Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

a+esse

Толкование Перевод

81 aliquis

ălĭquis, aliquid; plur. aliqui [alius-quis; cf. Engl. somebody or other, i.e. some person [p. 88] obscurely definite; v. Donald. Varron. p. 381 sq.] ( fem. sing. rare).— Abl. sing. aliqui, Plaut. Aul. prol. 24; id. Most. 1, 3, 18; id. Truc. 5, 30; id. Ep. 3, 1, 11.— Nom. plur. masc. aliques, analog. to ques, from quis, acc. to Charis. 133 P.— Nom. and acc. plur. neutr. always aliqua.— Dat. and abl. plur. aliquibus, Liv. 22, 13;
oftener aliquis,
id. 26, 15; 26, 49; Plin. 2, 48, 49, § 131.—Alicui, trisyl., Tib. 4, 7, 2), indef. subst. pron., some one, somebody, any one, something, any thing; in the plur., some, any (it is opp. to an object definitely stated, as also to no one, nobody. The synn. quis, aliquis, and quidam designate an object not denoted by name; quis leaves not merely the object, but even its existence, uncertain; hence it is in gen. used in hypoth. and conditional clauses, with si, nisi, num, quando, etc.; aliquis, more emphatic than quis, denotes that an object really exists, but that nothing depends upon its individuality; no matter of what kind it may be, if it is only one, and not none; quidam indicates not merely the existence and individuality of an object, but that it is known as such to the speaker, only that he is not acquainted with, or does not choose to give, its more definite relations; cf. Jahn ad Ov. M. 9, 429, and the works there referred to).
I.
A.. In gen.: nam nos decebat domum Lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (as a transl. of Eurip. Cresph. Fragm. ap. Stob. tit. 121, Edei gar hêmas sullogon poioumenous Ton phunta thrênein, etc.):
Ervom tibi aliquis cras faxo ad villam adferat,
Plaut. Most. 1, 1, 65:
hunc videre saepe optabamus diem, Quom ex te esset aliquis, qui te appellaret patrem,
Ter. Hec. 4, 4, 30:
utinam modo agatur aliquid!
Cic. Att. 3, 15:
aliquid facerem, ut hoc ne facerem,
I would do any thing, that I might not do this, Ter. And. 1, 5, 24; so id. Phorm. 5, 6, 34:
fit plerumque, ut ei, qui boni quid volunt adferre, adfingant aliquid, quo faciant id, quod nuntiant, laetius,
Cic. Phil. 1, 3:
quamvis enim demersae sunt leges alicujus opibus,
id. Off. 2, 7, 24:
quod motum adfert alicui,
to any thing, id. Tusc. 1, 23, 53: te donabo ego hodie aliqui (abl.), Plaut. Most. 1, 3, 18; so, gaudere aliqui me volo, in some thing (or some way), id. Truc. 5, 30:
nec manibus humanis (Deus) colitur indigens aliquo,
any thing, Vulg. Act. 17, 25:
non est tua ulla culpa, si te aliqui timuerunt,
Cic. Marcell. 6 fin.:
in narratione, ut aliqua neganda, aliqua adicienda, sic aliqua etiam tacenda,
Quint. 4, 2, 67:
sunt aliqua epistulis eorum inserta,
Tac. Or. 25:
laudare aliqua, ferre quaedam,
Quint. 2, 4, 12:
quaero, utrum aliquid actum an nihil arbitremur,
Cic. Tusc. 5, 6, 15: quisquis est ille, si modo est aliquis (i. e. if only there is some one), qui, etc., id. Brut. 73, 255; so id. Ac. 2, 43, 132, etc.; Liv. 2, 10 fin.:
nunc aliquis dicat mihi: Quid tu?
Hor. S. 1, 3, 19; so id. ib. 2, 2, 94; 2, 2, 105; 2, 3, 6; 2, 5, 42, and id. Ep. 2, 1, 206.— Fem. sing.:
Forsitan audieris aliquam certamine cursus Veloces superāsse viros,
Ov. M. 10, 560:
si qua tibi spon sa est, haec tibi sive aliqua est,
id. ib. 4, 326.—
B.
Not unfrequently with adj.:
Novo modo novum aliquid inventum adferre addecet,
Plaut. Ps. 1, 5, 156:
novum aliquid advertere,
Tac. A. 15, 30:
judicabant esse profecto aliquid naturā pulchrum atque praeclarum,
Cic. Sen. 13, 43:
mihi ne diuturnum quidem quidquam videtur, in quo est aliquid extremum,
in which there is any end, id. ib. 19, 69; cf. id. ib. 2, 5:
dignum aliquid elaborare,
Tac. Or. 9:
aliquid improvisum, inopinatum,
Liv. 27, 43:
aliquid exquisitum,
Tac. A. 12, 66:
aliquid illustre et dignum memoriā,
id. Or. 20:
sanctum aliquid et providum,
id. G. 8:
insigne aliquid faceret eis,
Ter. Eun. 5, 5, 31:
aliquid magnum,
Verg. A. 9, 186, and 10, 547:
quos magnum aliquid deceret, Juv 8, 263: dicens se esse aliquem magnum,
Vulg. Act. 8, 9:
majus aliquid et excelsius,
Tac. A. 3, 53:
melius aliquid,
Vulg. Heb. 11, 40:
deterius aliquid,
ib. Joan. 5, 14.—Also with unus, to designate a single, but not otherwise defined person:
ad unum aliquem confugiebant,
Cic. Off. 2, 12, 41 (cf. id. ib. 2, 12, 42: id si ab uno justo et bono viro consequebantur, erant, etc.): sin aliquis excellit unus e multis;
effert se, si unum aliquid adfert,
id. de Or. 3, 33, 136; so id. Verr. 2, 2, 52:
aliquis unus pluresve divitiores,
id. Rep. 1, 32: nam si natura non prohibet et esse virum bonum et esse dicendiperitum:
cur non aliquis etiam unus utrumque consequi possit? cur autem non se quisque speret fore illum aliquem?
that one, Quint. 12, 1, 31; 1, 12, 2.—
C.
Partitive with ex, de, or the gen.:
aliquis ex vobis,
Cic. Cael. 3:
aliquem ex privatis audimus jussisse, etc.,
Plin. 13, 3, 4, § 22:
ex principibus aliquis,
Vulg. Joan. 7, 48; ib. Rom. 11, 14:
aliquis de tribus nobis,
Cic. Leg. 3, 7:
si de iis aliqui remanserint,
Vulg. Lev. 26, 39; ib. 2 Reg. 9, 3:
suorum aliquis,
Cic. Phil. 8, 9:
exspectabam aliquem meorum,
id. Att. 13, 15: succurret fortasse alicui vestrūm, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1:
trium rerum aliqua consequemur,
Cic. Part. 8, 30:
impetratum ab aliquo vestrūm,
Tac. Or. 15; so Vulg. 1 Cor. 6, 1:
principum aliquis,
Tac. G. 13:
cum popularibus et aliquibus principum,
Liv. 22, 13:
horum aliquid,
Vulg. Lev. 15, 10.—
D.
Aliquid (nom. or acc.), with gen. of a subst. or of a neutr, adj. of second decl. instead of the adj. aliqui, aliqua, aliquod, agreeing with such word:
aliquid pugnae,
Plaut. Capt. 3, 4, 54:
vestimenti aridi,
id. Rud. 2, 6, 16:
consilii,
id. Ep. 2, 2, 71:
monstri,
Ter. And. 1, 5, 15:
scitamentorum,
Plaut. Men. 1, 3, 26:
armorum,
Tac. G. 18:
boni,
Plaut. Aul. 4, 6, 5; Ter. And. 2, 3, 24; Vulg. Joan. 1, 46:
aequi,
Ter. Ad. 2, 1, 33:
mali,
Plaut. Ep. 1, 1, 60; Ter. Eun. 5, 5, 29:
novi,
Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1; Vulg. Act. 17, 21:
potionis,
Plaut. Men. 5, 2, 22:
virium,
Cic. Fam. 11, 18:
falsi,
id. Caecin. 1, 3:
vacui,
Quint. 10, 6, 1:
mdefensi,
Liv. 26, 5 al. —Very rarely in abl.:
aliquo loci morari,
Dig. 18, 7, 1.—
E.
Frequently, esp. in Cic., with the kindred words aliquando, alicubi, aliquo, etc., for the sake of emphasis or rhetorical fulness, Cic. Planc. 14, 35:
asperius locutus est aliquid aliquando,
id. ib. 13, 33; id. Sest. 6, 14; id. Mil. 25, 67:
non despero fore aliquem aliquando,
id. de Or. 1, 21, 95; id. Rep. 1, 9; id. Or. 42, 144; id. Fam. 7, 11 med.: evadat saltem aliquid aliquā, quod conatus sum, Lucil. ap. Non. 293, 1; App. Mag. p. 295, 17 al.—
F.
In conditional clauses with si, nisi, quod si, etc.:
si aliquid de summā gravitate Pompeius dimisisset,
Cic. Phil. 13, 1: si aliquid ( really any thing, in contrast with nihil) dandum est voluptati, id. Sen. 13, 44: quod si non possimus aliquid proficere suadendo, Lucc. ap. Cic. Fam. 5, 14, 5:
Quod si de iis aliqui remanserint,
Vulg. Lev. 26, 39:
si quando aliquid tamquam aliqua fabella narratur,
Cic. de Or. 2, 59:
si quis vobis aliquid dixerit,
Vulg. Matt. 21, 3; ib. Luc. 19, 8:
si aliquem, cui narraret, habuisset,
Cic. Lael. 23, 88:
si aliquem nacti sumus, cujus, etc.,
id. ib. 8, 27:
cui (puero) si aliquid erit,
id. Fam. 14, 1:
nisi alicui suorum negotium daret,
Nep. Dion, 8, 2:
si aliquid eorum praestitit,
Liv. 24, 8.—
G.
In negative clauses with ne:
Pompeius cavebat omnia, no aliquid vos timeretis,
Cic. Mil. 24, 66:
ne, si tibi sit pecunia adempta, aliquis dicat,
Nep. Epam. 4, 4:
ne alicui dicerent,
Vulg. Luc. 8, 46.—
H.
In Plaut. and Ter. collect. with a plur. verb (cf. tis, Matth. Gr. 673): aperite atque Erotium aliquis evocate, open, some one (of you), etc., Plaut. Men. 4, 2, 111 (cf. id. Ps. 5, 1, 37:
me adesse quis nuntiate): aperite aliquis actutum ostium,
Ter. Ad. 4, 4, 27.—
I.
In Verg. once with the second person sing.:
Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor, Qui face Dardanios ferroque sequare colonos,
Verg. A. 4, 625.
► In the following passages, with the critical authority added, aliquis seems to stand for the adj.
aliqui, as nemo sometimes stands with a noun for the adj. nullus:
nos quibus est alicunde aliquis objectus labos,
Ter. Hec. 3, 1, 6 Fleck.;
Et ait idem, ut aliquis metus adjunctus sit ad gratiam,
Cic. Div. in Caecil. 7, 24 B. and K.:
num igitur aliquis dolor in corpore est?
id. Tusc. 1, 34, 82 iid.:
ut aliquis nos deus tolleret,
id. Am. 23, 87 iid.: sin casus aliquis interpellārit, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8 iid.:
si deus aliquis vitas repente mutāsset,
Tac. Or. 41 Halm:
sic est aliquis oratorum campus,
id. ib. 39 id.:
sive sensus aliquis argutā sententiā effulsit,
id. ib. 20 id. A similar use of aliquid for the adj. aliquod was asserted to exist in Plaut. by Lind. ad Cic. Inv. 2, 6, 399, and this is repeated by Klotz, s. v. aliquis, but Lemaire's Index gives only one instance: ni occupo aliquid mihi consilium, Plaut. Men. 5, 2, 94, where Brix now reads aliquod.
II.
Esp.
A.
With alius, aliud: some or any other, something else, any thing else:
dum aliud aliquid flagitii conficiat,
Ter. Phorm. 5, 2, 5:
potest fieri, ut alius aliquis Cornelius sit,
Cic. Fragm. B. VI. 21:
ut per alium aliquem te ipsum ulciscantur,
id. Div. in Caecil. 6, 22:
non est in alio aliquo salus,
Vulg. Act. 4, 12:
aliquid aliud promittere,
Petr. 10, 5 al. —
B.
And with the idea of alius implied, in opp. to a definite object or objects, some or any other, something else, any thing else: aut ture aut vino aut aliqui (abl.) semper supplicat, Plaut. Aul prol. 24:
vellem aliquid Antonio praeter illum libellum libuisset scribere,
Cic. Brut. 44:
aut ipse occurrebat aut aliquos mittebat,
Liv. 34, 38:
cum seditionem sedare vellem, cum frumentum imperarem..., cum aliquid denique rei publicae causā gererem,
Cic. Verr. 1, 27, 20: commentabar declamitans saepe cum M. Pisone et cum Q. Pompeio aut cum aliquo cotidie id. Brut. 90, 310; Vell. 1, 17; Tac. A. 1, 4: (Tiberius) neque spectacula omnino edidit;
et iis, quae ab aliquo ederentur, rarissime interfuit,
Suet. Tib. 47.—
C.
In a pregn. signif. as in Gr. tis, ti, something considerable, important, or great = aliquid magnum (v. supra. I. B.; cf. in Gr. hoti oiesthe ti poiein ouden poiountes, Plat. Symp. 1, 4):
non omnia in ducis, aliquid et in militum manu esse,
Liv. 45, 36.—Hence, esp.,
1.
Esse aliquem or aliquid, to be somebody or something, i. e to be of some worth, value, or note, to be esteemed:
atque fac, ut me velis esse aliquem,
Cic. Att. 3, 15 fin.:
aude aliquid brevibus Gyaris dignum, si vis esse aliquis,
Juv. 1, 73:
an quidquam stultius quam quos singulos contemnas, eos esse aliquid putare universos?
Cic. Tusc. 5, 36, 104:
exstitit Theodas dicens se esse aliquem,
Vulg. Act. 5, 36: si umquam in dicendo fuimus aliquid. Cic. Att. 4, 2:
ego quoque aliquid sum,
id. Fam. 6, 18:
qui videbantur aliquid esse,
Vulg. Gal. 2, 2; 2, 6: quod te cum Culeone scribis de privilegio locutum, est aliquid ( it is something, it is no trifle):
sed, etc.,
Cic. Att. 3, 15: est istuc quidem aliquid, sed, etc.; id. Sen. 3; id. Cat. 1, 4:
est aliquid nupsisse Jovi,
Ov. F. 6, 27:
Est aliquid de tot Graiorum milibus unum A Diomede legi,
id. M. 13, 241:
est aliquid unius sese dominum fecisse lacertae,
Juv. 3, 230:
omina sunt aliquid,
Ov. Am. 1, 12, 3; so,
crimen abesse,
id. F. 1, 484:
Sunt aliquid Manes,
Prop. 5, 7, 1:
est aliquid eloquentia,
Quint. 1, prooem. fin. —
2.
Dicere aliquid, like legein ti, to say something worth the while:
diceres aliquid et magno quidem philosopho dignum,
Cic. Tusc. 3, 16, 35; cf. Herm. ad Vig. 731; 755; so, assequi aliquid, to effect something considerable:
Etenim si nunc aliquid assequi se putant, qui ostium Ponti viderunt,
Cic. Tusc. 1, 20, 45.—
3.
In colloquial lang.: fiet aliquid, something important or great, will, may come to pass or happen: Ch. Invenietur, exquiretur, aliquid fiet. Eu. Enicas. Jam istuc aliquid fiet, metuo, Plaut. Merc. 2, 4, 25:
mane, aliquid fiet, ne abi,
id. Truc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 1, 14.—
D.
Ad aliquid esse, in gram. lang., to refer or relate to something else, e. g. pater, filius, frater, etc. (v. ad):
idem cum interrogantur, cur aper apri et pater patris faciat, il lud nomen positum, hoc ad aliquid esse contendunt,
Quint. 1, 6, 13 Halm.—
E.
Atque aliquis, poet. in imitation of hôide de tis, and thus some one (Hom. II. 7, 178;
7, 201 al.): Atque aliquis, magno quaerens exempla timori, Non alios, inquit, motus, etc.,
Luc. 2, 67 Web.; Stat. Th. 1, 171; Claud. Eutr. 1, 350.—
F.
It is sometimes omitted before qui, esp. in the phrase est qui, sunt qui:
praemittebatque de stipulatoribus suis, qui perscrutarentur, etc.,
Cic. Off. 2, 7, 25:
sunt quibus in satirā videar nimis acer,
Hor. S. 2, 1, 1:
sunt qui adiciant his evidentiam, quae, etc.,
Quint. 4, 2, § 63 (cf. on the contr. § 69: verum in his quoque confessionibus est aliquid. quod ex invidiā detrahi possit).—
G.
Aliquid, like nihil (q. v. I. g), is used of persons:
Hinc ad Antonium nemo, illinc ad Caesarem cotidie aliquid transfugiebat,
Vell. 2, 84, 2 (cf. in Gr. tôn d allôn ou per ti... oute theôn out anthrôpôn, Hom. H. Ven. 34 sq. Herm.).— Hence the advv.
A.
ălĭquid (prop. acc. denoting in what respect, with a verb or [p. 89] adj.; so in Gr. ti), somewhat, in something, in some degree, to some extent:
illud vereor, ne tibi illum succensere aliquid suspicere,
Cic. Deiot. 13, 35:
si in me aliquid offendistis,
at all, in any respect, id. Mil. 36, 99:
quos tamen aliquid usus ac disciplina sublevarent,
somewhat, Caes. B. G. 1, 40:
Philippi regnum officere aliquid videtur libertati vestrae,
Liv. 31, 29:
Nos aliquid Rutulos contra juvisse nefandum est?
Verg. A. 10, 84:
neque circumcisio aliquid valet,
Vulg. Gal. 6, 15:
perlucens jam aliquid, incerta tamen lux,
Liv. 41, 2:
aliquid et spatio fessus,
Plin. 5, 9, 10, § 54; cf. Hand, Turs. I. p. 259; Ellendt ad Cic. de Or. 1, 9, 35.—
B.
ălĭquō (from aliquoi, old dat. denoting direction whither; cf.: eo, quo, alio, etc.).
1.
Somewhither (arch.), to some place, somewhere; in the comic poets sometimes also with a subst. added, which designates the place more definitely:
ut aliquo ex urbe amoveas,
Plaut. Ep. 2, 2, 94:
aliquo abicere,
Ter. Ad. 4, 7, 26:
concludere,
id. Eun. 4, 3, 25 (cf. id. Ad. 4, 2, 13, in cellam aliquam concludere):
ab eorum oculis aliquo concederes,
Cic. Cat. 1, 17:
demigrandum potius aliquo est quam, etc.,
id. Dom. 100:
aliquem aliquo impellere,
id. Vatin. 15:
aliquo exire,
id. Q. Fr. 3, 1:
aliquo advenire vel sicunde discedere,
Suet. Calig. 4; Plaut. Rud. 2, 6, 51; id. Men. 5, 1, 3:
in angulum Aliquo abire,
Ter. Ad. 5, 2, 10; 3, 3, 6:
aliquem rus aliquo educere,
Cic. Q. Fr. 3, 3.—With a gen., like quo, ubi, etc.: migrandum Rhodum aut aliquo terrarum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 5.—
2.
With the idea of alio implied, = alio quo, somewhere else, to some other place (cf. aliquis, II. B.):
dum proficiscor aliquo,
Ter. And. 2, 1, 28:
at certe ut hinc concedas aliquo,
id. Heaut. 3, 3, 11:
si te parentes timerent atque odissent tui, ab eorum oculis aliquo concederes,
Cic. Cat. 1, 7, 17; cf. Hand, Turs. I. p. 265.—
C.
ălĭquam, adv. (prop. acc. fem.), = in aliquam partem, in some degree; only in connection with diu, multus, and plures.
1.
Aliquam diu (B. and K.), or together aliquamdiu (Madv., Halm, Dietsch), awhile, for a while, for some time; also pregn., for some considerable time (most freq. in the histt., esp. Cæs. and Livy; also in Cic.).
a.
Absol.:
ut non aliquando condemnatum esse Oppianicum, sed aliquam diu incolumem fuisse miremini,
Cic. Clu. 9, 25:
Aristum Athenis audivit aliquam diu,
id. Ac. 1, 3, 12:
in vincula conjectus est, in quibus aliquamdiu fuit,
Nep. Con. 5, 3;
id. Dion, 3, 1: quā in parte rex affuit, ibi aliquamdiu certatum,
Sall. J. 74, 3; Liv. 3, 70, 4.—
b.
Often followed by deinde, postea, postremo, tandem, etc.:
pugnatur aliquamdiu pari contentione: deinde, etc., Auct. B. G. 8, 19, 3: cunctati aliquamdiu sunt: pudor deinde commovit aciem,
Liv. 2, 10, 9; so id. 1, 16:
quos aliquamdiu inermos timuissent, hos postea armatos superāssent,
Caes. B. G. 1, 40, 6:
controversia aliquamdiu fuit: postremo, etc.,
Liv. 3, 32, 7; 25, 15, 14; 45, 6, 6:
ibi aliquamdiu atrox pugna stetit: tandem, etc.,
Liv. 29, 2, 15; 34, 28, 4 and 11; Suet. Ner. 6.—
* c.
With donec, as a more definite limitation of time, some time... until, a considerable time... until:
exanimis aliquamdiu jacuit, donec, etc.,
Suet. Caes. 82. —
d.
Meton., for a long distance; most freq. of rivers:
Rhodanus aliquamdiu Gallias dirimit,
Mel. 2, 5, 5; so id. 3, 5, 6; 3, 9, 8 al.—Of the Corycian cave in Cilicia:
deinde aliquamdiu perspicuus, mox, et quo magis subitur, obscurior,
Mel. 1, 13.—
2.
Aliquam multi, or aliquammulti, somewhat many, considerable in number or quantity (mostly post-class.):
sunt vestrūm aliquam multi, qui L. Pisonem cognōrunt,
Cic. Verr. 2, 4, 25, § 56 B. and K.: aliquammultos non comparuisse, * Gell. 3, 10, 17 Hertz:
aliquammultis diebus decumbo,
App. Mag. p. 320, 10.—Also adv.: aliquam multum, something much, to a considerable distance, considerably:
sed haec defensio, ut dixi, aliquam multum a me remota est,
App. Mag. p. 276, 7 dub.—And comp. * aliquam plures, somewhat more, considerably more:
aliquam pluribus et amarioribus perorantem,
Tert. Apol. 12 dub.; cf. Hand, Turs. I. p. 243.—
D.
ălĭquā, adv. (prop. abl. fem.).
1.
Somewhere (like mod. Engl. somewhere for somewhither):
antevenito aliquā aliquos,
Plaut. Mil. 2, 2, 66: aliquā evolare si posset, * Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67:
si quā evasissent aliquā,
Liv. 26, 27, 12.—
2.
Transf. to action, in some way or other, in some manner, = aliquo modo:
aliquid aliquā sentire,
Plaut. Merc. 2, 2, 62: evadere aliquā, Lucil. ap. Non. 293, 1:
aliquid aliquā resciscere,
Ter. Phorm. 5, 1, 19, and 4, 1, 19: aliquā nocere, * Verg. E. 3, 15:
aliquā obesse,
App. Mag. p. 295, 17.—
E.
ălĭqui, adv. (prop. abl. = aliquo modo), in some way, somehow:
Quamquam ego tibi videor stultus, gaudere me aliqui volo,
Plaut. Truc. 5, 30 (but in this and like cases, aliqui may be treated as the abl. subst.; cf. supra, I. A.); cf. Hand, Turs. I. p. 242.
► The forms aliqua, neutr.
plur., and aliquam, acc., and aliquā, abl., used adverbially, may also be referred to the adj. ălĭqui, ălĭqua, ălĭquod.

Lewis & Short latin dictionary > aliquis
82 aliquod

ălĭquis, aliquid; plur. aliqui [alius-quis; cf. Engl. somebody or other, i.e. some person [p. 88] obscurely definite; v. Donald. Varron. p. 381 sq.] ( fem. sing. rare).— Abl. sing. aliqui, Plaut. Aul. prol. 24; id. Most. 1, 3, 18; id. Truc. 5, 30; id. Ep. 3, 1, 11.— Nom. plur. masc. aliques, analog. to ques, from quis, acc. to Charis. 133 P.— Nom. and acc. plur. neutr. always aliqua.— Dat. and abl. plur. aliquibus, Liv. 22, 13;
oftener aliquis,
id. 26, 15; 26, 49; Plin. 2, 48, 49, § 131.—Alicui, trisyl., Tib. 4, 7, 2), indef. subst. pron., some one, somebody, any one, something, any thing; in the plur., some, any (it is opp. to an object definitely stated, as also to no one, nobody. The synn. quis, aliquis, and quidam designate an object not denoted by name; quis leaves not merely the object, but even its existence, uncertain; hence it is in gen. used in hypoth. and conditional clauses, with si, nisi, num, quando, etc.; aliquis, more emphatic than quis, denotes that an object really exists, but that nothing depends upon its individuality; no matter of what kind it may be, if it is only one, and not none; quidam indicates not merely the existence and individuality of an object, but that it is known as such to the speaker, only that he is not acquainted with, or does not choose to give, its more definite relations; cf. Jahn ad Ov. M. 9, 429, and the works there referred to).
I.
A.. In gen.: nam nos decebat domum Lugere, ubi esset aliquis in lucem editus, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115 (as a transl. of Eurip. Cresph. Fragm. ap. Stob. tit. 121, Edei gar hêmas sullogon poioumenous Ton phunta thrênein, etc.):
Ervom tibi aliquis cras faxo ad villam adferat,
Plaut. Most. 1, 1, 65:
hunc videre saepe optabamus diem, Quom ex te esset aliquis, qui te appellaret patrem,
Ter. Hec. 4, 4, 30:
utinam modo agatur aliquid!
Cic. Att. 3, 15:
aliquid facerem, ut hoc ne facerem,
I would do any thing, that I might not do this, Ter. And. 1, 5, 24; so id. Phorm. 5, 6, 34:
fit plerumque, ut ei, qui boni quid volunt adferre, adfingant aliquid, quo faciant id, quod nuntiant, laetius,
Cic. Phil. 1, 3:
quamvis enim demersae sunt leges alicujus opibus,
id. Off. 2, 7, 24:
quod motum adfert alicui,
to any thing, id. Tusc. 1, 23, 53: te donabo ego hodie aliqui (abl.), Plaut. Most. 1, 3, 18; so, gaudere aliqui me volo, in some thing (or some way), id. Truc. 5, 30:
nec manibus humanis (Deus) colitur indigens aliquo,
any thing, Vulg. Act. 17, 25:
non est tua ulla culpa, si te aliqui timuerunt,
Cic. Marcell. 6 fin.:
in narratione, ut aliqua neganda, aliqua adicienda, sic aliqua etiam tacenda,
Quint. 4, 2, 67:
sunt aliqua epistulis eorum inserta,
Tac. Or. 25:
laudare aliqua, ferre quaedam,
Quint. 2, 4, 12:
quaero, utrum aliquid actum an nihil arbitremur,
Cic. Tusc. 5, 6, 15: quisquis est ille, si modo est aliquis (i. e. if only there is some one), qui, etc., id. Brut. 73, 255; so id. Ac. 2, 43, 132, etc.; Liv. 2, 10 fin.:
nunc aliquis dicat mihi: Quid tu?
Hor. S. 1, 3, 19; so id. ib. 2, 2, 94; 2, 2, 105; 2, 3, 6; 2, 5, 42, and id. Ep. 2, 1, 206.— Fem. sing.:
Forsitan audieris aliquam certamine cursus Veloces superāsse viros,
Ov. M. 10, 560:
si qua tibi spon sa est, haec tibi sive aliqua est,
id. ib. 4, 326.—
B.
Not unfrequently with adj.:
Novo modo novum aliquid inventum adferre addecet,
Plaut. Ps. 1, 5, 156:
novum aliquid advertere,
Tac. A. 15, 30:
judicabant esse profecto aliquid naturā pulchrum atque praeclarum,
Cic. Sen. 13, 43:
mihi ne diuturnum quidem quidquam videtur, in quo est aliquid extremum,
in which there is any end, id. ib. 19, 69; cf. id. ib. 2, 5:
dignum aliquid elaborare,
Tac. Or. 9:
aliquid improvisum, inopinatum,
Liv. 27, 43:
aliquid exquisitum,
Tac. A. 12, 66:
aliquid illustre et dignum memoriā,
id. Or. 20:
sanctum aliquid et providum,
id. G. 8:
insigne aliquid faceret eis,
Ter. Eun. 5, 5, 31:
aliquid magnum,
Verg. A. 9, 186, and 10, 547:
quos magnum aliquid deceret, Juv 8, 263: dicens se esse aliquem magnum,
Vulg. Act. 8, 9:
majus aliquid et excelsius,
Tac. A. 3, 53:
melius aliquid,
Vulg. Heb. 11, 40:
deterius aliquid,
ib. Joan. 5, 14.—Also with unus, to designate a single, but not otherwise defined person:
ad unum aliquem confugiebant,
Cic. Off. 2, 12, 41 (cf. id. ib. 2, 12, 42: id si ab uno justo et bono viro consequebantur, erant, etc.): sin aliquis excellit unus e multis;
effert se, si unum aliquid adfert,
id. de Or. 3, 33, 136; so id. Verr. 2, 2, 52:
aliquis unus pluresve divitiores,
id. Rep. 1, 32: nam si natura non prohibet et esse virum bonum et esse dicendiperitum:
cur non aliquis etiam unus utrumque consequi possit? cur autem non se quisque speret fore illum aliquem?
that one, Quint. 12, 1, 31; 1, 12, 2.—
C.
Partitive with ex, de, or the gen.:
aliquis ex vobis,
Cic. Cael. 3:
aliquem ex privatis audimus jussisse, etc.,
Plin. 13, 3, 4, § 22:
ex principibus aliquis,
Vulg. Joan. 7, 48; ib. Rom. 11, 14:
aliquis de tribus nobis,
Cic. Leg. 3, 7:
si de iis aliqui remanserint,
Vulg. Lev. 26, 39; ib. 2 Reg. 9, 3:
suorum aliquis,
Cic. Phil. 8, 9:
exspectabam aliquem meorum,
id. Att. 13, 15: succurret fortasse alicui vestrūm, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1:
trium rerum aliqua consequemur,
Cic. Part. 8, 30:
impetratum ab aliquo vestrūm,
Tac. Or. 15; so Vulg. 1 Cor. 6, 1:
principum aliquis,
Tac. G. 13:
cum popularibus et aliquibus principum,
Liv. 22, 13:
horum aliquid,
Vulg. Lev. 15, 10.—
D.
Aliquid (nom. or acc.), with gen. of a subst. or of a neutr, adj. of second decl. instead of the adj. aliqui, aliqua, aliquod, agreeing with such word:
aliquid pugnae,
Plaut. Capt. 3, 4, 54:
vestimenti aridi,
id. Rud. 2, 6, 16:
consilii,
id. Ep. 2, 2, 71:
monstri,
Ter. And. 1, 5, 15:
scitamentorum,
Plaut. Men. 1, 3, 26:
armorum,
Tac. G. 18:
boni,
Plaut. Aul. 4, 6, 5; Ter. And. 2, 3, 24; Vulg. Joan. 1, 46:
aequi,
Ter. Ad. 2, 1, 33:
mali,
Plaut. Ep. 1, 1, 60; Ter. Eun. 5, 5, 29:
novi,
Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1; Vulg. Act. 17, 21:
potionis,
Plaut. Men. 5, 2, 22:
virium,
Cic. Fam. 11, 18:
falsi,
id. Caecin. 1, 3:
vacui,
Quint. 10, 6, 1:
mdefensi,
Liv. 26, 5 al. —Very rarely in abl.:
aliquo loci morari,
Dig. 18, 7, 1.—
E.
Frequently, esp. in Cic., with the kindred words aliquando, alicubi, aliquo, etc., for the sake of emphasis or rhetorical fulness, Cic. Planc. 14, 35:
asperius locutus est aliquid aliquando,
id. ib. 13, 33; id. Sest. 6, 14; id. Mil. 25, 67:
non despero fore aliquem aliquando,
id. de Or. 1, 21, 95; id. Rep. 1, 9; id. Or. 42, 144; id. Fam. 7, 11 med.: evadat saltem aliquid aliquā, quod conatus sum, Lucil. ap. Non. 293, 1; App. Mag. p. 295, 17 al.—
F.
In conditional clauses with si, nisi, quod si, etc.:
si aliquid de summā gravitate Pompeius dimisisset,
Cic. Phil. 13, 1: si aliquid ( really any thing, in contrast with nihil) dandum est voluptati, id. Sen. 13, 44: quod si non possimus aliquid proficere suadendo, Lucc. ap. Cic. Fam. 5, 14, 5:
Quod si de iis aliqui remanserint,
Vulg. Lev. 26, 39:
si quando aliquid tamquam aliqua fabella narratur,
Cic. de Or. 2, 59:
si quis vobis aliquid dixerit,
Vulg. Matt. 21, 3; ib. Luc. 19, 8:
si aliquem, cui narraret, habuisset,
Cic. Lael. 23, 88:
si aliquem nacti sumus, cujus, etc.,
id. ib. 8, 27:
cui (puero) si aliquid erit,
id. Fam. 14, 1:
nisi alicui suorum negotium daret,
Nep. Dion, 8, 2:
si aliquid eorum praestitit,
Liv. 24, 8.—
G.
In negative clauses with ne:
Pompeius cavebat omnia, no aliquid vos timeretis,
Cic. Mil. 24, 66:
ne, si tibi sit pecunia adempta, aliquis dicat,
Nep. Epam. 4, 4:
ne alicui dicerent,
Vulg. Luc. 8, 46.—
H.
In Plaut. and Ter. collect. with a plur. verb (cf. tis, Matth. Gr. 673): aperite atque Erotium aliquis evocate, open, some one (of you), etc., Plaut. Men. 4, 2, 111 (cf. id. Ps. 5, 1, 37:
me adesse quis nuntiate): aperite aliquis actutum ostium,
Ter. Ad. 4, 4, 27.—
I.
In Verg. once with the second person sing.:
Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor, Qui face Dardanios ferroque sequare colonos,
Verg. A. 4, 625.
► In the following passages, with the critical authority added, aliquis seems to stand for the adj.
aliqui, as nemo sometimes stands with a noun for the adj. nullus:
nos quibus est alicunde aliquis objectus labos,
Ter. Hec. 3, 1, 6 Fleck.;
Et ait idem, ut aliquis metus adjunctus sit ad gratiam,
Cic. Div. in Caecil. 7, 24 B. and K.:
num igitur aliquis dolor in corpore est?
id. Tusc. 1, 34, 82 iid.:
ut aliquis nos deus tolleret,
id. Am. 23, 87 iid.: sin casus aliquis interpellārit, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8 iid.:
si deus aliquis vitas repente mutāsset,
Tac. Or. 41 Halm:
sic est aliquis oratorum campus,
id. ib. 39 id.:
sive sensus aliquis argutā sententiā effulsit,
id. ib. 20 id. A similar use of aliquid for the adj. aliquod was asserted to exist in Plaut. by Lind. ad Cic. Inv. 2, 6, 399, and this is repeated by Klotz, s. v. aliquis, but Lemaire's Index gives only one instance: ni occupo aliquid mihi consilium, Plaut. Men. 5, 2, 94, where Brix now reads aliquod.
II.
Esp.
A.
With alius, aliud: some or any other, something else, any thing else:
dum aliud aliquid flagitii conficiat,
Ter. Phorm. 5, 2, 5:
potest fieri, ut alius aliquis Cornelius sit,
Cic. Fragm. B. VI. 21:
ut per alium aliquem te ipsum ulciscantur,
id. Div. in Caecil. 6, 22:
non est in alio aliquo salus,
Vulg. Act. 4, 12:
aliquid aliud promittere,
Petr. 10, 5 al. —
B.
And with the idea of alius implied, in opp. to a definite object or objects, some or any other, something else, any thing else: aut ture aut vino aut aliqui (abl.) semper supplicat, Plaut. Aul prol. 24:
vellem aliquid Antonio praeter illum libellum libuisset scribere,
Cic. Brut. 44:
aut ipse occurrebat aut aliquos mittebat,
Liv. 34, 38:
cum seditionem sedare vellem, cum frumentum imperarem..., cum aliquid denique rei publicae causā gererem,
Cic. Verr. 1, 27, 20: commentabar declamitans saepe cum M. Pisone et cum Q. Pompeio aut cum aliquo cotidie id. Brut. 90, 310; Vell. 1, 17; Tac. A. 1, 4: (Tiberius) neque spectacula omnino edidit;
et iis, quae ab aliquo ederentur, rarissime interfuit,
Suet. Tib. 47.—
C.
In a pregn. signif. as in Gr. tis, ti, something considerable, important, or great = aliquid magnum (v. supra. I. B.; cf. in Gr. hoti oiesthe ti poiein ouden poiountes, Plat. Symp. 1, 4):
non omnia in ducis, aliquid et in militum manu esse,
Liv. 45, 36.—Hence, esp.,
1.
Esse aliquem or aliquid, to be somebody or something, i. e to be of some worth, value, or note, to be esteemed:
atque fac, ut me velis esse aliquem,
Cic. Att. 3, 15 fin.:
aude aliquid brevibus Gyaris dignum, si vis esse aliquis,
Juv. 1, 73:
an quidquam stultius quam quos singulos contemnas, eos esse aliquid putare universos?
Cic. Tusc. 5, 36, 104:
exstitit Theodas dicens se esse aliquem,
Vulg. Act. 5, 36: si umquam in dicendo fuimus aliquid. Cic. Att. 4, 2:
ego quoque aliquid sum,
id. Fam. 6, 18:
qui videbantur aliquid esse,
Vulg. Gal. 2, 2; 2, 6: quod te cum Culeone scribis de privilegio locutum, est aliquid ( it is something, it is no trifle):
sed, etc.,
Cic. Att. 3, 15: est istuc quidem aliquid, sed, etc.; id. Sen. 3; id. Cat. 1, 4:
est aliquid nupsisse Jovi,
Ov. F. 6, 27:
Est aliquid de tot Graiorum milibus unum A Diomede legi,
id. M. 13, 241:
est aliquid unius sese dominum fecisse lacertae,
Juv. 3, 230:
omina sunt aliquid,
Ov. Am. 1, 12, 3; so,
crimen abesse,
id. F. 1, 484:
Sunt aliquid Manes,
Prop. 5, 7, 1:
est aliquid eloquentia,
Quint. 1, prooem. fin. —
2.
Dicere aliquid, like legein ti, to say something worth the while:
diceres aliquid et magno quidem philosopho dignum,
Cic. Tusc. 3, 16, 35; cf. Herm. ad Vig. 731; 755; so, assequi aliquid, to effect something considerable:
Etenim si nunc aliquid assequi se putant, qui ostium Ponti viderunt,
Cic. Tusc. 1, 20, 45.—
3.
In colloquial lang.: fiet aliquid, something important or great, will, may come to pass or happen: Ch. Invenietur, exquiretur, aliquid fiet. Eu. Enicas. Jam istuc aliquid fiet, metuo, Plaut. Merc. 2, 4, 25:
mane, aliquid fiet, ne abi,
id. Truc. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 1, 14.—
D.
Ad aliquid esse, in gram. lang., to refer or relate to something else, e. g. pater, filius, frater, etc. (v. ad):
idem cum interrogantur, cur aper apri et pater patris faciat, il lud nomen positum, hoc ad aliquid esse contendunt,
Quint. 1, 6, 13 Halm.—
E.
Atque aliquis, poet. in imitation of hôide de tis, and thus some one (Hom. II. 7, 178;
7, 201 al.): Atque aliquis, magno quaerens exempla timori, Non alios, inquit, motus, etc.,
Luc. 2, 67 Web.; Stat. Th. 1, 171; Claud. Eutr. 1, 350.—
F.
It is sometimes omitted before qui, esp. in the phrase est qui, sunt qui:
praemittebatque de stipulatoribus suis, qui perscrutarentur, etc.,
Cic. Off. 2, 7, 25:
sunt quibus in satirā videar nimis acer,
Hor. S. 2, 1, 1:
sunt qui adiciant his evidentiam, quae, etc.,
Quint. 4, 2, § 63 (cf. on the contr. § 69: verum in his quoque confessionibus est aliquid. quod ex invidiā detrahi possit).—
G.
Aliquid, like nihil (q. v. I. g), is used of persons:
Hinc ad Antonium nemo, illinc ad Caesarem cotidie aliquid transfugiebat,
Vell. 2, 84, 2 (cf. in Gr. tôn d allôn ou per ti... oute theôn out anthrôpôn, Hom. H. Ven. 34 sq. Herm.).— Hence the advv.
A.
ălĭquid (prop. acc. denoting in what respect, with a verb or [p. 89] adj.; so in Gr. ti), somewhat, in something, in some degree, to some extent:
illud vereor, ne tibi illum succensere aliquid suspicere,
Cic. Deiot. 13, 35:
si in me aliquid offendistis,
at all, in any respect, id. Mil. 36, 99:
quos tamen aliquid usus ac disciplina sublevarent,
somewhat, Caes. B. G. 1, 40:
Philippi regnum officere aliquid videtur libertati vestrae,
Liv. 31, 29:
Nos aliquid Rutulos contra juvisse nefandum est?
Verg. A. 10, 84:
neque circumcisio aliquid valet,
Vulg. Gal. 6, 15:
perlucens jam aliquid, incerta tamen lux,
Liv. 41, 2:
aliquid et spatio fessus,
Plin. 5, 9, 10, § 54; cf. Hand, Turs. I. p. 259; Ellendt ad Cic. de Or. 1, 9, 35.—
B.
ălĭquō (from aliquoi, old dat. denoting direction whither; cf.: eo, quo, alio, etc.).
1.
Somewhither (arch.), to some place, somewhere; in the comic poets sometimes also with a subst. added, which designates the place more definitely:
ut aliquo ex urbe amoveas,
Plaut. Ep. 2, 2, 94:
aliquo abicere,
Ter. Ad. 4, 7, 26:
concludere,
id. Eun. 4, 3, 25 (cf. id. Ad. 4, 2, 13, in cellam aliquam concludere):
ab eorum oculis aliquo concederes,
Cic. Cat. 1, 17:
demigrandum potius aliquo est quam, etc.,
id. Dom. 100:
aliquem aliquo impellere,
id. Vatin. 15:
aliquo exire,
id. Q. Fr. 3, 1:
aliquo advenire vel sicunde discedere,
Suet. Calig. 4; Plaut. Rud. 2, 6, 51; id. Men. 5, 1, 3:
in angulum Aliquo abire,
Ter. Ad. 5, 2, 10; 3, 3, 6:
aliquem rus aliquo educere,
Cic. Q. Fr. 3, 3.—With a gen., like quo, ubi, etc.: migrandum Rhodum aut aliquo terrarum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 1, 5.—
2.
With the idea of alio implied, = alio quo, somewhere else, to some other place (cf. aliquis, II. B.):
dum proficiscor aliquo,
Ter. And. 2, 1, 28:
at certe ut hinc concedas aliquo,
id. Heaut. 3, 3, 11:
si te parentes timerent atque odissent tui, ab eorum oculis aliquo concederes,
Cic. Cat. 1, 7, 17; cf. Hand, Turs. I. p. 265.—
C.
ălĭquam, adv. (prop. acc. fem.), = in aliquam partem, in some degree; only in connection with diu, multus, and plures.
1.
Aliquam diu (B. and K.), or together aliquamdiu (Madv., Halm, Dietsch), awhile, for a while, for some time; also pregn., for some considerable time (most freq. in the histt., esp. Cæs. and Livy; also in Cic.).
a.
Absol.:
ut non aliquando condemnatum esse Oppianicum, sed aliquam diu incolumem fuisse miremini,
Cic. Clu. 9, 25:
Aristum Athenis audivit aliquam diu,
id. Ac. 1, 3, 12:
in vincula conjectus est, in quibus aliquamdiu fuit,
Nep. Con. 5, 3;
id. Dion, 3, 1: quā in parte rex affuit, ibi aliquamdiu certatum,
Sall. J. 74, 3; Liv. 3, 70, 4.—
b.
Often followed by deinde, postea, postremo, tandem, etc.:
pugnatur aliquamdiu pari contentione: deinde, etc., Auct. B. G. 8, 19, 3: cunctati aliquamdiu sunt: pudor deinde commovit aciem,
Liv. 2, 10, 9; so id. 1, 16:
quos aliquamdiu inermos timuissent, hos postea armatos superāssent,
Caes. B. G. 1, 40, 6:
controversia aliquamdiu fuit: postremo, etc.,
Liv. 3, 32, 7; 25, 15, 14; 45, 6, 6:
ibi aliquamdiu atrox pugna stetit: tandem, etc.,
Liv. 29, 2, 15; 34, 28, 4 and 11; Suet. Ner. 6.—
* c.
With donec, as a more definite limitation of time, some time... until, a considerable time... until:
exanimis aliquamdiu jacuit, donec, etc.,
Suet. Caes. 82. —
d.
Meton., for a long distance; most freq. of rivers:
Rhodanus aliquamdiu Gallias dirimit,
Mel. 2, 5, 5; so id. 3, 5, 6; 3, 9, 8 al.—Of the Corycian cave in Cilicia:
deinde aliquamdiu perspicuus, mox, et quo magis subitur, obscurior,
Mel. 1, 13.—
2.
Aliquam multi, or aliquammulti, somewhat many, considerable in number or quantity (mostly post-class.):
sunt vestrūm aliquam multi, qui L. Pisonem cognōrunt,
Cic. Verr. 2, 4, 25, § 56 B. and K.: aliquammultos non comparuisse, * Gell. 3, 10, 17 Hertz:
aliquammultis diebus decumbo,
App. Mag. p. 320, 10.—Also adv.: aliquam multum, something much, to a considerable distance, considerably:
sed haec defensio, ut dixi, aliquam multum a me remota est,
App. Mag. p. 276, 7 dub.—And comp. * aliquam plures, somewhat more, considerably more:
aliquam pluribus et amarioribus perorantem,
Tert. Apol. 12 dub.; cf. Hand, Turs. I. p. 243.—
D.
ălĭquā, adv. (prop. abl. fem.).
1.
Somewhere (like mod. Engl. somewhere for somewhither):
antevenito aliquā aliquos,
Plaut. Mil. 2, 2, 66: aliquā evolare si posset, * Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67:
si quā evasissent aliquā,
Liv. 26, 27, 12.—
2.
Transf. to action, in some way or other, in some manner, = aliquo modo:
aliquid aliquā sentire,
Plaut. Merc. 2, 2, 62: evadere aliquā, Lucil. ap. Non. 293, 1:
aliquid aliquā resciscere,
Ter. Phorm. 5, 1, 19, and 4, 1, 19: aliquā nocere, * Verg. E. 3, 15:
aliquā obesse,
App. Mag. p. 295, 17.—
E.
ălĭqui, adv. (prop. abl. = aliquo modo), in some way, somehow:
Quamquam ego tibi videor stultus, gaudere me aliqui volo,
Plaut. Truc. 5, 30 (but in this and like cases, aliqui may be treated as the abl. subst.; cf. supra, I. A.); cf. Hand, Turs. I. p. 242.
► The forms aliqua, neutr.
plur., and aliquam, acc., and aliquā, abl., used adverbially, may also be referred to the adj. ălĭqui, ălĭqua, ălĭquod.

Lewis & Short latin dictionary > aliquod
83 atque

atque or āc (atque is used before vowels and consonants, ac, in class. lang., only before consonants; v. infra, I.), conj. [at has regularly in the compound atque a continuative, as in atqui it has an adversative force; pr. and further, and besides, and also; cf. in Gr. pros de, pros de eti, eti kai, eti de, and te kai; v. at init., and for the change of form atque, ac, cf. neque, nec; in MSS. and inscriptions sometimes written adque, and sometimes by confusion atqui ], a copulative particle, and also, and besides, and even, and (indicating a close internal connection between single words or whole clauses; while et designates an external connection of diff. objects with each other, v. et; syn.: et, -que, autem, praeterea, porro, ad hoc, ad haec).
I.
In joining single words, which is its most common use.
A.
In gen. (The following representation is based on a collection of all the instances of the use of atque and ac in Cic. Imp. Pomp., Phil. 2, Tusc. 1, and Off. 1; in Caes. B. G. 1 and 2; in Sall. C.; and in Liv. 21; and wherever in the account either author or work is not cited, there atque or ac does not occur.)
1.
The form atque.
a.
Before vowels and h. —Before a (very freq.):
sociorum atque amicorum,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6; 3, 7; id. Phil. 2, 13, 33; id. Tusc. 1, 34, 122; Caes. B. G. 1, 2; 1, 18; 1, 26; 2, 14; Sall. C. 5, 8; 7, 5; Liv. 21, 3; 21, 12.—Before e (very freq.):
deposci atque expeti,
Cic. Imp. Pomp. 2, 5; 6, 16; 10, 28; id. Phil, 2, 21, 51; 2, 21, 52; id. Tusc. 1, 20, 46; Caes. B. G. 1, 6; 1, 15; 1, 18; 2, 19; Sall. C. 14, 6; 49, 4; Liv. 21, 4; 21, 37.—Before i (very freq.):
excitare atque inflammare,
Cic. Imp. Pomp. 2, 6; 3, 7; 7, 18; id. Phil. 2, 15, 37; 2, 21, 50; id. Tusc. 1, 20, 46; 1, 40, 97; Caes. B. G. 1, 17; 1, 20; 1, 22; 2, 1 bis; Sall. C. 2, 3; 3, 5; 14, 4; Liv. 21, 4; 21, 6; 21, 10.—Before o (freq. in Cic.):
honestissimus atque ornatissimus,
Cic. Imp. Pomp. 7, 17; 8, 21; 11, 31; id. Off. 1, 25, 86; 1, 27, 94; Caes. B. G. 1, 40; 2, 14; Sall. C. 10, 6; Liv. 21, 8.—Before u (very rare), Cic. Imp. Pomp. 3, 7; 5, 11; 6, 15; Caes. B. G. 1, 26; 2, 20; Sall. C. 31, 6; 42, 1.—Before h (not infreq.):
Sertorianae atque Hispaniensis,
Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 7, 19; id. Tusc. 1, 28, 69; id. Off. 1, 24, 87; Caes. B. G. 1, 19; 2, 9; 2, 10; Sall. C. 6, 1; 12, 2; Liv. 21, 37.—
b.
Before consonants.—Before b (very rare):
Gallorum atque Belgarum,
Caes. B. G. 1, 6; so,
Cassius atque Brutus,
Tac. A. 3, 76.—Before c (infreq. in Cic., freq. in Sall.):
in portubus atque custodiis,
Cic. Imp. Pomp. 6, 16; 8, 21; id. Phil. 2, 8, 18; id. Tusc. 1, 18, 42; id. Off. 1, 25, 88; Sall. C. 2, 3; 7, 4; 16, 3; 26, 4; 29, 3.—Before d (infreq.):
superatam esse atque depressam,
Cic. Imp. Pomp. 8, 21; id. Phil. 2, 44, 114: id. Off. 1, 6, 19; 1, 25, 85; 1, 33, 119; Sall. C. 4, 1; 20, 7; 20, 10.—Before f (infreq.):
vitiis atque flagitiis,
Cic. Imp. Pomp. 30, 72; id. Off. 1, 28, 98; 1, 28, 100; Caes. B. G. 1, 2; Sall. C. 1, 4; 2, 9; 11, 2.— Before g (very rare):
dignitate atque gloria,
Cic. Imp. Pomp. 4, 11; 5, 12:
virtute atque gloria,
Sall. C. 3, 2; 61, 9.—Before j (very rare):
labore atque justitia,
Sall. C. 10, 1; 29, 3.—Before l (rare):
hilari atque laeto,
Cic. Tusc. 1, 42, 100; id. Off. 1, 19, 64; Sall. C. 14, 3; 21, 2; 28, 4.—Before m (infreq. in Cic., once in Caes.):
multae atque magnae,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 17, 50; id. Phil. 2, 39, 100; id. Off. 1, 29, 103; 1, 31, 110; Caes. B. G. 1, 34; Sall. C. 18, 4; 31, 7; 34, 1; 51, 1.—Before n (infreq.):
adventu atque nomine,
Cic. Imp. Pomp. 5, 13; 20, 60; id. Off. 1, 28, 101; Sall. C. 2, 2 bis. —Before p (infreq. in Cic.):
magna atque praeclara,
Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 11, 31; 16, 48; id. Off. 1, 44, 156; Sall. C. 4, 1; 4, 4; 16, 2; 20, 3.—Before q (does not occur).—Before r (rare):
se conlegit atque recreavit,
Cic. Phil. 2, 24, 58.— Before s (rare in Cic.):
provinciarum atque sociorum,
Cic. Imp. Pomp. 1, 24, 71; id. Off. 1, 9, 30; 1, 21, 72; Sall. C. 2, 5; 2, 7; 6, 1.— Before t (infreq.):
parietum atque tectorum,
Cic. Phil. 2, 28, 69; id. Tusc. 1, 24, 57; id. Off. 1, 35, 126; Sall. C. 42, 2; 50, 3; 51, 38.—Before v (infreq.):
gravis atque vehemens,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 9, 25; id. Tusc. 1, 23, 54; Sall. C. 1, 1; 12, 3; 45, 4; Liv. 21, 4; 21, 30.—
2.
The form ac before consonants.—Before b (very rare):
sentientes ac bene meritos,
Cic. Off. 1, 41, 149:
feri ac barbari,
Caes. B. G. 1, 31 and 33.—Before c (very rare):
liberis ac conjugibus,
Liv. 21, 30:
Romae ac circa urbem,
id. 21, 62.—Before d (freq. in Cic.):
periculum ac discrimen,
Cic. Imp. Pomp. 5, 12; 9, 23; 12, 33; id. Tusc. 1, 17, 40; 1, 28, 69; id. Off. 1, 14, 42:
usus ac disciplina,
Caes. B. G. 1, 40; 2, 31; Sall. C. 5, 4; 5, 8; 28, 1; Liv. 21, 10; 21, 18; 21, 19.—Before f (infreq.):
opima est ac fertilis,
Cic. Imp. Pomp. 6, 14; 7, 19; id. Tusc. 1, 1, 2; 1, 27, 66; id. Off. 1, 29, 103:
potentissimos ac firmissimos,
Caes. B. G. 1, 3; 1, 48; 2, 12;
2, 13: pessuma ac flagitiosissima,
Sall. C. 5, 9; Liv. 21, 17; 21, 20.—Before g (does not occur).—Before j (very rare):
nobilitatis ac juventutis,
Cic. Phil. 2, 15, 37.—Before l (not infreq. in Liv.), Cic. Imp. Pomp. 4, 9; 23, 66; id. Phil. 2, 22, 54; Caes. B. G. 1, 12; 1, 23; 2, 23; Liv. 21, 13; 21, 14; 21, 35.—Before m (not infreq. in Cic.):
terrore ac metu,
Cic. Imp. Pomp. 9, 23; 18, 54 bis; 20, 59; id. Tusc. 1, 40, 95; id. Off. 1, 30, 106; Caes. B. G. 1, 39; 2, 14; Sall. C. 2, 4; 10, 1; Liv. 21, 8; 21, 60.—Before n (not infreq. in Cic.):
insedit ac nimis inveteravit,
Cic. Imp. Pomp. 3, 7:
gentes ac nationes,
id. ib. 11, 31; 12, 35 bis; id. Phil. 2, 21, 50; id. Tusc. 1, 21, 48; Caes. B. G. 1, 20; 2, 28; Liv. 21, 32.—Before p (not infreq. in Cic., Caes., and Liv.):
celeberrimum ac plenissimum,
Cic. Imp. Pomp. 12, 33; 12, 35; 13, 36; id. Phil. 2, 15, 39; id. Tusc. 1, 17, 41; id. Off. 1, 20, 68; Caes. B. G. 1, 18; 1, 20; 2, 13; 2, 19; Sall. C. 5, 9; Liv. 21, 25; 21, 34; 21, 35.—Before q (does not occur).—Before r (infreq.):
firmamenti ac roboris,
Cic. Imp. Pomp. 4, 10; 8, 21; 15, 45; id. Off. 1, 5, 15; Caes. B. G. 1, 25; Liv. 21, 41; 21, 44.—Before s (freq. in Cic. and Liv., infreq. in Caes.):
vectigalibus ac sociis,
Cic. Imp. Pomp. 2, 4; 4, 10; 11, 30; id. Phil. 2, 27, 66; Caes. B. G. 1, 25; 1, 31; 1, 33; 2, 24; Liv. 21, 4; 21, 33 bis; 21, 36.—Before t (infreq. in Cic., freq. in Liv.):
tantis rebus ac tanto bello,
Cic. Imp. Pomp. 10, 27 bis; 19, 56; 20, 59; Caes. B. G. 1, 26; 1, 39; 2, 6; Liv. 21, 7 ter; 21, 10; 21, 14; 21, 25.—Before v (not in Cic., only once in Caes. and Sall., but freq. in Liv.):
armatos ac victores,
Caes. B. G. 1, 40:
inconsulte ac veluti etc.,
Sall. C. 42, 2:
opera ac vineae,
Liv. 21, 7; 21, 22; 21, 40; 21, 43. —(So in the phrases treated below: atque adeo, atque alter or alius, atque eccum, atque eo, atque etiam, atque illuc, atque is or hic, atque iterum, atque omnia, atque ut, atque late, atque sic, atque velut, but ac ne, ac si, and ac tamen).—With simul:
Britannorum acies in speciem simul ac terrorem editioribus locis constiterat,
Tac. Agr. 35:
in se simul atque in Herculem,
id. G. 34:
suos prosequitur simul ac deponit,
id. ib. 30; so,
sociis pariter atque hostibus,
id. H. 4, 73:
innocentes ac noxios juxta cadere,
id. A. 1, 48.—Hence, sometimes syn. with et—et, ut—ita, aeque ac; both—and, as—so, as well—as, as well as: hodie sero ac nequiquam [p. 190] voles, Ter. Heaut. 2, 3, 103 (cf. Cic. Quinct. 25, 79:
verum et sero et nequidquam pudet): copia sententiarum atque verborum,
Cic. Cael. 19, 45:
omnia honesta atque inhonesta,
Sall. C. 30, 4:
nobiles atque ignobiles,
id. ib. 20, 7:
caloris ac frigoris patientia par,
Liv. 21, 4; 6, 41; Vell. 2, 127:
vir bonus et prudens dici delector ego ac tu,
Hor. Ep. 1, 16, 32.—
B.
Esp.
a.
In a hendiadys:
utinam isto animo atque virtute in summa re publica versari quam in municipali maluisset,
with this virtuous feeling, Cic. Leg. 3, 16, 36:
de conplexu ejus ac sinu,
of his bosom embrace, id. Cat. 2, 10, 22:
me eadem, quae ceteros, fama atque invidia vexabat, i. e. invidiosa fama,
Sall. C. 3 fin.:
clamore atque adsensu,
shout of applause, Liv. 21, 3.—
b.
In joining to the idea of a preceding word one more important, and indeed, and even, and especially (v. Kritz ad Sall. J. 4, 3).
(α).
Absol.: Pa. Nempe tu istic ais esse erilem concubinam? Sc. Atque arguo me etc., yea and I maintain that I etc., Plaut. Mil. 2, 3, 66: Ph. Tun vidisti? Sc. Atque his quidem oculis, id. ib. 2, 4, 15: Ps. Ecquid habet is homo aceti in pectore? Ch. Atque acidissimi, id. Ps. 2, 4, 49; so id. Bacch. 3, 6, 9; id. Men. 1, 2, 40: Py. Cognoscitne (ea)? Ch. Ac memoriter, Ter. Eun. 5, 3, 6:
Faciam boni tibi aliquid pro ista re ac lubens,
and with a good will, id. Heaut. 4, 5, 15:
rem difficilem (dii immortales) atque omnium difficillimam,
and indeed, Cic. Or. 16, 52:
magna diis immortalibus habenda est gratia atque huic ipsi Jovi Statori, etc.,
and especially, id. Cat. 1, 5, 11:
hebeti ingenio atque nullo,
and in fact, id. Tusc. 5, 15, 45:
ex plurimis periculis et insidiis atque ex media morte,
and even, id. Cat. 4, 9:
fratre meo atque eodem propinquo suo interfecto,
and at the same time, Sall. J. 14, 11:
intra moenia atque in sinu urbis,
id. C. 52, 35.—
(β).
With adeo, and that too, and even:
intra moenia atque adeo in senatu,
Cic. Cat. 1, 2, 5:
qui in urbe remanserunt atque adeo qui contra urbis salutem etc.,
id. ib. 2, 12, 27:
insto atque urgeo, insector, posco atque adeo flagito crimen,
id. Planc. 19 fin.:
non petentem atque adeo etiam absentem,
Liv. 10, 5.—And with autem also added:
atque adeo autem quor etc.,
Ter. Eun. 5, 4, 42.—
(γ).
With etiam:
id jam populare atque etiam plausibile factum est,
and also, Cic. Div. in Caecil. 3, 8:
ne Verginio commeatum dent atque etiam in custodia habeant,
Liv. 3, 46.—
(δ).
With the dem. pron. hic, is:
negotium magnum est navigare atque id mense Quintili,
and besides, and that, and that too, Cic. Att. 5, 12; 1, 14:
maximis defixis trabibus atque eis praeacutis,
Caes. B. C. 1, 27:
Asseres pedum XII. cuspidibus praefixis atque hi maximis ballistis missi,
id. ib. 2, 2:
duabus missis subsidio cohortibus a Caesare, atque his primis legionum duarum,
id. B. G. 5, 15; id. B. C. 3, 70:
flumen uno omnino loco pedibus atque hoc aegre transiri potest,
id. B. G. 5, 18:
ad celeritatem onerandi subductionesque paulo facit humiliores... atque id eo magis, quod, etc.,
id. ib. 5, 1; cf. without id (perh. to avoid the repetition of the pron.): qua (sc. virtute) nostri milites facile superabant, atque eo magis, quod, etc., and that the more because etc., id. ib. 3, 8 fin.:
dicendi artem apta trepidatione occultans atque eo validior,
Tac. H. 1, 69; 2, 37; id. A. 4, 22; 4, 46.—
II.
In comparisons.
A.
Of equality (Rudd. II. p. 94; Zumpt, § 340); with par, idem, item, aequus, similis, juxta, talis, totidem, etc., as: et nota, quod ex hujus modi structura Graeca (sc. homoios kai, etc.) frequenter Latini ac et atque in significatione similitudinis accipiunt, Prisc. pp. 1192 and 1193 P.; cf. Gell. 10, 29; Lidd. and Scott, s. v. kai, III.:
si parem sententiam hic habet ac formam,
Plaut. Mil. 4, 6, 36: quom opulenti loquuntur pariter atque ignobiles, Enn. ap. Gell. 11, 4:
Ecastor pariter hoc atque alias res soles,
Plaut. Men. 5, 1, 52:
pariter nunc opera me adjuves ac re dudum opitulata es,
Ter. Phorm. 5, 3, 3:
neque enim mihi par ratio cum Lucilio est ac tecum fuit,
Cic. N. D. 3, 1, 3:
parique eum atque illos imperio esse jussit,
Nep. Dat. 3, 5:
magistrum equitum pari ac dictatorem imperio fugavit,
id. Hann. 5, 3:
pariter patribus ac plebi carus,
Liv. 2, 33: nam et vita est eadem et animus te erga idem ac fuit, Ter. Heaut. 2, 3, 24:
In hanc argumentationes ex eisdem locis sumendae sunt atque in causam negotialem,
Cic. Inv. 2, 23, 70:
equi quod alii sunt ad rem militarem idonei, alii ad vecturam... non item sunt spectandi atque habendi,
Varr. R. R. 2, 7, 15; id. L. L. 10, § 74 Mull.:
cum ex provincia populi Romani aequam partem tu tibi sumpseris atque populo Romano miseris,
Cic. Verr. 2, 3, 19:
Modo ne in aequo (jure) hostes apud vos sint ac nos socii,
Liv. 39, 37 (exs. with aeque; v. aeque, d); Cic. Verr. 2, 3, 83 fin.:
et simili jure tu ulcisceris patrui mortem atque ille persequeretur fratris sui, si, etc.,
id. Rab. Perd. 5; id. Phil. 1, 4; id. Agr. 1, 4 fin.:
similem pavorem inde ac fugam fore, ac bello Gallico fuerit,
Liv. 6, 28; Col. 5, 7, 3:
contendant, se juxta hieme atque aestate bella gerere posse,
Liv. 5, 6; cf. Drak. ad Liv. 1, 54, 9:
faxo eum tali mactatum, atque hic est, infortunio,
Ter. Phorm. 5, 9, 39; Cic. Vatin. 4, 10:
cum totidem navibus atque erat profectus,
Nep. Milt. 7, 4.—
B.
Of difference; with alius and its derivv., with dissimile, contra, contrarius, secus, etc., than:
illi sunt alio ingenio atque tu,
other than, different from, Plaut. Ps. 4, 7, 35 al.; v. the passages under alius, I. B. a:
aliter tuum amorem atque est accipis,
Ter. Heaut. 2, 3, 23 al.; v. the passages under aliter, 1. a.; cf.
also aliorsum, II., and aliusmodi: quod est non dissimile atque ire in Solonium,
Cic. Att. 2, 3:
simulacrum in excelso collocare et, contra atque ante fuerat, ad orientem convertere,
id. Cat. 3, 8, 20:
vides, omnia fere contra ac dicta sint evenisse,
id. Div. 2, 24 fin.; id. Verr. 2, 1, 46:
qui versantur retro, contrario motu atque caelum,
id. Rep. 6, 17, 17:
membra paulo secus a me atque ab illo partita,
id. de Or. 3, 30, 119:
cujus ego salutem non secus ac meam tueri debeo,
id. Planc. 1 fin. al.; v. contra, contrarius, secus, etc.—
C.
Sometimes, in cases of equality or difference, atque with ut or ac with si (with aliter affirm. Cic. appears to connect only atque ut, not ac si;
once, however, non aliter, ac si,
Cic. Att. 13, 51;
v. aliter, 1. b.): pariter hoc fit atque ut alia facta sunt,
Plaut. Am. 4, 1, 11:
nec fallaciam Astutiorem ullus fecit poeta atque Ut haec est fabre facta a nobis,
id. Cas. 5, 1, 6 sqq.:
quod iste aliter atque ut edixerat decrevisset,
Cic. Verr. 2, 1, 46:
et qui suos casus aliter ferunt atque ut auctores aliis ipsi fuerunt, etc.,
id. Tusc. 3, 30, 73:
si mentionem fecerint, quo aliter ager possideretur atque ut ex legibus Juliis,
id. Att. 2, 18, 2; 16, 13, c; cf. Wopk. Lect. Tull. 1, 15, p. 118; Dig. 43, 13, 11:
Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te peto ac si mea negotia essent,
just as if, Cic. Fam. 13, 43:
tu autem similiter facis ac si me roges, etc.,
id. N. D. 3, 3, 8:
reliquis officiis, juxta ac si meus frater esset, sustentavit,
id. Post. Red. in Sen. 8, 20:
quod dandum est amicitiae, large dabitur a me non secus ac si meus esset frater,
id. Mur. 4 fin.:
haec sunt, tribuni, consilia vestra, non, hercule, dissimilia, ac si quis, etc.,
Liv. 5, 5 fin. al. —
D.
More rare with nimis, in partem, pro eo, etc.;
in Plaut. also with mutare or demutare = aliud esse: nimis bellus, atque ut esse maxume optabam, locus,
Plaut. Bacch. 4, 4, 73:
haud centensumam Partem dixi atque, otium rei si sit, possim expromere,
id. Mil. 3, 1, 168: sane quam pro eo ac debui graviter molesteque tuli, just as was my duty, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:
debeo sperare, omnes deos, qui huic urbi praesident, pro eo mihi, ac mereor, relaturos gratiam esse,
Cic. Cat. 4, 2:
pro eo, ac si concessum sit, concludere oportebit argumentationem,
id. Inv. 1, 32, 54:
non possum ego non aut proxime atque ille aut etiam aeque laborare,
nearly the same as he, id. Fam. 9, 13, 2:
neque se luna quoquam mutat atque uti exorta est semel,
Plaut. Am. 1, 1, 118:
num quid videtur demutare atque ut quidem Dixi?
id. Mil. 4, 3, 37.—
E.
Sometimes the word indicating comparison (aeque, tantopere, etc.) is to be supplied from the connection (in the class. per. perh. used only once by Cassius in epist. style):
nebula haud est mollis atque hujus est,
Plaut. Cas. 4, 4, 21:
quem esse amicum ratus sum atque ipsus sum mihi,
id. Bacch. 3, 6, 20:
quae suco caret atque putris pumex,
Priap. 32, 7 (Mull., est putusque): digne ac mereor commendatus esse, Cass. ap. Cic. Fam. 12, 13; Dig. 2, 14, 4; 19, 2, 54.—
F.
Poet. or in post-Aug. prose with comparatives (for quam), than:
amicior mihi nullus vivit atque is est,
Plaut. Merc. 5, 2, 56:
non Apollinis magis verum atque hoc responsum est,
Ter. And. 4, 2, 15 Ruhnk.:
Illi non minus ac tibi Pectore uritur intimo Flamma,
Cat. 61, 172:
haud minus ac jussi faciunt,
Verg. A. 3, 561:
Non tuus hoc capiet venter plus ac meus,
Hor. S. 1, 1, 46 Bentl. and Heind. (cf. infra:
nihilo plus accipias quam Qui nil portarit): qui peccas minus atque ego,
id. ib. 2, 7, 96:
Artius atque hedera procera adstringitur ilex,
id. Epod. 15, 5; Suet. Caes. 14 Ruhnk. —
G.
In the comparison of two periods of time, most freq. with simul (v. examples under simul); ante- or post-class. with principio, statim:
principio Atque animus ephebis aetate exiit,
as soon as, Plaut. Merc. 1, 1, 40:
judici enim, statim atque factus est, omnium rerum officium incumbit,
Dig. 21, 1, 25:
quamvis, statim atque intercessit, mulier competierat,
ib. 16, 1, 24.—
III.
To connect a negative clause which explains or corrects what precedes; hence sometimes with potius (class.; in Cic. very freq., but rare in the poets), and not, and not rather.
a.
Absol.:
Decipiam ac non veniam,
Ter. Heaut. 4, 4, 6:
si fidem habeat,... ac non id metuat, ne etc.,
id. Eun. 1, 2, 60:
perparvam vero controversiam dicis, ac non eam, quae dirimat omnia,
Cic. Leg. 1, 20, 54:
quasi nunc id agatur, quis ex tanta multitudine occiderit, ac non hoc quaeratur, eum, etc.,
id. Rosc. Am. 33:
si (mundum) tuum ac non deorum immortalium domicilium putes, nonne plane desipere videare?
id. N. D. 2, 6, 17:
nemo erat, qui illum reum ac non miliens condemnatum arbitraretur,
id. Att. 1, 16:
si hoc dissuadere est, ac non disturbare ac pervertere,
id. Agr. 2, 37, 101:
si res verba desideraret ac non pro se ipsa loqueretur,
id. Fam. 3, 2 fin.: hoc te exspectare tempus tibi turpe est ac non ei rei sapientia tua te occurrere, Serv. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6:
velut destituti ac non qui ipsi destituissent,
Liv. 8, 27; 7, 3 fin.:
si mihi mea sententia proferenda ac non disertissimorum,
Tac. Or. 1.—
b.
With potius:
Quam ob rem scriba deducet, ac non potius mulio, qui advexit?
Cic. Verr. 2, 3, 79 (B. and K., et):
quis (eum) ita aspexit, ut perditum civem, ac non potius ut importunissimum hostem?
id. Cat. 2, 6, 12.— Pliny the elder commonly employs in this sense atque non, not ac non:
concremasse ea (scrinia) optuma fide atque non legisse,
Plin. 7, 25, 26, § 94; 22, 24, 50, § 108; 29, 2, 9, § 29; 27, 9, 55, § 78; 31, 7, 39, § 73 et saep. —
IV.
In connecting clauses and beginning periods.
1.
In gen., and, and so, and even, and too: Pamph. Antiquam adeo tuam venustatem obtines. Bacch. Ac tu ecastor morem antiquom atque ingenium obtines, And you too, Ter. Hec. 5, 4, 20:
atque illi (philosopho) ordiri placet etc.,
Cic. de Or. 3, 47, 183: Africanus indigens mei? Minime hercle. Ac ne ego quidem illius, And I indeed not, etc., id. Lael. 9, 30; id. Fin. 5, 11, 33:
cum versus facias, te ipsum percontor, etc.... Atque ego cum Graecos facerem, natus mare citra, Versiculos, etc.,
Hor. S. 1, 10, 31:
multa quippe et diversa angebant: validior per Germaniam exercitus, etc.... quos igitur anteferret? ac (i. e. similiter angebat), ne postpositi contumelia incenderentur,
Tac. A. 1, 47:
Minime, minime, inquit Secundus, atque adeo vellem maturius intervenisses,
Tac. Or. 14:
ac similiter in translatione, etc.,
Quint. 3, 6, 77.—
2.
In adducing new arguments of similar force in favor of any assertion or making further statements about a subject, etc.; cf. Beier ad Cic. Off. 3, 11, 487.
a.
Absol.:
maxima est enim vis vetustatis et consuetudinis: atque in ipso equo, cujus modo mentionem feci, si, etc.,
and furthermore, and moreover, Cic. Lael. 19, 68: Atque, si natura confirmatura jus non erit, virtutes omnes tollentur, id. Leg. 1, 15, 42 B. and K. —
b.
Often with etiam:
Atque alias etiam dicendi virtutes sequitur,
Cic. Or. 40, 139:
Atque hoc etiam animadvertendum non esse omnia etc.,
id. de Or. 2, 61, 251; so id. Off. 1, 26, 90; id. N. D. 2, 11, 30; Col. 2, 2, 3.—
c.
Sometimes with quoque:
Atque occidi quoque Potius quam cibum praehiberem,
Plaut. Ps. 1, 3, 133; so Cic. N. D. 2, 12, 32; Col. 2, 13, 3, and Cels. 2, 3; 3, 22.—
d.
And even with quoque etiam: Atque ego [p. 191] quoque etiam, qui Jovis sum filius, Contagione etc., Plaut. Am. prol. 30.—
3.
In narration:
aegre submoventes obvios intrare portam, qui adducebant Philopoemenem, potuerunt: atque conferta turba iter reliquum clauserat,
Liv. 39, 49; 5, 21 fin.:
completur caede, quantum inter castra murosque vacui fuit: ac rursus nova laborum facies,
Tac. H. 3, 30; cf. Caes. B. C. 2, 28 fin. and 2, 29 init. —
4.
In introducing comparisons, atque ut, atque velut (mostly poet., esp. in epic poetry):
Atque ut perspicio, profecto etc.,
Plaut. Capt. 3, 4, 53:
ac veluti magno in populo cum saepe coorta est Seditio.... Sic cunctus pelagi cecidit fragor, etc.,
Verg. A. 1, 148; so id. G. 4, 170; id. A. 2, 626; 4, 402; 4, 441; 6, 707; 9, 59; 10, 405; 10, 707; 10, 803; 11, 809; 12, 365; 12, 521; 12, 684; 12, 715;
12, 908: Inclinare meridiem Sentis ac, veluti stet volucris dies, Parcis deripere etc.,
Hor. C. 3, 28, 6; Val. Fl. 6, 664;
and so, Ac velut in nigro jactatis turbine nautis, etc.... Tale fuit nobis Manius auxilium,
Cat. 68, 63 (for which Sillig and Muller read:
Hic velut, etc.): Atque ut magnas utilitates adipiscimur, etc.,
Cic. Off. 2, 5, 16:
Atque ut hujus mores veros amicos parere non potuerunt, sic etc.,
id. Lael. 15, 54.—
5.
In connecting two acts or events.
a.
In the order of time, and then; hence the ancient grammarians assume in it the notion of quick succession, and explain it, though improperly, as syn. with statim, ilico, without any accompanying copulative, v. Gell. 10, 29; Non. p. 530, 1 sq. (only in the poets and histt.): Atque atque accedit muros Romana juventus (the repetition of the atque represents the approach step by step), Enn. ap. Gell. and Non. l. l. (Ann. v. 527 Mull.): Quo imus una;
ad prandium? Atque illi tacent,
And then they are silent, Plaut. Capt. 3, 1, 19:
Ubi cenamus? inquam, atque illi abnuunt,
and upon this they shake their head, id. ib. 3, 1, 21; id. Ep. 2, 2, 33:
dum circumspecto atque ego lembum conspicor,
id. Bacch. 2, 3, 45; so id. Merc. 2, 1, 32; 2, 1, 35; id. Most. 5, 1, 9:
lucernam forte oblitus fueram exstinguere: Atque ille exclamat derepente maximum,
and then he suddenly exclaims, id. ib. 2, 2, 57: cui fidus Achates It comes... atque illi Misenum in litore sicco Ut venere, vident, etc., and as they thus came, etc., Verg. A. 6, 162:
dixerat, atque illi sese deus obtulit ultro,
Stat. Th. 9, 481; 12, 360; Liv. 26, 39, 16; Tac. H. 3, 17:
tum Otho ingredi castra ausus: atque illum tribuni centurionesque circumsistunt,
id. ib. 1, 82. —Sometimes with two imperatives, in order to indicate vividly the necessity of a quicker succession, or the close connection between two actions:
cape hoc argentum atque defer,
Ter. Heaut. 4, 7, 3:
abi domum ac deos comprecare,
id. Ad. 4, 5, 65:
tace modo ac sequere hac,
id. ib. 2, 4, 16:
Accipe carmina atque hanc sine tempora circum hederam tibi serpere,
Verg. E. 8, 12; id. G. 1, 40; 3, 65; 4, 330:
Da auxilium, pater, atque haec omina firma,
id. A. 2, 691; 3, 89; 3, 250; 3, 639; 4, 424; 9, 90; 10, 624; 11, 370.—
b.
In the order of thought, and so, and thus, and therefore.
(α).
Absol.:
si nunc de tuo jure concessisses paululum, Atque adulescenti morigerasses,
and so, Ter. Ad. 2, 2, 10.—
(β).
With ita or sic:
Ventum deinde ad multo angustiorem rupem, atque ita rectis saxis, etc.,
Liv. 21, 36; Plin. 10, 58, 79, § 158:
ac sic prope innumerabiles species reperiuntur,
Quint. 12, 10, 67.—
c.
Connecting conclusion and condition, so, then (cf. at, II. F.):
non aliter quam qui adverso vix flumine lembum Remigiis subigit, si bracchia forte remisit, Atque illum praeceps prono rapit alveus amni,
Verg. G. 1, 203 (here explained by statim by Gell. 10, 29, and by Servius, but thus its connective force is wholly lost; cf. also Forbig ad h. l. for still another explanation).—
6.
(As supra, I. c.) To annex a thought of more importance:
Satisne videtur declarasse Dionysius nihil esse ei beatum, cui semper aliqui terror impendeat? atque ei ne integrum quidem erat, ut ad justitiam remigraret,
Cic. Tusc. 5, 21, 62; id. Tull. 4:
hoc enim spectant leges, hoc volunt, incolumem esse civium conjunctionem, quam qui dirimunt, eos morte... coercent. Atque hoc multo magis efficit ipsa naturae ratio,
id. Off. 3, 5, 23; id. Fam. 6, 1, 4: hac spe lapsus Induciomarus... exsules damnatosque tota Gallia magnis praemiis ad se allicere coepit;
ac tantam sibi jam iis rebus in Gallia auctoritatem comparaverat, ut, etc.,
Caes. B. G. 5, 55 fin.; Nep. Hann. 13, 2; Quint. 1, 10, 16.—Hence also in answers, in order to confirm a question or assertion:
Sed videone ego Pamphilippum cum fratre Epignomo? Atque is est,
And he it is, Yes, it is he, Plaut. Stich. 4, 2, 4; so id. Truc. 1, 2, 24: Th. Mihin malum minitare? Ca. Atque edepol non minitabor, sed dabo, id. Curc. 4, 4, 15: Ch. Egon formidulosus? nemost hominum, qui vivat, minus. Th. Atque ita opust, Ter. Eun. 4, 6, 20.—
7.
In expressing a wish, atque utinam:
Veritus sum arbitros, atque utinam memet possim obliscier! Att., Trag. Rel. p. 160 Rib.: videmus enim fuisse quosdam, qui idem ornate ac graviter, idem versute et subtiliter dicerent. Atque utinam in Latinis talis oratoris simulacrum reperire possemus!
Cic. Or. 7, 22; so id. Rep. 3, 5, 8:
Atque utinam pro decore etc.,
Liv. 21, 41, 13:
Atque utinam ex vobis unus etc.,
Verg. E. 10, 35; id. A. 1, 575:
Atque utinam... Ille vir in medio fiat amore lapis!
Prop. 2, 9, 47; 3, 6, 15; 3, 7, 25; 3, 8, 19 al.—
8.
To connect an adversative clause, and often fully with tamen, and yet, notwithstanding, nevertheless.
a.
Absol.: Mihi quidem hercle non fit veri simile;
atque ipsis commentum placet,
Ter. And. 1, 3, 20 Ruhnk. (atque pro tamen, Don.):
ego quia non rediit filius, quae cogito!... Atque ex me hic natus non est, sed ex fratre,
id. Ad. 1, 1, 15 (Quasi dicat, ex me non est, et sic afficior: quid paterer si genuissem? Don.; cf. Acron. ap. Charis. p. 204 P.); Cic. Off. 3, 11, 48 Beier; id. Mur. 34, 71 Matth.:
ceterum ex aliis negotiis, quae ingenio exercentur, in primis magno usui est memoria rerum gestarum... Atque ego credo fore qui, etc.,
and yet I believe, Sall. J. 4, 1 and 3 Corte; id. C. 51, 35:
observare principis egressum in publicum, insidere vias examina infantium futurusque populus solebat. Labor parentibus erat ostentare parvulos... Ac plerique insitis precibus surdas principis aures obstrepebant,
Plin. Pan. 26.—
b.
With tamen:
nihil praeterea est magnopere dicendum. Ac tamen, ne cui loco non videatur esse responsum, etc.,
Cic. Fin. 2, 27, 85:
discipulos dissimilis inter se ac tamen laudandos,
id. de Or. 3, 10, 35; id. Rep. 1, 7, 12:
Atque in his tamen tribus generibus etc.,
id. Off. 3, 33, 118; id. Pis. 1, 3; 13, 30; id. Prov. Cons. 7, 16; 7, 15 fin. (cf. in reference to the last four passages Wund. Varr. Lectt. p. lviii. sq.):
ac tamen initia fastigii etc.,
Tac. A. 3, 29; 3, 56; 12, 56;
14, 21: pauciores cum pluribus certasse, ac tamen fusos Germanos,
id. H. 5, 16.—
9.
To connect a minor affirmative proposition (the assumptio or propositio minor of logical lang.) in syllogisms, now, but, but now (while atqui is used to connect either an affirmative or negative minor premiss: v. atqui): Scaptius quaternas postulabat. Metui, si impetrasset, ne tu ipse me amare desineres;
... Atque hoc tempore ipso impingit mihi epistulam etc.,
Cic. Att. 6, 1, 6.—Sometimes the conclusion is to be supplied:
nisi qui naturas hominum, penitus perspexerit, dicendo, quod volet, perficere non poterit. Atque totus hic locus philosophorum putatur proprius (conclusion: ergo oratorem philosophiam cognoscere oportet),
Cic. de Or. 1, 12, 53 and 54.—
10.
In introducing a purpose (freq. in Cic.).
a.
A negative purpose, and esp. in anticipating an objection:
Ac ne sine causa videretur edixisse,
Cic. Phil. 3, 9, 24:
Ac ne forte hoc magnum ac mirabile esse videatur,
id. de Or. 2, 46, 191; so id. Fam. 5, 12, 30:
Ac ne saepius dicendum sit,
Cels. 8, 1:
Ac ne forte roges, quo me duce, quo lare tuter,
Hor. Ep. 1, 1, 13:
Ac ne forte putes,
id. ib. 2, 1, 208:
Ac ne forte putes etc.,
Ov. R. Am. 465 (Merkel, Et).—
b.
A positive purpose:
Atque ut ejus diversa studia in dissimili ratione perspicere possitis, nemo etc.,
Cic. Cat. 2, 5, 9:
Atque ut omnes intellegant me etc.... dico etc.,
id. Imp. Pomp. 8, 20; 2, 4; id. Clu. 14, 43; id. Sull. 2, 5; id. de Or. 3, 11, 40:
Atque ut C. Flaminium relinquam etc.,
id. Leg. 3, 9, 20; id. Fin. 3, 2, 4.—
11.
a.. In continuing a thought in assertions or narration, and, now, and now, Plaut. Aul. prol. 18: audistis, cum pro se diceret, genus orationis, etc.,... perspexistis. Atque in eo non solum ingenium ejus videbatis, etc., Cic. Cael. 19, 45; so id. de Or. 3, 32, 130; 2, 7, 27; 3, 10, 39 al.; Caes. B. G. 2, 29; Nep. Ages. 7, 3; 8, 1, Eum. 10, 3 Bremi; Tac. A. 14, 64; 15, 3; Verg. A. 9, 1; Sil. 4, 1 al.: ac si, sublato illo, depelli a vobis omne periculum judicarem, now if I, etc., Cic. Cat. 2, 2, 3:
atque si etiam hoc natura praescribit, etc.,
id. Off. 3, 6, 27; so Quint. 10, 1, 26; 10, 2, 8.—
b.
In introducing parentheses:
vulgo credere, Penino (atque inde nomen et jugo Alpium inditum) transgressum,
Liv. 21, 38:
omne adfectus genus (atque ea maxime jucundam et ornatam faciunt orationem) de luxuria, etc.,
Quint. 4, 3, 15 MSS., where Halm after Spalding reads et quae. —
c.
At the conclusion of a discourse (not infreq. in Cic.): Atque in primis duabus dicendi partibus qualis esset, summatim breviterque descripsimus, And thus have we, then, briefly described, etc., Cic. Or. 15, 50:
Ac de primo quidem officii fonte diximus,
id. Off. 1, 6, 19:
Ac de inferenda quidem injuria satis dictum est,
id. ib. 1, 8, 27; id. Inv. 2, 39, 115 al.—
V.
In particular connections and phrases.
A.
Unus atque alter, one and the other; alius atque alius, one and another; now this, now that:
unae atque alterae scalae,
Sall. J. 60, 7:
quarum (coclearum) cum unam atque alteram, dein plures peteret,
id. ib. 93, 2:
unum atque alterum lacum integer perfluit,
Tac. H. 5, 6:
dilatisque alia atque alia de causa comitiis,
Liv. 8, 23, 17; Col. 9, 8, 10:
alius atque alius,
Tac. H. 1, 46; 1, 50 (v. alius, II. D.).—Also separated by several words:
aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,
Sen. Ep. 32, 2.—
B.
Etiam atque etiam. again and again:
temo Stellas cogens etiam atque etiam Noctis sublime iter, Enn., Trag. Rel. p. 39 Rib.: etiam atque etiam cogita,
Ter. Eun. 1, 1, 11:
etiam atque etiam considera,
Cic. Div. in Caecil. 14, 46:
monitos eos etiam atque etiam volo,
id. Cat. 2, 12, 27.—So, semel atque iterum, Cic. Font. 26; id. Clu. 49; Tac. Or. 17; and:
iterum atque iterum,
Verg. A. 8, 527; Hor. S. 1, 10, 39.—
C.
Huc atque illuc, hither and thither, Cic. Q. Rosc. 37; id. de Or. 1, 40, 184; Verg. A. 9, 57; Ov. M. 2, 357; 10, 376; Tac. Agr. 10; id. H. 1, 85.—
D.
Longe atque late, far and wide, Cic. Marcell. 29:
atque eccum or atque eccum video, in colloquial lang.: Heus vocate huc Davom. Atque eccum,
but here he is, Ter. And. 3, 3, 48:
Audire vocem visa sum modo militis. Atque eccum,
and here he is, id. Eun. 3, 2, 2; so id. Hec. 4, 1, 8.—
E.
Atque omnia, in making an assertion general, and so generally:
Atque in eis omnibus, quae sunt actionis, inest quaedam vis a natura data,
Cic. de Or. 3, 59, 223:
quorum (verborum) descriptus ordo alias alia terminatione concluditur, atque omnia illa et prima et media verba spectare debent ad ultimum,
id. Or. 59, 200; id. de Or. 2, 64, 257: commoda civium non divellere, atque omnes aequitate eadem continere, and so rather, etc., id. Off. 2, 23, 83:
nihil acerbum esse, nihil crudele, atque omnia plena clementiae, humanitatis,
id. ad Q. Fr. 1, 1, 8:
Atque omnis vitae ratio sic constat, ut, quae probamus in aliis, facere ipsi velimus,
Quint. 10, 2, 2.—
F.
With other conjunctions.
1.
After et:
equidem putabam virtutem hominibus instituendo et persuadendo, non minis et vi ac metu tradi,
Cic. de Or. 1, 58, 247:
Magnifica vero vox et magno viro ac sapiente digna,
id. Off. 3, 1, 1; id. Cael. 13:
vanus aspectus et auri fulgor atque argenti,
Tac. Agr. 32.:
denuntiarent, ut ab Saguntinis abstineret et Carthaginem in Africam traicerent ac sociorum querimonias deferrent,
Liv. 21, 6, 4:
ubi et fratrem consilii ac periculi socium haberem,
id. 21, 41, 2:
et uti liter demum ac Latine perspicueque,
Quint. 8, 3, 3:
Nam et subtili plenius aliquid atque subtilius et vehementi remissius atque vehementius invenitur,
id. 12, 10, 67. —
2.
After que, as in Gr. te kai: litterisque ac laudibus aeternare, Varr. ap. Non. p. 75, 20:
submoverique atque in castra redigi,
Liv. 26, 10:
terrorem caedemque ac fugam fecere,
id. 21, 52:
mus Sub terris posuitque domos atque horrea fecit,
Verg. G. 1, 182; 3, 434; id. A. 8, 486.—
3.
Before et:
caelum ipsum ac mare et silvas circum spectantes,
Tac. Agr. 32.—
4.
After neque (only in the poets and post - Aug. prose):
nec clavis nec canis atque calix,
Mart. 1, 32, 4: naturam Oceani atque aestus [p. 192] neque quaerere hujus operis est, ac multi retulere, Tac. Agr. 10:
mediocritatem pristinam neque dissimulavit umquam ac frequenter etiam prae se tulit,
Suet. Vesp. 12.—
G.
Atque repeated, esp. in arch. Lat.: Scio solere plerisque hominibus in rebus secundis atque prolixis atque prosperis animum excellere atque superbiam atque ferociam augescere atque crescere, Cato ap. Gell. 7, 3: Dicere possum quibus villae atque aedes aedificatae atque expolitae maximo opere citro atque ebore atque pavimentis Poenicis stent, Cato ap. Fest. p. 242 Mull.:
atque ut C. Flamininum atque ea, quae jam prisca videntur, propter vetustatem relinquam,
Cic. Leg. 3, 9, 20:
omnem dignitatem tuam in virtute atque in rebus gestis atque in tua gravitate positam existimare,
id. Fam. 1, 5, 8.—Esp. freq. in enumerations in the poets:
Haec atque illa dies atque alia atque alia,
Cat. 68, 152:
Mavortia tellus Atque Getae atque Hebrus,
Verg. G. 4, 463:
Clioque et Beroe atque Ephyre Atque Opis et Asia,
id. ib. 4, 343.—And sometimes forming a double connective, both— and = et—et:
Multus ut in terras deplueretque lapis: Atque tubas atque arma ferunt crepitantia caelo Audita,
Tib. 2, 5, 73:
complexa sui corpus miserabile nati Atque deos atque astra vocat crudelia mater,
Verg. E. 5, 23; Sil. 1, 93; v. Forbig ad Verg. l. l.

► Atque regularly stands at the beginning of its sentence or clause or before the word it connects, but in poetry it sometimes, like et and at, stands:
a.
In the second place:
Jamque novum terrae stupeant lucescere solem, Altius atque cadant imbres,
Verg. E. 6, 38 Rib., ubi v. Forbig.:
Accipite ergo animis atque haec mea figite dicta,
id. A. 3, 250, and 10, 104 (animis may, however, here be taken with Accipite, as in id. ib. 5, 304):
Esto beata, funus atque imagines Ducant triumphales tuum,
Hor. Epod. 8, 11; id. S. 1, 5, 4; 1, 6, 111; 1, 7, 12 (ubi v. Fritzsche).—
b.
In the third place:
quod pubes hedera virente Gaudeant pulla magis atque myrto,
Hor. C. 1, 25, 18; cf. at fin. (Vid. more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 452-513.)

Lewis & Short latin dictionary > atque
84 bellum

bellum (ante-class. and poet. duel-lum), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Mull.; 7, § 49 ib.], war.
I.
Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoria contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Mull.:
bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partes... Postea mutata littera dictum bellum,
Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.):
legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus,
Plaut. Am. 1, 1, 35:
quae domi duellique male fecisti,
id. As. 3, 2, 13.—So in archaic style, or in citations from ancient documents:
quique agent rem duelli,
Cic. Leg. 2, 8, 21:
aes atque ferrum, duelli instrumenta,
id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws):
puro pioque duello quaerendas (res) censeo,
Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so,
quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est,
id. 22, 10, 2:
victoriaque duelli populi Romani erit,
id. 23, 11, 2:
si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit,
id. 36, 2, 2;
and from an ancient inscription' duello magno dirimendo, etc.,
id. 40, 52, 5.— Poet.:
hic... Pacem duello miscuit,
Hor. C. 3, 5, 38:
cadum Marsi memorem duelli,
id. ib. 3, 14, 18:
vacuum duellis Janum Quirini clausit,
id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169— [p. 227]
II.
Form bellum.
A.
War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).
1.
Specifying the enemy.
a.
By adjj. denoting the nation:
omnibus Punicis Siciliensibusque bellis,
Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:
aliquot annis ante secundum Punicum bellum,
id. Ac. 2, 5, 13:
Britannicum bellum,
id. Att. 4, 16, 13:
Gallicum,
id. Prov. Cons. 14, 35:
Germanicum,
Caes. B. G. 3, 28:
Sabinum,
Liv. 1, 26, 4:
Parthicum,
Vell. 2, 46, 2;
similarly: bellum piraticum,
the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.—Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy:
Sertorianum bellum,
Cic. Phil. 11, 8, 18:
Mithridaticum,
id. Imp. Pomp. 3, 7:
Jugurthinum,
Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1;
similarly: bellum regium,
the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50. —Or it refers to the theatre of the war:
bellum Africanum, Transalpinum,
Cic. Imp. Pomp. 10, 28:
Asiaticum,
id. ib. 22, 64:
Africum,
Caes. B. C. 2, 32 fin.:
Actiacum,
Vell. 2, 86, 3:
Hispaniense,
id. 2, 55, 2.—
b.
With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6:
Venetorum,
Caes. B. G. 3, 16:
Helvetiorum,
id. ib. 1, 40 fin.;
1, 30: Ambiorigis,
id. ib. 6, 29, 4:
Pyrrhi, Philippi,
Cic. Phil. 11, 7, 17:
Samnitium,
Liv. 7, 29, 2.—
c.
With cum and abl. of the name.
(α).
Attributively:
cum Jugurtha, cum Cimbris, cum Teutonis bellum,
Cic. Imp. Pomp. 20, 60:
belli causa cum Samnitibus,
Liv. 7, 29, 3:
hunc finem bellum cum Philippo habuit,
id. 33, 35, 12:
novum cum Antiocho instabat bellum,
id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.—
(β).
With cum dependent on the verb:
quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,
Plaut. Capt. prol. 59:
novi consules... duo bella habuere... alterum cum Tiburtibus,
Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. a infra.—
d.
With adversus and acc. of the name.
(α).
Attributively:
bellum adversus Philippum,
Liv. 31, 1, 8:
bellum populus adversus Vestinos jussit,
id. 8, 29, 6.—
(β).
With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18:
ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum,
id. 45, 11, 8:
bellum quod rex adversus Datamem susceperat,
Nep. Dat. 8, 5.—
e.
With contra and acc.:
cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostras... non comparari, sed geri jam viderem,
Cic. Phil. 3, 1, 1:
causam belli contra patriam inferendi,
id. ib. 2, 22, 53.—
f.
With in and acc. (very rare):
Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes,
Nep. Lys. 1, 1.—
g.
With inter and acc.:
hic finis belli inter Romanos ac Persea fuit,
Liv. 45, 9, 2.—
h.
With apud and acc.:
secutum est bellum gestum apud Mutinam,
Nep. Att. 9, 1.—
k.
With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. k infra.—
2.
With verbs.
a.
Referring to the beginning of the war.
(α).
Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war:
summa erat observatio in bello movendo,
Cic. Off. 1, 11, 37:
bellum commotum a Scapula,
id. Fam. 9, 13, 1:
nuntiabant alii... in Apulia servile bellum moveri,
Sall. C. 30, 2:
is primum Volscis bellum in ducentos amplius... annos movit,
Liv. 1, 53, 2:
insequenti anno Veiens bellum motum,
id. 4, 58, 6:
dii pium movere bellum,
id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so,
concitare,
Liv. 7, 27, 5; and ciere ( poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.—
(β).
Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war:
cum tam pestiferum bellum pararet,
Cic. Att. 9, 13, 3:
bellum utrimque summopere parabatur,
Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. b supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so,
parare alicui,
Nep. Alcib. 9, 5:
bellum terra et mari comparat,
Cic. Att. 10, 4, 3:
tantum bellum... Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit,
id. Imp. Pomp. 12, 3, 5:
bellum omnium consensu apparari coeptum,
Liv. 4, 55, 7:
numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello,
Sen. Vit. Beat. 26, 2.—
(γ).
Bellum differre, to postpone a war:
nec jam poterat bellum differri,
Liv. 2, 30, 7:
mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum,
id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.—
(δ).
Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Caesar):
omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere,
Sall. J. 83, 1:
prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere,
id. ib. 20, 5:
de integro bellum sumit,
id. ib. 62, 9:
iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat,
Liv. 38, 19, 3:
sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri,
Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.—
(ε).
Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war:
bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur,
Cic. Off. 1, 23, 80:
suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc.,
id. ib. 1, 11, 35:
judicavit a plerisque ignoratione... bellum esse susceptum,
join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra):
cum avertisset plebem a suscipiendo bello,
undertaking, Liv. 4, 58, 14:
senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet,
id. 6, 9, 5:
bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit,
Vell. 2, 3, 3.—
(ζ).
Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare):
consensit et senatus bellum,
Liv. 8, 6, 8:
bellum erat consensum,
id. 1, 32, 12.—
(η).
Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war:
sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum,
Cic. Phil. 11, 8, 18:
populus Romanus consuli... bellum gerendum dedit,
id. ib.:
cur non... eidem... hoc quoque bellum regium committamus?
id. Imp. Pomp. 17, 50:
Camillus cui id bellum mandatum erat,
Liv. 5, 26, 3:
Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum,
id. 6, 22, 6:
Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum,
id. 7, 23, 2:
quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator,
Cic. Imp. Pomp. 15, 44:
cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,
id. ib. 16, 49:
hunc toti bello praefecerunt,
Caes. B. G. 5, 11 fin.:
alicui bellum suscipiendum dare,
Cic. Imp. Pomp. 19, 58:
bellum administrandum permittere,
id. ib. 21, 61.—
(θ).
Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem ego... populo Hermundulo... bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1:
ob eam rem ego populusque Romanus populis... Latinis bellum indico facioque,
Liv. 1, 32, 13:
Corinthiis bellum indicamus an non?
Cic. Inv. 1, 12, 17:
ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum,
id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35:
bellum indici posse existimabat,
Liv. 1, 22, 4:
ni reddantur (res) bellum indicere jussos,
id. 1, 22, 6:
ut... nec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jus... descripsit quo res repetuntur,
id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.—
(κ).
Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against ( with), to make war on:
Denseletis nefarium bellum intulisti,
Cic. Pis. 34, 84:
ei civitati bellum indici atque inferri solere,
id. Verr. 2, 1, 31, § 79:
qui sibi Galliaeque bellum intulissent,
Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248:
bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur?
Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:
bellum patriae faciet,
id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22:
civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam,
Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2;
3, 29: constituit bellum facere,
Sall. C. 26, 5; 24, 2:
occupant bellum facere,
they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4:
ut bellum cum Priscis Latinis fieret,
id. 1, 32, 13:
populus Palaepolitanis bellum fieri jussit,
id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.— Coupled with instruere, to sustain a war:
urbs quae bellum facere atque instruere possit,
Cic. Agr. 2, 28, 77.—Bellum facere had become obsolete at Seneca's time, Sen. Ep. 114, 17.—
(λ).
Bellum oritur or exoritur, a war begins:
subito bellum in Gallia ex, ortum est,
Caes. B. G. 3, 7:
aliud multo propius bellum ortum,
Liv. 1, 14, 4:
Veiens bellum exortum,
id. 2, 53, 1.—

bellum
(ante-class. and poet.
duel-lum
), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Mull.; 7, § 49 ib.], war.
I.
Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoria contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Mull.:
bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partes... Postea mutata littera dictum bellum,
Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.):
legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus,
Plaut. Am. 1, 1, 35:
quae domi duellique male fecisti,
id. As. 3, 2, 13.—So in archaic style, or in citations from ancient documents:
quique agent rem duelli,
Cic. Leg. 2, 8, 21:
aes atque ferrum, duelli instrumenta,
id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws):
puro pioque duello quaerendas (res) censeo,
Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so,
quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est,
id. 22, 10, 2:
victoriaque duelli populi Romani erit,
id. 23, 11, 2:
si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit,
id. 36, 2, 2;
and from an ancient inscription' duello magno dirimendo, etc.,
id. 40, 52, 5.— Poet.:
hic... Pacem duello miscuit,
Hor. C. 3, 5, 38:
cadum Marsi memorem duelli,
id. ib. 3, 14, 18:
vacuum duellis Janum Quirini clausit,
id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169— [p. 227]
II.
Form bellum.
A.
War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).
1.
Specifying the enemy.
a.
By adjj. denoting the nation:
omnibus Punicis Siciliensibusque bellis,
Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:
aliquot annis ante secundum Punicum bellum,
id. Ac. 2, 5, 13:
Britannicum bellum,
id. Att. 4, 16, 13:
Gallicum,
id. Prov. Cons. 14, 35:
Germanicum,
Caes. B. G. 3, 28:
Sabinum,
Liv. 1, 26, 4:
Parthicum,
Vell. 2, 46, 2;
similarly: bellum piraticum,
the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.—Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy:
Sertorianum bellum,
Cic. Phil. 11, 8, 18:
Mithridaticum,
id. Imp. Pomp. 3, 7:
Jugurthinum,
Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1;
similarly: bellum regium,
the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50. —Or it refers to the theatre of the war:
bellum Africanum, Transalpinum,
Cic. Imp. Pomp. 10, 28:
Asiaticum,
id. ib. 22, 64:
Africum,
Caes. B. C. 2, 32 fin.:
Actiacum,
Vell. 2, 86, 3:
Hispaniense,
id. 2, 55, 2.—
b.
With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6:
Venetorum,
Caes. B. G. 3, 16:
Helvetiorum,
id. ib. 1, 40 fin.;
1, 30: Ambiorigis,
id. ib. 6, 29, 4:
Pyrrhi, Philippi,
Cic. Phil. 11, 7, 17:
Samnitium,
Liv. 7, 29, 2.—
c.
With cum and abl. of the name.
(α).
Attributively:
cum Jugurtha, cum Cimbris, cum Teutonis bellum,
Cic. Imp. Pomp. 20, 60:
belli causa cum Samnitibus,
Liv. 7, 29, 3:
hunc finem bellum cum Philippo habuit,
id. 33, 35, 12:
novum cum Antiocho instabat bellum,
id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.—
(β).
With cum dependent on the verb:
quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,
Plaut. Capt. prol. 59:
novi consules... duo bella habuere... alterum cum Tiburtibus,
Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. a infra.—
d.
With adversus and acc. of the name.
(α).
Attributively:
bellum adversus Philippum,
Liv. 31, 1, 8:
bellum populus adversus Vestinos jussit,
id. 8, 29, 6.—
(β).
With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18:
ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum,
id. 45, 11, 8:
bellum quod rex adversus Datamem susceperat,
Nep. Dat. 8, 5.—
e.
With contra and acc.:
cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostras... non comparari, sed geri jam viderem,
Cic. Phil. 3, 1, 1:
causam belli contra patriam inferendi,
id. ib. 2, 22, 53.—
f.
With in and acc. (very rare):
Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes,
Nep. Lys. 1, 1.—
g.
With inter and acc.:
hic finis belli inter Romanos ac Persea fuit,
Liv. 45, 9, 2.—
h.
With apud and acc.:
secutum est bellum gestum apud Mutinam,
Nep. Att. 9, 1.—
k.
With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. k infra.—
2.
With verbs.
a.
Referring to the beginning of the war.
(α).
Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war:
summa erat observatio in bello movendo,
Cic. Off. 1, 11, 37:
bellum commotum a Scapula,
id. Fam. 9, 13, 1:
nuntiabant alii... in Apulia servile bellum moveri,
Sall. C. 30, 2:
is primum Volscis bellum in ducentos amplius... annos movit,
Liv. 1, 53, 2:
insequenti anno Veiens bellum motum,
id. 4, 58, 6:
dii pium movere bellum,
id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so,
concitare,
Liv. 7, 27, 5; and ciere ( poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.—
(β).
Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war:
cum tam pestiferum bellum pararet,
Cic. Att. 9, 13, 3:
bellum utrimque summopere parabatur,
Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. b supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so,
parare alicui,
Nep. Alcib. 9, 5:
bellum terra et mari comparat,
Cic. Att. 10, 4, 3:
tantum bellum... Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit,
id. Imp. Pomp. 12, 3, 5:
bellum omnium consensu apparari coeptum,
Liv. 4, 55, 7:
numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello,
Sen. Vit. Beat. 26, 2.—
(γ).
Bellum differre, to postpone a war:
nec jam poterat bellum differri,
Liv. 2, 30, 7:
mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum,
id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.—
(δ).
Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Caesar):
omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere,
Sall. J. 83, 1:
prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere,
id. ib. 20, 5:
de integro bellum sumit,
id. ib. 62, 9:
iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat,
Liv. 38, 19, 3:
sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri,
Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.—
(ε).
Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war:
bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur,
Cic. Off. 1, 23, 80:
suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc.,
id. ib. 1, 11, 35:
judicavit a plerisque ignoratione... bellum esse susceptum,
join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra):
cum avertisset plebem a suscipiendo bello,
undertaking, Liv. 4, 58, 14:
senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet,
id. 6, 9, 5:
bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit,
Vell. 2, 3, 3.—
(ζ).
Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare):
consensit et senatus bellum,
Liv. 8, 6, 8:
bellum erat consensum,
id. 1, 32, 12.—
(η).
Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war:
sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum,
Cic. Phil. 11, 8, 18:
populus Romanus consuli... bellum gerendum dedit,
id. ib.:
cur non... eidem... hoc quoque bellum regium committamus?
id. Imp. Pomp. 17, 50:
Camillus cui id bellum mandatum erat,
Liv. 5, 26, 3:
Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum,
id. 6, 22, 6:
Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum,
id. 7, 23, 2:
quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator,
Cic. Imp. Pomp. 15, 44:
cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,
id. ib. 16, 49:
hunc toti bello praefecerunt,
Caes. B. G. 5, 11 fin.:
alicui bellum suscipiendum dare,
Cic. Imp. Pomp. 19, 58:
bellum administrandum permittere,
id. ib. 21, 61.—
(θ).
Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem ego... populo Hermundulo... bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1:
ob eam rem ego populusque Romanus populis... Latinis bellum indico facioque,
Liv. 1, 32, 13:
Corinthiis bellum indicamus an non?
Cic. Inv. 1, 12, 17:
ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum,
id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35:
bellum indici posse existimabat,
Liv. 1, 22, 4:
ni reddantur (res) bellum indicere jussos,
id. 1, 22, 6:
ut... nec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jus... descripsit quo res repetuntur,
id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.—
(κ).
Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against ( with), to make war on:
Denseletis nefarium bellum intulisti,
Cic. Pis. 34, 84:
ei civitati bellum indici atque inferri solere,
id. Verr. 2, 1, 31, § 79:
qui sibi Galliaeque bellum intulissent,
Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248:
bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur?
Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:
bellum patriae faciet,
id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22:
civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam,
Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2;
3, 29: constituit bellum facere,
Sall. C. 26, 5; 24, 2:
occupant bellum facere,
they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4:
ut bellum cum Priscis Latinis fieret,
id. 1, 32, 13:
populus Palaepolitanis bellum fieri jussit,
id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.— Coupled with instruere, to sustain a war:
urbs quae bellum facere atque instruere possit,
Cic. Agr. 2, 28, 77.—Bellum facere had become obsolete at Seneca's time, Sen. Ep. 114, 17.—
(λ).
Bellum oritur or exoritur, a war begins:
subito bellum in Gallia ex, ortum est,
Caes. B. G. 3, 7:
aliud multo propius bellum ortum,
Liv. 1, 14, 4:
Veiens bellum exortum,
id. 2, 53, 1.—
b.
Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.:
bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobis... cessare nunc videor cum bella non gero,
Cic. Sen. 6, 18:
cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur,
id. Off. 1, 12, 38:
cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset,
id. Div. 1, 46, 103:
erant hae difficultates belli gerendi,
Caes. B. G. 3, 10:
bellum cum Germanis gerere constituit,
id. ib. 4, 6:
Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat,
Sall. C. 16, 5:
bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere,
Liv. 21, 1, 1:
alter consul in Sabinis bellum gessit,
id. 2, 62, 3:
de exercitibus per quos id bellum gereretur,
id. 23, 25, 5:
Chabrias bella in Aegypto sua sponte gessit,
Nep. Chabr, 2, 1.—Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1. —Also (very rare):
bellum bellare,
Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.);
in the same sense: bellum agere,
Nep. Hann. 8, 3. —As a synonym:
bello persequi aliquem,
Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.—
(β).
Trahere or ducere bellum, to protract a war:
necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc.,
Cic. Att. 10, 8, 2:
bellum trahi non posse,
Sall. J. 23, 2:
belli trahendi causa,
Liv. 5, 11, 8:
morae qua trahebant bellum paenitebat,
id. 9, 27, 5:
suadere institui ut bellum duceret,
Cic. Fam. 7, 3, 2:
bellum enim ducetur,
id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4;
similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet?
Liv. 5, 5, 1.—
(γ).
Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one ' s self against a war:
bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum,
Cic. Prov. Cons. 13, 32:
quod bellum non intulerit sed defenderit,
Caes. B. G. 1, 44:
Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum,
Liv. 8, 37, 5.—
c.
Referring to the end of a war.
(α).
Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war:
in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus,
Cic. Leg. 2, 14, 34:
(bellum) cum deponi victores velint,
Sall. J. 83, 1:
bellum decem ferme annis ante depositum erat,
Liv. 31, 1, 8:
nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus,
id. 31, 31, 19:
dicit posse condicionibus bellum poni,
Sall. J. 112, 1:
bellum grave cum Etruria positum est,
id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:
velut posito bello,
Liv. 1, 53, 5:
manere bellum quod positum simuletur,
id. 1, 53, 7:
posito ubique bello,
Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291:
omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciam... mittit,
Liv. 2, 14, 5.—
(β).
Bellum componere, to end a war by agreement, make peace:
timerent ne bellum componeretur,
Cic. Fam. 10, 33, 3:
si bellum compositum foret,
Sall. J. 97, 2:
belli componendi licentiam,
id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109;
similarly: bellum sedare,
Nep. Dat. 8, 5.—
(γ).
Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success:
is bellum confecerit qui Antonium oppresserit,
Cic. Fam. 11, 12, 2:
bellumque maximum conficies,
id. Rep. 6, 11, 11:
confecto Mithridatico bello,
id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42:
quo proelio... bellum Venetorum confectum est,
Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28;
4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est,
Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3:
neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse,
Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6;
36, 2, 3: bello perfecto,
Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3:
se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum),
id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11:
neque desiturum ante... quam finitum aliqua tolerabili condicione bellum videro,
Liv. 23, 12, 10: finito ex maxima parte.. [p. 228] italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.—
d.
Less usual connections:
bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit,
Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4:
alere ac fovere bellum,
Liv. 42, 11, 5:
bellum navare alicui,
Tac. H. 5, 25:
spargere,
id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682:
serere,
Liv. 21, 10, 4:
circumferre,
Tac. A. 13, 37:
exercere,
id. ib. 6, 31:
quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est),
Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17:
bellum ascendit in rupes,
id. 4, 12, 4:
bellum serpit in proximos,
id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15:
bella narrare,
Cic. Or. 9, 30:
canere bella,
Quint. 10, 1, 91:
bella legere,
Cic. Imp. Pomp. 10, 28.—
3.
As object denoting place or time.
a.
Proficisci ad bellum, to depart for the war.
(α).
Of the commander:
consul sortitu ad bellum profectus,
Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33:
ipse ad bellum Ambiorigis profectus,
Caes. B. G. 6, 29, 4:
ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur,
Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch. —Post-class.:
in bellum,
Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.—
(β).
Of persons partaking in a war:
si proficiscerer ad bellum,
Cic. Fam. 7, 3, 1. —
b.
Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.—
c.
In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182:
in bella sequi,
id. ib. 8, 547.—
d.
Of time.
(α).
In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque):
valete, judices justissimi, domi bellique duellatores,
Plaut. Capt. prol. 68; so,
domi duellique,
id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra):
quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant,
Cic. Off. 2, 24, 85:
paucorum arbitrio belli domique agitabatur,
Sall. J. 41, 7:
animus belli ingens, domi modicus,
id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.:
bello domique,
id. 1, 34, 12:
domi belloque,
id. 9, 26, 21; and:
neque bello, neque domi,
id. 4, 35, 3.—Without domi:
simul rem et gloriam armis belli repperi,
Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf.
Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis viris... belli gerebantur,
Cic. Rep. 2, 32, 86.—
(β).
In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.:
ad haec quae in civili bello fecerit,
Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22:
in ipso bello eadem sensi,
id. Marcell. 5, 14:
in Volsco bello virtus enituit,
Liv. 2, 24, 8:
in eo bello,
id. 23, 46, 6:
in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano,
id. 30, 1, 2, § 5.—Without adj.:
ut fit in bello, capitur alter filius,
Plaut. Capt. prol. 25:
qui in bello occiderunt,
Cic. Fam. 9, 5, 2:
quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc.,
Sall. C. 9, 4:
non in bello solum, sed etiam in pace,
Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2:
in bello parta,
Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.—
(γ).
Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:
bello Italico,
id. Pis. 36, 87:
Veienti bello,
id. Div. 1, 44, 100:
domestico bello,
id. Planc. 29, 70:
qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello,
Liv. 23, 12, 11:
victor tot intra paucos dies bellis,
id. 2, 27, 1:
nullo bello, multis tamen proeliis victus,
id. 9, 18, 9:
bello civili,
Quint. 11, 1, 36.—With gen.:
praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum,
Cic. N. D. 2, 2, 6:
suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,
Caes. B. G. 1, 40.—Without attrib.:
qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit,
Cic. Sest. 26, 57:
res pace belloque gestas,
Liv. 2, 1, 1:
egregieque rebus bello gestis,
id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11:
ludi bello voti,
id. 4, 35. 3:
princeps pace belloque,
id. 7, 1, 9:
Cotyn bello juvisse Persea,
id. 45, 42, 7:
bello parta,
Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.—
(δ).
Inter bellum (rare):
cujus originis morem necesse est... inter bellum natum esse,
Liv. 2, 14, 2:
inter haec bella consules... facti,
id. 2, 63, 1.—
4.
Bellum in attributive connection.
a.
Justum bellum.
(α).
A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. th supra):
justum piumque bellum,
Liv. 1, 23, 4:
non loquor apud recusantem justa bella populum,
id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causa suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.—
(β).
A regular war (opp. a raid, etc.):
in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli,
Liv. 1, 15, 1.—
b.
For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terra marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.—
c.
Belli eventus or exitus, the result of a war:
quicunque belli eventus fuisset,
Cic. Marcell. 8, 24:
haud sane alio animo belli eventum exspectabant,
Sall. C. 37, 9:
eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit,
Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1:
exitus hujus calamitosissimi belli,
Cic. Fam. 6, 21, 1:
cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli,
id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8,:
Britannici belli exitus exspectatur,
id. Att. 4, 16, 13:
cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant,
Liv. 5, 16, 8.—
d.
Fortuna belli, the chances of war:
adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut,
Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).—
e.
Belli artes, military skill:
cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloria par,
Liv. 1, 35, 1:
haud ignotas belli artes,
id. 21, 1, 2:
temperata et belli et pacis artibus erat civitas,
id. 1, 21, 6.—
f.
Jus belli, the law of war: jura belli, the rights ( law) of war:
in re publica maxime servanda sunt jura belli,
Cic. Off. 1, 11, 34:
sunt et belli sicut pacis jura,
Liv. 5, 27, 6:
jure belli res vindicatur,
Gai. Inst. 3, 94.—
g.
Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7:
trium simul bellorum victor,
a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.:
victor tot bellis,
id. 2, 27, 1). —
h.
Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.—
B.
Transf.
1.
Of things concr. and abstr.:
qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meis... bellum intulistis,
Cic. Dom. 23, 60:
bellum contra aras et focos,
id. Phil. 3, 1, 1:
miror cur philosophiae... bellum indixeris,
id. Or. 2, 37, 155:
ventri Indico bellum,
Hor. S. 1, 5, 8.—
2.
Of animals:
milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo,
Cic. N. D. 2, 49, 125:
hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum,
Ov. M. 6, 92.—
3.
With individuals:
quid mihi opu'st... cum eis gerere bellum, etc.,
Plaut. Stich. 1, 2, 14:
nihil turpius quam cum eo bellum gerere quicum familiariter vixeris,
Cic. Lael. 21, 77:
cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum,
id. Sull. 9, 28:
hoc tibi juventus Romana indicimus bellum,
Liv. 2, 12, 11:
falsum testem justo ac pio bello persequebatur,
id. 3, 25, 3:
tribunicium domi bellum patres territat,
id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.—Ironically:
equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit,
Cic. Cael. 28, 67.—
4.
In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.—
5.
Personified as god of war ( = Janus):
tabulas duas quae Belli faciem pictam habent,
Plin. 35, 4, 10, § 27:
sunt geminae Belli portae, etc.,
Verg. A. 7, 607:
mortiferumque averso in limine Bellum,
id. ib. 6, 279.—
6.
Plur.: bella, army ( poet.):
permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum),
Ov. M. 12, 24:
sed victae fera bella deae vexere per aequora,
Sil. 7, 472:
quid faciat bellis obsessus et undis?
Stat. Th. 9, 490.—
7.
Battle, = proelium:
rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante,
Varr. L. L. 7, 3, 92:
quod in bello saepius vindicatum in eos qui... tardius, revocati, bello excesserant,
Sall. C. 9, 4:
praecipua laus ejus belli penes consules fuit,
Liv. 8, 10, 7:
commisso statim bello,
Front. Strat. 1, 11, 2:
Actia bella,
Verg. A. 8, 675:
ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent,
id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666. —
8.
Bellum = liber de bello:
quam gaudebat Bello suo Punico Naevius!
Cic. Sen. 14, 50.
b.
Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.:
bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobis... cessare nunc videor cum bella non gero,
Cic. Sen. 6, 18:
cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur,
id. Off. 1, 12, 38:
cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset,
id. Div. 1, 46, 103:
erant hae difficultates belli gerendi,
Caes. B. G. 3, 10:
bellum cum Germanis gerere constituit,
id. ib. 4, 6:
Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat,
Sall. C. 16, 5:
bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere,
Liv. 21, 1, 1:
alter consul in Sabinis bellum gessit,
id. 2, 62, 3:
de exercitibus per quos id bellum gereretur,
id. 23, 25, 5:
Chabrias bella in Aegypto sua sponte gessit,
Nep. Chabr, 2, 1.—Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1. —Also (very rare):
bellum bellare,
Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.);
in the same sense: bellum agere,
Nep. Hann. 8, 3. —As a synonym:
bello persequi aliquem,
Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.—
(β).
Trahere or ducere bellum, to protract a war:
necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc.,
Cic. Att. 10, 8, 2:
bellum trahi non posse,
Sall. J. 23, 2:
belli trahendi causa,
Liv. 5, 11, 8:
morae qua trahebant bellum paenitebat,
id. 9, 27, 5:
suadere institui ut bellum duceret,
Cic. Fam. 7, 3, 2:
bellum enim ducetur,
id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4;
similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet?
Liv. 5, 5, 1.—
(γ).
Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one ' s self against a war:
bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum,
Cic. Prov. Cons. 13, 32:
quod bellum non intulerit sed defenderit,
Caes. B. G. 1, 44:
Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum,
Liv. 8, 37, 5.—
c.
Referring to the end of a war.
(α).
Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war:
in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus,
Cic. Leg. 2, 14, 34:
(bellum) cum deponi victores velint,
Sall. J. 83, 1:
bellum decem ferme annis ante depositum erat,
Liv. 31, 1, 8:
nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus,
id. 31, 31, 19:
dicit posse condicionibus bellum poni,
Sall. J. 112, 1:
bellum grave cum Etruria positum est,
id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:
velut posito bello,
Liv. 1, 53, 5:
manere bellum quod positum simuletur,
id. 1, 53, 7:
posito ubique bello,
Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291:
omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciam... mittit,
Liv. 2, 14, 5.—
(β).
Bellum componere, to end a war by agreement, make peace:
timerent ne bellum componeretur,
Cic. Fam. 10, 33, 3:
si bellum compositum foret,
Sall. J. 97, 2:
belli componendi licentiam,
id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109;
similarly: bellum sedare,
Nep. Dat. 8, 5.—
(γ).
Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success:
is bellum confecerit qui Antonium oppresserit,
Cic. Fam. 11, 12, 2:
bellumque maximum conficies,
id. Rep. 6, 11, 11:
confecto Mithridatico bello,
id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42:
quo proelio... bellum Venetorum confectum est,
Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28;
4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est,
Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3:
neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse,
Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6;
36, 2, 3: bello perfecto,
Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3:
se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum),
id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11:
neque desiturum ante... quam finitum aliqua tolerabili condicione bellum videro,
Liv. 23, 12, 10: finito ex maxima parte.. [p. 228] italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.—
d.
Less usual connections:
bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit,
Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4:
alere ac fovere bellum,
Liv. 42, 11, 5:
bellum navare alicui,
Tac. H. 5, 25:
spargere,
id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682:
serere,
Liv. 21, 10, 4:
circumferre,
Tac. A. 13, 37:
exercere,
id. ib. 6, 31:
quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est),
Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17:
bellum ascendit in rupes,
id. 4, 12, 4:
bellum serpit in proximos,
id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15:
bella narrare,
Cic. Or. 9, 30:
canere bella,
Quint. 10, 1, 91:
bella legere,
Cic. Imp. Pomp. 10, 28.—
3.
As object denoting place or time.
a.
Proficisci ad bellum, to depart for the war.
(α).
Of the commander:
consul sortitu ad bellum profectus,
Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33:
ipse ad bellum Ambiorigis profectus,
Caes. B. G. 6, 29, 4:
ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur,
Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch. —Post-class.:
in bellum,
Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.—
(β).
Of persons partaking in a war:
si proficiscerer ad bellum,
Cic. Fam. 7, 3, 1. —
b.
Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.—
c.
In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182:
in bella sequi,
id. ib. 8, 547.—
d.
Of time.
(α).
In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque):
valete, judices justissimi, domi bellique duellatores,
Plaut. Capt. prol. 68; so,
domi duellique,
id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra):
quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant,
Cic. Off. 2, 24, 85:
paucorum arbitrio belli domique agitabatur,
Sall. J. 41, 7:
animus belli ingens, domi modicus,
id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.:
bello domique,
id. 1, 34, 12:
domi belloque,
id. 9, 26, 21; and:
neque bello, neque domi,
id. 4, 35, 3.—Without domi:
simul rem et gloriam armis belli repperi,
Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf.
Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis viris... belli gerebantur,
Cic. Rep. 2, 32, 86.—
(β).
In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.:
ad haec quae in civili bello fecerit,
Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22:
in ipso bello eadem sensi,
id. Marcell. 5, 14:
in Volsco bello virtus enituit,
Liv. 2, 24, 8:
in eo bello,
id. 23, 46, 6:
in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano,
id. 30, 1, 2, § 5.—Without adj.:
ut fit in bello, capitur alter filius,
Plaut. Capt. prol. 25:
qui in bello occiderunt,
Cic. Fam. 9, 5, 2:
quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc.,
Sall. C. 9, 4:
non in bello solum, sed etiam in pace,
Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2:
in bello parta,
Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.—
(γ).
Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:
bello Italico,
id. Pis. 36, 87:
Veienti bello,
id. Div. 1, 44, 100:
domestico bello,
id. Planc. 29, 70:
qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello,
Liv. 23, 12, 11:
victor tot intra paucos dies bellis,
id. 2, 27, 1:
nullo bello, multis tamen proeliis victus,
id. 9, 18, 9:
bello civili,
Quint. 11, 1, 36.—With gen.:
praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum,
Cic. N. D. 2, 2, 6:
suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,
Caes. B. G. 1, 40.—Without attrib.:
qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit,
Cic. Sest. 26, 57:
res pace belloque gestas,
Liv. 2, 1, 1:
egregieque rebus bello gestis,
id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11:
ludi bello voti,
id. 4, 35. 3:
princeps pace belloque,
id. 7, 1, 9:
Cotyn bello juvisse Persea,
id. 45, 42, 7:
bello parta,
Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.—
(δ).
Inter bellum (rare):
cujus originis morem necesse est... inter bellum natum esse,
Liv. 2, 14, 2:
inter haec bella consules... facti,
id. 2, 63, 1.—
4.
Bellum in attributive connection.
a.
Justum bellum.
(α).
A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. th supra):
justum piumque bellum,
Liv. 1, 23, 4:
non loquor apud recusantem justa bella populum,
id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causa suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.—
(β).
A regular war (opp. a raid, etc.):
in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli,
Liv. 1, 15, 1.—
b.
For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terra marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.—
c.
Belli eventus or exitus, the result of a war:
quicunque belli eventus fuisset,
Cic. Marcell. 8, 24:
haud sane alio animo belli eventum exspectabant,
Sall. C. 37, 9:
eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit,
Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1:
exitus hujus calamitosissimi belli,
Cic. Fam. 6, 21, 1:
cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli,
id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8,:
Britannici belli exitus exspectatur,
id. Att. 4, 16, 13:
cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant,
Liv. 5, 16, 8.—
d.
Fortuna belli, the chances of war:
adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut,
Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).—
e.
Belli artes, military skill:
cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloria par,
Liv. 1, 35, 1:
haud ignotas belli artes,
id. 21, 1, 2:
temperata et belli et pacis artibus erat civitas,
id. 1, 21, 6.—
f.
Jus belli, the law of war: jura belli, the rights ( law) of war:
in re publica maxime servanda sunt jura belli,
Cic. Off. 1, 11, 34:
sunt et belli sicut pacis jura,
Liv. 5, 27, 6:
jure belli res vindicatur,
Gai. Inst. 3, 94.—
g.
Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7:
trium simul bellorum victor,
a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.:
victor tot bellis,
id. 2, 27, 1). —
h.
Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.—
B.
Transf.
1.
Of things concr. and abstr.:
qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meis... bellum intulistis,
Cic. Dom. 23, 60:
bellum contra aras et focos,
id. Phil. 3, 1, 1:
miror cur philosophiae... bellum indixeris,
id. Or. 2, 37, 155:
ventri Indico bellum,
Hor. S. 1, 5, 8.—
2.
Of animals:
milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo,
Cic. N. D. 2, 49, 125:
hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum,
Ov. M. 6, 92.—
3.
With individuals:
quid mihi opu'st... cum eis gerere bellum, etc.,
Plaut. Stich. 1, 2, 14:
nihil turpius quam cum eo bellum gerere quicum familiariter vixeris,
Cic. Lael. 21, 77:
cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum,
id. Sull. 9, 28:
hoc tibi juventus Romana indicimus bellum,
Liv. 2, 12, 11:
falsum testem justo ac pio bello persequebatur,
id. 3, 25, 3:
tribunicium domi bellum patres territat,
id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.—Ironically:
equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit,
Cic. Cael. 28, 67.—
4.
In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.—
5.
Personified as god of war ( = Janus):
tabulas duas quae Belli faciem pictam habent,
Plin. 35, 4, 10, § 27:
sunt geminae Belli portae, etc.,
Verg. A. 7, 607:
mortiferumque averso in limine Bellum,
id. ib. 6, 279.—
6.
Plur.: bella, army ( poet.):
permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum),
Ov. M. 12, 24:
sed victae fera bella deae vexere per aequora,
Sil. 7, 472:
quid faciat bellis obsessus et undis?
Stat. Th. 9, 490.—
7.
Battle, = proelium:
rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante,
Varr. L. L. 7, 3, 92:
quod in bello saepius vindicatum in eos qui... tardius, revocati, bello excesserant,
Sall. C. 9, 4:
praecipua laus ejus belli penes consules fuit,
Liv. 8, 10, 7:
commisso statim bello,
Front. Strat. 1, 11, 2:
Actia bella,
Verg. A. 8, 675:
ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent,
id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666. —
8.
Bellum = liber de bello:
quam gaudebat Bello suo Punico Naevius!
Cic. Sen. 14, 50.

Lewis & Short latin dictionary > bellum
85 gratus

grātus, a, um, adj. [Sanscr. har-jami, love, desire; Gr. chairô, charma, charis].
I.
Pass., beloved, dear, acceptable, pleasing, agreeable (syn.: acceptus, jucundus, optatus, dulcis, blandus, suavis; in this signif. in ante-Aug. prose, viz. in Cic. and Cæs., only of things; gratiosus, mostly of persons).
A.
Of things:
non ille (amor tuus) quidem mihi ignotus, sed tamen gratus et optatus: dicerem jucundus, nisi id verbum in omne tempus perdidissem,
Cic. Fam. 5, 15, 1; cf.:
illud tamen dicam, mihi id, quod fecisti, esse gratissimum. Tale enim tuum judicium non potest mihi non summe esse jucundum. Quod cum ita sit, esse gratum necesse est,
id. ib. 13, 8, 2:
ista veritas, etiam si jucunda non est, mihi tamen grata est,
id. Att. 3, 24, 2; cf. also: cujus officia jucundiora licet saepe mihi fuerint, numquam tamen gratiora, id. Fam. 4, 6, 1:
quae omnia mihi jucunda, hoc extremum etiam gratum fuit,
id. ib. 10, 3, 1;
so corresp. or connected with jucundus,
id. ib. 1, 17, 6; id. Rosc. Am. 18, 51; id. Cat. 4, 1, 1; Plin. 26, 3, 8, § 14; Plin. Ep. 5, 3, 1; 8, 23, 5:
quid est, quod aut populo Romano gratius esse debeat aut sociis exterisque nationibus optatius esse possit,
Cic. Div. in Caecil. 3, 7; so with optatus cf. above, the passage Cic. Fam. 5, 15, 1: quod approbaris, id gratum acceptumque habendum. id. Tusc. 5, 15, 45; cf.:
mihi pol grata acceptaque hujus est benignitas,
Plaut. Stich. 1, 1, 49; Cat. 96, 1:
munus eorum gratum acceptumque esse,
Nep. Hann. 7;
rarely in the contrary order: quorum mihi Dona accepta et grata habeo, tuaque ingrata,
Plaut. Truc. 2, 7, 56: Tox. Credidi gratum fore Beneficium meum apud te. Do. Immo equidem gratiam tibi habeo, id. Pers. 4, 7, 8; cf.:
grata tibi esse mea officia non miror: cognovi enim te gratissimum omnium, etc.,
Cic. Fam. 5, 11, 1:
quam multi, ut Galli, ut Poeni homines immolare et pium et diis immortalibus gratissimum esse duxerunt!
Cic. Rep. 3, 9; cf. Caes. B. G. 6, 16, 5; Cic. ap. Non. 398, 28 (Rep. 6, 2 Mos.); cf. in comp.:
sedere in his scholis gratius erat quam ire per solitudines, etc.,
Plin. 26, 2, 6, § 11; cf.
also: hedera est gratissima Baccho,
Ov. F. 3, 767:
dapibus supremi Grata testudo Jovis,
Hor. C. 1, 32, 14:
eoque erat cujusque gratior in re publica virtus, quod, etc.,
Cic. Rep. 2, 34 fin.; 2, 35:
o diva, gratum quae regis Antium,
Hor. C. 1, 35, 1; cf.:
grato sub antro,
id. ib. 1, 5, 3:
locus,
id. Ep. 2, 2, 46:
tempus,
id. ib. 2, 2, 198:
hora,
id. ib. 1, 4, 14:
dies,
id. C. 4, 5, 7:
lux,
id. S. 1, 5, 39:
nox,
id. Carm. Sec. 23:
carmina,
id. C. 1, 15, 14; 3, 11, 23:
artes,
id. ib. 4, 13, 22:
error mentis,
id. Ep. 2, 2, 140:
protervitas,
id. C. 1, 19, 7 et saep.:
feceris, si de re publica quid sentias explicaris, nobis gratum omnibus,
will do us all a favor, Cic. Rep. 1, 21 fin.; cf.:
quamobrem utrique nostrum gratum admodum feceris,
id. Lael. 4, 16:
quod si eum interfecerit, multis sese nobilibus gratum esse facturum,
Caes. B. G. 1, 44, 20:
quapropter gratissimum mihi feceris, si curaris, ut, etc.... Hoc mihi gratius facere nihil potes,
a very great favor... no greater favor, Cic. Fam. 13, 44:
is adulescens ita locatus est, ut, quae rebus grata erant, gratiora verbis faceret,
Liv. 45, 13, 13:
gratum elocuta consiliantibus Junone divis,
something pleasant, Hor. C. 3, 3, 17.—
B.
Of living beings.
(α).
With dat.:
Herophile Phoebo grata,
Tib. 2, 5, 68; cf.:
vates diis gratissima,
Ov. F. 1, 585; and:
superis deorum gratus (Mercurius) et imis,
Hor. C. 1, 10, 20:
donec gratus eram tibi,
id. ib. 3, 9, 1; cf. Prop. 1, 2, 31:
gratus Alexandro regi Magno fuit ille Choerilus,
Hor. Ep. 2, 1, 232; Suet. Caes. 27:
cui (Maecenati) cum se gratum et acceptum in modum amici videret,
id. Gramm. 21:
filio ejus Fausto gratissimus fuit,
id. ib. 12:
(cervus) gratus erat tibi,
Ov. M. 10, 121.—
(β).
Absol.:
olim gratus eram,
Prop. 1, 12, 7; Hor. C. 4, 6, 21:
conviva,
id. S. 2, 2, 119:
comitum gratissime,
Ov. M. 14, 221; cf.:
juvenum gratissime Crantor,
id. ib. 12, 367:
o mihi de fratris longe gratissime natis,
id. ib. 12, 586:
quaestor consulibus suis non minus jucundus et gratus quam usui fuit,
Plin. Ep. 8, 23, 5.—Hence, subst.: grātus, i, m., a favorite, darling:
quam (classem) non amicorum sed gratorum appellabat,
Suet. Tib. 46 fin.
II.
Act., thankful, grateful; thankworthy, deserving or procuring thanks (beneficii memor):
cognovi te gratissimum omnium: nec enim tu mihi habuisti modo gratiam, verum etiam cumulatissime retulisti,
Cic. Fam. 5, 11, 1; cf. id. Leg. 1, 18, 49:
quamquam gratiarum actionem a te non desiderabam, cum te re ipsa atque animo scirem esse gratissimum, tamen, etc.,
id. Fam. 10, 19, 1:
si bene de me meritis gratum me praebeo, etc.,
id. Planc. 38, 91 (v. Krebs, Antibarb. p. 508); cf.:
ut grati ac memores beneficii esse videantur,
id. Agr. 2, 8, 21:
Hegesaratus, magnis meis beneficiis ornatus in consulatu suo, memor et gratus fuit,
id. Fam. 13, 25; cf. also id. Att. 9, 11, A, 3:
tu quam gratus erga me fueris, ipse existimare potes,
id. Fam. 5, 5, 2; cf.: ut quam gratissimus erga te esse cognoscerer, id. ib. 1, 5, 1; Quint. 11, 2, 12: gratiorem me esse in te, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 1:
si quod adest gratum juvat,
Hor. S. 2, 6, 13; id. C. 1, 12, 39:
laudo vos, Quirites, cum gratissimis animis prosequimini nomen clarissimi adolescentis,
Cic. Phil. 4, 1, 3; cf. id. ib. 14, 11, 30, and 10, 3, 7:
tu, quamcumque deus tibi fortunaverit horam, gratā sume manu,
Hor. Ep. 1, 11, 23:
quod tamen nunc faciam: tum, cum gratum mihi esse potuit, nolui,
i. e. might have procured me thanks, Ter. Heaut. 2, 3, 21:
est istuc datum Profecto, ut grata mihi sint, quae facio, omnia,
id. Eun. 3, 1, 6 Ruhnk.; cf.:
didicisse, quam sit re pulchrum, beneficio gratum, fama gloriosum, tyrannum occidere,
productive of gratitude, Cic. Phil. 2, 46, 117:
pro quibus beneficiis vix satis gratus videar,
Sall. H. 2, 41, 5 Dietsch.— Hence, adv.: grātē.
1.
(Acc. to I. = jucunde.) With pleasure, agreeably, willingly (rare in the class. period):
praeterita grate meminit et, etc.,
Cic. Fin. 1, 19, 62:
liberti pupillorum grate facient, si, etc.,
Dig. 26, 10, 3:
insignis haec munificentia... nec a debitoribus magis quam a creditoribus gratius excepta,
Just. 12, 11, 2:
gratissime provocari,
Macr. S. 7, 2.—
2.
(Acc. to II.) Thankfully, gratefully (class.):
aliquid et grate et pie facere,
Cic. Planc. 41, 98; cf.:
quid pie, quid grate, quid humaniter, aut fecerit aut tulerit,
id. de Or. 2, 11, 46; Suet. Aug. 66:
natales grate numeras,
Hor. Ep. 2, 2, 210:
beneficium qui dat, vult accipi grate,
Sen. Ben. 2, 31:
aliquid recipere,
Suet. Ner. 22; and in sup.:
id munus inter censoria opera gratissime acceptum est,
Plin. 7, 60, 60, § 214.

Lewis & Short latin dictionary > gratus
86 in

in [old indu], prep. with acc. or abl. I. With acc., in space, with verbs implying entrance, into, to: in Epirum venire: in flumen deicere: in Ubios legatos mittere, Cs.: Thalam pervenit, in oppidum magnum, S.—Fig.: in memoriam reducere: in animum inducere, L.: dicam quod mi in mentemst, T.—With verbs of motion, up to, to, into, down to: in caelum ascendere: in aram confugitis ad deum, up to the altar: vas in manūs sumere, into his hands: se in manūs Romanis tradidisse, L.—With verbs of rest or placing, in: adesse in senatum iussit: Minucius in custodiam habitus, thrown into prison and kept there, L.: propinquas suas nuptum in alias civitates conlocasse, Cs.—Of direction or local relation, towards, in front of, over against: in orientem Germaniae obtenditur, Ta.: coram in os te laudare, T.: castra movet in Arvernos versus, towards, Cs.: in Galliam versus movere, S.—In time, into, till, for: dormiet in lucem, till broad day, H.: in multum diei, L.: e somno, quem in diem extrahunt, Ta.: indutias in triginta annos impetraverunt, for thirty years, L.: in omne tempus, forever: hominem invitavit in posterum diem, for the following day.— In adverbial expressions with words of time: sancit in posterum, ne quis, etc., hereafter: res dilata est in posterum, to a later day: et in praesentia hi et in futurum metum ceperunt, L.: in perpetuum fore: non in tempus aliquod, sed in aeternum, L.: ex raptis in diem commeatibus, for immediate use, L.: fundum emere in diem, i. e. a fixed day of payment, N.: in dies singulos, each succeeding day: in dies, day by day, L.: nos in diem vivimus, for the moment: in diem et horam, every day, H.: in horas, hourly, H.—Of reference, in relation to, about, respecting, towards, against: id, quod est in philosophos dictum, concerning: carmen, quod in eum scripsisset: in liberos nostros indulgentia: impietates in deos, against: in dominum quaeri, as a witness against: invehi in Thebanos, N.: hominis definitio una in omnīs valet, applies to: in obsequium pronus, H.: in utrumque paratus, V.: in incertum, ne, etc., in view of the uncertainty, whether, L.—Of purpose, for, with a view to: haec civitas mulieri in redimiculum praebeat: Regium in praesidium missa legio, as a garrison, L.: in gratiam sociorum, to gratify, L.: Quos audere in proelia vidi, V.: praemia, in quorum spem pugnarent, L.: in spem pacis solutis animis, L.: Ingrata misero vita ducenda est in hoc, ut, etc., H.: satis in usum, for immediate wants, L. —Of result, to, unto, so as to produce: in familiae luctum nupsit: Excisum Euboicae latus ingens rupis in antrum, V.: commutari ex veris in falsa. —In the phrases, in tantum, so far, so greatly: nec In tantum spe tollet avos, V.: in tantum suam felicitatem enituisse, L.—In rem esse, to be useful, avail: si in rem est Bacchidis, T.: imperat, quae in rem sunt, L.: in rem fore credens universos adpellare, S.—Of manner, according to, after: ille in eam sententiam versus, to this effect: in utramque partem disputat, on both sides: cives servilem in modum cruciati, like slaves: vaticinantis in modum canere, L.: virtutem in maius celebrare, S.: in hanc formulam iudicia: sc. in haec verba factum, L.: in universum, in general, L.: in universum aestimanti, upon a general view, Ta.—Of distribution, into, for, according to: Gallia divisa est in partīs trīs, Cs.: describebat censores binos in singulas civitates, i. e. for each state: sextantibus conlatis in capita, a head, L.—Praegn.: in eorum potestatem portum futurum intellegebant. would fall: in potestatem Locrensium esse, L. II. With abl., of space, in, within: in cerebro animi esse sedem: quae res in nostris castris gererentur, Cs.: in foro palam Syracusis: (caedes) in viā facta: nupta in domo, L.: copias in castris continent, Cs.: in tuā sedeculā sedere: Heri coīmus in Piraeo, T.: navis et in Caietā parata.—Of position, on, upon, over, among, before, in, under: in equo sedens, on horseback: in eo flumine pons erat, over, Cs.: multā te in rosā urget, H.: Caesaris in barbaris erat nomen obscurius, among, Cs.: in Brutiis praeesse, L.: in manu poculum tenens: est in manibus oratio: gloria in oculis sita, S.: populari in oculis eius agros, under, L.—In, with, wearing, under, clad, covered: in veste candidā, L.: in lugubri veste, Cu.: homines in catenis Romam mittere, L.: in violā aut in rosā, garlanded: legiones in armis, Cs.—Of a multitude or number, in, among, of: In his poëta hic nomen profitetur suom, T.: sapientissimus in septem: eum in tuis habere: iustissimus unus in Teucris, V.—Of writings, in: in populorum institutis aut legibus: in Timaeo dicit: perscribit in litteris, hostīs ab se discessisse, Cs.: in Thucydide orbem modo orationis desidero, in the style of.—Fig., of mind or character, in: in animo habere: quanta auctoritas fuit in Metello!: in omni animante est summum aliquid.—In phrases, with manibus or manu, at hand, under control, within reach: quamcunque rem habent in manibus: neque mihi in manu fuit Iugurtha qualis foret, in my power, S.: cum tantum belli in manibus esset, on their hands, L.: quorum epistulas in manu teneo.—With loco: in eo loco, in that state, in such a condition: in eo enim loco res sunt nostrae, ut, etc., L.: quo in loco res esset, cognoscere, Cs.: quod ipse, si in eodem loco esset, facturus fuerit, L.—In eo esse ut, etc., to be in such a condition, etc.: cum in eo esset, ut, etc., the situation was such, L.—Of time, in, during, in the course of, within: in tempore hoc, T.: in tali tempore, L.: in diebus paucis, T.: Tam in brevi spatio, T.: in omni aetate: in totā vitā inconstans.—In, while, during: fit, ut distrahatur in deliberando animus: in dividendo partem in genere numerare: in agris vastandis, in laying waste, Cs.: cum in immolandā Iphigeniā tristis Calchas esset.—In phrases, in tempore, in time, at the right time, seasonably: ipsum video in tempore huc se recipere, T.: spreta in tempore gloria interdum cumulatior redit, L.—In praesentiā, at present, now, for the moment, under existing circumstances: sic enim mihi in praesentiā occurrit: id quod unum maxime in praesentiā desiderabatur, L.—In praesenti, for the present: haec ad te in praesenti scripsi, ut, etc.: talenta centum in praesenti, down, L.—Of condition or occupation, in, subject to, affected by, experiencing, engaged in, involved in: magno in aere alieno: torpescentne dextrae in amentiā illā? L.: diem in laetitiā degere, T.: civitas, quae tibi in amore fuit, beloved: in invidiā esse, L.: quod in summis tuis occupationibus voluisti, etc., when engrossed by: in eo magistratu pari diligentiā se praebuit, N.: esse in vitio, in the wrong: hoc est in vitio, perhorrescere, etc., is wrong.—In the case of, in relation to: numcubi meam Benignitatem sensisti in te claudier? in your case (i. e. towards you), T.: facere in eo, cuius, etc., in the case of the man, Cs.: in furibus aerari, S.: Achilles talis in hoste fuit, V.: in hoc homine saepe a me quaeris, etc., in the case of.— In phrases, with summā, in all, in a word, in fine: in omni summā me ad pacem converto.—With neut. sing. of an adj. (expressing more abstractly the quality): cum exitūs haud in facili essent (i. e. haud faciles), L.: in obscuro vitam habere, S.: in dubio esse, L.: in integro esse: in tuto esse, L.: in aequo esse, L.: in aperto esse, S.: in promisco esse, L.: in incerto haberi, S. III. In composition, in retains its n before vowels, and before h, c, d, f, g, consonant i, n, q, s, t, v, usually also before l and r, and very frequently before m, b, p. But the n is usually assimilated before m, b, p, and often before l, r.
* * *
I
PREP ABL

in, on, at (space); in accordance with/regard to/the case of; within (time)
II
PREP ACC

into; about, in the mist of; according to, after (manner); for; to, among

Latin-English dictionary > in
87 licet

licet cuit and citum est, ēre, impers. [LIC-]. I. It is lawful, is allowed, is permitted, with or without dat of person.—Without subject: immo, aliis si licet, tibi non licet, T.: Dum licitumst ei, T.: si per vos licitum erit: fruare, dum licet, T.: sic Ut quimus, aiunt, quando, ut volumus, non licet, T.: ut id, quod liceret, daret.—With neut. pron. as subject: si illud non licet, Saltem hoc licebit, T.: mihi id ne licere quidem: quid deceat vos, non quantum liceat vobis, spectare: id quod non licet: Cui tantum de te licuit? who had such power over you? V.—With inf: inpune optare istuc licet, T.: Modo liceat vivere, T.: licet hoc videre: poscere ut perculsis instare liceat, L.: hic cognosci licuit, quantum, etc., Cs.: cooptari sacerdotem licebat: licet nemini contra patriam ducere exercitum, no man is at liberty to, etc.: meamet facta mihi dicere licet, S.—With acc. and inf: Non licet hominem esse, etc. T.: eodem ut iure uti senem Liceat, T.: cum non liceret Romae quemquam esse, etc.: liceat esse miseros: medios esse iam non licebit: mihi esse piam, O.: is erat annus, quo per leges ei consulem fieri liceret, Cs. —With dat predic. and esse (rarely with other verbs): liceat his ipsis esse salvis: ut iis ingratis esse non liceat: quibus otiosis ne in communi quidem otio liceat esse: illis timidis et ignavis licet esse, L.: cui tribuno fieri non liceret: cum postulasset... ut sibi triumphanti urbem invehi liceret, L.: atqui licet esse beatis (sc. iis), H.: licet eminus esse Fortibus, O.: Hannibal precatur deos ut incolumi cedere atque abire liceat, L.—With ut: neque iam mihi licet neque est integrum, ut, etc.—With subjunct.: ut lubet, ludas licet, you may, T.: fremant omnes licet, dicam, etc., let them all rage: studium deponat licebit: cantantes licet eamus, V.: licebit curras, H.— II. Introducing a concession, be it that, granted that, conceding that, even if, although, notwithstanding (passing into a conjunction): licet undique omnes mihi terrores impendeant succurram: licet me desipere dicatis: Licet superbus ambules, H., V.: isque, licet caeli regione remotos, Mente deos adiit, O.: licet tibi significarim, ut ad me venires, tamen, etc.: licet hoc quivis reprehen dat... certe levior reprehensio est: quamvis licet insectemur istos (i. e. licet insectemur, quantum vis, etc.).
* * *
I
CONJ

although, granted that; (with subjunctive)
II
V IMPERS

it is permitted, one may; it is all right, lawful, allowed, permitted

Latin-English dictionary > licet
88 haece

hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
(α).
With subst.:
hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:
rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:
quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:
genus hoc,
id. ib. 1, 25:
hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:
quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:
his libris,
id. ib. 1, 7:
hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:
hoc otio,
id. ib. 9 fin.:
haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:
ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:
hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—
(β).
Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):
hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:
feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:
hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:
docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:
dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:
haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:
haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—
B.
More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);
and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:
eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,
hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:
atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,
hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:
haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,
haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:
haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:
haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:
aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:
harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:
sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:
horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:
cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:
harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:
hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:
quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:
tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,
hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,
hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:
apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,
hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—
With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,
hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:
hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:
haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:
huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:
huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:
hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:
o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:
hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;
so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:
ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:
cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:
ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;
in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:
HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;
and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—
C.
With other pronouns:
hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:
cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:
hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:
haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:
haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:
hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:
sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:
ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:
idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:
huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:
hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:
hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:
hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:
hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:
ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:
callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—
D.
Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):
ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:
in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:
si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:
cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:
in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:
haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:
cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:
iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:
si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:
has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:
Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:
ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:
vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:
hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:
quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:
interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:
alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—
2.
Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:
hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:
hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:
melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:
quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
E.
In the neutr. sing. subst., with gen.:
quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:
quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:
quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:
hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:
edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:
hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:
hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:
hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:
hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:
hoc consilii,
id. 5, 39, 6:
hoc solacii,
id. 30, 13, 13:
hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
F.
Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):
eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:
lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
G.
Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:
hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:
hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,
huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:
hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:
hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:
vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:
haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:
hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
H.
With reference to time, of this time, now present, actual, this:
cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:
sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:
his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:
M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:
si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:
etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:
ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;
very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:
ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:
ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
II.
Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
(α).
With relat. clause:
Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:
eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:
neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:
non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:
quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:
unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:
haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:
mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:
hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;
1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:
quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:
lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:
servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:
de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:
is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:
hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:
mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—
(β).
With acc. and inf.:
erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:
sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:
hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.
with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:
ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
(γ).
With quod or quia:
maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:
quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:
propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:
nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:
hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:
hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:
id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:
hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:
hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:
hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:
quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:
hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—
(δ).
With ut or ne:
nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:
hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:
atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:
nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:
neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;
for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:
quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:
plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:
habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,
in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,
in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —
B.
Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:
in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:
cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:
primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:
ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:
at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—
C.
Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:
hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
III.
Advv.
1.
hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:
nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:
plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:
hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:
sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:
sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:
sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:
i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:
quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:
ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):
namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:
utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
2.
hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
I.
In space.
A.
Lit.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:
ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:
quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:
hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:
hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:
non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:
mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:
hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:
hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:
facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:
hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:
hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:
modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
B.
Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:
hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:
hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:
hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:
hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:
hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):
hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:
ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):
alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—
II.
Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:
hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:
hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:
hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,
hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:
hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §
66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;
hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
3.
huc (access. form hoc), v. huc.

Lewis & Short latin dictionary > haece
89 hic

hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
(α).
With subst.:
hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:
rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:
quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:
genus hoc,
id. ib. 1, 25:
hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:
quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:
his libris,
id. ib. 1, 7:
hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:
hoc otio,
id. ib. 9 fin.:
haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:
ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:
hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—
(β).
Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):
hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:
feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:
hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:
docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:
dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:
haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:
haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—
B.
More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);
and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:
eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,
hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:
atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,
hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:
haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,
haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:
haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:
haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:
aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:
harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:
sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:
horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:
cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:
harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:
hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:
quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:
tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,
hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,
hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:
apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,
hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—
With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,
hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:
hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:
haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:
huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:
huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:
hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:
o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:
hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;
so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:
ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:
cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:
ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;
in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:
HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;
and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—
C.
With other pronouns:
hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:
cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:
hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:
haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:
haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:
hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:
sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:
ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:
idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:
huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:
hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:
hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:
hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:
hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:
ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:
callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—
D.
Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):
ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:
in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:
si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:
cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:
in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:
haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:
cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:
iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:
si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:
has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:
Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:
ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:
vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:
hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:
quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:
interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:
alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—
2.
Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:
hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:
hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:
melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:
quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
E.
In the neutr. sing. subst., with gen.:
quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:
quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:
quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:
hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:
edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:
hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:
hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:
hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:
hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:
hoc consilii,
id. 5, 39, 6:
hoc solacii,
id. 30, 13, 13:
hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
F.
Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):
eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:
lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
G.
Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:
hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:
hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,
huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:
hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:
hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:
vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:
haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:
hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
H.
With reference to time, of this time, now present, actual, this:
cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:
sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:
his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:
M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:
si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:
etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:
ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;
very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:
ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:
ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
II.
Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
(α).
With relat. clause:
Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:
eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:
neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:
non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:
quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:
unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:
haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:
mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:
hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;
1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:
quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:
lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:
servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:
de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:
is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:
hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:
mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—
(β).
With acc. and inf.:
erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:
sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:
hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.
with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:
ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
(γ).
With quod or quia:
maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:
quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:
propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:
nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:
hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:
hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:
id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:
hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:
hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:
hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:
quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:
hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—
(δ).
With ut or ne:
nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:
hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:
atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:
nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:
neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;
for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:
quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:
plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:
habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,
in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,
in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —
B.
Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:
in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:
cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:
primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:
ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:
at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—
C.
Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:
hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
III.
Advv.
1.
hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:
nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:
plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:
hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:
sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:
sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:
sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:
i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:
quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:
ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):
namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:
utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
2.
hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
I.
In space.
A.
Lit.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:
ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:
quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:
hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:
hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:
non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:
mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:
hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:
hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:
facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:
hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:
hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:
modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
B.
Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:
hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:
hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:
hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:
hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:
hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):
hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:
ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):
alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—
II.
Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:
hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:
hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:
hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,
hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:
hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §
66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;
hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
3.
huc (access. form hoc), v. huc.

Lewis & Short latin dictionary > hic
90 Hoc erat quod

hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
(α).
With subst.:
hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:
rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:
quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:
genus hoc,
id. ib. 1, 25:
hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:
quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:
his libris,
id. ib. 1, 7:
hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:
hoc otio,
id. ib. 9 fin.:
haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:
ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:
hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—
(β).
Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):
hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:
feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:
hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:
docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:
dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:
haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:
haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—
B.
More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);
and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:
eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,
hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:
atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,
hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:
haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,
haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:
haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:
haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:
aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:
harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:
sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:
horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:
cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:
harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:
hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:
quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:
tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,
hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,
hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:
apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,
hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—
With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,
hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:
hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:
haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:
huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:
huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:
hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:
o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:
hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;
so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:
ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:
cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:
ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;
in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:
HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;
and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—
C.
With other pronouns:
hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:
cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:
hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:
haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:
haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:
hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:
sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:
ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:
idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:
huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:
hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:
hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:
hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:
hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:
ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:
callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—
D.
Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):
ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:
in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:
si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:
cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:
in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:
haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:
cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:
iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:
si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:
has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:
Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:
ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:
vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:
hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:
quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:
interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:
alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—
2.
Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:
hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:
hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:
melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:
quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
E.
In the neutr. sing. subst., with gen.:
quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:
quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:
quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:
hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:
edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:
hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:
hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:
hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:
hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:
hoc consilii,
id. 5, 39, 6:
hoc solacii,
id. 30, 13, 13:
hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
F.
Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):
eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:
lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
G.
Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:
hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:
hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,
huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:
hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:
hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:
vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:
haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:
hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
H.
With reference to time, of this time, now present, actual, this:
cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:
sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:
his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:
M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:
si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:
etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:
ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;
very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:
ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:
ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
II.
Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
(α).
With relat. clause:
Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:
eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:
neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:
non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:
quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:
unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:
haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:
mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:
hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;
1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:
quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:
lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:
servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:
de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:
is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:
hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:
mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—
(β).
With acc. and inf.:
erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:
sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:
hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.
with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:
ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
(γ).
With quod or quia:
maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:
quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:
propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:
nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:
hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:
hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:
id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:
hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:
hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:
hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:
quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:
hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—
(δ).
With ut or ne:
nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:
hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:
atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:
nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:
neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;
for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:
quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:
plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:
habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,
in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,
in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —
B.
Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:
in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:
cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:
primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:
ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:
at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—
C.
Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:
hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
III.
Advv.
1.
hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:
nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:
plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:
hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:
sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:
sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:
sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:
i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:
quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:
ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):
namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:
utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
2.
hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
I.
In space.
A.
Lit.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:
ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:
quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:
hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:
hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:
non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:
mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:
hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:
hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:
facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:
hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:
hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:
modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
B.
Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:
hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:
hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:
hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:
hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:
hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):
hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:
ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):
alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—
II.
Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:
hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:
hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:
hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,
hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:
hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §
66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;
hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
3.
huc (access. form hoc), v. huc.

Lewis & Short latin dictionary > Hoc erat quod
91 Hoc est

hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
(α).
With subst.:
hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:
rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:
quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:
genus hoc,
id. ib. 1, 25:
hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:
quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:
his libris,
id. ib. 1, 7:
hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:
hoc otio,
id. ib. 9 fin.:
haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:
ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:
hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—
(β).
Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):
hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:
feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:
hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:
docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:
dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:
haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:
haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—
B.
More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);
and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:
eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,
hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:
atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,
hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:
haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,
haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:
haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:
haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:
aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:
harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:
sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:
horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:
cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:
harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:
hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:
quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:
tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,
hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,
hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:
apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,
hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—
With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,
hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:
hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:
haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:
huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:
huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:
hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:
o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:
hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;
so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:
ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:
cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:
ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;
in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:
HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;
and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—
C.
With other pronouns:
hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:
cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:
hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:
haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:
haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:
hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:
sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:
ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:
idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:
huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:
hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:
hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:
hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:
hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:
ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:
callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—
D.
Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):
ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:
in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:
si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:
cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:
in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:
haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:
cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:
iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:
si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:
has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:
Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:
ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:
vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:
hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:
quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:
interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:
alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—
2.
Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:
hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:
hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:
melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:
quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
E.
In the neutr. sing. subst., with gen.:
quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:
quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:
quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:
hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:
edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:
hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:
hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:
hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:
hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:
hoc consilii,
id. 5, 39, 6:
hoc solacii,
id. 30, 13, 13:
hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
F.
Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):
eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:
lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
G.
Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:
hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:
hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,
huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:
hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:
hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:
vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:
haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:
hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
H.
With reference to time, of this time, now present, actual, this:
cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:
sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:
his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:
M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:
si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:
etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:
ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;
very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:
ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:
ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
II.
Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
(α).
With relat. clause:
Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:
eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:
neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:
non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:
quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:
unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:
haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:
mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:
hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;
1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:
quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:
lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:
servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:
de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:
is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:
hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:
mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—
(β).
With acc. and inf.:
erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:
sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:
hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.
with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:
ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
(γ).
With quod or quia:
maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:
quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:
propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:
nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:
hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:
hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:
id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:
hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:
hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:
hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:
quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:
hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—
(δ).
With ut or ne:
nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:
hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:
atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:
nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:
neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;
for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:
quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:
plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:
habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,
in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,
in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —
B.
Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:
in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:
cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:
primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:
ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:
at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—
C.
Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:
hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
III.
Advv.
1.
hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:
nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:
plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:
hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:
sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:
sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:
sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:
i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:
quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:
ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):
namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:
utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
2.
hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
I.
In space.
A.
Lit.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:
ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:
quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:
hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:
hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:
non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:
mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:
hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:
hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:
facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:
hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:
hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:
modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
B.
Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:
hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:
hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:
hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:
hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:
hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):
hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:
ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):
alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—
II.
Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:
hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:
hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:
hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,
hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:
hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §
66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;
hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
3.
huc (access. form hoc), v. huc.

Lewis & Short latin dictionary > Hoc est
92 hoce

hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
(α).
With subst.:
hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:
rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:
quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:
genus hoc,
id. ib. 1, 25:
hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:
quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:
his libris,
id. ib. 1, 7:
hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:
hoc otio,
id. ib. 9 fin.:
haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:
ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:
hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—
(β).
Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):
hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:
feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:
hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:
docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:
dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:
haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:
haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—
B.
More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);
and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:
eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,
hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:
atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,
hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:
haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,
haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:
haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:
haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:
aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:
harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:
sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:
horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:
cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:
harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:
hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:
quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:
tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,
hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,
hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:
apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,
hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—
With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,
hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:
hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:
haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:
huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:
huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:
hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:
o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:
hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;
so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:
ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:
cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:
ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;
in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:
HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;
and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—
C.
With other pronouns:
hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:
cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:
hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:
haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:
haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:
hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:
sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:
ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:
idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:
huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:
hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:
hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:
hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:
hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:
ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:
callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—
D.
Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):
ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:
in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:
si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:
cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:
in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:
haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:
cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:
iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:
si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:
has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:
Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:
ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:
vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:
hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:
quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:
interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:
alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—
2.
Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:
hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:
hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:
melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:
quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
E.
In the neutr. sing. subst., with gen.:
quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:
quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:
quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:
hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:
edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:
hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:
hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:
hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:
hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:
hoc consilii,
id. 5, 39, 6:
hoc solacii,
id. 30, 13, 13:
hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
F.
Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):
eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:
lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
G.
Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:
hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:
hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,
huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:
hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:
hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:
vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:
haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:
hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
H.
With reference to time, of this time, now present, actual, this:
cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:
sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:
his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:
M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:
si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:
etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:
ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;
very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:
ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:
ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
II.
Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
(α).
With relat. clause:
Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:
eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:
neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:
non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:
quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:
unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:
haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:
mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:
hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;
1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:
quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:
lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:
servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:
de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:
is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:
hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:
mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—
(β).
With acc. and inf.:
erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:
sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:
hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.
with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:
ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
(γ).
With quod or quia:
maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:
quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:
propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:
nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:
hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:
hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:
id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:
hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:
hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:
hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:
quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:
hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—
(δ).
With ut or ne:
nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:
hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:
atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:
nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:
neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;
for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:
quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:
plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:
habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,
in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,
in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —
B.
Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:
in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:
cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:
primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:
ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:
at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—
C.
Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:
hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
III.
Advv.
1.
hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:
nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:
plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:
hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:
sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:
sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:
sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:
i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:
quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:
ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):
namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:
utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
2.
hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
I.
In space.
A.
Lit.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:
ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:
quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:
hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:
hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:
non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:
mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:
hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:
hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:
facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:
hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:
hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:
modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
B.
Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:
hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:
hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:
hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:
hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:
hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):
hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:
ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):
alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—
II.
Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:
hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:
hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:
hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,
hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:
hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §
66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;
hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
3.
huc (access. form hoc), v. huc.

Lewis & Short latin dictionary > hoce
93 seic

sīc (old form sīce, Plaut. Rud. 2, 4, 12; also seic, C. I. L. 818), adv. [for si - ce; si, locat. form of pron. stem sa- = Gr. ho, ha, or hê, and demonstr. -ce; v. Corss. Ausspr. 1, 777], so, thus, in this or that manner, in such a manner, in the same way or manner, in like manner, likewise, to this or that extent or degree, to such a degree, in this or that state or condition, in such a condition (syn. ita); sic refers, I. To a previous fact, description, or assumption.—II. To a subsequent independent sentence, = thus, as follows. —III. As a local demonstrative (deiktikôs), referring to something done or pointed out by the speaker, = thus, as I do it; thus, as you see, etc.—IV. As a correlative, preceding or following clauses introduced by conjunctions. —V. In certain idiomatic connections.
I.
Referring to something said before, = hoc modo: sic ille annus duo firmamenta rei publicae evertit, so, i. e. in the manner mentioned, Cic. Att. 1, 18, 3:
sic et nata et progressa eloquentia videtur,
id. Inv. 1, 2, 3:
facinus indignum Sic circumiri,
Ter. Phorm. 4, 3, 9:
sic deinceps omne opus contexitur,
Caes. B. G. 7, 23:
arare mavelim quam sic amare,
Plaut. Merc. 2, 3, 21:
sic se res habet,
Cic. Brut. 18, 71:
sic regii constiterant,
Liv. 42, 58:
sic res Romana in antiquum statum rediit,
id. 3, 9, 1:
sic ad Alpes perventum est,
Tac. H. 1, 84; cf. Enn. Ann. 1, 104; Plaut. Ep. 3, 4, 88; Ter. Ad. 5, 2, 11; Cic. Inv. 1, 46, 86; 2, 32, 100; id. de Or. 1, 32, 146; 2, 49, 201; 3, 29, 117; id. Brut. 40, 149; id. Rep. 2, 14, 27; 2, 20, 35; id. Lael. 9, 32; Liv. 4, 11, 5; 6, 17, 1; Caes. B. G. 3, 19; 6, 30; 7, 62.—Often sic does not qualify the main predicate, but a participle or adjective referring to it:
sic igitur instructus veniat ad causas,
Cic. Or. 34, 121:
cum sic affectos dimisisset,
Liv. 21, 43, 1:
sic omnibus copiis fusis se in castra recipiunt,
Caes. B. G. 3, 6:
sic milites consolatus eodem die reducit in castra,
id. ib. 7, 19; cf. id. ib. 7, 62; Ov. M. 1, 32.—
2.
In a parenthet. clause (= ita):
quae, ut sic dicam, ad corpus pertinent civitatis,
so to speak, Cic. Inv. 2, 56, 168:
commentabar declamitans—sic enim nunc loquuntur,
id. Brut. 90, 310; cf. id. Att. 12, 39, 2; id. Lael. 11, 39; Liv. 7, 31; Ov. M. 4, 660; 13, 597; 13, 866.—
3.
Referring not to the predicate, but to some intermediate term understood (= ita; cf.
Engl. so): sic provolant duo Fabii (= sic loquentes),
Liv. 2, 46, 7:
sic enim nostrae rationes postulabant (sic = ut sic agerem),
Cic. Att. 4, 2, 6:
tibi enim ipsi sic video placere (sic = sic faciendo),
id. ib. 4, 6, 2:
sic enim concedis mihi proximis litteris (= ut sic agam),
id. ib. 5, 20, 1:
sic enim statuerat (= hoc faciendum esse),
id. Phil. 5, 7, 208:
Quid igitur? Non sic oportet? Equidem censeo sic (sic = hoc fieri),
id. Fam. 16, 18, 1:
sic soleo (i. e. bona consilia reddere),
Ter. Ad. 5, 7, 25:
sic soleo amicos (i. e. beare),
id. Eun. 2, 2, 48:
sic memini tamen (= hoc ita esse),
Plaut. Mil. 1, 1, 48:
haec sic audivi (= ita esse),
id. Ep. 3, 1, 79:
sic prorsus existimo (= hoc ita esse),
Cic. Brut. 33, 125:
quoniam sic cogitis ipsi (= hoc facere),
Ov. M. 5, 178.—
4.
As completing object, = hoc:
iis litteris respondebo: sic enim postulas (= hoc postulas),
Cic. Att. 6, 1, 1:
hic adsiste. Sic volo (= hoc volo, or hoc te facere volo),
Ter. Ad. 2, 1, 15:
sic fata jubent (= hoc jubent, or hoc facere jubent),
Ov. M. 15, 584:
hic apud nos hodie cenes. Sic face,
Plaut. Most. 5, 2, 8:
sic faciendum est,
Cic. Att. 4, 6, 2.—
5.
Predicatively with esse (appellari, videri, etc.), in the sense of talis:
sic vita hominum est (= talis),
Cic. Rosc. Am. 30, 84:
vir acerrimo ingenio—sic enim fuit,
id. Or. 5, 18:
familiaris noster—sic est enim,
id. Att. 1, 18, 6:
sic est vulgus,
id. Rosc. Com. 10, 20:
sic, Crito, est hic,
Ter. And. 5, 4, 16: sic sum;
si placeo, utere,
id. Phorm. 3, 2, 42:
sic sententiest,
Plaut. Trin. 3, 2, 90:
sic est (= sic res se habet),
that is so, Ter. Ad. 4, 5, 21:
qui sic sunt (i. e. vivunt) haud multum heredem juvant,
id. Hec. 3, 5, 10:
nunc hoc profecto sic est,
Plaut. Merc. 2, 1, 42:
sic est. Non muto sententiam,
Sen. Ep. 10; cf. Plaut. Mil. 2, 3, 35; id. Am. 2, 1, 60; id. Aul. 2, 4, 43; id. As. 5, 2, 12; id. Most. 4, 3, 40; Ter. And. 1, 1, 35; id. Eun. 3, 1, 18; id. Ad. 3, 3, 44; Cic. Lael. 1, 5; id. de Or. 1, 19, 86; id. Or. 14, 46.—
6.
Rarely as subject (mostly representing a subject-clause):
sic commodius esse arbitror quam manere hanc (sic = abire),
Ter. Phorm. 5, 3, 31:
si sic (= hoc) est factum, erus damno auctus est,
id. Heaut. 4, 1, 15: Pe. Quid? Concidit? Mi. Sic suspicio est (= eam concidisse), Plaut. Ep. 3, 4, 57:
mihi sic est usus (= sic agere),
Ter. Heaut. 1, 1, 28:
sic opus est (= hoc facere),
Ov. M. 1, 279; 2, 785.—
B.
To express relations other than manner (rare).
1.
Of consequence; un der these circumstances, accordingly, hence:
sic Numitori ad supplicium Remus deditur,
Liv. 1, 5, 4:
sic et habet quod uterque eorum habuit, et explevit quod utrique defuit,
Cic. Brut. 42, 154:
sic victam legem esse, nisi caveant,
Liv. 4, 11, 5:
suavis mihi ructus est. Sic sine modo,
Plaut. Ps. 5, 2, 17. —
2.
Of condition; on this condition, if this be done, etc.:
reliquas illius anni pestes recordamini, sic enim facillime perspicietis, etc.,
Cic. Sest. 25, 55: displiceas aliis;
sic ego tutus ero (sic = si displicebis),
Tib. 4, 13, 6:
Scironis media sic licet ire via (sic = si amantes eunt),
Prop. 4, 15 (3, 16), 12:
sic demum lucos Stygios Aspicies (= non aspicies, nisi hoc facies),
Verg. A. 6, 154 (for sic as antecedent of si, v. infra, IV. 5).—
3.
Of intensity:
non latuit scintilla ingenii: sic erat in omni sermone sollers (= tam sollers erat ut non lateret ingenium),
Cic. Rep. 2, 21, 37; cf. infra, IV. 4.
II.
Referring to a subsequent sentence, thus, as follows, in the following manner (= hoc modo, hoc pacto, hujusmodi, ad hunc modum):
ingressus est sic loqui Scipio: Catonis hoc senis est, etc.,
Cic. Rep. 2, 1, 1 (cf.:
tum Varro ita exorsus est,
id. Ac. 1, 4, 15): hunc inter pugnas Servilius sic compellat, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 256 Vahl.):
puero sic dicit pater: Noster esto,
Plaut. Bacch. 3, 3, 38:
sic faciam: adsimulabo quasi quam culpam in sese admiserint,
id. Stich. 1, 2, 27 dub.:
salem candidum sic facito: amphoram puram impleto, etc.,
Cato, R. R. 88: sic enim dixisti:
Vidi ego tuam lacrimulam,
Cic. Planc. 31, 76:
res autem se sic habet: composite et apte sine sententiis dicere insania est,
the truth is this, id. Or. 71, 236:
sic loquere, sic vive: vide, ne te ulla res deprimat,
Sen. Ep. 10, 4; cf. id. ib. 10, 1; Cato, R. R. 77 sqq.; Plaut. Poen. 1, 2, 177; Ter. Phorm. prol. 13; Auct. Her. 4, 6, 9; 4, 21, 29; 4, 4, 30; Cic. [p. 1691] Inv. 1, 39, 71; id. Or. 1, 45, 198; 2, 40, 167; 2, 40, 172; id. Att. 2, 22, 1; 5, 1, 3; 6, 1, 3; Verg. A. 1, 521.—
2.
Esp., with ellipsis of predicate:
ego sic: diem statuo, etc. (sc. ago),
Cic. Att. 6, 1, 16.—Sometimes sic introduces detached words: sic loqui nosse, judicasse vetant, novisse jubent et judicavisse (= they forbid to say nosse, etc.), Cic. Or. 47, 157.—
3.
For instance (= hoc modo, hoc pacto, ut hoc, verbi gratia, ut si; cf. Cic. Inv. 1, 49, 91 sq. infra):
disjunctum est, cum unumquodque certo concluditur verbo,
Auct. Her. 4, 27, 37:
mala definitio est... cum aliquid non grave dicit, sic: Stultitia est immensa gloriae cupiditas,
Cic. Inv. 1, 49, 91.
III.
As a local demonstrative, thus, so, etc. (deiktikôs; colloq.;
mostly comice): ne hunc ornatum vos meum admiremini, quod ego processi sic cum servili schema,
as you see me now, Plaut. Am. prol. 117:
sed amictus sic hac ludibundus incessi,
id. Ps. 5, 1, 31:
nec sic per totam infamis traducerer urbem,
Prop. 2, 24 (3, 18), 7:
sic ad me, miserande, redis?
Ov. M. 11, 728; cf. Plaut. Ps. 5, 2, 4.—So accompanied with a corresponding gesture:
Quid tu igitur sic hoc digitulis duobus sumebas primoribus?
Plaut. Bacch. 4, 4, 25: Pe. Quid si curram? Tr. Censeo. Pe. An sic potius placide? (the speaker imitating the motion), id. Rud. 4, 8, 10:
non licet te sic placidule bellam belle tangere?
id. ib. 2, 4, 12:
quod non omnia sic poterant conjuncta manere,
Lucr. 5, 441.—
Here belong the phrases sic dedero, sic dabo, sic datur, expressing a threat of revenge, or satisfaction at another's misfortune: sic dedero! aere militari tetigero lenunculum,
I will give it to him, Plaut. Poen. 5, 5, 6; id. As. 2, 4, 33:
sic dabo!
Ter. Phorm. 5, 9, 38:
doletne? hem, sic datur si quis erum servos spernit,
Plaut. Ps. 1, 2, 21:
sic furi datur,
id. Stich. 5, 5, 25; so id. Men. 4, 2, 46.—Referring to an act just performed by the speaker:
sic deinde quicunque alius transiliet moenia mea (= sic pereat, quicunque deinde, etc.),
Liv. 1, 7, 2:
sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,
so will every one fare who, id. 1, 26, 5:
sic... Cetera sit fortis castrorum turba tuorum (= sic ut interfeci te),
Ov. M. 12, 285.—So with a comp.-clause expressed:
sic stratas legiones Latinorum dabo, quemadmodum legatum jacentem videtis,
Liv. 8, 6, 6; cf. id. 1, 24, 8 (v. IV. 1. infra).
IV.
As correlative, with, 1. A comparative clause (sic far more frequent than ita); 2. A contrasted clause, mostly with ut; 3. A modal clause, with ut (ita more freq. than sic); 4. A clause expressing intensity, introduced by ut; 5. A conditional clause (rare; ita more freq.); 6. With a reason, introduced by quia (ante-class. and very rare); 7. With an inf. clause; 8. With ut, expressing purpose or result.
1.
With comp. clauses, usu. introduced by ut, but also by quemadmodum (very freq.), sicut, velut, tamquam, quasi, quomodo, quam (rare and poet.), ceu (rare; poet. and post-class.), quantus (rare and poet.), qualis (ante-class. and rare).
(α).
With ut:
ut cibi satietas subamara aliqua re relevatur, sic animus defessus audiendi admiratione redintegratur,
Cic. Inv. 1, 17, 25:
ut non omnem frugem, neque arborem in omni agro reperire possis, sic non omne facinus in omni vita nascitur,
id. Rosc. Am. 27, 75:
ex suo regno sic Mithridates profugit ut ex eodem Ponto Medea quondam profugisse dicitur,
id. Imp. Pomp. 9, 22:
ut tu nunc de Coriolano, sic Clitarchus de Themistocle finxit,
id. Brut. 11, 42:
sic moneo ut filium, sic faveo ut mihi, sic hortor ut et pro patria et amicissimum,
id. Fam. 10, 5, 3:
ut vita, sic oratione durus fuit,
id. Brut. 31, 117:
de Lentulo sic fero ut debeo,
id. Att. 4, 6, 1:
sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40; Cic. Inv. 2, 8, 28; id. Div. 2, 30, 93; id. de Or. 1, 33, 153; 3, 51, 198; Liv. 1, 47, 2; 2, 52, 7; Ov. M. 1, 495; 1, 539; 2, 165 et saep.—So in the formula ut quisque... sic (more freq. ita), rendered by according as, or the more... the...:
ut quisque rem accurat suam, sic ei procedunt postprincipia denique,
Plaut. Pers. 4, 1, 3:
ut quaeque res est tur pissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
Cic. Caecin. 2, 7; v. Fischer, Gr. II. p. 751.—
(β).
With quemadmodum: quemadmodum tibicen sine tibiis canere, sic orator, nisi multitudine audiente, eloquens esse non potest, Cic. Or. 2, 83, 338:
quemadmodum se tribuni gessissent in prohibendo dilectu, sic patres in lege prohibenda gerebant,
Liv. 3, 11, 3:
sic vestras hallucinationes fero, quemadmodum Juppiter ineptias poetarum,
Sen. Vit. Beat. 26, 6; cf. Cic. Inv. 1, 23, 33; 2, 8, 28; 2, 27, 82; id. Or. 3, 52, 200; id. Lael. 4, 16; id. Rosc. Com. 1, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 5; Liv. 2, 13, 8; 5, 3, 8; Sen. Ep. 5, 6 (bis); id. Clem. 1, 3, 5; id. Vit. Beat. 23, 4.—
(γ).
With sicut:
tecum simul, sicut ego pro multis, sic ille pro Appio dixit,
Cic. Brut. 64, 230; 46, 112; id. Or. 2, 44, 186; id. Clu. 2; Caes. B. G. 6, 30; Liv. 4, 57, 11; 7, 13, 8; Sen. Vit. Beat. 9, 2.—
(δ).
With velut:
velut ipse in re trepida se sit tutatus, sic consulem loca tutiora castris cepisse,
Liv. 4, 41, 6; cf. Cic. Tusc. 1, 10, 20; Verg. A. 1, 148; Ov. M. 4, 375; 4, 705.—
(ε).
With tamquam:
tamquam litteris in cera, sic se ajebat imaginibus quae meminisse vellet, perscribere,
Cic. Or. 2, 88, 360:
quid autem ego sic adhuc egi, tamquam integra sit causa patriciorum?
Liv. 10, 8:
sic Ephesi fui, tamquam domi meae,
Cic. Fam. 13, 69, 1; cf. id. Or. 2, 42, 180; id. Brut. 18, 71; 58, 213; 66, 235; 74, 258; id. Q. Fr. 1, 1, 16; 2, 14, 1; id. Prov. Cons. 12, 31; Sen. Ep. 101, 7.—
(ζ).
With quasi:
hujus innocentiae sic in hac calamitosa fama, quasi in aliqua perniciosissima flamma subvenire,
Cic. Clu. 1, 4:
ea sic observabo quasi intercalatum non sit,
id. Att. 6, 1, 12:
Quid tu me sic salutas quasi dudum non videris?
Plaut. Am. 2, 2, 51; cf. Cic. Or. 2, 11, 47; id. Inv. 1, 3, 4; id. Sen. 8, 26:
ego sic vivam quasi sciam, etc.,
Sen. Vit. Beat. 20, 3.—
(η).
With quomodo:
quomodo nomen in militiam non daret debilis, sic ad iter quod inhabile sciat, non accedet,
Sen. Ot. Sap. 3 (30), 4:
sic demus quomodo vellemus accipere,
id. Ben. 2, 1, 1; id. Ep. 9, 17; id. Ot. Sap. 6, 2 (32 med.); Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4.—
(θ).
With ceu:
ceu cetera nusquam Bella forent... sic Martem indomitum Cernimus,
Verg. A. 2, 438.—
(ι).
With quam:
non sic incerto mutantur flamine Syrtes, quam cito feminea non constat foedus in ira,
Prop. 2, 9, 33; Claud. IV. Cons. Hon. 281.—
(κ).
With quantus:
nec sic errore laetatus Ulixes... nec sic Electra... quanta ego collegi gaudia,
Prop. 2, 14 (3, 6), 5 sqq.—
(λ).
With qualis:
imo sic condignum donum quali'st quoi dono datum est,
Plaut. Am. 1, 3, 40.—
(μ).
Without a correlative particle, in an independent sentence:
Quis potione uti aut cibo dulci diutius potest? sic omnibus in rebus voluptatibus maximis fastidium finitimum est (= ut nemo cibo dulci uti diutius potest, sic, etc.),
Cic. Or. 3, 25, 100; cf. id. ib. 19, 63.—
2.
In contrasted clauses, mostly with ut, which may generally be rendered while: ut ad bella suscipienda Gallorum acer ac promptus est animus, sic mollis ad calamitates perferendas mens eorum est (almost = etsi ad bella suscipienda... tamen mollis est, etc., while, etc.), Caes. B. G. 3, 19: a ceteris oblectationibus ut deseror, sic litteris sustentor et recreor, while I am deserted, I am sustained, etc., Cic. Att. 4, 10, 1; cf. id. Rosc. Am. 18, 55; id. Fam. 10, 20, 2; Liv. 4, 57, 11; Ov. M. 4, 131; 11, 76.—So freq. two members of the same sentence are coordinated by ut... sic (ita) with almost the same force as a co-ordination by cum... tum, or by sed:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen respondit (= vere fortasse, sed parum utiliter),
Liv. 4, 6, 2:
ut nondum satis claram victoriam, sic prosperae spei pugnam imber diremit,
id. 6, 32, 6:
(forma erat) ut non cygnorum, sic albis proxima cygnis,
Ov. M. 14, 509; cf. Liv. 1, 27, 2; 5, 38, 2; 6, 6, 10; Ov. M. 1, 370.—In this use etiam or quoque is sometimes joined with sic (never by Cic. with ita):
nostri sensus, ut in pace semper, sic tum etiam in bello congruebant (= cum... tum),
Cic. Marcell. 6, 16:
ut sunt, sic etiam nominantur senes,
id. Sen. 6, 20:
utinam ut culpam, sic etiam suspitionem vitare potuisses,
id. Phil. 1, 13, 33:
ut superiorum aetatum studia occidunt, sic occidunt etiam senectutis,
id. Sen. 20, 76:
ut voce, sic etiam oratione,
id. Or. 25, 85; id. Top. 15, 59; id. Leg. 2, 25, 62; id. Lael. 5, 19.—More rarely with quem ad modum, quomodo:
ut, quem ad modum est, sic etiam appelletur tyrannus,
Cic. Att. 10, 4, 2:
quo modo ad bene vivendum, sic etiam ad beate,
id. Tusc. 3, 17, 37. —
3.
With a clause of manner introduced by ut = so that:
sic fuimus semper comparati ut hominum sermonibus quasi in aliquod judicium vocaremur,
Cic. Or. 3, 9, 32:
eam sic audio ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,
id. ib. 3, 12, 45:
sic agam vobiscum ut aliquid de vestris vitiis audiatis,
id. ib. 3, 12, 46:
omnia sic suppetunt ut ei nullam deesse virtutem oratoris putem,
id. Brut. 71, 250:
omnis pars orationis esse debet laudabilis, sic ut verbum nullum excidat,
id. Or. 36, 125:
sic tecum agam ut vel respondendi vel interpellandi potestatem faciam,
id. Rosc. Am. 27, 73:
nec vero sic erat umquam non paratus Milo contra illum ut non satis fere esset paratus,
id. Mil. 21, 56:
sic eum eo de re publica disputavit ut sentiret sibi cum viro forti esse pugnandum,
id. Fam. 5, 2, 8; cf. Plaut. As. 2, 4, 49; id. Mil. 2, 2, 82; Cic. de Or. 1, 57, 245; 2, 1, 3; 2, 6, 23; id. Brut. 22, 88; 40, 148; id. Sest. 40, 87; id. Planc. 10, 25; id. Fam. 5, 15, 4; Caes. B. G. 2, 32; 5, 17; id. B. C. 3, 56; Prop. 1, 21, 5.—Sometimes the correlative clause is restrictive, and sic = but so, yet so, only so:
mihi sic placuit ut cetera Antisthenis, hominis acuti magis quam eruditi,
Cic. Att. 12, 38, 4:
sic conveniet reprehendi, ut demonstretur etc.,
id. Inv. 1, 46, 86; id. Brut. 79, 274; id. Marcell. 11, 34; id. Att. 13, 3, 1 (ita is more freq. in this sense).—
4.
With a clause expressing intensity (so both with adjj. and verbs; but far less freq. than ita, tam, adeo), to such a degree, so, so far, etc.:
sic ego illum in timorem dabo, ipse sese ut neget esse eum qui siet,
Plaut. Ps. 4, 1, 20 sq.:
conficior lacrimis sic ut ferre non possim,
Cic. Fam. 14, 4, 1:
sic rem fuisse apertam ut judicium fieri nihil attinuerit,
id. Inv. 2, 28, 84:
cujus responso judices sic exarserunt ut capitis hominem innocentissimum condemnarent,
id. Or. 1, 54, 233; cf. id. ib. 3, 8, 29; id. Brut. 88, 302; id. Or. 53, 177; 55, 184; id. Rep. 2, 21, 37; 3, 9, 15; id. Lael. 1, 4; id. Planc. 8, 21; id. Verr. 1, 36, 91; id. Balb. 5, 13; id. Att. 1, 8, 2; 1, 16, 1; Caes. B. G. 6, 41; Hor. S. 2, 3, 1.—
5.
Rarely conditional clauses have the antecedent sic.
a.
Poet. and in post-Aug. prose, to represent the result of the condition as sure:
sic invidiam effugies, si te non ingesseris oculis, si bona tua non jactaveris, si scieris in sinu gaudere,
Sen. Ep. 105, 3:
sic hodie veniet si qua negavit heri,
Prop. 2, 14 (3, 6), 20.—
b.
Denoting with the proviso that, but only if (usu. ita):
decreverunt ut cum populus regem jussisset, id sic ratum esset si patres auctores fuissent,
that the choice should be valid, but only if the Senate should ratify it, Liv. 1, 17, 9:
sic ignovisse putato Me tibi si cenes hodie mecum,
Hor. Ep. 1, 7, 69.—
6.
Sic quia = idcirco quia (very rare): Th. Quid vos? Insanin' estis? Tr. Quidum? Th. Sic quia foris ambulatis, Plaut. Most. 2, 2, 20.—
7.
With inf. clause (freq.):
sic igitur sentio, naturam primum atque ingenium ad dicendum vim afferre maximam,
Cic. Or. 1, 25, 113:
sic a majoribus nostris accepimus, praetorem quaestori suo parentis loco esse oportere,
id. Div. in Caecil. 19, 61:
ego sic existimo, in summo imperatore quattuor res inesse oportere,
id. Imp. Pomp. 10, 38; cf. Ter. Hec. 5, 4, 5; Cic. Inv. 2, 55, 167; id. de Or. 1, 20, 93; 2, 28, 122; id. Brut. 36, 138; 41, 152; id. Div. in Caecil. 3, 10; id. Verr. 1, 7, 20; Liv. 5, 15, 11.—Esp., after sic habeto (habe, habeas) = scito (only Ciceron.):
sic habeto, in eum statum tuum reditum incidere ut, etc.,
Cic. Fam. 2, 3, 1; so id. ib. 1, 7, 3; 2, 6, 5; 2, 10, 1; 7, 18, 1; 9, 16, 2; id. Att. 2, 25, 1; 5, 1, 5; 5, 20, 1 et saep.—
8.
With ut, expressing purpose or result:
nunc sic faciam, sic consilium est, ad erum ut veniam docte atque astu,
Plaut. Rud. 4, 2, 23:
ab Ariobarzane sic contendi ut talenta, quae mihi pollicebatur, illi daret,
Cic. Att. 6, 1, 3:
sic accidit ut ex tanto navium numero nulla omnino navis... desideraretur,
Caes. B. G. 5, 23; cf. Cato, R. R. 1, 1; Cic. Att. 8, 1, 4; id. Or. 2, 67, 271.
V.
Idiomatic usages of sic.
1.
In a wish, expressed as a conclusion after an imperative ( poet.):
parce: sic bene sub tenera parva quiescat humo (= si parces, bene quiescat),
Tib. 2, 6, 30:
annue: sic tibi sint intonsi, Phoebe, capilli,
id. 2, 5, 121:
pone, precor, fastus... Sic tibi nec vernum nascentia frigus adurat Poma, nec excutiant rapidi florentia venti,
Ov. M. 14, 762: dic [p. 1692] mihi de nostra quae sentis vera puella:
Sic tibi sint dominae, Lygdame, dempta juga,
Prop. 4, 5, 1; Tib. 2, 6, 30.—The imperative may follow the clause with sic:
sic tua Cyrneas fugiant examina taxos... Incipe (sc. cantare) si quid habes (= si incipies cantare, opto tibi ut tua examina, etc.),
Verg. E. 9, 30:
sic tibi (Arethusa) Doris amara suam non intermisceat undam: Incipe (= si incipies, opto tibi ut Doris, etc.),
id. ib. 10, 4:
sic mare compositum, sic sit tibi piscis in unda Credulus... Dic ubi sit,
Ov. M. 8, 857; Sen. Troad. 702; cf.:
sic te Diva potens Cypri... Ventorumque regat pater, Navis... Reddas incolumem Vergilium (= si tu, navis, reddes Vergilium, prosperum precor tibi cursum),
Hor. C. 1, 3, 1; cf.
also: sic venias hodierne: tibi dem turis honores (=si venies, tibi dem),
Tib. 1, 7, 53; cf. Ov. H. 3, 135; 4, 148.—
2.
Sic (like ita) with ut in strong asseveration ( poet.):
sic me di amabunt, ut me tuarum miseritum'st fortunarum (= by the love of the gods, I pity, etc.),
Ter. Heaut. 3, 1, 54:
Diespiter me sic amabit ut ego hanc familiam interire cupio,
Plaut. Poen. 4, 2, 47:
sic has deus aequoris artes Adjuvet, ut nemo jamdudum littore in isto constitit,
Ov. M. 8, 866:
sic mihi te referas levis, ut non altera nostro limine intulit ulla pedes,
Prop. 1, 18, 11; cf. id. 3, 15 (4, 14), 1; cf.:
vera cano, sic usque sacras innoxia laurus vescar,
Tib. 2, 5, 63.—
3.
In a demonstrative temporal force, like the Gr. houtôs, so, as the matter stands now, as it now is, as it then was, etc.
(α).
In gen.:
e Graecis cavendae sunt quaedam familiaritates, praeter hominum perpaucorum, si qui sunt vetere Graecia digni. Sic vero fallaces sunt permulti et leves,
but as things now stand, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:
at sic citius qui te expedias his aerumnis reperias,
Ter. Hec. 3, 1, 8: Pe. Pol tibi istuc credo nomen actutum fore. Tr. Dum interea sic sit, istuc actutum sino, provided it be as it is, Plaut. Most. 1, 1, 71:
quotiens hoc tibi ego interdixi, meam ne sic volgo pollicitarere operam,
thus, as you are doing now, id. Mil. 4, 2, 65:
si utrumvis tibi visus essem, Non sic ludibrio tuis factis habitus essem,
Ter. Hec. 4, 1, 11:
non sic nudos in flumen deicere (voluerunt),
naked, as they are, Cic. Rosc. Am. 26, 71:
sub alta platano... jacentes sic temere,
Hor. C. 2, 11, 14.—Esp., with sine and abl.:
me germanam meam sororem tibi sic sine dote dedisse,
so as she is, without a dowry, Plaut. Trin. 3, 2, 65:
sic sine malo,
id. Rud. 3, 5, 2:
at operam perire meam sic... perpeti nequeo,
without result, id. Trin. 3, 2, 34 Ritschl, Fleck. (Brix omits sic): nec sic de nihilo fulminis ira cadit (= without cause), Prop. 2, 16 (3, 8), 52: mirabar hoc si sic abiret, so, i. e. without trouble, Ter. And. 1, 2, 4:
hoc non poterit sic abire,
Cic. Fin. 5, 3, 7; so,
sic abire,
id. Att. 14, 1, 1; Cat. 14, 16; Plaut. Men. 5, 7, 39. —Hence,
(β).
With imperatives, esp. with sine: Quid ego hoc faciam postea? sic sine eumpse, just let him alone, i. e. leave him as he is, Plaut. Most. 1, 4, 32:
si non vult (numerare), sic sine adstet,
id. As. 2, 4, 54:
sine fores sic, abi,
let the door alone, id. Men. 2, 3, 1; so id. Cas. 3, 6, 36; id. Ps. 1, 5, 62.—
(γ).
Pregn., implying a concession (= kai houtôs), even as it is now, even without doing so, in spite of it:
nolo bis iterare, sat sic longae fiunt fabulae,
narratives are long enough anyhow, as they are, without saying them twice over, Plaut. Ps. 1, 3, 154:
sed sic quoque erat tamen Acis,
even as it was, in spite of what has been said, Ov. M. 13, 896; so,
sic quoque fallebat,
id. ib. 1, 698:
sed sic me et libertatis fructu privas et diligentiae,
anyhow, not taking into account what is mentioned, Cic. Fam. 5, 20, 4: exhibeas molestiam si quid debeam, qui nunc sic tam es molestus, who art so troublesome even as it is, i. e. without my owing you any thing, Plaut. Pers. 2, 44:
sic quoque parte plebis affecta, fides tamen publica potior senatui fuit,
Liv. 7, 27; cf. Ov. F. 2, 642; Suet. Aug. 78.—
4.
Ellipt., referring to something in the mind of the speaker:
Quod si hoc nunc sic incipiam? Nihil est. Quod si sic? Tantumdem egero. At sic opinor? Non potest,
Ter. Heaut. 4, 2, 8: illa quae aliis sic, aliis secus videntur, to some in one way, to others in another (= aliis aliter), Cic. Leg. 1, 17, 47: Quid vini absumpsit! Sic hoc dicens, asperum hoc est, aliud lenius, = this wine is so (the speaker not saying what he thinks of it), Ter. Heaut. 3, 1, 49: deinde quod illa (quae ego dixi) sive faceta sunt, sive sic, fiunt narrante te venustissima, or so, i. e. or otherwise, Cic. Fam. 15, 21, 2:
monitorem non desiderabit qui dicat, Sic incede, sic cena... sic amico utere, sic cive, sic socio,
Sen. Ep. 114.—
5.
In answers, yes = the French, Italian, and Spanish si (ante - class. and rare): Ph. Phaniam relictam ais? Ge. Sic, Ter. Phorm. 2, 2, 2: De. Illa maneat? Ch. Sic, id. ib. 5, 3, 30: Ch. Sicine est sententia? Me. Sic, id. Heaut. 1, 1, 114.

Lewis & Short latin dictionary > seic
94 sic

sīc (old form sīce, Plaut. Rud. 2, 4, 12; also seic, C. I. L. 818), adv. [for si - ce; si, locat. form of pron. stem sa- = Gr. ho, ha, or hê, and demonstr. -ce; v. Corss. Ausspr. 1, 777], so, thus, in this or that manner, in such a manner, in the same way or manner, in like manner, likewise, to this or that extent or degree, to such a degree, in this or that state or condition, in such a condition (syn. ita); sic refers, I. To a previous fact, description, or assumption.—II. To a subsequent independent sentence, = thus, as follows. —III. As a local demonstrative (deiktikôs), referring to something done or pointed out by the speaker, = thus, as I do it; thus, as you see, etc.—IV. As a correlative, preceding or following clauses introduced by conjunctions. —V. In certain idiomatic connections.
I.
Referring to something said before, = hoc modo: sic ille annus duo firmamenta rei publicae evertit, so, i. e. in the manner mentioned, Cic. Att. 1, 18, 3:
sic et nata et progressa eloquentia videtur,
id. Inv. 1, 2, 3:
facinus indignum Sic circumiri,
Ter. Phorm. 4, 3, 9:
sic deinceps omne opus contexitur,
Caes. B. G. 7, 23:
arare mavelim quam sic amare,
Plaut. Merc. 2, 3, 21:
sic se res habet,
Cic. Brut. 18, 71:
sic regii constiterant,
Liv. 42, 58:
sic res Romana in antiquum statum rediit,
id. 3, 9, 1:
sic ad Alpes perventum est,
Tac. H. 1, 84; cf. Enn. Ann. 1, 104; Plaut. Ep. 3, 4, 88; Ter. Ad. 5, 2, 11; Cic. Inv. 1, 46, 86; 2, 32, 100; id. de Or. 1, 32, 146; 2, 49, 201; 3, 29, 117; id. Brut. 40, 149; id. Rep. 2, 14, 27; 2, 20, 35; id. Lael. 9, 32; Liv. 4, 11, 5; 6, 17, 1; Caes. B. G. 3, 19; 6, 30; 7, 62.—Often sic does not qualify the main predicate, but a participle or adjective referring to it:
sic igitur instructus veniat ad causas,
Cic. Or. 34, 121:
cum sic affectos dimisisset,
Liv. 21, 43, 1:
sic omnibus copiis fusis se in castra recipiunt,
Caes. B. G. 3, 6:
sic milites consolatus eodem die reducit in castra,
id. ib. 7, 19; cf. id. ib. 7, 62; Ov. M. 1, 32.—
2.
In a parenthet. clause (= ita):
quae, ut sic dicam, ad corpus pertinent civitatis,
so to speak, Cic. Inv. 2, 56, 168:
commentabar declamitans—sic enim nunc loquuntur,
id. Brut. 90, 310; cf. id. Att. 12, 39, 2; id. Lael. 11, 39; Liv. 7, 31; Ov. M. 4, 660; 13, 597; 13, 866.—
3.
Referring not to the predicate, but to some intermediate term understood (= ita; cf.
Engl. so): sic provolant duo Fabii (= sic loquentes),
Liv. 2, 46, 7:
sic enim nostrae rationes postulabant (sic = ut sic agerem),
Cic. Att. 4, 2, 6:
tibi enim ipsi sic video placere (sic = sic faciendo),
id. ib. 4, 6, 2:
sic enim concedis mihi proximis litteris (= ut sic agam),
id. ib. 5, 20, 1:
sic enim statuerat (= hoc faciendum esse),
id. Phil. 5, 7, 208:
Quid igitur? Non sic oportet? Equidem censeo sic (sic = hoc fieri),
id. Fam. 16, 18, 1:
sic soleo (i. e. bona consilia reddere),
Ter. Ad. 5, 7, 25:
sic soleo amicos (i. e. beare),
id. Eun. 2, 2, 48:
sic memini tamen (= hoc ita esse),
Plaut. Mil. 1, 1, 48:
haec sic audivi (= ita esse),
id. Ep. 3, 1, 79:
sic prorsus existimo (= hoc ita esse),
Cic. Brut. 33, 125:
quoniam sic cogitis ipsi (= hoc facere),
Ov. M. 5, 178.—
4.
As completing object, = hoc:
iis litteris respondebo: sic enim postulas (= hoc postulas),
Cic. Att. 6, 1, 1:
hic adsiste. Sic volo (= hoc volo, or hoc te facere volo),
Ter. Ad. 2, 1, 15:
sic fata jubent (= hoc jubent, or hoc facere jubent),
Ov. M. 15, 584:
hic apud nos hodie cenes. Sic face,
Plaut. Most. 5, 2, 8:
sic faciendum est,
Cic. Att. 4, 6, 2.—
5.
Predicatively with esse (appellari, videri, etc.), in the sense of talis:
sic vita hominum est (= talis),
Cic. Rosc. Am. 30, 84:
vir acerrimo ingenio—sic enim fuit,
id. Or. 5, 18:
familiaris noster—sic est enim,
id. Att. 1, 18, 6:
sic est vulgus,
id. Rosc. Com. 10, 20:
sic, Crito, est hic,
Ter. And. 5, 4, 16: sic sum;
si placeo, utere,
id. Phorm. 3, 2, 42:
sic sententiest,
Plaut. Trin. 3, 2, 90:
sic est (= sic res se habet),
that is so, Ter. Ad. 4, 5, 21:
qui sic sunt (i. e. vivunt) haud multum heredem juvant,
id. Hec. 3, 5, 10:
nunc hoc profecto sic est,
Plaut. Merc. 2, 1, 42:
sic est. Non muto sententiam,
Sen. Ep. 10; cf. Plaut. Mil. 2, 3, 35; id. Am. 2, 1, 60; id. Aul. 2, 4, 43; id. As. 5, 2, 12; id. Most. 4, 3, 40; Ter. And. 1, 1, 35; id. Eun. 3, 1, 18; id. Ad. 3, 3, 44; Cic. Lael. 1, 5; id. de Or. 1, 19, 86; id. Or. 14, 46.—
6.
Rarely as subject (mostly representing a subject-clause):
sic commodius esse arbitror quam manere hanc (sic = abire),
Ter. Phorm. 5, 3, 31:
si sic (= hoc) est factum, erus damno auctus est,
id. Heaut. 4, 1, 15: Pe. Quid? Concidit? Mi. Sic suspicio est (= eam concidisse), Plaut. Ep. 3, 4, 57:
mihi sic est usus (= sic agere),
Ter. Heaut. 1, 1, 28:
sic opus est (= hoc facere),
Ov. M. 1, 279; 2, 785.—
B.
To express relations other than manner (rare).
1.
Of consequence; un der these circumstances, accordingly, hence:
sic Numitori ad supplicium Remus deditur,
Liv. 1, 5, 4:
sic et habet quod uterque eorum habuit, et explevit quod utrique defuit,
Cic. Brut. 42, 154:
sic victam legem esse, nisi caveant,
Liv. 4, 11, 5:
suavis mihi ructus est. Sic sine modo,
Plaut. Ps. 5, 2, 17. —
2.
Of condition; on this condition, if this be done, etc.:
reliquas illius anni pestes recordamini, sic enim facillime perspicietis, etc.,
Cic. Sest. 25, 55: displiceas aliis;
sic ego tutus ero (sic = si displicebis),
Tib. 4, 13, 6:
Scironis media sic licet ire via (sic = si amantes eunt),
Prop. 4, 15 (3, 16), 12:
sic demum lucos Stygios Aspicies (= non aspicies, nisi hoc facies),
Verg. A. 6, 154 (for sic as antecedent of si, v. infra, IV. 5).—
3.
Of intensity:
non latuit scintilla ingenii: sic erat in omni sermone sollers (= tam sollers erat ut non lateret ingenium),
Cic. Rep. 2, 21, 37; cf. infra, IV. 4.
II.
Referring to a subsequent sentence, thus, as follows, in the following manner (= hoc modo, hoc pacto, hujusmodi, ad hunc modum):
ingressus est sic loqui Scipio: Catonis hoc senis est, etc.,
Cic. Rep. 2, 1, 1 (cf.:
tum Varro ita exorsus est,
id. Ac. 1, 4, 15): hunc inter pugnas Servilius sic compellat, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 256 Vahl.):
puero sic dicit pater: Noster esto,
Plaut. Bacch. 3, 3, 38:
sic faciam: adsimulabo quasi quam culpam in sese admiserint,
id. Stich. 1, 2, 27 dub.:
salem candidum sic facito: amphoram puram impleto, etc.,
Cato, R. R. 88: sic enim dixisti:
Vidi ego tuam lacrimulam,
Cic. Planc. 31, 76:
res autem se sic habet: composite et apte sine sententiis dicere insania est,
the truth is this, id. Or. 71, 236:
sic loquere, sic vive: vide, ne te ulla res deprimat,
Sen. Ep. 10, 4; cf. id. ib. 10, 1; Cato, R. R. 77 sqq.; Plaut. Poen. 1, 2, 177; Ter. Phorm. prol. 13; Auct. Her. 4, 6, 9; 4, 21, 29; 4, 4, 30; Cic. [p. 1691] Inv. 1, 39, 71; id. Or. 1, 45, 198; 2, 40, 167; 2, 40, 172; id. Att. 2, 22, 1; 5, 1, 3; 6, 1, 3; Verg. A. 1, 521.—
2.
Esp., with ellipsis of predicate:
ego sic: diem statuo, etc. (sc. ago),
Cic. Att. 6, 1, 16.—Sometimes sic introduces detached words: sic loqui nosse, judicasse vetant, novisse jubent et judicavisse (= they forbid to say nosse, etc.), Cic. Or. 47, 157.—
3.
For instance (= hoc modo, hoc pacto, ut hoc, verbi gratia, ut si; cf. Cic. Inv. 1, 49, 91 sq. infra):
disjunctum est, cum unumquodque certo concluditur verbo,
Auct. Her. 4, 27, 37:
mala definitio est... cum aliquid non grave dicit, sic: Stultitia est immensa gloriae cupiditas,
Cic. Inv. 1, 49, 91.
III.
As a local demonstrative, thus, so, etc. (deiktikôs; colloq.;
mostly comice): ne hunc ornatum vos meum admiremini, quod ego processi sic cum servili schema,
as you see me now, Plaut. Am. prol. 117:
sed amictus sic hac ludibundus incessi,
id. Ps. 5, 1, 31:
nec sic per totam infamis traducerer urbem,
Prop. 2, 24 (3, 18), 7:
sic ad me, miserande, redis?
Ov. M. 11, 728; cf. Plaut. Ps. 5, 2, 4.—So accompanied with a corresponding gesture:
Quid tu igitur sic hoc digitulis duobus sumebas primoribus?
Plaut. Bacch. 4, 4, 25: Pe. Quid si curram? Tr. Censeo. Pe. An sic potius placide? (the speaker imitating the motion), id. Rud. 4, 8, 10:
non licet te sic placidule bellam belle tangere?
id. ib. 2, 4, 12:
quod non omnia sic poterant conjuncta manere,
Lucr. 5, 441.—
Here belong the phrases sic dedero, sic dabo, sic datur, expressing a threat of revenge, or satisfaction at another's misfortune: sic dedero! aere militari tetigero lenunculum,
I will give it to him, Plaut. Poen. 5, 5, 6; id. As. 2, 4, 33:
sic dabo!
Ter. Phorm. 5, 9, 38:
doletne? hem, sic datur si quis erum servos spernit,
Plaut. Ps. 1, 2, 21:
sic furi datur,
id. Stich. 5, 5, 25; so id. Men. 4, 2, 46.—Referring to an act just performed by the speaker:
sic deinde quicunque alius transiliet moenia mea (= sic pereat, quicunque deinde, etc.),
Liv. 1, 7, 2:
sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,
so will every one fare who, id. 1, 26, 5:
sic... Cetera sit fortis castrorum turba tuorum (= sic ut interfeci te),
Ov. M. 12, 285.—So with a comp.-clause expressed:
sic stratas legiones Latinorum dabo, quemadmodum legatum jacentem videtis,
Liv. 8, 6, 6; cf. id. 1, 24, 8 (v. IV. 1. infra).
IV.
As correlative, with, 1. A comparative clause (sic far more frequent than ita); 2. A contrasted clause, mostly with ut; 3. A modal clause, with ut (ita more freq. than sic); 4. A clause expressing intensity, introduced by ut; 5. A conditional clause (rare; ita more freq.); 6. With a reason, introduced by quia (ante-class. and very rare); 7. With an inf. clause; 8. With ut, expressing purpose or result.
1.
With comp. clauses, usu. introduced by ut, but also by quemadmodum (very freq.), sicut, velut, tamquam, quasi, quomodo, quam (rare and poet.), ceu (rare; poet. and post-class.), quantus (rare and poet.), qualis (ante-class. and rare).
(α).
With ut:
ut cibi satietas subamara aliqua re relevatur, sic animus defessus audiendi admiratione redintegratur,
Cic. Inv. 1, 17, 25:
ut non omnem frugem, neque arborem in omni agro reperire possis, sic non omne facinus in omni vita nascitur,
id. Rosc. Am. 27, 75:
ex suo regno sic Mithridates profugit ut ex eodem Ponto Medea quondam profugisse dicitur,
id. Imp. Pomp. 9, 22:
ut tu nunc de Coriolano, sic Clitarchus de Themistocle finxit,
id. Brut. 11, 42:
sic moneo ut filium, sic faveo ut mihi, sic hortor ut et pro patria et amicissimum,
id. Fam. 10, 5, 3:
ut vita, sic oratione durus fuit,
id. Brut. 31, 117:
de Lentulo sic fero ut debeo,
id. Att. 4, 6, 1:
sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40; Cic. Inv. 2, 8, 28; id. Div. 2, 30, 93; id. de Or. 1, 33, 153; 3, 51, 198; Liv. 1, 47, 2; 2, 52, 7; Ov. M. 1, 495; 1, 539; 2, 165 et saep.—So in the formula ut quisque... sic (more freq. ita), rendered by according as, or the more... the...:
ut quisque rem accurat suam, sic ei procedunt postprincipia denique,
Plaut. Pers. 4, 1, 3:
ut quaeque res est tur pissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
Cic. Caecin. 2, 7; v. Fischer, Gr. II. p. 751.—
(β).
With quemadmodum: quemadmodum tibicen sine tibiis canere, sic orator, nisi multitudine audiente, eloquens esse non potest, Cic. Or. 2, 83, 338:
quemadmodum se tribuni gessissent in prohibendo dilectu, sic patres in lege prohibenda gerebant,
Liv. 3, 11, 3:
sic vestras hallucinationes fero, quemadmodum Juppiter ineptias poetarum,
Sen. Vit. Beat. 26, 6; cf. Cic. Inv. 1, 23, 33; 2, 8, 28; 2, 27, 82; id. Or. 3, 52, 200; id. Lael. 4, 16; id. Rosc. Com. 1, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 5; Liv. 2, 13, 8; 5, 3, 8; Sen. Ep. 5, 6 (bis); id. Clem. 1, 3, 5; id. Vit. Beat. 23, 4.—
(γ).
With sicut:
tecum simul, sicut ego pro multis, sic ille pro Appio dixit,
Cic. Brut. 64, 230; 46, 112; id. Or. 2, 44, 186; id. Clu. 2; Caes. B. G. 6, 30; Liv. 4, 57, 11; 7, 13, 8; Sen. Vit. Beat. 9, 2.—
(δ).
With velut:
velut ipse in re trepida se sit tutatus, sic consulem loca tutiora castris cepisse,
Liv. 4, 41, 6; cf. Cic. Tusc. 1, 10, 20; Verg. A. 1, 148; Ov. M. 4, 375; 4, 705.—
(ε).
With tamquam:
tamquam litteris in cera, sic se ajebat imaginibus quae meminisse vellet, perscribere,
Cic. Or. 2, 88, 360:
quid autem ego sic adhuc egi, tamquam integra sit causa patriciorum?
Liv. 10, 8:
sic Ephesi fui, tamquam domi meae,
Cic. Fam. 13, 69, 1; cf. id. Or. 2, 42, 180; id. Brut. 18, 71; 58, 213; 66, 235; 74, 258; id. Q. Fr. 1, 1, 16; 2, 14, 1; id. Prov. Cons. 12, 31; Sen. Ep. 101, 7.—
(ζ).
With quasi:
hujus innocentiae sic in hac calamitosa fama, quasi in aliqua perniciosissima flamma subvenire,
Cic. Clu. 1, 4:
ea sic observabo quasi intercalatum non sit,
id. Att. 6, 1, 12:
Quid tu me sic salutas quasi dudum non videris?
Plaut. Am. 2, 2, 51; cf. Cic. Or. 2, 11, 47; id. Inv. 1, 3, 4; id. Sen. 8, 26:
ego sic vivam quasi sciam, etc.,
Sen. Vit. Beat. 20, 3.—
(η).
With quomodo:
quomodo nomen in militiam non daret debilis, sic ad iter quod inhabile sciat, non accedet,
Sen. Ot. Sap. 3 (30), 4:
sic demus quomodo vellemus accipere,
id. Ben. 2, 1, 1; id. Ep. 9, 17; id. Ot. Sap. 6, 2 (32 med.); Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4.—
(θ).
With ceu:
ceu cetera nusquam Bella forent... sic Martem indomitum Cernimus,
Verg. A. 2, 438.—
(ι).
With quam:
non sic incerto mutantur flamine Syrtes, quam cito feminea non constat foedus in ira,
Prop. 2, 9, 33; Claud. IV. Cons. Hon. 281.—
(κ).
With quantus:
nec sic errore laetatus Ulixes... nec sic Electra... quanta ego collegi gaudia,
Prop. 2, 14 (3, 6), 5 sqq.—
(λ).
With qualis:
imo sic condignum donum quali'st quoi dono datum est,
Plaut. Am. 1, 3, 40.—
(μ).
Without a correlative particle, in an independent sentence:
Quis potione uti aut cibo dulci diutius potest? sic omnibus in rebus voluptatibus maximis fastidium finitimum est (= ut nemo cibo dulci uti diutius potest, sic, etc.),
Cic. Or. 3, 25, 100; cf. id. ib. 19, 63.—
2.
In contrasted clauses, mostly with ut, which may generally be rendered while: ut ad bella suscipienda Gallorum acer ac promptus est animus, sic mollis ad calamitates perferendas mens eorum est (almost = etsi ad bella suscipienda... tamen mollis est, etc., while, etc.), Caes. B. G. 3, 19: a ceteris oblectationibus ut deseror, sic litteris sustentor et recreor, while I am deserted, I am sustained, etc., Cic. Att. 4, 10, 1; cf. id. Rosc. Am. 18, 55; id. Fam. 10, 20, 2; Liv. 4, 57, 11; Ov. M. 4, 131; 11, 76.—So freq. two members of the same sentence are coordinated by ut... sic (ita) with almost the same force as a co-ordination by cum... tum, or by sed:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen respondit (= vere fortasse, sed parum utiliter),
Liv. 4, 6, 2:
ut nondum satis claram victoriam, sic prosperae spei pugnam imber diremit,
id. 6, 32, 6:
(forma erat) ut non cygnorum, sic albis proxima cygnis,
Ov. M. 14, 509; cf. Liv. 1, 27, 2; 5, 38, 2; 6, 6, 10; Ov. M. 1, 370.—In this use etiam or quoque is sometimes joined with sic (never by Cic. with ita):
nostri sensus, ut in pace semper, sic tum etiam in bello congruebant (= cum... tum),
Cic. Marcell. 6, 16:
ut sunt, sic etiam nominantur senes,
id. Sen. 6, 20:
utinam ut culpam, sic etiam suspitionem vitare potuisses,
id. Phil. 1, 13, 33:
ut superiorum aetatum studia occidunt, sic occidunt etiam senectutis,
id. Sen. 20, 76:
ut voce, sic etiam oratione,
id. Or. 25, 85; id. Top. 15, 59; id. Leg. 2, 25, 62; id. Lael. 5, 19.—More rarely with quem ad modum, quomodo:
ut, quem ad modum est, sic etiam appelletur tyrannus,
Cic. Att. 10, 4, 2:
quo modo ad bene vivendum, sic etiam ad beate,
id. Tusc. 3, 17, 37. —
3.
With a clause of manner introduced by ut = so that:
sic fuimus semper comparati ut hominum sermonibus quasi in aliquod judicium vocaremur,
Cic. Or. 3, 9, 32:
eam sic audio ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,
id. ib. 3, 12, 45:
sic agam vobiscum ut aliquid de vestris vitiis audiatis,
id. ib. 3, 12, 46:
omnia sic suppetunt ut ei nullam deesse virtutem oratoris putem,
id. Brut. 71, 250:
omnis pars orationis esse debet laudabilis, sic ut verbum nullum excidat,
id. Or. 36, 125:
sic tecum agam ut vel respondendi vel interpellandi potestatem faciam,
id. Rosc. Am. 27, 73:
nec vero sic erat umquam non paratus Milo contra illum ut non satis fere esset paratus,
id. Mil. 21, 56:
sic eum eo de re publica disputavit ut sentiret sibi cum viro forti esse pugnandum,
id. Fam. 5, 2, 8; cf. Plaut. As. 2, 4, 49; id. Mil. 2, 2, 82; Cic. de Or. 1, 57, 245; 2, 1, 3; 2, 6, 23; id. Brut. 22, 88; 40, 148; id. Sest. 40, 87; id. Planc. 10, 25; id. Fam. 5, 15, 4; Caes. B. G. 2, 32; 5, 17; id. B. C. 3, 56; Prop. 1, 21, 5.—Sometimes the correlative clause is restrictive, and sic = but so, yet so, only so:
mihi sic placuit ut cetera Antisthenis, hominis acuti magis quam eruditi,
Cic. Att. 12, 38, 4:
sic conveniet reprehendi, ut demonstretur etc.,
id. Inv. 1, 46, 86; id. Brut. 79, 274; id. Marcell. 11, 34; id. Att. 13, 3, 1 (ita is more freq. in this sense).—
4.
With a clause expressing intensity (so both with adjj. and verbs; but far less freq. than ita, tam, adeo), to such a degree, so, so far, etc.:
sic ego illum in timorem dabo, ipse sese ut neget esse eum qui siet,
Plaut. Ps. 4, 1, 20 sq.:
conficior lacrimis sic ut ferre non possim,
Cic. Fam. 14, 4, 1:
sic rem fuisse apertam ut judicium fieri nihil attinuerit,
id. Inv. 2, 28, 84:
cujus responso judices sic exarserunt ut capitis hominem innocentissimum condemnarent,
id. Or. 1, 54, 233; cf. id. ib. 3, 8, 29; id. Brut. 88, 302; id. Or. 53, 177; 55, 184; id. Rep. 2, 21, 37; 3, 9, 15; id. Lael. 1, 4; id. Planc. 8, 21; id. Verr. 1, 36, 91; id. Balb. 5, 13; id. Att. 1, 8, 2; 1, 16, 1; Caes. B. G. 6, 41; Hor. S. 2, 3, 1.—
5.
Rarely conditional clauses have the antecedent sic.
a.
Poet. and in post-Aug. prose, to represent the result of the condition as sure:
sic invidiam effugies, si te non ingesseris oculis, si bona tua non jactaveris, si scieris in sinu gaudere,
Sen. Ep. 105, 3:
sic hodie veniet si qua negavit heri,
Prop. 2, 14 (3, 6), 20.—
b.
Denoting with the proviso that, but only if (usu. ita):
decreverunt ut cum populus regem jussisset, id sic ratum esset si patres auctores fuissent,
that the choice should be valid, but only if the Senate should ratify it, Liv. 1, 17, 9:
sic ignovisse putato Me tibi si cenes hodie mecum,
Hor. Ep. 1, 7, 69.—
6.
Sic quia = idcirco quia (very rare): Th. Quid vos? Insanin' estis? Tr. Quidum? Th. Sic quia foris ambulatis, Plaut. Most. 2, 2, 20.—
7.
With inf. clause (freq.):
sic igitur sentio, naturam primum atque ingenium ad dicendum vim afferre maximam,
Cic. Or. 1, 25, 113:
sic a majoribus nostris accepimus, praetorem quaestori suo parentis loco esse oportere,
id. Div. in Caecil. 19, 61:
ego sic existimo, in summo imperatore quattuor res inesse oportere,
id. Imp. Pomp. 10, 38; cf. Ter. Hec. 5, 4, 5; Cic. Inv. 2, 55, 167; id. de Or. 1, 20, 93; 2, 28, 122; id. Brut. 36, 138; 41, 152; id. Div. in Caecil. 3, 10; id. Verr. 1, 7, 20; Liv. 5, 15, 11.—Esp., after sic habeto (habe, habeas) = scito (only Ciceron.):
sic habeto, in eum statum tuum reditum incidere ut, etc.,
Cic. Fam. 2, 3, 1; so id. ib. 1, 7, 3; 2, 6, 5; 2, 10, 1; 7, 18, 1; 9, 16, 2; id. Att. 2, 25, 1; 5, 1, 5; 5, 20, 1 et saep.—
8.
With ut, expressing purpose or result:
nunc sic faciam, sic consilium est, ad erum ut veniam docte atque astu,
Plaut. Rud. 4, 2, 23:
ab Ariobarzane sic contendi ut talenta, quae mihi pollicebatur, illi daret,
Cic. Att. 6, 1, 3:
sic accidit ut ex tanto navium numero nulla omnino navis... desideraretur,
Caes. B. G. 5, 23; cf. Cato, R. R. 1, 1; Cic. Att. 8, 1, 4; id. Or. 2, 67, 271.
V.
Idiomatic usages of sic.
1.
In a wish, expressed as a conclusion after an imperative ( poet.):
parce: sic bene sub tenera parva quiescat humo (= si parces, bene quiescat),
Tib. 2, 6, 30:
annue: sic tibi sint intonsi, Phoebe, capilli,
id. 2, 5, 121:
pone, precor, fastus... Sic tibi nec vernum nascentia frigus adurat Poma, nec excutiant rapidi florentia venti,
Ov. M. 14, 762: dic [p. 1692] mihi de nostra quae sentis vera puella:
Sic tibi sint dominae, Lygdame, dempta juga,
Prop. 4, 5, 1; Tib. 2, 6, 30.—The imperative may follow the clause with sic:
sic tua Cyrneas fugiant examina taxos... Incipe (sc. cantare) si quid habes (= si incipies cantare, opto tibi ut tua examina, etc.),
Verg. E. 9, 30:
sic tibi (Arethusa) Doris amara suam non intermisceat undam: Incipe (= si incipies, opto tibi ut Doris, etc.),
id. ib. 10, 4:
sic mare compositum, sic sit tibi piscis in unda Credulus... Dic ubi sit,
Ov. M. 8, 857; Sen. Troad. 702; cf.:
sic te Diva potens Cypri... Ventorumque regat pater, Navis... Reddas incolumem Vergilium (= si tu, navis, reddes Vergilium, prosperum precor tibi cursum),
Hor. C. 1, 3, 1; cf.
also: sic venias hodierne: tibi dem turis honores (=si venies, tibi dem),
Tib. 1, 7, 53; cf. Ov. H. 3, 135; 4, 148.—
2.
Sic (like ita) with ut in strong asseveration ( poet.):
sic me di amabunt, ut me tuarum miseritum'st fortunarum (= by the love of the gods, I pity, etc.),
Ter. Heaut. 3, 1, 54:
Diespiter me sic amabit ut ego hanc familiam interire cupio,
Plaut. Poen. 4, 2, 47:
sic has deus aequoris artes Adjuvet, ut nemo jamdudum littore in isto constitit,
Ov. M. 8, 866:
sic mihi te referas levis, ut non altera nostro limine intulit ulla pedes,
Prop. 1, 18, 11; cf. id. 3, 15 (4, 14), 1; cf.:
vera cano, sic usque sacras innoxia laurus vescar,
Tib. 2, 5, 63.—
3.
In a demonstrative temporal force, like the Gr. houtôs, so, as the matter stands now, as it now is, as it then was, etc.
(α).
In gen.:
e Graecis cavendae sunt quaedam familiaritates, praeter hominum perpaucorum, si qui sunt vetere Graecia digni. Sic vero fallaces sunt permulti et leves,
but as things now stand, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:
at sic citius qui te expedias his aerumnis reperias,
Ter. Hec. 3, 1, 8: Pe. Pol tibi istuc credo nomen actutum fore. Tr. Dum interea sic sit, istuc actutum sino, provided it be as it is, Plaut. Most. 1, 1, 71:
quotiens hoc tibi ego interdixi, meam ne sic volgo pollicitarere operam,
thus, as you are doing now, id. Mil. 4, 2, 65:
si utrumvis tibi visus essem, Non sic ludibrio tuis factis habitus essem,
Ter. Hec. 4, 1, 11:
non sic nudos in flumen deicere (voluerunt),
naked, as they are, Cic. Rosc. Am. 26, 71:
sub alta platano... jacentes sic temere,
Hor. C. 2, 11, 14.—Esp., with sine and abl.:
me germanam meam sororem tibi sic sine dote dedisse,
so as she is, without a dowry, Plaut. Trin. 3, 2, 65:
sic sine malo,
id. Rud. 3, 5, 2:
at operam perire meam sic... perpeti nequeo,
without result, id. Trin. 3, 2, 34 Ritschl, Fleck. (Brix omits sic): nec sic de nihilo fulminis ira cadit (= without cause), Prop. 2, 16 (3, 8), 52: mirabar hoc si sic abiret, so, i. e. without trouble, Ter. And. 1, 2, 4:
hoc non poterit sic abire,
Cic. Fin. 5, 3, 7; so,
sic abire,
id. Att. 14, 1, 1; Cat. 14, 16; Plaut. Men. 5, 7, 39. —Hence,
(β).
With imperatives, esp. with sine: Quid ego hoc faciam postea? sic sine eumpse, just let him alone, i. e. leave him as he is, Plaut. Most. 1, 4, 32:
si non vult (numerare), sic sine adstet,
id. As. 2, 4, 54:
sine fores sic, abi,
let the door alone, id. Men. 2, 3, 1; so id. Cas. 3, 6, 36; id. Ps. 1, 5, 62.—
(γ).
Pregn., implying a concession (= kai houtôs), even as it is now, even without doing so, in spite of it:
nolo bis iterare, sat sic longae fiunt fabulae,
narratives are long enough anyhow, as they are, without saying them twice over, Plaut. Ps. 1, 3, 154:
sed sic quoque erat tamen Acis,
even as it was, in spite of what has been said, Ov. M. 13, 896; so,
sic quoque fallebat,
id. ib. 1, 698:
sed sic me et libertatis fructu privas et diligentiae,
anyhow, not taking into account what is mentioned, Cic. Fam. 5, 20, 4: exhibeas molestiam si quid debeam, qui nunc sic tam es molestus, who art so troublesome even as it is, i. e. without my owing you any thing, Plaut. Pers. 2, 44:
sic quoque parte plebis affecta, fides tamen publica potior senatui fuit,
Liv. 7, 27; cf. Ov. F. 2, 642; Suet. Aug. 78.—
4.
Ellipt., referring to something in the mind of the speaker:
Quod si hoc nunc sic incipiam? Nihil est. Quod si sic? Tantumdem egero. At sic opinor? Non potest,
Ter. Heaut. 4, 2, 8: illa quae aliis sic, aliis secus videntur, to some in one way, to others in another (= aliis aliter), Cic. Leg. 1, 17, 47: Quid vini absumpsit! Sic hoc dicens, asperum hoc est, aliud lenius, = this wine is so (the speaker not saying what he thinks of it), Ter. Heaut. 3, 1, 49: deinde quod illa (quae ego dixi) sive faceta sunt, sive sic, fiunt narrante te venustissima, or so, i. e. or otherwise, Cic. Fam. 15, 21, 2:
monitorem non desiderabit qui dicat, Sic incede, sic cena... sic amico utere, sic cive, sic socio,
Sen. Ep. 114.—
5.
In answers, yes = the French, Italian, and Spanish si (ante - class. and rare): Ph. Phaniam relictam ais? Ge. Sic, Ter. Phorm. 2, 2, 2: De. Illa maneat? Ch. Sic, id. ib. 5, 3, 30: Ch. Sicine est sententia? Me. Sic, id. Heaut. 1, 1, 114.

Lewis & Short latin dictionary > sic
95 sice

sīc (old form sīce, Plaut. Rud. 2, 4, 12; also seic, C. I. L. 818), adv. [for si - ce; si, locat. form of pron. stem sa- = Gr. ho, ha, or hê, and demonstr. -ce; v. Corss. Ausspr. 1, 777], so, thus, in this or that manner, in such a manner, in the same way or manner, in like manner, likewise, to this or that extent or degree, to such a degree, in this or that state or condition, in such a condition (syn. ita); sic refers, I. To a previous fact, description, or assumption.—II. To a subsequent independent sentence, = thus, as follows. —III. As a local demonstrative (deiktikôs), referring to something done or pointed out by the speaker, = thus, as I do it; thus, as you see, etc.—IV. As a correlative, preceding or following clauses introduced by conjunctions. —V. In certain idiomatic connections.
I.
Referring to something said before, = hoc modo: sic ille annus duo firmamenta rei publicae evertit, so, i. e. in the manner mentioned, Cic. Att. 1, 18, 3:
sic et nata et progressa eloquentia videtur,
id. Inv. 1, 2, 3:
facinus indignum Sic circumiri,
Ter. Phorm. 4, 3, 9:
sic deinceps omne opus contexitur,
Caes. B. G. 7, 23:
arare mavelim quam sic amare,
Plaut. Merc. 2, 3, 21:
sic se res habet,
Cic. Brut. 18, 71:
sic regii constiterant,
Liv. 42, 58:
sic res Romana in antiquum statum rediit,
id. 3, 9, 1:
sic ad Alpes perventum est,
Tac. H. 1, 84; cf. Enn. Ann. 1, 104; Plaut. Ep. 3, 4, 88; Ter. Ad. 5, 2, 11; Cic. Inv. 1, 46, 86; 2, 32, 100; id. de Or. 1, 32, 146; 2, 49, 201; 3, 29, 117; id. Brut. 40, 149; id. Rep. 2, 14, 27; 2, 20, 35; id. Lael. 9, 32; Liv. 4, 11, 5; 6, 17, 1; Caes. B. G. 3, 19; 6, 30; 7, 62.—Often sic does not qualify the main predicate, but a participle or adjective referring to it:
sic igitur instructus veniat ad causas,
Cic. Or. 34, 121:
cum sic affectos dimisisset,
Liv. 21, 43, 1:
sic omnibus copiis fusis se in castra recipiunt,
Caes. B. G. 3, 6:
sic milites consolatus eodem die reducit in castra,
id. ib. 7, 19; cf. id. ib. 7, 62; Ov. M. 1, 32.—
2.
In a parenthet. clause (= ita):
quae, ut sic dicam, ad corpus pertinent civitatis,
so to speak, Cic. Inv. 2, 56, 168:
commentabar declamitans—sic enim nunc loquuntur,
id. Brut. 90, 310; cf. id. Att. 12, 39, 2; id. Lael. 11, 39; Liv. 7, 31; Ov. M. 4, 660; 13, 597; 13, 866.—
3.
Referring not to the predicate, but to some intermediate term understood (= ita; cf.
Engl. so): sic provolant duo Fabii (= sic loquentes),
Liv. 2, 46, 7:
sic enim nostrae rationes postulabant (sic = ut sic agerem),
Cic. Att. 4, 2, 6:
tibi enim ipsi sic video placere (sic = sic faciendo),
id. ib. 4, 6, 2:
sic enim concedis mihi proximis litteris (= ut sic agam),
id. ib. 5, 20, 1:
sic enim statuerat (= hoc faciendum esse),
id. Phil. 5, 7, 208:
Quid igitur? Non sic oportet? Equidem censeo sic (sic = hoc fieri),
id. Fam. 16, 18, 1:
sic soleo (i. e. bona consilia reddere),
Ter. Ad. 5, 7, 25:
sic soleo amicos (i. e. beare),
id. Eun. 2, 2, 48:
sic memini tamen (= hoc ita esse),
Plaut. Mil. 1, 1, 48:
haec sic audivi (= ita esse),
id. Ep. 3, 1, 79:
sic prorsus existimo (= hoc ita esse),
Cic. Brut. 33, 125:
quoniam sic cogitis ipsi (= hoc facere),
Ov. M. 5, 178.—
4.
As completing object, = hoc:
iis litteris respondebo: sic enim postulas (= hoc postulas),
Cic. Att. 6, 1, 1:
hic adsiste. Sic volo (= hoc volo, or hoc te facere volo),
Ter. Ad. 2, 1, 15:
sic fata jubent (= hoc jubent, or hoc facere jubent),
Ov. M. 15, 584:
hic apud nos hodie cenes. Sic face,
Plaut. Most. 5, 2, 8:
sic faciendum est,
Cic. Att. 4, 6, 2.—
5.
Predicatively with esse (appellari, videri, etc.), in the sense of talis:
sic vita hominum est (= talis),
Cic. Rosc. Am. 30, 84:
vir acerrimo ingenio—sic enim fuit,
id. Or. 5, 18:
familiaris noster—sic est enim,
id. Att. 1, 18, 6:
sic est vulgus,
id. Rosc. Com. 10, 20:
sic, Crito, est hic,
Ter. And. 5, 4, 16: sic sum;
si placeo, utere,
id. Phorm. 3, 2, 42:
sic sententiest,
Plaut. Trin. 3, 2, 90:
sic est (= sic res se habet),
that is so, Ter. Ad. 4, 5, 21:
qui sic sunt (i. e. vivunt) haud multum heredem juvant,
id. Hec. 3, 5, 10:
nunc hoc profecto sic est,
Plaut. Merc. 2, 1, 42:
sic est. Non muto sententiam,
Sen. Ep. 10; cf. Plaut. Mil. 2, 3, 35; id. Am. 2, 1, 60; id. Aul. 2, 4, 43; id. As. 5, 2, 12; id. Most. 4, 3, 40; Ter. And. 1, 1, 35; id. Eun. 3, 1, 18; id. Ad. 3, 3, 44; Cic. Lael. 1, 5; id. de Or. 1, 19, 86; id. Or. 14, 46.—
6.
Rarely as subject (mostly representing a subject-clause):
sic commodius esse arbitror quam manere hanc (sic = abire),
Ter. Phorm. 5, 3, 31:
si sic (= hoc) est factum, erus damno auctus est,
id. Heaut. 4, 1, 15: Pe. Quid? Concidit? Mi. Sic suspicio est (= eam concidisse), Plaut. Ep. 3, 4, 57:
mihi sic est usus (= sic agere),
Ter. Heaut. 1, 1, 28:
sic opus est (= hoc facere),
Ov. M. 1, 279; 2, 785.—
B.
To express relations other than manner (rare).
1.
Of consequence; un der these circumstances, accordingly, hence:
sic Numitori ad supplicium Remus deditur,
Liv. 1, 5, 4:
sic et habet quod uterque eorum habuit, et explevit quod utrique defuit,
Cic. Brut. 42, 154:
sic victam legem esse, nisi caveant,
Liv. 4, 11, 5:
suavis mihi ructus est. Sic sine modo,
Plaut. Ps. 5, 2, 17. —
2.
Of condition; on this condition, if this be done, etc.:
reliquas illius anni pestes recordamini, sic enim facillime perspicietis, etc.,
Cic. Sest. 25, 55: displiceas aliis;
sic ego tutus ero (sic = si displicebis),
Tib. 4, 13, 6:
Scironis media sic licet ire via (sic = si amantes eunt),
Prop. 4, 15 (3, 16), 12:
sic demum lucos Stygios Aspicies (= non aspicies, nisi hoc facies),
Verg. A. 6, 154 (for sic as antecedent of si, v. infra, IV. 5).—
3.
Of intensity:
non latuit scintilla ingenii: sic erat in omni sermone sollers (= tam sollers erat ut non lateret ingenium),
Cic. Rep. 2, 21, 37; cf. infra, IV. 4.
II.
Referring to a subsequent sentence, thus, as follows, in the following manner (= hoc modo, hoc pacto, hujusmodi, ad hunc modum):
ingressus est sic loqui Scipio: Catonis hoc senis est, etc.,
Cic. Rep. 2, 1, 1 (cf.:
tum Varro ita exorsus est,
id. Ac. 1, 4, 15): hunc inter pugnas Servilius sic compellat, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 256 Vahl.):
puero sic dicit pater: Noster esto,
Plaut. Bacch. 3, 3, 38:
sic faciam: adsimulabo quasi quam culpam in sese admiserint,
id. Stich. 1, 2, 27 dub.:
salem candidum sic facito: amphoram puram impleto, etc.,
Cato, R. R. 88: sic enim dixisti:
Vidi ego tuam lacrimulam,
Cic. Planc. 31, 76:
res autem se sic habet: composite et apte sine sententiis dicere insania est,
the truth is this, id. Or. 71, 236:
sic loquere, sic vive: vide, ne te ulla res deprimat,
Sen. Ep. 10, 4; cf. id. ib. 10, 1; Cato, R. R. 77 sqq.; Plaut. Poen. 1, 2, 177; Ter. Phorm. prol. 13; Auct. Her. 4, 6, 9; 4, 21, 29; 4, 4, 30; Cic. [p. 1691] Inv. 1, 39, 71; id. Or. 1, 45, 198; 2, 40, 167; 2, 40, 172; id. Att. 2, 22, 1; 5, 1, 3; 6, 1, 3; Verg. A. 1, 521.—
2.
Esp., with ellipsis of predicate:
ego sic: diem statuo, etc. (sc. ago),
Cic. Att. 6, 1, 16.—Sometimes sic introduces detached words: sic loqui nosse, judicasse vetant, novisse jubent et judicavisse (= they forbid to say nosse, etc.), Cic. Or. 47, 157.—
3.
For instance (= hoc modo, hoc pacto, ut hoc, verbi gratia, ut si; cf. Cic. Inv. 1, 49, 91 sq. infra):
disjunctum est, cum unumquodque certo concluditur verbo,
Auct. Her. 4, 27, 37:
mala definitio est... cum aliquid non grave dicit, sic: Stultitia est immensa gloriae cupiditas,
Cic. Inv. 1, 49, 91.
III.
As a local demonstrative, thus, so, etc. (deiktikôs; colloq.;
mostly comice): ne hunc ornatum vos meum admiremini, quod ego processi sic cum servili schema,
as you see me now, Plaut. Am. prol. 117:
sed amictus sic hac ludibundus incessi,
id. Ps. 5, 1, 31:
nec sic per totam infamis traducerer urbem,
Prop. 2, 24 (3, 18), 7:
sic ad me, miserande, redis?
Ov. M. 11, 728; cf. Plaut. Ps. 5, 2, 4.—So accompanied with a corresponding gesture:
Quid tu igitur sic hoc digitulis duobus sumebas primoribus?
Plaut. Bacch. 4, 4, 25: Pe. Quid si curram? Tr. Censeo. Pe. An sic potius placide? (the speaker imitating the motion), id. Rud. 4, 8, 10:
non licet te sic placidule bellam belle tangere?
id. ib. 2, 4, 12:
quod non omnia sic poterant conjuncta manere,
Lucr. 5, 441.—
Here belong the phrases sic dedero, sic dabo, sic datur, expressing a threat of revenge, or satisfaction at another's misfortune: sic dedero! aere militari tetigero lenunculum,
I will give it to him, Plaut. Poen. 5, 5, 6; id. As. 2, 4, 33:
sic dabo!
Ter. Phorm. 5, 9, 38:
doletne? hem, sic datur si quis erum servos spernit,
Plaut. Ps. 1, 2, 21:
sic furi datur,
id. Stich. 5, 5, 25; so id. Men. 4, 2, 46.—Referring to an act just performed by the speaker:
sic deinde quicunque alius transiliet moenia mea (= sic pereat, quicunque deinde, etc.),
Liv. 1, 7, 2:
sic eat quaecunque Romana lugebit hostem,
so will every one fare who, id. 1, 26, 5:
sic... Cetera sit fortis castrorum turba tuorum (= sic ut interfeci te),
Ov. M. 12, 285.—So with a comp.-clause expressed:
sic stratas legiones Latinorum dabo, quemadmodum legatum jacentem videtis,
Liv. 8, 6, 6; cf. id. 1, 24, 8 (v. IV. 1. infra).
IV.
As correlative, with, 1. A comparative clause (sic far more frequent than ita); 2. A contrasted clause, mostly with ut; 3. A modal clause, with ut (ita more freq. than sic); 4. A clause expressing intensity, introduced by ut; 5. A conditional clause (rare; ita more freq.); 6. With a reason, introduced by quia (ante-class. and very rare); 7. With an inf. clause; 8. With ut, expressing purpose or result.
1.
With comp. clauses, usu. introduced by ut, but also by quemadmodum (very freq.), sicut, velut, tamquam, quasi, quomodo, quam (rare and poet.), ceu (rare; poet. and post-class.), quantus (rare and poet.), qualis (ante-class. and rare).
(α).
With ut:
ut cibi satietas subamara aliqua re relevatur, sic animus defessus audiendi admiratione redintegratur,
Cic. Inv. 1, 17, 25:
ut non omnem frugem, neque arborem in omni agro reperire possis, sic non omne facinus in omni vita nascitur,
id. Rosc. Am. 27, 75:
ex suo regno sic Mithridates profugit ut ex eodem Ponto Medea quondam profugisse dicitur,
id. Imp. Pomp. 9, 22:
ut tu nunc de Coriolano, sic Clitarchus de Themistocle finxit,
id. Brut. 11, 42:
sic moneo ut filium, sic faveo ut mihi, sic hortor ut et pro patria et amicissimum,
id. Fam. 10, 5, 3:
ut vita, sic oratione durus fuit,
id. Brut. 31, 117:
de Lentulo sic fero ut debeo,
id. Att. 4, 6, 1:
sic est ut narro tibi,
Plaut. Most. 4, 3, 40; Cic. Inv. 2, 8, 28; id. Div. 2, 30, 93; id. de Or. 1, 33, 153; 3, 51, 198; Liv. 1, 47, 2; 2, 52, 7; Ov. M. 1, 495; 1, 539; 2, 165 et saep.—So in the formula ut quisque... sic (more freq. ita), rendered by according as, or the more... the...:
ut quisque rem accurat suam, sic ei procedunt postprincipia denique,
Plaut. Pers. 4, 1, 3:
ut quaeque res est tur pissima, sic maxime et maturissime vindicanda est,
Cic. Caecin. 2, 7; v. Fischer, Gr. II. p. 751.—
(β).
With quemadmodum: quemadmodum tibicen sine tibiis canere, sic orator, nisi multitudine audiente, eloquens esse non potest, Cic. Or. 2, 83, 338:
quemadmodum se tribuni gessissent in prohibendo dilectu, sic patres in lege prohibenda gerebant,
Liv. 3, 11, 3:
sic vestras hallucinationes fero, quemadmodum Juppiter ineptias poetarum,
Sen. Vit. Beat. 26, 6; cf. Cic. Inv. 1, 23, 33; 2, 8, 28; 2, 27, 82; id. Or. 3, 52, 200; id. Lael. 4, 16; id. Rosc. Com. 1, 2; id. Q. Fr. 1, 1, 5; Liv. 2, 13, 8; 5, 3, 8; Sen. Ep. 5, 6 (bis); id. Clem. 1, 3, 5; id. Vit. Beat. 23, 4.—
(γ).
With sicut:
tecum simul, sicut ego pro multis, sic ille pro Appio dixit,
Cic. Brut. 64, 230; 46, 112; id. Or. 2, 44, 186; id. Clu. 2; Caes. B. G. 6, 30; Liv. 4, 57, 11; 7, 13, 8; Sen. Vit. Beat. 9, 2.—
(δ).
With velut:
velut ipse in re trepida se sit tutatus, sic consulem loca tutiora castris cepisse,
Liv. 4, 41, 6; cf. Cic. Tusc. 1, 10, 20; Verg. A. 1, 148; Ov. M. 4, 375; 4, 705.—
(ε).
With tamquam:
tamquam litteris in cera, sic se ajebat imaginibus quae meminisse vellet, perscribere,
Cic. Or. 2, 88, 360:
quid autem ego sic adhuc egi, tamquam integra sit causa patriciorum?
Liv. 10, 8:
sic Ephesi fui, tamquam domi meae,
Cic. Fam. 13, 69, 1; cf. id. Or. 2, 42, 180; id. Brut. 18, 71; 58, 213; 66, 235; 74, 258; id. Q. Fr. 1, 1, 16; 2, 14, 1; id. Prov. Cons. 12, 31; Sen. Ep. 101, 7.—
(ζ).
With quasi:
hujus innocentiae sic in hac calamitosa fama, quasi in aliqua perniciosissima flamma subvenire,
Cic. Clu. 1, 4:
ea sic observabo quasi intercalatum non sit,
id. Att. 6, 1, 12:
Quid tu me sic salutas quasi dudum non videris?
Plaut. Am. 2, 2, 51; cf. Cic. Or. 2, 11, 47; id. Inv. 1, 3, 4; id. Sen. 8, 26:
ego sic vivam quasi sciam, etc.,
Sen. Vit. Beat. 20, 3.—
(η).
With quomodo:
quomodo nomen in militiam non daret debilis, sic ad iter quod inhabile sciat, non accedet,
Sen. Ot. Sap. 3 (30), 4:
sic demus quomodo vellemus accipere,
id. Ben. 2, 1, 1; id. Ep. 9, 17; id. Ot. Sap. 6, 2 (32 med.); Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4.—
(θ).
With ceu:
ceu cetera nusquam Bella forent... sic Martem indomitum Cernimus,
Verg. A. 2, 438.—
(ι).
With quam:
non sic incerto mutantur flamine Syrtes, quam cito feminea non constat foedus in ira,
Prop. 2, 9, 33; Claud. IV. Cons. Hon. 281.—
(κ).
With quantus:
nec sic errore laetatus Ulixes... nec sic Electra... quanta ego collegi gaudia,
Prop. 2, 14 (3, 6), 5 sqq.—
(λ).
With qualis:
imo sic condignum donum quali'st quoi dono datum est,
Plaut. Am. 1, 3, 40.—
(μ).
Without a correlative particle, in an independent sentence:
Quis potione uti aut cibo dulci diutius potest? sic omnibus in rebus voluptatibus maximis fastidium finitimum est (= ut nemo cibo dulci uti diutius potest, sic, etc.),
Cic. Or. 3, 25, 100; cf. id. ib. 19, 63.—
2.
In contrasted clauses, mostly with ut, which may generally be rendered while: ut ad bella suscipienda Gallorum acer ac promptus est animus, sic mollis ad calamitates perferendas mens eorum est (almost = etsi ad bella suscipienda... tamen mollis est, etc., while, etc.), Caes. B. G. 3, 19: a ceteris oblectationibus ut deseror, sic litteris sustentor et recreor, while I am deserted, I am sustained, etc., Cic. Att. 4, 10, 1; cf. id. Rosc. Am. 18, 55; id. Fam. 10, 20, 2; Liv. 4, 57, 11; Ov. M. 4, 131; 11, 76.—So freq. two members of the same sentence are coordinated by ut... sic (ita) with almost the same force as a co-ordination by cum... tum, or by sed:
consul, ut fortasse vere, sic parum utiliter in praesens certamen respondit (= vere fortasse, sed parum utiliter),
Liv. 4, 6, 2:
ut nondum satis claram victoriam, sic prosperae spei pugnam imber diremit,
id. 6, 32, 6:
(forma erat) ut non cygnorum, sic albis proxima cygnis,
Ov. M. 14, 509; cf. Liv. 1, 27, 2; 5, 38, 2; 6, 6, 10; Ov. M. 1, 370.—In this use etiam or quoque is sometimes joined with sic (never by Cic. with ita):
nostri sensus, ut in pace semper, sic tum etiam in bello congruebant (= cum... tum),
Cic. Marcell. 6, 16:
ut sunt, sic etiam nominantur senes,
id. Sen. 6, 20:
utinam ut culpam, sic etiam suspitionem vitare potuisses,
id. Phil. 1, 13, 33:
ut superiorum aetatum studia occidunt, sic occidunt etiam senectutis,
id. Sen. 20, 76:
ut voce, sic etiam oratione,
id. Or. 25, 85; id. Top. 15, 59; id. Leg. 2, 25, 62; id. Lael. 5, 19.—More rarely with quem ad modum, quomodo:
ut, quem ad modum est, sic etiam appelletur tyrannus,
Cic. Att. 10, 4, 2:
quo modo ad bene vivendum, sic etiam ad beate,
id. Tusc. 3, 17, 37. —
3.
With a clause of manner introduced by ut = so that:
sic fuimus semper comparati ut hominum sermonibus quasi in aliquod judicium vocaremur,
Cic. Or. 3, 9, 32:
eam sic audio ut Plautum mihi aut Naevium videar audire,
id. ib. 3, 12, 45:
sic agam vobiscum ut aliquid de vestris vitiis audiatis,
id. ib. 3, 12, 46:
omnia sic suppetunt ut ei nullam deesse virtutem oratoris putem,
id. Brut. 71, 250:
omnis pars orationis esse debet laudabilis, sic ut verbum nullum excidat,
id. Or. 36, 125:
sic tecum agam ut vel respondendi vel interpellandi potestatem faciam,
id. Rosc. Am. 27, 73:
nec vero sic erat umquam non paratus Milo contra illum ut non satis fere esset paratus,
id. Mil. 21, 56:
sic eum eo de re publica disputavit ut sentiret sibi cum viro forti esse pugnandum,
id. Fam. 5, 2, 8; cf. Plaut. As. 2, 4, 49; id. Mil. 2, 2, 82; Cic. de Or. 1, 57, 245; 2, 1, 3; 2, 6, 23; id. Brut. 22, 88; 40, 148; id. Sest. 40, 87; id. Planc. 10, 25; id. Fam. 5, 15, 4; Caes. B. G. 2, 32; 5, 17; id. B. C. 3, 56; Prop. 1, 21, 5.—Sometimes the correlative clause is restrictive, and sic = but so, yet so, only so:
mihi sic placuit ut cetera Antisthenis, hominis acuti magis quam eruditi,
Cic. Att. 12, 38, 4:
sic conveniet reprehendi, ut demonstretur etc.,
id. Inv. 1, 46, 86; id. Brut. 79, 274; id. Marcell. 11, 34; id. Att. 13, 3, 1 (ita is more freq. in this sense).—
4.
With a clause expressing intensity (so both with adjj. and verbs; but far less freq. than ita, tam, adeo), to such a degree, so, so far, etc.:
sic ego illum in timorem dabo, ipse sese ut neget esse eum qui siet,
Plaut. Ps. 4, 1, 20 sq.:
conficior lacrimis sic ut ferre non possim,
Cic. Fam. 14, 4, 1:
sic rem fuisse apertam ut judicium fieri nihil attinuerit,
id. Inv. 2, 28, 84:
cujus responso judices sic exarserunt ut capitis hominem innocentissimum condemnarent,
id. Or. 1, 54, 233; cf. id. ib. 3, 8, 29; id. Brut. 88, 302; id. Or. 53, 177; 55, 184; id. Rep. 2, 21, 37; 3, 9, 15; id. Lael. 1, 4; id. Planc. 8, 21; id. Verr. 1, 36, 91; id. Balb. 5, 13; id. Att. 1, 8, 2; 1, 16, 1; Caes. B. G. 6, 41; Hor. S. 2, 3, 1.—
5.
Rarely conditional clauses have the antecedent sic.
a.
Poet. and in post-Aug. prose, to represent the result of the condition as sure:
sic invidiam effugies, si te non ingesseris oculis, si bona tua non jactaveris, si scieris in sinu gaudere,
Sen. Ep. 105, 3:
sic hodie veniet si qua negavit heri,
Prop. 2, 14 (3, 6), 20.—
b.
Denoting with the proviso that, but only if (usu. ita):
decreverunt ut cum populus regem jussisset, id sic ratum esset si patres auctores fuissent,
that the choice should be valid, but only if the Senate should ratify it, Liv. 1, 17, 9:
sic ignovisse putato Me tibi si cenes hodie mecum,
Hor. Ep. 1, 7, 69.—
6.
Sic quia = idcirco quia (very rare): Th. Quid vos? Insanin' estis? Tr. Quidum? Th. Sic quia foris ambulatis, Plaut. Most. 2, 2, 20.—
7.
With inf. clause (freq.):
sic igitur sentio, naturam primum atque ingenium ad dicendum vim afferre maximam,
Cic. Or. 1, 25, 113:
sic a majoribus nostris accepimus, praetorem quaestori suo parentis loco esse oportere,
id. Div. in Caecil. 19, 61:
ego sic existimo, in summo imperatore quattuor res inesse oportere,
id. Imp. Pomp. 10, 38; cf. Ter. Hec. 5, 4, 5; Cic. Inv. 2, 55, 167; id. de Or. 1, 20, 93; 2, 28, 122; id. Brut. 36, 138; 41, 152; id. Div. in Caecil. 3, 10; id. Verr. 1, 7, 20; Liv. 5, 15, 11.—Esp., after sic habeto (habe, habeas) = scito (only Ciceron.):
sic habeto, in eum statum tuum reditum incidere ut, etc.,
Cic. Fam. 2, 3, 1; so id. ib. 1, 7, 3; 2, 6, 5; 2, 10, 1; 7, 18, 1; 9, 16, 2; id. Att. 2, 25, 1; 5, 1, 5; 5, 20, 1 et saep.—
8.
With ut, expressing purpose or result:
nunc sic faciam, sic consilium est, ad erum ut veniam docte atque astu,
Plaut. Rud. 4, 2, 23:
ab Ariobarzane sic contendi ut talenta, quae mihi pollicebatur, illi daret,
Cic. Att. 6, 1, 3:
sic accidit ut ex tanto navium numero nulla omnino navis... desideraretur,
Caes. B. G. 5, 23; cf. Cato, R. R. 1, 1; Cic. Att. 8, 1, 4; id. Or. 2, 67, 271.
V.
Idiomatic usages of sic.
1.
In a wish, expressed as a conclusion after an imperative ( poet.):
parce: sic bene sub tenera parva quiescat humo (= si parces, bene quiescat),
Tib. 2, 6, 30:
annue: sic tibi sint intonsi, Phoebe, capilli,
id. 2, 5, 121:
pone, precor, fastus... Sic tibi nec vernum nascentia frigus adurat Poma, nec excutiant rapidi florentia venti,
Ov. M. 14, 762: dic [p. 1692] mihi de nostra quae sentis vera puella:
Sic tibi sint dominae, Lygdame, dempta juga,
Prop. 4, 5, 1; Tib. 2, 6, 30.—The imperative may follow the clause with sic:
sic tua Cyrneas fugiant examina taxos... Incipe (sc. cantare) si quid habes (= si incipies cantare, opto tibi ut tua examina, etc.),
Verg. E. 9, 30:
sic tibi (Arethusa) Doris amara suam non intermisceat undam: Incipe (= si incipies, opto tibi ut Doris, etc.),
id. ib. 10, 4:
sic mare compositum, sic sit tibi piscis in unda Credulus... Dic ubi sit,
Ov. M. 8, 857; Sen. Troad. 702; cf.:
sic te Diva potens Cypri... Ventorumque regat pater, Navis... Reddas incolumem Vergilium (= si tu, navis, reddes Vergilium, prosperum precor tibi cursum),
Hor. C. 1, 3, 1; cf.
also: sic venias hodierne: tibi dem turis honores (=si venies, tibi dem),
Tib. 1, 7, 53; cf. Ov. H. 3, 135; 4, 148.—
2.
Sic (like ita) with ut in strong asseveration ( poet.):
sic me di amabunt, ut me tuarum miseritum'st fortunarum (= by the love of the gods, I pity, etc.),
Ter. Heaut. 3, 1, 54:
Diespiter me sic amabit ut ego hanc familiam interire cupio,
Plaut. Poen. 4, 2, 47:
sic has deus aequoris artes Adjuvet, ut nemo jamdudum littore in isto constitit,
Ov. M. 8, 866:
sic mihi te referas levis, ut non altera nostro limine intulit ulla pedes,
Prop. 1, 18, 11; cf. id. 3, 15 (4, 14), 1; cf.:
vera cano, sic usque sacras innoxia laurus vescar,
Tib. 2, 5, 63.—
3.
In a demonstrative temporal force, like the Gr. houtôs, so, as the matter stands now, as it now is, as it then was, etc.
(α).
In gen.:
e Graecis cavendae sunt quaedam familiaritates, praeter hominum perpaucorum, si qui sunt vetere Graecia digni. Sic vero fallaces sunt permulti et leves,
but as things now stand, Cic. Q. Fr. 1, 1, 5, § 16:
at sic citius qui te expedias his aerumnis reperias,
Ter. Hec. 3, 1, 8: Pe. Pol tibi istuc credo nomen actutum fore. Tr. Dum interea sic sit, istuc actutum sino, provided it be as it is, Plaut. Most. 1, 1, 71:
quotiens hoc tibi ego interdixi, meam ne sic volgo pollicitarere operam,
thus, as you are doing now, id. Mil. 4, 2, 65:
si utrumvis tibi visus essem, Non sic ludibrio tuis factis habitus essem,
Ter. Hec. 4, 1, 11:
non sic nudos in flumen deicere (voluerunt),
naked, as they are, Cic. Rosc. Am. 26, 71:
sub alta platano... jacentes sic temere,
Hor. C. 2, 11, 14.—Esp., with sine and abl.:
me germanam meam sororem tibi sic sine dote dedisse,
so as she is, without a dowry, Plaut. Trin. 3, 2, 65:
sic sine malo,
id. Rud. 3, 5, 2:
at operam perire meam sic... perpeti nequeo,
without result, id. Trin. 3, 2, 34 Ritschl, Fleck. (Brix omits sic): nec sic de nihilo fulminis ira cadit (= without cause), Prop. 2, 16 (3, 8), 52: mirabar hoc si sic abiret, so, i. e. without trouble, Ter. And. 1, 2, 4:
hoc non poterit sic abire,
Cic. Fin. 5, 3, 7; so,
sic abire,
id. Att. 14, 1, 1; Cat. 14, 16; Plaut. Men. 5, 7, 39. —Hence,
(β).
With imperatives, esp. with sine: Quid ego hoc faciam postea? sic sine eumpse, just let him alone, i. e. leave him as he is, Plaut. Most. 1, 4, 32:
si non vult (numerare), sic sine adstet,
id. As. 2, 4, 54:
sine fores sic, abi,
let the door alone, id. Men. 2, 3, 1; so id. Cas. 3, 6, 36; id. Ps. 1, 5, 62.—
(γ).
Pregn., implying a concession (= kai houtôs), even as it is now, even without doing so, in spite of it:
nolo bis iterare, sat sic longae fiunt fabulae,
narratives are long enough anyhow, as they are, without saying them twice over, Plaut. Ps. 1, 3, 154:
sed sic quoque erat tamen Acis,
even as it was, in spite of what has been said, Ov. M. 13, 896; so,
sic quoque fallebat,
id. ib. 1, 698:
sed sic me et libertatis fructu privas et diligentiae,
anyhow, not taking into account what is mentioned, Cic. Fam. 5, 20, 4: exhibeas molestiam si quid debeam, qui nunc sic tam es molestus, who art so troublesome even as it is, i. e. without my owing you any thing, Plaut. Pers. 2, 44:
sic quoque parte plebis affecta, fides tamen publica potior senatui fuit,
Liv. 7, 27; cf. Ov. F. 2, 642; Suet. Aug. 78.—
4.
Ellipt., referring to something in the mind of the speaker:
Quod si hoc nunc sic incipiam? Nihil est. Quod si sic? Tantumdem egero. At sic opinor? Non potest,
Ter. Heaut. 4, 2, 8: illa quae aliis sic, aliis secus videntur, to some in one way, to others in another (= aliis aliter), Cic. Leg. 1, 17, 47: Quid vini absumpsit! Sic hoc dicens, asperum hoc est, aliud lenius, = this wine is so (the speaker not saying what he thinks of it), Ter. Heaut. 3, 1, 49: deinde quod illa (quae ego dixi) sive faceta sunt, sive sic, fiunt narrante te venustissima, or so, i. e. or otherwise, Cic. Fam. 15, 21, 2:
monitorem non desiderabit qui dicat, Sic incede, sic cena... sic amico utere, sic cive, sic socio,
Sen. Ep. 114.—
5.
In answers, yes = the French, Italian, and Spanish si (ante - class. and rare): Ph. Phaniam relictam ais? Ge. Sic, Ter. Phorm. 2, 2, 2: De. Illa maneat? Ch. Sic, id. ib. 5, 3, 30: Ch. Sicine est sententia? Me. Sic, id. Heaut. 1, 1, 114.

Lewis & Short latin dictionary > sice
96 simile

sĭmĭlis, e, adj. [Sanscr. samā, together; Gr. hama, omoios; Lat. simul, simulare; cf. simia], like, resembling, similar (cf. par); constr. with gen. (so usu. in ante-Aug. Lat.), with dat. (rare in Cic., except with neuter nouns), with inter, atque, and absol.
(α).
With gen. (mostly ante - Aug.; so always in Plaut. and Ter.; cf. Brix ad Plaut. Capt. 1, 2, 7; but in Cic. almost exclusively of living beings; yet always veri simile; v. Madv. ad Cic. Fin. 5, 5, 12);
of persons: similes avorum,
Lucr. 4, 1218:
nimis simili'st mei,
Plaut. Am. 1, 1, 286; cf. id. ib. 2, 2, 226:
ecquid mei similist (puer)?
id. Truc. 2, 6, 24 Speng.:
omnis inveniri similis tui vis,
id. Capt. 3, 4, 50 Brix:
ita est istaec (amica) hujus similis nostrae tua,
id. Mil. 2, 6, 39:
alia ejus similis,
id. ib. 2, 5, 38:
similis est Sagaristionis,
id. Pers. 1, 1, 14:
hominis similis,
Cic. N. D. 1, 28, 78; Val. Max. 9, 14, 2:
symbolum ejus similem,
Plaut. Ps. 1, 1, 55:
sui similem speciem,
Cic. Tusc. 1, 15, 34:
sui similis res,
Lucr. 5, 830:
volo me patris mei similem,
Plaut. As. 1, 1, 53: patris similem esse. Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30:
non tam potuit patris similis esse, quam ille fuerat sui,
id. Off. 1, 33, 121: quaererem ex eo, cujus suorum similis fuisset Africani fratris nepos; facie vel patris, vitā omnium perditorum ita similis, ut esset facile deterrimus;
cujus etiam similis P. Crassi nepos, etc.,
id. Tusc. 1, 33, 81:
tui similis est probe,
Ter. Heaut. 5, 3, 18:
est similis majorum suorum,
id. Ad. 3, 3, 57:
haud similis virgo est virginum nostrarum,
id. Eun. 2, 3, 22: haud parasitorum aliorum simil'est, Naev. ap. Non. 224, 26:
virum non similem furis hujus,
Plaut. As. 3, 3, 91:
domini similis es,
Ter. Eun. 3, 2, 43:
in magistratu privatorum similes,
Cic. Rep. 1, 43, 67:
multi Gnathonum similes cum sint,
id. Lael. 25, 94:
plures Romuli quam Numae similes reges,
Liv. 1, 20:
ut sis tu similis Coeli Byrrhique latronum, Non ego sim Capri neque Sulci,
Hor. S. 1, 4, 69 et saep.:
deos esse tui similes putas?
Plaut. Am. 1, 1, 128; so,
tui,
id. Rud. 2, 6, 16; Liv. 22, 39:
nostri similes,
id. 26, 50:
sui similis,
Plaut. Trin. 2, 2, 7; cf.:
alterum similem sui quaerere,
Cic. Lael. 22, 82:
nihil est appetentius similium sui quam natura,
id. ib. 14, 50:
quam uterque est similis sui!
Ter. Phorm. 3, 2, 16:
tui similem esse,
Cic. Fam. 9, 14, 6:
sui similis gens,
Tac. G. 4.—Of things:
tam similem quam lacte lactist (i. e. lactis est, Brix ad loc.),
Plaut. Mil. 2, 2, 85:
haec atque hujus similia alia damna,
id. ib. 3, 1, 105:
perpulchra credo dona aut nostri similia,
Ter. Eun. 3, 2, 15 Umpfenb.:
quid habet illius carminis simile haec oratio,
Cic. Rep. 1, 36, 56:
si fabularum similia didicimus,
id. ib.:
paupertatem, ignominiam, similia horum,
id. Fin. 3, 15, 51:
similes meorum versus,
Hor. S. 2, 1, 3:
nonne hoc monstri simile'st?
Ter. Eun. 2, 3, 43; so,
monstri,
id. Phorm. 5, 7 (8), 61:
prodigii,
Cic. Lig. 4, 11:
narrationem veri similem,
id. de Or. 2, 19, 83; cf.
Cels. ap. Cuint. 2, 15, 32: simile veri,
Cic. Fam. 12, 5, 1:
quae similia veri sint,
Liv. 5, 21 Drak. N. cr.; v. verus, and cf. also in the foll.—In comparing persons with things:
hominem quojus rei Similem esse arbitrarer simulacrumque habere... Novarum aedium esse arbitror similem ego hominem,
Plaut. Most. 1, 2, 6 sq.:
amator simil'est oppidi hostilis,
id. Truc. 1, 2, 68:
meretricem esse similem sentis condecet,
id. ib. 2, 1, 16: tu pueri pausilli simili'es, Nov. ap. Non. 224, 28:
equi te Esse feri similem dico,
Hor. S. 1, 5, 57.— Comp.: hominem hominis similiorem numquam vid: ego alterum, Neque aqua aquae, neque lac [p. 1701] test lactis usquam similius, Plaut. Men. 5, 9, 29 sq. Brix ad loc.:
Rhodii Atticorum similiores,
Cic. Brut. 13, 52.— Sup.:
hic noster quaestus aucupii simillimu'st,
Plaut. As. 1, 3, 63; id. Bacch. 4, 8, 72:
meretrix fortunati oppidi,
id. Cist. 1, 1, 82:
tener et lactens puerique simillimus aevo,
Ov. M. 15, 201:
simillima societas hereditatis,
Cic. Rosc. Com. 18, 55:
quid esset simillimum veri,
id. Tusc. 5, 4, 11.—
(β).
With dat. (of both persons and things; freq., and in post-Aug. writers almost always; not in Plaut. or Ter. acc. to Ritschl, Opusc. 2, 570 sq.; 579 sq.; but contra, v. Ussing ad Plaut. Am. v. 595): simia quam similis nobis, Enn. ap. Cic. N. D. 1, 35, 97 (Sat. v. 45 Vahl.):
patri suo,
Cat. 61, 221; cf.:
similis quidem (genitos) alios avo et ex geminis quoque alterum patri, alterum matri, annoque post genitum majori similem fuisse ut geminum. Quasdam sibi similis semper parere, quasdam viro, quasdam nulli, quasdam feminam patri, marem sibi,
Plin. 7, 12, 10, § 51:
similis malo est,
Plaut. Poen. 3, 2, 36: Terentio non similem dices quempiam, Afran. ap. Suet. Vit. Ter. fin.:
filius patri similis,
Cic. Fin. 5, 5, 12 Madv. N. cr.:
sit suo similis patri,
Cat. 61, 217:
patri,
Ov. M. 6, 622:
parentibus ac majoribus suis,
Quint. 5, 10, 24:
par similisque ceteris,
Sall. C. 14, 4:
huic in hoc similis,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
similes Icilio,
Liv. 3, 65:
hinnuleo,
Hor. C. 1, 23, 1:
puro te similem vespero petit Rhode,
id. ib. 3, 19, 26:
multum similis metuenti,
id. S. 2, 5, 92:
fluctuanti,
Liv. 6, 13 Drak.:
flenti,
Ov. M. 3, 652:
cognoscenti,
id. ib. 2, 501:
roganti,
id. ib. 3, 240:
cogitantibus et dubitantibus,
Quint. 11, 2, 47:
ediscenti,
id. 11, 2, 46:
legenti,
id. 11, 2, 32 et saep.—Of things:
res similis nostris rebus,
Lucr. 5, 435:
quid simile habet epistula aut judicio aut contioni?
Cic. Fam. 9, 21, 1:
quid illi simile bello fuit?
Caes. B. G. 7, 77:
qui non Fescennino versu (i. e. versui) similem jaciebant,
Liv. 7, 2 Drak. N. cr.:
argumentum vero simile comoediae,
Quint. 2, 4, 2; cf.:
similia veris erant,
Liv. 10, 20, 5:
partim vera partim mixta eoque similia veris,
id. 29, 20, 1; 8, 20, 5:
cui vitio simile sit schema, ut, etc.,
Quint. 9, 3, 10:
primus (iambus) ad extremum similis sibi,
Hor. A. P. 254:
versus sibi,
Quint. 9, 4, 60:
oratio fuit precibus quam jurgio similis, similior,
Liv. 3, 40 Drak. N. cr.—Comp.:
flunt omnia castris quam urbi similiora,
Liv. 4, 31 fin.:
similius vero facit ipsos in amicitiam redisse,
id. 8, 26, 6; 10, 26, 13; Quint. 3, 8, 31.— Sup.:
puro simillimus amni,
Hor. Ep. 2, 2, 120:
media simillima veris sunt,
Liv. 26, 49:
simillimum id vero fecit,
id. 44, 30, 4.—
(γ).
With gen. and dat. together:
tum similes matrum materno semine fiunt, Ut patribus patrio,
Lucr. 4, 1211:
neque lac lacti magis est simile quam ille ego similis est mei,
Plaut. Am. 2, 1, 54 Ussing ad loc.:
deos hominum quam homines deorum, hoc illi, illud huic,
Cic. N. D. 1, 32, 90:
itaque plectri similem linguam nostri solent dicere, chordarum dentis, naris cornibus iis, qui, etc.,
id. ib. 2, 59, 149; cf. under e.—
(δ).
In a doubtful construction. On account of the form:
fugae similis profectio,
Caes. B. G. 5, 47; 6, 7; 7, 43 fin.; id. B. C. 3, 13 et saep.—Because of an unsettled reading:
similem Caesaris (or Caesari),
Suet. Caes. 52.—
(ε).
With in and acc.:
in speciem Junonis,
App. M. 10, p. 253 fin. —
(ζ).
With inter:
homines inter se cum formā tum moribus similes,
Cic. Clu. 16, 46; so,
homines inter se (opp. differentes),
Quint. 12, 10, 22:
(catulos) Inter se similes,
Ov. M. 13, 835:
quae sunt inter se similia,
Cic. de Or. 3, 54, 206:
res inter se similes,
Quint. 9, 2, 51.—In a twofold construction:
nihil est unum uni tam simile, tam par, quam omnes inter nosmetipsos sumus,
Cic. Leg. 1, 10, 29:
sunt inter se similia, sed non etiam prioribus,
Quint. 9, 3, 49.—
(η).
With atque ( ac), et, ut si, tamquam si:
si quid docere vis, aliquid ab isto simile in aestimatione atque a ceteris esse factum,
Cic. Verr. 2, 3, 83, § 193:
ut simili ratione atque ipse fecerit suas injurias persequantur,
Caes. B. G. 7, 38 fin.:
nec similem habeat vultum, et si ampullam perdidisset,
Cic. Fin. 4, 12, 31;
v. Madv. ad h. l.: similes sunt, ut si qui dicant, etc.,
id. Sen. 6, 17:
similes sunt di, tamquam si Poeni, etc.,
id. Div. 2, 64, 131.—
(θ).
Absol.:
decet facta moresque hujus habere me similes,
Plaut. Am 1, 1, 114:
ex uno puteo similior numquam potis Aqua aeque sumi, quam haec est atque ista,
id. Mil. 2, 6, 68 Brix ad loc.:
ita formā simili pueri (gemini), ut, etc.,
id. Men. prol. 19:
meus est (puer), nimium quidem simili'st,
id. Truc. 2, 6, 26:
laudantur simili prole puerperae,
i. e. that look like their fathers, Hor. C. 4, 5, 23:
ecce similia omnia,
Ter. Phorm. 2, 1, 34:
par est avaritia, similis improbitas,
Cic. Rosc. Am. 40, 118;
but cf., in a more restricted sense: similia omnia magis quam paria,
Liv. 45, 43:
ad quam (amicitiam) se similis animus applicet,
Cic. Lael. 14, 48:
sicut erat in simili causā antea factum,
id. Rep. 2, 37, 63:
quod in simili culpā versabantur,
Caes. B. C. 3, 110:
simili ratione,
id. B. G. 7, 4; id. B. C. 3, 76 al.:
similem esse te volo quomodo filium, non quomodo imaginem,
Sen. Ep. 84, 8:
ecce aliud simile, dissimile,
Cic. Fin. 4, 27, 76:
si quis Aristotelem similem emit,
a likeness of Aristotle, Juv. 2, 6; cf.:
tabella, in quā tam similem videbis Issam, ut sit tam similis sibi nec ipsa,
Mart. 1, 109, 19 sq.; 7, 87, 4:
te similem,
your likeness, Stat. S. 3, 3, 201; 5, 1, 1.— Poet., adverb. (=similiter):
similis medios Juturna per hostīs Fertur,
Verg. A. 12, 477.— Comp.:
similiorem mulierem Magisque eandem non reor deos facere posse,
Plaut. Mil. 2, 6, 48:
nihil hoc simile est similius,
id. Am. 1, 1, 290. — Sup.:
simillimos dicito esse,
Plaut. Mil. 2, 2, 91.—Hence, subst.: sĭmĭle, is, n.
1.
A comparison, likeness, parallel case, or example:
quo facilius res perspici possit hoc simile ponitur,
Cic. Fin. 3, 16, 54:
utuntur simili,
id. ib. 3, 14, 46:
nec improbum sit pro simili accipi, quod plus sit,
Quint. 7, 1, 61:
qui memoriam ab aliquo simili transferunt ad id, quod, etc.,
id. 11, 2, 30 et saep.:
ignavi et erepti et similia,
id. 1, 5, 69; 1, 6, 2; 2, 4, 26; 3, 5, 16 et saep.; cf.:
latitatio, metus, similia,
id. 7, 2, 46:
de philosophiā, de republicā, similibus,
id. 9, 4, 19; 11, 3, 153.—
2.
Resemblance, simile et majus est et par et minus, Quint. 7, 8, 7.— Adv. in two forms, simulter (ante-class.) and similiter (class.).
* a.
sĭmulter, in like manner, similarly:
exossabo ego illum simulter itidem ut muraenam coquos,
Plaut. Ps. 1, 3, 148 (cited ap. Non. 170, 25: simulter pro similiter); v. Ritschl ad Plaut. 1. 1.—
b.
sĭmĭlĭter, in like manner, similarly (syn. pariter).
(α).
Absol. (so most freq.):
ecquid adsimulo similiter?
Plaut. Men. 1, 2, 37:
similiter atque uno modo,
Cic. Brut. 66, 233:
illa quae similiter desinunt aut quae cadunt similiter,
id. de Or. 3, 54, 206; id. Tusc. 4, 11, 25:
si non similiter semper ingrediamur in argumentationem,
id. Inv. 1, 41, 76:
addunt etiam C. Marium... Similiter vos, cum, etc.,
id. Ac. 2, 5, 14:
quorum non similiter fides est nec justitia laudata,
id. Rep. 2, 36, 61 et saep.— Comp.: scurram multo similius imitatum, more perfectly or naturally, Phaedr. 5, 5, 34.— Sup.:
ut, etc.... simillime, etc.,
just so, Cic. Tusc. 2, 23, 54.—
(β).
With atque ( ac), et, ut si:
neque vero illum similiter, atque ipse eram, commotum esse vidi,
Cic. Phil. 1, 4, 9; id. Ac. 2, 23, 72; Quint. 3, 7, 26:
similiter facis, ac si me roges, cur, etc.,
Cic. N. D. 3, 3, 8:
similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc.,
id. Off. 1, 25, 87:
similiter facit ut si posse putet,
id. Tusc. 4, 18, 41:
similiter et si dicat, etc.,
id. Fin. 2, 7, 21; v. Madv. ad h. l.— Sup.:
hic excipit Pompeium, simillime atque ut illā lege Glaucippus excipitur,
Cic. Agr. 1, 4, 13.—
* (γ).
With dat.:
similiter his, etc.,
Plin. 11, 25, 30, § 86.

Lewis & Short latin dictionary > simile
97 similis

sĭmĭlis, e, adj. [Sanscr. samā, together; Gr. hama, omoios; Lat. simul, simulare; cf. simia], like, resembling, similar (cf. par); constr. with gen. (so usu. in ante-Aug. Lat.), with dat. (rare in Cic., except with neuter nouns), with inter, atque, and absol.
(α).
With gen. (mostly ante - Aug.; so always in Plaut. and Ter.; cf. Brix ad Plaut. Capt. 1, 2, 7; but in Cic. almost exclusively of living beings; yet always veri simile; v. Madv. ad Cic. Fin. 5, 5, 12);
of persons: similes avorum,
Lucr. 4, 1218:
nimis simili'st mei,
Plaut. Am. 1, 1, 286; cf. id. ib. 2, 2, 226:
ecquid mei similist (puer)?
id. Truc. 2, 6, 24 Speng.:
omnis inveniri similis tui vis,
id. Capt. 3, 4, 50 Brix:
ita est istaec (amica) hujus similis nostrae tua,
id. Mil. 2, 6, 39:
alia ejus similis,
id. ib. 2, 5, 38:
similis est Sagaristionis,
id. Pers. 1, 1, 14:
hominis similis,
Cic. N. D. 1, 28, 78; Val. Max. 9, 14, 2:
symbolum ejus similem,
Plaut. Ps. 1, 1, 55:
sui similem speciem,
Cic. Tusc. 1, 15, 34:
sui similis res,
Lucr. 5, 830:
volo me patris mei similem,
Plaut. As. 1, 1, 53: patris similem esse. Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30:
non tam potuit patris similis esse, quam ille fuerat sui,
id. Off. 1, 33, 121: quaererem ex eo, cujus suorum similis fuisset Africani fratris nepos; facie vel patris, vitā omnium perditorum ita similis, ut esset facile deterrimus;
cujus etiam similis P. Crassi nepos, etc.,
id. Tusc. 1, 33, 81:
tui similis est probe,
Ter. Heaut. 5, 3, 18:
est similis majorum suorum,
id. Ad. 3, 3, 57:
haud similis virgo est virginum nostrarum,
id. Eun. 2, 3, 22: haud parasitorum aliorum simil'est, Naev. ap. Non. 224, 26:
virum non similem furis hujus,
Plaut. As. 3, 3, 91:
domini similis es,
Ter. Eun. 3, 2, 43:
in magistratu privatorum similes,
Cic. Rep. 1, 43, 67:
multi Gnathonum similes cum sint,
id. Lael. 25, 94:
plures Romuli quam Numae similes reges,
Liv. 1, 20:
ut sis tu similis Coeli Byrrhique latronum, Non ego sim Capri neque Sulci,
Hor. S. 1, 4, 69 et saep.:
deos esse tui similes putas?
Plaut. Am. 1, 1, 128; so,
tui,
id. Rud. 2, 6, 16; Liv. 22, 39:
nostri similes,
id. 26, 50:
sui similis,
Plaut. Trin. 2, 2, 7; cf.:
alterum similem sui quaerere,
Cic. Lael. 22, 82:
nihil est appetentius similium sui quam natura,
id. ib. 14, 50:
quam uterque est similis sui!
Ter. Phorm. 3, 2, 16:
tui similem esse,
Cic. Fam. 9, 14, 6:
sui similis gens,
Tac. G. 4.—Of things:
tam similem quam lacte lactist (i. e. lactis est, Brix ad loc.),
Plaut. Mil. 2, 2, 85:
haec atque hujus similia alia damna,
id. ib. 3, 1, 105:
perpulchra credo dona aut nostri similia,
Ter. Eun. 3, 2, 15 Umpfenb.:
quid habet illius carminis simile haec oratio,
Cic. Rep. 1, 36, 56:
si fabularum similia didicimus,
id. ib.:
paupertatem, ignominiam, similia horum,
id. Fin. 3, 15, 51:
similes meorum versus,
Hor. S. 2, 1, 3:
nonne hoc monstri simile'st?
Ter. Eun. 2, 3, 43; so,
monstri,
id. Phorm. 5, 7 (8), 61:
prodigii,
Cic. Lig. 4, 11:
narrationem veri similem,
id. de Or. 2, 19, 83; cf.
Cels. ap. Cuint. 2, 15, 32: simile veri,
Cic. Fam. 12, 5, 1:
quae similia veri sint,
Liv. 5, 21 Drak. N. cr.; v. verus, and cf. also in the foll.—In comparing persons with things:
hominem quojus rei Similem esse arbitrarer simulacrumque habere... Novarum aedium esse arbitror similem ego hominem,
Plaut. Most. 1, 2, 6 sq.:
amator simil'est oppidi hostilis,
id. Truc. 1, 2, 68:
meretricem esse similem sentis condecet,
id. ib. 2, 1, 16: tu pueri pausilli simili'es, Nov. ap. Non. 224, 28:
equi te Esse feri similem dico,
Hor. S. 1, 5, 57.— Comp.: hominem hominis similiorem numquam vid: ego alterum, Neque aqua aquae, neque lac [p. 1701] test lactis usquam similius, Plaut. Men. 5, 9, 29 sq. Brix ad loc.:
Rhodii Atticorum similiores,
Cic. Brut. 13, 52.— Sup.:
hic noster quaestus aucupii simillimu'st,
Plaut. As. 1, 3, 63; id. Bacch. 4, 8, 72:
meretrix fortunati oppidi,
id. Cist. 1, 1, 82:
tener et lactens puerique simillimus aevo,
Ov. M. 15, 201:
simillima societas hereditatis,
Cic. Rosc. Com. 18, 55:
quid esset simillimum veri,
id. Tusc. 5, 4, 11.—
(β).
With dat. (of both persons and things; freq., and in post-Aug. writers almost always; not in Plaut. or Ter. acc. to Ritschl, Opusc. 2, 570 sq.; 579 sq.; but contra, v. Ussing ad Plaut. Am. v. 595): simia quam similis nobis, Enn. ap. Cic. N. D. 1, 35, 97 (Sat. v. 45 Vahl.):
patri suo,
Cat. 61, 221; cf.:
similis quidem (genitos) alios avo et ex geminis quoque alterum patri, alterum matri, annoque post genitum majori similem fuisse ut geminum. Quasdam sibi similis semper parere, quasdam viro, quasdam nulli, quasdam feminam patri, marem sibi,
Plin. 7, 12, 10, § 51:
similis malo est,
Plaut. Poen. 3, 2, 36: Terentio non similem dices quempiam, Afran. ap. Suet. Vit. Ter. fin.:
filius patri similis,
Cic. Fin. 5, 5, 12 Madv. N. cr.:
sit suo similis patri,
Cat. 61, 217:
patri,
Ov. M. 6, 622:
parentibus ac majoribus suis,
Quint. 5, 10, 24:
par similisque ceteris,
Sall. C. 14, 4:
huic in hoc similis,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
similes Icilio,
Liv. 3, 65:
hinnuleo,
Hor. C. 1, 23, 1:
puro te similem vespero petit Rhode,
id. ib. 3, 19, 26:
multum similis metuenti,
id. S. 2, 5, 92:
fluctuanti,
Liv. 6, 13 Drak.:
flenti,
Ov. M. 3, 652:
cognoscenti,
id. ib. 2, 501:
roganti,
id. ib. 3, 240:
cogitantibus et dubitantibus,
Quint. 11, 2, 47:
ediscenti,
id. 11, 2, 46:
legenti,
id. 11, 2, 32 et saep.—Of things:
res similis nostris rebus,
Lucr. 5, 435:
quid simile habet epistula aut judicio aut contioni?
Cic. Fam. 9, 21, 1:
quid illi simile bello fuit?
Caes. B. G. 7, 77:
qui non Fescennino versu (i. e. versui) similem jaciebant,
Liv. 7, 2 Drak. N. cr.:
argumentum vero simile comoediae,
Quint. 2, 4, 2; cf.:
similia veris erant,
Liv. 10, 20, 5:
partim vera partim mixta eoque similia veris,
id. 29, 20, 1; 8, 20, 5:
cui vitio simile sit schema, ut, etc.,
Quint. 9, 3, 10:
primus (iambus) ad extremum similis sibi,
Hor. A. P. 254:
versus sibi,
Quint. 9, 4, 60:
oratio fuit precibus quam jurgio similis, similior,
Liv. 3, 40 Drak. N. cr.—Comp.:
flunt omnia castris quam urbi similiora,
Liv. 4, 31 fin.:
similius vero facit ipsos in amicitiam redisse,
id. 8, 26, 6; 10, 26, 13; Quint. 3, 8, 31.— Sup.:
puro simillimus amni,
Hor. Ep. 2, 2, 120:
media simillima veris sunt,
Liv. 26, 49:
simillimum id vero fecit,
id. 44, 30, 4.—
(γ).
With gen. and dat. together:
tum similes matrum materno semine fiunt, Ut patribus patrio,
Lucr. 4, 1211:
neque lac lacti magis est simile quam ille ego similis est mei,
Plaut. Am. 2, 1, 54 Ussing ad loc.:
deos hominum quam homines deorum, hoc illi, illud huic,
Cic. N. D. 1, 32, 90:
itaque plectri similem linguam nostri solent dicere, chordarum dentis, naris cornibus iis, qui, etc.,
id. ib. 2, 59, 149; cf. under e.—
(δ).
In a doubtful construction. On account of the form:
fugae similis profectio,
Caes. B. G. 5, 47; 6, 7; 7, 43 fin.; id. B. C. 3, 13 et saep.—Because of an unsettled reading:
similem Caesaris (or Caesari),
Suet. Caes. 52.—
(ε).
With in and acc.:
in speciem Junonis,
App. M. 10, p. 253 fin. —
(ζ).
With inter:
homines inter se cum formā tum moribus similes,
Cic. Clu. 16, 46; so,
homines inter se (opp. differentes),
Quint. 12, 10, 22:
(catulos) Inter se similes,
Ov. M. 13, 835:
quae sunt inter se similia,
Cic. de Or. 3, 54, 206:
res inter se similes,
Quint. 9, 2, 51.—In a twofold construction:
nihil est unum uni tam simile, tam par, quam omnes inter nosmetipsos sumus,
Cic. Leg. 1, 10, 29:
sunt inter se similia, sed non etiam prioribus,
Quint. 9, 3, 49.—
(η).
With atque ( ac), et, ut si, tamquam si:
si quid docere vis, aliquid ab isto simile in aestimatione atque a ceteris esse factum,
Cic. Verr. 2, 3, 83, § 193:
ut simili ratione atque ipse fecerit suas injurias persequantur,
Caes. B. G. 7, 38 fin.:
nec similem habeat vultum, et si ampullam perdidisset,
Cic. Fin. 4, 12, 31;
v. Madv. ad h. l.: similes sunt, ut si qui dicant, etc.,
id. Sen. 6, 17:
similes sunt di, tamquam si Poeni, etc.,
id. Div. 2, 64, 131.—
(θ).
Absol.:
decet facta moresque hujus habere me similes,
Plaut. Am 1, 1, 114:
ex uno puteo similior numquam potis Aqua aeque sumi, quam haec est atque ista,
id. Mil. 2, 6, 68 Brix ad loc.:
ita formā simili pueri (gemini), ut, etc.,
id. Men. prol. 19:
meus est (puer), nimium quidem simili'st,
id. Truc. 2, 6, 26:
laudantur simili prole puerperae,
i. e. that look like their fathers, Hor. C. 4, 5, 23:
ecce similia omnia,
Ter. Phorm. 2, 1, 34:
par est avaritia, similis improbitas,
Cic. Rosc. Am. 40, 118;
but cf., in a more restricted sense: similia omnia magis quam paria,
Liv. 45, 43:
ad quam (amicitiam) se similis animus applicet,
Cic. Lael. 14, 48:
sicut erat in simili causā antea factum,
id. Rep. 2, 37, 63:
quod in simili culpā versabantur,
Caes. B. C. 3, 110:
simili ratione,
id. B. G. 7, 4; id. B. C. 3, 76 al.:
similem esse te volo quomodo filium, non quomodo imaginem,
Sen. Ep. 84, 8:
ecce aliud simile, dissimile,
Cic. Fin. 4, 27, 76:
si quis Aristotelem similem emit,
a likeness of Aristotle, Juv. 2, 6; cf.:
tabella, in quā tam similem videbis Issam, ut sit tam similis sibi nec ipsa,
Mart. 1, 109, 19 sq.; 7, 87, 4:
te similem,
your likeness, Stat. S. 3, 3, 201; 5, 1, 1.— Poet., adverb. (=similiter):
similis medios Juturna per hostīs Fertur,
Verg. A. 12, 477.— Comp.:
similiorem mulierem Magisque eandem non reor deos facere posse,
Plaut. Mil. 2, 6, 48:
nihil hoc simile est similius,
id. Am. 1, 1, 290. — Sup.:
simillimos dicito esse,
Plaut. Mil. 2, 2, 91.—Hence, subst.: sĭmĭle, is, n.
1.
A comparison, likeness, parallel case, or example:
quo facilius res perspici possit hoc simile ponitur,
Cic. Fin. 3, 16, 54:
utuntur simili,
id. ib. 3, 14, 46:
nec improbum sit pro simili accipi, quod plus sit,
Quint. 7, 1, 61:
qui memoriam ab aliquo simili transferunt ad id, quod, etc.,
id. 11, 2, 30 et saep.:
ignavi et erepti et similia,
id. 1, 5, 69; 1, 6, 2; 2, 4, 26; 3, 5, 16 et saep.; cf.:
latitatio, metus, similia,
id. 7, 2, 46:
de philosophiā, de republicā, similibus,
id. 9, 4, 19; 11, 3, 153.—
2.
Resemblance, simile et majus est et par et minus, Quint. 7, 8, 7.— Adv. in two forms, simulter (ante-class.) and similiter (class.).
* a.
sĭmulter, in like manner, similarly:
exossabo ego illum simulter itidem ut muraenam coquos,
Plaut. Ps. 1, 3, 148 (cited ap. Non. 170, 25: simulter pro similiter); v. Ritschl ad Plaut. 1. 1.—
b.
sĭmĭlĭter, in like manner, similarly (syn. pariter).
(α).
Absol. (so most freq.):
ecquid adsimulo similiter?
Plaut. Men. 1, 2, 37:
similiter atque uno modo,
Cic. Brut. 66, 233:
illa quae similiter desinunt aut quae cadunt similiter,
id. de Or. 3, 54, 206; id. Tusc. 4, 11, 25:
si non similiter semper ingrediamur in argumentationem,
id. Inv. 1, 41, 76:
addunt etiam C. Marium... Similiter vos, cum, etc.,
id. Ac. 2, 5, 14:
quorum non similiter fides est nec justitia laudata,
id. Rep. 2, 36, 61 et saep.— Comp.: scurram multo similius imitatum, more perfectly or naturally, Phaedr. 5, 5, 34.— Sup.:
ut, etc.... simillime, etc.,
just so, Cic. Tusc. 2, 23, 54.—
(β).
With atque ( ac), et, ut si:
neque vero illum similiter, atque ipse eram, commotum esse vidi,
Cic. Phil. 1, 4, 9; id. Ac. 2, 23, 72; Quint. 3, 7, 26:
similiter facis, ac si me roges, cur, etc.,
Cic. N. D. 3, 3, 8:
similiter facere eos... ut si nautae certarent, etc.,
id. Off. 1, 25, 87:
similiter facit ut si posse putet,
id. Tusc. 4, 18, 41:
similiter et si dicat, etc.,
id. Fin. 2, 7, 21; v. Madv. ad h. l.— Sup.:
hic excipit Pompeium, simillime atque ut illā lege Glaucippus excipitur,
Cic. Agr. 1, 4, 13.—
* (γ).
With dat.:
similiter his, etc.,
Plin. 11, 25, 30, § 86.

Lewis & Short latin dictionary > similis
98 status

1.
stătus, a, um, v. sisto.
2.
stătus, ūs, m. [sto and sisto].
I.
In a corporeal sense.
A.
Mode or way of standing, of holding one's body (at rest), posture, position, attitude, station, carriage; sing. and plur.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Si. Statum vide hominis, Callipho, quasi basilicum, look at the way he stands, Plaut. Ps. 1, 5, 41:
stat in statu senex ut adoriatur moechum,
in an attitude of attack, ready, id. Mil. 4, 9, 12: concrepuit digitis, laborat;
crebro conmutat status,
his posture, id. ib. 2, 2, 51:
qui esset status (videre vellem) flabellulum tenere te asinum tantum,
what your attitude was, what figure you cut, in holding the fan, Ter. Eun. 3, 5, 50:
in gestu status (oratoris erit) erectus et celsus, rarus incessus,
attitude, Cic. Or. 18, 59:
status quidem rectus sit, sed diducti paulum pedes,
Quint. 11, 3, 159:
abesse plurimum a saltatore debet orator... non effingere status quosdam, et quidquid dicet ostendere,
id. 11, 3, 89:
ut recta sint bracchia, ne indoctae rusticaeve manus, ne status indecorus,
id. 1, 11, 16:
stare solitus Socrates dicitur... immobilis, iisdem in vestigiis,
Gell. 2, 1, 2:
dumque silens astat, status est vultusque diserti,
Ov. P. 2, 5, 51:
statum proeliantis componit,
Petr. 95 fin. —
So of the pose of statues: non solum numerum signorum, sed etiam uniuscujusque magnitudinem, figuram, statum litteris definiri vides,
Cic. Verr. 2, 1, 21, § 57:
expedit saepe, ut in statuis atque picturis videmus, variari habitus, vultus, status,
Quint. 2, 13, 8:
ut illo statu Chabrias sibi statuam fieri voluerit. Ex quo factum est ut postea athletae his statibus in statuis ponendis uterentur,
Nep. Chabr. 1, 3.—And of images in a dream:
ubi prima (imago somni) perit, alioque est altera nata inde statu, prior hic gestum mutasse videtur,
Lucr. 4, 772:
(opp. motus, incessus) quorum (iratorum) vultus, voces, motus statusque mutantur,
motions and postures, Cic. Off. 1, 29, 102:
decorum istud in corporis motu et statu cernitur,
id. ib. 1, 35, 126:
habitus oris et vultūs, status, motus,
id. Fin. 3, 17, 56; 5, 17, 47:
in quibus si peccetur... motu statuve deformi,
id. ib. 5, 12, 35:
eo erant vultu, oratione, omni reliquo motu et statu, ut, etc.,
id. Tusc. 3, 22, 53:
status, incessus, sessio, accubatio... teneat illud decorum,
id. Off. 1, 35, 129:
in pedibus observentur status et incessus,
the posture and gait, Quint. 11, 3, 124.—
B.
Of external appearance, manners, dress, and apparel:
quoniam formam hujus cepi in me et statum, decet et facta moresque hujus habere me similis item,
Plaut. Am. 1, 1, 111:
redegitque se ad pallium et crepidas, atque in tali statu biennio fere permansit,
Suet. Tib. 13.—
C.
Size, height, stature of living and inanimate beings (cf. statura;
post-Aug.): pumilionem, quos natura brevi statu peractos, etc.,
Stat. S. 1, 6, 58: longissimum... aratorem faciemus;
mediastenus qualiscunque status potest esse,
Col. 1, 9, 3:
in gallinaceis maribus status altior quaeritur,
id. 8, 2, 9; so id. 7, 9, 2; 7, 12 med.:
plantae majoris statūs,
Pall. Febr. 25, 20.—
D.
A position, place, in the phrase de statu movere, deicere, or statum conturbare, to displace, drive out, eject, expel, throw from a position (esp. of battle and combat):
equestrem procellam excitemus oportet, si turbare ac statu movere (hostes) volumus,
Liv. 30, 18, 14:
nihil statu motus, cum projecto prae se clipeo staret, in praesidio urbis moriturum se... respondit,
id. 38, 25: Manlius scutum scuto percussit atque statum Galli conturbavit (cf. the next sentence: atque de loco hominem iterum dejecit), Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 16.—So, out of the military sphere, in order to avoid an attack:
ea vis est... quae, periculo mortis injecto, formidine animum perterritum loco saepe et certo de statu demovet,
Cic. Caecin. 15, 42.— Transf., of mental position, conviction, argument, etc.:
saepe adversarios de statu omni dejecimus,
Cic. Or. 37, 129:
voluptas quo est major, eo magis mentem e suā sede et statu demovet,
throws the mind off its balance, id. Par. 1, 3, 15.—Similarly: de statu deducere, recedere, from one's position or principles:
fecerunt etiam ut me prope de vitae meae statu deducerent, ut ego istum accusarem,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10:
neque de statu nobis nostrae dignitatis est recedendum, neque sine nostris copiis in alterius praesidia veniendum,
id. Att. 1, 20, 2.—So, de statu suo declinare = moveri:
neque dubito quin, suspitione aliquā perculsi repentinā, de statu suo declinarint,
i. e. became unsettled, Cic. Clu. 38, 106:
qui cum me firmissimis opibus... munire possim, quamvis excipere fortunam malui quam... de meo statu declinare,
than abandon my position, id. Prov. Cons. 17, 41; cf.
of the position of heavenly bodies: qui eodem statu caeli et stellarum nati sunt,
aspect, id. Div. 2, 44, 92.
II.
Trop., condition, state, position, situation, circumstances.
A.
Of persons, condition in regard to public rights, political or civil status, any loss of which was a capitis deminutio (v. caput):
capitis minutio est statūs permutatio,
Gai. Dig. 4, 5, 1; id. Inst. 1, 159; cf. Dig. 4, 5, 11:
quo quisque loco nostrum est natus... hunc vitae statum usque ad senectutem obtinere debet,
Cic. Balb. 7, 18:
ad quem proscripti confluebant. Quippe nullum habentibus statum quilibet dux erat idoneus,
with regard to the civil death of the proscribed, Vell. 2, 72, 5:
illorum salus omnibus accepta fuit... quia tam grati exoptatum libertatis statum recuperaverint,
Val. Max. 5, 26:
si statu periclitari litigator videtur,
if his civil status seems in peril, Quint. 6, 1, 36:
nec ulla tam familiaris est infelicibus patria quam solitudo et prioris statūs oblivio,
i. e. the status of full citizenship, lost by banishment, Curt. 5, 5, 11:
permanent tamen in statu servitutis,
Suet. Gram. 21:
vetuit quaeri de cujusquam defunctorum statu,
id. Tit. 8 fin.:
multorum excisi status,
Tac. A. 3, 28: qui illegitime concipiuntur, statum sumunt ex eo tempore quo nascuntur, i. e. whether freemen or slaves, etc., Gai. Inst. 1, 89:
cum servus manumittitur: eo die enim incipit statum habere,
a civil status, Dig. 4, 5, 4:
homo liber qui se vendidit, manumissus non ad suum statum revertitur, sed efficitur libertinae condicionis, i. e. that of an ingenuus,
ib. 1, 5, 21:
primo de personarum statu dicemus,
civil status, ib. 1, 5, 2; so Titin. 5:
de statu hominum (sometimes status used in the jurists absolutely with reference to freedom and slavery): si status controversiam cui faciat procurator, sive ex servitute in libertatem, etc.,
Dig. 3, 3, 39, § 5; so ib. 3, 3, 33, § 1.—Similarly in the later jurists: status suus = aetas XXV. annorum, years of discretion:
cum ad statum suum frater pervenisset,
Dig. 31, 1, 77, § 19.—
2.
Condition and position with reference to rank, profession, trade, occupation, social standing, reputation, and character:
an tibi vis inter istas vorsarier prosedas... quae tibi olant stabulum statumque?
their trade, Plaut. Poen. 1, 2, 59:
quod in civitatibus agnationibus familiarum distinguuntur status,
the ranks of the families, Cic. Leg. 1, 7, 23:
regum status decemviris donabantur,
the rank of kings was assigned to the decemvirs, id. Agr. 1, 1, 2:
cum alii rem ipsam publicam atque hunc bonorum statum odissent,
the social position of the higher classes, id. Sest. 20, 46:
non ut aliquid ex pristino statu nostro retineamus,
id. Fam. 4, 4, 1:
ecquis umquam tam ex amplo statu concidit?
id. Att. 3, 10, 2:
non enim jam quam dignitatem, quos honores, quem vitae statum amiserim cogito,
id. ib. 10, 4, 1:
quam (statuam) esse ejusdem status amictus, anulus, imago ipsa declarat,
id. ib. 1, 1, 17:
praesidium petebamus ex potentissimi viri benevolentiā ad omnem statum nostrae dignitatis,
id. Q. Fr. 3, 8, 1: noster autem status est hic:
apud bonos iidem sumus quos reliquisti, apud sordem, etc.,
id. Att. 1, 16, 11:
ego me non putem tueri meum statum ut neque offendam animum cujusquam, nec frangam dignitatem meam?
maintain my character, id. Fam. 9, 16, 6:
quos fortuna in amplissimo statu (i. e. regum) collocarat,
Auct. Her. 4, 16, 23:
tantam in eodem homine varietatem status,
high and low position in life, ups and downs, Val. Max. 6, 9, 4:
cum classiarios quos Nero ex remigibus justos milites fecerat, redire ad pristinum statum cogeret,
Suet. Galb. 12:
quaedam circa omnium ordinum statum correxit,
id. Claud. 22:
cum redieritis in Graeciam, praestabo ne quis statum suum vestro credat esse meliorem,
social position, Curt. 5, 5, 22:
omnis Aristippum decuit color et status et res,
Hor. Ep. 1, 17, 23.—
3.
Condition in reference to prosperity, happiness or unhappiness, and health (mostly poet. and post-Aug.):
at iste non dolendi status non vocatur voluptas,
Cic. Fin. 2, 9, 28:
neque hic est Nunc status Aurorae meritos ut poscat honores,
Ov. M. 13, 594:
flebilis ut noster status est, ita flebile carmen,
id. Tr. 5, 1, 5:
quid enim status hic a funere differt?
id. P. 2, 3, 3:
pejor ab admonitu fit status iste boni,
id. ib. 1, 2, 54:
his enim quorum felicior in domo status fuerat,
Val. Max. 6, 8, 7:
sin nostros status sive proximorum ingenia contemplemur,
id. 6, 9 pr.:
caelum contemplare: vix tamen ibi talem statum (i. e. felicitatis deorum) reperias,
id. 7, 1, 1:
haec quidem (vox) animi magnifici et prosperi status (fuit),
id. 6, 5, ext. 4:
obliti statūs ejus quem beneficio exuistis meo,
Curt. 10, 2, 22:
sumus in hoc tuo statu iidem qui florente te fuimus,
i. e. distress, id. 5, 11, 5:
res magna et ex beatissimo animi statu profecta,
Sen. Ep. 81, 21: voverat, si sibi incolumis status (of health) permisisset, proditurum se... hydraulam, Suet. Ner. 54. —
4.
Condition, circumstances, in gen., of life or of the mind:
homines hoc uno plurimum a bestiis differunt quod rationem habent, mentemque quae... omnem complectatur vitae consequentis statum,
Cic. Fin. 2, 14, 45:
facias me certiorem et simul de toto statu tuo consiliisque omnibus,
id. Fam. 7, 10, 3:
tibi declaravi adventus noster qualis fuisset, et quis esset status,
id. Att. 4, 2, 1:
quid enim ego laboravi, si... nihil consecutus sum ut in eo statu essem quem neque fortunae temeritas, neque, etc., labefactaret,
id. Par. 2, 17:
sed hoc videant ii qui nulla sibi subsidia ad omnes vitae status paraverunt,
id. Fam. 9, 6, 4: atque is quidem qui cuncta composuit constanter in suo manebat statu (transl. of emeinen en tôi heautou kata tropon êthei, Plat. Tim. p. 42, c. Steph.), in his own state, being, Cic. Tim. 13:
vitae statum commutatum ferre non potuit,
Nep. Dion, 4, 4:
id suis rebus tali in statu saluti fore,
Curt. 5, 1, 5: haec sunt fulmina quae prima accepto patrimonio et in novi hominis aut urbis statu fiunt, in any new condition (when a stroke of lightning was considered an omen), Sen. Q. N. 2, 47.—Rarely of a state:
libere hercle hoc quidem. Sed vide statum (i. e. ebrietatis),
Plaut. Ps. 5, 2, 4.—Esp., in augury: fulmen status, a thunderbolt sent to one who is not expecting a sign, as a warning or suggestion, = fulmen monitorium:
status est, ubi quietis nec agitantibus quidquam nec cogitantibus fulmen intervenit,
Sen. Q. N. 2, 39, 2.—
B.
Of countries, communities, etc., the condition of society, or the state, the public order, public affairs.
1.
In gen.:
Siciliam ita vexavit ac perdidit ut ea restitui in antiquum statum nullo modo possit,
Cic. Verr. 1, 4, 12:
nunc in eo statu civitas est ut omnes idem de re publicā sensuri esse videantur,
id. Sest. 50, 106:
omnem condicionem imperii tui statumque provinciae mihi demonstravit Tratorius,
id. Fam. 12, 23, 1; so id. ib. 13, 68, 1:
mihi rei publicae statum per te notum esse voluisti,
id. ib. 3, 11, 4; so,
status ipse nostrae civitatis,
id. ib. 5, 16, 2:
non erat desperandum fore aliquem tolerabilem statum civitatis,
id. Phil. 13, 1, 2:
sane bonum rei publicae genus, sed tamen inclinatum et quasi pronum ad perniciosissimum statum,
id. Rep. 2, 26, 48:
aliquo, si non bono, at saltem certo statu civitatis,
id. Fam. 9, 8, 2:
ex hoc qui sit status totius rei publicae videre potes,
id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 15: ex eodem de toto statu rerum communium [p. 1756] cognosces, id. Fam. 1, 8, 1:
tamen illa, quae requiris, suum statum tenent, nec melius, si tu adesses, tenerent,
id. ib. 6, 1, 1:
non illi nos de unius municipis fortunis arbitrantur, sed de totius municipii statu, dignitate, etc., sententias esse laturos,
id. Clu. 69, 196:
ego vitam omnium civium, statum orbis terrae... redemi,
id. Sull. 11, 33:
Ti. Gracchum mediocriter labefactantem statum rei publicae,
id. Cat. 1, 1, 3:
eo tum statu res erat ut longe principes haberentur Aedui,
Caes. B. G. 6, 12, 9:
cum hoc in statu res esset,
Liv. 26, 5, 1; so id. 32, 11, 1:
eam regiam servitutem (civitatis) collatam cum praesenti statu praeclaram libertatem visam,
id. 41, 6, 9:
statum quoque civitatis ea victoria firmavit ut jam inde res inter se contrahere auderent,
i. e. commercial prosperity, id. 27, 51:
ut deliberare de statu rerum suarum posset,
id. 44, 31:
ut taedio praesentium consules duo et status pristinus rerum in desiderium veniant,
id. 3, 37, 3:
jam Latio is status erat rerum ut neque bellum neque pacem pati possent,
id. 8, 13, 2:
qui se moverit ad sollicitandum statum civitatis,
internal peace, id. 3, 20, 8:
omni praesenti statu spem cuique novandi res suas blandiorem esse,
more attractive than any condition of public affairs, id. 35, 17:
tranquillitatis status,
Val. Max. 7, 2, 1:
in sollicito civitatis statu,
Quint. 6, 1, 16:
principes regesque et quocumque alio nomine sunt tutores status publici,
guardians of public order, Sen. Clem. 1, 4, 3: curis omnium ad formandum publicum statum a tam sollemni munere aversis, Curt, 10, 10, 9; so,
ad formandum rerum praesentium statum,
Just. 9, 5, 1:
populo jam praesenti statu laeto,
Suet. Caes. 50:
ad componendum Orientis statum,
id. Calig. 1:
deploravit temporum statum,
id. Galb. 10:
ad explorandum statum Galliarum,
id. Caes. 24:
delegatus pacandae Germaniae status,
id. Tib. 16: et omnia habet rerum status iste mearum ( poet., = reipublicae meae), Ov. M. 7, 509.—
2.
Esp., of the political sentiments of the citizens:
a Maronitis certiora de statu civitatium scituros,
Liv. 39, 27:
ad visendum statum regionis ejus,
id. 42, 17, 1:
suas quoque in eodem statu mansuras res esse,
id. 42, 29, 9:
cum hic status in Boeotiā esset,
id. 42, 56, 8.—
3.
Of the constitution, institutions, form of government, etc.:
Scipionem rogemus ut explicet quem existimet esse optimum statum civitatis,
Cic. Rep. 1, 20, 33; 1, 21, 34; 1, 46, 70;
1, 47, 71: ob hanc causam praestare nostrae civitatis statum ceteris civitatibus,
id. ib. 2, 1, 2:
itaque cum patres rerum potirentur, numquam constitisse statum civitatis,
the form of the government had never been permanent, id. ib. 1, 32, 49:
in hoc statu rei publicae (decemvirali), quem dixi non posse esse diuturnum,
id. ib. 2, 37, 62:
providete ne rei publicae status commutetur,
id. Har. Resp. 27, 60:
eademque oritur etiam ex illo saepe optimatium praeclaro statu,
aristocratic form of government, id. Rep. 1, 44, 68:
ut totum statum civitatis in hoc uno judicio positam esse putetis,
id. Fl. 1, 3:
ut rei publicae statum convulsuri viderentur,
id. Pis. 2, 4:
pro meā salute, pro vestrā auctoritate, pro statu civitatis nullum vitae discrimen vitandum umquam putavit,
id. Red. in Sen. 8, 20:
cum hoc coire ausus es, ut consularem dignitatem, ut rei publicae statum... addiceres?
id. ib. 7, 16:
omnia quae sunt in imperio et in statu civitatis ab iis defendi putantur,
id. Mur. 11, 24:
intelleges (te habere) nihil quod aut hoc aut aliquo rei publicae statu timeas,
id. Fam. 6, 2, 3:
quod ad statum Macedoniae pertinebat,
Liv. 45, 32, 2:
ex commutatione statūs publici,
Vell. 2, 35, 4:
haec oblivio concussum et labentem civitatis statum in pristinum habitum revocavit,
Val. Max. 4, 1, ext. 4:
Gracchi civitatis statum conati erant convellere,
id. 6, 3, 1 fin.:
Cicero ita legibus Sullae cohaerere statum civitatis affirmat ut his solutis stare ipsa non possit,
Quint. 11, 1, 85:
qui eloquentiā turbaverant civitatium status vel everterant,
id. 2, 16, 4:
id biduum quod de mutando reipublicae statu haesitatum erat,
Suet. Claud. 11:
nec dissimulasse unquam pristinum se reipublicae statum restituturum,
id. ib. 1:
conversus hieme ad ordinandum reipublicae statum, fastos correxit, etc.,
id. Caes. 40:
tu civitatem quis deceat status Curas,
what institutions, Hor. C. 3, 29, 25.—Hence,
4.
Existence of the republic:
quae lex ad imperium, ad majestatem, ad statum patriae, ad salutem omnium pertinet,
Cic. Cael. 29, 70 (= eo, ut stet patria, the country's existence):
si enim status erit aliquis civitatis, quicunque erit,
id. Fam. 4, 14, 4: status enim rei publicae maxime judicatis rebus continetur, the existence of the republic depends on the decisions of the courts, i. e. their sacredness, id. Sull. 22, 63. —
C.
In nature, state, condition, etc.:
incolumitatis ac salutis omnium causā videmus hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae,
Cic. Or. 3, 45, 178:
ex alio alius status (i. e. mundi) excipere omnia debet,
Lucr. 5, 829:
ex alio terram status excipit alter,
id. 5, 835:
est etiam quoque pacatus status aëris ille,
id. 3, 292:
non expectato solis ortu, ex quo statum caeli notare gubernatores possent,
Liv. 37, 12, 11:
idem (mare) alio caeli statu recipit in se fretum,
Curt. 6, 4, 19:
incertus status caeli,
Col. 11, 2:
pluvius caeli status,
id. 2, 10:
mitior caeli status,
Sen. Oedip. 1054.—
D.
The characteristic, mark, character, essential feature of a thing.
1.
In gen.:
atque hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum non perturbatis atque permixtis, sed suum statum tenentibus,
preserving their essential features, Cic. Rep. 1, 28, 44.—Hence,
2.
Esp. in rhet. jurisp.
(α).
The answer to the action (acc. to Cic., because the defence: primum insistit in eo = the Gr. stasis):
refutatio accusationis appellatur Latine status, in quo primum insistit quasi ad repugnandum congressa defensio,
Cic. Top. 25, 93; so,
statu (sic enim appellamus controversiarum genera),
id. Tusc. 3, 33, 79:
statum quidam dixerunt primam causarum conflictionem,
Quint. 3, 6, 4; cf. Cic. Part. Or. 29, 102.—
(β).
The main question, the essential point:
quod nos statum id quidam constitutionem vocant, alii quaestionem, alii quod ex quaestione appareat, Theodorus caput, ad quod referantur omnia,
Quint. 3, 6, 2:
non est status prima conflictio, sed quod ex primā conflictione nascitur, id est genus quaestionis,
the kind, nature of the question, id. 3, 6, 5; cf. the whole chapter.—
E.
In gram., the mood of the verb, instead of modus, because it distinguishes the conceptions of the speaker:
et tempora et status,
tenses and moods, Quint. 9, 3, 11:
fiunt soloecismi per modos, sive cui status eos dici placet,
id. 1, 5, 41.
► For statu liber, v.
statuliber.

Lewis & Short latin dictionary > status
99 tanti

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].
I.
Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.
1.
With [p. 1841] quantus:
nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,
Cic. Phil. 6, 7, 18:
quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,
id. Imp. Pomp. 11, 29:
est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,
id. ad Brut. 1, 9, 1:
tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,
Caes. B. G. 2, 11; cf.:
quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,
Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—
2.
With ut.
a.
Denoting result or consequence; with subj.:
tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,
Caes. B G 4, 17:
non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,
Cic. Rosc. Am. 43, 125;
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,
id. Rep. 1, 1, 1:
quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?
Curt. 4, 10, 29:
quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?
id. 6, 7, 30.—
b.
Denoting comparison:
tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,
Nep. Ages. 4, 2.—
3.
With rel. qui, etc.:
cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,
Cic. Rep. 1, 42, 65:
statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,
id. Sull. 2, 7:
nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,
id. Marcell. 3, 8.—
4.
Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:
tanta factis modo mira miris modis, etc.,
id. Cas. 3, 5, 5:
qui tantus natu deorum nescis nomina,
id. Bacch. 1, 2, 15:
neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,
id. Rep. 1, 3, 4:
tantilla tanta verba funditat,
Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:
ne tantae nationes conjugantur,
Caes. B. G. 3, 11:
onus,
id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:
non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,
id. de Or 2, 20, 84:
qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,
id. Rosc. Com. 8, 24:
tot tantaque vitia,
id. Verr 1, 16, 47:
quae faceres in hominem tantum et talem,
id. Fam. 13, 66, 1; cf.:
conservare urbes tantas atque tales,
id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:
tanta ista mala,
Sall. C. 40, 2;
Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,
Verg. G. 2, 154:
tantorum ingentia septem Terga boum,
id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:
sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,
six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,
sexcenta tanta,
id. Ps. 2, 2, 37:
tribus tantis illi minus redit quam obseveris,
three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:
jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,
such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:
si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,
Lact. 1, 3, 21.—
5.
With quam:
maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,
Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:
tantus ille ventorum,
Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—
6.
Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):
cur tanto opere extimueras?
Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:
si studia Graecorum vos tanto opere delectant,
Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:
mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,
Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—
B.
Transf., so many ( = tot; mostly poet.):
tantae Coëunt in proelia gentes,
Val. Fl. 5, 636:
lamentabile tantis urbibus,
Stat. Th. 11, 160:
legatum valet in tantos quanti inveniantur,
Dig. 30, 1, 65.— Sing.:
numquam tanto se vulture caelum Induit,
Luc. 7, 834. —
C.
Neutr. absol.
1.
tantum, so much, so many:
habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,
Cic. Rep. 1, 4, 7:
decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,
Plaut. Ep. 2, 3, 4:
iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,
Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:
eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,
Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):
cum tantum belli in manibus esset,
Liv. 4, 57, 1:
sed quid hic tantum hominum incedunt?
Plaut. Poen. 3, 3, 5:
tantum hostium intra muros est,
Liv. 3, 17, 4 et saep.:
sexies tantum, quam quantum satum sit,
Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:
etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,
Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):
tantum... dum,
Liv. 27, 42, 12; cf.:
tantum modo... dum,
Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —
b.
In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:
vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,
Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—
2.
Gen. (of price) tanti:
tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?
Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:
tanti est, quanti est fungus putidus,
it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:
frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,
Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:
ubi me dixero dare tanti,
Ter. Ad. 2, 1, 49:
graviter increpuit, tanti habitare censorem,
in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —
b.
Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:
tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,
Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:
hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,
Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:
sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,
id. ib. 1, 9, 22:
etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,
id. Mil. 22, 58:
juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,
id. Att. 2, 13, 2:
cum dicturis tanti suae non sint (actiones),
Quint. 12, 8, 4:
sunt o! sunt jurgia tanti,
Ov. M. 2, 424 et saep.—
3.
Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:
quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,
Caes. B. G. 5, 45; cf.:
quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,
id. B. C. 1, 81:
tanto major vis, quanto recentior,
Plin. 9, 38, 62, § 133:
reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:
tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?
id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:
bis tanto pluris,
id. Men. 4, 3, 6:
ter tanto pejor,
id. Pers. 1, 3, 73:
multo tanto miserior,
id. Rud. 2, 6, 37:
si Cleomenes non tanto ante fugisset,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:
post tanto,
Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:
tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,
Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:
doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,
Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:
tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,
Cat. 49, 6.—
b.
In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;
so too: tanto melior,
Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:
tanto hercle melior,
Ter. Heaut. 3, 2, 38:
tanto major! tanto augustior!
how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:
tanto nequior!
so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,
tanto miserior,
id. Stich. 5, 5, 8.—
4.
In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:
danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,
Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:
quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,
Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:
in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,
Liv. 22, 27.
II.
Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):
ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,
Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:
praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,
Caes. B. G. 6, 35:
tantum navium,
id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.
A.
So much, so greatly, to such a degree, so:
tantum, quantum quis fuge,
as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:
de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,
Cic. Att. 12, 18, 1:
id tantum abest ab officio, ut, etc.,
so far, id. Off. 1, 14, 43:
rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,
Nep. Con. 4, 1:
tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,
Liv. 37, 39, 6:
tantumque ibi moratus, dum, etc.,
so long, id. 27, 42, 13:
tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,
Plaut. Men. prol. 16:
ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,
Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:
nullo tantum se Mysia cultu Jactat,
Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):
nec tantum dulcia, quantum Et liquida,
Verg. G. 4, 101:
juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,
Hor. S. 2, 5, 80:
tantum dissimilis,
id. ib. 2, 3, 313:
Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,
Vell. 2, 11, 1.—
B.
(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:
tantum monet, quantum intellegit,
only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:
tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,
Caes. B. G. 2, 8:
quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,
Cic. Off. 1, 4, 11:
Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,
id. Rep. 1, 10, 16:
nomen tantum virtutis usurpas,
id. Par. 2, 17:
dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,
id. Fl. 15, 34:
notus mihi nomine tantum,
Hor. S. 1, 9, 3:
apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,
Quint. 11, 1, 7; so,
non tantum... sed,
id. 9, 3, 28:
nec tantum... sed (etiam),
id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;
once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,
Cic. Ac. 2, 23, 74:
unum flumen tantum intererat,
Caes. B. C. 3, 19:
unum defuisse tantum superbiae,
Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—
b.
Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;
whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,
Cic. Rep. 6, 22, 24:
ut tantummodo per stirpes alantur suas,
id. N. D. 2, 32, 81:
cum tantummodo potestatem gustandi feceris,
id. Rep. 2, 28, 51:
omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,
id. ib. 4, 6, 6:
pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),
Caes. B. C. 1, 62:
velis tantummodo,
you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:
unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,
Suet. Tib. 11 et saep.:
neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,
Cic. de Or. 3, 14, 52:
neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,
Liv. 9, 37, 2:
Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,
id. 21, 32, 4; so,
non tantummodo... sed etiam,
Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:
non tantummodo... sed... quoque,
Vell. 2, 110, 5:
non tantummodo... verum etiam,
Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:
rem atrocem nec tantum epistulā dignam,
Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—
2.
Particular phrases.
a.
Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):
cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,
Liv. 5, 7, 2:
tantum non jam captam Lacedaemonem esse,
id. 34, 40, 5:
tantum non ad portam bellum esse,
id. 25, 15, 1:
videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,
id. 37, 29, 9:
cum hostes tantum non arcessierint,
id. 4, 2, 12 Drak.:
tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,
Suet. Tib. 11:
tantum non statim a funere,
id. ib. 52:
tantum non summam malorum suorum professus est,
id. ib. 66:
tantum non in ipso ejus consulatu,
id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:
tantum non cunctandum neque cessandum esse,
only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:
dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,
id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:
ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,
Quint. 6, 2, 4.—
b.
Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):
tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,
Cic. Fam. 7, 23, 1:
tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,
Vell. 2, 117, 1:
haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,
Cic. Att. 15, 13, 7:
navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,
Suet. Aug. 98:
natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,
id. Ner. 6:
tantum quod pueritiam egresso,
id. Aug. 63:
dentem tantum quod exemptum,
id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):
tantum alone = tantum quod,
Verg. E. 6, 16. —
c.
Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:
tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,
Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

Lewis & Short latin dictionary > tanti
100 tanto

tantus, a, um, adj. [perh. for tavantus; cf. Sanscr. tāvant, so great; Gr. teôs, i. e. teWôs].
I.
Of such size or measure, so great in amount, extent, value, degree, etc. (as some standard expressed or understood); usually with a foll. quantus, ut, qui, or absol.; rarely quam.
1.
With [p. 1841] quantus:
nullam (contionem) umquam vidi tantam, quanta nunc vestrum est,
Cic. Phil. 6, 7, 18:
quae tanta sunt in hoc uno, quanta in omnibus reliquis imperatoribus,
id. Imp. Pomp. 11, 29:
est alienum tanto viro, quantus es tu, non posse, etc.,
id. ad Brut. 1, 9, 1:
tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt, quantum fuit diei spatium,
Caes. B. G. 2, 11; cf.:
quamquam Demaden continua dicendi exercitatio potuerit tantum, quantuluscumque postea fuit, fecisse,
Quint. 2, 17, 12; Cic. Lael. 20, 74; Sall. C. 58, 2.—
2.
With ut.
a.
Denoting result or consequence; with subj.:
tanta erat operis firmitudo, ut, etc.,
Caes. B G 4, 17:
non fuit tantus homo Sex. Roscius in civitate, ut, etc.,
Cic. Rosc. Am. 43, 125;
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis... ut, etc.,
id. Rep. 1, 1, 1:
quod ego tantum nefas commisi, ut hanc vicem saevitiae meae redderes?
Curt. 4, 10, 29:
quod tantum cogitavi nefas, ut dignior Philotas me videretur?
id. 6, 7, 30.—
b.
Denoting comparison:
tantā modestiā dicto audiens fuit, ut si privatus esset,
Nep. Ages. 4, 2.—
3.
With rel. qui, etc.:
cave putes aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc.,
Cic. Rep. 1, 42, 65:
statuerunt, tantum illud esse maleficium, quod, etc.,
id. Sull. 2, 7:
nulla est tanta vis, quae non ferro frangi possit,
id. Marcell. 3, 8.—
4.
Without correlation (esp. freq. in exclamations, etc.) ita tanta mira in aedibus sunt facta, Plaut. Am. 5, 1, 5:
tanta factis modo mira miris modis, etc.,
id. Cas. 3, 5, 5:
qui tantus natu deorum nescis nomina,
id. Bacch. 1, 2, 15:
neque solum in tantis rebus, sed etiam in mediocribus vel studiis vel officiis,
id. Rep. 1, 3, 4:
tantilla tanta verba funditat,
Plaut. Poen. 1, 2, 61. hocine mihi ob labores tantos tantillum dari, id. Truc. 2, 6, 56:
ne tantae nationes conjugantur,
Caes. B. G. 3, 11:
onus,
id. ib. 2, 30 in tantis motionibus tantisque vicissitudinibus, tam multarum rerum atque tantarum ordinious, Cic. N D. 2, 5, 15:
non idem sentio tanta hac in re tamque immensa posse fieri,
id. de Or 2, 20, 84:
qui tantas et tam infinitas pecunias repudiarit,
id. Rosc. Com. 8, 24:
tot tantaque vitia,
id. Verr 1, 16, 47:
quae faceres in hominem tantum et talem,
id. Fam. 13, 66, 1; cf.:
conservare urbes tantas atque tales,
id. N. D. 3, 38, 92, so too, with talis, id. Fam. 15, 4, 14, id. Phil. 2, 29, 71:
tanta ista mala,
Sall. C. 40, 2;
Liv 31, 9: neque tanto tractu se colligit anguis,
Verg. G. 2, 154:
tantorum ingentia septem Terga boum,
id. A. 5, 404; Curt. 3, 1, 10; 3, 3, 28; 4, 1, 1:
sexcenta tanta reddam, si vivo, tibi,
six hundred times as much, Plaut. Bacch. 4, 9, 111; so,
sexcenta tanta,
id. Ps. 2, 2, 37:
tribus tantis illi minus redit quam obseveris,
three times as much less, id. Trin. 2, 4, 129:
jam non quaero, unde tantam Melitensem vestem habueris,
such a great quantity of, Cic. Verr. 2, 2, 74, § 183:
si in uno corpore tantarum rerum gubernationem mens humana possidet,
Lact. 1, 3, 21.—
5.
With quam:
maria aspera juro, Non ullum pro me tantum cepisse timorem, Quam, etc.,
Verg. A. 6, 352 (cf. infra, B. 2.).—With a partit. gen.:
tantus ille ventorum,
Plin. 2, 47, 46, § 121 (dub.; Jahn, ventus).—
6.
Esp. in phrase tantō ŏpĕre; freq. as one word, tantŏpĕre, so greatly, in so high a degree, so very, etc. (class. and freq.):
cur tanto opere extimueras?
Plaut. Most. 2, 2, 92, cf.:
si studia Graecorum vos tanto opere delectant,
Cic. Rep. 1, 18, 30; Plaut. Cas. 3, 2, 2; id. Ep. 1, 2, 31; Ter. And. 5, 2, 27; id. Heaut. 4, 5, 38; Caes. B. G. 7, 52; Cic. Rep. 1, 14, 21; id. Mur. 10, 23; id. de Or. 1, 35, 164 al.—In an inverted order:
mirum est, me, ut redeam, te opere tanto quaesere,
Plaut. Bacch. 2, 2, 1.—
B.
Transf., so many ( = tot; mostly poet.):
tantae Coëunt in proelia gentes,
Val. Fl. 5, 636:
lamentabile tantis urbibus,
Stat. Th. 11, 160:
legatum valet in tantos quanti inveniantur,
Dig. 30, 1, 65.— Sing.:
numquam tanto se vulture caelum Induit,
Luc. 7, 834. —
C.
Neutr. absol.
1.
tantum, so much, so many:
habere tantum molestiae quantum gloriae...ut tantum nobis, quantum ipsi superesse posset, remitteret,
Cic. Rep. 1, 4, 7:
decutio argenti tantum, quantum mihi lubet,
Plaut. Ep. 2, 3, 4:
iis adposuit tantum, quod satis esset, nullo adparatu,
Cic. Tusc. 5, 32, 91: tantum complectitur, quod satis sit modicae palaestrae, id. Leg. 2, 3, 6:
eo indito cumini fricti tantum, quod oleat,
Cato, R. R. 156, 3 (cf.: tantum quod, s. v. tantum, adv. B. 2. b.): Ch. Coactus reddidit ducentos et mille Philippum. Ni. Tantum debuit, Plaut. Bacch. 2, 3, 38: nec tantum Karthago habuisset opum, Cic. Rep. Fragm. ap. Non. p. 526 (1, 48, 3 B. and K.):
cum tantum belli in manibus esset,
Liv. 4, 57, 1:
sed quid hic tantum hominum incedunt?
Plaut. Poen. 3, 3, 5:
tantum hostium intra muros est,
Liv. 3, 17, 4 et saep.:
sexies tantum, quam quantum satum sit,
Cic. Verr. 2, 3, 43, § 102; cf.:
etiamsi alterum tantum perdundum est, perdam, etc.,
Plaut. Ep. 3, 4, 81 (v. alter):
tantum... dum,
Liv. 27, 42, 12; cf.:
tantum modo... dum,
Sall. J. 53, 3: tantum abest, ut, etc. (v. absum). —
b.
In colloquial lang.: tantum est, that is all, nothing more, etc.:
vos rogat, ut, etc. Tantum est. Valete,
Plaut. Trin. prol. 22; so id. Cas. prol. 87: Lo. Numquid amplius? Ly. Tantum est, id. Merc. 2, 2, 12; Ter. Eun. 5, 5, 26; id. Hec. 5, 3, 15.—
2.
Gen. (of price) tanti:
tanti, quanti poscit, vin' tanti illam emi?
Plaut. Merc. 2, 4, 22; cf.:
tanti est, quanti est fungus putidus,
it is worth as much as, is worth no more than, id. Bacch. 4, 7, 23:
frumentum tanti fuit, quanti iste aestimavit,
Cic. Verr. 2, 3, 84, § 194:
ubi me dixero dare tanti,
Ter. Ad. 2, 1, 49:
graviter increpuit, tanti habitare censorem,
in so costly a house, Plin. 17, 1, 1, § 3. —
b.
Trop.: est tanti (alicui), to be worth so much; to be valued, prized, or esteemed so highly; to be of such consequence or importance:
tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti, etc.,
Caes. B. G. 1, 20: tanti non fuit Arsacen capere, ut, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:
hoc tanti fuit vertere, ut, etc.,
Quint. 1, 6, 38: est mihi tanti, Quirites, hujus invidiae tempestatem subire, dummodo a vobis hujus belli periculum depellatur, it is worth this price to me, i. e. I esteem it a light thing, Cic. Cat. 2, 7, 15; cf.:
sed est tanti (sc.: invidiam istam mihi impendere), dummodo,
id. ib. 1, 9, 22:
etsi id quidem non tanti est, quam quod propter eosdem, etc.,
id. Mil. 22, 58:
juratus tibi possum dicere, nihil esse tanti, etc.,
id. Att. 2, 13, 2:
cum dicturis tanti suae non sint (actiones),
Quint. 12, 8, 4:
sunt o! sunt jurgia tanti,
Ov. M. 2, 424 et saep.—
3.
Abl. (with comparatives) tantō, by so much, so much the:
quanto erat in dies gravior oppugnatio, tanto crebriores litterae nuntiique ad Caesarem mittebantur,
Caes. B. G. 5, 45; cf.:
quantum opere processerant, tanto aberant ab aquā longius,
id. B. C. 1, 81:
tanto major vis, quanto recentior,
Plin. 9, 38, 62, § 133:
reperietis quinquies tanto amplius istum quam quantum, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 97, § 225:
tantone minoris decumae venierunt quam fuerunt?
id. ib. 2, 3, 45, § 106 et saep.: bis tanto amici sunt inter se quam prius, twice as much, twice as good, dis tosôi, Plaut. Am. 3, 2, 62:
bis tanto pluris,
id. Men. 4, 3, 6:
ter tanto pejor,
id. Pers. 1, 3, 73:
multo tanto miserior,
id. Rud. 2, 6, 37:
si Cleomenes non tanto ante fugisset,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:
post tanto,
Verg. G. 3, 476; Curt. 6, 7, 26.— Rarely with verbs denoting comparison:
tanto praestitit ceteros imperatores, quan to populus Romanus antecedit fortitudine cunctas nationes,
Nep. Hann. 1, 1; Ov. M. 13, 368; cf.:
doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut, etc.,
Nep. Epam. 2, 2.— Poet. with sup.:
tanto pessimus omnium poëta, Quanto tu optimus omnium patronus,
Cat. 49, 6.—
b.
In colloquial lang.: tanto melior! so much the better! well done! good! excellent! bravo! etc.: To. Omnes sycophantias instruxi et comparavi, quo pacto ab lenone auferam hoc argentum. Sa. Tanto melior! Plaut. Pers. 2, 5, 24; cf. Sen. Ep. 31;
so too: tanto melior,
Plaut. Truc. 5, 61; Phaedr. 3, 5, 3:
tanto hercle melior,
Ter. Heaut. 3, 2, 38:
tanto major! tanto augustior!
how great! how noble! Plin. Pan. 71, 4:
tanto nequior!
so much the worse! that is bad! Ter. Ad. 4, 1, 12; cf. Plaut. Men. 2, 3, 84; so,
tanto miserior,
id. Stich. 5, 5, 8.—
4.
In tantum, so far, so much, to such a degree, so greatly:
danti in tantum producenda notitia est muneris sui, in quantum delectatura est eum, cui datur,
Sen. Ben. 2, 23; Col. 12, 24, 1:
quaedam aquae fervent in tantum, ut non possint esse usui,
Sen. Q. N. 3, 24, 1: humum in tantum deprimere, donec altitudinis mensuram datam ceperit, Col. 3, 13, 9:
in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,
Liv. 22, 27.
II.
Since tantus conveys only the idea of relative greatness, it may also be used (with a foll. ut) to denote a small amount, degree, extent, etc.; hence, of such a quantity or quality, such, so small, so slight or trivial; in the neutr., so little, so few (rare but class.):
ceterarum provinciarum vectigalia tanta sunt, ut iis ad ipsas provincias tutandas vix contenti esse possimus,
Cic. Imp. Pomp. 6, 14; id. Fam. 1, 7, 4: si bellum tantum erit, ut vos aut successores sustinere possint, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 3:
praesidii tantum est, ut ne murus quidem cingi possit,
Caes. B. G. 6, 35:
tantum navium,
id. B. C. 3, 2.—Hence, tantum, adv.
A.
So much, so greatly, to such a degree, so:
tantum, quantum quis fuge,
as quickly as possible, Plaut. Most. 2, 2, 94:
de quo tantum, quantum me amas, velim cogites,
Cic. Att. 12, 18, 1:
id tantum abest ab officio, ut, etc.,
so far, id. Off. 1, 14, 43:
rex tantum auctoritate ejus motus est, ut, etc.,
Nep. Con. 4, 1:
tantum progressus a castris, ut dimicaturum appareret,
Liv. 37, 39, 6:
tantumque ibi moratus, dum, etc.,
so long, id. 27, 42, 13:
tantum ad narrandum argumentum adest benignitas,
Plaut. Men. prol. 16:
ne miremini, quā ratione hic tantum apud istum libertus potuerit,
Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:
nullo tantum se Mysia cultu Jactat,
Verg. G. 1, 102.—With adjj. (mostly poet.):
nec tantum dulcia, quantum Et liquida,
Verg. G. 4, 101:
juventus Non tantum Veneris quantum studiosa culinae,
Hor. S. 2, 5, 80:
tantum dissimilis,
id. ib. 2, 3, 313:
Marius quantum bello optimus, tantum pace pessimus,
Vell. 2, 11, 1.—
B.
(Acc. to tantus, II.; and therefore, prop., only so much, so little; hence) Only, alone, merely, but:
tantum monet, quantum intellegit,
only so much, Cic. Tusc. 2, 19, 44:
tantum in latitudinem patebat, quantum loci acies instructa occupare poterat,
Caes. B. G. 2, 8:
quod haec tantum, quantum sensu movetur...se accommodat, etc.,
Cic. Off. 1, 4, 11:
Socratem tantum de vitā et de moribus solitum esse quaerere,
id. Rep. 1, 10, 16:
nomen tantum virtutis usurpas,
id. Par. 2, 17:
dixit tantum: nihil ostendit, nihil protulit,
id. Fl. 15, 34:
notus mihi nomine tantum,
Hor. S. 1, 9, 3:
apte dicere non elocutionis tantum genere constat, sed, etc.,
Quint. 11, 1, 7; so,
non tantum... sed,
id. 9, 3, 28:
nec tantum... sed (etiam),
id. 3, 8, 33; 9, 3, 78; 11, 2, 5.—So with unus (mostly post-Aug.;
once in Cic.): excepit unum tantum: scire se nihil se scire, nihil amplius,
Cic. Ac. 2, 23, 74:
unum flumen tantum intererat,
Caes. B. C. 3, 19:
unum defuisse tantum superbiae,
Liv. 6, 16, 5; 21, 50, 6; 34, 9, 5; Just. 8, 5, 5; Cels. 5, 28, 14; Tac. A. 15, 1; Plin. 9, 35, 58, § 120.—
b.
Strengthened by modo, and also joined with it in one word, tantummŏdo (freq. and class.;
whereas solummodo is only post-Aug., v. h. v.): homines populariter annum tantummodo solis, id est unius astri reditu metiuntur,
Cic. Rep. 6, 22, 24:
ut tantummodo per stirpes alantur suas,
id. N. D. 2, 32, 81:
cum tantummodo potestatem gustandi feceris,
id. Rep. 2, 28, 51:
omnis ea judicatio versatur tantummodo in nomine,
id. ib. 4, 6, 6:
pedites tantummodo umeris ac summo pectore exstare (ut possent),
Caes. B. C. 1, 62:
velis tantummodo,
you have only to wish it, Hor. S. 1, 9, 54:
unum hoc tantummodo, neque praeterea quicquam, etc.,
Suet. Tib. 11 et saep.:
neque eum oratorem tantummodo, sed hominem non putant,
Cic. de Or. 3, 14, 52:
neque e silvis tantummodo promota castra, sed etiam... in campos delata acies,
Liv. 9, 37, 2:
Cn. Scipionem misit non ad tuendos tantummodo veteres socios, sed etiam ad pellendum Hispaniā Hasdrubalem,
id. 21, 32, 4; so,
non tantummodo... sed etiam,
Sen. Polyb. 15, 3; id. Ot. Sap. 3, 5; 5, 4; Front. Ep. ad Verr. p. 124:
non tantummodo... sed... quoque,
Vell. 2, 110, 5:
non tantummodo... verum etiam,
Aug. Ep. 162, 1; id. Grat. Christ. 14: non... tantum, with ellips. of sed, not only (but much more), Ov. Am. 1, 4, 63; cf.:
rem atrocem nec tantum epistulā dignam,
Plin. Ep. 3, 14; Juv. 1, 131.—
2.
Particular phrases.
a.
Tantum non, analog. to the Gr. monon ouk, to [p. 1842] point out an action as only not, i. e. very nearly, completed, almost, all but, very nearly (perh. not ante-Aug.; in Cic. Att. 14, 5, 2, Baiter reads tantummodo):
cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non jam injunctae moenibus essent,
Liv. 5, 7, 2:
tantum non jam captam Lacedaemonem esse,
id. 34, 40, 5:
tantum non ad portam bellum esse,
id. 25, 15, 1:
videt Romanos tantum non jam circumveniri a dextro cornu,
id. 37, 29, 9:
cum hostes tantum non arcessierint,
id. 4, 2, 12 Drak.:
tantum non adversis tempestatibus Rhodum enavigavit,
Suet. Tib. 11:
tantum non statim a funere,
id. ib. 52:
tantum non summam malorum suorum professus est,
id. ib. 66:
tantum non in ipso ejus consulatu,
id. Dom. 15 et saep.—But in many cases non belongs to the verb, and not to tantum:
tantum non cunctandum neque cessandum esse,
only there must be no delay, Liv. 35, 18, 8:
dictator bello ita gesto, ut tantum non defuisse fortunae videretur,
id. 4, 57, 8 Drak.; cf.:
ut qui per haec vicit, tantum non defuisse sibi advocatum sciat,
Quint. 6, 2, 4.—
b.
Tantum quod, denoting immediate nearness in point of time, only, just, but just, just then, hardly, scarcely (class.):
tantum quod ex Arpinati veneram, cum mihi a te litterae redditae sunt,
Cic. Fam. 7, 23, 1:
tantum quod ultimam imposuerat Pannonico bello Caesar manum, cum, etc.,
Vell. 2, 117, 1:
haec cum scriberem, tantum quod existimabam ad te orationem esse perlatam,
Cic. Att. 15, 13, 7:
navis Alexandrina, quae tantum quod appulerat,
Suet. Aug. 98:
natus est XVIII. Cal. Jan. tantum quod oriente sole,
id. Ner. 6:
tantum quod pueritiam egresso,
id. Aug. 63:
dentem tantum quod exemptum,
id. Vesp. 5 (but in Liv. 22, 2, 9; 33, 4, 6; Amm. 27, 5, 4, the quod belongs not to tantum, but to the following verb):
tantum alone = tantum quod,
Verg. E. 6, 16. —
c.
Tantum quod non, only that not, nothing is wanting but:
tantum quod hominem non nominat: causam quidem totam perscribit,
Cic. Verr. 2, 1, 45, § 116.

Lewis & Short latin dictionary > tanto

Страницы

См. также в других словарях:

ESSE (группа) — ESSE Основная информация Жанр … Википедия
Esse (Diemel) — Esse Gewässerkennzahl DE: 448 Lage Landkreis Kassel, Hessen, Deutschland Flusssystem Weser … Deutsch Wikipedia
Esse arts + opinions — Pays Canada Langue français / anglais Périodicité 3 numéros par année Format revue Genre art contemporain Diffusion 2400 ex. Date de fondation 1984 Éditeur … Wikipédia en Français
Esse quam videri — is a Latin phrase meaning To be, rather than to seem . It has been used as motto by a number of different groups.History Esse quam videri is found in Cicero s essay On Friendship ( , chapter 98). Virtute enim ipsa non tam multi praediti esse quam … Wikipedia
Esse — steht für: eine offene Feuerstelle mit Abzug, siehe Esse (Feuerstelle) regional einen Schornstein regional einen Rauchfang regional einen Kamin regional eine Dunstabzugshaube einen Zufluss der Diemel, siehe Esse (Diemel) einen Zufluss der Pfieffe … Deutsch Wikipedia
Esse arts + opinions — is a contemporary art magazine.MandateFounded in 1984, esse is active on the Canadian and European art scenes, esse magazine focuses on various disciplinary and interdisciplinary practices (visual arts, performance, video and independent… … Wikipedia
Esse — Saltar a navegación, búsqueda Esse puede referirse a: Esse (Charente) Esse (Finlandia) Obtenido de Esse Categoría: Wikipedia:Desambiguación … Wikipedia Español
Esse (Charente) — Saltar a navegación, búsqueda Esse País … Wikipedia Español
Essé — Saltar a navegación, búsqueda Essé … Wikipedia Español
Esse Ejja — Populations Population totale environ 700= Bolivie (Pando, nord des départements de Beni, La Paz) … Wikipédia en Français
Esse — ( fi. Ähtävä) is a village in Western Finland. It has a population of about 3,000 people, of whom approximately 94% are Swedish speaking Finns and the rest are Finnish speaking. The village is in the northeast part of Pedersöre Kommun.The river… … Wikipedia

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на английский

a+esse

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на английский

a+esse

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: