Перевод: с исландского на английский

с английского на исландский

Harold

  • 1 HERSIR

    (-is, -ar), m. a local chief lord (in Norway).
    * * *
    m. [akin to hérað and herr], a chief, lord, the political name of the Norse chiefs of the earliest age, esp. before the time of Harold Fairhair and the settlement of Iceland: respecting the office and authority of the old hersar the records are scanty, as they chiefly belonged to the prehistorical time; they were probably not liegemen, but resembled the goðar (vide goði) of the old Icel. Commonwealth, being a kind of patriarchal and hereditary chiefs: in this matter the old Landnáma is our chief source of information;—Björn Buna hét hersir ágætr í Noregi, son Veðrar-Gríms hersis í Sogni, móðir Gríms var Hervör dóttir Þorgerðar Eylaugs-dóttur hersis ór Sogni, Landn. 39; Arinbjörn h. ór Fjörðum, 66; Ási h., 76, 303, and another of the same name, 109; Ketill Veðr h. af Hringaríki, 94; Hrólfr h. af Ögðum, 48, 126; Ketill Raumr hét h. ágætr í Raumsdal, 173; Gormr h. ágætr í Svíþjóð, 195; Grímr h., 204; Þorsteinn Höfði h. á Hörðalandi, 228; Þórir Hauknefr h., 237; Úlfr Gildir h. á Þelamörk, 292; Veðr-Ormr h., 314; Arinbjörn h., Eg., Ad. 3; Vigfúss h. af Vörs, Glúm.; Klyppr h. á Hörðalandi, Fb. i. 19; Dala-Guðbrandr h., Ó. H. 106; Björn h. á Örlandi, Eg. 154; Þórir h. í Fjörðum, 155, cp. Rm. 36; hann var sem konungr væri yfir Dölunum, ok var þó h. at nafni, Ó. H. l. c., cp. Fb. i. 23; hersar hafa verit fyrri frændr mínir, ok vil ek ekki bera hærra nafn en þeir, Fms. i. 299: it is also prob. that by ágætr and göfugr (q. v.) the Landnáma means a hersir. At the time of Harold Fairhair the old hersar gradually became liegemen (lendir menn) and were ranked below a jarl ( earl), but above a höldr ( yeoman), the scale being konungr, jarl, hersir, höldr, búandi, see the record in Hkr. i. 80 (Har. S. Hárf. ch. 6), as also Edda 93; the name then becomes rare, except that hersir and lendr maðr are now and then used indiscriminately, heita þeir hersar eða lendir menn, Edda l. c. The old Norse hersar were no doubt the prototype of the barons of Normandy and Norman England.
    COMPDS: hersisheiti, hersisnafn.

    Íslensk-ensk orðabók > HERSIR

  • 2 ÓÐAL

    (pl. óðul), n. ancestral property, patrimony, inheritance (in land); family homestead; native place; flýja óðul sín, to abandon one’s home, go into exile.
    * * *
    n., pl. óðul; in Norse MSS. it is usually contracted before a vowel (whence arose the forms öðli eðli), and owing to a peculiarity in the Norse sound of ð an r is inserted in contracted forms, örðla, orðlom, N. G. L. passim: [akin to aðal, öðli, eðli, = nature; öðlask = adipisci; oðlingr, q. v.; A. S. êðel = patrimony; it is also the parent word of Germ. edel, adel, = noble, nobility, for the nobility of the earliest Teut. communities consisted of the land-owners. From this word also originated mid. Lat. allodium, prob. by inverting the syllables for the sake of euphony (all-od = od-al); oðal or ethel is the vernacular Teut. form, allodium the Latinised form, which is never found in vernacular writers; it may be that the transposition of syllables was due to the th sound in oðal; and hence, again, the word feudal is a compd word, fee-odal, or an odal held as a fee or feif from the king, and answering to heið-launað óðal of the Norse law (heið = fee = king’s pay), N. G. L. i. 91.]
    B. Nature, inborn quality, property, = aðal, eðli, öðli, q. v.; this seems to be the original sense, þat er eigi at réttu mannsins óðal, Sks. 326 B; þat er helzt byrjar til farmanns óðals, a seaman’s life, 52; þat er kaupmanna óðal (= mercatorum est), 28; jörlum öllum óðal batni, Gh. 21.
    II. a law term, an allodium, property held in allodial tenure, patrimony. The condition which in the Norse law constitutes an oðal was either an unbroken succession from father to son (er afi hefir afa leift) through three or more generations, N. G. L. i. 91, 237, Gþl. 284; or unbroken possession for thirty or more years, N. G. L. i. 249; or sixty years, Gþl. 284; or it might be acquired through brand-erfð (q. v.), through weregild, barn-fóstr (q. v.); and lastly heið-launað óðal, an allodial fief, was granted for services rendered to the king, see N. G. L. i. 91: the oðal descended to the son, and was opp. to útjarðir ( out-lands), and lausa-fé ( movables), which descended to the daughter, Gþl. 233; yet even a woman, e. g. a baugrygr (q. v.), could hold an oðal, in which case she was called óðals-kona, 92, jörð komin undir snúð ok snældu = an estate come under the rule of the spindle, N. G. L. i. 237; the allit. phrase, arfr ok óðal, 31, Gþl. 250: brigða óðal, N. G. L. i. 86; selja óðal, to sell one’s óðal, 237. The oðal was in a certain sense inalienable within a family, so that even when parted with, the possessor still retained a title (land-brigð, máldagi á landi). In the ancient Scandin. communities the inhabited land was possessed by free oðalsmen (allodial holders), and the king was the lord of the people, but not of the soil. At a later time, when the small communities were merged into great kingdoms, through conquest or otherwise, the king laid hold of the land, and all the ancient oðals were to be held as a grant from the king; such an attempt of king Harold Fairhair in Norway and the earls of Orkney in those islands is recorded in Hkr. Har. S. Hárf. ch. 6, Eg. ch. 4, cp. Ld. ch. 2, Orkn. ch. 8, 30, 80 (in Mr. Dasent’s Ed.); cp. also Hák. S. Goða ch. 1. Those attempts are recorded in the Icel. Sagas as acts of tyranny and confiscation, and as one of the chief causes for the great emigration from the Scandinavian kingdoms during the 9th century (the question of free land here playing the same part as that of free religion in Great Britain in the 17th century). The attempt failed in Norway, where the old oðal institution remains in the main to the present day. Even the attempts of king Harold were, according to historians (Konrad Maurer), not quite analogous to what took place in England after the Conquest, but appear to have taken something like the form of a land-tax or rent; but as the Sagas represent it, it was an attempt towards turning the free odal institution into a feudal one, such as had already taken place among the Teutons in Southern Europe.
    III. gener. and metaph. usages, one’s native land, homestead, inheritance; the land is called the ‘oðal’ of the reigning king, á Danr ok Danpr dýrar hallir, æðra óðal, en ér hafit, Rm. 45; eignask namtú óðal þegna, allan Noreg, Gauta spjalli, Fms. vi. 26 (in a verse); banna Sveini sín óðul, St. Olave will defend his óðal against Sweyn, 426 (in a verse); flýja óðul sín, to fly one’s óðal, go into exile, Fms. iv. 217; flýja óðul eðr eignir, vii. 25; koma aptr í Noreg til óðala sinna, 196; þeim er þar eru útlendir ok eigi eigu þar óðul, who are strangers and not natives there, Edda 3; öðlask Paradísar óðal, the inheritance of Paradise, 655 viii. 2; himneskt óðal, heavenly inheritance, Greg. 68; njóta þeirra gjafa ok óðala er Adam var útlægr frá rekinn, Sks. 512: allit., jarl ok óðal, earl (or franklin) and odal, Gh. 21.
    2. spec. phrase, at alda óðali, for everlasting inheritance, i. e. for ever and ever, D. N. i. 229: contr., at alda öðli, id., Grág. i. 264, D.I. i. 266; til alda óðals, for ever, iii. 88: mod., frá, alda öðli, from time immemorial.
    C. COMPDS: óðalsborinn, óðalsbréf, óðalsbrigð, óðalsjörð, óðalskona, óðalsmaðr, óðalsnautr, óðalsneyti, óðalsréttr, óðalsskipti, óðalstuptir, óðalsvitni.

    Íslensk-ensk orðabók > ÓÐAL

  • 3 slátta

    f.
    1) mowing;
    2) mowing season (þat var um öndverðar sláttur);
    4) money stamped or struck, coin;
    Haralds slátta, the bad coin of King Harold.
    * * *
    u, f., prop. a ‘smiting,’ mowing; sjau daga s., Pm. 77; viku s., Dipl. v. 5; dag-slátta, q. v.
    2. the mowing season; þat var um öndverðar sláttur, Grett. 107 A.
    3. of a field; þar er mætisk slátta ok sina, … eigi skal í sláttu æja, Grág. ii. 291; þar vóru sláttur í ok sæði, meadows and corn-fields, Bjarn. 22; sláttur þær er í almenningi eru, Gþl. 454; ef tveir menn ganga í eina sláttu, go to mow in the same field, 455; hann hafði þar sláttu, Lv. 84.
    II. money struck or stamped, coin; Haralds-slátta, the bad coin of king Harold, Fms. vi. 243; silfr-s., silver coining.
    COMPDS: sláttukaup, sláttumaðr, sláttutími.

    Íslensk-ensk orðabók > slátta

  • 4 á-drykkja

    u, f. [drekka á], prop. a drinking to, pledging, esp. used n the phrase, at sitja fyrir ádrykkju e-s;—a custom of the olden time. The master of the house, for instance, chose one of his guests as his ‘cup-fellow,’ seated him over against himself in the hall, drank to him, and then sent the cup across the hall to him, so that they both drank of it by turns. This was deemed a mark of honour. Thus, Egill at fyrir ádrykkju Arinbjarnar, Egil sale over against Arinbjorn as his cup-mate, Eg. 253; skal hann sitja fyrir á. minni í kveld, in the pretty story of king Harold and the blind skald Stuf, Fms. vi. 391; cp. annat öndvegi var á hinn æðra pall gegnt konungi, skyldi þar itja hinn æðsti ráðgjafi (the king’s highest councillor) konungs fyrir hans á. ok þótti þat mest virðing at sitja fyrir konungs á., 439; sat Gizurr fyrir á. konungs innarr enn lendir menn, Bs. i. 19. See also the description of the banquet in Flugumyri on the 19th Oct. in the year 1253,—drukku þeir af einu silfrkeri ok mintust við jafnan um daginn þá er hvorr drakk til annars, Sturl. iii. 183.
    COMPD: ádrykkjuker.

    Íslensk-ensk orðabók > á-drykkja

  • 5 á-hankast

    að, dep. [hönk, a bank or coil], in the phrase, e-m á., one gets the worst of it. But it is twisted to another sense in the dream of king Harold, Fms. vi. 312. Shortly before the battle at the river Niz, the king dreamt that king Sweyn pulled the hank of rope out of his hand,—réðu svá flestir at Sveinn mundi fá þat er þeir keptust um, þá mælti Hákon jarl: vera má at svá sé, en vænna þyki mér at Sveini konungi muni áhankast, most men read it so that S. would win the prize of contest, then said earl H.: well that may be so, but it seems more likely to me that king S. will be caught.

    Íslensk-ensk orðabók > á-hankast

  • 6 ár-gali

    a, m.the early crying,i. e. perh. chanticleer, used in the proverb eldist árgalinn nú, of king Harold, Fms. vi. 251.

    Íslensk-ensk orðabók > ár-gali

  • 7 barn-fóstr

    n. ‘bairn-fostering,’ a kind of adoption in olden times; at bjóða e-m b., to offer b. to another man, is a standing custom in the Sagas; men of wealth, but of low birth, in order to get security for their property, offered barnfóstr to noblemen, as in Ld. ch. 16 and ch. 28, Hænsa Þór. S. (Ísl. ii. 125), Harð. S. ch. 9 (Ísl. ii. 23); or it was done as a matter of policy, it being regarded as a homage to be the foster-father of another man’s son; því at sá er mælt at sá sé útignari sem öðrum fóstrar barn, Fms. i. 16; ok er sá kallaðr æ minni maðr, er öðrum fóstrar barn, Ld. 108; thus Jon Loptsson offered b. to the young Snorri, in order to soothe the wounded pride of his father Sturla, Sturl. i. 106; Ari Frodi was fostered by Hall í Haukadal, Íb.; Njal offered to adopt as a son the young Hoskuld, in order to atone for the slaying of his father, Nj. ch. 95; cp. also the interesting story of the kings Harold and Athelstan and the young Hacon, Fms. i. l. c.: as a matter of friendship, Ld. 144, Bs. i. 73, 74, Sturl. i. 223, Ld. 25, and many other instances.
    COMPD: barnfóstrlaun.

    Íslensk-ensk orðabók > barn-fóstr

  • 8 DJARFR

    a. bold, daring (djarfr í orrustum); djarfr ok dularfullr, impudent and arrogant.
    * * *
    adj. [cp. dirfa above; Hel. derbi or derui = audax, improbus; mod. High Germ. derb = hard is a different word, answering to A. S. þeorf, and originally meant unleavened (of bread); kindred words are, Engl. dare, daring, Gr. θαρρειν]:—bold, daring, but also in a bad sense, audacious, impudent; d. í orrustum, bold in battle, Edda 16; d. ok dularfullr, impudent and arrogant, Fms. i. 75; at Ólafr digri mundi eigi svá d. vera at…, so foolishly daring, iv. 107; nú ver eigi síðan svá d., at þú talir ósæmilig orð við Harald, be not so presumptuous as to speak unseeming words to Harold, vii. 168; firna djörf kona ertú ok heimsk, impudent and foolish, xi. 54; djarfastr ( boldest) ok bezt hugaðr, Edda 16; víg-djarfr, sókn-djarfr, hug-djarfr, valiant; u-djarfr, shy.

    Íslensk-ensk orðabók > DJARFR

  • 9 EN

    * * *
    I)
    conj.
    1) but;
    en heima mun ek sitja, but I will stay at home;
    2) as a copulative, and, = ok;
    ek kann ráðum, Gunnhildar, en kappsemd Egils, I know the devices of G. and (on the other hand) Egil’s eagerness;
    3) = ‘an’, than (óbrigðra vin fær maðr aldregi en mannvit mikit).
    in Norse MSS. = ef, er (rel. pron. and temp. conj.);
    1) if;
    sælar væri sálurnar, en þær vissi, if they knew;
    2) as a rel. pron., = er;
    mína dóttur, en (= er) allra meyja er fegrst, who is the fairest of all maidens;
    * * *
    1.
    disjunctive conj.; in MSS. spelt either en or enn, [a particle peculiar to the Scandin.; in Danish men; in Swedish both men, än, and endast; Norse enn and also men, Ivar Aasen]:—but; en ef hann hefir, þá …, but if he has, then …, Grág. i. 261; en ef menn gefa þeim mat, id.; en heima mun ek sitja, but I will stay at home, Fms. vi. 100; en fjöldi féll, but a great many fell, Fas. ii. 514; eyrum hlýðir en augum skoðar, Hm. 7; en ekki eigu annarra manna orð, Grág. i. 84, 99, 171; en Skíðblaðnir skipa, en jóa Sleipnir, en hunda garmr, Gm. 44; en ór sveita sjár, en ór beinum björg, Vþm. 21; and passim. It is even used with a slight conjunctive sense; þykki mér sem því muni úhægt saman at koma, kappi þínu ok dirfð ‘en’ skaplyndi konungs, methinks it will be hard to make the two things go together, thy vehemence and rashness ‘and’ (on the other hand) the temper of the king, Eg. 521; ek kann ráðum Gunnhildar ‘en’ kappsemd Egils, I know the devices of Gunnhilda ‘and’ (on the other hand) Egil’s eagerness, 257: used in narratives to begin a sentence, merely denoting the progress of the tale, much the same as ‘and,’ cp. the use of auk III, p. 33; thus in Ýt. some verses begin with ‘en,’—En dagskjarr …, 2, 3, 14, 23; En Gunnlaugr grimman tamði, Hlt.; En Hróalds á höfuðbaðmi, Ad. 19, without any disjunctive notion.
    2.
    temporal adv., better spelt enn, [prob. akin to endr and eðr, q. v.]:—yet, still; þú hefir enn eigi ( not yet) heyrða kenning Drottins, Mar. 656 A. ii. 14; vildi hann enn svá, Fms. i. II; at hann mundi enn svá göra, vi. 100; þá ríkir hann enn fyrir mik, Al. 29; til betri tíma en ( than) enn ( still) er kominn, Sks. 596 B.
    2. before a comparative; enn síðarr, still later, N. G. L. i. 94; enn betr, still better; enn fyrr, still later; enn verri, still worse; enn æðri, still worthier; enn hærri, still higher; enn firr, still further off; enn nær, still nearer; enn heldr, still more, Sks. 304: separated from the comparative, enn vóru fleiri dætr Haralds, the daughters of H. were still more, i. e. H. had more daughters yet, Fms. i. 5.
    β. curious is the use of en (usually spelt in or inn) in old poems, viz. before a comparative, where in prose the ‘en’ can be left out without impairing the sense; thus, hélt-a in lengr rúmi, be kept not his place longer, i. e. ran away, Am. 58; ráð en lengr dvelja, to delay no longer, 61; menn in sælli, a happier man, Skv. 3. 18; né in mætri mægð, worthier affinity, id.; mann in harðara = harðara mann, a hardier man, Hbl. 14; nema þú in snotrari sér, unless thou art wiser, Vþm. 7; drekka in meira mjöð, to drink more mead; bíta en breiðara, to bite broader, i. e. eat with better appetite, Þkv. 35; þars þætti skáld in verri, where poets were kept in less honour, Jomsv. S. (in a verse); né in heldr, neither; né hests in heldr, neither for his horse, Hm. 60; né in heldr hugðir sem var Högni, neither are ye minded as H., Gh. 3, Sdm. 36, Hkv. 1. 12, Skv. 1. 21: in prose, eigi in heldr ætla ek, þat …, neither do I think, that …, Nj. 219.
    3. to boot, further, moreover; bolöxar ok enn amboð nokkur, pole-axes and some tools to boot, Dipl. v. 18; ok þat enn, at, and that still more, that, Róm. 302; Ingibjörg hét enn dóttir Haralds, Ingeburg was further Harold’s daughter, Fms. i. 5.
    3.
    or enn, conj., written an in very old MSS., e. g. Hom., Greg., Eluc., but in the great bulk of MSS. en is the standing form, both ancient and modern; [formed by anacope, by dropping the initial þ; Ulf. þanuh; A. S. þanne; Engl. than; Hel. than; O. H. G. danna; Germ. dann, but here almost replaced by ‘als;’ Swed. änn; Dan. end; Norse enn, Ivar Aasen; the anacope is entirely Scandin.]:—than, Lat. quam; heldr faðir an móðir, more father than mother, Eluc. 5; bjartari an sól, brighter than the sun, 45, 52; meira an aðrir, more than others, Greg. 51; víðara an áðr, wider than before, id.; betr an þegja, better than being silent, 96; æðri an þetta, Eluc. 51; annat an annat, one thing rather than another, 50; ljósara an nú, 44; heldr an vér, 17; annat an dauðan, 15; meira an Guð, 13; fyr an, 6; annat an þú ert, 59; framarr an þeir hafa, id.; framar an vesa, 60; heldr an færi eðr fleiri, Hom. 45; heldr an, 63; betra er þagat an mælt, 96; helgari an annarra manna, 126; framar an sín, 135, etc.; cp. Frump. 158–163: ‘en’ however occurs in Hom. 126.
    II. the form ‘en’ (or ‘enn’) occurs passim, Grág. i. 173, ii. 13, Al. 29, Sks. 596 B, N. G. L. i. 32, etc. etc.
    ☞ The particle en differs in sense when placed before or after the comparative; if before, it means still; if after, than; thus, fyrr enn, áðr enn, before, Lat. prinsquam, but enn fyrr, still earlier, sooner; enn heldr, still more, but heldr enn, rather than; enn betr, still better, but betr enn, better than; enn síðar, still later, but síðar enn, later than, etc. Again, there is a difference of sense, when neither en is a comparative; en ef, but if; ef enn, if still, etc.
    4.
    is now and then in MSS., esp. Norse, used = er, ef, q. v., but this is a mere peculiarity or false spelling:
    1. when; mér vórum í hjá en (= er) þeir, when they, D. N. i. 271; til þess en = til þess er, 81.
    2. as a relat. particle, which; sú hin ríka frú en ( which), Str.; mína dóttur en allra meyja er fegrst, my daughter who is the fairest of all women, Þiðr. 249; af því en hann hefir fingit, Al. 145; sá ótti en, 107; en sungin er, which is sung, Hom. 41; but hvárt en er, whether, N. G. L. i. 349.
    3. = ef, if, [cp. Old Engl. an]; sælar yæri sálurnar, en þær vissi, if they knew, Al. 114; en þeir vildi = ef þeir vildi, 118; en vér færim = ef vér færim, 120, esp. freq. in D. N. (vide Fr.) Very rare in Icel. writings or good MSS., e. g. en ek hefi með Guðs miskunn (i. e. er ek heti), as I have, because I have, Bs. i. 59, Hung. ch. 1; vide er.

    Íslensk-ensk orðabók > EN

  • 10 FALL

    * * *
    n.
    1) fall; f. er fararheill a fall bodes a lucky journy; koma e-m til falls, to cause one to fall; föll berast á e-n, one begins to reel or stagger;
    2) fall, death in battle (í flótta er í. veist);
    3) carcase of a slaughtered animal (cf. nautsfall, ‘sauðarfall’);
    4) frequent deaths from plague (ef mýss gørðu mein á mat eða klæðum, þá kom f. í þær);
    5) heavy sea (reis f. mikit alit frá grunni);
    6) sin, transgression;
    7) downfall, ruin, decay; f. engla, the fall of angels; gózin eru at falli komin, the estates are dilapidated;
    8) quantity (of a vowel or syllable);
    9) gramm., case.
    * * *
    n., pl. föll, [common to all Teut. idioms except Goth.], a fall:—defined in law, þat er fall ef maðr styðr niðr kné eðr hendi, Grág. ii. 8, Ísl. ii. 246, Al. 76, Sd. 143: the proverb, fall er farar heill, a fall bodes a lucky journey, Fms. vi. 414 (of king Harold at Stamford-bridge), viii. 85, 403, Sverr. S.; sá er annarr orðs-kviðr at fall er farar heill, ok festir þú nú fætr í landi, Fb. i. 231, cp. Caesar’s ‘teneo te, Africa;’ falls er ván að fornu tré, Stj. 539; stirð eru gamalla manna föll; flas er falli næst, flurry is nigh falling: föll berask á e-n, one begins to reel, stagger. Fas. iii. 429; koma e-m til falls, to cause one to fall, Edda 34; reiddi hann til falls, he reeled, Eb. 220. 2. a fall, death in battle, Lat. caedes, Fms. i. 11, 43, 89, Nj. 280, Eg. 37, 106, Ó. H. 219, passim; the proverb, í flótta er fall vest, Fms. viii. 117; val-fall, Lat. strages; mann-fall, loss of men in battle.
    β. the ‘fall,’ a plague in cattle or beasts, murrain, 655. 2, Bs. i. 97, 245, 456.
    γ. the carcase of a slaughtered animal; baulu-fall, sauðar-fall, nauts-fall, hrúts-fall, Stj. 483.
    3. medic. in compds, brot-fall, the falling sickness, epilepsy; blóð-fall, klæða-föll, bloody flux; lima-fall, paresis.
    β. childbirth, in the phrase, vera komin að falli, to be in an advanced state, (komin að burði is used of sheep, cows.)
    4. the fall or rush of water; vatns-fall, a waterfall, large river; sjávar-föll, tides; að-fall, flood-tide; út-fall, ebb-tide; boða-fall, a breaker, cp. Bs. ii. 51.
    5. in gramm. a case, Lat. casus, Skálda 180, 206: quantity, 159, 160, Edda 126: a metric. fault, a defective verse, dropping of syllables, Fb. iii. 426.
    II. metaph. downfall, ruin, decay; fall engla, the fall of the angels, Rb. 80; til falls ok upprisu margra í Ísrael, Luke ii. 34; hafa sér e-t til falls, to run risk of ruin, Hrafn. 30; gózin eru at falli komin, the estates are dilapidated, Mar.; á-fall, a shock; frá-fall, death; ó-fall, mishap; jarð-fall, an earth-slip.
    2. eccl. a sin, transgression, Bs. i. 686, Mar. 77 (Fr.)
    3. a law term, breach, failure, non-fulfilment, in eið-fall, vegar-fall, Gþl. 416; messu-fall, orð-fall, veizlu-fall.
    4. mod. a case, occasion.

    Íslensk-ensk orðabók > FALL

  • 11 GÖRA

    ð, also spelt görva, giörva, geyra, giora, gera: prop. gøra, not gra (the ø was sounded nearly as y or ey), so that the g is to be sounded as an aspirate, however the word is spelt; and the insertion of i or j (giöra, gjöra), which is usual in mod. writing, and often occurs in old, is phonetic, not radical, and göra and gjöra represent the same sound. The word in the oldest form had a characteristic v, and is spelt so on the Runic stones in the frequent Runic phrase, gaurva kubl, Baut., and Danske Runemind. passim; but also now and then in old Icel. MSS., e. g. the Kb. of Sæm. (cited from Bugge’s Edit.), gorva, Am. 75, Skv. 1. 34, 3. 20, Hm. 123, Og. 29; gerva, Am. 64, Bkv. 3; giorva, Rm. 9; giorfa, 28; gorvir, Hkv. Hjörv. 41; gørvom, Hým. 6; gorviz, Am. 35; gerviz, Merl. 2. 89:—this characteristic v has since been dropped, and it is usually spelt without it in MSS., gora, Hým. 1, Og. 23, Ls. 65; gera, Am. 85; gorir, Hm. 114: the pret. always drops the v, gorþi, Hym. 21; gorðo or gorþo, fecerunt, Hm. 142, Am. 9; gorðumz, Hðm. 28; gerþi, Am. 74; gerþit, 26:—with i inserted, Rm. 9, 22; giordu, 11; in the Mork. freq. giavra. The ö is still sounded in the east of Icel., whereas gera is the common form in speech, gjöra in writing:—the old pres. indic. used by the poets and in the laws is monosyllabic görr, with suffixed negative, görr-a, Hkr. i. (in a verse); mod. bisyllabic görir, which form is also the usual one in the Sagas:—the old part. pass. was görr or gerr, geyrr, Fms. ix. 498, x. 75, where the v was kept before a vowel, and is often spelt with f, gorvan, gorvir, and gorfan, gorfir: dat. so-goro or so-guru adverbially = sic facto: the mod. part. gjörðr, gerðr, görðr, as a regular part. of the 2nd weak conjugation, which form occurs in MSS. of the 15th century, e. g. Bs. i. 877, l. 21. [This is a Scandin. word; Dan. gjöre; Swed. göra; Old Engl. and Scot. gar, which is no doubt of Scandin. origin, the Saxon word being do, the Germ. thun, neither of which is used in the Scandin.; the word however is not unknown to the Teut., though used in a different sense; A. S. gervan and gearvjan = parare; O. H. G. karwan; Germ. gerben, garben, but esp. the adj. and adv. gar, vide above s. v. gör-.] To make, to do; the Icel. includes both these senses.
    A. To make:
    I. to build, work, make, etc.; göra himin ok jörð, 623. 36, Hom. 100; göra hús, to build a house, Fms. xi. 4, Rb. 384; göra kirkju, Bjarn. 39; göra skip, N. G. L. i. 198; göra langskip, Eg. 44; göra stólpa, Al. 116; göra tól (= smíða), Vsp. 7; göra (fingr)-gull, Bs. i. 877; göra haug, to build a cairn, Eg. 399; göra lokhvílu, Dropl. 27; göra dys, Ld. 152; göra kistu ( coffin), Eg. 127; göra naust, N. G. L. i. 198; göra jarðhús, Dropl. 34; göra veggi, Eg. 724: also, göra bók, to write a book, Íb. 1, Rb. 384; göra kviðling, to make a song, Nj. 50; göra bréf, to draw up a deed ( letter), Fms. ix. 22; göra nýmæli, to frame a law, Íb. 17.
    2. adding prep.; göra upp, to repair, rebuild, restore, Fb. ii. 370; göra upp Jórsala-borg, Ver. 43; göra upp skála, Ld. 298; göra upp leiði, to build up a grave.
    II. to make, prepare, get ready; göra veizlu, drykkju, brúðkaup, erfi, and poët. öl, öldr, to make a feast, brew bridal ale, Fs. 23, Fms. xi. 156, Dropl. 6, Am. 86; göra seið, blót, to perform a sacrifice, Ld. 152; göra bú, to set up a house, Grág. i. 185, Ld. 68; göra eld, to make a fire, Fs. 100, K. Þ. K. 88; göra rekkju, to make one’s bed, Eg. 236; göra upp hvílur, Sturl. ii. 124; göra graut, to make porridge, Eg. 196, N. G. L. i. 349; göra drykk, to make a drink, Fms. i. 8; göra kol, or göra til kola, to make charcoal, Ölk. 35.
    III. in somewhat metaph. phrases; göra ferð, to make a journey, Fms. x. 281; görði heiman för sína, he made a journey from home, Eg. 23; göra sinn veg, to make one’s way, travel, Mar.; göra uppreisn, to make an uprising, to rebel, Rb. 384, Fms. ix. 416; göra úfrið, to make war, 656 C. 15; göra sátt, göra frið, to make peace, Hom. 153, Bs. i. 24; göra féskipti, Nj. 118; göra tilskipan, to make an arrangement, Eg. 67; göra ráð sitt, to make up one’s mind, Nj. 267, Fms. ix. 21; göra hluti, to cast lots, Fms. x. 348.
    2. to make, give, pay, yield; göra tíund, to pay tithes, Hom. 180; hann skal göra Guði tíunda hlut verðsins, id.; göra ölmusu, to give alms, 64; göra ávöxt, to yield fruit, Greg. 48; gefa né göra ávöxt, Stj. 43; göra konungi skatt eða skyld, Fms. xi. 225.
    3. to contract; göra vináttu, félagskap, to contract friendship, Nj. 103, Eg. 29; göra skuld, to contract a debt, Grág. i. 126: göra ráð með e-m, to take counsel with, advise one, Eg. 12; göra ráð fyrir, to suppose, Nj. 103, Fms. ix. 10; göra mun e-s, to make a difference, i. 255, Eb. 106.
    4. to make, make up, Lat. efficere; sex tigir penninga göra eyri, sixty pence make an ounce, Grág. i. 500, Rb. 458.
    5. to grant, render; göra kost, to make a choice, to grant, Nj. 130, Dropl. 6, Fms. xi. 72, (usually ellipt., kostr being understood); vil ek at þér gerit kostinn, Nj. 3; ok megit þér fyrir því göra ( grant) honum kostinn, 49, 51; göra e-m lög, to grant the law to one, 237; göra guðsifjar, to make ‘gossip’ with one, to be one’s godfather, Fms. ii. 130.
    6. special usages; göra spott, háð, gabb, … at e-u, to make sport, gibes, etc. at or over a thing, Fms. x. 124; göra iðran, to do penance, Greg. 22; göra þakkir, to give thanks, Hom. 55; göra róm at máli e-s, to cheer another’s speech, shout hear, hear! var görr at máli hans mikill rómr ok góðr, his speech was much cheered, Nj. 250,—a parliamentary term; the Teutons cheered, the Romans applauded (with the hands), cp. Tacit. Germ.
    7. with prepp.; gera til, to make ready or dress meat; láta af ( to kill) ok göra til ( and dress), K. Þ. K. 80, Ísl. ii. 83, 331, Fs. 146, 149, Bjarn. 31, Finnb. 228; göra til nyt, to churn milk, K. Þ. K. 78; göra til sverð, to wash and clean the sword, Dropl. 19; máttu þeir eigi sjá, hversu Þorvaldr var til gerr, how Th. got a dressing, Nj. 19.
    β. göra at e-u, to mend, make good, put right (at-görð), ek skal at því gera, Fms. xi. 153, Eg. 566, Nj. 130: to heal, Bárð. 171, Eg. 579, Grág. i. 220; göra at hesti, K. Þ. K. 54, Nj. 74: göra við e-u, vide B. II.
    8. adding acc. of an adj., part., or the like; göra mun þat margan höfuðlausan, Nj. 203; göra mikit um sik, to make a great noise, great havoc, Fb. i. 545, Grett. 133, Fms. x. 329; göra e-n sáttan, to reconcile one, Grág. i. 336; göra sér e-n kæran, to make one dear to oneself, Hkr. i. 209; göra sik líkan e-m, to make oneself like to another, imitate one, Nj. 258; göra sik góðan, to make oneself good or useful, 74, 78; göra sik reiðan, to take offence, 216; göra sér dælt, to make oneself at home, take liberties, Ld. 134, Nj. 216; göra langmælt, to make a long speech, Sks. 316; göra skjót-kjörit, to make a quick choice, Fms. ii. 79; göra hólpinn, to ‘make holpen,’ to help, x. 314; göra lögtekit, to make a law, issue a law, xi. 213, Bs. i. 37; hann gerði hann hálshöggvinn, he had him beheaded, Fms. ix. 488, v. l.; ok görðu þá handtekna alla at minsta kosti, Sturl. i. 40; várir vöskustu ok beztu menn era görfir handteknir, 41.
    β. göra sér mikit um e-t, to make much of, admire, Eg. 5, Fms. x. 254, 364; göra e-t at ágætum, to make famous, extol a thing, vii. 147; göra at orðum, to notice as remarkable, Fas. i. 123; göra at álitum, to take into consideration, Nj. 3; göra sér úgetið at e-u, to be displeased with, Ld. 134; göra vart við sik, to make one’s presence noticed, Eg. 79; göra sér mikit, lítið fyrir, to make great, small efforts, Finnb. 234; göra sér í hug, to brood over; hann gerði sér í hug at drepa jarl, Fs. 112; göra sér í hugar lund, to fancy, think: göra af sér, to exert oneself, ef þú gerir eigi meira af þér um aðra leika, Edda 32; hvárt hann var með Eiríki jarli, eðr görði hann annat af sér, or what else he was making of himself, Fms. xi. 157.
    9. phrases, gera fáleika á sik, to feign, make oneself look sad, Nj. 14; esp. adding upp, gera sér upp veyki, to feign sickness, (upp-gerð, dissimulation); göra sér til, to make a fuss, (hence, til-gerð, foppishness.)
    B. To do:
    I. to do, act; allt þat er hann gerir síðan ( whatever he does), þat á eigandi at ábyrgjask, Gþl. 190; þér munut fátt mæla eðr gera, áðr yðr munu vandræði af standa, i. e. whatsoever you say or do will bring you into trouble, Nj. 91; göra e-t með harðfengi ok kappi, 98; ger svá vel, ‘do so well,’ be so kind! 111; gerit nú svá, góði herra (please, dear lord!), þiggit mitt heilræði, Fms. vii. 157: and in mod. usage, gerið þér svo vel, gerðu svo vel, = Engl. please, do! sagði, at hann hafði með trúleik gört, done faithfully, Eg. 65; göra gott, to do good; göra íllt, to do evil, (góð-görð, íll-görð); ok þat var vel gört, well done, 64; geyrða ek hotvetna íllt, I did evil in all things, Niðrst. 109; hefir hann marga hluti gört stór-vel til mín, he has done many things well towards me, I have received many great benefits at his hands, Eg. 60: with dat., svá mikit gott sem jarl hefir mér gert, Nj. 133; þér vilda ek sízt íllt göra, I would least do harm to thee, 84: göra fúlmennsku, to do a mean act, 185; göra vel við e-n, to do well to one, Fs. 22; göra stygð við e-n, to offend one, Fms. x. 98; göra sæmiliga til e-s, to do well to one, Ld. 62, Nj. 71; göra sóma e-s, to do honour to one, Fms. vii. 155; göra e-m gagn, to give help to one, Nj. 262; göra e-m sæmd, skomm, to do ( shew) honour, dishonour, to one, 5, Fms. x. 43; göra háðung, xi. 152; göra styrk, to strengthen one, ix. 343; göra e-m skapraun, to tease one; göra ósóma, Vápn. 19; göra skaða ( scathe), Eg. 426; göra óvina-fagnað, to give joy to one’s enemies, i. e. to do just what they want one to do, Nj. 112; göra til skaps e-m, to conform to one’s wishes, 80; gerum vér sem faðir vár vill, let us do as our father wishes, 198; vel má ek gera þat til skaps föður míns at brenna inni með honum, id.; göra at skapi e-s, id., 3; var þat mjök gert móti mínu skapi, Fms. viii. 300; gera til saka við e-n, to offend, sin against one, Nj. 80; gera á hluta e-s, to wrong one, Vígl. 25; göra ílla fyrir sér, to behave badly, Fms. vii. 103.
    II. adding prep.; göra til e-s, to deserve a thing (cp. til-görð, desert, behaviour); hvat hafðir þú til gört, what hast thou done to deserve it? Nj. 130; framarr en ek hefi til gört, more than I have deserved, Fms. viii. 300; ok hafit þér Danir heldr til annars gört, ye Danes have rather deserved the reverse, xi. 192, Hom. 159:—göra eptir, to do after, imitate, Nj. 90:—göra við e-u (cp. við-görð, amendment), to provide for, amend, ok mun úhægt vera at göra við forlögum þeirra, Ld. 190; er úhægt at göra við ( to resist) atkvæðum, Fs. 22; ok mun ekki mega við því gera, Nj. 198:—göra af við e-n (cp. af-görð, evil doing), to transgress against one, ek hefi engan hlut af gört við þik, Fms. vii. 104, viii. 241; ok iðrask nú þess er hann hefir af gert, 300; göra af við Guð, to sin against God, Hom. 44.
    2. special usages; göra … at, to do so and so; spurði, hvat hann vildi þá láta at gera, he asked what he would have done, Nj. 100; hann gerði þat eina at, er hann átti, he did only what be ought, 220; þeir Flosi sátu um at rengja, ok gátu ekki at gert, F. tried, and could do nothing, 115, 242; þér munut ekki fá at gert, fyrr en …, 139; Flosi ok hans menn fengu ekki at gert, 199; mikit hefir þú nú at gert, much hast thou now done ( it is a serious matter), 85; er nú ok mikit at gert um manndráp siðan, 256; hann vildi taka vöru at láni, ok göra mikit at, and do great things, Ld. 70; Svartr hafði höggit skóg ok gert mikit at, Nj. 53; slíkt gerir at er sölin etr, so it happens with those who eat seaweed, i. e. that (viz. thirst) comes of eating seaweed, Eg. 605.
    β. göra af e-u, to do so and so with a thing; hvat hafið ér gert af Gunnari, Njarð. 376; ráð þú draumana, vera má at vér gerim af nokkut, may be that we may make something out of it, Ld. 126; gör af drauminum slíkt er þér þykkir líkligast, do with the dream ( read it) as seems to thee likeliest, Ísl. ii. 196: göra við e-n, to do with one; þá var um rætt, hvað við þá skyldi göra, what was to be done with them? Eg. 232; ærnar eru sakir til við Egil, hvat sem eg læt göra við hann, 426; eigi veit ek hvat þeir hafa síðan við gört, 574: göra fyrir e-t, to provide; Jón var vel fjáreigandi, ok at öllu vel fyrir gört, a wealthy and well-to-do man, Sturl. iii. 195; þótt Björn sé vel vígr maðr, þá er þar fyrir gört, því at …, but that is made up, because …: fyrir göra (q. v.), to forfeit.
    C. METAPH. AND SPECIAL USAGES:
    I. to do, help, avail; nú skulum vér ganga allir á vald jarlsins, því at oss gerir eigi annat, nothing else will do for us, Nj. 267; þat mun ekki gera, that wont do, 84; en ek kann ekki ráð til at leggja ef þetta gerir ekki, Fms. ii. 326; konungr vill þat eigi, þvi at mér gerir þat eigi ( it will not do for me) at þér gangit hér upp, x. 357; þat gerir mér ekki, at þér gangit á Orminn, … en hitt má vera at mér komi at gagni, ii. 227; þóttisk þá vita, at honum mundi ekki gera ( it would do nothing) at biðja fyrir honum, Fb. i. 565; engum gerði við hann at keppa, 571; ekki gerði þeim um at brjótask, Bárð. 10 new Ed.; sagða ek yðr eigi, at ekki mundi gera at leita hans, Sks. 625; hvat gerir mér nú at spyrja, Stj. 518; ekki gerir at dylja, no use hiding it, Fbr. 101 new Ed.; ætla þat at fáir þori, enda geri engum, Band. 7; bæði var leitað til annarra ok heima, ok gerði ekki, but did no good, 4; hét hann þeim afarkostum, ok gerði þat ekki, but it did no good, Fms. ii. 143.
    II. to send, despatch, cp. the Engl. to ‘do’ a message; hann gerði þegar menn frá sér, Eg. 270; hann hafði gört menn sex á skóginn fyrir þá, 568; þá gerði Karl lið móti þeim, Fms. i. 108; jarl gerði Eirík at leita Ribbunga, ix. 314; hann gerði fram fyrir sik Álf á njósn, 488; hann gerði menn fyrir sér at segja konunginum kvámu sína, x. 10; hleypi-skúta var gör norðr til Þrándheims, vii. 206; jafnan gerði jarl til Ribbunga ok drap menn af þeim, ix. 312; vilja Ósvífrs-synir þegar gera til þeirra Kotkels, despatch them to slay K., Ld. 144; skulu vér nú göra í mót honum, ok láta hann engri njósn koma, 242:—göra eptir e-m, to send after one, Nero bað göra eptir postulunum ok leiða þangat, 656 C. 26; nú verðr eigi eptir gört at miðjum vetri, Grág. i. 421; frændr Bjarnar létu göra eptir (Germ. abholen) líki hans, Bjarn. 69; síðan gerðu þeir til klaustrs þess er jómfrúin var í, Fms. x. 102:—gera e-m orð, njósn, to do a message to one; hann gerði orð jörlum sínum, Eg. 270; ætluðu þeir at göra Önundi njósn um ferðir Egils, 386, 582; vóru þangat orð gör, word was sent thither, Hkr. ii. 228.
    III. with infin. as an auxiliary verb, only in poetry and old prose (laws); ef hón gerði koma, if she did come, Völ. 5; gerðit vatn vægja, Am. 25; gramr gørr-at sér hlífa, he does not spare himself, Hkr. i. (in a verse); gerðut vægjask, id., Fs. (in a verse); hann gerðisk at höggva, Jb. 41; görðir at segja, Bkv. 15; görðisk at deyja, Gkv. 1. 1: in prose, eigi gerir hugr minn hlægja við honum, Fas. i. 122; góðir menn göra skýra sitt mál með sannsögli, 677. 12; Aristodemus görði eigi enn at trúa, Post.: esp. in the laws, ef þeir göra eigi ganga í rúm sín, Grág. i. 8; ef goðinn gerr eigi segja, 32; ef hann gerr eigi í ganga, 33; ef þeir göra eigi hluta meðr sér, 63; ef dómendr göra eigi dæma, 67; ef dómendr göra eigi við at taka, id.; ef goðinn gerr eigi ( does not) nefna féráns-dóm, 94; nú göra þeir menn eigi úmaga færa, 86; ef þeir göra eigi nefna kvöðina af búanum, Kb. ii. 163; ef þeir göra eigi segja, hvárt …, Sb. ii. 52; nú gerr sá eigi til fara, Kb. ii. 96; göra eigi koma, 150; ef hann gerr eigi kjósa, § 113.
    IV. a law term, göra um, or gera only, to judge or arbitrate in a case; fékksk þat af, at tólf menn skyldu göra um málit, Nj. 111; villt þú göra um málit, 21; bjóða mun ek at göra um, ok lúka upp þegar görðinni, 77; mun sá mála-hluti várr beztr, at góðir menn geri um, 88; málin vóru lagið í gerð, skyldu gera um tólf menn, var þá gert um málin á þingi, var þat gert, at … (follows the verdict), 88; vil ek at þú sættisk skjótt ok látir góða menn gera um …, at hann geri um ok enir beztu menn af hvárra liði lögliga til nefndir, 188; Njáll kvaðsk eigi gera mundu nema á þingi, 105; þeir kváðusk þat halda mundu, er hann gerði, id.; skaltú gera sjálfr, 58; fyrr en gert var áðr um hitt málit, 120; ek vil bjóðask til at göra milli ykkar Þórðar um mál yðar, Bjarn. 55; Þorsteinn kvað þat þó mundi mál manna, at þeir hefði góða nefnd um sættir þótt hann görði, 56; nú er þegar slegit í sætt málinu með því móti, at Áskell skal göra um þeirra í milli, Rd. 248; er nú leitað um sættir milli þeirra, ok kom svá at þeir skulu göra um málin Þorgeirr goði frá Ljósa-vatni ok Arnórr ór Reykjahlíð, sú var görð þeirra at …, 288; svá kemr at Ljótr vill at Skapti görði af hans hendi, en Guðmundr vill sjálfr göra fyrir sína hönd, skyldi Skapti gerð upp segja, Valla L. 225; eigi hæfir þat, leitum heldr um sættir ok geri Þorgeirr um mál þessi, Lv. 12; var jafnt gört sár Þórðar ok sár Þórodds, Eb. 246; þær urðu mála-lyktir at Þórðr skyldi göra um …, 24; ok vóru þá görvar miklar fésektir, 128; var leitað um sættir, ok varð þat at sætt, at þeir Snorri ok Steindórr skyldi göra um, 212; þit erut gerfir héraðs-sekir sem íllræðis-menn, Fs. 58: göra görð, Sturl. i. 63, 105: adding the fine, to fix the amount, þat er gerð mín, at ek geri verð húss ok matar, I fix the amount of the value of the house and (stolen) stores, Nj. 80; gerði Njáll hundrað silfrs, N. put it at a hundred silver pieces, 58; margir mæltu, at mikit vaeri gert, that the amount was high, id.; slíkt fégjald sem gert var, 120; vilit ér nokkut héraðs-sektir göra eða utanferðir, 189; hann dæmdi þegar, ok görði hundrað silfrs, 6l; síðan bauð Bjarni Þorkatli sætt ok sjálfdæmi, görði Bjarni hundrað silfrs, Vápn. 31; ek göri á hönd Þóri hundrað silfrs, Lv. 55; ek göri á hönd þér hundrað silfrs, id.; vilit þér, at ek göra millum ykkar? síðan görði konungr konuna til handa Þórði ok öll fé hennar, Bjarn. 17; Rafn kvað hann mikit fé annat af sér hafa gört, at eigi þætti honum þat betra, Fs. 30; Gellir görði átta hundrað silfrs, Lv. 97; fyrir þat gerði Börkr hinn digri af honum eyjarnar, B. took the isles from him as a fine, Landn. 123: adding the case as object, Gunnarr gerði gerðina, G. gave judgment in the case, Nj. 80; fyrr en gert var áðr um hitt málit, till the other case was decided, 120; þá sætt er hann görði Haraldi jarli, that settlement which he made for earl Harold, Fms. viii. 300: Flosi var görr utan ok allir brennu-menn, F. was put out ( banished) and all the burners, Nj. 251: metaph., nema þau vili annat mál á gera, unless they choose to settle it otherwise, Grág. i. 336.
    2. in the phrase, göra sekð, to make a case of outlawry, Grág. i. 118; eigi um görir sekð manns ella, else the outlawry takes no effect; en hann um görir eigi ella sekðina, else he cannot condemn him, 119.
    3. to perform; eptir-gerðar þeirrar sem hverr nennti framast at gera eptir sinn náung, Fms. viii. 103; en þat grunaði konung, at hann mundi ætla at göra eptir sumar sættir, i. e. that he had some back door to escape by, Orkn. 58 (cp. Ó. H.); allt þat er þér gerit nú fyrir þeirra sálum, id.
    V. special usages, to make allowance for; gera fóðr til fjár, to make an arbitrary allowance for, Ísl. ii. 138; hence, to suppose, en ef ek skal göra til fyrir fram ( suggest) hvat er hón (the code) segir mér, þá segi ek svá, at …, Fms. ix. 331; gera sér í hug, Fs. 112; göra sér í hugar-lund, to fancy; göra e-m getsakir, to impute to one; gera orð á e-u, to report a thing; þat er ekki orð á því geranda, ‘tis not worth talking about; eigi þarf orð at göra hjá því (‘tis not to be denied), sjálfan stólkonunginn blindaði hann, Mork. 14 (cp. Fms. vi. 168, l. c.); gera sér létt, to take a thing lightly, Am. 70; göra sér far um, to take pains; göra sér í hug, hugar-lund, to suppose.
    D. IMPERS. it makes one so and so, one becomes; hann görði fölvan í andliti, he turned pale, Glúm. 342; leysti ísinn ok görði varmt vatnið, the water became warm, 623. 34; veðr görði hvast, a gale arose, Eg. 128; hríð mikla gerði at þeim, they were overtaken by a storm, 267; þá gerði ok á hríð (acc.) veðrs, 281; féll veðrit ok gerði logn (acc.), and became calm, 372; görði þá stórt á firðinum, the sea rose high, 600; til þess er veðr lægði ok ljóst gerði, and till it cleared up, 129; um nóttina gerði á æði-veðr ok útsynning, 195; görir á fyrir þeim hafvillur, they lost their course (of sailors), Finnb. 242; mér gerir svefnhöfugt, I grow sleepy, Nj. 264; þá görði vetr mikinn þar eptir hinn næsta, Rd. 248.
    E. REFLEX, to become, grow, arise, and the like; þá görðisk hlátr, then arose laughter, Nj. 15; görðisk bardagi, it came to a fight, 62, 108; sá atburðr görðisk, it came to pass, Fms. x. 279; þau tíðendi er þar höfðu görzt, Ld. 152; gerðisk með þeim félagskapr, they entered into fellowship, Eg. 29; gerðisk svá fallit kaup, Dipl. ii. 10; Sigurðr konungr gerðisk ( grew up to be) ofstopa-maðr …, görðisk mikill maðr ok sterkr, Fms. vii. 238; hann görðisk brátt ríkr maðr ok stjórnsamr, xi. 223; Unnr görðisk þá mjök elli-móð, U. became worn with age, Ld. 12; sár þat er at ben görðisk, a law term, a wound which amounted to a bleeding wound, Nj. passim:—to be made, to become, görask konungr, to become king, Eg. 12; ok görðisk skáld hans, and became his skáld, 13; görðisk konungs hirðmaðr, 27; görask hans eigin-kona, to become his wedded wife, Fms. i. 3; at hann skyldi görask hálf-konungr yfir Dana-veldi, 83; vill Hrútr görask mágr þinn, Nj. 3; hann gerðisk síðan óvarari, he became less cautious, Fms. x. 414.
    2. with the prep. svá, to happen, come to pass so and so; svá görðisk, at …, it so happened, that …, Nj. 167; görðisk svá til, at …, Fms. x. 391; þá görðisk svá til um síðir, at…, at last it came to pass. that …, 392; enda vissi hann eigi, at þingför mundi af görask, in case he knew not that it would entail a journey to parliament, Grág. i. 46: with at added, to increase, þá görðisk þat mjök at um jarl ( it grew even worse with the earl) at hann var úsiðugr um kvenna-far, görðisk þat svá mikit, at …, it grew to such a pitch, that …, Hkr. i. 245; hence the mod. phrase, e-ð á-görist, it increases, gains, advances, esp. of illness, bad habits, and the like, never in a good sense.
    3. impers. with dat., honum gerðisk ekki mjök vært, he felt restless, Ld. 152; næsta gerisk mér kynlegt, I feel uneasy, Finnb. 236.
    4. to behave, bear oneself; Páll görðisk hraustliga í nafni Jesu, Post. 656 C. 13.
    5. to set about doing, be about; fám vetrum síðan görðisk hann vestr til Íslands, Fms. x. 415; maðr kom at honum ok spurði, hvat hann gerðisk, what he was about, Ó. H. 244; görðisk jarl til Ribbunga, Fms. ix. 312, v. l.; tveir menn görðusk ferðar sinnar, two men set out for a journey, x. 279; görðusk menn ok eigi til þess at sitja yfir hlut hans, Eg. 512; at þessir menn hafa görzk til svá mikils stórræðis, Fms. xi. 261; eigi treystusk menn at görask til við hann, Bárð. 160.
    6. (mod.) to be; in such phrases as, eins og menn nú gerast, such as people now are; eins og flestir menn gerast.
    F. PART. PASS. görr, geyrr (Fms. ix. 498, x. 75), gjörr, gerr, as adj., compar. görvari, superl. görvastr; [A. S. gearu; gare, Chaucer, Percy’s Ballads; O. H. G. garwe; Germ. gar]:—skilled, accomplished; vaskligr, at sér görr, Ld. 134; vel at sér görr, Ísl. ii. 326, Gísl. 14; gerr at sér um allt, Nj. 51; hraustir ok vel at sér görvir, Eg. 86; at engi maðr hafi gervari at sér verit en Sigurðr, Mork. 221; allra manna snjallastr í máli ok görvastr at sér, Hkr. iii. 360: the phrase, leggja görva hönd á e-t, to set a skilled hand to work, to be an adept, a master in a thing; svá hagr, at hann lagði allt á görva hönd, Fas. i. 391, (á allt görva hönd, iii. 195.)
    2. ready made, at hand; in the saying, gott er til geyrs (i. e. görs, not geirs) at taka, ‘tis good to have a thing at hand, Hkm. 17; ganga til görs, to have it ready made for one, Ld. 96; gör gjöld, prompt punishment, Lex. Poët.:—with infin., gerr at bjóða, ready to offer, Gh. 17; gervir at eiskra, in wild spirits, Hom. 11; görvar at ríða, Vsp. 24: with gen. of the thing, gerr ílls hugar, prone to evil, Hým. 9; gerr galdrs, prone to sorcery, Þd. 3; skulut þess görvir, be ready for that! Am. 55.
    II. [cp. görvi, Engl. gear], done, dressed; svá görvir, so ‘geared,’ so trussed, Am. 40.
    III. adverb. phrases, so-gurt, at soguru, so done; verða menn þat þó so-gurt at hafa, i. e. there is no redress to be had, Hrafn. 9; hafi hann so-gurt, N. G. L. i. 35, Nj. 141; kvað eigi so-gort duga, 123, v. l.; at (með) so-guru, this done, quo facto, Skv. 1. 24, 40; freq. with a notion of being left undone, re infecta. Germ. unverrichteter sache, Eg. 155, Glúm. 332, Ó. H. 202; enda siti um so-gort, and now let it stand, Skálda 166; við so-gurt, id., 655 vii. 4; á so-gurt ofan, into the bargain, Bs. i. 178, Ölk. 36, Fas. i. 85.

    Íslensk-ensk orðabók > GÖRA

  • 12 Haralds-slátta

    u, f. the coinage of king Harold Harðráði, Fms. vi.

    Íslensk-ensk orðabók > Haralds-slátta

  • 13 harð-raðr

    adj. hard in counsel, tyrannical, Nj. 2, Fms. vii. 280, xi. 18; ríkr maðr ok h., Ver. 42: nickname of king Harold given him in Fagrsk. 106.

    Íslensk-ensk orðabók > harð-raðr

  • 14 hauk-ey

    f. hawk island, Sighvat; the old poët calls Norway the hawk island of the Danish king Harold, because he got a tribute of hawks from that land, Fms. vi. 44 (v. l.), cp. x. 341.

    Íslensk-ensk orðabók > hauk-ey

  • 15 hár-fagr

    adj. fair-haired, a nickname of king Harold.

    Íslensk-ensk orðabók > hár-fagr

  • 16 HERR

    (gen. hers, older herjar), m.
    1) crowd, great number (fylgdi oss h manna); með her manns, with a host of men; úvígar herr, overwhelming host;
    2) army, troops (on land and sea). Cf. ‘allsherjar-’.
    * * *
    m., old gen. herjar, pl. herjar, herja, herjum; later gen. hers, dropping the characteristic j and without pl.; the old form however often occurs in ancient poets, herjar, Hkr. i. 343 (in a verse), Fms. xi. 311 (in a verse), Fas. ii. 38 (in a verse); eins herjar, Hm. 72; as also, allt herjar, Hom. 39; herjum, in herjum-kunnr. famous, Háttat. R.; in prose the old j has been preserved in alls-herjar, Fms. v. 106, see pp. 16, 17; the pl. - jar occurs in Ein-herjar, see p. 121: in compd pr. names with initial vowel, Herj-ólfr (A. S. Herewulf), Herjan; [Goth. harjis, by which Ulf. renders λεγεών, Luke viii. 30, and στρατιά, ii. 13; A. S. here; O. H. G. and Hel. heri; Germ. heer; Dutch heir; Swed. här; Dan. hær]:—prop. a host, multitude:
    1. a host, people in general, like στρατός in Homer; herr er hundrað, a hundred makes a herr, Edda 108; allr herr, all people, Fms. i. 194, vi. 428 (in a verse); allr herr unni Ólafi konungi hugástum, vi. 441; whence in prose, alls-herjar, totius populi, general, universal, passim; dómr alls-herjar, universal consent, v. 106; Drottinn alls-herjar, Lord of Sabaoth ( hosts), Stj. 428, 456; allt herjar, adv. everywhere; lýsti of allt herjar af ljósinu, Hom. 39; Sænskr herr, the Swedish people; Danskr herr, the Danish people; Íslenzkr herr, the Icelandic people, Lex. Poët.; land-herr (q. v.), the people of the land; en nú sé ek hér útalligan her af landsfólki, a countless assembly of men, Fms. xi. 17; þing-herr, an assembly, Sighvat; Einherjar, the chosen people (rather than chosen warriors); þegi herr meðan, Eb. (in a verse); herjum-kunnr, known to all people, Lex. Poët.; and in compds, her-bergi (q. v.), etc.
    2. a host; með her manns, with a host of men, Eg. 71, 277; úvígr herr, an overwhelming host, Fms. viii. 51; himin og jörð og allr þeirra her, Gen. ii. 1, passim; cp. her-margr, many as a host, innumerable.
    β. an army, troops, on land and sea, Fms. i. 22, 90, Nj. 245, and in endless instances; cp. herja, to harry, and other compds: of a fleet, þrjú skip þau sem hann keyri ór herinum, Fms. x. 84; cp. hers-höfðingi: so in the phrase, hers-hendr, leysa e-n ór hers-höndum, to release one out of the hands of war, N. G. L. i. 71; vera í hers höndum, komast í hers hendr, to come into a foe’s hands.
    3. in a bad sense, the evil host, the fiends, in swearing, Gþl. 119; herr hafi e-n, fiends take him! Fms. vi. 278; herr hafi hölds ok svarra hagvirki! Ísl. ii. (in a verse); hauga herr, vide haugr; and in compds, her-kerling, her-líki.
    II. in pr. names:
    1. prefixed, of men, Her-brandr, Her-finnr, Her-gils, Her-grímr, Herj-ólfr, Her-laugr, Her-leifr, Her-mundr, Her-rauðr, Her-steinn, Hervarðr; of women, Her-borg, Her-dís, Her-gunnr, Her-ríðr, Her-vör, Her-þrúðr, Landn.: in Har-aldr ( Harold) the j is dropped without causing umlaut. Herjan and Herja-föðr, m. the Father of hosts = Odin, Edda, Hdl.
    2. suffixed, -arr, in Ein-arr, Agn-arr, Ótt-arr, Böðv-arr, Úlf-arr, etc., see Gramm. p. xxxii, col. 1, signif. B. 1.
    B. COMPDS: herbaldr, herbergi, herblástr, Herblindi, herboð, herborg, herbrestr, herbúðir, herbúinn, herbúnaðr, herdrengr, herdrótt, herfall, herfang, herfenginn, herferð, herfjöturr, herflokkr, herfloti, herforingi, herfólk, herfórur, herfærr, Herföðr, herför, hergammr, herganga, Hergautr, hergjarn, herglötuðr, hergopa, hergrimmr, herhlaup, herhorn, herkastali, herkerling, herklukka, herklæða, herklæði, herkonungr, herkumbl, herland, herleiða, herleiðing, herleiðsla, herlið, herliki, herlúðr, hermaðr, hermannliga, hermannligr, hermargr, hermegir, Hermóðr, hernaðr, hernam, hernumi, hernæma, heróp, hersaga, hersöguör, herskapr, herskari, herskár, herskip, herskjöldr, herskrúð, herspori, herstjóri, herstjórn, hersveitir, hertaka, hertaka, hertekning, hertogi, hertogadómr, hertogadæmi, hertogaefni, hertogainna, hertoganafn, herturn, hertygð, hertýgi, hertýgja, herváðir, hervápn, hervegir, herverk, hervígi, hervíkingr, hervæða, herþing, herþurft, herör.

    Íslensk-ensk orðabók > HERR

  • 17 hnúfa

    u, f. a law term, used of a female slave who, having committed theft thrice, was to have both ears and nose cut off, and was henceforth called stúfa or hnúfa (spelt nufa), N. G. L. i. 85,—en ef hón stelr hit þriðja sinn þá skal skera af henni nef, þá heitir hón stufa ok nuva ok steli æ sem hón vill.
    II. a nickname, Ölver h., one of the poets of king Harold Fairhair; cp. Lat. Naso, Silus, Silius, Eg., Landn.

    Íslensk-ensk orðabók > hnúfa

  • 18 ÍÞRÓTT

    f. accomplishment, feat, art, skill (vel búinn at íþróttum).
    * * *
    f., also spelt iðrótt, prob. from ið- and þrótt or þróttr, power, qs. ið-þrótt; the long vowel seems due to absorption, analogous to Svíþjóð = Svið-þjóð; the rhyme, róttir … u, Orkn. l. c., shews that the vowel was sounded long: [Dan. idræt; Swed. idrott; but not in Saxon nor Germ.]:—accomplishment, art, skill, in olden times esp. of athletic exercises, but also of literary skill; king Harold (in the verse in Mork. 15, íðróttir kann ek átta) counts eight íðróttir,—poetry, riding, swimming, sliding in snow-shoes, shooting, rowing, playing the harp, and versification; earl Rognvald (in the verse in Orkn. ch. 61) counts nine,—chess playing, Runes, ‘book,’ smíð, sliding on ‘skíð,’ shooting, rowing, playing the harp, and versification; cp. also the tale in Edda of Thor and Útgarða-Loki, where running a race, eating fast, drinking, lifting the cat, and wrestling are among íþróttir. In mod. usage the word is applied especially to the fine arts (painting, sculpture); kann ek þá íþrótt, at engi er hér sá inni er skjótara skal eta mat sinn en ek, Edda 31; vel búinn at íþróttum, Nj. 61; vel at sér görr um íþróttir, Eg. 111; hann lét Gunnar reyna ymsar íþróttir við menn sína, ok vóru þeir engir er né eina íþrótt hefði til jafns við hann, Nj. 46, Edda 31; nú sýnir Sigmundr íþrótt sína, Fær. 76; inna íþrótt, Edda 31; góð íþrótt. id.; með ágætri iðrótt, of music, Bs. i. 155; iðrótt sú er Grammatica heitir, 163; iðrótt þá er grammatica heitir, Clem. 33; af iðrótt þeirri er dialectica heitir, Al. 3.
    COMPDS: íþróttalauss, íþróttamaðr.

    Íslensk-ensk orðabók > ÍÞRÓTT

  • 19 lúfa

    f. thick and matted hair, a nickname of Harald the Fairhaired.
    * * *
    u, f. [Ivar Aasen luva; cp. lubbi], rough, matted hair, as a nickname; Haralds hár var sítt ok flókit, fyrir þá sök var hann Lúfa kallaðr, Fagrsk. 9: cp. the vow of king Harold with that of Civilis, Tac. Hist. iv. 61.

    Íslensk-ensk orðabók > lúfa

  • 20 nef-gildi

    n. [nef], a ‘nose-tax,’ poll-tax, payable to the king; en sú var orðsending konungs, at hann beiddi þess Íslendinga, at þeir skyldi við þeim lögum taka sem hann hafði sett í Noregi, en veita honum af landinu þegngildi ok nefgildi, penning fyrir hvert nef, þann er tíu væri fyrir alin vaðmáls, Ó. H. 141; nefgildis-skatta þá er Haraldr faðir hans hafði lagt á allt landit lét hann taka hit ytra með sjó ok um Þrænda-lög, ok leggja til skipa-görðar, Fagrsk. 20. This ancient ‘nose-tax’ was also imposed by the Norsemen on conquered countries, and the name gave rise to strange legends; thus, king Thorgisl, the Norse conqueror of Ireland (A. D. 830–845), is, by an Irish chronicler, said to have levied a tax of an ounce on each hearth, the penalty for defaulters being the loss of their nose. Prof. Munch, Norg. Hist. i. 440, has traced the origin of this legend to the simple fact that the king imposed a ‘nose-tax’ or poll-tax on the conquered Irish, just as Harold Fairhair afterwards did in Norway.
    B. [nefi], a weregild payable to the cognates of a person, opp. to bauggildi = the agnate weregild; þat heitir nefgildi er þeir menn taka er kvennsift eru komnir, Grág. ii. 137, N. G. L. i. 185.
    COMPDS: nefgildisfrændbót, nefgildismaðr.

    Íslensk-ensk orðabók > nef-gildi

См. также в других словарях:

  • Harold — is an Old English name, meaning army leader , same as the title herald. A diminutive of Harold is Harry. *Several kings of Denmark, England and Norway were named Harald or Harold *Harold Arroyo, Puerto Rican boxer * [http://www.adb.online.anu.edu …   Wikipedia

  • Harold — el primo o como le quieran decir este tipo es apacionado por el parkour Este nombre puede referirse a: primo Harold Ford, Jr., candidato al senado estadounidense. Harold Perrineau, Jr. actor estadounidense. Harold Lloyd, actor estadounidense.… …   Wikipedia Español

  • HAROLD II — (1022 env. 1066) roi d’Angleterre (1066) À la mort, en 1053, de son père Godwin, comte de Wessex et de Kent, Harold, qui avait reçu le comté d’Est Anglie en 1044, devint l’homme puissant d’Angleterre. En 1057, il obtint des comtés pour ses trois… …   Encyclopédie Universelle

  • Harold — ist eine Vornamensvariante von Harald, die insbesondere im englischsprachigen Raum verbreitet ist. Harold ist der Familienname folgender Personen: Dave Harold (* 1966), englischer Snooker Spieler Gale Harold (* 1969), US amerikanischer… …   Deutsch Wikipedia

  • Harold —   [englisch hærld], Könige von England:    1) Harold I., genannt Harold Harefoot [ heərfʊt, »Hasenfuß«], König (seit 1037), ✝ Oxford 17. 3. 1040; illegitimer Sohn Knuts des Großen Nach dessen Tod 1035 zum Regenten für Hardknut ernannt und 1037… …   Universal-Lexikon

  • Harold II — (or Harald II) can refer to several people:*Harald II of Norway *Harold II of Denmark *Harold II of England …   Wikipedia

  • Harold I — Harold (or Harald) can refer to several people:*Harald I of Norway *Harold I of Denmark *Harold I of England …   Wikipedia

  • Harold — Harold1 [her′foot΄har′əld] n. [OE Hereweald & Harald < ON Haraldr, both < Gmc * Hariwald, lit., army chief < * harja , army (OE here, OHG heri) + * waldan, to rule: see WIELD] a masculine name: dim. Hal Harold2 [har′əld] 1. died 1040;… …   English World dictionary

  • Harold — m English: from an Old English personal name composed of the elements here army + weald ruler, reinforced before the Norman Conquest by the Scandinavian cognate Haraldr, introduced by Norse settlers. The name was not common in the later Middle… …   First names dictionary

  • Harold — Harold, eine katholische, in Baiern angesessene, 1813 in den dortigen Adel aufgenommene u. 1820 in den Freiherrnstand erhobene Familie, welche schon 883 aus Dänemark nach Irland gekommen war, wo einige ihrer Mitglieder auf den westlichen irischen …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Harold — Harold, s. Harald (engl. Könige) …   Kleines Konversations-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»