Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

ad+res+salutares+c

  • 1 salutare

    sălūtāris, e, adj. [salus], of or belonging to well-being, healthful, wholesome, salutary, serviceable, beneficial, advantageous (in the most general sense, while the predominant meaning of salubris, in class. lang., is healthy in a medical sense; very freq. and class.).
    I.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    ut quae mala perniciosaque sunt, habeantur pro bonis ac salutaribus,

    Cic. Leg. 1, 16, 44:

    pro salutaribus mortifera conscribere,

    id. ib. 2, 5, 13:

    res salutares (opp. pestiferae),

    id. N. D. 2, 12, 34:

    res utiles et salutares,

    id. ib. 1, 15, 38:

    salutaris et vitalis calor,

    id. ib. 2, 10, 27:

    sine quo nihil nec laudabile nec salutare est,

    Quint. 12, 10, 79:

    tuta et salutaria capessere (opp. praecipitia),

    Tac. A. 15, 29:

    salutares litterae,

    Cic. Att. 9, 7, 2; cf.:

    Apollonides orationem salutarem habuit,

    Liv. 24, 28:

    portus eloquentiae,

    Quint. 12, 7, 4; cf. Plin. Ep. 6, 31, 17:

    salutaris ars,

    of healing, Hor. C. S. 63:

    herbae,

    Ov. R. Am. 45:

    amurca,

    Col. 6, 4, 4.—

    Rarely of persons: civis,

    Cic. Mil. 8, 20: bonus et salutaris Princeps, Tiber. ap. Suet. Tib. 29.—
    (β).
    With dat., ad, contra aliquid, etc. (the first very freq. in Cic.):

    ratio quoniam pestifera sit multis, admodum paucis salutaris,

    Cic. N. D. 3, 27, 69; Plaut. Aul. 2, 1, 26:

    hominum generi universo cultura agrorum est salutaris,

    Cic. Sen. 16, 56; id. Fam. 6, 6, 4; id. Brut. 4, 15:

    corporibus tot res, animis nulla,

    id. Tusc. 4, 27, 58:

    vox petentibus,

    Quint. 10, 7, 2; cf.:

    radicem decoctam bibere, spasticis, etc.... salutare ost,

    Plin. 21, 19, 77, § 132.—Once also in the comp.:

    nihil est nobis salutarius,

    Cic. N. D. 3, 9, 23:

    stella Jovis aut Veneris conjuncta cum Lunā ad ortus puerorum salutaris sit,

    id. Div. 1, 39, 85:

    decoctum ad dentium dolorem,

    Plin. 24, 9, 42, § 71:

    herba Britannica non nervis modo salutaris sed contra anginas quoque et contra serpentes,

    id. 25, 3, 6, § 20:

    dicunt radicem et in pestilentiā salutarem esse in cibis,

    id. 24, 16, 92, § 148. —
    (γ).
    As subst.: sălūtāre, is, n., salvation, deliverance, health (late Lat.), Vulg. Gen. 49, 18; id. Psa. 41, 5 et saep.— Plur.: bibere salutaria alicui, to drink one ' s health, App. M. 2, p. 128, 25.—
    II.
    In partic.
    A.
    As an appellative: salutaris littera, i. e. the letter A, written on the voting tablets as an abbreviation for absolvo, Cic. Mil. 6, 15 (opp. littera tristis, i. e. C, for condemno): digitus, i. e. the index-finger (perh. as used in greeting), Suet. Aug. 80; Mart. Cap. 1, § 90.—
    2.
    Subst.: sălūtāre, is, n., i. q. salus, welfare, prosperity, Vulg. Psa. 115, 13 (4) (for the Heb.).— Adj. prop.: Collis Salutaris, one of the four summits of the Quirinal (so called from the temple of Salus, which stood on it), Varr. L. L. 5, § 52 Müll.; cf. Salus, II.;

    and v. Becker, Antiq. 1, pp. 568 and 578 sq.: Salutaris porta appellata est ab aede Salutis, quae ei proxima fuit,

    Fest. p. 326 Müll.: Jovem cum Optimum et Maximum dicimus, cumque eundem Salutarem Hospitalem. Statorem: hoc intellegi volumus, salutem hominum in ejus esse tutelā (corresp. to the Gr. Zeus Sôtêr), Cic. Fin. 3, 20, 66:

    qui (Jesus) Latine dicitur salutaris sive salvator,

    Lact. 4, 12, 6.—Hence, adv.: sălūtārĭter, profitably, beneficially, salutarily:

    uti armis,

    Cic. Brut. 2, 8: se recipere, Plancus ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:

    cogitare aliquid,

    id. ib. 10, 24, 2:

    quinque consulatus salutariter rei publicae administrati,

    Val. Max. 5, 2, 3:

    haec salutariter scripsi,

    Amm. 20, 8, 17.— Comp. and sup. of the adv., and sup. of the adj. do not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > salutare

  • 2 salutaris

    sălūtāris, e, adj. [salus], of or belonging to well-being, healthful, wholesome, salutary, serviceable, beneficial, advantageous (in the most general sense, while the predominant meaning of salubris, in class. lang., is healthy in a medical sense; very freq. and class.).
    I.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    ut quae mala perniciosaque sunt, habeantur pro bonis ac salutaribus,

    Cic. Leg. 1, 16, 44:

    pro salutaribus mortifera conscribere,

    id. ib. 2, 5, 13:

    res salutares (opp. pestiferae),

    id. N. D. 2, 12, 34:

    res utiles et salutares,

    id. ib. 1, 15, 38:

    salutaris et vitalis calor,

    id. ib. 2, 10, 27:

    sine quo nihil nec laudabile nec salutare est,

    Quint. 12, 10, 79:

    tuta et salutaria capessere (opp. praecipitia),

    Tac. A. 15, 29:

    salutares litterae,

    Cic. Att. 9, 7, 2; cf.:

    Apollonides orationem salutarem habuit,

    Liv. 24, 28:

    portus eloquentiae,

    Quint. 12, 7, 4; cf. Plin. Ep. 6, 31, 17:

    salutaris ars,

    of healing, Hor. C. S. 63:

    herbae,

    Ov. R. Am. 45:

    amurca,

    Col. 6, 4, 4.—

    Rarely of persons: civis,

    Cic. Mil. 8, 20: bonus et salutaris Princeps, Tiber. ap. Suet. Tib. 29.—
    (β).
    With dat., ad, contra aliquid, etc. (the first very freq. in Cic.):

    ratio quoniam pestifera sit multis, admodum paucis salutaris,

    Cic. N. D. 3, 27, 69; Plaut. Aul. 2, 1, 26:

    hominum generi universo cultura agrorum est salutaris,

    Cic. Sen. 16, 56; id. Fam. 6, 6, 4; id. Brut. 4, 15:

    corporibus tot res, animis nulla,

    id. Tusc. 4, 27, 58:

    vox petentibus,

    Quint. 10, 7, 2; cf.:

    radicem decoctam bibere, spasticis, etc.... salutare ost,

    Plin. 21, 19, 77, § 132.—Once also in the comp.:

    nihil est nobis salutarius,

    Cic. N. D. 3, 9, 23:

    stella Jovis aut Veneris conjuncta cum Lunā ad ortus puerorum salutaris sit,

    id. Div. 1, 39, 85:

    decoctum ad dentium dolorem,

    Plin. 24, 9, 42, § 71:

    herba Britannica non nervis modo salutaris sed contra anginas quoque et contra serpentes,

    id. 25, 3, 6, § 20:

    dicunt radicem et in pestilentiā salutarem esse in cibis,

    id. 24, 16, 92, § 148. —
    (γ).
    As subst.: sălūtāre, is, n., salvation, deliverance, health (late Lat.), Vulg. Gen. 49, 18; id. Psa. 41, 5 et saep.— Plur.: bibere salutaria alicui, to drink one ' s health, App. M. 2, p. 128, 25.—
    II.
    In partic.
    A.
    As an appellative: salutaris littera, i. e. the letter A, written on the voting tablets as an abbreviation for absolvo, Cic. Mil. 6, 15 (opp. littera tristis, i. e. C, for condemno): digitus, i. e. the index-finger (perh. as used in greeting), Suet. Aug. 80; Mart. Cap. 1, § 90.—
    2.
    Subst.: sălūtāre, is, n., i. q. salus, welfare, prosperity, Vulg. Psa. 115, 13 (4) (for the Heb.).— Adj. prop.: Collis Salutaris, one of the four summits of the Quirinal (so called from the temple of Salus, which stood on it), Varr. L. L. 5, § 52 Müll.; cf. Salus, II.;

    and v. Becker, Antiq. 1, pp. 568 and 578 sq.: Salutaris porta appellata est ab aede Salutis, quae ei proxima fuit,

    Fest. p. 326 Müll.: Jovem cum Optimum et Maximum dicimus, cumque eundem Salutarem Hospitalem. Statorem: hoc intellegi volumus, salutem hominum in ejus esse tutelā (corresp. to the Gr. Zeus Sôtêr), Cic. Fin. 3, 20, 66:

    qui (Jesus) Latine dicitur salutaris sive salvator,

    Lact. 4, 12, 6.—Hence, adv.: sălūtārĭter, profitably, beneficially, salutarily:

    uti armis,

    Cic. Brut. 2, 8: se recipere, Plancus ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:

    cogitare aliquid,

    id. ib. 10, 24, 2:

    quinque consulatus salutariter rei publicae administrati,

    Val. Max. 5, 2, 3:

    haec salutariter scripsi,

    Amm. 20, 8, 17.— Comp. and sup. of the adv., and sup. of the adj. do not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > salutaris

  • 3 salutariter

    sălūtāris, e, adj. [salus], of or belonging to well-being, healthful, wholesome, salutary, serviceable, beneficial, advantageous (in the most general sense, while the predominant meaning of salubris, in class. lang., is healthy in a medical sense; very freq. and class.).
    I.
    In gen.
    (α).
    Absol.:

    ut quae mala perniciosaque sunt, habeantur pro bonis ac salutaribus,

    Cic. Leg. 1, 16, 44:

    pro salutaribus mortifera conscribere,

    id. ib. 2, 5, 13:

    res salutares (opp. pestiferae),

    id. N. D. 2, 12, 34:

    res utiles et salutares,

    id. ib. 1, 15, 38:

    salutaris et vitalis calor,

    id. ib. 2, 10, 27:

    sine quo nihil nec laudabile nec salutare est,

    Quint. 12, 10, 79:

    tuta et salutaria capessere (opp. praecipitia),

    Tac. A. 15, 29:

    salutares litterae,

    Cic. Att. 9, 7, 2; cf.:

    Apollonides orationem salutarem habuit,

    Liv. 24, 28:

    portus eloquentiae,

    Quint. 12, 7, 4; cf. Plin. Ep. 6, 31, 17:

    salutaris ars,

    of healing, Hor. C. S. 63:

    herbae,

    Ov. R. Am. 45:

    amurca,

    Col. 6, 4, 4.—

    Rarely of persons: civis,

    Cic. Mil. 8, 20: bonus et salutaris Princeps, Tiber. ap. Suet. Tib. 29.—
    (β).
    With dat., ad, contra aliquid, etc. (the first very freq. in Cic.):

    ratio quoniam pestifera sit multis, admodum paucis salutaris,

    Cic. N. D. 3, 27, 69; Plaut. Aul. 2, 1, 26:

    hominum generi universo cultura agrorum est salutaris,

    Cic. Sen. 16, 56; id. Fam. 6, 6, 4; id. Brut. 4, 15:

    corporibus tot res, animis nulla,

    id. Tusc. 4, 27, 58:

    vox petentibus,

    Quint. 10, 7, 2; cf.:

    radicem decoctam bibere, spasticis, etc.... salutare ost,

    Plin. 21, 19, 77, § 132.—Once also in the comp.:

    nihil est nobis salutarius,

    Cic. N. D. 3, 9, 23:

    stella Jovis aut Veneris conjuncta cum Lunā ad ortus puerorum salutaris sit,

    id. Div. 1, 39, 85:

    decoctum ad dentium dolorem,

    Plin. 24, 9, 42, § 71:

    herba Britannica non nervis modo salutaris sed contra anginas quoque et contra serpentes,

    id. 25, 3, 6, § 20:

    dicunt radicem et in pestilentiā salutarem esse in cibis,

    id. 24, 16, 92, § 148. —
    (γ).
    As subst.: sălūtāre, is, n., salvation, deliverance, health (late Lat.), Vulg. Gen. 49, 18; id. Psa. 41, 5 et saep.— Plur.: bibere salutaria alicui, to drink one ' s health, App. M. 2, p. 128, 25.—
    II.
    In partic.
    A.
    As an appellative: salutaris littera, i. e. the letter A, written on the voting tablets as an abbreviation for absolvo, Cic. Mil. 6, 15 (opp. littera tristis, i. e. C, for condemno): digitus, i. e. the index-finger (perh. as used in greeting), Suet. Aug. 80; Mart. Cap. 1, § 90.—
    2.
    Subst.: sălūtāre, is, n., i. q. salus, welfare, prosperity, Vulg. Psa. 115, 13 (4) (for the Heb.).— Adj. prop.: Collis Salutaris, one of the four summits of the Quirinal (so called from the temple of Salus, which stood on it), Varr. L. L. 5, § 52 Müll.; cf. Salus, II.;

    and v. Becker, Antiq. 1, pp. 568 and 578 sq.: Salutaris porta appellata est ab aede Salutis, quae ei proxima fuit,

    Fest. p. 326 Müll.: Jovem cum Optimum et Maximum dicimus, cumque eundem Salutarem Hospitalem. Statorem: hoc intellegi volumus, salutem hominum in ejus esse tutelā (corresp. to the Gr. Zeus Sôtêr), Cic. Fin. 3, 20, 66:

    qui (Jesus) Latine dicitur salutaris sive salvator,

    Lact. 4, 12, 6.—Hence, adv.: sălūtārĭter, profitably, beneficially, salutarily:

    uti armis,

    Cic. Brut. 2, 8: se recipere, Plancus ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:

    cogitare aliquid,

    id. ib. 10, 24, 2:

    quinque consulatus salutariter rei publicae administrati,

    Val. Max. 5, 2, 3:

    haec salutariter scripsi,

    Amm. 20, 8, 17.— Comp. and sup. of the adv., and sup. of the adj. do not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > salutariter

  • 4 pestifer

    pestĭfer and (rarely, Cels. 2, 6) pes-tĭfĕrus, ĕra, ĕrum, adj. [pestis-fero].
    I.
    Bringing pestilence, pestilential:

    odor,

    Liv. 25, 26, 11.—
    II.
    In gen., that brings destruction, destructive, baleful, noxious, pernicious, pestiferous (class.):

    res pestiferae et nocentes,

    Cic. N. D. 2, 47, 120:

    accessus ad res salutares, a pestiferis recessus,

    id. ib. 2, 12, 34:

    acutus et pestifer morbus,

    Cels. 4, 1, 1:

    sudor,

    id. 2, 6:

    aquae,

    Val. Fl. 4, 594:

    ignis,

    Ov. M. 8, 477:

    fames,

    id. ib. 8, 784:

    fauces,

    Verg. A. 7, 570:

    aër,

    Col. 10, 331:

    bellum,

    Cic. Fam. 4, 3, 1:

    bella civilia,

    id. Off. 1, 25, 86:

    Antonii pestifer reditus,

    id. Phil. 3, 2, 3:

    homo,

    Vulg. Act. 24, 5:

    pestiferum fulgur dicitur, quo mors exsiliumve significari solet,

    Fest. p. 210 Müll.; cf.:

    pestifera quae mortem aut exsilium ostendunt,

    id. p. 245 ib.— Subst.: pestĭfer, ĕri, m., a mischievous person, Vulg. Ecclus. 11, 35.— Adv.: pestĭfĕrĕ, balefully, pestiferously (rare but class.), Cic. Leg. 2, 5, 13; Hilar. Trin. 7, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > pestifer

  • 5 pestifere

    pestĭfer and (rarely, Cels. 2, 6) pes-tĭfĕrus, ĕra, ĕrum, adj. [pestis-fero].
    I.
    Bringing pestilence, pestilential:

    odor,

    Liv. 25, 26, 11.—
    II.
    In gen., that brings destruction, destructive, baleful, noxious, pernicious, pestiferous (class.):

    res pestiferae et nocentes,

    Cic. N. D. 2, 47, 120:

    accessus ad res salutares, a pestiferis recessus,

    id. ib. 2, 12, 34:

    acutus et pestifer morbus,

    Cels. 4, 1, 1:

    sudor,

    id. 2, 6:

    aquae,

    Val. Fl. 4, 594:

    ignis,

    Ov. M. 8, 477:

    fames,

    id. ib. 8, 784:

    fauces,

    Verg. A. 7, 570:

    aër,

    Col. 10, 331:

    bellum,

    Cic. Fam. 4, 3, 1:

    bella civilia,

    id. Off. 1, 25, 86:

    Antonii pestifer reditus,

    id. Phil. 3, 2, 3:

    homo,

    Vulg. Act. 24, 5:

    pestiferum fulgur dicitur, quo mors exsiliumve significari solet,

    Fest. p. 210 Müll.; cf.:

    pestifera quae mortem aut exsilium ostendunt,

    id. p. 245 ib.— Subst.: pestĭfer, ĕri, m., a mischievous person, Vulg. Ecclus. 11, 35.— Adv.: pestĭfĕrĕ, balefully, pestiferously (rare but class.), Cic. Leg. 2, 5, 13; Hilar. Trin. 7, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > pestifere

  • 6 pestiferus

    pestĭfer and (rarely, Cels. 2, 6) pes-tĭfĕrus, ĕra, ĕrum, adj. [pestis-fero].
    I.
    Bringing pestilence, pestilential:

    odor,

    Liv. 25, 26, 11.—
    II.
    In gen., that brings destruction, destructive, baleful, noxious, pernicious, pestiferous (class.):

    res pestiferae et nocentes,

    Cic. N. D. 2, 47, 120:

    accessus ad res salutares, a pestiferis recessus,

    id. ib. 2, 12, 34:

    acutus et pestifer morbus,

    Cels. 4, 1, 1:

    sudor,

    id. 2, 6:

    aquae,

    Val. Fl. 4, 594:

    ignis,

    Ov. M. 8, 477:

    fames,

    id. ib. 8, 784:

    fauces,

    Verg. A. 7, 570:

    aër,

    Col. 10, 331:

    bellum,

    Cic. Fam. 4, 3, 1:

    bella civilia,

    id. Off. 1, 25, 86:

    Antonii pestifer reditus,

    id. Phil. 3, 2, 3:

    homo,

    Vulg. Act. 24, 5:

    pestiferum fulgur dicitur, quo mors exsiliumve significari solet,

    Fest. p. 210 Müll.; cf.:

    pestifera quae mortem aut exsilium ostendunt,

    id. p. 245 ib.— Subst.: pestĭfer, ĕri, m., a mischievous person, Vulg. Ecclus. 11, 35.— Adv.: pestĭfĕrĕ, balefully, pestiferously (rare but class.), Cic. Leg. 2, 5, 13; Hilar. Trin. 7, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > pestiferus

  • 7 accessus

    1.
    accessus, a, um, Part. of accedo.
    2.
    accessus, ūs, m. [accedo], a going or coming to or near, an approaching, approach (syn. aditus; opp. recessus, discessus).
    I.
    Lit.:

    accessus nocturnus ad urbem,

    Cic. Mil. 19:

    (bestiarum) ad res salutares (opp. recessus),

    id. N. D. 2, 12 fin.:

    accessus prohibet refugitque viriles,

    Ov. M. 14, 636:

    solisaccessus discessusque,

    Cic. N. D. 2, 7;

    of the tide,

    id. Div. 2, 14 fin.;

    of a disease,

    Gell. 4, 2;

    of soldiers: difficilis,

    Caes. B. Afr. 5: maritimus, from the sea:

    pedestris,

    on the land side, id. B. Alex. 26:

    loci,

    to a place, id. B. Hisp. 38.—
    B.
    Transf.
    1.
    Poet. of permission to approach, access, admittance (cf. aditus):

    dare accessum alicui,

    Ov. Pont. 2, 2, 41:

    negare,

    id. Her. 10, 64.—
    2.
    The place by which one approaches, a passage, an entrance (in sing. and plur.), Verg. A. 8, 229; Suet. Caes. 58; Flor. 2, 12, 5;

    for ships,

    Liv. 29, 27, 9.—
    II.
    Fig.
    A.
    An approaching, approach:

    ita pedetemptim cum accessus a se ad causam facti, tum recessus,

    an approach to the matter, Cic. Fam. 9, 14, 7.—
    B.
    An accession, increase: accessu istius splendoris, Cod. Th. 6, 35, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > accessus

  • 8 recessus

    1.
    rĕcessus, a, um, Part. and P. a., v. recedo.
    2.
    rĕcessus, ūs, m. [recedo], a going back, receding, retiring, retreat, departure; opp. accessus (class.; cf.

    receptus): accessus ad res salutares, a pestiferis recessus,

    Cic. N. D. 2, 12, 34:

    ut luna accessu et recessu suo lumen accipiat,

    id. de Or. 3, 45, 178.— Of the ebb of the tide:

    quid de fretis aut de marinis aestibus plura dicam? quorum accessus et recessus lunae motu gubernantur,

    Cic. Div. 2, 14, 34; so Col. 8, 17, 9: recessum primis ultimi non dabant, i. e. means of retreat, * Caes. B. G. 5, 43; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 1:

    gemmae,

    its removal from the eye, Plin. 37, 6, 23, § 88: cum processui et recessui cani juberet, i. e. in going home, Treb. Gall. 17, 3; Amm. 20, 11, 8.—
    B.
    Meton. (abstr. pro concreto), a distant, retired, or secret spot, a nook, corner, retreat, recess (acc. to recedo, I. B. 2.;

    syn.: secessus, secretum): mihi solitudo et recessus provincia est,

    Cic. Att. 12, 26, 2; cf.:

    nos terrarum ac libertatis extremos recessus ipse ac sinus famae in hunc diem defendit,

    our remote position itself and our distant renown, Tac. Agr. 30:

    nec, sicut aestivas aves, statim auctumno tecta ac recessum circumspicere,

    Liv. 5, 6, 2:

    cum vox quasi in recessu oris auditur,

    Quint. 1, 5, 32:

    hic spelunca fuit, vasto submota recessu,

    in a deep recess, Verg. A. 8, 193; cf. Ov. M. 3, 157; 10, 691; 11, 592:

    ubi marmoreo Superi sedere recessu,

    in the marble hall, id. ib. 1, 177:

    oculi in recessu cavo,

    Plin. 8, 33, 51, § 121.—In plur., Verg. A. 11, 527; Liv. 38, 45 (along with anguli); Vell. 2, 32, 4; Plin. 3, 1, 1, § 5; Quint. 11, 2, 18; Ov. M. 7, 670; 13, 902; id. F. 1, 555; Curt. 7, 2, 22.—
    II.
    Trop.:

    tum accessus a te ad causam facti, tum recessus,

    advances and retreats, Cic. Fam. 9, 14, 7:

    habeat illa in dicendo admiratio ac summa laus umbram aliquam et recessum, quo magis id, quod erit illuminatum, extare atque eminere videatur,

    somewhat of shade and background, Cic. de Or. 3, 26, 101; cf.:

    haec professio plus habet in recessu quam fronte promittit,

    Quint. 1, 4, 2.—In plur.:

    vita hominum altos recessus magnasque latebras habet,

    Plin. Ep. 3, 3, 6:

    in animis hominum tantae latebrae sunt et tanti recessus,

    Cic. Marc. 7, 22:

    strenua ingenia, quo plus recessus sumunt,

    leisure, Val. Max. 3, 6, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > recessus

  • 9 utile

    ūtĭlis, e, adj. [utor].
    I.
    In gen.
    A. 1.
    Absol.:

    hae hamae utiles sunt,

    Cato, R. R. 135, 2:

    non faciat quod utile sit, quod expediat?

    Cic. Off. 3, 19, 76:

    utiles et salutares res,

    id. N. D. 1, 15, 38:

    quid Sophocles et Aeschylus utile ferrent,

    Hor. Ep. 2, 1, 163:

    quernaque glans victa est utiliore cibo,

    Ov. F. 1, 676.—
    2.
    With dat. pers.:

    tibi,

    Plaut. Cist. 1, 1, 10:

    quam id mihi sit facile atque utile, Aliorum exempla commonent,

    Ter. And. 4, 5, 16:

    nec clam te est, quam illi utraeque res nunc utiles Et ad pudicitiam et ad rem tutandam sient,

    id. ib. 1, 5, 52; id. Hec. 1, 2, 76:

    si eam legem vobis adcommodatam atque utilem esse intellegerem,

    Cic. Agr. 2, 6, 14: sic fuit utilius finiri ipsique tibique, id. Tusc. poët. 1, 48, 115; id. Inv. 1, 1, 1:

    non enim mihi est vita utilior quam animi talis affectio,

    id. Off. 3, 6, 29 dub.; Nep. Milt. 3, 5; id. Them. 7, 6:

    alicui utiles esse amicos,

    Caes. B. G. 4, 7: quod tibi utilissimum erit consilii capies, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 2:

    loci muniti et sibi utiles,

    Sall. J. 97, 1.—So with dat. of thing benefited:

    fons... Infirmo capiti fluit utilis, utilis alvo,

    Hor. Ep. 1, 16, 14: vivit siliquis et pane secundo;

    Militiae quamquam piger et malus, utilis urbi,

    id. ib. 2, 1, 124:

    glycyrrhizae sucus utilissimus voci,

    Plin. 22, 9, 11, § 25:

    palmae non utiles stomacho,

    id. 23, 4, 51, § 97:

    ver utile silvis,

    Verg. G. 2, 323; Prop. 4 (5), 1, 138.—
    3.
    With ad and acc.:

    quem hominem inveniemus ad eam rem utilem,

    Plaut. Ep. 2, 2, 108; cf. Ter. And. 1, 5, 52 (supra, A. 2.):

    nonne igitur sapiens, si fame ipse conficiatur, abstulerit cibum alteri, homini ad nullam rem utili?

    Cic. Off. 3, 6, 29; cf.:

    quaecumque herba potens ad opem radixque medendi Utilis,

    Ov. H. 5, 148.—
    4.
    With abl. instr.:

    ter et viciens volneratus est, ob id neutrā manu, neutro pede satis utilis,

    Plin. 7, 28, 29, § 104:

    pedibus, naribus,

    Ov. M. 3, 212:

    bis pomis utilis arbos,

    Verg. G. 2, 150.—
    5.
    With inf. (poët.):

    adspirare et adesse choris erat utilis (tibia),

    Hor. A. P. 204.—
    B.
    Neutr. absol.: ūtĭle, is, n., what is useful, the useful: omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci, Hor. A. P. 343:

    bonus atque fidus Judex honestum praetulit utili,

    id. C. 4, 9, 41:

    utilium tardus provisor,

    id. A. P. 164:

    sententiae de utilibus honestisque,

    Quint. 3, 8, 13; cf. id. 1, 2, 29. —
    C.
    Utile est, with a subject-clause:

    amicum castigare ob meritam noxiam... est utile Et conducibile,

    Plaut. Trin. 1, 1, 2:

    numquam est utile peccare,

    Cic. Off. 3, 15, 64:

    nimirum sapere est abjectis utile nugis,

    Hor. Ep. 2, 2, 141:

    id arbitror Apprime in vitā esse utile, ut ne quid nimis,

    Ter. And. 1, 1, 34; cf.:

    ut tu, si arbitrarere utile exque re publicā esse, persequerere bello Dolabellam,

    Cic. Ep. ad Brut. 1, 5, 1:

    utilissimum ratus inpendentem evitare tempestatem,

    Nep. Alcib. 4, 4.—
    II.
    In partic.
    A.
    Fit, suitable, adapted, proper, etc.:

    utilissimus ad vitilia holoschoenos,

    Plin. 21, 18, 69, § 113:

    hic castrensibus utilis armis,

    Prop. 3, 9 (4, 8), 19:

    utilium bello studiosus equorum,

    Ov. M. 14, 321:

    fraxinus hastis,

    id. ib. 10, 93:

    lignum Navigiis,

    Verg. G. 2, 442:

    passo psithia utilior,

    id. ib. 2, 93:

    calamus fistulis,

    Plin. 16, 36, 66, § 164:

    ventri lactuca movendo utilis,

    Mart. 11, 52, 6:

    (lapathum) silvestre ad multa medicamina utile est,

    Plin. 19, 12, 60, § 185.— Poet. with gen.:

    radix medendi Utilis,

    Ov. H. 5, 147.—
    B.
    In jurid. lang.: utilis actio, exceptio, interdictum, judicium, etc., i. e. which was brought on general principles of justice, in cases for which there was no express legal provision, or, as we say, in equity:

    actio,

    Dig. 13, 5, 5, § 9; 39, 3, 22 fin. al.:

    exceptio,

    ib. 4, 4, 41:

    interdictum,

    ib. 43, 20, 1, § 35 sq.:

    judicium,

    ib. 10, 2, 2, § 11.— Hence, adv.: ūtĭlĭter, usefully, profitably, beneficially, advantageously.
    1.
    In gen.:

    utiliter a naturā permotiones istas animis nostris datas,

    Cic. Ac. 2, 44, 135:

    modo ne laudarent iracundiam et dicerent utiliter a naturā datam,

    id. Off. 1, 25, 89; 2, 5, 17:

    utiliter in certamen respondere,

    Liv. 4, 6, 2 Weissenb. ad loc.; 28, 19, 3; Quint. 4, 1, 45; 6, 1, 8:

    serviet utiliter (captivus),

    Hor. Ep. 1, 16, 70 al. — Comp.:

    utilius starent etiam nunc moenia Phoebi,

    Ov. H. 1, 67.— Sup.:

    a Cicerone quidem utilissime praedicta sunt omnia,

    Quint. 4, 2, 57; Plin. 17, 14, 24, § 110.—
    2.
    In partic., in jurid. lang., rightly, duly, lawfully:

    stipulari,

    Dig. 45, 1, 97; 45, 1, 45; 45, 1, 46:

    agere ex empto,

    ib. 19, 1, 30 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > utile

  • 10 utilis

    ūtĭlis, e, adj. [utor].
    I.
    In gen.
    A. 1.
    Absol.:

    hae hamae utiles sunt,

    Cato, R. R. 135, 2:

    non faciat quod utile sit, quod expediat?

    Cic. Off. 3, 19, 76:

    utiles et salutares res,

    id. N. D. 1, 15, 38:

    quid Sophocles et Aeschylus utile ferrent,

    Hor. Ep. 2, 1, 163:

    quernaque glans victa est utiliore cibo,

    Ov. F. 1, 676.—
    2.
    With dat. pers.:

    tibi,

    Plaut. Cist. 1, 1, 10:

    quam id mihi sit facile atque utile, Aliorum exempla commonent,

    Ter. And. 4, 5, 16:

    nec clam te est, quam illi utraeque res nunc utiles Et ad pudicitiam et ad rem tutandam sient,

    id. ib. 1, 5, 52; id. Hec. 1, 2, 76:

    si eam legem vobis adcommodatam atque utilem esse intellegerem,

    Cic. Agr. 2, 6, 14: sic fuit utilius finiri ipsique tibique, id. Tusc. poët. 1, 48, 115; id. Inv. 1, 1, 1:

    non enim mihi est vita utilior quam animi talis affectio,

    id. Off. 3, 6, 29 dub.; Nep. Milt. 3, 5; id. Them. 7, 6:

    alicui utiles esse amicos,

    Caes. B. G. 4, 7: quod tibi utilissimum erit consilii capies, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 2:

    loci muniti et sibi utiles,

    Sall. J. 97, 1.—So with dat. of thing benefited:

    fons... Infirmo capiti fluit utilis, utilis alvo,

    Hor. Ep. 1, 16, 14: vivit siliquis et pane secundo;

    Militiae quamquam piger et malus, utilis urbi,

    id. ib. 2, 1, 124:

    glycyrrhizae sucus utilissimus voci,

    Plin. 22, 9, 11, § 25:

    palmae non utiles stomacho,

    id. 23, 4, 51, § 97:

    ver utile silvis,

    Verg. G. 2, 323; Prop. 4 (5), 1, 138.—
    3.
    With ad and acc.:

    quem hominem inveniemus ad eam rem utilem,

    Plaut. Ep. 2, 2, 108; cf. Ter. And. 1, 5, 52 (supra, A. 2.):

    nonne igitur sapiens, si fame ipse conficiatur, abstulerit cibum alteri, homini ad nullam rem utili?

    Cic. Off. 3, 6, 29; cf.:

    quaecumque herba potens ad opem radixque medendi Utilis,

    Ov. H. 5, 148.—
    4.
    With abl. instr.:

    ter et viciens volneratus est, ob id neutrā manu, neutro pede satis utilis,

    Plin. 7, 28, 29, § 104:

    pedibus, naribus,

    Ov. M. 3, 212:

    bis pomis utilis arbos,

    Verg. G. 2, 150.—
    5.
    With inf. (poët.):

    adspirare et adesse choris erat utilis (tibia),

    Hor. A. P. 204.—
    B.
    Neutr. absol.: ūtĭle, is, n., what is useful, the useful: omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci, Hor. A. P. 343:

    bonus atque fidus Judex honestum praetulit utili,

    id. C. 4, 9, 41:

    utilium tardus provisor,

    id. A. P. 164:

    sententiae de utilibus honestisque,

    Quint. 3, 8, 13; cf. id. 1, 2, 29. —
    C.
    Utile est, with a subject-clause:

    amicum castigare ob meritam noxiam... est utile Et conducibile,

    Plaut. Trin. 1, 1, 2:

    numquam est utile peccare,

    Cic. Off. 3, 15, 64:

    nimirum sapere est abjectis utile nugis,

    Hor. Ep. 2, 2, 141:

    id arbitror Apprime in vitā esse utile, ut ne quid nimis,

    Ter. And. 1, 1, 34; cf.:

    ut tu, si arbitrarere utile exque re publicā esse, persequerere bello Dolabellam,

    Cic. Ep. ad Brut. 1, 5, 1:

    utilissimum ratus inpendentem evitare tempestatem,

    Nep. Alcib. 4, 4.—
    II.
    In partic.
    A.
    Fit, suitable, adapted, proper, etc.:

    utilissimus ad vitilia holoschoenos,

    Plin. 21, 18, 69, § 113:

    hic castrensibus utilis armis,

    Prop. 3, 9 (4, 8), 19:

    utilium bello studiosus equorum,

    Ov. M. 14, 321:

    fraxinus hastis,

    id. ib. 10, 93:

    lignum Navigiis,

    Verg. G. 2, 442:

    passo psithia utilior,

    id. ib. 2, 93:

    calamus fistulis,

    Plin. 16, 36, 66, § 164:

    ventri lactuca movendo utilis,

    Mart. 11, 52, 6:

    (lapathum) silvestre ad multa medicamina utile est,

    Plin. 19, 12, 60, § 185.— Poet. with gen.:

    radix medendi Utilis,

    Ov. H. 5, 147.—
    B.
    In jurid. lang.: utilis actio, exceptio, interdictum, judicium, etc., i. e. which was brought on general principles of justice, in cases for which there was no express legal provision, or, as we say, in equity:

    actio,

    Dig. 13, 5, 5, § 9; 39, 3, 22 fin. al.:

    exceptio,

    ib. 4, 4, 41:

    interdictum,

    ib. 43, 20, 1, § 35 sq.:

    judicium,

    ib. 10, 2, 2, § 11.— Hence, adv.: ūtĭlĭter, usefully, profitably, beneficially, advantageously.
    1.
    In gen.:

    utiliter a naturā permotiones istas animis nostris datas,

    Cic. Ac. 2, 44, 135:

    modo ne laudarent iracundiam et dicerent utiliter a naturā datam,

    id. Off. 1, 25, 89; 2, 5, 17:

    utiliter in certamen respondere,

    Liv. 4, 6, 2 Weissenb. ad loc.; 28, 19, 3; Quint. 4, 1, 45; 6, 1, 8:

    serviet utiliter (captivus),

    Hor. Ep. 1, 16, 70 al. — Comp.:

    utilius starent etiam nunc moenia Phoebi,

    Ov. H. 1, 67.— Sup.:

    a Cicerone quidem utilissime praedicta sunt omnia,

    Quint. 4, 2, 57; Plin. 17, 14, 24, § 110.—
    2.
    In partic., in jurid. lang., rightly, duly, lawfully:

    stipulari,

    Dig. 45, 1, 97; 45, 1, 45; 45, 1, 46:

    agere ex empto,

    ib. 19, 1, 30 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > utilis

  • 11 ūtilis

        ūtilis e, adj. with comp. and sup.    [utor], useful, serviceable, beneficial, profitable, advantageous, expedient, to good purpose: res utiles et salutares: Quid Sophocles et Aeschylus utile ferrent, H.: Quernaque glans victa est utiliore cibo, O.: non enim mihi est vita utilior quam animi talis adfectio: posse iis utiles esse amicos, Cs.: loci muniti et sibi utiles, S.: ver utile silvis, V.: homo ad nullam rem: pedibus, naribus, O.: bis pomis utilis arbos, V.: Adspirare et adesse choris crat utilis (tibia), H.: numquam est utile peccare: Nimirum sapere est adiectis utile nugis, H.: nec in perturbatā re p. eos utile est praeesse vobis, expedient, L.—As subst n., the useful: Omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci, i. e. profit with pleasure, H.: honestum praetulit utili, honor to profit, H.— Fit, suitable, adapted, proper: utilium bello studiosus equorum, O.: passo psithia utilior, V.: radix medendi Utilis, O.
    * * *
    utilis, utile ADJ
    useful, profitable, practical, helpful, advantageous

    Latin-English dictionary > ūtilis

См. также в других словарях:

  • PERSEUS — I. PERSEUS Grammaticus Philosophus, quem, in rebus Deorum Gentilium, Terentii testimoniô utentem, producit Minucius Felix in Octavio. Idem cum Lutatii Praeceptore, ut videtur, de quo hic ad Statium ita; Sed de his rebus ex libris ineffabilis… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • DIOSCURI — a Graecis dicuntur Castor et Pollux, quos antiquitas credidit salutares esse navigantibus, si Gemini apparerent (apparent autem ignis specie antennae aut malo insidentes) contra tristes, si singuli. Dioscuri apud Graecos, inquit Cic. l. 3. de Nat …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»