-
1 κίβδηλος
κίβδηλος, eigtl. von unreinem, von den Schlacken nicht gehörig gesäubertem Metall, wodurch bes. das Gold an Gehalt u. Ansehen verliert, dah. verfälscht, unächt; χρυσός Theogn. 119; Eur. Med. 516; νόμισμα, falsche Münze, Xen. Hem. 3, 1, 9; bei Suid. u. Schol. Ar. Av. 158 wunderlich abgeleitet παρὰ τὸ ὑπὸ Χίων δεδηλῆσϑαι, also für χίβδηλος. – Uebertr. von Menschen, betrügerisch, falsch, bes. im Handel u. Wandel; Theogn. 117. 459; κίβδηλον κακόν nennt Eur. Hipp. 616 die Weiber; κίβδηλόν τι πωλεῖν Plat. Legg. XI, 916 d; κίβδηλα ἐπιτηδεύματα 918 a; τὴν πόλιν κίβδηλον καὶ ἄπιστον ποιεῖν, unzuverlässig, Dem. Lpt. 167; zweideutig, Theogn. 123; χρησμός, ein doppelsinniges Orakel, Her. 1, 66. 75. – Auch = unächt von Seiten der Geburt, = νόϑος, Theogn. 123; Ggstz von ἀληϑεῖς, τιμαί Plat. Legg. V, 728 d; νόϑα καὶ κίβδηλα ϑωπεύματα Plut. reip. ger. praec. 31; ὅσα κ. καὶ νόϑα καὶ παρακεκομμένα Luc. adv. ind. 2; μηδὲν κάβδηλον ἑαυτῇ συνειδυῖα Hermot. 51. – Adv. κιβδήλως, falsch, Phryn. 415.
-
2 πρό-φασις
πρό-φασις, ἡ, eigtl. das Vorscheinenlassen ( προφαίνω), der Anschein, νόστου, daß man zurückkehren werde, Pind. P. 4, 32; daher der Vorwand, hinter dem Einer seine rechte Meinung verbirgt, das Vorgeben, das Einer braucht, wenn er sich weigert, Etwas zu thun; Hom. braucht nur den absol. accus. πρόφασιν, vorgeblich, der Aussage nach, Il. 19, 262, ἐπὶ δὲ στενάχοντο γυναῖκες Πάτροκλον πρόφασιν, σφῶν δ' αὐτῶν κήδε' ἑκάστη, 302; u. so Ar. Equ. 469 u. Sp.; vgl. Jacobs Ach. Tat. p. 590, im Ggstz von τὸ ἀληϑές, Lys. 13, 12; welcher Gegensatz auch durch das einfache δέ bezeichnet wird, Wolf Dem. Lpt. p. 270; vgl. Eur. Bacch. 221 u. Dem. 18, 77; αὕτη γὰρ ἦν σοι πρόφασις ἐκβαλεῖν ἐμέ, Soph. Phil. 1023; Ἀχιλλεῖ πρόφασιν ὡς γαμουμένην, Eur. I. A. 362; ἔχεις πρόφασιν, Hec. 340, u. öfter; προφάσεις παρέχειν, Ar. Av. 581, πρόφασιν ϑέσϑαι, einen Vorwand brauchen, Theogn. 364; u. in Prosa: προφάσιας εἱλκον, Her. 6, 86; προφάσιος ἔχεσϑαι, einen Vorwand ergreifen, 6, 94; ἵν' αὐτῷ πρόφασις εἴη τῆς ἀποστάσεως, Plat. Menex. 245 b; οἵτινες ἔχϑρας πρόφασιν ζητήσουσιν, Phaedr. 234 a; πρόφασιν τοῖς δειλοῖς ἔχει μὴ πρὸς τὸν μαχόμενον ἰέναι, Rep. V, 469 c; ἐν τῇ προφάσει ταύτῃ ἀπέκτειναν, Lys. 13, 12; κατασκευάζειν πρόφασιν, Xen. Cyr. 2, 4, 17 u. öfter; auch Entschuldigung, οὐ μέντοι μοι δοκεῖ προφάσεις ἀγὼν δέχεσϑαι, Plat. Crat. 421 d; Veranlassung, Gelegenheit, Her. 3, 36 u. öfter; Antiph. 5, 21; προφάσεως ἕνεκα, 6, 14; Grund, οὔτ' ἔστιν οὐδεμία πρόφασις ἡμῖν τοῠ μὴ δρᾶν ταῠτα, Plat. Tim. 10 c, vgl. 76 e Phaedr. 255 d, u. sonst; διὰ δύο προφάσεις, aus zwei Gründen, Isocr. 1, 23; u. so auch Thuc. 1, 23, wo ἀληϑεστάτη πρόφασις der vorangehenden αἰτία entspricht; ϑάνατος ἐξαπιναῖος οὐκ ἔχων φανερὰν πρόφασιν, ohne eine deutliche, bekannte Ursache. Xen. Hell. 6, 4, 33; Plut. u. A.; vgl. noch Dem. τὴν μὲν ἀληϑῆ πρόφασιν τῶν πραγμάτων ἀπεκρύπτετο, 18, 156, den wahren Grund. – Absolut gebraucht finden sich: προφάσιος τῆςδε, Her. 4, 135; πρόφασιν, s. oben, ἐπὶ προφάσιος und ἐπὶ προφάσει, Theogn. 323, Her. 7, 150; ἀπὸ προφάσιος, 2, 161, διὰ πρόφασιν, 4, 145. 7, 230; κατὰ πρόφασιν, 1, 29; μή μοι πρόφασιν, keinen Vorwand, keine Ausflucht, Ar. Ach. 345; auch im plur., μὴ προφάσεις, Alexis bei Ath. IV, 170 a. Aehnlich μή με πίῃς πρόφασιν, Ep. ad. 197 (IX. 38).
