-
1 cera
cēra, ae f.1) воск (flava O; mollis C; alba PM)aliquem cerā circumlinere C (circumfundere Nep) — покрыть кого-л. слоем воска (о мертвецах, чтобы задержать разложение)2) навощённая ( для письма) табличка ( scribitur optime ceris Q); лист, страница ( primae duae cerae Su)4) восковое изображение, восковая фигура ( dispositae per atria cerae O)5) цветной воск (для энкаустической живописи) V, PM6) pl., ячейки в сотах ( cerae inanes V) -
2 imprimo
im-primo, pressī, pressum, ere [ premo ]1) вдавливать, втискивать (aliquid alicui rei PM etc.); вонзать ( mucrones Pt)sulcum altius i. C — поглубже провести бороздуaratrum muris i. H — плугом распахать место срытых стен ( символ окончательного уничтожения взятого города)i. vestigia C — оставлять следыi. vulnus Col, PM — наносить рану2)а) ставить клеймо, клеймить (i. signum pecori V; i. dedecus alicui rei C); прикладывать ( anulum QC)б) запечатывать, снабжать печатью ( tabellas signo suo L)anuli sigillum litteris i. QC — приложить печать к письму3) оттиснуть ( aliquid in cera C); покрывать тиснением (crater impressus signis V)4) запечатлевать (praecepta, quae teneris imprimuntur aetatibus Sen; osculum M) -
3 exprimo
ex-primo, pressī, pressum, ere [ premo ]1) выжимать ( spongiam CC); выдавливать (sucum e semine PM; sucos herbarum Pt)e. nasum M — сморкатьсяe. spiritum T — испустить дух, скончаться2) выпирать, делать выпуклым3)а) вымогать ( pecuniam alicui Su); вынуждать ( confessionem alicui L)expressi ut conficere se tabulas negaret C — я добился у него признания, что записей он не вёлб) выманивать ( nummos ab aliquo blanditiis C); вызывать (risum alicui Pt, PJ)e. vocem C — добиться слова, заставить (кого-л.) говорить4) внятно произносить, ясно выговаривать, отчеканивать (verba, litteras Q)5) вытиснуть, изваять, изобразить (in cerā imaginem Pl; aliquid in marmore T; simulacra ex auro QC); обрисовывать ( vestis exprīmit singulos artus T)6) изображать, описывать (mores, speciem versibus C); выражать ( aliquid Latine PJ)e. non possum, quanto sim gaudio affectus PJ — не могу выразить, как я радaliquid ad verbum de Graecis e. C — переводить что-л. с греческого слово в слово8) (тж. e. aliquid imitando и imitatione C) копировать, воспроизводить, представлять (alicujus vitam et consuetudinem C; incessum alicujus Sen; vultum sonumque loquendi O)9) нагнетать, поднимать вверх (aquam in altum PM и in altitudinem Vtr; aquam machinationibus e mari Hirt); поднимать ( turres Cs) -
4 intexo
in-texo, texuī, textum, ere1) воткать (aliquid alicui rei O, Hier); вплетать, переплетать ( scuta viminibus intexta Cs)2) вмешивать, примешивать, присоединять, сочетать (aliquid in causa C; laeta tristibus C; parva magnis C)3) приводить, вставлять ( fabulas C); цитировать ( Varronem C)4) проткать, заткать ( aliquid aliquā re)venae toto corpore intextae C — жилы, пронизывающие всё телоi. facta chartis Tib — изложить на бумаге (описать) деяния5) оплетать, обматывать, обвивать ( hastas foliis V)6) скреплять, соединять ( calamos cerā Calp) -
5 circumfundo
circum-fundo, fūdī, fūsum, ere1) обливать (aliquid re aliquā, mortuum cerā Nep)2) окружать со всех сторон, окутывать ( insula circumfusa mari C)c. aliquem amictu nebulae V (in tmesi) — окутывать кого-л. туманом3) разливать вокруг (aliquid rei alicui L etc.)4)se c. и med.-pass. circumfundi — разливаться вокруг, окутывать, обнимать, обступать, окружать отовсюдуspiritus nobis circumfusus Q — окружающий (объемлющий, окутывающий) нас воздухcircumfundi aliquem Lcr и alicui O — обнимать кого-л.5) воен. развёртывать ( in cornibus decem milia equitum L) -
6 circumlino
circum-lino, —, litum, ere1) мазать кругом, обмазывать ( vasa melle PM); умащивать ( aliquem cerā C)c. aliquid aliquā re Cato или реже alicui rei aliquid O, PM — вымазать что-л. чём-л.circumlita taedis sulphura O — сера, которой обмазаны факелы2) подкрасить (с целью выделения), подчеркнуть, «поднять» (pictura, in quā nihil circumlitum est Q); подмазывать, подводить ( oculos stibio Vlg)3) покрывать (circumlitus auro, sc. Midas O)saxa circumlita musco H — скалы, покрытые (одетые) мхом -
7 collino
col-lino, lēvī, litum, ere1) намазывать, натирать, покрывать (aliquid aliquā re O etc.)tabulas cerā c. AG — покрывать дощечки воском2) марать, пачкать, грязнить (crines pulvere H; ornatum caeno Pl) -
8 defigo
dē-fīgo, fīxī, fīxum, ere1) втыкать, вбивать, вколачивать (tigna, trabes, asseres in terra Cs; hastas tellure V)d. crucem in campo Martio C — водрузить крест на Марсовом поле2) вонзать (sicam in corpore C; cultrum in corde L); пронзать, пригвождатьingenuo ludo culpam d. погов. Pers — добродушно и шутливо порицать недостатки3) укоренять, укреплять ( virtus altissimis radicibus defixa C); запечатлевать (d. aliquid in mente C)4) устремлять, вперять (d. oculos in aliquem O)defixo in terram vultu tacere VM — потупившись (понурив голову), молчатьmentem orationemque in aliquā re d. C — посвятить чему-л. мысли и словаomnes curas in salute rei publicae d. C — посвятить все заботы благу республикиcucurbitulas d. CC — поставить банки6) приковать к месту, привести в оцепенение, поразить ( pavor omnium animos defixit L)per silentium defixus T — застыв в безмолвии7) культ. определить, незыблемо установить, объявить ( quae augur injusta defixerit C)8) проклинать (d. nomina cerā O) (проклятие состояло в том, что булавкой прокалывалось написанное на воске имя предаваемого проклятию) -
9 effingo
ef-fingo, fīnxi, fictum, ere1) представлять, изображать (aliquem cpioribus, cerā PJ); отобразить ( pulchritudinem Venēris C)e. animo C — представлять в воображении, воображать2) выражать, обрисовывать, описывать (aliquem C etc.; virtutes alicujus Ap; quod sentio, carmine effingam Pt)3) воспроизводить, подражать (e. Horatium in lyricis PJ)4) ощупывать, гладить, ласкать (manus, sc. alicujus O)5) стирать ( sanguinem spongiis C)6) вытирать, чистить ( aliquid spongiā Cato) -
10 informo
īn-fōrmo, āvī, ātum, āre1) придавать вид, форму, формировать, создавать, делать (ingentem clipeum V); образовывать, лепить ( cera Martem PJ); устраивать, организовывать ( animus a natura bene informatus C)2) обучать, воспитывать ( aliquem ad humanitatem C)3) строить, составлять (i. notionem alicujus rei C)4) мыслить, воображать ( aliquid conjecturā C). informari cogitatione C — возникать в воображении -
11 pango
pepigī (тж. pānxī, pēgī), pānctum (тж. pāctum), ere1)а) вбивать, вколачивать ( clavum L); вонзатьlitoribus nostris ancora pacta O — якорь, брошенный у наших береговб) вдавливать, вырезывать ( litteram in cera Col); сажать ( ramulos Su)2) засаживать, покрывать насаждениями ( colles Prp)3) замышлять, затеватьtemptamenta alicujus (sc. animum alicujus) pepigisse V — попытаться проникнуть в чьи-л. намерения4)а) слагать, сочинять, творить (carmina Lcr; poēmata H)б) рождать ( filios Tert)5) поспевать (maxima facta patrum Enn ap. C)6) заключать (pacem L; foedera V; amicitiam cum aliquo L)7)а) обусловливать, устанавливать, определять (pretium alicui rei T; fines C)б) обещать ( aliquid dare L)8) давать слово, обещатьalicui se p. O — дать кому-л. слово (стать его женой) -
12 suffumigo
suf-fūmigo, —, —, āre(снизу) окуривать (dolia cerā Col; aliquid sulpure CC) -
13 superinduco
super-indūco, dūxī, ductum, ere2) класть сверху ( terram PM) -
14 vacuus
a, um (superl. vacuissimus O)1) пустой, пустующий, порожний, незанятый (locus Sen; domus V, T, castra Cs); неисписанный, незаполненный (cera O; charta M)equus v. L — лошадь без всадника; ноaliquid vacuum facere L — делать пустым, освобождать, очищать что-л.2)а) свободный (aliquā re, ab aliquā re или alicujus rei C, Cs etc.): обнаженный, вынутый (gladius vaginā v. C); лишённый ( domus tabulis pictis vacua C)animae v. Ap — бездыханныйager frugum v. Sl — бесплодное полеv. dentibus T — беззубыйб) не имеющий (v. metu O); неимущий, бедный ( viator J); свободный, чистый (v. culpā T; mare vacuum ab hostibus L); стоящий вне (v. periculo C, L, T и a periculo C)3) незаселённый, безлюдный, пустынный ( agri O)4) открытый, доступный ( aedes vacua alicui H)5) просторный (porticus V; aedes H); обширный, широкий ( aequor V)6) внимательный ( aures H)7) ( о женщинах) одинокий (sc. virgo H)8) незащищённый, беззащитный (res publica Sl; mare T)9) никому не принадлежащий, вакантный ( sacerdotia T); бесхозяйный ( praedia C)10) располагающий свободным временем, праздный, досужий (homo C, H); незанятый, свободный ( tempus C)11) не ведущий войны ( civitas L)12) свободный, освобождённый ( omni tribūto T и a tributis T)13) не имеющий забот, беззаботный, безмятежный, спокойный (v. animo Sl и animi St; v. ac solutus C)14) получивший свободу действий, имеющий развязанные руки ( Romani pace Punicā vacui L)vacuum est Sl, T — представляется возможным, во (в чьей-л.) власти, можно18) не приносящий дохода ( vacuam habere pecuniam Dig). — см. тж. vacua и vacuum
См. также в других словарях:
LINUM — I. LINUM ex Graeco λίνον est, Arachnes in ventum, Plin. l. 7. c. 56. Idem Prooem. l. 19. Seritur, ac dici neque inter fruges neque inter hortensia potest linum. Sed in qua non occurret vitae parte, quodve miraculum maius, herbam esse, quae… … Hofmann J. Lexicon universale
LUCERNA al. LYCHNUS, LATERNA, LAMPAS, CANDELA, STILBA — etc. Gr. Φῶς, λύχνος, λαμπτὴρ, λαμπὰς, λυχνοῦχος, etc. quae tamen accuratius pensculata, non levediscrimen admittunt. Et quidem Laterna proprievas est, intra quod lux veluti latet, clausas. laminâ corneâ, s. tenui pelle, s. telâ lineâ, s. chartâ … Hofmann J. Lexicon universale
CEREUS — I. CEREUS Paschalis, in Communione Romana dicitur, cui in Sabatho Paschatis a Diacono benedicitur et qui novô igne accenditur, auctore Zosimô Pontifice Romano, ut Amalarius, Rupertus, Durandus, Sigebertus, volunt. Baronius vero ad A. C. 418. n.… … Hofmann J. Lexicon universale
STYLUS — Gr. Γλυφίον; Ausonio coekum, item caltes, ab eadem origine nonnullis dicitur. Et habemus caeltis vocem in veter, lapide apud pud Aldum Orthogr. et Gruterum Inser. p. 329. Nam neque hic utramentum; vel papyrus, aut membrana ulla adbuc; sed… … Hofmann J. Lexicon universale
GEMMA — Aeolice quicquid ad ornarum induitur, ab εἷμα, Aeol. ἕμμα, et addito digamma γἐμμα. Unde Latini videri queant fecisse vocem gemma de lapillo pretioso ac pellucido, qui auribus collo et digitis induitur ad ornatum. At maior ceteris, qui ad ornatum … Hofmann J. Lexicon universale
HAERES — I. HAERES Dea, cui vett. post acceptam hereditatem rem divinam faciebant. Festus. II. HAERES an ex haerendo in hereditate, an ex Hebr. possidere, an ab aere, an ab hero, quod herus fiat, dominio in se translato? dictus, ante Solonem, extra gentem … Hofmann J. Lexicon universale
FRUMENTUM — a fruendo, sicut fructus et fruges, quae vocabula licet non raro confundantur, Eruditis tamen non idem plane denotant, ut dictum. De inventione eius usuqueve sacro quoqueve iam vidimus. Ut vero hominum victui inserviret, comminuebatur in pila,… … Hofmann J. Lexicon universale
VESTIS — primi hominis innocentia fuit, cui postquam iniquitas successit, vidit se nudum esse, et consutis foliis fecit sibi subligacula, Genes. c. 3. v. 7. ut sic membris minime honestis honorem circumponeret, prout loquitur Paulus 1. Corinth. c. 12. v.… … Hofmann J. Lexicon universale
CADAVERUM Cura — apud Romanos Graecosque. Corpus defuncti, postquam sollenni ritu oculi eius clausi essent, per intervalla conclamabatur primo, quod apud Graecos fiebat magnô aeneorum vasorum fragore, an ad Lemures Furiasque accendas, an ad iacentem, si forte… … Hofmann J. Lexicon universale
IMAGINES — I. IMAGINES in Gentilium religione multi usûs, qui tamen non apud omnes eorum semper viguit. Nam fuêre, qui urcumque Numina colentes varia, aut Solem saltem sub variis nominibus, neque atas, neque statuas Imag insque ullas eorum hab uêre, nec… … Hofmann J. Lexicon universale
PARAPLASMATA — Graece παραπλάσματα, dicebantur frustula ex cera, quae Critici antiqui locis dubiis, de quibus amplius quaerendum esset, aut notabilibus adfingebant: Hesych. Παραπλάσματα τὰ κηρία τὰ ἐπιτιθέμενα τοῖς ξητήμασιν εν τοῖς βιβλίοις. Et alibi,… … Hofmann J. Lexicon universale