Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

a+fall

  • 21 ruina

    rŭīna, ae, f. [ruo], a rushing or tumbling down; a falling down, fall (syn.: casus, lapsus).
    I.
    In abstracto.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen. (rare). grandinis, Lucr. 6, 156:

    aquarum,

    Cael. Aur. Tard. 2, 1 med.:

    nostra (sc. nucum),

    Mart. 13, 25, 2:

    jumentorum sarcinarumque,

    Liv. 44, 5: Capanei, a fall by lightning (v. Capaneus), Prop. 2, 34 (3, 32), 40:

    (apri saevi) Permixtas dabant equitum peditumque ruinas,

    Lucr. 5, 1329: Tyrrhenus et Aconteus Conixi incurrunt hastis, primique ruinam Dant sonitu ingenti, rush or fall upon each other, Verg. A. 11, 613:

    interea suspensa graves aulaea ruinas In patinam fecere,

    fell down, Hor. S. 2, 8, 54.—
    2.
    In partic., of buildings, a tumbling or falling down, downfall, ruin (class.; in good prose only in sing.):

    repentinā ruinā pars ejus turris concidit... tum hostes, turris repentinā ruinā commoti, etc.,

    Caes. B. C. 2, 11 fin. and 12 init.; cf.: ferunt conclave illud, ubi epularetur Scopas, concidisse: eā ruinā ipsum oppressum cum suis interiisse, Cic. de Or. 2, 86, 353; id. Div. 2, 8, 20; Tac. A. 2, 47:

    aedificiorum,

    Suet. Oth. 8:

    amphitheatri,

    id. Tib. 40:

    camerae,

    id. Ner. 34:

    spectaculorum,

    id. Calig. 31:

    pontis,

    id. Aug. 20:

    tecta Penthei Disjecta non leni ruinā,

    Hor. C. 2, 19, 15:

    jam Deiphobi dedit ampla ruinam, Vulcano superante, domus,

    i. e. fell in, Verg. A. 2, 310; so,

    trahere ruinam,

    id. ib. 2, 465; 9, 712; cf. B. a, infra:

    effulsisse inter ruinam ignes,

    Tac. A. 2, 47:

    ruinam urbis et incendia recordantes,

    Just. 5, 7, 10:

    morbus, captivitas, ruina, ignis,

    Sen. Tranq. 11, 6:

    multos occidere incendii ac ruinae potentia est,

    id. Clem. 1, 26, 5.—In plur.:

    tantae in te impendent ruinae, nisi suffulcis firmiter,

    Plaut. Ep. 1, 1, 77; so Vell. 2, 35, 4 (with incendia); Suet. Vesp. 8; Lucr. 2, 1145:

    si fractus illabatur orbis, Impavidum ferient ruinae,

    Hor. C. 3, 3, 8:

    dum Capitolio dementes ruinas parabat,

    id. ib. 1, 37, 7.—
    B.
    Trop., a downfall, fall, ruin; accident, catastrophe, disaster, overthrow, destruction, etc. (freq. and class.; used equally in sing. and plur.; cf.: exitium, pernicies).
    (α).
    Sing.:

    vis illa fuit et, ut saepe jam dixi, ruina quaedam atque tempestas,

    a catastrophe, Cic. Clu. 35, 96: incendium meum ruinā restinguam, with the overthrow, fall (of the State), Catilina ap. Sall. C. 31, 9, and ap. Cic. Mur. 25, 51:

    ut communi ruinā patriae opprimerentur,

    Liv. 45, 26; Vell. 2, 91, 4; 2, 85, 1; 2, 124, 1:

    in hac ruinā rerum stetit una integra atque immobilis virtus populi Romani,

    Liv. 26, 41:

    rerum nostrarum,

    id. 5, 51:

    urbis,

    id. 25, 4:

    ex loco superiore impetu facto, strage ac ruinā fudere Gallos,

    utter defeat, id. 5, 43; cf.:

    ruinae similem stragem eques dedit,

    id. 4, 33:

    Cannensis,

    id. 23, 25; 42, 66 fin.; 4, 46;

    5, 47: ruina soceri in exsilium pulsus,

    Tac. H. 4, 6; cf. id. G. 36:

    pereat sceleratus, regnique trahat patriaeque ruinam,

    Ov. M. 8, 497:

    aliae gentes belli sequuntur ruinam,

    Flor. 2, 12, 1:

    ille dies utramque Ducet ruinam,

    i. e. death, Hor. C. 2, 17, 9:

    Neronis principis,

    Plin. 17, 25, 38, § 245.—
    (β).
    Plur.:

    praetermitto ruinas fortunarum tuarum, quas omnes impendere tibi proximis Idibus senties,

    Cic. Cat. 1, 6, 14:

    in ruinis aversae, atque afflictae rei publicae,

    id. Sest. 2, 5:

    devota morti pectora liberae Quantis fatigaret ruinis,

    Hor. C. 4, 14, 19; cf.:

    nox auget ruinas,

    Val. Fl. 3, 207:

    principiis in rerum fecere ruinas et graviter magni magno cecidere ibi casu,

    i. e. false steps, errors, mistakes, Lucr. 1, 740:

    (Academia) si invaserit in haec, miseras edet ruinas,

    Cic. Leg. 1, 13, 39:

    ruinas videres,

    id. Fin. 5, 28, 83.—
    II.
    In concreto.
    1.
    That which tumbles or falls down, a fall (not anteAug.).
    A.
    In gen. ( poet.):

    disjectam Aenaeae toto videt aequore classem Fluctibus oppressos Troas caelique ruinā,

    i. e. a storm, rain, Verg. A. 1, 129; so,

    caeli (with insani imbres),

    Sil. 1, 251:

    poli,

    i. e. thunder, Val. Fl. 8, 334.—
    B.
    In partic. (acc. to I. A. 2.), a building that has tumbled down, a ruin, ruins (mostly in plur., and not in Cic. prose):

    nunc humilis veteres tantummodo Troja ruinas ostendit,

    Ov. M. 15, 424:

    Sagunti ruinae nostris capitibus incident,

    Liv. 21, 10, 10:

    (urbs) deserta ac strata prope omnis ruinis,

    id. 33, 38, 10:

    fumantes Thebarum ruinae,

    id. 9, 18, 7:

    ruinis templorum templa aedificare,

    id. 42, 3:

    in tugurio ruinarum Carthaginiensium,

    Vell. 2, 19 fin. —In sing.:

    alius par labor... flumina ad lavandam hanc ruinam jugis montium ducere,

    Plin. 33, 4, 21, § 74:

    EX RVINA TEMPLI MARTIS,

    Inscr. Orell. 2448 (A.D. 256).—
    2.
    Transf., of persons who cause ruin, a destroyer:

    rei publicae,

    Cic. Sest. 51, 109:

    ruinae publicanorum,

    id. Prov. Cons. 6, 13.

    Lewis & Short latin dictionary > ruina

  • 22 accido [1]

    1. ac-cido, cidī, ere (ad u. cado), an etwas hinfallen, -anfallen, auf etwas auffallen, bei etwas niederfallen, I) eig.: A) im allg.: ad terram, Enn. u. Plaut.: in humum, Varr.: m. Dat., terrae, Sen. poët.: m. bl. Acc., terram segetemque accidere incendia, Lucr. – B) insbes.: 1) von Geschossen = nach einem Orte hinfallen, wo niederfallen, auffallen, tela ab omni parte accidebant, Liv.: missa (tela) gravius accidere, Caes.: cum tela ex superiore loco missa non frustra acciderent, Liv. – 2) von Pers.: a) von Hilfe od. Gnade Flehenden = vor jmds. Knien od. Füßen bittend (supplex, ἱκέτης) niederfallen, niedersinken, sich niederwerfen, jmd. fußfällig bitten od. anflehen ( wie προςπίπτειν), ad pedes omnium, Cic.: ad alcis genua, Ter., u. alci ad genua, Suet.: u. genibus alcis, Liv.: u. so quo accidam? vor wem soll ich mich niederwerfen? Enn. fr. 114 V. – mit supplex, wie ad genua accido supplex, Sen. Troad. 700: u. pro libertate vestra supplicem vobis accidere ( wie ἱκέτην προςπίπτειν), Rut. Lup. 2, 6 (dazu Ruhnk.). – b) plötzlich jmdm. über den Hals kommen, de improviso, Sall.: quo improvisus gravior accideret, um unerwartet einen desto empfindlicheren Streich zu führen, Sall. – 3) (von sinnlichen Wahrnehmungen) = die Sinne treffen = bis zu ihnen dringen, -kommen, α) mit Angabe des Sinnes, ad aures, Cic. Sest. 107: u. bl. Dat. auribus (von Tönen, Worten, Geschrei usw., auch Regen), Cic. u.a.: u. bl. aures, Plaut. Stich. 88 u. Val. Flacc. 2, 452. (Vgl. Lachm. Lucr. 5, 608. Sorof Cic. de or. 2, 29. Ruhnk. Rut. Lup. 1, 17. Heins. Val. Flacc. 2, 452.) – vox accidit ad hostes, Liv.: ut notae litterarum totae ad oculos legentium acciderent, Petr. 105: acc. ad oculos animumque, vor Augen u. in den Sinn kommen, Cic.: quam res nova miraque menti accidat, wie seltsam dieser Gedanke scheinen mag, Lucr. – u. so mit Infin., quidque homini lubere accidit posse retur, Plaut. Amph. 171 G. – β) mit Angabe der Person, zu der etwas dringt: nilne ad te de iudicio armûm accidit? Pacuv. fr.: ut vox etiam ad hostes accideret, zu den F. drang, Liv.: ne maioris multitudinis species accidere hostibus posset, damit dem Feinde die Anzahl der Truppen nicht größer erscheinen möchte, Hirt. b.G. – γ) absol. = zu Ohren dringen, zu Ohren kommen od. gebracht werden, hinterbracht werden (wie προςπίπτειν), concitatior clamor accidens ab increscente pugna, Liv.: unde (clamor) accidisset, woher es (das Geschrei) komme, Liv.: clamor deinde accidit novus, Liv.: fama accidit, classem Punicam adventare, es kam das Gerücht od. die Nachricht (zu Ohren) von der Annäherung der p. Fl., Liv.; vgl. Fabri Liv. 21, 10, 12. Drak. Liv. 40, 32, 2.

    II) übtr.: 1) im allg.: quantis opibus, quibus de rebus lapsa fortuna accidat (zu Boden sinkt), Enn. tr. 371 (396): eodem die istuc verbum vere in te accidit, ist mit Recht in Bezug auf dich gesprochen worden, Ter. Andr. 885. – 2) (von Ereignissen usw.) vorfallen, vorkommen, eintreten, sich ereignen, sich zutragen, geschehen (u. zwar zufällig, unerwartet od. unvorhergesehen, wie προςπίπτειν, συμβαίνειν); mit Dat. = jmdm. od. einer Sache widerfahren, begegnen, zustoßen (συμβαίνειν τινί), raro acc., Ggstz. crebriores esse, Cornif. rhet.: supra omnia quae accidunt continguntque eminens, Sen.: timeo, ne illi me accusante aliquid accidat, es könnte ihm etwas geschehen, Cic.: si quid secundi evenisset..., si quid adversi accidisset, Nep.: quicquid acciderit, jedes Begebnis, Cic.: si aliter acciderit, Cic.: negotia, si qua acciderent, etwa vorkommende Geschäfte, Cic.: esset vitium, si non peteretur, sed accideret, wenn es nicht absichtlich, sondern zufällig wäre, Quint.: potest accidere promissum aliquod et conventum, ut etc., Cic.: illud etiam accidit praeter optatum meum, sed valde ex voluntate, Cic.: nollem accidisset tempus, in quo etc., Cic..: si quod tempus accidisset, quo tempore etc., Cic.: si qua calamitas accidisset, Cic.: si quid acciderit, Cic.: si quid adversi accidisset, Caes., Ggstz. si quid secundi evenisset, Nep.: si quid gravius od. si gravius quid acciderit od. accidisset, im Fall einer Niederlage, Caes.: m. Dat., qualis si qui (dux) nunc esset, tibi idem, quod illis accidit, contigisset, Cic.: haec et omnia, quae homini accidere possunt, ita fero, ut etc., Cic.: horum mihi nihil accidisset, si aut Agrippa aut Maecenas vixisset, Sen.: nihil accidet ei separatim a reliquis civibus, es wird ihm nicht anders ergehen, wie den übr. B., Cic.: nescio an tibi gratius opportuniusque acciderit, Cic.: cum hoc illi improvisum atque inopinatum accidisset, Cic.: si quid gravius ei a Caesare accidisset, wenn C. strenger gegen ihn verführe, Caes.: tantum flagitium civitati accidere, Claud. Quadrig. fr.: accidit fortunis omnium pernicies, Cic. – Dah. insbes.: a) accidit = es ereignet sich, trifft sich, tritt der Fall ein, kommt vor, trägt sich zu, geschieht, si ita (forte) accidisset, Cic.: mit folg. ut u. Konjunktiv (wenn der Fall als ein noch nicht gekannter, sich erst gestaltender dargestellt wird), wie casu accidit, ut id primus nuntiaret, Cic.: non potuisset accidere, ut unum genus esset omnium, nisi etc., Cic.: od. m. folg. quod (wenn der Fall als schon vorhanden vorausgesetzt wird), wie accidit perin-commode, quod eum nusquam vidisti, daß du ihn nirgends gesehen hast, ist ein unseliger Zufall, Cic.: od. m. folg. Infinit. od. Acc. u. Infinit. (wenn der Fall als Vorstellung, abstrakter Begriff dargestellt wird), nec acciderat mihi opus esse, Cic.: cum inique accidat turpem aestimationem sequi, Cic.: illud vero mihi permirum accidit, tantam temeritatem fuisse in illo adulescente, Cic.; vgl. Jordan zu Cic. Caecin. 8. p. 155; od. m. folg. ne u. Konjunktiv, nihil autem est pro certo futurum, quod potest aliquā procuratione accidere, ne fiat, Cic. – b) si quid alci accidat (od. accideret od. acciderit od. accidisset), d.i. α) mit u. ohne humanitus = wenn jmdm. etwas (Menschliches) zustoßen od. begegnen sollte, euphemist. = wenn er sterben sollte ( wie εἴ τι πάθοι od. ἤν τι πάθη od. εἴ τι γένοιτο περὶ αυτον), Cic., Vell. u.a. Vgl. Muncker zu Hyg. fab. 109. – β) = wenn ihm etwas (ein Unfall) zustoßen od. begegnen sollte, euphemist. = wenn es unglücklich (im Kampfe usw.) gehen sollte u. dgl., Cic. u.a. – 3) ausfallen, ablaufen, bene, Plaut.: alci opportune, Caes.: incommode, Caes.: peius victoribus Sequanis quam Aeduis victis accidisse, es ist schlimmer für die Sequaner ausgefallen, Caes.: hoc quorsum accidat, Ter.: si secus oder aliter acciderit, wenn es anders, d.i. nicht nach Wunsch ausfallen sollte, Cic.: ut (gesetzt daß) omnia contra opinionem acciderent, Caes. – 4) als gramm. u. rhet. t.t., einer Sache gleichs. noch anfällig werden, zu etw. als etw. Besonderes noch hinzukommen, plurima huic verbo accidunt ( wie genus, tempora etc.), Quint.: cetera, quae ei generi accidunt, ihm als Arten untergeordnet werden, Quint. – / Partiz. accidēns subst., Abl. Sing. ab accidenti, Plin. Val. 3, 12 in.: ex accidenti, Aquil. Rom. 16. Iulian. dig. 35, 2, 51. Serv. Verg. Aen. 1, 640. – Nbf. accado (hinfallen), wov. accadens, Sen. suas. 6, 3.

    lateinisch-deutsches > accido [1]

  • 23 casus

    cāsus, ūs, m. (cado), das Fallen, der Fall, I) im allg.: A) eig.: a) im Raume, sowohl das Herabfallen, stillicidi, Lucr.: nivis, Liv.: fulminum, Plin.: lapidum, Plin. ep. – als das Einfallen, Einstürzen, camerae, Dict.: celsae graviore casu decidunt turres, Hor. – u. das Umfallen, Umstürzen, der Umsturz, Sturz, vehiculi, Plin.: equi, Spart.: gravi casu concĭdere, Phaedr.: ad casum dare, umwerfen, Acc. fr.: casus, quo (infantes) in terram toties deferuntur, Quint. – im Bilde, v. polit. Fall, Sturz, Cic. Sest. 140; u. v. moral. Fall, Cic. Cael. 41. – b) das Sich-Neigen, Sinken einer Jahreszeit, extremae sub casum hiemis, Verg. georg. 1, 340. – c) als gramm. t. t. der Kasus, Beugefall, c. rectus, der Nominativ, Varr. LL., Cic. u.a. (Ggstz. casus obliqui, Varr. LL., Sen. u.a., od. conversi, Cic.): ders. c. patricus, Varr. LL., u. c. nominativus, Quint.: c. genetivus, Quint.: ders. c. interrogandi, Nigid. fr.: c. dativus, Quint.: ders. c. dandi, Varr. LL. u. Nigid. fr.: c. accusativus, Quint.: ders. c. accusandi, Varr. LL.: c. vocativus, Gell.: ders. c. vocandi, Varr. LL.: c. ablativus, Quint.: ders. c. sextus, Varr. LL. u. Varr. fr., u. c. Latinus, Varr. fr.: casuum series, Varr. LL.: casum mutare, Quint.: verbum per casus ducere, Quint.: non omne nomen casus sex recipit, Sen. – B) übtr.: a) das Fallen, Stürzen in einen (niedern) Zustand, derFall, Sturz, quam gravis casus in servitium ex regno foret, Sall. Iug. 62, 9; vgl. (im Bilde) no. A, a. – b) der Fall, Eintritt nach seinem Verlaufe od. Erfolge, durae mortis casus, Verg.: aetas illa multo plures quam nostra mortis casus habet, Eintritt des Todes, d.i. Fälle, wo der Tod eintreten kann od. eintritt, tödliche Zufälle, Cic. – dah. die (sich darbietende) Gelegenheit zu etw. (s. Kritz Sall. Iug. 25, 9), aut vi aut dolis se casum victoriae inventurum, Sall.: casum pugnae praebere, Tac.: casum invadendae Armeniae obvenisse, Tac. – Meton., der Fall, der eintreten kann od. eintritt od. eingetreten ist, das Ereignis, das Vorkommnis, der Vorfall, der Zufall (s. Cic. de nat. deor. 1, 90; de div. 2, 15), α) übh.: casus communis et incertus, Cic.: casus mirabilis, Nep., admirabilis, Quint., mirificus, Cic.: casus quidam fatalis (Ggstz. casus voluntarius), Cic.: casus rariores, Cic.: casus secundi (Ggstz. casus adversi), Nep.: casus subiti repentinique, Suet.: casus varii, Wechselfälle, Liv. u. Vell. – novi casus temporum, neue Vorkommnisse, die die Zeitverhältnisse mit sich führen, Cic. – nihil consilia a casu differre, Tac. – oft Abl. casu, durch Zufall, zufällig, bald im Ggstz., zB. casu fieri aut forte fortunā, Cic.: evenire non temere nec casu, Cic.: sive casu sive consilio deorum, Caes.: seu sponte seu quolibet casu, Col.: necessitate an casu, Quint.: casu an huius persuasu et inductu, Cic. fr. – bald allein, zB. ego eo die casu apud Ptolemaeum cenavi, Cic.: ibi casu rex erat Ptolemaeus, Caes.: casu accĭdit, ut etc., Nep. – β) prägn., der ungünstige Zufall, der Unfall, meus ille casus tam horribilis, tam gravis etc., Cic.: varii nostri casus, Cic.: propter casus navigandi, der Zufälle halber, denen man zur See ausgesetzt ist, Cic.: casus (Plur.) loci, Ov.: Asiatica legatio filii casu deformata, Liv.: forte tulit casus (wollte ein unglücklicher Zufall), ut etc., Liv.: cum sui quemque casus per quinquennium absumpsissent, Liv.: multi fortuitis casibus intercĭderunt, Tac. – bei den Ärzten, Krankheitsfall, casus gravissimi, Cels.: propter huiusmodi casus, Scrib.: in hoc casu, Cels. – c) das Sinken, der Verfall, civitatis, Sall.: rei publicae, Sall. – II) prägn., das Fallen = das Hinsinken, der Untergang, a) lebl. Ggstde.: urbis Troianae, Verg.: civitatium, Iustin.: virium, Cael. Aur. – b) leb. Wesen, der Untergang, der Tod, bes. der gewaltsame, Bomilcaris, Sall.: Gaii Luciique, Suet.: Saturnini atque Gracchorum casus (Plur.), Caes.: casum mariti quiritans, Apul. – / zu Ciceros Zeit cāssus geschr., s. Quint. 1, 7, 20.

    lateinisch-deutsches > casus

  • 24 accido

    1. ac-cido, cidī, ere (ad u. cado), an etwas hinfallen, -anfallen, auf etwas auffallen, bei etwas niederfallen, I) eig.: A) im allg.: ad terram, Enn. u. Plaut.: in humum, Varr.: m. Dat., terrae, Sen. poët.: m. bl. Acc., terram segetemque accidere incendia, Lucr. – B) insbes.: 1) von Geschossen = nach einem Orte hinfallen, wo niederfallen, auffallen, tela ab omni parte accidebant, Liv.: missa (tela) gravius accidere, Caes.: cum tela ex superiore loco missa non frustra acciderent, Liv. – 2) von Pers.: a) von Hilfe od. Gnade Flehenden = vor jmds. Knien od. Füßen bittend (supplex, ἱκέτης) niederfallen, niedersinken, sich niederwerfen, jmd. fußfällig bitten od. anflehen ( wie προςπίπτειν), ad pedes omnium, Cic.: ad alcis genua, Ter., u. alci ad genua, Suet.: u. genibus alcis, Liv.: u. so quo accidam? vor wem soll ich mich niederwerfen? Enn. fr. 114 V. – mit supplex, wie ad genua accido supplex, Sen. Troad. 700: u. pro libertate vestra supplicem vobis accidere ( wie ἱκέτην προςπίπτειν), Rut. Lup. 2, 6 (dazu Ruhnk.). – b) plötzlich jmdm. über den Hals kommen, de improviso, Sall.: quo improvisus gravior accideret, um unerwartet einen desto empfindlicheren Streich zu führen, Sall. – 3) (von sinnlichen Wahrnehmungen) = die Sinne treffen = bis zu ihnen dringen, -kommen, α) mit Angabe des Sinnes, ad aures, Cic. Sest. 107: u.
    ————
    bl. Dat. auribus (von Tönen, Worten, Geschrei usw., auch Regen), Cic. u.a.: u. bl. aures, Plaut. Stich. 88 u. Val. Flacc. 2, 452. (Vgl. Lachm. Lucr. 5, 608. Sorof Cic. de or. 2, 29. Ruhnk. Rut. Lup. 1, 17. Heins. Val. Flacc. 2, 452.) – vox accidit ad hostes, Liv.: ut notae litterarum totae ad oculos legentium acciderent, Petr. 105: acc. ad oculos animumque, vor Augen u. in den Sinn kommen, Cic.: quam res nova miraque menti accidat, wie seltsam dieser Gedanke scheinen mag, Lucr. – u. so mit Infin., quidque homini lubere accidit posse retur, Plaut. Amph. 171 G. – β) mit Angabe der Person, zu der etwas dringt: nilne ad te de iudicio armûm accidit? Pacuv. fr.: ut vox etiam ad hostes accideret, zu den F. drang, Liv.: ne maioris multitudinis species accidere hostibus posset, damit dem Feinde die Anzahl der Truppen nicht größer erscheinen möchte, Hirt. b.G. – γ) absol. = zu Ohren dringen, zu Ohren kommen od. gebracht werden, hinterbracht werden (wie προςπίπτειν), concitatior clamor accidens ab increscente pugna, Liv.: unde (clamor) accidisset, woher es (das Geschrei) komme, Liv.: clamor deinde accidit novus, Liv.: fama accidit, classem Punicam adventare, es kam das Gerücht od. die Nachricht (zu Ohren) von der Annäherung der p. Fl., Liv.; vgl. Fabri Liv. 21, 10, 12. Drak. Liv. 40, 32, 2.
    II) übtr.: 1) im allg.: quantis opibus, quibus de
    ————
    rebus lapsa fortuna accidat (zu Boden sinkt), Enn. tr. 371 (396): eodem die istuc verbum vere in te accidit, ist mit Recht in Bezug auf dich gesprochen worden, Ter. Andr. 885. – 2) (von Ereignissen usw.) vorfallen, vorkommen, eintreten, sich ereignen, sich zutragen, geschehen (u. zwar zufällig, unerwartet od. unvorhergesehen, wie προςπίπτειν, συμβαίνειν); mit Dat. = jmdm. od. einer Sache widerfahren, begegnen, zustoßen (συμβαίνειν τινί), raro acc., Ggstz. crebriores esse, Cornif. rhet.: supra omnia quae accidunt continguntque eminens, Sen.: timeo, ne illi me accusante aliquid accidat, es könnte ihm etwas geschehen, Cic.: si quid secundi evenisset..., si quid adversi accidisset, Nep.: quicquid acciderit, jedes Begebnis, Cic.: si aliter acciderit, Cic.: negotia, si qua acciderent, etwa vorkommende Geschäfte, Cic.: esset vitium, si non peteretur, sed accideret, wenn es nicht absichtlich, sondern zufällig wäre, Quint.: potest accidere promissum aliquod et conventum, ut etc., Cic.: illud etiam accidit praeter optatum meum, sed valde ex voluntate, Cic.: nollem accidisset tempus, in quo etc., Cic..: si quod tempus accidisset, quo tempore etc., Cic.: si qua calamitas accidisset, Cic.: si quid acciderit, Cic.: si quid adversi accidisset, Caes., Ggstz. si quid secundi evenisset, Nep.: si quid gravius od. si gravius quid acciderit od. accidisset, im Fall einer Niederlage, Caes.: m. Dat., qualis si qui (dux) nunc
    ————
    esset, tibi idem, quod illis accidit, contigisset, Cic.: haec et omnia, quae homini accidere possunt, ita fero, ut etc., Cic.: horum mihi nihil accidisset, si aut Agrippa aut Maecenas vixisset, Sen.: nihil accidet ei separatim a reliquis civibus, es wird ihm nicht anders ergehen, wie den übr. B., Cic.: nescio an tibi gratius opportuniusque acciderit, Cic.: cum hoc illi improvisum atque inopinatum accidisset, Cic.: si quid gravius ei a Caesare accidisset, wenn C. strenger gegen ihn verführe, Caes.: tantum flagitium civitati accidere, Claud. Quadrig. fr.: accidit fortunis omnium pernicies, Cic. – Dah. insbes.: a) accidit = es ereignet sich, trifft sich, tritt der Fall ein, kommt vor, trägt sich zu, geschieht, si ita (forte) accidisset, Cic.: mit folg. ut u. Konjunktiv (wenn der Fall als ein noch nicht gekannter, sich erst gestaltender dargestellt wird), wie casu accidit, ut id primus nuntiaret, Cic.: non potuisset accidere, ut unum genus esset omnium, nisi etc., Cic.: od. m. folg. quod (wenn der Fall als schon vorhanden vorausgesetzt wird), wie accidit perin-commode, quod eum nusquam vidisti, daß du ihn nirgends gesehen hast, ist ein unseliger Zufall, Cic.: od. m. folg. Infinit. od. Acc. u. Infinit. (wenn der Fall als Vorstellung, abstrakter Begriff dargestellt wird), nec acciderat mihi opus esse, Cic.: cum inique accidat turpem aestimationem sequi, Cic.: illud vero mihi permirum accidit, tantam temeritatem fuisse
    ————
    in illo adulescente, Cic.; vgl. Jordan zu Cic. Caecin. 8. p. 155; od. m. folg. ne u. Konjunktiv, nihil autem est pro certo futurum, quod potest aliquā procuratione accidere, ne fiat, Cic. – b) si quid alci accidat (od. accideret od. acciderit od. accidisset), d.i. α) mit u. ohne humanitus = wenn jmdm. etwas (Menschliches) zustoßen od. begegnen sollte, euphemist. = wenn er sterben sollte ( wie εἴ τι πάθοι od. ἤν τι πάθη od. εἴ τι γένοιτο περὶ αυτον), Cic., Vell. u.a. Vgl. Muncker zu Hyg. fab. 109. – β) = wenn ihm etwas (ein Unfall) zustoßen od. begegnen sollte, euphemist. = wenn es unglücklich (im Kampfe usw.) gehen sollte u. dgl., Cic. u.a. – 3) ausfallen, ablaufen, bene, Plaut.: alci opportune, Caes.: incommode, Caes.: peius victoribus Sequanis quam Aeduis victis accidisse, es ist schlimmer für die Sequaner ausgefallen, Caes.: hoc quorsum accidat, Ter.: si secus oder aliter acciderit, wenn es anders, d.i. nicht nach Wunsch ausfallen sollte, Cic.: ut (gesetzt daß) omnia contra opinionem acciderent, Caes. – 4) als gramm. u. rhet. t.t., einer Sache gleichs. noch anfällig werden, zu etw. als etw. Besonderes noch hinzukommen, plurima huic verbo accidunt ( wie genus, tempora etc.), Quint.: cetera, quae ei generi accidunt, ihm als Arten untergeordnet werden, Quint. – Partiz. accidēns subst., Abl. Sing. ab accidenti, Plin. Val. 3, 12 in.: ex accidenti, Aquil. Rom. 16. Iulian. dig. 35, 2, 51.
    ————
    Serv. Verg. Aen. 1, 640. – Nbf. accado (hinfallen), wov. accadens, Sen. suas. 6, 3.
    ————————
    2. ac-cīdo, cīdī, cīsum, ere (ad u. caedo), anhauen, anschneiden, prägn., anhauend abhauen, umhauen, I) eig.: aut ab radicibus subruere aut accidere arbores, anschneiden, Caes. b.G. 6, 27, 4. – Gew. prägn., antiquam in montibus ornum ferro, Verg.: suboles velut accisis recrescens stirpibus (im Bilde), Liv.: omne genus frugum, befressen u. benagen = abnagen (v. Heuschrecken u. Mäusen), Arnob.: dapes, aufessen, Verg. – II) übtr., schmälern, schwächen, entkräften, herunterbringen, hart mitnehmen, schwere Verluste beibringen, im Passiv auch = herunterkommen, schwere Verluste erleiden, ita proelio uno Vestinorum res, ut etc., Liv.: Latinorum etsi pariter accisae copiae sint, Liv.: robore iuventutis suae acciso, Liv.: civitatum copias eo proelio esse accisas sciebat, Hirt. b.G.: res, quamquam sunt accisae, tamen efferent se aliquando et ad renovandum bellum revirescent, Cic.: accidere autem oportet singula; sic universa franguntur, Cic.: post accisas a Camillo Volscorum res, Liv.: opes accisae (Ggstz. opes integrae), Hor.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > accido

  • 25 excidō

        excidō cidī, —, ere    [ex + cado], to fall out, drop down, fall away: sol excidisse mihi e mundo videtur: dentīs Excidere videre, H.: mihi Excidit cera, from my hand, O.: Palinurus Exciderat puppi, V.: in flumen (sc. e rate), L.: vinclis, to slip out, V.: ut cuiusque sors exciderat, fell out, L.—Fig., to fall out, fall away, slip out, escape: verbum ex ore huius: scelus ore tuo, O.: quod verbum tibi non excidit fortuito: vox per auras Excidit, V.: in vitium libertas excidit, sinks, H.— To pass away, be lost, perish, disappear, be forgotten: neque verendum est, ne quid excidat: virtus, cum semel excidit, etc., H.: excidit omnis luctus, O.: arcis memoria, L.: animo, V.: mihi ista exciderant, I had forgotten: cogitatio, cum mihi excidisset: excidit, ut peterem, etc., i. e. I forgot, O.— Of persons, to be deprived of, lose, miss, forfeit, fail to obtain: erus uxore excidit, T.: magnis excidit ausis, O.: regno, Cu.
    * * *
    I
    excidere, excidi, - V
    perish; disappear; escape, fall out; be deprived of; lose control of senses
    II
    excidere, excidi, excisus V
    cut out/off/down; raze, destroy

    Latin-English dictionary > excidō

  • 26 occidō

        occidō cidī, cāsus, ere    [ob+cado], to fall down, fall: ut alii super alios occiderent, L.— To go down, set: iam occidente sole, Pac. ap. C.: donec lux occidat, Iu.—To fall, perish, die, be slain: quā (securi) multi occiderunt: pro patriā: hostium saevitiā, S.: dextrā suā, V.: minimo volnere, O.: unā occidendum nobis esse (cum imperio), S.—Fig., to decline, end: vita occidens, the evening of life: ne sacrorum memoria occideret, be lost.—To perish, be ruined, be lost: sin plane occidimus: occidi, I am undone, T.: funditus, V.: omnia generis insignia occiderunt: vestra beneficia occasura esse.
    * * *
    I
    occidere, occidi, occasus V
    fall, fall down; perish, die, be slain; be ruined/done for, decline, end
    II
    occidere, occidi, occisus V
    kill, murder, slaughter, slay; cut/knock down; weary, be the death/ruin of

    Latin-English dictionary > occidō

  • 27 ruīna

        ruīna ae, f    [RV-], a rushing down, tumbling, falling down, fall: iumentorum, L.: primique ruinam Dant sonitu ingenti, fall upon each other, V.: graves aulaea ruinas In patinam fecere, fell down, H.—Of buildings, a tumbling, falling down, downfall, ruin (only sing.): repentinā ruinā pars eius turris concidit, Cs.: ferunt eā ruinā ipsum cum cognatis suis oppressum interiisse: iam Deiphobi dedit ampla ruinam domus, i. e. fell in, V. —Fig., a downfall, fall, ruin, catastrophe, calamity, disaster, overthrow, destruction: vis illa fuit et ruina quaedam, a catastrophe: incendium meum ruinā restinguam, with the fall (of the State), S.: patriae, L.: strage ac ruinā fudere Gallos, utter defeat, L.: ille dies utramque Ducet ruinam, i. e. death, H.: ruinae fortunarum tuarum: pectora Quantis fatigaret ruinis, H.: ruinas videres: caeli, i. e. a storm, V.— Plur, a fallen building, ruin, ruins: veteres tantummodo Troia ruinas ostendit, O.: Sagunti ruinae nostris capitibus incident, L.: fumantes Thebarum, L.: Si fractus inlabatur orbis, Impavidum ferient ruinae, H.— A cause of ruin, destroyer: rei p.: publicanorum.
    * * *
    fall; catastrophe; collapse, destruction

    Latin-English dictionary > ruīna

  • 28 ruō

        ruō uī, ātus (P. fut. ruitūrus), ere    [1 RV-], to fall with violence, rush down, fall down, tumble down, go to ruin: caedebant pariter pariterque ruebant Victores victique, V.: ruere illa non possunt: tecta, tumble down, L.: Templa deum, H.: murus latius quam caederetur, L.: alta a culmine Troia, V.: ruit arduus aether, rain falls in torrents, V.: caelum in se, L.: ruit imbriferum ver, i. e. is ending, V.—Prov.: quid si nunc caelum ruat? i. e. what if the impossible happens? T.— To hasten, hurry, run, rush: id ne ferae quidem faciunt, ut ita ruant itaque turbent: (Pompeium) ruere nuntiant: Huc omnis turba ruebat, V.: ultro ruere ac se morti offerre, Ta.: in aquam, L.: in volnera ac tela, L.: ruebant laxatis habenis aurigae, Cu.: de montibus amnes, V.: per apertos flumina campos, O.: Nox ruit, i. e. hastens on, V.: antrum, Unde ruunt totidem voces, break forth, V.— To cause to fall, cast down, dash down, hurl to the ground, prostrate: Ceteros ruerem, agerem, T.: cumulos ruit harenae, levels, V.— To cast up, turn up, throw up, rake up: (mare) a sedibus (venti), V.: cinerem focis, V.: unde Divitias aerisque ruam acervos, H.—Fig., to fall, fail, sink, be ruined: ruere illam rem p.: sive ruet sive eriget rem p.— To rush, dash, hurry, hasten, run: ad interitum: pati reum ruere, L.: crudelitatis odio in crudelitatem, L.: In sua fata, O.: omnia fatis In peius, V.: Quo quo scelesti ruitis? H.: ut ferme fugiendo in media fata ruitur, L.
    * * *
    ruere, rui, rutus V
    destroy, ruin, overthrow; rush on, run; fall; charge (in + ACC); be ruined

    Latin-English dictionary > ruō

  • 29 collabor

    col-lābor ( conl-), lapsus (or labsus), 3, v. dep., to fall together, to fall in ruins; esp. of buildings, to fall in, fall from age (in the ante-Aug. period very rare; not in Cic., Hor., or Quint.).
    I.
    Prop., Liv. 35, 9, 3:

    moenia subito collapsa ruinā sunt,

    id. 29, 18, 17; Suet. Aug. 30; id. Claud. 25; id. Calig. 21:

    fastigium domūs collabitur,

    id. Caes. 81:

    qui collapsā jacuere ruinā,

    Sil. 7, 727:

    succisis asseribus collapsus pons,

    Liv. 44, 5, 6. postquam conlapsi cineres, Verg. A. 6, 226:

    eodem anno duodecim celebres Asiae urbes collapsae nocturno motu terrae,

    Tac. A. 2, 47:

    AEDES VETVSTATE COLLAPSA,

    Inscr. Orell. 26.—Of persons, to fall or sink down in a swoon or in death:

    suscipiunt famulae collapsaque membra Marmoreo referunt thalamo,

    Verg. A. 4, 391; 8, 584; Ov. M. 7, 826; 5, 96; 6, 295; Tac. A. 2, 31; Suet. Ner. 42; Curt. 4, 10, 19; 7, 6, 22; 8, 2, 39; Petr. 94; Val. Fl. 7, 152; Stat. Achill. 1, 195; cf.:

    ferro collapsa,

    Verg. A. 4, 664.—
    B.
    Transf.:

    ossa morbo collapsa,

    Verg. G. 3, 485: collapsa tempora, oculi concavi, temples fallen in or sunken, Cels. 2, 6:

    iter urinae senectute collapsum,

    id. 7, 26.—
    II.
    Trop. (very rare):

    in corruptelam suam,

    Plaut. Truc. 3, 2, 3:

    ira in se ipsa collapsa,

    Val. Max. 6, 2, 10:

    in fata,

    Cod. Just. 5, 14, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > collabor

  • 30 conlabor

    col-lābor ( conl-), lapsus (or labsus), 3, v. dep., to fall together, to fall in ruins; esp. of buildings, to fall in, fall from age (in the ante-Aug. period very rare; not in Cic., Hor., or Quint.).
    I.
    Prop., Liv. 35, 9, 3:

    moenia subito collapsa ruinā sunt,

    id. 29, 18, 17; Suet. Aug. 30; id. Claud. 25; id. Calig. 21:

    fastigium domūs collabitur,

    id. Caes. 81:

    qui collapsā jacuere ruinā,

    Sil. 7, 727:

    succisis asseribus collapsus pons,

    Liv. 44, 5, 6. postquam conlapsi cineres, Verg. A. 6, 226:

    eodem anno duodecim celebres Asiae urbes collapsae nocturno motu terrae,

    Tac. A. 2, 47:

    AEDES VETVSTATE COLLAPSA,

    Inscr. Orell. 26.—Of persons, to fall or sink down in a swoon or in death:

    suscipiunt famulae collapsaque membra Marmoreo referunt thalamo,

    Verg. A. 4, 391; 8, 584; Ov. M. 7, 826; 5, 96; 6, 295; Tac. A. 2, 31; Suet. Ner. 42; Curt. 4, 10, 19; 7, 6, 22; 8, 2, 39; Petr. 94; Val. Fl. 7, 152; Stat. Achill. 1, 195; cf.:

    ferro collapsa,

    Verg. A. 4, 664.—
    B.
    Transf.:

    ossa morbo collapsa,

    Verg. G. 3, 485: collapsa tempora, oculi concavi, temples fallen in or sunken, Cels. 2, 6:

    iter urinae senectute collapsum,

    id. 7, 26.—
    II.
    Trop. (very rare):

    in corruptelam suam,

    Plaut. Truc. 3, 2, 3:

    ira in se ipsa collapsa,

    Val. Max. 6, 2, 10:

    in fata,

    Cod. Just. 5, 14, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > conlabor

  • 31 decido

    1.
    dē-cĭdo, cĭdi, 3, v. n. [cado], to fall off, fall down (class.).
    1.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    decido de lecto praeceps,

    Plaut. Cas. 5, 2, 48; so,

    anguis decidit de tegulis,

    Ter. Ph. 4, 4, 26:

    poma ex arboribus decidunt,

    Cic. de Sen. 19 fin.; cf.:

    e flore guttae,

    Ov. M. 9, 345:

    equo,

    Caes. B. G. 1, 48, 6;

    for which ex equo (in terram),

    Nep. Eum. 4;

    and ab equo (in arva),

    Ov. Ib. 259:

    summo toro,

    id. F. 2, 350:

    arbore glandes,

    id. M. 1, 106:

    caelo,

    Plin. 37, 10, 59, § 164; so,

    caelo,

    id. 2, 52, 53, § 138:

    in terras imber,

    Lucr. 6, 497; so,

    imber,

    Hor. Ep. 1, 14, 29:

    celsae turres graviore casu,

    id. Od. 2, 10, 11:

    comae,

    id. ib. 4, 10, 3 et saep.:

    montium decidentium moles,

    Plin. Ep. 8, 17, 3:

    (volucris) decidit in terram,

    Ov. M. 12, 569;

    so in terras sidus,

    id. ib. 14, 847:

    in puteum foveamve auceps,

    Hor. A. P. 458:

    in lacum fulmen,

    Suet. Galb. 8:

    in dolia serpens,

    Juv. 6, 432:

    in casses praeda,

    Ov. A. A. 2, 2:

    in laqueos suos auceps,

    id. Rem. Am. 502:

    in turbam praedonum hic fugiens,

    Hor. S. 1, 2, 42:

    in praeceps,

    Ov. M. 12, 339:

    ad pedes tunica,

    Suet. Aug. 94. —
    B.
    Pregn. (like cado and concido), to fall down dead, to sink down, to die (in class. Lat. only poet.):

    morbo decidunt,

    Plaut. Trin. 2, 4, 143:

    nos ubi decidimus, Quo pater Aeneas,

    Hor. Od. 4, 7, 14:

    scriptor abhinc annos centum qui decidit,

    id. Ep. 2, 1, 36:

    decidit exanimis vitamque reliquit in astris,

    Verg. A. 5, 517; cf. Stat. Th. 8, 125; and id. ib. 9, 755: (nupta) Decidit;

    in talum serpentis dente recepto,

    Ov. M. 10, 10.
    II.
    Trop., to fall, drop, fall away, fail, sink:

    quanta de spe decidi!

    Ter. Heaut. 2, 3, 9;

    for which quanta spe decidi!

    id. ib. 4, 8, 11; Suet. Oth. 5;

    and a spe societatis Prusiae,

    Liv. 37, 26:

    ex astris,

    Cic. Att. 2, 21, 4 (cf.: astrum, no. II. B. fin.):

    ego ab archetypo labor et decido,

    Plin. Ep. 5, 10, 1:

    eo decidit ut exsul de senatore fieret,

    has fallen so low, id. ib. 4, 11, 1: oculis captus in hanc fraudem decidisti (cf. katapiptein), Cic. Verr. 2, 4, 45, § 101:

    ad eas rei familiaris angustias decidit, ut, etc.,

    Suet. Claud. 9 fin.; cf.:

    huc decidisse cuncta, ut, etc.,

    Tac. A. 3, 59:

    ficta omnia celeriter tamquam flosculi decidunt,

    perish, Cic. Off. 2, 12 fin.:

    non virtute hostium sed amicorum perfidia decidi,

    am fallen, defeated, Nep. Eum. 11 fin.:

    an toto pectore deciderim,

    wholly banished from her affections, Tib. 3, 1, 20 (cf. ek thumou peseein, Hom. Il. 23, 595):

    qui huc deciderunt,

    into this illness, Cels. 3, 21 fin.:

    in hydropa,

    id. ib. med.: in maximis necessitatibus, ad quas libidine deciderat, Schol. Juv. 5, 3.
    2.
    dē-cīdo, cīdi, cīsum, 3, v. a. [caedo], to cut off.
    I.
    Lit. (rare in ante-Aug. per.; more freq. abscīdo;

    not in Caes.): taleas oleaginas tripedaneas,

    Cato R. R. 45:

    collum,

    Plaut. Merc. 2, 2, 37:

    aures,

    Tac. A. 12, 14:

    virgam arbori,

    id. G. 10:

    caput,

    Curt. 7, 2;

    prov.: pennas,

    to clip the wings, Hor. Ep. 2, 2, 50:

    malleolum,

    Plin. 17, 21, 35, § 162:

    filicem nascentem falce,

    Col. 2, 2, 13; Sil. 4, 389 et saep.—
    B.
    Transf., to cudgel, beat soundly:

    aliquem verberibus decidere,

    Dig. 47, 21, 2.
    II.
    Trop., to decide a disputed, or, indeed, any matter (qs. to cut the knot; cf.:

    dirimo and secare lites, res,

    Hor. Ep. 1, 16, 42; id. Sat. 1, 10, 15); to determine, settle, terminate, put an end to (class., most freq. in judic. lang.; cf.: transigo, paciscor).
    (α).
    With acc.: damnum, XII. Tab. 12, 4; Gai. Inst. 4, 37; 4, 45:

    quibus rebus actis atque decisis,

    Cic. Verr. 2, 5, 45 fin.; cf.:

    decisa negotia,

    Hor. Ep. 1, 7, 59:

    res transactione decisa,

    Dig. 5, 2, 29;

    and jam decisa quaestio,

    ib. 18, 3, 4:

    decidis statuisque tu, quid iis ad denarium solveretur,

    Cic. Quint. 4, 17; id. Rosc. Com. 11, 32; Dig. 47, 2, 63; cf. ib. 9, 4, 22, § 4:

    hoc loco praeter nomen cetera propriis decisa sunt verbis,

    i. e. decidedly, clearly expressed, Quint. 8, 6, 47: ego pol istam jam aliquovorsum tragulam decidero, I will now dispose of this dart one way or another, i. e. I will now put an end to this attack, these tricks, Plaut. Casin. 2, 4, 18.—
    (β).
    With praepp.:

    cum aliquo,

    Cic. Verr. 2, 2, 32, § [p. 520] 79; 2, 1, 48, § 125; id. Rosc. Am. 39, 114; Plin. 7, 40, 41, § 130:

    non erit uncia tota, decidat tecum qua pater ipse deum,

    for which Jupiter may compound with you, Mart. 9, 4, 6; cf.:

    cum patrono pecuniā,

    Dig. 12, 6, 26, § 12:

    de rebus,

    Cic. Quint. 5, 19; id. Rosc. Com. 12, 35 sq.; id. Att. 1, 8; Just. 31, 7: decidere jactu coepit cum ventis, to compound with the winds by throwing overboard (the cargo), Juv. 12, 33.—
    (γ).
    Absol.:

    in jugera singula ternis medimnis,

    Cic. Verr. 2, 3, 48; id. Rosc. Com. 36; Aur. Vict. de Vir. Ill. 56, 4.—
    B.
    To cut down, reduce, diminish:

    ad tertiam partem vectigal,

    Lampr. Alex. Sev. 38.

    Lewis & Short latin dictionary > decido

  • 32 excido

    1.
    ex-cĭdo, cĭdi, 3, v. n. [cado], to fall out or down, to fall from (class.; esp. freq. in the trop. sense).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: quod (animal) cum ex utero elapsum excidit, Cic. N. D. 2, 51, 128:

    sol excidisse mihi e mundo videtur,

    id. Att. 9, 10, 3:

    gladii de manibus exciderunt,

    id. Pis. 9 fin.; cf. id. Phil. 12, 3, 8; id. Cat. 1, 6 fin.;

    for which also: inter manus (urna),

    Prop. 4 (5), 4, 22; and:

    a digitis (ansa),

    Ov. H. 16, 252:

    Palinurus exciderat puppi,

    Verg. A. 6, 339; cf.

    arce,

    Ov. F. 5, 34:

    equis,

    Sen. Herc. Oet. 1164:

    num qui nummi exciderunt, here, tibi, quod sic terram Obtuere?

    Plaut. Bacch. 4, 4, 17; cf. id. Cist. 4, 2, 8; id. Merc. 3, 1, 44; id. Poen. 1, 2, 48:

    volvae excidunt,

    Plin. 36, 21, 39, § 151.— Poet.:

    ita vinclis Excidet aut in aquas tenues dilapsus abibit,

    will slip out of the fetters, Verg. G. 4, 410:

    in flumen (elephanti, sc. e rate),

    Liv. 21, 28 fin.:

    cum Herculis pertractanti arma sagitta excidisset in pedem,

    Plin. 25, 6, 30, § 66:

    ante pedes (lingua resecta),

    Ov. Ib. 536.—
    B.
    In partic., of a lot, to fall of come out (very rare):

    ut cujusque sors exciderat,

    Liv. 21, 42, 3;

    and hence, transf.: nominibus in urnam conjectis, citari quod primum sorte nomen excidit,

    id. 23, 3, 7.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to fall out involuntarily, fall from, slip out, escape:

    verbum ex ore alicujus,

    Cic. Sull. 26; cf.:

    vox excidit ore: Venisti tandem, etc.,

    Verg. A. 6, 686:

    tantumque nefas patrio excidit ore?

    id. ib. 2, 658; cf.:

    scelus ore tuo,

    Ov. M. 7, 172:

    quod verbum tibi non excidit, ut saepe fit, fortuito,

    Cic. Phil. 10, 2 fin.; cf. Quint. 6, 3, 23; 7, 2, 52; 9, 4, 41 al.:

    libellus me imprudente et invito excidit,

    escaped me without my knowledge or desire, Cic. de Or. 1, 21; cf. id. ib. 1, 2, 5:

    vox horrenda per auras excidit,

    Verg. A. 9, 113:

    et pariter vultusque deo plectrumque colorque Excidit,

    Ov. M. 2, 602; cf. id. ib. 4, 176:

    ut quodammodo victoria e manibus excideret,

    Cic. Ep. ad Brut. 1, 10, 2:

    (versus) qui in breves excidunt,

    i. e. which close, terminate, Quint. 9, 4, 106.— Poet.: in vitium libertas excidit, qs. falls away, sinks, = delabitur, Hor. A. P. 282.—
    B.
    In partic.
    * 1.
    To dissent, differ from any one's opinion: ego ab Archilocho excido, Lucil. ap. Non. 301, 18.—
    2.
    To pass away, be lost, perish, disappear:

    neque enim verendum est, ne quid excidat aut ne quid in terram defluat,

    Cic. Lael. 16, 58:

    primo miser excidit aevo,

    Prop. 3, 7, 7 (4, 6, 7 M.):

    nec vera virtus, cum semel excidit, etc.,

    Hor. C. 3, 5, 30:

    at non ingenio quaesitum nomen ab aevo Excidet,

    Prop. 3, 2, 24 (4, 1, 64 M.):

    excidit omnis luctus,

    Ov. M. 8, 448:

    ne Tarentinae quidem arcis excidit memoria,

    Liv. 27, 3 fin.; cf. the foll.—Esp.
    b.
    To fail, faint, swoon, lose one's self:

    excidit illa metu, rupitque novissima verba,

    Ov. A. A. 1, 5, 39; cf.: ut scias quemadmodum nunquam excidam mihi, lose control of myself (through drink), Sen. de Ira, 3, 14, 1:

    quis me dolori reddit? quam bene excideram mihi!

    Sen. Hippol. 589 sq. —
    c.
    To slip out, escape from the memory:

    excidere de memoria,

    Liv. 29, 19 fin.:

    exciderat pacis mentio ex omnium animis,

    id. 34, 37; cf.

    animo,

    Verg. A. 1, 26; Ov. H. 20, 188;

    and pectore,

    id. Pont. 2, 4, 24:

    o miram memoriam, Pomponi, tuam! at mihi ista exciderant,

    Cic. Leg. 2, 18, 46; so with dat.:

    quae cogitatio, cum mihi non omnino excidisset, etc.,

    id. Fam. 5, 13, 2; id. Att. 6, 1, 7; Quint. 4, 5, 4; 10, 1, 75; Prop. 3 (4), 24, 20; 4 (5), 7, 15 et saep.; cf. with a subjectclause:

    non excidit mihi, scripsisse me, etc.,

    Quint. 2, 3, 10.— Absol.:

    quid? non haec varietas mira est, excidere proxima, vetera inhaerere? hesternorum immemores acta pueritiae recordari,

    id. 11, 2, 6; 1, 12, 6; 4, 2, 91; 4, 5, 2; cf. with inf. clause:

    si calore dicendi vitare id excidisset,

    id. 11, 3, 130; and with ut:

    excidit, ut peterem, etc.,

    i. e. I forgot to beg, Ov. M. 14, 139.—Rarely transf. to the person:

    excidens,

    who forgets, forgetful, Quint. 11, 2, 19:

    palam moneri excidentis est,

    id. 11, 3, 132.—
    3.
    (Ex) aliquā re, of persons, to be deprived of, to lose, miss, forfeit (esp. freq. since the Aug. per.;

    in Cic. not at all): ex familia,

    Plaut. Men. 4, 2, 104:

    uxore,

    to be disappointed of, Ter. And. 2, 5, 12:

    regno,

    Curt. 10, 5:

    quem si non tenuit, magnis tamen excidit ausis,

    failed in a great attempt, Ov. M. 2, 328; cf.:

    fine medicinae,

    Quint. 2, 17, 25:

    genere,

    id. 1, 5, 16: qui apud privatos judices plus petendo formula excidissent, i. e. who lost their suits (for the usual cadere formulā or [p. 677] causā;

    v. cado, II.),

    Suet. Claud. 14; Sen. Clem. 2, 3.
    2.
    ex-cīdo, īdi, īsum, 3, v. a. [caedo], to cut out or off, to hew out, to cut or hew down (class.).
    I.
    Lit.:

    lapides e terra,

    Cic. Off. 2, 3 fin.:

    omnes arbores longe lateque,

    Caes. B. C. 2, 15, 1; cf.:

    excisa enim est arbor, non evulsa,

    Cic. Att. 15, 4, 2: exciditur ilex (with percellunt magnas quercus), Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. 194 ed. Vahl.):

    arborem e stirpe,

    Dig. 43, 27, 1:

    ericium,

    Caes. B. C. 3, 67 fin.:

    radicem,

    Plin. 17, 11, 16, § 82:

    columnas rupibus,

    Verg. A. 1, 428; cf.:

    rubos arvis,

    Quint. 9, 4, 5: linguam alicui, Crassus ap. Cic. de Or. 3, 1 fin.:

    partum mulieri,

    Dig. 11, 8, 2:

    os,

    Cels. 8, 3:

    virilitatem,

    i. e. to castrate, geld, Quint. 5, 12, 17;

    for which also, se,

    Ov. F. 4, 361; cf. Dig. 48, 8, 4 fin.:

    vias per montes,

    Plin. 36, 15, 24, § 125:

    latus rupis in antrum,

    Verg. A. 6, 42; cf.:

    vasa anaglypta in asperitatem,

    i. e. wrought with raised figures, Plin. 33, 11, 49, § 139: exciderat eum (sc. obeliscum) rex, majusque opus in devehendo statuendove multo quam in excidendo, i. e. cut out in the quarry, Plin. 36, 8, 14, § 67; absol., id. ib. § 65.—
    B.
    Transf., in gen., to raze, demolish, lay waste, destroy:

    qui domos inimicorum suorum oppugnavit, excidit, incendit,

    Cic. Sest. 44:

    Numantiam,

    id. Off. 1. 22, 76; cf.

    Trojam,

    Verg. A. 2, 637:

    urbem,

    id. ib. 12, 762:

    oppida,

    Lact. 1, 18, 8:

    Germaniam,

    Vell. 2, 123 fin.:

    agrum,

    id. 2, 115:

    exercitum,

    i. e. to cut to pieces, annihilate, id. 2, 120, 3.—
    II.
    Trop., to extirpate, remove, banish:

    aliquid ex animo,

    Cic. Prov. Cons. 18, 43; cf.:

    iram animis, Sen. de Ira, 3, 1: aliquem numero civium,

    Plin. Ep. 8, 18, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > excido

  • 33 procido

    1.
    prō-cĭdo, ĭdi, 3, v. n. [cado], to fall forwards or down, to fall flat, fall prostrate (perh. not ante-Aug.).
    I.
    In gen.:

    ad pedes alicujus,

    Hor. Epod. 17, 13:

    praeceps procidit ante proram,

    Liv. 26, 39:

    universi prociderunt,

    id. 45, 25:

    in corpus amici,

    Stat. Th. 9, 47:

    cum tu lassata sequendo Procidis,

    Ov. M. 9, 649:

    impulsa cupressus Euro Procidit late,

    Hor. C. 4, 6, 10:

    muri pars prociderat,

    Liv. 31, 46 fin.
    II.
    In partic., of a part of the body, to fall down or forwards out of its place:

    oculi procidunt,

    Cels. 6, 6, 8 fin.:

    oculi procidentes,

    Plin. 24, 13, 73, § 118:

    si procidant vulvae,

    id. 23, 6, 54, § 103:

    pastilli ex acaciā sistunt vulvam et sedem procidentes,

    id. 24, 12, 67, § 110.—Hence, prōcĭdentĭa, ĭum, P. a., n. plur., parts of the body that [p. 1452] fall out of their place, Plin. 23, 1, 27, § 56; 24, 11, 59, § 99.
    2.
    procīdo, no perf., īsum, 3, v. a. [pro-caedo], to strike down, Not. Tir. p. 18:

    procisus, praecisus,

    id. ib.

    Lewis & Short latin dictionary > procido

  • 34 prolabor

    prō-lābor, lapsus, 3, v. n., to glide forward, to slide or slip along, to fall down (class.; in Cic. most freq. in a trop. sense).
    I.
    Lit.: at Canis ad caudam serpens prolabitur Argo, Cic. poët. N. D. 2, 44, 114; Prop. 1, 20, 47: ruit prolapsa moles, of the sea, Att. ap. Cic. N. D. 2, 35, 89:

    collapsus pons, usque alterius initium pontis prolabi eum leniter cogebat: alii elephanti pedibus insistentes, alii clunibus subsidentes prolabebantur,

    to slide along... slide forward, Liv. 44, 5 sqq.: velut si prolapsus cecidisset, terram osculo contigit. id. 1, 56:

    equus prolapsum per caput regem effudit,

    falling down, id. 27, 32:

    ex equo,

    id. 27, 27:

    ex arbore altā prolapsus,

    Plin. 27, 8, 45, § 69; Ov. Ib. 223; cf.:

    prolapsus in cloacae foramen,

    Suet. Gram. 2:

    prolapsa Pergama,

    fallen down, fallen to ruin, Verg. A. 2, 555:

    Laodicea tremore terrae prolapsa,

    Tac. A. 14, 27.—
    II.
    Trop.
    A.
    To go forward, go on, to proceed or come to, fall into any thing: me longius prolapsum esse, quam ratio vestri judicii postularit, have gone farther, i. e. have said more, Cic. Caecin. 35, 101:

    libenter ad istam orationem tecum prolaberer,

    would go on, be led on, id. Leg. 1, 20, 52:

    in misericordiam prolapsus est animus,

    Liv. 30, 12:

    in rabiem,

    Tac. A. 1, 31:

    ad seditiones,

    id. ib. 4, 18:

    ad jurgia,

    id. ib. 2, 10:

    ad superbiam,

    id. ib. 11, 17 fin.; Amm. 23, 6, 1.—
    B.
    To slip out, escape:

    ne quod ab aliquā cupiditate prolapsum verbum videatur,

    Cic. Font. 13, 28 (9, 18).—
    C.
    To fall, fail, err:

    timore,

    Cic. Quint. 24, 77:

    cupiditate,

    id. Att. 1, 17, 19:

    cupiditate regni,

    Liv. 40, 23:

    nimio juvandi mortales studio,

    Plin. 28, 8, 29, § 118.—
    D.
    To fall to decay, to sink, decline, go to ruin:

    huc unius mulieris libido est prolapsa, ut, etc.,

    Cic. Cael. 20, 47; cf.:

    eo prolapsi sunt mores, ut, etc.,

    Sen. Contr. 15:

    ita prolapsa est (juventus), ut coërcenda sit,

    Cic. Div. 2, 2, 4:

    ad id prolapsae,

    Tac. A. 12, 53:

    in aliquod dedecus,

    Val. Max. 2, 1, 5:

    prolapsum clade Romanum imperium,

    Liv. 23, 5, 14:

    rem temeritate ejus prolapsam restituit,

    id. 6, 22; 45, 19:

    studio magnificentiae,

    Tac. A. 3, 55.—
    E.
    To fall away from grace (eccl. Lat.), Vulg. Heb. 6, 6.

    Lewis & Short latin dictionary > prolabor

  • 35 recido

    1.
    rĕcĭdo, reccidi (better than recidi; cf. Cic. Rep. 2, 8, 14), cāsum (recasurus, Cic. Att. 4, 16, 12; Suet. Aug. 96; Gai. Inst. 1, 127), 3 (with e long, Lucr. 1, 857; 1063; 5, 280; Prop. 4 (5), 8, 44; Ov. M. 6, 212; 10, 18; 180; id. R. Am. 611; Juv. 12, 54; Phaedr. 3, 18, 15 al.;

    prob., also,

    Plaut. Men. 3, 2, 54, and Ter. Hec. prol. alt. 39; v. the art. re), v. n., to fall back (class., and very freq., esp. in the trop. signif.; but not found in Virg. or Hor.).
    A.
    Lit.: neque posse e terris in loca caeli Recidere inferiora, Lucr. 1, 1063:

    quia et recidant omnia in terras et oriantur e terris,

    Cic. N. D. 2, 26, 66:

    ramulum adductum, ut remissus esset, in oculum suum reccidisse,

    had sprung back, recoiled, id. Div. 1, 54, 123:

    quem (discum) libratum in auras Misit... Recidit in solidam longo post tempore terram Pondus,

    Ov. M. 10, 180:

    etiam si recta recciderat (navis),

    Liv. 24, 34; Prop. 4 (5), 8, 44 et saep.:

    in collum Benjamin,

    Vulg. Gen. 45, 14.— Absol.:

    amictum recidentem,

    Quint. 11, 3, 162.—
    B.
    Trop., to fall back, return:

    in graviorem morbum recidere,

    to relapse, Liv. 24, 29;

    so alone: ab his me remediis noli in istam turbam vocare, ne recidam,

    Cic. Att. 12, 21, 5; cf.:

    (quartanae) ne recidant,

    Plin. 28, 16, 66, § 228:

    post interitum Tatii cum ad eum (sc. Romulum) potentatus omnis reccidisset,

    Cic. Rep. 2, 8, 14:

    praestat in eandem illam recidere fortunam,

    id. Sest. 69, 146; cf.:

    Syracusae in antiquam servitutem recciderunt,

    Liv. 24, 32 fin.:

    quippe celebratam Macedonum fortitudinem ad ludibrium reccidisse verebatur,

    Curt. 9, 7, 23:

    in invidiam,

    Nep. Alcib. 7, 1.—So freq. of an evil, to fall back, recoil upon any one, esp. upon the author of it: omnes in te istaec recident contumeliae, * Plaut. Men. 3, 2, 54:

    ut hujus amentiae poena in ipsum familiamque ejus recidat,

    Cic. Phil. 4, 4, 10:

    suspicionem in vosmet ipsos recidere,

    id. Rosc. Am. 29, 79: hunc casum ad ipsos recidere posse demonstrant, * Caes. B. G. 7, 1:

    quae in adversarios recidunt,

    Quint. 9, 2, 49:

    quod in ipsam recidat,

    Ov. M. 6, 212:

    consilia in ipsorum caput recidentia,

    Liv. 36, 29; cf. Curt. 9, 5, 25:

    periculosa et adversa cuncta in illos recasura,

    Suet. Aug. 96:

    in me haec omnia mala recciderunt,

    Vulg. Gen. 42, 36. —
    II.
    (With the idea of cadere predominating.) To fall somewhere, to light upon, happen, occur, = redigi; constr. with ad, in, or an adv. of direction.
    (α).
    With ad:

    ex laetitiā et voluptate ad ludum et lacrimas,

    Cic. Sull. 32, 91: ex liberatore patriae ad Aquilios se Vitelliosque reccidisse, had sunk to a level with the Aquilii and Vitellii, i. e. had come to be regarded as a traitor, Liv. 2, 7: sinere artem musicam Recidere ad paucos, to fall into the possession of a few, Ter. Hec. prol. alt. 39:

    tantum apparatum ad nihilum recidere,

    to come to naught, Cic. Phil. 7, 9, 27:

    ad nilum,

    Lucr. 1, 857; Cic. Or. 70, 233:

    ad nihil,

    id. Att. 4, 16, 12.—
    (β).
    With in, Lucr. 5, 280:

    quae (tela), si viginti quiessem dies, in aliorum vigiliam consulum reccidissent,

    Cic. Planc. 37, 90; cf. id. Att. 1, 1, 2; id. Phil. 13, 9, 19:

    rex ut in eam fortunam recideret,

    Liv. 44, 31 fin.:

    omnis impensa in cassum recidat,

    Col. 4, 3, 5:

    mundi, In quem reccidimus, quidquid mortale creamur,

    Ov. M. 10, 18.—
    (γ).
    With an adv. of direction:

    huccine tandem omnia recciderunt, ut civis Romanus... in foro virgis caederetur,

    Cic. Verr. 2, 5, 63, § 163:

    eo regiae majestatis imperium,

    Liv. 4, 2:

    eo res,

    Quint. 2, 10, 3:

    illuc, ut, etc.,

    Juv. 12, 54:

    ex quantis opibus quo reccidissent Carthaginiensium res,

    Liv. 30, 42:

    pleraque, quo debuerint, reccidisse,

    id. 25, 31; cf. id. 4, 2:

    quorsum responsum recidat,

    Cic. Rosc. Com. 15, 43.
    2.
    rĕ-cīdo, di, sum, 3, v. a. [caedo], to cut away, cut down, cut off (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    Lit.:

    vepres,

    Cato, R. R. 2, 4; cf.:

    malleolos ad imum articulum,

    Plin. 17, 21, 35, § 160:

    sceptrum imo de stirpe,

    Verg. A. 12, 208;

    for which: laurum imā stirpe,

    Claud. Rapt. Pros. 3, 76 (cf. II.):

    ceras inanes,

    empty cells, Verg. G. 4, 241:

    hirsutam barbam falce,

    Ov. M. 13, 766:

    caput,

    id. ib. 9, 71:

    immedicabile vulnus Ense recidendum est,

    id. ib. 1, 191:

    pollicem alicui,

    Quint. 8, 5, 12:

    comas,

    Mart. 1, 32, 4; cf.

    capillos,

    Plin. Ep. 7, 27 fin.:

    ungues,

    Plin. 10, 35, 52, § 106:

    columnas,

    to hew out, Hor. C. 2, 18, 4:

    fustes,

    id. ib. 3, 6, 40:

    ancile ab omni parte recisum,

    Ov. F. 3, 377:

    mella,

    i. e. to take out, Pall. Jun. 7, 2.—

    Of persons: cuncti simul ense recisi,

    cut down, Luc. 2, 194.— Poet.:

    fulgorem sideribus,

    to rob the stars of their brightness, Stat. Th. 12, 310:

    gramina morsu,

    to devour, Calp. Ecl. 2, 45.—
    II.
    Trop. (borrowed from agriculture), to lop off, cut short, retrench, abridge, diminish:

    perquam multa recidam ex orationibus Ciceronis,

    Quint. 12, 10, 52; cf. id. 12, 10, 55:

    inanem loquacitatem,

    id. 10, 5, 22: ambitiosa [p. 1532] ornamenta, Hor. A. P. 447:

    omne quod ultra Perfectum traheretur,

    id. S. 1, 10, 69: nationes partim recisas, partim repressas, * Cic. Prov. Cons. 12, 31:

    mercedes scaenicorum,

    Suet. Tib. 34 init.:

    armaturas mirmillonum,

    to lessen, id. Calig. 55:

    ornandi potestatem,

    Quint. 2, 16, 4:

    facultatem aliter acquirendi,

    id. 12, 7, 10:

    impedimenta,

    to diminish, obviate, Front. Strat. 4, 1, 7; cf.

    occupationes,

    Sen. Q. N. 3 praef.:

    culpam supplicio,

    Hor. C. 3, 24, 34; cf.:

    cum magnis parva mineris Falce recisurum simili te,

    id. S. 1, 3, 123: vitia a stirpe, Claud. ap. Ruf. 1, 56; and:

    aliquid priscum ad morem,

    i. e. to reduce within the limits of ancient manners, Tac. A. 3, 53.—Hence, rĕcīsus, a, um, P.a., shortened, abridged; short, brief:

    opus,

    Vell. 2, 89, 1:

    ea recisa in unum librum coartasse,

    Plin. Ep. 1, 20, 8.— Comp.:

    tempus recisius (opp. longius),

    Dig. 47, 21, 2.— Sup. and adv. do not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > recido

  • 36 sum [1]

    1. sum, fuī, esse (ein unregelmäßiges, aus Teilen zweier verschiedener Verba zusammengesetztes Wort: sum abgekürzt aus esum st. eso v. griech. Stamm ΕΣ, wov. εἰμί; fui aber vom veralteten fuo, griech. φύω), I) als verbum concretum, sein, vorhanden sein, A) im allg.: 1) übh.: a) von der Existenz eines Gegenstandes, sein, vorhanden sein, existieren, dasein, am Leben sein, esse ea dico, quae cerni tangive possunt, Cic.: omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri, sunt, Cic.: nec enim, dum ero, angar ullā re, Cic.: adhuc sumus, Cic.: fuit, er hat gelebt, Tibull.: fuimus Troes, fuit Ilium, Verg.: nullus sum, es ist aus mit mir, ich bin verloren, Komik., Cic. u.a.: alteri nulli sunt, sind zugrunde gegangen, Cic. – b) von dem Vorhandensein eines Zustandes, sein, vorhanden sein, vorliegen, stattfinden, non est periculum, Cic.: neque Romanorum in se meritum esse, Liv.: solis defectio fuit, fand statt, ereignete sich, Cic.: quid tibi est? was ist dir (geschehen)? was hast du? Cic.: quid se futurum esset, was würde mit ihnen geschehen, Liv. – c) von dem Befinden an einem Orte, sein, sich finden, leben, cum Athenis fuissem, Cic.: Romae esse, Cic.: in castris, in agro, in hortis, Cic.: esse in alqo, in jmd. stecken, in seine Gestalt, in ihn verwandelt sein, Ov. – d) von dem Befinden in einem Zustande, sein, leben, sich befinden, esse in aere alieno, Cic.: in bonis, Cic. in servitute, Cic.: in spe, Cic.: in maestitia, Cic.: in nomine et gloria, Cic.: in laudibus, Cic.: in officio, Cic.: in vitio, Cic.: in mora, Verzug verursachen, Ter.: in amore et deliciis alci, Cic. – e) v. Beruhen auf etwas, in etwas bestehen = auf etwas beruhen, omnem spem in impetu esse equitum, Liv.: totum in eo est, ut etc., Cic.: totum in eo est, ne etc., Colum.

    2) Besondere Verbindungen: a) sunt qui, es gibt Leute, Dinge, die, α) mit folg. Indicat., wenn etwas Bestimmtes bezeichnet wird, sunt qui non audent, Cic.: sunt quae praeterii, Cic.: sunt quos genus hoc minime iuvat, Hor.: est quibus Eleae concurrit palma quadrigae, Prop. – bes. steht bei Indicat., wenn ein Subjekt genau angegeben wird, sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, Cic.: sunt bestiae quaedam, in quibus inest etc., Cic. – β) m. folg. Coniunctiv, wenn etwas Gedachtes, Vorgestelltes od. Unbestimmtes bezeichnet wird, sunt qui dicant, Cic.: sunt qui anteponant, Cic.: erat nemo, in quem ea suspicio conveniret, Cic. – Auch findet sich est quibus, Prop. 3, 9, 17. – b) mihi est res, ich habe eine Sache, privatus illis census erat brevis, Hor.: cui nomen Arethusa est, Cic.: unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. – c) esse ad od. apud alqm, bei jmd. (in jmds. Hause) sein od. sich befinden, jmd. besuchen, eaque est nunc ad uxorem tuam, Ter.: fuit ad me satis diu, Cic.: quorum sint legati apud se, Caes.: fuisti apud Laecam illā nocte, Cic.: apud te est, ut volumus, Cic.: Brutum apud me fuisse gaudeo, Cic.: apud me sis volo, bei mir zu Tische seiest, bei mir speisest, Ter. – d) esse cum alqo (alqa), α) bei jmd. (in jmds. Zimmer, Hause) sein, essetne quis intus cum Caesare? Suet.: me te oblectes, mecum tota sis, Ter.: quam vellem Menedemum invitatum, ut nobiscum esset (bei mir zu Tische sei, speise), amplius (dringender), Ter.: doppelsinnig, tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur: erit enim mecum (mit mir = auf meiner Seite), si tecum erit, Cic. de fin. 5, 86. – β) mit jmd. zusammensein, umgehen, erat nemo, quicum essem libentius, Cic.: multum mecum sunt, Cic.: secum esse, für sich sein, Cic. – γ) ehelich mit jmd. umgehen, Plaut., Cic. u.a. – e) esse alci cum alqo, mit jmd. zu tun haben, mit jmd. in Verbindung stehen, sibi cum illa nihil futurum, Cic.: si mihi tecum minus esset, Cic. – f) esse ab alqo, von jmd. sein, zu jmd. gehören, ab Andria est ancilla haec, Ter.: erat ab Aristotele, war ein Aristoteliker, Cic.: vide, ne hoc totum sit a me, für mich spricht, Cic. – g) esse pro alqo, für jmd. sein, jmdm. zustatten kommen, Cic. – h) esse in alqm locum, wohin sein (= wohin gegangen sein und sich dort befinden), fui hodie in funus, war zum Begräbnisse, Petron.: in conspectum fuisse, Suet. ( aber Cic. ad Att. 15, 4, 2 Wesenberg quo die in Tusculanum essem venturus). – i) esse in m. Abl., in einer Schrift stehen (s. Meißner Cic. Tusc. 1, 3. p. 4, a), quid fuit in litteris (in dem Br.)? Cic.: quamquam est in Originibus m. folg. Acc. u. Infin., Cic.

    B) prägn., wirklich sein, stattfinden, statthaben, der Fall sein, in Kraft sein, Geltung haben, gelten, nec provocatio erat, Liv.: neque dictio est, Ter.: sunt ista, das ist so, Cic. – So bes. a) est, es ist so, es ist an dem, Cic.: sit ita, es sei so, gut, meinetwegen, Cic.: so auch esto, es mag sein, gut, meinetwegen, Cic. u. Hor.: m. folg. Acc. u. Infin., esto, alios teneri, Hor.: so auch sit m. folg. ut u. Konj., sit, ut intereant, Colum. – est ut od. m. folg. Infin., α) = es ist der Fall, daß usw., est, ut id deceat, Cic.: est, ut philosophi tradant, Cic.: non est, ut possit, Hor.: futurum esse, ut omnes pellerentur, Caes.: at enim solum id est, ut me Siculi maxime velint, Cic.: m. folg. Infin., fuerit mihi eguisse, Sall.: ne sit tibi montes semper adire, Prop.: numquam est mit folg. quin u. Konj., numquam est, quin velimus, Cornif. rhet. – β) est, man darf, man kann, neque est, ut putemus, wir dürfen nicht usw., Plin.: m. folg. Infin., scire est liberum ingenium, Ter.: quae verbo obiecta, verbo negare sit, läßt sich mit einem W. verneinen, Liv.: ut coniectare erat intentione vultus, Tac.: quantum dinoscere erat, Val. Max. – b) est ubi, es ist der Fall wo = zuweilen, Cic. – c) est cum, es ist der Fall da = zuweilen, Cornif. rhet. – d) est quod m. Indikat u. Konj., od. ut u. Konj., es ist Ursache dazu da, ich (du, er usw.) habe Ursache zu usw., zB. est quod suscenset tibi, Ter.: est quod me transire ad forum iam oportet, Ter.: magis est, quod gratuler, Cic.: magis est, ut ipse moleste ferat errasse se, Cic.: hingegen non est quod od. ut etc., od. nihil est quod od. cur, es ist keine Ursache da, ich (du usw.) habe nicht Ursache zu usw., nihil est, quod gestias, Cic.: non est igitur, ut mirandum sit, man braucht sich also nicht zu wundern, Cic.

    II) als verbum copulativum = etwas od. irgendwie sein, a) in Verbindung mit einem Adi., Subst. od. Pronom., praeclara res est, et sumus otiosi, Cic.: tuus sum, Plaut.: nos numerus sumus, Hor.: domus non ea est, quam, Cic. – b) in Verbindung m. Adv.: α) der Art u. Weise (s. Brix Plaut. trin. 46), si ita es, ut ego te volo, Plaut.: sic sum ut vides, Plaut.: hae aedes ita erant ut dixi tibi, Plaut.: ita (in solcher Lage) sunt res nostrae, Cic.: sic vita hominum est, Cic.: sic est, Cic.: quod ita cum sit, Cic. – mit speziellen, satis est, Cic.: frustra id inceptum fuit, Liv.: bene est, recte est, Cic.: cum in convivio comiter et iucunde fuisses, Cic.: mihi pulchre est od. pulchre est mihi, Cic. u. Hor.: dicta impune erant, Tac. – β) des Ortes u. der Zeit, sunt procul ab huius aetatis memoria, Cic.: diu esse, lange dauern, währen, Prop. – c) mit einem Genet. od. Abl. der Beschaffenheit, sein von einer Beschaffenheit, eine Beschaffenheit haben, α) m. Genet.: eiusdem aetatis fuit, aus demselben Zeitalter, lebte zu derselben Zeit, Nep.: nulli consili sum, ich bin ratlos, Ter.: summi ut sint laboris, zu großer Arbeit tauglich sind, Caes.: nec se suae potestatis esse, hätten nicht über sich zu verfügen, Liv. – Ferner gehört hierher magni, tanti etc. esse (pretii), in hohem Werte sein, viel gelten, viel kosten, αα) cig., frumentum fuit tanti, Cic.: ager pluris est, Cic. – ββ) bildl., in großem Werte sein, viel gelten, geschätzt werden, magni erunt mihi tuae litterae, Cic.: mea conscientia mihi pluris est, Cic. – β) m. Abl.: esse collecto pallio, capite operto, gehen mit usw., Plaut. u. Cic.: aegro corpore esse, krank sein, Cic.: aetate eā sum, bin in dem Alter, in den Jahren, Ter.: fac animo magno sis, habe usw., Cic.: quaere, quo sit patre, Hor.: simus eā mente, so gesinnt, Cic.: mille sestertiis esse, zu stehen kommen, gelten, kosten, Cic. – d) mit Genet. des Maßes od. des Inhalts (durch) attrib. Zahlwörter), bestehen aus usw., sich belaufen auf usw., betragen, zählen, Xerxis classis mille et ducentarum navium longarum fuit, Nep.: Iulius Caesar annum ad solis cursum accommodavit, ut trecentorum sexaginta quinque dierum esset, Suet.: bona patris huiusce Sex. Roscii, quae sunt sexagies (sc. centenûm milium), Cic. – e) m. Genet. des Gegenstandes, dem etwas gehört, angehört, dem etwas zukommt, α) eigen sein, gehören, Gallia est Ariovisti, Caes.: cuius tum fasces erant, der damals die Regierung hatte, Cic.: Rhodiorum esse, den Rhodiern gehören, ihnen unterworfen sein, Liv. – β) eigen-, ergeben sein ( mit totus u. ohne dasselbe), me Pompei totum esse, Cic.: plebs novarum rerum atque Hannibalis tota est, Liv.: hominum, non causarum erant, nahmen bloß Rücksicht auf die Personen, nicht auf die Sachen, Liv.: suarum rerum erant, bekümmerten sich nur um ihre eigenen Angelegenheiten, Liv. – γ) eigentümlich sein, jmds. Sache, Gewohnheit, Pflicht sein, das Zeichen von etwas sein, cuiusvis hominis est errare, es ist jedes Menschen Sache zu irren, jeder kann irren, Cic.: est hoc Gallicae consuetudinis, ut etc., Caes.: est adulescentis maiores natu vereri, Cic.: est miserorum, ut malevolentes sint, Plaut. – Anstatt des Genet. eines persönl. Pron. das Possess. im Neutr., fuit tuum lugere, Caes.: est tuum videre, Cic. – f) m. Genet. eines Subst. u. Gerundivs, zu etw. dienen, etw. zum Zwecke haben (s. Weißenb. Liv. 3, 24, 1), quod initio conservandae libertatis atque augendae rei publicae fuerat, Sall.: frustrationem eam legis tollendae esse, Liv. – g) mit dem Dat. der Bestimmung, des Zweckes, α) v. Pers. od. einer Sache, jmdm. etw. sein = für jmd. od. etw. abgeben, alci custodem, patrem, matrem esse, alci adiutricem, fautricem esse, Komik (s. Lorenz Plaut. most. 1139. Philol. 32, 298): Romam caput Latio esse, Liv. – od. wozu dienen, radix est vescendo, Plin.: esui potuique esse, ICt. – β) passen, schicklich sein, est palaestrae, Cic. – γ) geschickt-, tauglich sein, sum oneri ferendo, ich kann tragen, Liv.: non esse solvendo, nicht bezahlen können, Cic.: solvendo aeri alieno esse, Liv. – δ) sein, gereichen, impedimento esse alci, Cic.: detrimento, maculae esse, Cic.: esse argumento, Cic. – h) m. ad u. Akk., dienlich-, tauglich sein gegen od zu usw., vinum murteum est ad alvum crudam, Cato: res, quae sunt ad incendia, Caes.: valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime, Cic. – i) mit de u. Abl., über od. von etw. handeln (s. Sorof Cic. Tusc. 1, 24), is liber, qui est de animo, Cic.: haec omnis, quae est de vita et de moribus philosophia, Cic.: id est, hoc est, das ist, das heißt, zuweilen auch steigernd: was so viel ist als, das heißt also, also, Cic.; vgl. Kritz Sall. Iug. 31, 20. – / Archaist. Formen: esum = sum, Varro LL. 9, 100: Fut. escit = erit, XII tabb. fr. ed. Schoell tab. 1. fr. 3 ( bei Gell. 20, 1, 25); tab. 5. fr. 4 ( bei Ulp. fr. 26, 1); tab. 5. fr. 5 (in Mos. et Rom. legg. coll. 16, 4. § 2); tab. 5. fr. 7 ( bei Fest. 162 [b] 19 u. Cornif. rhet. 1, 23 Klolz). Lucr. 1, 619 (vgl. Wesenberg Cic. Tusc. 3, 11. p. 278. 14 ed. Baiter): escunt = erunt, XII tabb. fr. tab. 10. fr. 9 ( bei Cic. de legg. 2, 60). – Coni. Praes. siem, Plaut. Amph. prol. 57 u.a. Ter. Andr. 586: sies, Pompon. com. 103. Plaut. Amph. 924 u. 934 a. Ter. Andr. 424 u.a. Cato fr. inc. 3 (p. 87, 7 ed. Jordan): siet, Acc. tr. 310. Plaut. Amph. prol. 58 u.a. Ter. Andr. 234 u.a. Lucr. 3, 101. Formul. vet. bei Gell. 5, 19. Cato origg. 5, 1 u.a. Cato r.r. prooem. § 1. u. c. 6. § 4 (vgl. Müller Nachtr. zur Plaut. Pros. S. 83 f.): sient, SC. de Bacchan. im Corp. inscr. Lat. 1, 196. lin. 30. Plaut. Amph. 209. Ter. Andr. 390. Cato origg. 4. fr. 8: fuam, Plaut. Bacch. 156 u.a.: fuas, Liv. Andr. tr. 21: fuat, Enn. fr. scen. 177. Pacuv. tr. 116. Plaut. Amph. 985 u.a. Ter. Hec. 610. Carm. vet. bei Liv. 25, 12, 6. Verg. Aen. 10, 108. Fronto de eloqu. 1. p. 143, 14 N.: fuant, Plaut. Bacch. 1033 u.a. – Perf. fuei = fui, Corp. inscr. Lat. 1, 1008: fuveit = fuit, ibid. 1051: fuvimus, Enn. ann. (377) bei Cic. de or. 3, 168 Friedrich (Vahlen fuimus). – Partiz. ens von Cäsar gebraucht nach Prisc. 18, 75.

    lateinisch-deutsches > sum [1]

  • 37 sum

    1. sum, fuī, esse (ein unregelmäßiges, aus Teilen zweier verschiedener Verba zusammengesetztes Wort: sum abgekürzt aus esum st. eso v. griech. Stamm ΕΣ, wov. εἰμί; fui aber vom veralteten fuo, griech. φύω), I) als verbum concretum, sein, vorhanden sein, A) im allg.: 1) übh.: a) von der Existenz eines Gegenstandes, sein, vorhanden sein, existieren, dasein, am Leben sein, esse ea dico, quae cerni tangive possunt, Cic.: omnium qui sunt, qui fuerunt, qui futuri, sunt, Cic.: nec enim, dum ero, angar ullā re, Cic.: adhuc sumus, Cic.: fuit, er hat gelebt, Tibull.: fuimus Troes, fuit Ilium, Verg.: nullus sum, es ist aus mit mir, ich bin verloren, Komik., Cic. u.a.: alteri nulli sunt, sind zugrunde gegangen, Cic. – b) von dem Vorhandensein eines Zustandes, sein, vorhanden sein, vorliegen, stattfinden, non est periculum, Cic.: neque Romanorum in se meritum esse, Liv.: solis defectio fuit, fand statt, ereignete sich, Cic.: quid tibi est? was ist dir (geschehen)? was hast du? Cic.: quid se futurum esset, was würde mit ihnen geschehen, Liv. – c) von dem Befinden an einem Orte, sein, sich finden, leben, cum Athenis fuissem, Cic.: Romae esse, Cic.: in castris, in agro, in hortis, Cic.: esse in alqo, in jmd. stecken, in seine Gestalt, in ihn verwandelt sein, Ov. – d) von dem Befinden in einem Zustande, sein, leben, sich befinden, esse in
    ————
    aere alieno, Cic.: in bonis, Cic. in servitute, Cic.: in spe, Cic.: in maestitia, Cic.: in nomine et gloria, Cic.: in laudibus, Cic.: in officio, Cic.: in vitio, Cic.: in mora, Verzug verursachen, Ter.: in amore et deliciis alci, Cic. – e) v. Beruhen auf etwas, in etwas bestehen = auf etwas beruhen, omnem spem in impetu esse equitum, Liv.: totum in eo est, ut etc., Cic.: totum in eo est, ne etc., Colum.
    2) Besondere Verbindungen: a) sunt qui, es gibt Leute, Dinge, die, α) mit folg. Indicat., wenn etwas Bestimmtes bezeichnet wird, sunt qui non audent, Cic.: sunt quae praeterii, Cic.: sunt quos genus hoc minime iuvat, Hor.: est quibus Eleae concurrit palma quadrigae, Prop. – bes. steht bei Indicat., wenn ein Subjekt genau angegeben wird, sunt quidam, qui molestas amicitias faciunt, Cic.: sunt bestiae quaedam, in quibus inest etc., Cic. – β) m. folg. Coniunctiv, wenn etwas Gedachtes, Vorgestelltes od. Unbestimmtes bezeichnet wird, sunt qui dicant, Cic.: sunt qui anteponant, Cic.: erat nemo, in quem ea suspicio conveniret, Cic. – Auch findet sich est quibus, Prop. 3, 9, 17. – b) mihi est res, ich habe eine Sache, privatus illis census erat brevis, Hor.: cui nomen Arethusa est, Cic.: unde esset adulescenti, amicae quod daret, Ter. – c) esse ad od. apud alqm, bei jmd. (in jmds. Hause) sein od. sich befinden, jmd. besuchen, eaque est nunc ad uxorem tuam, Ter.: fuit ad me satis
    ————
    diu, Cic.: quorum sint legati apud se, Caes.: fuisti apud Laecam illā nocte, Cic.: apud te est, ut volumus, Cic.: Brutum apud me fuisse gaudeo, Cic.: apud me sis volo, bei mir zu Tische seiest, bei mir speisest, Ter. – d) esse cum alqo (alqa), α) bei jmd. (in jmds. Zimmer, Hause) sein, essetne quis intus cum Caesare? Suet.: me te oblectes, mecum tota sis, Ter.: quam vellem Menedemum invitatum, ut nobiscum esset (bei mir zu Tische sei, speise), amplius (dringender), Ter.: doppelsinnig, tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur: erit enim mecum (mit mir = auf meiner Seite), si tecum erit, Cic. de fin. 5, 86. – β) mit jmd. zusammensein, umgehen, erat nemo, quicum essem libentius, Cic.: multum mecum sunt, Cic.: secum esse, für sich sein, Cic. – γ) ehelich mit jmd. umgehen, Plaut., Cic. u.a. – e) esse alci cum alqo, mit jmd. zu tun haben, mit jmd. in Verbindung stehen, sibi cum illa nihil futurum, Cic.: si mihi tecum minus esset, Cic. – f) esse ab alqo, von jmd. sein, zu jmd. gehören, ab Andria est ancilla haec, Ter.: erat ab Aristotele, war ein Aristoteliker, Cic.: vide, ne hoc totum sit a me, für mich spricht, Cic. – g) esse pro alqo, für jmd. sein, jmdm. zustatten kommen, Cic. – h) esse in alqm locum, wohin sein (= wohin gegangen sein und sich dort befinden), fui hodie in funus, war zum Begräbnisse, Petron.: in conspectum fuisse, Suet. ( aber Cic. ad Att. 15, 4, 2 Wesenberg quo die
    ————
    in Tusculanum essem venturus). – i) esse in m. Abl., in einer Schrift stehen (s. Meißner Cic. Tusc. 1, 3. p. 4, a), quid fuit in litteris (in dem Br.)? Cic.: quamquam est in Originibus m. folg. Acc. u. Infin., Cic.
    B) prägn., wirklich sein, stattfinden, statthaben, der Fall sein, in Kraft sein, Geltung haben, gelten, nec provocatio erat, Liv.: neque dictio est, Ter.: sunt ista, das ist so, Cic. – So bes. a) est, es ist so, es ist an dem, Cic.: sit ita, es sei so, gut, meinetwegen, Cic.: so auch esto, es mag sein, gut, meinetwegen, Cic. u. Hor.: m. folg. Acc. u. Infin., esto, alios teneri, Hor.: so auch sit m. folg. ut u. Konj., sit, ut intereant, Colum. – est ut od. m. folg. Infin., α) = es ist der Fall, daß usw., est, ut id deceat, Cic.: est, ut philosophi tradant, Cic.: non est, ut possit, Hor.: futurum esse, ut omnes pellerentur, Caes.: at enim solum id est, ut me Siculi maxime velint, Cic.: m. folg. Infin., fuerit mihi eguisse, Sall.: ne sit tibi montes semper adire, Prop.: numquam est mit folg. quin u. Konj., numquam est, quin velimus, Cornif. rhet. – β) est, man darf, man kann, neque est, ut putemus, wir dürfen nicht usw., Plin.: m. folg. Infin., scire est liberum ingenium, Ter.: quae verbo obiecta, verbo negare sit, läßt sich mit einem W. verneinen, Liv.: ut coniectare erat intentione vultus, Tac.: quantum dinoscere erat, Val. Max. – b) est ubi, es ist der Fall wo = zuweilen, Cic. – c) est cum, es ist der Fall
    ————
    da = zuweilen, Cornif. rhet. – d) est quod m. Indikat u. Konj., od. ut u. Konj., es ist Ursache dazu da, ich (du, er usw.) habe Ursache zu usw., zB. est quod suscenset tibi, Ter.: est quod me transire ad forum iam oportet, Ter.: magis est, quod gratuler, Cic.: magis est, ut ipse moleste ferat errasse se, Cic.: hingegen non est quod od. ut etc., od. nihil est quod od. cur, es ist keine Ursache da, ich (du usw.) habe nicht Ursache zu usw., nihil est, quod gestias, Cic.: non est igitur, ut mirandum sit, man braucht sich also nicht zu wundern, Cic.
    II) als verbum copulativum = etwas od. irgendwie sein, a) in Verbindung mit einem Adi., Subst. od. Pronom., praeclara res est, et sumus otiosi, Cic.: tuus sum, Plaut.: nos numerus sumus, Hor.: domus non ea est, quam, Cic. – b) in Verbindung m. Adv.: α) der Art u. Weise (s. Brix Plaut. trin. 46), si ita es, ut ego te volo, Plaut.: sic sum ut vides, Plaut.: hae aedes ita erant ut dixi tibi, Plaut.: ita (in solcher Lage) sunt res nostrae, Cic.: sic vita hominum est, Cic.: sic est, Cic.: quod ita cum sit, Cic. – mit speziellen, satis est, Cic.: frustra id inceptum fuit, Liv.: bene est, recte est, Cic.: cum in convivio comiter et iucunde fuisses, Cic.: mihi pulchre est od. pulchre est mihi, Cic. u. Hor.: dicta impune erant, Tac. – β) des Ortes u. der Zeit, sunt procul ab huius aetatis memoria, Cic.: diu esse, lange dauern, währen, Prop. – c) mit einem Genet. od. Abl.
    ————
    der Beschaffenheit, sein von einer Beschaffenheit, eine Beschaffenheit haben, α) m. Genet.: eiusdem aetatis fuit, aus demselben Zeitalter, lebte zu derselben Zeit, Nep.: nulli consili sum, ich bin ratlos, Ter.: summi ut sint laboris, zu großer Arbeit tauglich sind, Caes.: nec se suae potestatis esse, hätten nicht über sich zu verfügen, Liv. – Ferner gehört hierher magni, tanti etc. esse (pretii), in hohem Werte sein, viel gelten, viel kosten, αα) cig., frumentum fuit tanti, Cic.: ager pluris est, Cic. – ββ) bildl., in großem Werte sein, viel gelten, geschätzt werden, magni erunt mihi tuae litterae, Cic.: mea conscientia mihi pluris est, Cic. – β) m. Abl.: esse collecto pallio, capite operto, gehen mit usw., Plaut. u. Cic.: aegro corpore esse, krank sein, Cic.: aetate eā sum, bin in dem Alter, in den Jahren, Ter.: fac animo magno sis, habe usw., Cic.: quaere, quo sit patre, Hor.: simus eā mente, so gesinnt, Cic.: mille sestertiis esse, zu stehen kommen, gelten, kosten, Cic. – d) mit Genet. des Maßes od. des Inhalts (durch) attrib. Zahlwörter), bestehen aus usw., sich belaufen auf usw., betragen, zählen, Xerxis classis mille et ducentarum navium longarum fuit, Nep.: Iulius Caesar annum ad solis cursum accommodavit, ut trecentorum sexaginta quinque dierum esset, Suet.: bona patris huiusce Sex. Roscii, quae sunt sexagies (sc. centenûm milium), Cic. – e) m. Genet. des Gegenstandes, dem etwas ge-
    ————
    hört, angehört, dem etwas zukommt, α) eigen sein, gehören, Gallia est Ariovisti, Caes.: cuius tum fasces erant, der damals die Regierung hatte, Cic.: Rhodiorum esse, den Rhodiern gehören, ihnen unterworfen sein, Liv. – β) eigen-, ergeben sein ( mit totus u. ohne dasselbe), me Pompei totum esse, Cic.: plebs novarum rerum atque Hannibalis tota est, Liv.: hominum, non causarum erant, nahmen bloß Rücksicht auf die Personen, nicht auf die Sachen, Liv.: suarum rerum erant, bekümmerten sich nur um ihre eigenen Angelegenheiten, Liv. – γ) eigentümlich sein, jmds. Sache, Gewohnheit, Pflicht sein, das Zeichen von etwas sein, cuiusvis hominis est errare, es ist jedes Menschen Sache zu irren, jeder kann irren, Cic.: est hoc Gallicae consuetudinis, ut etc., Caes.: est adulescentis maiores natu vereri, Cic.: est miserorum, ut malevolentes sint, Plaut. – Anstatt des Genet. eines persönl. Pron. das Possess. im Neutr., fuit tuum lugere, Caes.: est tuum videre, Cic. – f) m. Genet. eines Subst. u. Gerundivs, zu etw. dienen, etw. zum Zwecke haben (s. Weißenb. Liv. 3, 24, 1), quod initio conservandae libertatis atque augendae rei publicae fuerat, Sall.: frustrationem eam legis tollendae esse, Liv. – g) mit dem Dat. der Bestimmung, des Zweckes, α) v. Pers. od. einer Sache, jmdm. etw. sein = für jmd. od. etw. abgeben, alci custodem, patrem, matrem esse, alci adiutricem, fautricem esse, Komik
    ————
    (s. Lorenz Plaut. most. 1139. Philol. 32, 298): Romam caput Latio esse, Liv. – od. wozu dienen, radix est vescendo, Plin.: esui potuique esse, ICt. – β) passen, schicklich sein, est palaestrae, Cic. – γ) geschickt-, tauglich sein, sum oneri ferendo, ich kann tragen, Liv.: non esse solvendo, nicht bezahlen können, Cic.: solvendo aeri alieno esse, Liv. – δ) sein, gereichen, impedimento esse alci, Cic.: detrimento, maculae esse, Cic.: esse argumento, Cic. – h) m. ad u. Akk., dienlich-, tauglich sein gegen od zu usw., vinum murteum est ad alvum crudam, Cato: res, quae sunt ad incendia, Caes.: valvae, quae olim ad ornandum templum erant maxime, Cic. – i) mit de u. Abl., über od. von etw. handeln (s. Sorof Cic. Tusc. 1, 24), is liber, qui est de animo, Cic.: haec omnis, quae est de vita et de moribus philosophia, Cic.: id est, hoc est, das ist, das heißt, zuweilen auch steigernd: was so viel ist als, das heißt also, also, Cic.; vgl. Kritz Sall. Iug. 31, 20. – Archaist. Formen: esum = sum, Varro LL. 9, 100: Fut. escit = erit, XII tabb. fr. ed. Schoell tab. 1. fr. 3 ( bei Gell. 20, 1, 25); tab. 5. fr. 4 ( bei Ulp. fr. 26, 1); tab. 5. fr. 5 (in Mos. et Rom. legg. coll. 16, 4. § 2); tab. 5. fr. 7 ( bei Fest. 162 19 u. Cornif. rhet. 1, 23 Klolz). Lucr. 1, 619 (vgl. Wesenberg Cic. Tusc. 3, 11. p. 278. 14 ed. Baiter): escunt = erunt, XII tabb. fr. tab. 10. fr. 9 ( bei Cic. de legg. 2, 60). – Coni. Praes. siem, Plaut. Amph. prol.
    ————
    57 u.a. Ter. Andr. 586: sies, Pompon. com. 103. Plaut. Amph. 924 u. 934 a. Ter. Andr. 424 u.a. Cato fr. inc. 3 (p. 87, 7 ed. Jordan): siet, Acc. tr. 310. Plaut. Amph. prol. 58 u.a. Ter. Andr. 234 u.a. Lucr. 3, 101. Formul. vet. bei Gell. 5, 19. Cato origg. 5, 1 u.a. Cato r.r. prooem. § 1. u. c. 6. § 4 (vgl. Müller Nachtr. zur Plaut. Pros. S. 83 f.): sient, SC. de Bacchan. im Corp. inscr. Lat. 1, 196. lin. 30. Plaut. Amph. 209. Ter. Andr. 390. Cato origg. 4. fr. 8: fuam, Plaut. Bacch. 156 u.a.: fuas, Liv. Andr. tr. 21: fuat, Enn. fr. scen. 177. Pacuv. tr. 116. Plaut. Amph. 985 u.a. Ter. Hec. 610. Carm. vet. bei Liv. 25, 12, 6. Verg. Aen. 10, 108. Fronto de eloqu. 1. p. 143, 14 N.: fuant, Plaut. Bacch. 1033 u.a. – Perf. fuei = fui, Corp. inscr. Lat. 1, 1008: fuveit = fuit, ibid. 1051: fuvimus, Enn. ann. (377) bei Cic. de or. 3, 168 Friedrich (Vahlen fuimus). – Partiz. ens von Cäsar gebraucht nach Prisc. 18, 75.
    ————————
    [b]2. sum = suum, s. suus a.E. .

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sum

  • 38 cāsus

        cāsus ūs (dat. cāsū, Cs.), m    [1 CAD-], a falling, falling down, fall: nivis casus terrorem adiecit, L.: Antiqui memor casūs, O.: graviore casu Decidunt, H.: casuque fuit miserabile carmen, in his fall, O.: concidit casu gravi, Ph.: altior, Iu.: loci casūs, i. e. destruction (by an earthquake), O. —Fig., of time, the end: sub casum hiemis, V.— A loss, fall, overthrow, ruin, failure: ex nostro casu hanc vitae viam pertimescere: ingredi sine casu aliquo, false step: gravis casus in servitium ex regno, S.: urbis Troianae, V. — Of events, an occurrence, event, accident, chance, emergency: novi casūs temporum: in eiusmodi casu, such an emergency, Cs.: ad talem casum perfugium, L.: si quos locus aut casus coniunxerat, S.: adversi, secundi, N.: magno accidit casu, Cs.: rariores: dubii, H.—A chance, occasion, opportunity: hoc ipso tempore et casu, Cs.: casūs mortis habere: praeclari facinoris casum dare, S.—An adverse event, misfortune, mishap, mischance, accident, calamity: meum casum tam horribilem: ne minimo quidem casu (dat.) locum relinquere, Cs.: sive alius casus lecto te adfixit, H.: Saturnini atque Gracchorum casus, i. e. death, Cs.: cum tantum senatorum sui quemque casūs absumpsissent, L.: Bomilcaris, S.: insontis amici, fate, V. — In gram., a case (of a noun).
    * * *
    I
    grammatical case; termination/ending (of words)
    II
    fall, overthrow; chance/fortune; accident, emergency, calamity, plight; fate

    Latin-English dictionary > cāsus

  • 39 cēdō

        cēdō cessī, cessus, ere    [1 CAD-], to go from, give place, remove, withdraw, go away, depart, retire: cedam atque abibo: ex ingratā civitate: patriā: carinā, Ct.: per ora (hominum), i. e. to be seen, H.: Siciliā sibi omni cedi, to be evacuated, L.: cedere foro, to leave the exchange, i. e. be bankrupt, Iu.: alicui hortorum possessione, i. e. to cede, assign: ut possessionibus cederent: loco cedere, to retreat, N.: ex acie, abandon, L.: locum ex quo cesserant repetunt, L.: cedentes insequi, the retreating enemy, Cs.—Fig., to pass away, go from, drop out, vanish: vitā, die: e vitā: horae quidem cedunt et dies, elapse: memoriā, be forgotten, L.: fiducia cessit Quo tibi, diva, mei? V. —To come to, fall ( as a possession), to fall to the lot of, accrue: ut is quaestus huic cederet: quae captae urbi cessura forent, L.: regnorum cessit Pars Heleno, V.: undae cesserunt piscibus habitandae, O.: summa rerum in ducem cessit, Ta.: aurum in paucorum praedam cessisse, L.: quod cedit in altera iura, H.—To result, happen, turn out, fall out, work: gesta quae prospere ei cesserunt, were successful, N.: neque insidiae prospere cessere, S.: prout prima cessissent, in proportion to his success at the outset, Ta.: Quā Parcae sinebant Cedere res Latio, V.: neque si male cesserat, neque si bene, H.—With in and acc, to take the place of, supply the want of, be a substitute for: poena in vicem fidei cesserat, L.: victoribus fortuna in sapientiam cessit, Ta.: epulae pro stipendio cedunt, are taken in commutation, Ta. — To yield, give place: quasi locum dare et cedere: pete cedentem aëra disco, H.: in tutum, L.: cedere nescius, H.: pars cedere, alii insequi, S.: huc omnis aratri Cessit amor, i. e. to warlike zeal, V.— With dat, to yield to, retreat before, submit to, be overcome by: Viriatho exercitūs nostri imperatoresque cesserunt: hosti, N.: comites, quibus ensis et ignis Cesserunt, i. e. who were unharmed, O.: fortunae, S.: loco iniquo, non hosti cessum, L.: Tu ne cede malis, succumb, V.—To yield in rank, be inferior: nullā re cedens caelestibus: virtute nostris, Cs.: laudibus lanificae artis, O.: in re nullā Agesilao, N.: ut non multum Graecis cederetur, were not inferior.—To comply with, yield to, obey, conform to: auctoritati viri: cessit tibi blandienti Cerberus, H.: deae, O.: Cedo equidem, I comply, V.—To grant, concede, allow, give up, yield, permit: aliquid amicitiae: currum ei, L.: cessit patribus, ut in praesentiā tribuni crearentur, L.
    * * *
    I
    give/bring here!/hand over, come (now/here); tell/show us, out with it! behold!
    II
    cedere, cessi, cessus V
    go/pass (from/away); withdraw/retire/leave; step aside/make way; take place of; grant, concede, yield, submit; fall back/to; happen/result; start (period)

    Latin-English dictionary > cēdō

  • 40 corruō (conr-)

        corruō (conr-) uī, —, ere    [com- + ruo], to fall together, fall down, fall, tumble, sink: aedes corruerunt: adducta funibus arbor, O.: igne rogus, O.: paene risu: exspirantes corruerunt, L.: quo loco corruerat icta (Horatia), L.: in volnus, V.: tibi victima, Pr.—Fig., to fall, sink, fail, go down: si uno meo fato et tu et omnes mei conruistis: tamquam inexercitati histriones, break down.—To ruin, destroy: in quo me corruerit genere, Ct.

    Latin-English dictionary > corruō (conr-)

См. также в других словарях:

  • Fall — (f[add]l), v. i. [imp. {Fell} (f[e^]l); p. p. {Fallen} (f[add]l n); p. pr. & vb. n. {Falling}.] [AS. feallan; akin to D. vallen, OS. & OHG. fallan, G. fallen, Icel. Falla, Sw. falla, Dan. falde, Lith. pulti, L. fallere to deceive, Gr. sfa llein… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Fall arrest — is the form of fall protection which involves the safe stopping of a person already falling. It is one of several forms of fall protection, forms which also include fall guarding (general protection that prevents persons from entering a fall… …   Wikipedia

  • Fall Out Boy — Saltar a navegación, búsqueda Fall Out Boy Fall Out Boy en concierto 2006 Información personal Origen …   Wikipedia Español

  • fall — [fôl] vi. fell, fallen, falling [ME fallen < OE feallan, to fall, akin to Ger fallen < IE base * phol , to fall > Lith púolu, to fall] I to come down by the force of gravity; drop; descend 1. to come down because detached, pushed,… …   English World dictionary

  • Fall River, Nova Scotia — Fall River (2001 population: 4,393) is a Canadian suburban community in Nova Scotia s Halifax Regional Municipality.It is located north of the Bedford Basin, northwest of Bedford, east of Lower Sackville and north and west of Waverley.Fall River… …   Wikipedia

  • Fall — bezeichnet: Absturz (Unfall), ein Sturz aus gewisser Höhe Freier Fall, die durch Gravitation bewirkte Bewegung eines Körpers Fall (Tau), in der Seemannssprache eine Leine zum Hochziehen und Herablassen von Segeln, Ruderblättern oder Schwertern… …   Deutsch Wikipedia

  • Fall Out Boy — en 2006. De gauche à droite : Joe Trohman, Patrick Stump et Pete Wentz. Surnom FOB Pays d’origine …   Wikipédia en Français

  • Fall Out Boys — Fall Out Boy Fall Out Boy Les Fall Out Boy en 2006. De gauche à droite:Joe Trohman, Patrick Stump et Pete Wentz. Alias FOB …   Wikipédia en Français

  • Fall out boy — Les Fall Out Boy en 2006. De gauche à droite:Joe Trohman, Patrick Stump et Pete Wentz. Alias FOB …   Wikipédia en Français

  • Fall Out Boy — Слева направо: Пит Венц, Патрик Стамп, Энди Хёрли и Джо Троман …   Википедия

  • Fall River Government Center — View from South Main Street Completed 1976 Location One Government Center …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»