-
3 προς-ομῑλέω
προς-ομῑλέω, Umgang, Verkehr mit Einem haben, τινί, Theogn. 31, sich mit Einem unterhalten; Eur. Med. 1085; ὥςπερ παισὶ προςομιλοῦσι τοῖς δήμοις, Plat. Gorg. 502 a, mit ihnen umgehen; auch ὕβρει προςομιλῶν, Phaedr. 250 e; vgl. noch Thuc. 2, 37, ἀνεπαχϑῶς τὰ ἴδια προςομιλοῠντες; πρός τινα, Xen. Hell. 1, 1, 30. – Auch an einem Orte verkehren, verweilen, c. dat., Theogn. 216. – Uebertr., sich mit einer Sache beschäftigen, befassen, πείρᾳ δ' οὐ προςωμίλησά πω, ich habe noch nicht den Versuch gemacht, Soph. Trach. 588; γυμναστικῇ, Plat. Tim. 88 c; Plut. u. a. Sp.
-
4 περάω
περάω, fut. περᾱσω, ion. u. ep. περήσω (πέρα), 1) von einem Ende zum andern durchdringen, durchbohren, durchstoßen; ὀδόντας, Il. 5, 291; bes. einen Raum von einem Ende zum andern durchschneiden, durchreisen, durchfahren, πόντον, Od. 24, 118, ϑάλασσαν, 6, 272. 9, 129, λαῖτμα ϑαλάσσης, 5, 174. 409; ὕδωρ, Hes. O. 740; auch πύλας Ἀΐδαο, Il. 5, 646. 23, 71; Theogn. 427; τάφρος ἀργαλέη περάαν. ein schwer zu durchschreitender Graben, Il. 12, 53. 63. 200, vgl. 16, 367. 21, 283; ἅλα περᾶν, Pind. N. 3, 20, wie πόντον περάσαις P. 3, 76; auch τέλος δωδεκάμηνον περάσαι, N. 11, 10, das 12monatliche Amt durchführen; ὃν μὴ περάσῃς, οὐ γὰρ εὔβατος περᾷν, er ist nicht leicht zu überschreiten, Aesch. Prom. 720; ὅταν περάσῃς ῥεῖϑρον, 792, öfter; auch übertr., ὅρκον, übertreten, verletzen, Aesch. Eum. 467; κίνδυνον, die Gefahr bestehen, ertragen, Ch. 268; πότερα πρὸς οἴκους πέλαγος Αἴγαιον περῶ; Soph. Ai. 456; πρὶν ἂν τέρμα τοῠ βίου περάσῃ, O. R. 1530, vom Sterben gesagt; γῆς περῶν ὁρίσματα, Eur. Rhes. 437, u. öfter in diesem Stück; φυλακάς, Her. 3, 72. – Selbst von der Zeit, οἱ τὴν ἡλικίαν πεπερακότες, Xen. Lac. 4, 7. – Opp. Cyn. 2, 621 braucht auch das med. περόωντο. – 2) intrans., von einem Ende zum andern hindurchdringen, eindringen; χαλκὸς δ' οὐκ ἐπέρησε, Il. 21, 594; οὔτ' ὄμ βρος περάασκε, Od. 5, 480. 19, 442; διὰ κροτάφοιο, Il. 4, 502; ὀστέον εἴσω, in den Knochen hinein, 4, 460. 6, 110; über einen Raum hin, hindurch gehen, fahren, reisen, δι' Ὠκεανοῖο, Od. 10, 508. 11, 158; διὰ προϑύροιο, H. h. Merc. 271; διὲκ προϑ., 158; ἐπὶ πόντον, ἐφ' ὑγρήν, über das Meer hinfahren, Il. 2, 613 Od. 4, 709; übertr., νόημα διὰ στέρνοιο, der Gedanke geht durch die Brust, H. h. Merc. 43; εἰς Ἀΐδαο, in Hades Wohnung eingehen, Theogn. 902; ἐπέρα ποτὶ Φᾶσιν, Pind. I. 2, 41; περᾷ κρυσταλλοπῆγα διὰ πόρον, Aesch. Pers. 493; ὃς ἤδη δωμάτων ἔξω περᾷ, Soph. O. C. 531, vgl. Ant. 382; auch c. gen., ὅταν ϑυμοῠ περάσῃς, = εἰς πέρας ἔλϑῃς, O. R. 674; εἰς ὀμμάτων ὄψιν περᾷν, Eur. Or. 512; ποῖ περῶ, Phoen. 988; γῆς ἔξω περᾷν φυγάδα, Med. 272, öfter; ἐπιπόνως διὰ γήρως περῶντες, Xen. Mem. 2, 1, 31, wie Orak. bei Xen. Cyr. 7, 2, 20, εὐδαίμων, Κροῖσε, περάσεις, du wirst dein Leben glücklich hinbringen. – 3) ursprünlich eins mit dem Vorigen, aber fut. περάσω, att. περῶ, ep. περάσσω, perf. pass. πεπέρημαι, über das Meer bringen zum Verkauf, verkaufen, bei Hom. nur vom Sklavenhandel, τινά, Il. 21, 102 Od. 14, 297, ll. h. Cer. 132; τινὰ Λῆμνον ἐπέρασσεν. Einen nach Lemnos hin verkaufen, Il. 21, 40, 387. 428; κατ' ἀλλοϑρόους ἀνϑρώπους, 15, 453; περάαν ( fut.) ἐπὶ νήσων, Il. 21, 454; πεπερημένος, 21, 58. Vgl. πιπράσκω.
-
5 συν-ίημι
συν-ίημι (s. ἵημι), impf. oft συνΐειν, s. Jac. Ach. Tat. p. 442; Hom. hat imperat. praes. ξυνίει, Od. 1, 271. 6, 289. 8, 241. 15, 391. 19, 378, wofür Theogn. 1240 die zw. Form ξύνιε hat; impf. ξύνιον, Il. 1, 273, mit der v. l. ξύνιεν (d. i. = ξυνίεσαν), die Aristarch vorzog und Spitzner und Bekker aufgenommen haben; aor. ξυνέηκε, oft, u. imperat. aor. II. ξύνες, Il. 2, 26. 24, 133; vom aor. II. med. ξύνετο, Od. 4, 76, u. conj. συνώμεϑα, Il. 13, 381; der inf. praes. lautet bei Hes. Th. 831 συνῑέμεν; bei Theogn. 563 συνιεῖν; inf. aor. II. bei Pind. P. 3, 80 συνέμεν; impf. συνίευν I. 7, 31; praes. συνιοῦσι, für συνιᾶσι, Lachm. συνίουσι, Matth. 13, 13. – 1) zusammenschicken, zusammenbringen, bes. im feindlichen Sinne, feindselig an einander bringen, zusammenhetzen; τίς σφωε ἔριδι ξυνέηκε μάχεσϑαι; Il. 1, 8; οὓς ἔριδος μένεϊ ξυνέηκε μάχεσϑαι, 7, 210. – 2) vernehmen, hören; νῦν ξυνίει, Od. 1, 271. 15, 391; τινός τι, σὺ δ' ὧδ' ἐμέϑεν ξυνίει ἔπος, 6, 289, vernimm von mir das Wort, wie ὁ δὲ ξυνέηκε ϑεᾶς ὄπα, Il. 2, 182; καὶ μέν μευ βουλέων ξύνιεν, 1, 273; vgl. εἰ τὸν Αἵμονος φϑόγγον συνίημι, Soph. Ant. 1203; auch mit bloßem gen. der Person, νῦν δ' ἐμέϑεν ξύνες, Il. 2, 26, wie Od. 18, 34, wo es allgemeiner »wahrnehmen«, »bemerken« ist; auch τοῦ δ' ἀγορεύοντος ξύνετο ξανϑὸς Μενέλαος, 4, 76; φϑέγγονϑ' ὥςτε ϑεοῖσι συνιἑ μεν, sie ertönen so, daß sie den Göttern vernehmbar werden, Hes. Th. 831; Pind. vrbdt λόγων συνέμεν κορυφάν, P. 3, 80; λόγον ὁ μὴ ξυνιεἰς, N. 4, 31; οὐ ξυνεὶς δόλον Ἕλληνος ἀνδρός, Aesch. Pers. 353; οὔπω ξυνῆκα, Ag. 1083; μηχανήν, verstehen, 1226, u. öfter, wie Soph., z. B. ἦ καὶ ξυνίης καὶ λέγεις ὀρϑῶς ἃ φῄς; Ant. 399; Eur. συνῆκα ϑέσφατα, Phoen. 425, u. öfter; auch med., τίς οὐ τάδε ξυνήσεται, Ion 694; συνήκατε, Ar. Ach. 101, u. öfter; in Prosa: ἐγὼ δοκέω συνιέναι τὸ γεγονός, Her. 3, 63, verstehen, wie 3, 46; τὸν δὲ συνέντα τοῠτο, 1, 24; sonst c. gen., συνῆκαν ἀλλήλων, 4, 114; οὐδὲν συνήσουσι Πέρσαι τῶν ἐγὼ ὑμῶν ἐντέλλομαι, 9, 98; ἐπειδὰν ϑᾶττον συνίῃ τις τὰ λεγόμενα, sobald Einer das, was gesagt wird, versteht, Plat. Prot. 325 c, wie ἐπειδὰν μέλλωσισυνήσειν τὰ γεγραμμένα, ib. e; Theaet. 184 a u. öfter; συνιέναι ταὐτὸν παντάπασι τῷ ἐπίστασϑαι, Crat. 412 a; ὥς τι συνιέντες ἀλλήλων, Theaet. 196 e; τὰ μήπω φωνῆς ξυνιέντα παιδία, Legg. VII, 791 e, vgl. Alc. I, 132 c, wo überall neben dem äußern sinnlichen Wahrnehmen auch an das innere geistige zu denken ist; ὅσοι ἀλλήλων ξυνίεσαν, Thuc. 1, 3, so viele sich verstanden, d. h. dieselbe Sprache redeten; διὰ τὸ μηδέν πω συνεικέναι τῶν ἐν Ἰταλίᾳ γεγονότων, Pol. 5, 101, 2; συνιέναι ἁπάντων καίτοι μὴ ἐπακούοντα τῶν ᾀδομένων, Luc. de salt. 64; δοκεῖς συνεῖναι πεπειραμένος, Prom. 6; συνεὶς ὁ Βροῦτος τὸ πεπρωμένον, Plut. Caes. 69. – 3) med. sich worüber vereinigen, verständigen, worüber unter sich übereinkommen, ὄφρα συνώμεϑα ἀμφὶ γάμῳ, Il. 13, 381.
-
6 τρίβω
τρίβω, fut. τρίψω, aor. pass. ἐτρίφϑην, Thuc. 2, 77, gew. ἐτρίβην [in diesem temp. mit kurzem ι], fut. pass. τρίψομαι, 6, 18. 7, 42; – reiben; τριβέμεναι κρῖ λευκὸν ἐν ἀλωῇ, Il. 20, 496, dreschen, eigtl. ausreiben, das Korn wurde mit Walzen ausgedroschen; μοχλὸν τρῖψαι ἐν ὀφϑαλμῷ, herumdrehen, Od. 9, 333; χρυσὸν βασάνῳ, Gold am Probirstein reiben, um seine Reinheit auszumitteln, Theogn. 450; sp. D., φάρμακον Strat. 11 (XII, 13); Plat. Phaed. 117 b u. öfter, ἔτριψε τῇ χειρὶ τὸ σκέλος Phaed. 60 b. – Bes. abreiben, abnutzen, abtragen, τετριμμένοι τὰ ἐπ' ἀριστερὰ τῶν κεφαλέων, Her. 2, 93; bes. von Kleidern und von Wegen, δίκτυον τριβέν En. ad. 129 (VI, 24), ἀτραπὸς τετριμμένη Ar. Ran. 123. – Dah. von Personen aufreiben, entkräften, schwächen, μηδὲ τρίβεσϑε κακοῖσιν, nutzt cure Kräfte nicht ab, Il. 23, 735; ἀλλήλους τρίβουσι σκολιῇσι δίκῃσι Hes. O. 251, sie reiben einander od. ihr Vermögen durch Rechtshändel auf; τριβόμενος λαός, Her. 2, 124, ein gemißhandeltes Volk; auch Geld und Gut aufzehren, mit δαπανᾶσϑαι vrbdn, 2, 37; ἄλλην γενεὰν τρίβειν ϑανάτοις αὐϑένταισιν, Aesch. Ag. 1554; Thuc. a. a. O. und öfter; τῶν στρατιωτῶν τετριμμένων ὑπὸ τῆς κακοπαϑείας, Pol. 10, 13, 11; τριβέντες ὑπὸ τύφου, Luc. Paras. 52. – Pass. sich verweilen, Aesch. Eum. 186; sich mit einer Sache viel beschäftigen, sich darin üben, πολέμῳ, Her. 3, 124; ἀμφ' ἀρετῇ, Theogn. 465. – Später auch so im act., τί, Etwas treiben, üben, βίον, eine Lebensart führen, z. B. δυςτυχῆ, ein unglückliches Leben führen, Soph. El. 592; νησιώτην, Eur. Heracl. 86; γεωργικόν, Ar. Pax 576; λυπηρόν, D. Hal. 1, 56; aber πόλεμον τρίβειν, einen Krieg in die Länge ziehen, Pol. 2, 63, 4; Iulian. Caes. 19, 10.
-
7 τόρνος
τόρνος, ὁ, 1) ein Werkzeug der Zimmerleute, einen Kreis vorzuzeichnen und das Holz darnach zu runden, unserm Zirkel entsprechend; wahrscheinlich ein Stift, den man einsetzte, nebst einer daran befestigten Schnur, die man straffgezogen im Kreise herumführte, wodurch die Zirkellinie beschrieben wurde, vgl. Welck. zu Theogn.; Xen. Vect. 1, 6; τροχὸς τόρνῳ γραφόμενος, Eur. Bacch. 1065; Theogn. 805; κυκλοτερὴς ὡς ἀπὸ τόρνου, Her. 4, 36; κανόνι καὶ τόρνῳ χρῆται τεκτονική, Plat. Phil. 56 b. – 2) das Dreheisen der Drechsler, tornus, βόμβυκας ἔχων τόρνου κάματον Aesch. frg. 51. – Auch das Schnitzmesser oder der Meißel, der Grabstichel, zum Schnitzen erhabener Arbeit und zum Glätten und Poliren gebraucht, Theophr. u. A. – 3) das durch diese Werkzeuge Hervorgebrachte, bes. Kreis, Rundung, Sp., τόξου τόρνῳ D. Per. 157.
-
8 φιλοτήσιος
φιλοτήσιος, auch 2 Endgn, Theogn. 489, zur Freundschaft, Liebe gehörig, sie befördernd; φιλοτήσια ἔργα, Werk der Liebe, Liebesgenuß, Beischlaf, Od. 11, 246; φιλοτησίῳ διαίτᾳ Soph. El. 1062; – ἡ φιλοτήσιος, sc. κύλιξ od. κοτύλη, ein der Freundschaft od. Liebe geweihter Becher, Theogn. 489; und ἡ φιλοτησία, sc. πόσις, ein Freundschaftstrunk, eine Gesundheit nach unserer Art, φιλοτησίαν λαβεῖν, eine Gesundheit annehmen, Ar. Ach. 947, vgl. Lys. 203; φιλοτησίας προπίνειν, Gesundheit zutrinken, wie φιλοτησίας als gen von einem ausgelassenen ἕνεκα abhängig erklärt zu werden pflegt, Phryn. in B. A. 70; so auch Dem. 19, 128; φιλοτησίας μελετᾶν Plat. Phaed. 81, wo die v. l. φιλοποσίας; oft bei Luc.
-
9 κωτίλλω
κωτίλλω, schwatzen, plaudern, mit dem Nebenbegriffe des Schmeichelns, kosen; αἱμύλα κωτίλλειν, von den Schmeichelreden eines buhlerischen Weibes, Hes. O. 376; μαλϑακὰ κωτίλλειν, glatte Worte plaudern, Theogn. 850; ἡδέα κωτίλλοντα καϑήμενον οἰνοποτάζειν Phocyl. bei Ath. X, 428 b; ἑλικτὰ κωτίλλουσ' ἔπη Lycophr. 1466; ἀνήνυτα Theocr. 15, 87; καὶ λιγαίνειν D. Hal. de vi Dem. 44; – τινά, beschwatzen, durch Geschwätz betrügen, εὖ κώτιλλε τὸν ἐχϑρόν, geschickt beschwatzte er den Feind, Theogn. 363; – μὴ κώτιλλέ με, belästige mich nicht mit deinem Geschwätz, Soph. Ant. 752.
-
10 δύς-λοφος
-
11 μετα-δίδωμι
μετα-δίδωμι (s. δίδωμι), 1) mittheilen, theilnehmen lassen, τινί τινος, Jemanden an Etwas; Theogn. 104; μεταδιδούς σοι πόνων ἐμῶν, Eur. Or. 281, öfter; δόξης μετάδος, I. T. 1030; αὐτῷ μεταδοῦναι τῶν κιχλῶν, Ar. Ach. 925; οὐ μεταδώσουσι αὐτοῖς τῆς ἀρχῆς, Her. 7, 150; γῆς μετέδοσαν, 4, 145, öfter; τί ἡμῖν οὐ μεταδίδοτον τῶν λόγων, Plat. Lys. 211 c; νῦν δέ μοι μετάδος τῶν ταινιῶν, Conv. 213 d; adj. verb., ἀρετῆς σοι μεταδοτέον τοῖς πολίταις, Alc. I, 134 b; τινὶ ὧν ἔλαβεν, Isocr. 4, 29; selten c. acc., wie δυοῖν αὐτοῖς μοιρῶν τὴν ἑτέραν χρὴ δόξῃ μεταδιδόναι σχεδόν, Plat. Epin. 981 e; εἰ μὴ μεταδοῖεν πυρούς, Xen. An. 4, 5, 5, wo ein Mittheilen des ganzen Vorraths gemeint ist; auch ἵνα μὴ μεταδοῖεν τὸ μέρος, 7, 8, 11; Sp. überall; – μεταδοῦναι τοῖς φίλοις ὑπέρ u. περί τινος, Mittheilungen machen, mit ihnen berathschlagen, Pol. 29, 11, 4. 39, 2, 1. – 2) nachher, hinterdrein geben, Theogn. 925.
-
12 θωρήσσω
θωρήσσω, = ϑωρακίζω, 1) bepanzern, mit dem Brustharnisch versehen, wappnen, ϑωρῆξαί ἑ κέλευε καρηκομόωντας Ἀχαιούς II. 2, 11, häufig im med. u. aor. pass., Ἀχαιοὶ αὐτίκα ϑωρήσσοντο 19, 351, ϑωρηχϑέντες 18, 277, wie Pind. frg. 44; ἐς πόλεμον ϑωρηχϑῆναι, ϑωρήσσονται, Il. 1, 226 Hes. Th. 431; πόλεμον μέτα, Il. 20, 329; häufig τεύχεσι ϑωρηχϑῆναι, auch χαλκῷ, Od. 23, 369; πρὸς τοὺς πολεμίους, Ar. Ach. 1100. – 2) berauschen, trunken machen; Theogn. 854; Hippocr.; Nic. Al. 224; med. sich in ungemischtem Wein berauschen, s. das Wortspiel Ar. Ach. 1099 (u. oben ϑώραξ 3); Theogn. 507 u. öfter; ἐπαφς ζοντι ποτῷ φρένα ϑωρηχϑέντες Nic. Al. 32; B. A. 43 wird ϑωρηχϑείς durch μεϑυσϑείς erkl.; vgl. Schol. Nic, Al. 224.
-
13 λάβρος
λάβρος, ον (ΛΑΩ, vgl. λα-, nicht zusammengesetzt, wie es die Alten oft erkl. λα-βόρος, Eust. leitet es gar von βαρύς), heftig, ungestüm, von den Elementen u. Naturkräften, vom Winde, Ζέφυρος, οὖρος, Il. 2, 148, Od. 15, 293; πνεῦμα, Aesch. Pers. 110; κῦμα, ποταμός, Il. 15, 625. 21, 271; Eur. Or. 344; πόντος, Herc. f. 861, κλύδων, I. T. 1393; u. so ποταμός, χειμάῤῥους, reißend, Pol. 4, 41, 6. 70, 7 u. öfter; von heftigen Regengüssen, ὅτε λαβρότατον χέει ὕδωρ Ζεύς, Il. 16, 385, wie λάβρος ὄμβρος, Her. 8, 12 u. Pol. 11, 24, 9; auch πῦρ, Eur. Or. 696, wie Opp. C. 3, 104; σέλας Ἁφαίστου, Pind. P. 3, 40, καπνός, Ol. 8, 36, der aber auch schon λάβρος στρατός, die ungestüme, unbändige Schaar, sagt, P. 2, 87, u. λάβροι παγγλωσσίᾳ γαρύετον, Ol. 2, 95, d. i. mit unbändiger Schwatzhaftigkeit, wie λάβρον στόμα, frech, Soph. Ai. 1126; heftig, übereilt, bei Theogn. 634, βουλεύου δὶς καὶ τρὶς ὅ τοί κ' ἐπὶ τὸν νόον ἔλϑῃ· ἀτηρὸς γὰρ ἀεὶ λάβρος ἀνήρ, frech, ὄμματι λάβρῳ, Eur. Hel. 379; auch καϑαρπάσας λάβρῳ μαχαίρᾳ σάρκας ἐξώπτα πυρί, Cycl. 402. – Bei Sp. bes. gefräßig, gierig, unmäßig im Essen u. Trinken, λαβροτατᾶν δράκοντος γενύων, Pind. P. 4, 244, wie Eur. Herc. F. 253; λάβρον ἐδωδαῖς, Opp. C. 2, 628; στόμα λάβρον λεαίνης, Nonn. D. 15, 200; λαγνείας λαβροτάτας, Tim. Locr. 103 a; τὰ εὐϑυέντερα λαβρότερα πρὸς τὴν ἐπιϑυμίαν τὴν τῆς τροφῆς, Arist. gen. anim. 1, 4; διὰ τὴν ἐπιϑυμίαν λάβρῳ χρώμενοι τῷ ποτῷ, D. gie. 5, 26. – Adv. λάβρως, heftig, ungestüm, bes. von gierigem Fraß, αἰετὸς λάβρως διαρταμήσει σώματος μέγα ῥάκος, Aesch. Prom. 1024; τῇ βρώσει χρῆται λάβρως, Arist. H. A. 8, 5; von Stürmen, ἄνεμοι καταιγίζοντες λάβρως, D. Sic. 5, 26; von schnellen Rossen, ἵπποι φέρουσι λ. ἄνακτα, Theogn. 988.
-
14 οἴ-μοι
οἴ-μοι, auch οἴμοι μοι od. οἴ μοί μοι, Soph. Phil. 777 El. 1149 (Apoll. D. de adv. 588, 25 οἰμοιμοῖ), u. οἴμοι μοί μοι, Soph. Phil. 1075, weh mir! Ausruf des Schmerzes, der Trauer, des Mitleids, auch der Ueberraschung; zuerst bei Theogn. (Hom. ὤ μοι) Aesch. Ag. 1198 Ch. 428. 862; u. oft bei den anderen Tragg.; οἴμοι ἐγὼ τλάμων, Soph. Tr. 982, wie Ar. οἴμοι τάλας, Plut. 169; u. mit dem gen. der Sache, um deren willen man Wehe ruft, οἴμοι τῶν κακῶν, 389 (wie οἴμοι ἀναλκείης, Theogn. 887); auch οἴμοι ταλαίνης τῆςδε συμφορᾶς, Soph. El. 1170; auch in Prosa, οἴμοι τῶν κρηπίδων τῶν παλαιῶν, Luc. Catapl. 20; οἴμ' ὡς τεϑνήξει, Ar. Ach. 565. – Aber auch Ausruf der Freude, οἴμ' ὡς ἥδομαι, Nubb. 763. – Die letzte Sylbe wird auch vor ω elidirt, bes. οἴμ' ὡς ἔοικας, Unwillen ausdrückend, Soph. Ant. 1256 Ai. 347.
-
15 ἀ-πάλαμνος
ἀ-πάλαμνος, p. für ἀπάλαμος, 1) ἀνήρ Il. 5, 597, ein Mann, der sich nicht zu helfen weiß; dah. träg, unthätig, Simon. bei Plat. Prot. 346 c. – 2) wogegen nichts anzufangen, dah. schändlich, verrucht, φρένες Pind. Ol. 2, 63; ἀπάλαμνόν τι πάσχειν Eur. Cycl. 598; dem καλόν entggstzt, unanständig, Theogn. 281. Aber λόγος οὐκ ἀπάλαμνος Alcaeus bei Schol. Pind. I. 2, 17, οὐδ' ἔργ' ἀπ. ϑέλει Solon. frg. 14, 12, μυϑεῖται ἀπάλαμνα Theogn. 487, nicht ausführbar.
-
16 ἀσάω
ἀσάω, übersättigen, Ueberdruß erregen, Theogn. 592. Sonst dep. pass., sich übersättigen, Ekel empfinden, keinen Appetit haben, Hippocr., wo auch ἀσσάομαι geschrieben wird; übertr., ἐδίζετο, ἐπ' ᾡ ἂν μάλιστα τὴν ψυχὴν ἀσηϑείη Her. 3, 41, was vorher ἀλγέω, betrüben; φρένα ἀσᾶσϑαι χαλεποῖς, im Geiste unwillig sein über, Theogn. 657; ἀσώμενος ἐν φρεσί Theocr. 25, 240.
-
17 ἐπι-στρέφω
ἐπι-στρέφω, 1) hinkehren, hinwenden, ἕλκε δ' ἐπιστρέψας μετ' Ἀχαιούς Il. 3, 370; δεῦρ', ἐπίστρεψον κάρα Eur. Heracl. 942; τὸ νόημα εἴς τι Theogn. 213; νῶτον ἐπιστρέψας Orac. bei Her. 7, 141; Sp., τὰς ὄψεις εἰς ἑαυτόν Hdn. 5, 3, 15, die Blicke auf sich ziehen; τινά, Jemandes Aufmerksamkeit erregen, τὸν Δία· Luc. Tim. 11; Philostr. – φάλαγγα, anrücken lassen, Plut. Ant. 42. – Uebertr., ὡς πρὸς τί πίστιν τήνδ' ἄγαν ἐπιστρέφεις Soph. Tr. 1172, was dringst du darauf, forderst? – 2) umkehren, umwenden, ἐπιστρέψαντες τὰς ναῦς μετωπηδὸν ἔπλεον Thuc. 2, 90; τὸ δεξιόν 5, 10; zurückschlagen, Xen. Hell. 6, 4, 9; pass. sich umkehren, umsehen, πολλὰ ϑάλαμον ἐξιοῦσ' ἐπεστράφη Eur. Alc. 187; Her. 1, 88; Xen. Conv. 9, 1; Sp., ϑεασάμενοι αὐτοὺς ἐπεστραμμένους καὶ τὰ νῶτα δεδωκότας Hdn. 7, 11, 18. – Uebertr., umwenden u. wieder auf den rechten Weg bringen, Einen zur Aenderung seines Sinnes bewegen, οἶδα οὐ πολλοὺς αὐτῶν ἐπιστρέψων Luc. conscr. hist. 5; ἐνίους τὸ λεχϑὲν ἐπέστρεφεν Plut. Alc. 16. – 3) intrans., sich wohin wenden, ἅπας ἐπίστρεφε δεῦρο Ar. Vesp. 422, wo man etwa πόδα ergänzen kann; vgl. Soph. Tr. 563, u. von Sp. Arist. H. A. 5, 7; Pol. 1, 71, 2; oft im N. T.; umkehren, ἐντεῦϑεν ἐπιστρέψας ὀπίσω ἤϊε Her. 2, 103. – Med. c. aor. pass. sich wohin wenden, λευρὸν κατ' ἄλσος νῦν ἐπιστρέφου τόδε Aesch. Suppl. 503; γαῖαν ἐπιστρέφεται, wendet sich über die Erde hin, durchwandert sie, Hes. Th. 753; πάντη H. h. Dian. 10; τί Νείλου τάςδ' ἐπιστρέφει γύας Eur. Hel. 89, was wendest du dich hin, gehst zu –, wie πόϑεν γῆς τῆςδ' ἐπεστράφης πέδον 83; Ion 352; vgl. ἃς διεξόδους ϑεῶν γόνος ἐπιστρέφεται, wandelt, Plat. Phaedr. 247 a; vgl. Xen. Oec. 4, 13; oft übertr., ἐπειδὴ δόξα τῇδ' ἐπεστράφη Soph. Ant. 1098, d. i. da sich meine Ansicht geändert, darauf gerichtet hat; seinen Geist worauf hinwenden, Rücksicht nehmen, achten, Ἀτρεῖδαι τοῦδ' – ἐπεστρέφοντο, auf diesen richteten sie ihre Aufmerksamkeit, Soph. Phil. 595; sp. D., τῆς λευκῆς καλάμης οὐδὲν ἐπιστρέφομαι Rufin. 36 io, 48); c. acc., Theogn. 440; in Prosa, οὐδὲ ἐφροντίσατε οὐδὲ ἐπεστράφητε ἐπ' οὐδενὶ τούτων Dem. 10, 9; absol., οὐκ ἐπεστράφη 23, 136. – Das partic. perf. ἐπεστραμμένη λέγειν, nachdrücklich, ernst, Her. 8, 62, wie σεμνότης ἐπεστραμμένη. S. ἐπιστρεφής. Aber τρίχιον ἐπεστραμμένον, gekräuseltes Haar, Arist. probl. 33 E.
-
18 ἐφ-ημέριος
ἐφ-ημέριος, auch 3 Endgn, ἐφαμερία στάϑμη Pind. N. 6, 6; auf, für den Tag; οὔ κεν ἐφημέριός γε βάλοι δάκρυ, für den Tag, an dem Tage vergösse er keine Thräne, Od. 4, 223; ἐφημέρια φρονεῖν, nur auf einen Tag, nicht an die Zukunft denken, 21, 85; οἱ ἐφημέριοι heißen die Menschen wegen der Kürze ihres Daseins im Vergleich mit der unendlichen Zeit, Aesch. Prom. 546; Ar. Av. 687 u. sp. D., wie Ep. ad. 655 fort, 3271; ϑνατὰ καὶ ἐφαμέρια ζῷα Tim. Locr. 99 d. Vgl. das in Prosa gebräuchliche ἐφήμερος; – λάτρις ἐφημέριος, der für den Tag arbeitet, Taglöhner, Theogn. 486; ϑυμός, wankelmüthig, unbeständig, 960. – Tag für Tag, täglich, κῆδος Theogn. 656; μισϑός Antiphil. 35 (VII, 634).
-
19 ὑπερ-έχω
ὑπερ-έχω (s. ἔχω), ep. ὑπειρέχω, 1) in die Höhe über Etwas halten, τί τινος; σπλάγχνα δ' ἄρ' ἀμπείραντες ὑπείρεχον Ἡφαίστοιο, Il. 2, 426, sie hielten sie über das Feuer; bes. zum Schutz darüber halten, τινί, αὐτῷ ὑπείρεχε χεῖρας Ἀπόλλων, 5, 433; αἴ κ' ὔμμιν ὑπέρσχῃ χεῖρα Κρονίων, 4, 249; Od. 14, 184; seltener c. gen., μάλα γὰρ ἕϑεν εὐρύοπα Ζεὺς χεῖρα ἑὴν ὑπερέσχε, Il. 9, 420. 687. 24, 374; Theogn. 755; πόλεος ἵν' ὑπερέχοιεν ἀλκάν, Aesch. Spt. 197; τινὸς σκιάδειον, Ar. Av. 1508; τὰς χεῖράς τινος, Pol. 15, 31, 11; ἑαυτὸν τοῦ κλύδωνος, Luc. Tox. 19. – 2) intrans., hervorragen, -stehen; absolut, Her. 5, 92, 6. 7, 10, 5; Μενέλαος ὑπείρεχεν εὐρέας ὤμους, Il. 3, 210, an oder mit den Schultern; ὄμμ' ὑπερσχὸν ἴτυος, Eur. Phoen. 1393; – von Sternen, aufgehen, εὖτ' ἀστὴρ ὑπερέσχε φαάντατος, Od. 13, 93, u. so im ep. aor. ὑπερέσχεϑεν αἴης Il. 11, 735. – 3) darüber sein, überlegen sein, übertreffen; Theogn. 202; τινός, darüber hervorragen, τῆς ϑαλάσσης, Thuc. 7, 25; ὃ (ὕδωρ) μόλις ὑπερέχοντες ἐπεραιώϑησαν, 3, 23; σκεύη παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου, Plat. Rep. VII, 514 b; vgl. Xen. Cyr. 7, 5, 8 An. 3, 5, 7; Sp.; auch τινά, ὦ βροτῶν πάντων ὑπερσχὼν ὄλβον εὐτυχεῖ πότμῳ, Aesch. Pers. 695; ὁ σωφροσύνῃ πάντας ὑπερέχων, Eur. Hipp. 1365; πάντων ἓν ὑπερέχει μεγέϑει καὶ ἀρετῇ, Plat. Tim. 24 d; ὃ ζῶον συνέσει ὑπερέχει τῶν ἄλλων, Menex. 237 d; u. pass., οὐδὲ ὑπὸ Φαίδωνος ὑπερέχεσϑαι, Phaed. 102 c; Folgde; πλήϑει, Pol. 2, 38, 3; οἱ ὑπερέχοντες, die Mächtigern, 28, 4, 9; so absolut sagt auch Dem. 9, 69 ἐπειδὰν ἡ ϑάλαττα ὑπέρσχῃ, μάταιος ἡ σπουδή, oder = wenn das Meer über das Schiff geht; ἀναλωμάτων, die Kosten bestreiten, D. Sic. 4, 80.
-
20 προς-μένω
προς-μένω (s. μένω), 1) dabei bleiben, verweilen, ausharren; σῖγα πρόςμενε, Soph. El. 1391; O. R. 620; Her. 8, 4; c. dat., bevorstehen, πάϑεα προςμένει τοκεῠσιν, Aesch. Eum. 474. – 2) trans. erwarten, c. acc., Theogn. 1140; ἀλαλὰν Λυκίων, abwarten, ohne zu fliehen, im Kampfe bestehen, Pind. N. 3, 60; τὸν βοτῆρα προςμεῖναι, Soph. O. R. 837; Trach. 522 El. 160; προςμένουσα τὴν τύχην, Eur. Med. 1116; Xen. auch mit folgdm ἕως, Hell. 2, 4, 7.
См. также в других словарях:
Theogn. — Феогнид, греческий элегический поэт конца 6 в. до н. э., вероятно, родом из Мегары. Его разочарованный взгляд на мир и окружающую действительность объясняется исчезновением традиций и привилегий аристократии. Его «Элегии» лапидарны и энергичны и … Cловарь-справочник по Древней Греции и Риму, по мифологии
Theogn. — Феогнид, греческий элегический поэт конца 6 в. до н. э., вероятно, родом из Мегары. Его разочарованный взгляд на мир и окружающую действительность объясняется исчезновением традиций и привилегий аристократии. Его «Элегии» лапидарны и энергичны и … Список древнегреческих имен
АРЕТЕ — ΑΡΕΤΕ (греч. ἀρετή), добродетель; однако перевод арете русской «добродетелью» не отражает исходного значения арете: собранность, слаженность, пригодность (тот же корень в слове гармония; ср. у D. L. VIII 33 высказывание Пифагора о том, что… … Античная философия
вся правда в вине — Ср. Ведь точно, недаром гласит пословица, что истина в вине. Тургенев. Яков Пасынков. 1. Ср. ...Кто то, Подумав первый о вине, И осушив до капли чашу, Увидел истину на дне. А.С. Пушкин. Истина. Ср. Im Wein ist Wahrheit nur allein. A. Lortzing.… … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона
деньги найдут друга — Ср. Qui à assez d argent à assez parans. Anc. prov. Manuscr. XIII s. Ср. Ubi amici, ibidem opes. Quintil. 5, 11, 41. Ср. Plant. Truculent. 4, 4, 32. Ср. ει μεν γαρ πλουτεις, πολλοι φίλοι. Если ты богат, то будет много друзей. Theogn. Gnomae. 697 … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона
добрый добру научает, а злой на зло наставляет — Ср. εσθλών μεν γαρ απ εσθλα, μαθήσεαι. От добрых научишься добру. Theogn. Gnom … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона
знай край(не падай) — Ср. Минуты три продолжалось это (избиение арестанта Зазубрины). Вдруг раздался голос надзирателя: Эй, вы, черти! Знай край, да не падай . М. Горький. Зазубрина. Ср. Знай край, да не падай. На то человеку разум дан. Островский. Пучина. 1, 1. Ср.… … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона
кабы не кабы да не но{...} — Кабы не кабы да не но, то был бы генералом давно Если бы да кабы во рту росли бобы был бы не рот, а огород. Ср. Если б! За если б и в Москве сто рублей дают. Достоевский. Записки из Мертвого дома. 1, 8. Ср. Ой, кабы Волга матушка да вспять… … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона
нет такого дружка, как родимая матушка да родимый батюшка — Ср. Ουδέν εν άνθρώποισι πατρός και μήτρος άμεινον επλετο. Нет никого у людей лучше отца и матери. Theogn … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона
при бражке много братьев — при пиве при бражке много братьев Давай дружить: то я к тебе (обедать), то ты меня к себе (зови) Скатерть со стола и дружба сплыла. Ср. Ах! как при пире, при беседе Много друзей и братьев. A как при горе, при кручине Еще нету у молодца друга и… … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона
при пиве{ при бражке} много братьев — Давай дружить: то я к тебе (обедать), то ты меня к себе (зови) Скатерть со стола и дружба сплыла. Ср. Ах! как при пире, при беседе Много друзей и братьев. A как при горе, при кручине Еще нету у молодца друга и брата. Песня (Ср. Серг. Глинка.… … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона