. A. 3, 21:haud amplius quam ducentos misit,
id. ib. 14, 32:insidiantur ei ex iis viri amplius quam quadraginta,
Vulg. Act. 23, 21.—Amplius, t. t. of judges when they deferred an important case for future examination:(β).Amplius adeo prolixum temporis spatium significat, ut judices quotienscunque significarent, adhuc se audire velle, amplius dicebant. Itaque negotium differebant, unde hodieque ampliari judicium differri dicitur,
Charis. 176 P.; so Don. ad Ter. Eun. 2, 3, 39; cf.also amplio and ampliatio: cum consules re audita amplius de consilii sententia pronuntiavissent,
Cic. Brut. 22, 86:antea vel judicari primo poterat vel amplius pronuntiari,
id. Verr. 2, 1, 26:ut de Philodamo amplius pronuntiaretur,
id. ib. 2, 1, 29.—And metaph.: ego amplius deliberandum censeo,
Ter. Phorm. 2, 4, 17.—Amplius non petere, judicial t. phr., to bring no further action, to make no further claim:(γ).quid ita satis non dedit, AMPLIVS [A SE] NEMINEM PETITVRVM?
Cic. Rosc. Com. 12, 35:Tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te cavero amplius eo nomine neminem, cujus petitio sit, petiturum,
id. Brut. 5, 18:sunt duo, quae te rogo: primum, ut si quid satis dandum erit, AMPLIVS EO NOMINE NON PETI, cures etc.,
id. Fam. 13, 28 A:quod ille recusarit satis dare amplius abs te non peti,
id. Att. 1, 8, 1.—Hoc amplius, beside the general use given above (II. Comp. b. a), as t. phr. of senators when they approved a measure, but amended it by addition:(δ).Servilio adsentior et HOC AMPLIVS CENSEO, magnum Pompeium fecisse etc.,
Cic. Phil. 12, 21, 50:cui cum essem adsensus, decrevi HOC AMPLIVS, ut etc.,
id. ad Brut. 1, 5, 1;so Seneca: fortasse et post omnes citatus nihil improbabo ex iis, quae priores decreverint, et dicam HOC AMPLIVS CENSEO, Vit. Beat. 3, 2: Quaedam ex istis sunt, quibus adsentire possumus, sed HOC AMPLIVS CENSEO,
id. Q. N. 3, 15, 1.—To this may be added the elliptical phrases, nihil amplius and si nihil amplius:► The form amplius has the ambiguity of the Engl.nihil amplius, denoting that there is nothing further than has been declared: sese ipsum abs te repetit. Nihil amplius,
Cic. Verr. 5, 49, 128;(res publica) ulta suas injurias est per vos interitu tyranni. Nihil amplius,
id. Fam. 12, 1, 2; and, si nihil amplius, marking a limit, if nothing more, at least:excedam tectis? An, si nihil amplius, obstem?
Ov. M. 9, 148.word more, which is sometimes an adj., sometimes a subst., and sometimes an adv., and some of the above examples would admit of different classifications; as, non amplius dicere, not to speak further (adv.) or not to say more (subst.), Plaut. As. 1, 3, 51; but some of them would admit of only one explanation;I.as, ne quos amplius Rhenum transire pateretur,
Caes. B. G. 1, 43. Sup.: amplissimē.Lit., very largely, most abundantly:II.ut quibus militibus amplissime (agri) dati adsignati essent,
in the largest shares, Cic. Phil. 5, 53:duumviri (deos) tribus quam amplissume tum apparari poterat stratis lectis placavere,
Liv. 5, 13, 6 Weissenb.—Fig., most generously, most handsomely:qui amplissime de salute mea decreverint,
Cic. Dom. 44:amplissime laudare,
in the handsomest style, Plin. 18, 3, 3, § 11; Suet. Calig. 15:honores amplissime gessit,
Cic. Verr. 2, 112:pater cum amplissime ex praetura triumphasset,
with the greatest pomp, id. Mur. 15:placere eum quam amplissime supremo suo die efferri,
should be carried forth with every possible solemnity, id. Phil. 9, 7, 16. V. on this word, Hand, Turs. I. pp. 287-296. -
126 compenso
com-penso ( conp-), āvi, ātum, 1, v. a., to poise, weigh several things with one another; hence, in the lang. of business, to equalize one thing with another by weighing, to balance with one another, to make good, compensate, balance against, lit. and trop. (class. in prose and poetry; most freq. in Cic.); constr. aliquid cum aliquā re, aliquā re, or absol.I.In gen.(α).Cum aliquā re:(β).nonne compensabit cum uno versiculo tot mea volumina laudum suarum,
Cic. Pis. 30, 75:laetitiam cum doloribus,
id. Fin. 2, 30, 97:bona cum vitiis,
Hor. S. 1, 3, 70.—Aliquā re:II.summi labores nostri magnā compensati gloriā,
Cic. de Or. 3, 4, 14; id. Font. 5, 13 (1, 3):damna ab aliquo aetatis fructu compensata,
id. Verr. 2, 5, 13, § 33: o vix ullo otio compensandam hanc rei publicae turpitudinem, id. Att. 7, 18, 2; id. Or. 69, 231:paucitatem pedum gravitatis suae (sc. spondei) tarditate,
id. ib. 64, 216:tot amissis te unum,
Ov. H. 3, 51: pecuniam pedibus, to make up for the low price in shoe-leather, Cato ap. Cic. Fl. 29, 72:facinora ministerio,
Curt. 10, 1, 2: reprehendens aliā laude compenses, * Quint. 11, 1, 87.—In post-Aug. poets, of a way, to shorten, spare, save:longum iter,
Sen. Hippol. 83 (cf. pensare iter, Luc. 9, 685).—Hence, compensātō, adv., with compensation or reward, Tert. Pall. 2 (al. leg. compensati). -
127 conpenso
com-penso ( conp-), āvi, ātum, 1, v. a., to poise, weigh several things with one another; hence, in the lang. of business, to equalize one thing with another by weighing, to balance with one another, to make good, compensate, balance against, lit. and trop. (class. in prose and poetry; most freq. in Cic.); constr. aliquid cum aliquā re, aliquā re, or absol.I.In gen.(α).Cum aliquā re:(β).nonne compensabit cum uno versiculo tot mea volumina laudum suarum,
Cic. Pis. 30, 75:laetitiam cum doloribus,
id. Fin. 2, 30, 97:bona cum vitiis,
Hor. S. 1, 3, 70.—Aliquā re:II.summi labores nostri magnā compensati gloriā,
Cic. de Or. 3, 4, 14; id. Font. 5, 13 (1, 3):damna ab aliquo aetatis fructu compensata,
id. Verr. 2, 5, 13, § 33: o vix ullo otio compensandam hanc rei publicae turpitudinem, id. Att. 7, 18, 2; id. Or. 69, 231:paucitatem pedum gravitatis suae (sc. spondei) tarditate,
id. ib. 64, 216:tot amissis te unum,
Ov. H. 3, 51: pecuniam pedibus, to make up for the low price in shoe-leather, Cato ap. Cic. Fl. 29, 72:facinora ministerio,
Curt. 10, 1, 2: reprehendens aliā laude compenses, * Quint. 11, 1, 87.—In post-Aug. poets, of a way, to shorten, spare, save:longum iter,
Sen. Hippol. 83 (cf. pensare iter, Luc. 9, 685).—Hence, compensātō, adv., with compensation or reward, Tert. Pall. 2 (al. leg. compensati). -
128 habeo
hăbĕo, ui, itum, 2 (archaic perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. [etym. dub.; cf. Gr. kôpê, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have], to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).I.In gen.A.Of personal subjects.1.With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.:2.aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere,
Caes. B. G. 1, 18, 6:si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt,
Cic. Rep. 1, 37 fin.:quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet,
id. Rosc. Am. 50, 147:cum ille haberet filium delicatiorem,
id. de Or. 2, 64, 257:quod non ingenuous habeat clarosque parentes,
Hor. S. 1, 6, 91:habebat saepe ducentos, saepe decem servos,
id. ib. 1, 3, 11:fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier?
id. Rep. 3, 10:tantas divitias habet,
Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so,aurum,
id. ib. 2, 3, 35; and:vectigalia magna Divitiasque,
Hor. S. 2, 2, 101:tantum opum,
Cic. Rep. 1, 48:classes,
id. Phil. 9, 2, 4:naves,
id. Verr. 2, 5, 40, § 104:denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus,
Hor. S. 1, 1, 92:tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis,
id. Ep. 1, 17, 50:Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba?
Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu;longe fuge,
Hor. S. 1, 4, 34:leges in monumentis habere,
Cic. Rep. 2, 14:hostis habet muros,
Verg. A. 2, 290:hostis habet portus,
Val. Fl. 3, 45 al.:quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus,
Cic. Rep. 1, 10:Ciceronem secum,
id. Att. 4, 9, 2; cf.:ea legione, quam secum habebat,
Caes. B. G. 1, 8, 1:secum senatorem,
Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf.also: magnum numerum equitatus circum se,
Caes. B. G. 1, 18, 5:haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens,
Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.:quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem,
Hor. Ep. 2, 2, 52:qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant,
Cic. Rep. 1, 17.—With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:(β).quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent,
Cic. Div. 2, 45, 95:febrim,
id. Fam. 7, 26, 1:instrumenta animi,
id. Rep. 3, 3:nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare,
id. ib. 1, 2:in populos perpetuam potestatem,
id. ib. 2, 27; cf.:in populum vitae necisque potestatem,
id. ib. 3, 14; so,potestatem,
id. ib. 2, 29; 32;36: eo plus auctoritatis,
id. ib. 3, 16:ornamenta dicendi,
id. de Or. 2, 28, 122; cf.:summam prudentiam summamque vim dicendi,
id. ib. 1, 20, 89:Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc.,
id. N. D. 1, 6, 15:neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat,
Caes. B. G. 4, 20 fin.:nonnullam invidiam ex eo, quod, etc.,
Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:spem in fide alicujus,
Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.:tantum spei ad vivendum,
id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf.also: summam spem de aliquo,
id. Lael. 3, 11:odium in equestrem ordinem,
id. Clu. 55, 151:metum,
Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [p. 834] semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Mull.:rogavi, ut diceret, quid haberet in animo,
Cic. Att. 8, 10:neque modum neque modestiam victores habere,
observe no bounds, Sall. C. 11, 4;v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem,
Cic. Att. 1, 6; cf.:haec habui de amicitia quae dicerem,
this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights ( eyes), Ov. M. 1, 720.—With inf. (analog. to the Gr. echô), to have something to do, be able to do something:B.habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc.,
Cic. Rosc. Am. 35, 100:de re publica nihil habeo ad te scribere,
id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something:rogas, ut id mihi habeam curare,
Varr. R. R. 1, 1, 2:filius hominis, quod carne indui haberet in terra,
Lact. 4, 12, 15:habemus humiliare eum in signo,
id. 4, 18, 22:quod plurimae haereses haberent existere,
id. 4, 30, 2:etiam Filius Dei mori habuit,
Tert. Hab. Mul. 1:si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse?
id. Apol. 37:de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc.,
Col. 5, 5, 3:praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc.,
Plin. Ep. 1, 8, 12:si nunc primum statuendum haberemus,
Tac. A. 14, 44:cum respondendum haberent,
id. Or. 36.—Of inanim. or abstr. subjects:II.prima classis LXXXVIII. centurias habeat,
Cic. Rep. 2, 22:locus ille nihil habet religionis,
id. Leg. 2, 22, 57:humani animi eam partem, quae sensum habeat,
id. Div. 1, 32, 70:animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur,
Sall. J. 2, 3:divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium,
id. Rep. 1, 42; cf.:nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum,
id. ib. 1, 28:ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis,
id. ib. 1, 27:nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet,
id. ib. 1, 31:nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,
id. ib. 1, 4; cf.:viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem,
id. Fam. 5, 12, 5:habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum,
id. Rep. 2, 4:quid habet illius carminis simile haec oratio?
id. ib. 1, 36:magnam habet vim disciplina verecundiae,
id. ib. 4, 6 et saep.:quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat,
Sen. Ep. 119 med.; cf.:animalia somnus habebat,
Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329:me somno gravatum Infelix habuit thalamus,
Verg. A. 6, 521; cf.:non me impia namque Tartara habent,
id. ib. 5, 734:habentque Tartara Panthoiden,
Hor. C. 1, 28, 9:qui (metus) major absentes habet,
id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7:et habet mortalia casus,
Luc. 2, 13:terror habet vates,
Stat. Th. 3, 549.In partic.A.Pregn., to have or possess property (mostly absol.):2.miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere,
Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis,
Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so,in nummis,
id. Att. 8, 10:in Salentinis aut in Brutiis,
i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1:et belli rabies et amor successit habendi,
Verg. A. 8, 327; cf.:amore senescit habendi,
Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = hoi echontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —With an object - or relative-clause, to have the means, ability, or knowledge, i. e. to be in a condition, to be able, to know how to do or say any thing.(α).With an objectclause:(β).de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum,
Cic. Fam. 1, 5, 3:de re publica nihil habeo ad te scribere,
id. Att. 2, 22, 6:haec fere dicere habui de natura deorum,
this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.:quid habes igitur dicere de Gaditano foedere?
id. Balb. 14, 33:habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit,
id. Rosc. Am. 35, 100:illud affirmare pro certo habeo, etc.,
Liv. 44, 22, 4:sic placet, an melius quis habet suadere?
Hor. Epod. 16, 23.—With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam;B.or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar,
Cic. N. D. 3, 25, 64:de pueris quid agam, non habeo,
id. Att. 7, 19:usque eo quid arguas non habes,
id. Rosc. Am. 15, 45:quid huic responderet, non habebat,
id. Mur. 12, 26:nec quid faceret habebat,
id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7:qui, quo se reciperent, non haberent,
Caes. B. G. 4, 38, 2:nihil habeo, quod ad te scribam,
Cic. Att. 7, 19:nil habeo, quod agam,
Hor. S. 1, 9, 19; and:nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare,
Cic. Lael. 27, 103.—To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti):2.anulus in digito subter tenuatur habendo,
i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.:aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi,
Ov. Am. 1, 8, 51:quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant,
Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.:magnae opes innocenter paratae et modeste habitae,
Tac. A. 4, 44.—Hence,To hold, use, wield, handle, manage:C.nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila,
Tac. A. 2, 14.— Trop.:quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere,
Sall. C. 5, 9; cf.:reipublicae partes,
Tac. A. 4, 6 init. —To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light:2.aliquem in obsidione,
Caes. B. C. 3, 31, 3:aliquem in liberis custodiis,
Sall. C. 47, 3; so,aliquem in custodiis,
id. ib. 52, 14:aliquem in vinculis,
id. ib. 51 fin.;for which also: in custodiam habitus,
i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.:quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet,
Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate):cum talem virum in potestatem habuisset,
Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.:quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,
id. ib. 79, 3:alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent,
Liv. 26, 24:aegros in tenebris,
Cels. 3, 18:aquam caelestem sub dio in sole,
Col. 12, 12, 1:in otio militem,
Liv. 39, 2, 6; cf.:legiones habebantur per otium,
Tac. H. 1, 31:externa sine cura habebantur,
id. A. 1, 79 init.:exercitus sine imperio et modestia habitus,
Sall. J. 44, 1:quos ille postea magno in honore habuit,
Caes. B. C. 1, 77, 2;for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit,
id. B. G. 5, 54, 4:habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu,
i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition:ita me mea forma habet sollicitum,
Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21:miserrimum ego hunc habebo amasium,
id. Cas. 3, 3, 27 al.:laetum Germanicum,
Tac. A. 2, 57; 65:sollicitum habebat cogitatio,
Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.):3.cum haberet collegam in praetura Sophoclem,
Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93:an heredem habuerit eum, a quo, etc.,
id. 7, 2, 37:istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,
Plaut. Bacch. 3, 3, 8:cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam?
Cic. Fl. 29, 71:obvium habuerunt patrem,
Quint. 7, 1, 29:reliquas civitates stipendiarias,
Caes. B. G. 1, 30, 3:quod (cognomen) habes hereditarium,
Cic. Rep. 6, 11:quae habuit venalia,
id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1:qui auro habeat soccis suppactum solum,
Plaut. Bacch. 2, 3, 98:me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum,
have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.:inclusum in curia senatum habuerunt,
Cic. Att. 6, 2, 8:(Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam,
id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.:si nondum eum satis habes cognitum,
id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11:decumas ad aquam deportatas,
id. Verr. 2, 3, 14, § 36:domitas habere libidines,
id. de Or. 1, 43, 194:omnes philosophiae notos et tractatos locos,
id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6:innumerabilia, quae collecta habent Stoici,
id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3:quare velim ita statutum habeas, me, etc.,
Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave epos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6:in adversariis scriptum habere (nomen),
id. Rosc. Com. 3, 9:de Caesare satis dictum habebo,
id. Phil. 5, 19, 52:bellum habere susceptum,
id. Agr. 2, 6, 14:quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas,
id. Att. 1, 6, 1:ut omnes labores, pericula consueta habeam,
Sall. J. 85, 7:compertum ego habeo,
id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum ( part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—Also, with a double object, to make, render:4.praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant,
Sall. C. 41, 5:qui pascua publica infesta habuerant,
Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3:necdum omnia edita facinora habent,
id. 39, 16, 3; 31, 42, 1:anxium me et inquietum habet petitio Sexti,
Plin. Ep. 2, 9, 1:sed Pompeium gratia impunitum habuit,
kept, Vell. 2, 1, 5.—Hence:5.in aliquo (aliqua re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum,
Sall. J. 14, 1:in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo,
Curt. 6, 9, 12:majora in eo obsequia habiturus,
Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—To have or hold a person in any manner, to treat, use:6.is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit,
Plaut. Capt. 2, 2, 64:equitatu agmen adversariorum male habere et carpere,
Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21:exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere,
Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.:eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit,
id. J. 103, 5; 113, 2:Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti,
Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5:video quam molliter tuos habeas,
Plin. Ep. 5, 19, 1:militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent,
Curt. 8, 8, 11:virgines tam sancte habuit,
id. 3, 12, 21; 4, 10, 33:male habere aliquem,
Nep. Eum. 12, 1:neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi,
Tac. A. 2, 10.—With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.(α).Habere se:(β).Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc.,
Cic. Att. 7, 2, 3:praeclare te habes, cum, etc.,
id. Verr. 2, 2, 61, § 149:ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc.,
id. Att. 11, 7, 4:Bene habemus nos,
id. ib. 2, 8, 1:ego me bene habeo,
am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat ( is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114:male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia,
id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313:quae cum ita se res haberet, tamen, etc.,
id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.:ita se res habet, ut ego, etc.,
id. Quint. 1, 2:sic profecto res se habet,
id. de Or. 2, 67, 271:scire aveo, quomodo res se habeat,
id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140:ut se tota res habeat,
id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.:ut meae res sese habent,
Ter. Phorm. 5, 4, 1.—Mid.:(γ).virtus clara aeternaque habetur,
exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4:sicuti pleraque mortalium habentur,
as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—Neutr. (as also the Gr echô): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:D.volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis,
I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. [p. 835] Mil. 3, 1, 130:bene habent tibi principia,
Ter. Phorm. 2, 3, 82:bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,
it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6:magnum narras, vix credibile! atqui sic habet,
so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so:2.aliquem fidelem sibi habere,
Plaut. Bacch. 3, 3, 87:deos aeternos et beatos,
Cic. N. D. 1, 17, 45:id habent hodie vile et semper habuerunt,
id. Balb. 22, 51:maximam illam voluptatem habemus, quae, etc.,
id. Fin. 1, 11, 37:eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem,
id. Brut. 15, 61:Ut et rex et pater habereter omnium,
id. Rep. 1, 36; 2, 21:parentem Asiae et dici et haberi,
id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.:eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc.,
id. N. D. 1, 15, 38:cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,
id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poet. ap. Cic. Div. 1, 58, 132:cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur,
Caes. B. G. 4, 21, 7:nihil pensi habere,
Quint. 11, 1, 29; cf.also: an perinde habenda sit haec atque illa,
id. 7, 3, 11:sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum,
Caes. B. G. 1, 44, 19; so,aliquem pro hoste,
Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.:nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem,
Cic. Fam. 5, 20, 2:licet omnia Italica pro Romanis habeam,
Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73:istuc jam pro facto habeo,
Cic. Att. 13, 1, 2:Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam,
to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.:id obliviscendum, pro non dicto habendum,
Liv. 23, 22, 9:hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas,
Cic. Att. 5, 5 fin.:aliquem in deorum numero,
id. N. D. 1, 14, 36:aliquem in hostium numero,
Caes. B. G. 1, 28, 1:aliquem suorum In numero,
Hor. S. 2, 6, 41;for which also: hostium numero haberi,
Cic. Att. 11, 6, 6:numero impiorum ac sceleratorum haberi,
Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2:quem Aegyptii nefas habent nominare,
Cic. N. D. 3, 22, 56:mutare nefas habent,
Quint. 12, 8, 6:nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere,
to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.:nec eam rem habuit religioni,
id. Div. 1, 35, 77:quando tu me bene merentem tibi habes despicatui,
you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19:non sic ludibrio tuis factis habitus essem,
Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know:sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc.,
Cic. Fam. 3, 13, 2:unum hoc sic habeto: si, etc.,
id. ib. 2, 6 fin.:sic habeto: omnibus, etc.,
id. Rep. 6, 13:enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc,
id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic:id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc.,
Cic. Fam. 13, 29, 2:tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc.,
id. ib. 2, 8, 2.—To take, accept, bear, submit to, endure:E.neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere,
Sall. C. 51, 11:egestas facile habetur sine damno,
id. ib. 6, 37:quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc.,
Tac. A. 4, 21:neque tantum maleficium impune habendum,
id. ib. 3, 70;12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum,
Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—To hold, have possession of, occupy, a place:2.urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani,
Sall. C. 6, 1:qui mortales initio Africam habuerint,
id. J. 17, 7; 18, 1; cf.Siciliam et Sardiniam per legatos habuit,
rule, administer, Flor. 4, 2, 22:urbem Romanam a principio reges habuere,
Tac. A. 1, 1:Hispaniae tribus legionibus habebantur,
id. ib. 4, 5; 12, 54.—More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.):F. G.ille geminus qui Syracusis habet,
Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6:ubi nunc adulescens habet?
id. Trin. 1, 2, 156:apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet,
Varr. L. L. 5, § 50 Mull.; cf.:situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur,
Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—To have in one's mind, to know, be acquainted with:H.siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,
Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra;nunc cognosce de Bruto,
there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10:habetis igitur primum ortum tyranni,
id. Rep. 2, 27:habetis sermonem bene longum hominis,
id. de Or. 2, 88, 361; cf.also: habes nostras sententias,
Suet. Claud. 4:habes, quae fortissime de beata vita dici putem,
Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —To have as a habit, peculiarity, or characteristic:K.habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat,
Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause:L.alium quaerebam, iter hac habui,
made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.:ex urbe profectus iter ad legiones habebat,
Caes. B. C. 1, 14, 3; so,iter,
id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2:vias,
Luc. 2, 439:C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc.,
to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:senatum,
id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1:concilia,
id. B. G. 5, 53, 4:contionem,
Cic. Att. 4, 1, 6:censum,
id. Verr. 2, 2, 55, § 138:delectum (militum),
id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1;v. delectus: ludos,
Suet. Rhet. 1:sermonem,
Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.:orationem,
to deliver, id. Rep. 1, 46:multis verbis ultro citroque habitis,
id. ib. 6, 9 fin.:disputationem,
id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1:dialogum,
Cic. Att. 2, 9, 1:verba,
id. de Or. 2, 47, 190:querelam de aliquo apud aliquem,
id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:controversiam de fundo cum aliquo,
id. Fam. 13, 69, 2 et saep.:deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum,
caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96:latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt,
Caes. B. G. 6, 23, 6.—Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse):M.istum exheredare in animo habebat,
Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11:hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat,
Caes. B. G. 6, 7, 5:neque bello eum invadere animo habuit,
Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.):N.clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47:per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO,
Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces:res tuas tibi habeas or habe,
Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7:illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis,
Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.:apage sis amor: tuas tibi res habeto,
Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.:secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris,
Cic. Fam. 7, 25, 2:verum haec tu tecum habeto,
id. Att. 4, 15, 6.—Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy:O.postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit,
Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22:duxi, habui scortum,
Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida;habeo, inquit, non habeor a Laide,
Cic. Fam. 9, 26, 2.—Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit:2.desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet,
Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—Transf.:A.hoc habet: reperi, qui senem ducerem,
Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum;Certe captus est! Habet!
Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).In gen.1.Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—2.Trop.:B.ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit,
Ter. Heaut. 2, 4, 22.—In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent:corpulentior videre atque habitior,
Plaut. Ep. 1, 1, 8:si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum,
Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.
См. также в других словарях:
SENATUSCONSULTUM — dictum est, quod Senatus iussit atque constituit. Hoc quomodo fieri solitum sit in Rep. Rom. paucis exponam. Qui Senatum habitutus erat, immolabat hostiam prius atque auspicabatur, uti discimus ex Appiano de bello Civili l. 2. ubi de Caesaris,… … Hofmann J. Lexicon universale
Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire A B … … Wikipédia en Français
plaisir — en François se prend pour un bien fait, pour une chose fort agreable, et pour recreation, joyeuseté ou passetemps. Plaisir mondain et charnel, Voluptas. Mon plaisir ou soulas, Meum suauium, Quid agitur? Mea voluptas. A mon plaisir, Ex sententia,… … Thresor de la langue françoyse
ITALIA — I. ITALIA apud vetustissimos Scriptores, Brutiorum proprie regio est, quam Phoenices dixêre Itariam, quasi Piceariam, propter picis copiam praestantiamque, ut Bochart, erudite demonstrat. Vide eum Parte prior. l. 2. c. 26. ut et quae dicta suo… … Hofmann J. Lexicon universale
PARENTES — a PARIENDO dicti, magno in honore ubique habiti sunt. Cum enim natura exiguam hominibus vitae periodum circumscripserit, eiusque usuram dederit, tamquam pecuniae, nullâ praestitutâ die, facile suis exhauriretur civitas civibus, nisi cives… … Hofmann J. Lexicon universale
traicter — Traicter, et manier, Tractare, Contrectare. Traicter aucun, Aliquem, Curare. Liu. lib. 22. Ils ont esté distribuez par les maisons de la ville pour y estre logez et traictez, Per familias accipiendos benigne curandosque diuiserunt. Liu. lib. 22.… … Thresor de la langue françoyse
VESTIS — primi hominis innocentia fuit, cui postquam iniquitas successit, vidit se nudum esse, et consutis foliis fecit sibi subligacula, Genes. c. 3. v. 7. ut sic membris minime honestis honorem circumponeret, prout loquitur Paulus 1. Corinth. c. 12. v.… … Hofmann J. Lexicon universale
parler — Parler: Loqui, Fari, Fabulari, Crepare, Verba facere, Mittere vocem, Voces facere, Sermocinari. {{t=g}}paralaléin,{{/t}} esse puto (ait Budaeus) quod lingua vernacula pro verbo loqui, Verba facere, dicit Parler, et {{t=g}}paralalian,{{/t}} quod… … Thresor de la langue françoyse
Premiere maison de Mayenne — Première maison de Mayenne L abbé Angot parle de la question des fables qui encombrent les origines de l histoire de Mayenne. Il développe par la suite ses prétendus seigneurs antérieurs au XIe siècle. Après avoir démontré péremptoirement… … Wikipédia en Français
Première maison de Mayenne — L abbé Angot parle de la question des fables qui encombrent les origines de l histoire de Mayenne. Il développe par la suite ses prétendus seigneurs antérieurs au XIe siècle. Après avoir démontré péremptoirement que la féodalité héréditaire… … Wikipédia en Français
Première maison de mayenne — L abbé Angot parle de la question des fables qui encombrent les origines de l histoire de Mayenne. Il développe par la suite ses prétendus seigneurs antérieurs au XIe siècle. Après avoir démontré péremptoirement que la féodalité héréditaire… … Wikipédia en Français
