Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

aerarium

  • 61 subsigno

    sub-sīgno, āvī, ātum, āre, I) unten verzeichnen, unten hinsetzen, notas, Plin.: Ciceronis sententiam, Plin. – II) übtr.: 1) verzeichnen, in das Buch eintragen, praedia apud aerarium, Cic. Flacc. 80. – 2) durch eine unterschriebene und besiegelte Urkunde, also urkundlich verpfänden, a) eig.: iugera tria pro amico ad aerarium, Parid. epit. Val. Max. 4, 4, 7 Kempf.: praedia, Inscr.: res pro cautela litis, Cod. Iust.: facultates eorum, quae subsignatae sunt fisco, ICt. – b) übtr., verbürgen, gleichs. Brief und Siegel auf etwas geben, fidem pro moribus alcis, Plin. ep.: id iam nunc apud te subsigno, Plin. ep.

    lateinisch-deutsches > subsigno

  • 62 ausplündern

    ausplündern, diripere (Feindes Gebiet und Besitz, auch den Feind selbst, zerstören, verheeren, plündern, in guter Prosa nur als milit. t. t.).compilare. expilare (plündernd berauben). – spoliare. despoliare. exspoliare (übh. berauben). – depeculari (bestehlen, verächtlich für »ausplündern«). – depopulari (verheeren, Gegenden etc.). – rein au., exhaurire, exinanire. uudum atque inanem reddere (ausleeren, ein Haus etc.); everrere et extergēre (auskehren u. auswischen, scherzh. = rein ausplündern, z. B. fanum); spoliare expilareque; spoliare et depecu lari. – au. lassen, diripiendum od. praedae dare, von jmd., alci: die Staatskasse au., aerarium expilare, depeculari: rein, aerarium exinanire, exhaurire: das Land au., auch praedam ex agris rapere od. agere (ag. in Hinsicht auf das Vieh). – Ausplündern, das, - ung, die, direptio (das zerstörende Plündern). – expilatio (das beraubende). – depopulatio (das verheerende).

    deutsch-lateinisches > ausplündern

  • 63 Gemeindeglied

    Gemeindeglied, civis. – einer Munizipalstadt, municeps. Gemeindegut, commune. – ager publicus. agri publici (das Gemeindeland). – Gemeindehaus, curia. Gemeindekasse, aerarium publicum; im Zshg. bl. aerarium od. bl. publicum (Staatskasse). – aus d. G., de publico (z.B. impensam praestare); publice (z.B. efferri).Gemeindekosten, auf, de publico (z.B. convivari); publice (z.B. efferri). Gemeindeland, ager publicus; agri publici. Gemeinderat, senatus (als Kollegium). – senatores (die einzelnen Mitglieder). – decuriones (die einzelnen Mitglieder des G. in einer Munizipalstadt). – Gemeindetrift, ager compascuus (im Plur. auch compascua publica, ōrum,n. pl. od. umschr. pascua, quae in communi depascuntur). – im Walde, populi saltus.

    deutsch-lateinisches > Gemeindeglied

  • 64 Gemeindevermögen

    Gemeindevermögen, pecunia populi. – aerarium publicum, im Zshg. bl. aerarium (die Gemeindekasse, w. vgl.).

    deutsch-lateinisches > Gemeindevermögen

  • 65 Kasse

    Kasse, thēca nummaria. arca nummaria, gew. im Zshg. bl. arca (der Geldkasten, die Schatulle übh.). – loculi (die Fächer eines Geldkastens, die Schatulle, auch eines Fürsten, z.B. Domitiani; s. »Beutel« die Synon.). – pecunia collecta (das aufgesammelte Geld, z.B. einer Schulkasse). – fiscus (des Fürsten, die Schatulle, Ggstz. aerarium, Kaiszt.). – aerarium (Kasse des Staates [Ggstz. fiscus, s. vorh.]; auch eines Privatmannes mit dem Zus. privatum). – eigene, besondere K., s. Privatkasse: gemeinschaftliche K., arca communis. – die K. öffnen, aufschließen; thecam nummariam retegere: gemeinschaftliche K. machen, pecunias in commune conferre: bei K. sein, habere argentum od. pecuniam: nicht bei K. sein, imparatum esse a pecunia; nummos numeratos non habere.

    deutsch-lateinisches > Kasse

  • 66 leer

    leer, I) eig.: inanis (leer, in od. auf dem nichts ist). – nudus (bloß, entblößt, feiner nötigen Zierde entbehrend). – vacuus (leer od. ledig geworden, -gelassen); verb. nudus atque inanis; vacuus atque nudus. – vastus (öde, verödet, wüste u. leer, v. Örtl.). – desertus (von den Einwohnern verlassen, von Örtl.); verb. vastus ac desertus (z.B. urbs); desertus et vastus (z.B. ager). – purus (rein, nicht bemalt, nicht verziert). – epōtus (ausgetrunken, z.B. amphora). – leer von etw., vacuus alqā re u. ab alqa re; nudus alqā re. – ein l. Haus, domus inanis (in dem übh. nichts ist); domus vacua (ein unbesetztes, unbewohntes): ein l. Pferd, equus inanis (auf dem kein Reiter u. auch kein Sattel oder übh. kein Gepäck ist); equus vacuus (ein Pferd, das feiner Bürde ledig geworden, das z.B. feinen Reiter abgeworfen hat). – ein l. Blatt, tabella oder charta inanis (ein Blatt, auf dem nichts steht übh.); tabella oder charta vacua (ein noch leeres Blatt, das aber noch voll geschrieben etc. werden kann oder soll). – eine l. Straße, via occursu hominum vacua. – l. bei etw. ausgehen, nihil auferre.leer sein, -stehen, inanem esse; vacuum esse; vacare (z.B. tota domus superior vacat, steht leer). – die Rhe torenschulen stehen od. find leer, in rhetorum scholis solitudo est. – leer fein von etwas, vacare, vacuum esse (ab) alqa re. leer machen, exinanire (eine Sache von ihrem ganzen Inhalte leer machen, dann bes. »ausleeren« = ausplündern, z.B. domos). – nudum atque inanem reddere (ausleeren = ausplündern, z.B. domum). – vacuum facere vacuefacere (eine Sache ihres Inhalts ent [1569] ledigen, z.B. ein Faß; dann auch = ausräumen, z.B. ein Haus, eine Wohnung, damit ein anderer hineinziehen kann). – exonerare (ausladen, z.B. ein Schiff, einen Wagen, auch den Leib). – exhaurire (ausschöpfen, austrinken, z.B. einen Becher, poculum; dann auch = ausplündern, z.B. aerarium). – exsiccare (austrocknen, scherzh. statt austrinken, z.B. lagoenas). – everrere et extergēre (auskehren u. auswischen, scherzhaft für rein ausplündern, z.B. fanum). – expilare (ausplündern, z.B. aerarium). – vastare (verwüsten, z.B. agros). – die Felder l. machen, ex agris demetere fruges atque percipere. leer lassen, inanem relinquere (so daß nichts darauf- oder hineinkommt). – vacuum relinquere (so daß noch etwas darauf- oder hineinkommen kann, z.B. ein Blatt, tabellam, um später etw. darauf zu schreiben: eine Bank, subsellium, damit sich später Kommende daraufsetzen können). – purum relinquere (rein lassen, nicht bemalen, nicht verzieren, z.B. spatia). – II) uneig.: inanis (gehaltlos, von Dingen, z.B.verba, nomen, verborum sonitus: u. spes; gehaltlos, aber von sich eingebildet, v. Menschen). – vanus (gehaltlos u. ohne Grund, v. Dingen, z.B. spes). – omnium rerum rudis (ohne alle Kenntnisse, von Menschen). – l. Gepränge, pompa.

    deutsch-lateinisches > leer

  • 67 Privatangelegenheit

    Privatangelegenheit, res privata od. domestica od. domestica et privata. – in Pr., rei privatae causā (z.B. Samum venire); utilitate privatā (im Privatinteresse, z.B. advenire).Privataudienz; z.B. jmdm. eine Pr. geben, ad secretum sermonem alqm sevocare: jmd. um eine Pr. bitten, petere ab alqo, ut sibi secreto cum eo agere liceat: eine Pr. erhalten, secretum nancisci; intra cubiculum audiri. Privatbesitzung, res privata (im allg.). – domus privata (Privathaus, w. vgl.). – ager privatus. agri privati (Privatländerei). – Privatbeutel, privatum alcis aerarium. – loculi peculiares alcis, auch bl. loculi alcis. – der Br. bes Kaisers, fiscus (Ggstz. aerarium, die Staatskasse): aus seinem Pr., de suo privato aerario (z.B. dare alci salarium); vgl. »aus eigenem Beutel« unter »Beutel«: in jmds. Pr. fließen, in alcis loculos converti.

    deutsch-lateinisches > Privatangelegenheit

  • 68 beneficium

    bĕnĕfĭcĭum, ĭi, n.    - la forme benificium se trouve dans des inscriptions et chez certains auteurs, par ex. Sall. C. 9, 5 ; 31, 7 ; 54, 2. [st1]1 [-] bienfait, service, faveur.    - monumentum scelerum, non beneficiorum, Cic. Verr. 4, 139: un monument qui rappelait des crimes, non des services rendus.    - accipere beneficium, Cic. Off. 1, 56, etc.: recevoir un bienfait.    - dare, reddere beneficium, Off. 1, 48: accorder, rendre un bienfait.    - apud aliquem beneficium ponere, Cic. Fam. 13, 26, 4 (13, 54) ; beneficium collocare, Off. 2, 71, etc.: placer un bienfait sur qqn, obliger qqn.    - in aliquem beneficium conferre, Cic. Off. 1, 45: rendre un service à qqn, obliger qqn.    - aliquem beneficio obligare, Cic. Q. 3, 1, 16: lier qqn par un bienfait.    - beneficio adligari, Cic. Planc. 81: être lié par un bienfait.    - beneficio complecti, Cic. Planc. 82: s'attacher qqn par des bienfaits.    - beneficiis quam plurimos adficere, Cic. Off. 2, 63: rendre au plus grand nombre de personnes qu'il se pourra des services.    - beneficio alicujus uti, Cic. Att. 15, 10 (15, 12, 1): accepter les bienfaits (les services) de qqn, profiter des faveurs de qqn.    - beneficium erga aliquem Cic. Cul. 7, etc., in aliquem Cic. Flacc. 25, etc.: bienfait (service) à l'égard de qqn.    - in beneficio aliquid petere, Cic. Verr. 3, 44: demander qqch à titre de faveur.    - hoc vix ab Apronio in summo beneficio impetratum est, Cic. Verr. 3, 115: on l'obtint à peine d'Apronius comme une insigne faveur.    - meo beneficio, Cic. Cat. 2, 18: grâce à moi.    - beneficio populi Romani, Cic. Verr. 5, 163: par la faveur du peuple romain.    - anuli beneficio, Cic. Off. 3, 38: à la faveur de l'anneau (grâce à l'anneau).    - beneficio sortium, Caes. BG. 1, 53, 7: grâce aux sorts. [st1]2 [-] [officielt] faveur, distinction.    - beneficium populi Romani, Cic. Mur. 2: la faveur du peuple romain [= le consulat].    - summis populi beneficiis usus, Cic. Par. 38: ayant obtenu les plus hautes faveurs du peuple.    - conservate populi Romani beneficium, reddite rei publicae consulem, Cic. Mur. 90: ne détruisez pas l'effet de la faveur du peuple romain, rendez à la république son consul.    - cooptatio collegiorum ad populi beneficium transferebatur, Cic. Lael. 96: au droit des collèges sacerdotaux de se compléter par cooptation se substituait la nomination par la faveur du peuple.    - beneficia petere, Cic. Off. 2, 67, solliciter les faveurs (les places).    - commeatus a senatu peti solitos beneficii sui fecit, Suet. Claud. 23: il fit dépendre de sa faveur l'octroi des congés, qu'on demandait d'habitude au sénat. [st1]3 [-] faveurs, gratifications, avancement.    - in beneficiis ad aerarium delatus est, Cic. Arch. 11: au titre des gratifications, son nom fut envoyé au trésor. --- cf. Fam. 5, 20, 6.    - huic ego neque tribunatum neque praefecturam neque ullius beneficii certum nomen peto, Cic. Fam. 7, 5, 3: ce que je te demande pour lui, ce n'est ni un grade de tribun militaire ni un commandement ni aucune faveur spécifiée. [st1]4 [-] faveur, privilège.    - liber beneficiorum ou beneficium: le livre des gratifications impériales (livre où étaient enregistrées les concessions des terres du domaine public). --- Hyg. Limit. Const. p. 193 Goes.; Arcad. ib. p. 260.    - beneficium anulorum, Dig. 48, 7, 42: privilèges de l'ordre équestre. --- Dig. 3, 3, 18; 29, 1, 3.    - beneficium liberorum: exemption accordée à ceux qui avaient un certain nombre d'enfants. --- Suet. Claud. 15; Dig. 49, 8, 1, § 2.
    * * *
    bĕnĕfĭcĭum, ĭi, n.    - la forme benificium se trouve dans des inscriptions et chez certains auteurs, par ex. Sall. C. 9, 5 ; 31, 7 ; 54, 2. [st1]1 [-] bienfait, service, faveur.    - monumentum scelerum, non beneficiorum, Cic. Verr. 4, 139: un monument qui rappelait des crimes, non des services rendus.    - accipere beneficium, Cic. Off. 1, 56, etc.: recevoir un bienfait.    - dare, reddere beneficium, Off. 1, 48: accorder, rendre un bienfait.    - apud aliquem beneficium ponere, Cic. Fam. 13, 26, 4 (13, 54) ; beneficium collocare, Off. 2, 71, etc.: placer un bienfait sur qqn, obliger qqn.    - in aliquem beneficium conferre, Cic. Off. 1, 45: rendre un service à qqn, obliger qqn.    - aliquem beneficio obligare, Cic. Q. 3, 1, 16: lier qqn par un bienfait.    - beneficio adligari, Cic. Planc. 81: être lié par un bienfait.    - beneficio complecti, Cic. Planc. 82: s'attacher qqn par des bienfaits.    - beneficiis quam plurimos adficere, Cic. Off. 2, 63: rendre au plus grand nombre de personnes qu'il se pourra des services.    - beneficio alicujus uti, Cic. Att. 15, 10 (15, 12, 1): accepter les bienfaits (les services) de qqn, profiter des faveurs de qqn.    - beneficium erga aliquem Cic. Cul. 7, etc., in aliquem Cic. Flacc. 25, etc.: bienfait (service) à l'égard de qqn.    - in beneficio aliquid petere, Cic. Verr. 3, 44: demander qqch à titre de faveur.    - hoc vix ab Apronio in summo beneficio impetratum est, Cic. Verr. 3, 115: on l'obtint à peine d'Apronius comme une insigne faveur.    - meo beneficio, Cic. Cat. 2, 18: grâce à moi.    - beneficio populi Romani, Cic. Verr. 5, 163: par la faveur du peuple romain.    - anuli beneficio, Cic. Off. 3, 38: à la faveur de l'anneau (grâce à l'anneau).    - beneficio sortium, Caes. BG. 1, 53, 7: grâce aux sorts. [st1]2 [-] [officielt] faveur, distinction.    - beneficium populi Romani, Cic. Mur. 2: la faveur du peuple romain [= le consulat].    - summis populi beneficiis usus, Cic. Par. 38: ayant obtenu les plus hautes faveurs du peuple.    - conservate populi Romani beneficium, reddite rei publicae consulem, Cic. Mur. 90: ne détruisez pas l'effet de la faveur du peuple romain, rendez à la république son consul.    - cooptatio collegiorum ad populi beneficium transferebatur, Cic. Lael. 96: au droit des collèges sacerdotaux de se compléter par cooptation se substituait la nomination par la faveur du peuple.    - beneficia petere, Cic. Off. 2, 67, solliciter les faveurs (les places).    - commeatus a senatu peti solitos beneficii sui fecit, Suet. Claud. 23: il fit dépendre de sa faveur l'octroi des congés, qu'on demandait d'habitude au sénat. [st1]3 [-] faveurs, gratifications, avancement.    - in beneficiis ad aerarium delatus est, Cic. Arch. 11: au titre des gratifications, son nom fut envoyé au trésor. --- cf. Fam. 5, 20, 6.    - huic ego neque tribunatum neque praefecturam neque ullius beneficii certum nomen peto, Cic. Fam. 7, 5, 3: ce que je te demande pour lui, ce n'est ni un grade de tribun militaire ni un commandement ni aucune faveur spécifiée. [st1]4 [-] faveur, privilège.    - liber beneficiorum ou beneficium: le livre des gratifications impériales (livre où étaient enregistrées les concessions des terres du domaine public). --- Hyg. Limit. Const. p. 193 Goes.; Arcad. ib. p. 260.    - beneficium anulorum, Dig. 48, 7, 42: privilèges de l'ordre équestre. --- Dig. 3, 3, 18; 29, 1, 3.    - beneficium liberorum: exemption accordée à ceux qui avaient un certain nombre d'enfants. --- Suet. Claud. 15; Dig. 49, 8, 1, § 2.
    * * *
        Beneficium. Terent. Un bienfaict, Plaisir, Grace, Gratuité, Benefice, Octroy.
    \
        Accipere beneficium. Terent. Recevoir un plaisir, ou bienfaict.
    \
        Afficere aliquem beneficio. Cic. Faire un plaisir à quelcun.
    \
        Beneficium bene collocare. Cic. Faire plaisir à un homme qui le vault, et qui n'est point ingrat.
    \
        Beneficia alicuius comedere. Cic. Despendre et manger les dons et les biens qu'on a receu d'aucun.
    \
        Complecti aliquem beneficio. Cic. Luy faire plaisir, ou quelque bien.
    \
        Conferre beneficium in aliquem. Cic. Luy faire plaisir.
    \
        Dare beneficium, pro Conferre. Cic. Faire plaisir.
    \
        Magna mihi debebat beneficia. Caelius Ciceroni. Il estoit fort tenu à moy pour plusieurs grands plaisirs que je luy avoye faicts.
    \
        Beneficii sui rem aliquam facere. Suet. Commeatus a Senatu peti solitos beneficii sui fecit. Il en retint à soy le don.
    \
        Habere beneficium ab aliquo. Cic. Recevoir plaisir ou bienfaict d'aucun.
    \
        Parere sibi beneficium. Terent. Vt solidum parerem hoc mihi beneficium. A fin d'acquerir le loz d'avoir faict un plaisir entier.
    \
        In loco beneficii petere aliquid. Cic. Requerir aucun d'un plaisir.
    \
        Beneficium ponere apud aliquem. Cic. Faire plaisir à un homme qui le vault, et le scaura bien rendre, qui le revauldra.
    \
        Reddere beneficium. Quintil. Rendre le plaisir, Revaloir à aucun le bienfaict ou plaisir que nous avons receu de luy.
    \
        Soluere beneficium. Cic. Rendre le plaisir.
    \
        Tribuere beneficium. Cic. Faire plaisir.
    \
        Tueri suum beneficium. Cic. Entretenir.
    \
        Vti peruerse Dei beneficio. Cic. Abuser des dons et graces de Dieu.
    \
        Meo beneficio. Cic. Par mon moyen, Par l'amour de moy.

    Dictionarium latinogallicum > beneficium

  • 69 cuniculus

    cŭnīcŭlus (cŭnīclus), i, m. [st2]1 [-] lapin. [st2]2 [-] trou de lapin, terrier. [st2]3 [-] conduit souterrain, souterrain, cavité souterraine, conduit, cavité, creux. [st2]4 [-] galerie de mine, mine, sape. [st2]5 [-] au fig. et au plur. moyens détournés.    - [gr]gr. κόνικλος (κύνικλος).    - mollior cuniculi capillo, Catul.: plus mou qu'un poil de lapin.    - gaudet in effossis habitare cuniculus antris; monstravit tacitas hostibus ille vias, Mart.: le lapin aime loger dans des terriers creusés; c'est lui qui a enseigné aux ennemis l'art de faire des sapes secrètes.    - agere cuniculos ad aerarium, Cic. Off. 3: creuser un souterrain pour arriver au trésor public.    - ad interiorem murum cuniculis pervenire, Liv. 31: atteindre l'intérieur du mur par des galeries souterraines.    - est animadversum fumare aggerem, quem cuniculo hostes succenderant, Caes. BG. 7: on remarqua qu’une fumée s’élevait de la terrasse; l’ennemi y avait mis le feu par une mine.    - cuniculis oppugnare, Cic. Agr. 1: attaquer par des moyens détournés.
    * * *
    cŭnīcŭlus (cŭnīclus), i, m. [st2]1 [-] lapin. [st2]2 [-] trou de lapin, terrier. [st2]3 [-] conduit souterrain, souterrain, cavité souterraine, conduit, cavité, creux. [st2]4 [-] galerie de mine, mine, sape. [st2]5 [-] au fig. et au plur. moyens détournés.    - [gr]gr. κόνικλος (κύνικλος).    - mollior cuniculi capillo, Catul.: plus mou qu'un poil de lapin.    - gaudet in effossis habitare cuniculus antris; monstravit tacitas hostibus ille vias, Mart.: le lapin aime loger dans des terriers creusés; c'est lui qui a enseigné aux ennemis l'art de faire des sapes secrètes.    - agere cuniculos ad aerarium, Cic. Off. 3: creuser un souterrain pour arriver au trésor public.    - ad interiorem murum cuniculis pervenire, Liv. 31: atteindre l'intérieur du mur par des galeries souterraines.    - est animadversum fumare aggerem, quem cuniculo hostes succenderant, Caes. BG. 7: on remarqua qu’une fumée s’élevait de la terrasse; l’ennemi y avait mis le feu par une mine.    - cuniculis oppugnare, Cic. Agr. 1: attaquer par des moyens détournés.
    * * *
        Cuniculus, pen. corr. Varro. Un connin, ou Counil.
    \
        Cuniculus. Caes. Une taniere, Un creux soubz terre, Un clapier, Une mine.
    \
        Cuniculis oppugnare, per translationem. Cic. Par finesse et tromperies.
    \
        Agere cuniculos. Caesar. Miner.
    \
        Cuniculis hostium cuniculos excipere. Liu. Contreminer.
    \
        Cuniculus pro Canali. Plin. Un tuyau, ou conduict, Canal.

    Dictionarium latinogallicum > cuniculus

  • 70 indignor

    indignor, āri, ātus sum [indignus] [st2]1 [-] s’indigner, être indigné. [st2]2 [-] rejeter comme indigne, dédaigner, repousser. [st2]3 [-] rendre odieux. [st2]4 [-] irriter, aggraver, envenimer.    - arch. inf. indignarier, Lucr. 3, 870.    - indignari quod: s'indigner de ce que.    - indignans quod, Caes. indignans si, Curt.: furieux de voir que...    - indignari aliquid: s'indigner de qqch.    - indignari de aliqua re: s'indigner à propos de qqch.    - nimium cito ait me indignari de tabulis, Cic. Com. 5: il dit que je suis trop prompt à m'indigner à propos de ses registres.    - indignari + prop. inf.: s'indigner de ce que, s'indigner de voir que, trouver révoltant que.    - indignabamini aerarium expilari, Sall.: vous vous indigniez de voir le trésor mis au pillage.    - indignari + inf.: s'indigner de.    - non indignabere vinci, Ov.: tu ne t'indigneras pas d'être vaincu.    - facti indignandi causā, Cic.: pour rendre le fait plus révoltant.    - post-class. indignari alicui rei: s'indigner de qqch.    - contaminationi non indignari, Dig. 48, 5, 2: ne pas s'indigner d'une souillure.    - ne tumentia indignentur, C.-Aur. Acut. 3, 3, 13.: pour ne pas aggraver les enflures.
    * * *
    indignor, āri, ātus sum [indignus] [st2]1 [-] s’indigner, être indigné. [st2]2 [-] rejeter comme indigne, dédaigner, repousser. [st2]3 [-] rendre odieux. [st2]4 [-] irriter, aggraver, envenimer.    - arch. inf. indignarier, Lucr. 3, 870.    - indignari quod: s'indigner de ce que.    - indignans quod, Caes. indignans si, Curt.: furieux de voir que...    - indignari aliquid: s'indigner de qqch.    - indignari de aliqua re: s'indigner à propos de qqch.    - nimium cito ait me indignari de tabulis, Cic. Com. 5: il dit que je suis trop prompt à m'indigner à propos de ses registres.    - indignari + prop. inf.: s'indigner de ce que, s'indigner de voir que, trouver révoltant que.    - indignabamini aerarium expilari, Sall.: vous vous indigniez de voir le trésor mis au pillage.    - indignari + inf.: s'indigner de.    - non indignabere vinci, Ov.: tu ne t'indigneras pas d'être vaincu.    - facti indignandi causā, Cic.: pour rendre le fait plus révoltant.    - post-class. indignari alicui rei: s'indigner de qqch.    - contaminationi non indignari, Dig. 48, 5, 2: ne pas s'indigner d'une souillure.    - ne tumentia indignentur, C.-Aur. Acut. 3, 3, 13.: pour ne pas aggraver les enflures.
    * * *
        Indignor, indignaris, indignari. Cic. Se courroucer et marrir, Sedespiter, Estre indigné.
    \
        Indignor, cum accusatiuo. Quintil. Quidam indignantur imperia. Refusent et ne veulent point, etc.
    \
        Pontem indignatus Araxes. Virgil. Le fleuve Araxes sur lequel le roy Xerxes essaya de faire un pont, mais le fleuve ne le voulut endurer, et par son impetuosité renversa tout.
    \
        Preces indignari. Stat. Estre marri d'estre prié de quelque chose.
    \
        Indignor, cum infinitiuo. Lucanus, - indignatus apertum Fortunae praebere caput. Indigné et marri de, etc.

    Dictionarium latinogallicum > indignor

  • 71 subsigno

    subsigno, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] inscrire au bas, inscrire à la suite. [st2]2 [-] signer, promettre ou engager par sa signature, donner comme garantie, offrir en garantie. [st2]3 [-] consigner, enregistrer, inscrire (sur les registres). [st2]4 [-] prendre l'engagemment formel de, répondre de.    - facultates eorum, quae subsignatae sunt fisco, Dig.: leurs biens qui sont engagés au fisc.    - (praedia) subsignare apud aerarium, Cic. Fl.: enregister les terres au trésor.    - id apud te subsigno, Plin.-jn.: j'en prends avec toi l'engagement formel.    - subsignare fidem pro, Plin.-jn.: donner sa parole pour...
    * * *
    subsigno, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] inscrire au bas, inscrire à la suite. [st2]2 [-] signer, promettre ou engager par sa signature, donner comme garantie, offrir en garantie. [st2]3 [-] consigner, enregistrer, inscrire (sur les registres). [st2]4 [-] prendre l'engagemment formel de, répondre de.    - facultates eorum, quae subsignatae sunt fisco, Dig.: leurs biens qui sont engagés au fisc.    - (praedia) subsignare apud aerarium, Cic. Fl.: enregister les terres au trésor.    - id apud te subsigno, Plin.-jn.: j'en prends avec toi l'engagement formel.    - subsignare fidem pro, Plin.-jn.: donner sa parole pour...
    * * *
        Subsigno, subsignas, subsignare. Plin. iunior. Soubsigner, Escrire au dessoubs.
    \
        Facultates subsignatae fisco. Callistratus. Seellees et inventoriees à la requeste du procureur du Roy.

    Dictionarium latinogallicum > subsigno

  • 72 suppleo

    supplĕo, ēre, plēvi, plētum - tr. - [st2]1 [-] remplir à nouveau, compléter, remettre au complet, ajouter (pour compléter). [st2]2 [-] remplacer (ce qui manque), réparer les pertes, suppléer, combler les vides de, compléter les effectifs.    - fiscellam supplere,Cato, R. R. 88: remplir une corbeille à mesure qu'elle se vide.    - inania moenia supplere, Ov.: repeupler des villes désertes.    - aerarium supplere, Tac.: remplir le trésor (épuisé).    - damna exercitus supplere, Tac.: réparer les pertes d'une armée.    - exercitum junioribus supplere, Just. 12: compléter l'effectif d'une armée avec de jeunes recrues.
    * * *
    supplĕo, ēre, plēvi, plētum - tr. - [st2]1 [-] remplir à nouveau, compléter, remettre au complet, ajouter (pour compléter). [st2]2 [-] remplacer (ce qui manque), réparer les pertes, suppléer, combler les vides de, compléter les effectifs.    - fiscellam supplere,Cato, R. R. 88: remplir une corbeille à mesure qu'elle se vide.    - inania moenia supplere, Ov.: repeupler des villes désertes.    - aerarium supplere, Tac.: remplir le trésor (épuisé).    - damna exercitus supplere, Tac.: réparer les pertes d'une armée.    - exercitum junioribus supplere, Just. 12: compléter l'effectif d'une armée avec de jeunes recrues.
    * * *
        Suppleo, supples, suppleui, suppletum, pe. prod. supplere. Plin. iunior. Supplier et amender la faulte de quelque chose par une autre, Remplir d'un autre lieu ce qu'il default en quelque endroict.
    \
        Librum imperfectum supplere. Sueton. Parfaire.
    \
        Si foetura gregem suppleuerit. Virgil. Si j'ay autant d'agneaulx que de brebis.
    \
        Legiones vel exercitum supplere. Liu. Fournir.
    \
        Remis Zephyros supplere cadentes. Stat. A force d'avirons supplier le default des vents, A force de ramer, faire ce que les vents debvoyent faire.
    \
        Bibliothecam supplere. Cic. Parfournir.
    \
        Vsum prouinciae supplere. Cic. Bailler ce qui est necessaire pendant qu'on est en la province.
    \
        Supplere. Cicero. Aider à un autre, Prendre la parolle pour luy, quand il ne scait pas respondre.
    \
        Supplere. Cato. Remplir.

    Dictionarium latinogallicum > suppleo

  • 73 аэрарий

    м.
    * * *
    n
    gener. aerarium

    Diccionario universal ruso-español > аэрарий

  • 74 condo

    con-do, didī, ditum, ere, I) zusammentun = zusammenfügen, anlegen, gründen, erbauen, stiften, a) auf mater. Wege, ein Bauwerk, eine Stadt, Pflanzstadt usw., aram, Liv. (u. im Bilde, templa sibi et aras penetralibus initiatorum mentibus [im innersten Herzen] c., Auson.): opus, Liv.: arcem, Verg.: moenia, Verg. u. Iustin. – bes. = κτίζειν, eine Stadt od. Pflanzstadt, oppidum, Varr. LL. u. Hor.: urbem ex nomine alcis, Iustin.: urbem Romam, Cic.: u. (bei Zeitangaben) ante Romam conditam, post Romam conditam, Cic.: ab condita urbe Roma ad captam, Liv.: a condita urbe, Val. Max.: a condita urbe usque ad annum centesimum et quinquagesimum, Val. Max.: a (ab) condito aevo, seit Erschaffung der Welt, Plin. – c. locum, Hor.: colonias, Vell.: insulam... Gades, ansiedeln, Vell.: u. so Ascensanas Sibosque, Iustin. – Partiz. subst., condentes, ium, m., die Gründer, Solin. 25, 17. – b) auf nicht rein mater. Wege, α) übh. = gründen, stiften, schaffen, erschaffen, aufbringen, einrichten, auf- od. feststellen, begründen, civitates c. novas aut conservare conditas, Cic.: imperium, Flor.: regna, Iustin.: Romanam gentem, Verg. (vgl. Romani peste orbis terrarum conditi, deren Macht zum Verderben des E. gegründet ist, Sall. fr.): genus hominum, Iustin.: ex nomine ducis gentes Raetorum, Iustin. – c. collegium ad id novum,
    ————
    Liv.: novam sectam, Plin.: c. militarem disciplinam artemque bellandi, Flor.: aurea saecula, Verg.: mores gentis, Curt.: morem ita, ut etc., Plin.: ius iurandum, Plaut.: potestatem per arma, begründen, Sall. fr.: unpers., naturā rerum conditum est, ut etc., Ulp. dig. 19, 5, 4. – insbes., als t. t. der Religionsspr., lustrum c., s. lustrum: c. portenta sua (v. den Göttern), bestätigen, in Erfüllung gehen lassen, Sil. 16, 126. – β) insbes., schriftlich abfassen, verfassen, carmen, Cic.: poëma Graecum, Cic.: satirae genus, Quint.: longas Iliadas, Prop.: historiam, Plin.: librum de alqa re, Plin. – c. carmina Chalcidico versu, in ch. V., Verg.: leges, Liv.: de moribus legibusque Lacedaemoniorum memoriam c., Gell.: memorias (v. Geschichtschreiber), Gell. – u. prägn. = darstellen, schildern, beschreiben, besingen, laudes alcis, Plin.: praecepta medendi, Plin.: bella, Verg.: immania Caesaris acta, Ov.: aliqua in hanc materiam, Quint.: haec Latino sermone, Plin.: festa numeris tuis (in den dir eigenen Rhythmen), Ov.: alqd annalibus (in den A.), Plin. – absol., Homero condente, Plin.
    II) eintun, wegtun, A) im allg. (in Prosa nachaug.), wohin od. wo einbringen, einstecken, eindrücken, einstoßen, m. Dat., m. in u. Akk. (wohin?), m. in od. sub u. Abl. od. (poet.) m. bl. Abl. (wo?), ea lana naturalibus conditur, Cels. 5, 21. – bes. α) feindlich eindrücken, einstoßen, venabulum urso, Mart.:
    ————
    ensem in pectus, Ov.: digitos in lumina, Ov.: alci ensem in pectore (adverso), Verg.: ensem in ore alcis, Verg.: ferrum adverso sub pectore, Verg.: telum iugulo vel pectore meo, Ov.: u. (im Bilde) stimulos alci in pectore caecos, Ov. – im Passiv condi = eindringen, nihil tam facile in corpus quam sagitta conditur eademque altissime insidit, Cels. 7, 5. no. 2. – β) (mediz. t. t.) vorgefallene Eingeweide, vorgetretene Knochen u. dgl. eintun = zurückbringen, reponieren, articulum, Cela.: prolapsa intestina, Cels.: plantarum ossa conduntur (Ggstz. prodeunt), Cels.
    B) insbes. 1) einbringen, einlegen, einstecken = in sichere Verwahrung-, in Sicherheit bringen, aufheben, aufbewahren, verwahren, sichern, bergen u. dgl. (Ggstz. promere), gew. m. Advv. od. m. in u. Akk. od (nicht bei Cic.) m. bl. Dat. (wohin?), m. in u. Abl. (bes. im Passiv u. dann auch m. Genet. loc. domi u. dgl.), m. sub u. Abl., m. bl. Abl., a) eig.: aurum intro, Plaut.: eo sortes, Cic.: vidulum intro in arcam, Plaut. fr.: minas viginti in crumenam, Plaut.: venenum in auream pyxidem, Suet.: lateres (Barren) argenti atque auri in aerarium, Varr. fr.: legem in aerarium, Suet.: libros in scriniis, in armariis, ICt.: sacra in doliolis, einpacken, Liv.: alqd in plumbeo vase, Plin.: litteras publicas in sanctiore aerario conditas habere, Cic. (vgl. opes velut sanctiore quodam aerario conditae, Quint.): alqd domi suae conditum
    ————
    iam putare, Cic.: u. im Bilde, consulatus iam domi conditus, das K., das man schon ganz sicher zu haben glaubte, Cic.: c. medicamentum vitro, Scrib.: libros Sibyllinos duobus forulis auratis sub Palatini Apollinis basi, Suet.; dah. im Bilde, quam ob rem Sibyllam quidem sepositam et conditam habeamus, lassen wir also die S. (= die sibyllin. Bücher) im Geheimfach unberührt liegen, Cic. – c. pecuniam, Cic.: omnem pecuniam mercandis agris, unterbringen, stecken in usw., Tac.: c. opes, Verg. u. Petr.: anulum, Plin.: pocula condita servare, Verg. – So nun bes. α) Früchte, Wein u. dgl., eintun, einbringen, einheimsen, bergen, aufheben, aufbewahren, aufspeichern u. dgl., fructus c. et reponere, Cic.: frumentum, Cic.: condita post frumenta, nach eingebrachter Ernte, Hor.: frugem, Augustin.: fruges, ICt.: messem, Tibull.: pabulum aridum in hiemem, Cato: quae agri efferant condita mandare vetustati, Cic.: proprio horreo quicquid de Libycis verritur areis, Hor.: u. (im Bilde) bonum in visceribus medullisque, aufspeichern, Cic. – c. vinum, Varr.: vindemias, Col.: mustum in dolium, Varr.: Sabinum testā levi, Hor.: mella amphoris, Hor. – sal cupis conditus, Frontin.: oleum conditum, aufgehobenes = altes (Ggstz. oleum viride, frisches), Suet. – u. Früchte einlegen, einmachen, lentiscum in acetum, Cato: ficus in orcas, Col.: corna condita in liquida faece, Ov. – Partiz. subst.,
    ————
    conditum, ī, n. u. gew. Plur. condita, ōrum, n., die eingetragenen Vorräte, das (gefüllte) Magazin, Sing. bei Paul. dig. 32, 1, 97: Plur. bei Spart. Hadr. 11, 1. Veget. mil. 4, 8. p. 132, 20 L. Amm. 2, 5, 10. u.a. Spät. – β) eine Waffe in der Scheide usw. verwahrend einstecken, gladium, Sen. u. Quint.: ensem, Hor.: pugionem rursus, Suet.: ferrum, Phaedr. – γ) leb. Wesen wohin eintun, legen, stecken, puerum in cunas, Plaut.: alqm vivum in arcam, Liv.: alqm in furnum pro rubido pane, Plaut. – bes. gegen Gefahren in Sicherheit bringen, bergen, se per omnes portas, Verg.: se in foliis (v. Vögeln), Verg.: se deserto in litore, Verg.: se in cunabula (v. jungen Bienen), Verg.: se portu alto (v. Schiffern), Verg. – examina corticibus cavis (v. Bienen), Verg.: Teucri optato conduntur alveo, bergen sich in usw., Verg. – u. verwahrend, gefangen haltend wohin einstecken, stecken, wo verwahren, alqm in pistrinum, Plaut.: alqm in carcerem, Cic. u. Liv.: alqm in vincula, in custodiam, Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 38, 7): eodem (ebendahin = in dasselbe Gefängnis) condi, Cic.: u. im Bilde, ni teneant rigidae condita bella serae, Ov. – δ) die Gebeine, Asche eines Toten, einen Leichnam beisetzen, bestatten, cineres in urnas, Suet.: reliquias ossaque alcis terrā, Verg.: corpora defunctorum in lapide sarcophago, Plin.: alqm in sepulcro, Cic.: alqm sepulcro, Verg.: alqm tumulo, Ov.: alqm humo (al. humi),
    ————
    Verg.: condi terrā (v. Pers.), Plin.: condi Ausoniā humo, Ov., in Tomitana humo, Ov. – u. bl. c. patrem, Phaedr.: mortuos cerā circumlitos, Cic.: corpora condere quam cremare e more Aegyptio, Tac.: rite manes, Plin. ep.: u. im Bilde, Alexandrum intemperantia bibendi condidit, brachte unter die Erde, Sen. ep. 83, 23. – Partiz. subst., conditi, ōrum, m., die Begrabenen, die Toten, prodire ab aggeribus (Gräbern) conditos, Arnob. 1, 46. – ε) c. fulgura publica, die vom Blitz getroffenen Gegenstände begraben (v. Haruspex), Iuven. 6, 587: Aruns dispersos fulminis ignes colligit et terrae (in die E.) maesto cum murmure condit, Lucan. 1, 606 sq. – b) übtr.: ut in seminibus vis inest earum rerum, quae ex iis progignuntur, sic in causis conditae sunt res futurae, liegen eingeschlossen, Cic. de div. 1, 128. – So nun bes. α) etw. in die Seele, in die Gedanken eintun, um es zu beherzigen, sich wohl zu merken, bewahren, teneo omnia; in pectore condita sunt, Plaut.: condita mente signa teneto, halte fest bewahrt in der Seele, Verg.: ista condenda in animum sunt, zu beherzigen, Sen.: vocem alcis memori aure, Ov.: mandata corde memori, Catull. – β) etw. v. seiner Tätigkeit ruhen machen od. lassen, vocem a contentione, Quint.: fera murmura, Prop.
    2) wegtun, zurücktun = dem Blicke entziehen, verbergen, verstecken, m. in od. sub u. Akk., od. m. bl. Dat. (wohin?), m. in od. sub u. Abl. u. m. bl.
    ————
    Abl., a) zurückziehend, zurücktreten lassend, entfernend, aliquot Numidarum turmas medio in saltu, Liv.: in silvis armatum militem, Curt.: aliquid vel lucri causā vel metus sub terra, Paul. dig.: caput inter nubila = hineinragen lassen, Verg.: se sub lectum, sich verkriechen (v. Pers.), Suet.: u. se in tenebras (v. Pers.), Sen.: se lacu alto (v. einem Flusse), Verg.: inanium ostrearum testis se c., Plin. – his mensibus pisces iacent speluncis conditi, Plin.: luna condita tenebris, Tac.: venae magis conditae (zurückliegende), venae intus conditae, Cels.: conditi oculi, tiefliegende (Ggstz. oculi prominentes), Plin.: ebenso oculi introrsus conditi, Sen. rhet. – bes. v. der untergehenden Sonne, sol et exoriens et cum se condet in undas, Verg.: cubiculum, in quo sol nascitur conditurque, Plin. ep. – u. dah. poet., sol refert conditque diem, Verg. – u. dav. übtr. v. Menschen, c. diem u. dgl., eine Zeit zurücklegen, verbringen (s. Schwarz Plin. pan. 80, 6. Döring Plin. ep. 9, 36, 4), saecula vivendo, Lucr.: diem cito, Plin. ep.: diem collibus in suis, Hor.: longos soles cantando, Verg.: noctem devexo cursu, Sil. – b) bedeckend, verdecken, zudecken, verbergen, α) v. bedeckenden Ggstde., bedecken, umhüllen, cutis condit glandem, Cels.: lunam condunt nubes, Hor.: condit natantia lumina somnus, Verg. – β) v. dem, der etw. mit einer Decke verdeckt: scuta latentia (d.i. ita ut lateant), Verg. – labentes
    ————
    oculos od. alcis lumina, zudrücken (im Tode), Ov. u. Prop.: u. so in aeternum conditi oculi, Apul. – membra inter frutices, Lucr.: caelum umbrā (v. Jupiter), Verg.: sub costis condi (v. der Milz), Cels.: volui eodem sub cortice condi, Ov.: arboris in frondes condita Myrrha novae, poet. = verwandelt, Prop.: sol conditus in nubem, Verg. – condere se ferro et aere, Prop. – u. übtr., iram, Tac.: iurgia sub tacita laetitia, Prop.: praecordia condita aperire, das verschlossene (verschwiegene) Herz (v. Bacchus), Hor. – c) ( wie ἀποκρύπτειν γην u. abscondere locum) hinter sich lassend, einen Ort aus dem Gesichte verlieren, einen Ort hinter sich lassen (v. Seefahrern), urbes, litora, Val. Flacc.: locum citā penitus carinā, Val. Flacc.; vgl. Burm. Val. Flacc. 2, 443.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > condo

  • 75 fiscus

    fiscus, ī, m. (viell. zu fidēlia), ein aus Binsen, Ruten usw. geflochtener Korb, I) zum Aufnehmen der Oliven beim Ölpressen, Col. 12, 52, 22 u. 54, 2: zur Aufnahme von Myrtenbeeren, Col. 12, 38, 7. – II) zum Aufbewahren des Geldes, A) übh., Geldkorb, Kasse, Cic. I. Verr. 1, 22. Cic. II. Verr. 3, 183. Phaedr. 2, 8, 2. Val. Max. 6, 2, 11. Sen. ep. 119, 5. Tac. ann. 1, 37. – meton., die Kasse = das Geld, Iuven. 14, 260. – B) insbes.: 1) eine öffentliche Kasse, Staatskasse, Staatsgelder, Cic. Verr. 3, 197; ad Q. fr. 3, 4, 5. Eutr. 3, 16. – 2) zur Kaiserzeit = die kaiserl. Privatkasse, der kaiserl. Schatz, die kaiserl. Einkünfte, die kaiserl. Zivilliste, der Fiskus (Ggstz. aerarium, die Staatskasse), Sen. de ben. 7, 3, 6. Suet. Vesp. 16, 3. Plin. pan. 36, 2. Tac. ann. 2, 48 u. hist. 1, 46 (vollst. fiscus privatus, Ggstz. aerarium publicum, Spart. Hadr. 7. § 7): Iudaicus, die Judensteuer, die in die kaiserliche Kasse floß, Suet. Dom. 12, 2.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > fiscus

  • 76 sanctus

    sānctus, a, um, PAdi. (v. sancio), I) heilig, unverletzlich, unantastbar, fanum Iunonis, Cic.: templum, Liv.: lucus, Ov.: tribuni plebis, Cic.: divi, Catull.: societas, Cic.: officium, Cic.: ius, Cic. u. Liv.: aerarium sanctius, s. aerarium (Bd. I, S. 197 a. E.): ut vestris etiam legionibus sanctus essem, Cic.: quod mihi est sanctius, Cic.: iura patriae sanctiora quam hospitii duxit, Nep. – II) heilig, ehrwürdig, göttlich, a) vom Göttlichen u. Erhabenen, stella Mercurii, Cic.: nomen poëtae, Cic.: dies, Hor.: oratio, feierliche, Quint.: sancti ignes, zu Ehren der Götter bei Opfern, Verg.: im Tempel der Vesta, Ov.: Osiris, Hor.: sanctius consilium, engerer Ausschuß des Senates, engerer Rat, Liv.: sanctissimum orbis terrae consilium, v. Senate, Cic.: sancte deorum, Verg.: vates sanctissima, v. der Sibylla, Verg.: sanctissime Imperator, erhabenster Kaiser, Plin. ep. – neutr. subst., α) übh.: omne sanctum non tanget, sie soll nichts Heiliges anrühren, Vulg. Levit. 12, 4. – β) das Heilige = der Tempel, in sancto quid facit aurum? Pers. 2, 69. – b) von Gottgefälligen, gottgefällig, fromm, unschuldig, sittlich rein, züchtig, tugendhaft, unsträflich, virgo, Vestalin, Hor.: manus, Val. Max.: mores, Iuven.: coniunx, Verg.: mulier sancti pudoris, Tibull.: nulla umquam res publica nec maior nec sanctior, Liv.: quod (genus orationis) quo fuerit gratius et sanc-
    ————
    tius, eindringlicher u. reiner, Quint.: Cato sanctus et innocens, Liv.: Luscius et Manilius naturā sancti et religiosi, Cic.: sanctius animal, v. Menschen, Ov.: nemo sanctior illo (viro), Cic.: homo sanctissimus, Cic. – neutr. subst., nihil veri, nihil sancti, kein Gefühl für Wahrheit, kein Sinn für Recht, Liv. 21, 4, 9. – vulg. santus, Corp. inscr. Lat. 5, 8136: Xanctus, Commodian. instr. 1, 35, 21 u. 2, 19, 21.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sanctus

  • 77 Saturnus

    Sāturnus, ī, m. (2. sero), I) ein einheimischer Gott der Latiner, der als Gott der Anpflanzung (a satu od. satione frugum) verehrt wurde u. die Ops (Erdgöttin) zur Gemahlin hatte. Später wurde er mit dem griechischen Kronos identifiziert u. vereinigte dessen Fabeln in sich; dah. ist er Vater des Jupiter, Pluto, Neptun, der Juno, Ceres, des Pikus usw.: unter seiner Regierung soll das goldene Zeitalter gewesen sein, Varro r. r. 3, 1, 5. Aur. Vict. orig. 1. § 1 u. 3. § 1 sqq. Macr. sat. 1, 7. § 14 sqq. Verg. Aen. 8, 319 sq. Ov. fast. 1, 235 u.a.: als Gott der Zeit, Cic. de nat. deor. 2, 64. Lact. 1, 12, 9. – In seinem Tempel zu Rom, am Fuße des Kapitols, war das aerarium (w. vgl.), in dem der öffentl. Schatz, das Staatsarchiv und die signa militaria aufbewahrt wurden, Macr. sat. 1, 8, 3. Suet. Claud. 24, 2. Plin. ep. 10, 3 (20), 1: Saturni aerarium, Solin. 1, 12. – Saturni sacra dies, der Samstag, Sonnabend, Tibull. 1, 3, 18. – Saturni stella, der Planet Saturn, Cic. de div. 1, 85 u.a.: ders. auch bl. Saturnus, Hor. carm. 2, 17, 23. – II) übtr., der Sonnengott der Phönizier u. ihrer Stammverwandten, der Baal, Moloch, Curt. 4, 3 (15), 23. – Dav.
    A) Sāturnālis, e, zu Saturnus gehörig, saturnalisch, festum, die Saturnalien (s. im folg.), Macr. sat. 1, 2, 15. – Gew. u. klass. nur subst., Sāturnālia,
    ————
    iōrum, ibus, n. (wegen des Genet. s. bes. Macr. sat. 1, 4, 5 sqq.), das Saturnusfest, die Saturnalien, ein vom 17. Dezember an gefeiertes allgemeines Freudenfest zum Andenken an die glückliche Regierung des Saturnus in Latium, an dem man einander Geschenke schickte, die Sklaven bei Tische von ihren Herren bedient wurden u. jedermann an Essen u. Trinken, öffentlichen Schauspielen u. dgl. sich ergötzte (s. bes. Fest. 325 [a], 6. Macr. sat. 1, 7, 18 sqq. Liv. 2, 21, 2. Varro LL. 6, 22), Cato r. r. 57, 2. Cic. ad Att. 5, 20, 1: io Saturnalia (heisa! juchheia, dudeldumdei!), rogo, mensis December est? Petron. 58, 2. – Das Fest dauerte mehrere Tage, wovon der erste hieß Saturnalia prima, Liv. 30, 36, 8: der zweite Saturnalia secunda, Cic. ad. Att. 13, 52, 1. Corp. inscr. Lat. 6, 2079 (Act. Arv. a. 119): der dritte Saturnalia tertia, Cic. ad Att. 5, 20, 5. – übtr., vestra Saturnalia, v. den feriae Matronales, weil an diesem Festtage die Hausfrauen u. Geliebten Geschenke erhielten u. die Frauen ihre Sklavinnen bewirteten (vgl. unter matronalis), Mart. 5, 84, 11. – Sprichw., non semper Saturnalia erunt, es ist nicht alle Tage Kirchweih, Freudentage dauern nicht ewig (man muß sich in sein Unglück fügen), Sen. apoc. 12, 2. – u. dav. Sāturnālicius, a, um, zum Saturnusfeste gehörig, tributum, das an diesem Feste geschickte Geschenk, Mart.: so auch nuces, versus, Mart.: und
    ————
    neutr. pl. subst., Saturnālia (sc. dona), Spart. Hadr. 17, 3. – B) Sāturnius, a, um, zu Saturnus gehörig, saturnisch, stella, Planet Saturnus, Cic.: sidera = Capricornus, Val. Flacc.: regna, das goldene Zeitalter, als Saturnus regierte, Verg.: arva od. tellus, Italien, weil Saturnus da regiert hat, Verg.: gens, die Italer, Ov.: mons, alter Name des kapitolinischen Berges, Varro LL., Solin. u. Iustin.: numerus, die alte italische (rauhe) Dichtkunst, Hor.: falx, des Saturnus, mit der er abgebildet wird, Ov.: Saturnius pater, v. Jupiter, Verg.: domitor maris, v. Neptun, Verg.: Iuno, Tochter des Saturnus, Verg.: virgo, Vesta, Tochter (nach anderen Mutter) des Saturnus, Ov.: proles, Sohn des Saturnus, von Pikus, Ov.: versus, der saturnische Vers, Fest. 325 (a), 12. Ter. Maur. 2502: u. so metrum, Diom. 512, 18. – subst., a) Sāturnius, iī, m., α) = Jupiter, Ov. u. Claud. – β) = Pluto, Ov. – b) Sāturnia, ae, f., α) = Juno, Verg. u. Ov. – β) die uralte Stadt des Saturnus auf dem kapitolinischen Berge, der sagenhafte Uranfang Roms, Verg. u.a.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Saturnus

  • 78 subsigno

    sub-sīgno, āvī, ātum, āre, I) unten verzeichnen, unten hinsetzen, notas, Plin.: Ciceronis sententiam, Plin. – II) übtr.: 1) verzeichnen, in das Buch eintragen, praedia apud aerarium, Cic. Flacc. 80. – 2) durch eine unterschriebene und besiegelte Urkunde, also urkundlich verpfänden, a) eig.: iugera tria pro amico ad aerarium, Parid. epit. Val. Max. 4, 4, 7 Kempf.: praedia, Inscr.: res pro cautela litis, Cod. Iust.: facultates eorum, quae subsignatae sunt fisco, ICt. – b) übtr., verbürgen, gleichs. Brief und Siegel auf etwas geben, fidem pro moribus alcis, Plin. ep.: id iam nunc apud te subsigno, Plin. ep.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > subsigno

  • 79 aerārius

        aerārius ī, m    a resident who pays a polltax, but cannot vote nor hold office. The censors could degrade citizens to this class; hence, aerarium alqm facere, L.: alqm in aerariis relinquere: qui te ex aerariis exemit.
    * * *
    I
    lowest class citizen, pays poll tax but cannot vote/hold office; coppersmith
    II
    aeraria, aerarium ADJ
    of/concerned with copper/bronze/brass; of coinage/money/treasury; penny-ante

    Latin-English dictionary > aerārius

  • 80 re-ferō

        re-ferō rettulī    (not retulī), relātus (rellātus, T.), referre, to bear back, bring back, drive back, carry back: nihil domum praeter os: ut naves eodem, unde erant profectae, referrentur, Cs.: me referunt pedes in Tusculanum, i. e. I feel a strong impulse to go: in decimum vestigia rettulit annum (victoria), V.: Ad nomen caput ille refert, looks back, O.: suumque Rettulit os in se, drew back, O.: ad Tyneta rursus castra refert, L: digitos ad frontem saepe, O.: pecunias in templum, Cs.: frumentum omne ad se referri iubet, Cs.: Caesaris capite relato, Cs.: cum sanguine mixta Vina refert moriens, spits out, V.—With pron reflex., to go back, return: Romam se rettulit: sese in castra, Cs.: se ad philosophiam: domum me Ad porri catinum, H.: se ob ora Fert refertque, flits to and fro, V.: causa, cur se sol referat. — Pass reflex., to return, arrive: sin reiciemur, tamen eodem paulo tardius referamur necesse est: classem relatam Nuntio, V.: a primā acie ad triarios sensim referebantur, L.—With pedem or (rarely) gradum, to go back, draw back, retire, withdraw, retreat: volneribus defessi pedem referre coeperunt, Cs.: ut paulatim cedant ac pedem referant, Cs.: cum pedes referret gradum, L.: fertque refertque pedes, paces to and fro, O.: pedem referens, V.: Feroque viso retulit retro pedem (viator), Ph.—To give back, give up, return, restore, pay back, pay in return, repay: pateram (subreptam): Par pro pari, tit for tat, T.: Ut puto, non poteras ipsa referre vicem, O.: pannum, H.—Of sound, to bring back, give back, return, answer, echo: (Saxum) eiulata Resonando mutum flebilīs voces refert, Att. ap. C.: ex locis inclusis (soni) referuntur ampliores: referunt quem (sonum) nostra theatra, H.: ‘coëamus’ rettulit Echo, O.—Fig., to bring back, restore, renew, revive, repeat: in suam domum ignominiam: pro re certā spem falsam domum: consuetudo longo intervallo repetita ac relata: Multa labor... rettulit in melius, has improved, V.: quasdam ex magno intervallo caerimonias, L.: rem iudicatam, i. e. cause to be reconsidered: idem illud responsum, repeated, L.: veterem Valeriae gentis in liberandā patriā laudem, restore: neque amissos colores Lana refert, H.—Of the mind or look, to bring back, direct, turn: e cursu populari referre aspectum in curiam, turn towards: animum ad veritatem.—Of time, to bring back, bring again, cause to return, renew: mihi praeteritos annos, V.: Saeculo festas referente luces, H.—In the phrase, referre gratiam (rarely gratias), to return thanks, show gratitude, recompense, requite: Inveniam, parem ubi referam gratiam, a way to pay him off, T.: Et habetur et referetur tibi gratia, T.: pro eo mihi ac mereor relaturos esse gratiam: Caesari pro eius meritis gratiam referre, Cs.: gratiam factis, O.: pro tantis eorum in rem p. meritis eis gratiae referantur. —To present again, set forth anew, represent, repeat: Hecyram ad vos, T.: Actia pugna per pueros refertur, is rehearsed, H.: parentis sui speciem, L.: robora parentum liberi referunt, Ta.: (Tellus) figuras Rettulit antiquas, O.: parvulus Aeneas, qui te tamen ore referret, V.: Marsigni sermone Suevos referunt, recall, Ta.—To say in return, rejoin, answer, reply, respond: id me illorum defensioni rettulisse: ego tibi refero, I reply to you: retices, nec mutua nostris Dicta refers, O.: Anna refert, V.: Tandem pauca refert, V.—To repeat, report, announce, relate, recount, assert, tell, say: quantum, inquam, debetis? respondent CVI; refero ad Scaptium, report it: saepe aliter est dictum, aliter ad nos relatum: abi, quaere, et refer, H.: talīs miserrima fletūs Fertque refertque soror (sc. ad Aeneam), V.: pugnam referunt, O.: factum dictumve, L.: Aut agitur res in scaenis aut acta refertur, or related, H.: multum referens de Maecenate, Iu.: inveni qui se vidisse referret, O.: pugnatum (esse) in annalīs referre, L.—To repeat to oneself, call to mind, think over: tacitāque recentia mente Visa refert, O.: Haec refer, O.: Mente memor refero, O.—To make known officially, report, announce, notify: haec ad suos, Cs.: legationem Romam, L.: capitum numerus ad eum relatus est, Cs.: rumores excipere et ad se referre. —To submit for consideration, propose for decision, make a motion, offer a proposition, consult, refer, move, bring forward, propose: de consularibus provinciis ad senatum referre, lay before the senate the question of, etc.: de quo legando consules spero ad senatum relaturos: de eā re postulant uti referatur, S.: tunc relata de integro res ad senatum, L.: referunt consules de re p., Cs.: de signo dedicando ad pontificum collegium: eam rem ad consilium, L.: referre se dixit, quid de Nabidis bello placeret, put the question, L.: id postea referendum ad populum non arbitrari, should be referred again: tu non ad Lucilium rettulisti, did not consult.—To note down, enter, inscribe, register, record, enroll: ut nec triumviri accipiundo nec scribae referundo sufficerent, L.: in tabulas quodcumque commodum est: nomen in codicem accepti et expensi relatum: tuas epistulas in volumina, i. e. admit: in reos, in proscriptos referri, to be registered: senatūs consulta pecuniā acceptā falsa referebat, recorded: cum ex CXXV iudicibus reus L referret (opp. reicere), i. e. accepted.— Of accounts: rationes totidem verbis referre ad aerarium, to account to the treasury: in rationibus referendis, in accounting: relatis ad eum publicis cum fide rationibus, faithful accounts, Cs.: si hanc ex faenore pecuniam populo non rettuleris, reddas societati, account for this money to the people: (pecuniam) in aerarium, pay in, L.: pecuniam operi publico, charge as expended for a public building; cf. octonis referentes idibus aera, i. e. paying the school-fees, H.—With acceptum, to credit, see accipio.—To account, reckon, regard, consider: imagines in deorum numero: terram et caelum in deos: libri in eundem librorum numerum referendi: hi tamen inter Germanos referuntur, Ta.: refert inter meritorum maxima, demptos Aesonis esse sitūs, O.: eodem Q. Caepionem referrem, should place in the same category.—To ascribe, refer, attribute: pecudum ritu ad voluptatem omnia: omnia ad igneam vim: tuum est, quid mihi nunc animi sit, ad te ipsum referre: id, quo omnia, quae recte fierent, referrentur: origines suas ad deos referre auctores, L.: Hinc omne principium, huc refer exitum, H.: eius, in quem referet crimen, culpa: alius in alium culpam referebant, imputed, Cu.

    Latin-English dictionary > re-ferō

См. также в других словарях:

  • AERARIUM — locus est pecuniae publicae, ad fututas necessitates, asservandae destinatus. Nomen ei ab aere, cuius, aurô argentôque nondum inventô, usus fuit. Differt a Fisco: quod Aerarium populi, Fiscus Principis sit. Vide infra Pecunia. Ei apud Romanos.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Aerarium — (from Latin aes , in its derived sense of money ) was the name (in full, aerarium stabulum treasure house) given in Ancient Rome to the public treasury, and in a secondary sense to the public finances. The treasury contained the monies and… …   Wikipedia

  • Aerarium —   [zu lateinisch aes, aeris »Erz«, »Geld«], Ärarium das, s/...ri |en, bei den Römern der Staatsschatz im Saturntempel (Aerarium Saturni). Das Aerarium war zugleich Staatsarchiv, wo Abrechnungen und Urkunden hinterlegt wurden. Die Aufsicht führten …   Universal-Lexikon

  • aerarium — aerárium s. n. [ae pron. e] (sil. ri um) Trimis de siveco, 10.08.2004. Sursa: Dicţionar ortografic  AERÁRIUM s.n. (Ant.) Tezaurul public şi administraţia banilor publici în vechea Romă. [pron. e ra ri um. / < lat. aerarium < aes, aeris –… …   Dicționar Român

  • Aerarĭum — (lat.), 1) öffentlicher Schatz, s. Rom (Ant.), daher 2) (Ärar), eine öffentliche Kasse, z.B. Stadt , Kirchen Ä. etc.; 3) Schatzkammer; z.B. Ae. militāre, in Rom Kriegsschatzkammer, von Augustus errichtet; in sie floß von allen Schenkungen u.… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Aerarium — Aerarium, der Staasschatz, die Schatzkammer; davon ärarial, ärarisch …   Herders Conversations-Lexikon

  • aerarium — index finance, treasury Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • aerarium — ● aerarium Mot latin désignant le trésor public sous la République romaine …   Encyclopédie Universelle

  • Aerarium — Das Aerarium (von lateinisch aes „Bronze“) war die antike römische Staatskasse. Ihre vollständige Bezeichnung war Aerarium populi Romani („Schatz des römischen Volkes“). Sie befand sich im Saturntempel auf dem Forum Romanum und wurde deshalb auch …   Deutsch Wikipedia

  • aerarium — /ee rair ee euhm/, n., pl. aeraria /ee rair ee euh/. the state treasury in ancient Rome. [ < L, equiv. to aer (s. of aes bronze, money) + arium ARY] * * * ▪ ancient Roman treasury       treasury of ancient Rome, housed in the Temple of Saturn and …   Universalium

  • AErarium — Ærarium Dans la Rome antique, l’Ærarium est le trésor public (spécialement durant la République). Il tire son nom d’aes, le bronze en latin. Avec l’instauration du principat (début de l’Empire, Auguste), l’ærarium devient le trésor géré par le… …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»