Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

Gāĭus

  • 1 Gaius

    Gāĭus (less correctly Cāĭus;

    trisyl.,

    Cat. 10, 30; Mart. 9, 22, 12; 11, 36, 8); gen. Gāi (voc. Gāi, Mart. 10, 16, 1), m., and Gāĭa, ae, f. [for Gavius; from gaudeo], a Roman prœnomen, usu. written C.; v. the letter G. Gaia was written O, Quint. 1, 7, 28; Vel. Long. p. 2218; P. prol. p. 1502.— At marriage festivals it was customary to call the bridegroom and bride Gaius and Gaia, Fest. s. v. Gaia, p. 71; Quint. l. l.; Cic. Mur. 12 fin.
    II.
    In partic.
    A.
    An eminent jurist who lived about A.D. 110-180, author of the Institutionum Commentarii IV., which contain a systematic summary of the Roman law of family relations, of private property, and of actions; and which for generations was a standard educational work on the subject. This work was known, however, to modern scholars only by the fragments preserved in the Pandects, etc., until in 1816 Niebuhr discovered in the Chapter House of Verona a nearly complete MS. of the original work of Gaius, over which works of St. Jerome had been written. Teuffel, Gesch. d. Röm. Lit. p. 812 sqq.—
    B.
    In post-Aug. historians, esp., the emperor Gaius Caligula; hence, Gāiānus or Cāiānus, a, um, adj., of or belonging to Caligula:

    custodia,

    Sen. Tranq. 11:

    clades,

    id. ib. 14 fin.:

    expeditiones,

    Tac. 4, 15:

    nex,

    Suet. Tit. 1:

    as (because lowered in value by him),

    Stat. Sil. 4, 9, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > Gaius

  • 2 Gaius

    Gāius, s. Cāius.

    lateinisch-deutsches > Gaius

  • 3 Gaius

    Gāius, s. Caius.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Gaius

  • 4 gaius

    Gaius (Roman praenomen); (abb. C.)

    Latin-English dictionary > gaius

  • 5 gaius

    замечательный римский классический юрист, живший во время царствования императоров Адриана, Антонина Пия, Марка Аврелия и Коммода (prooem. J. § 6 § 5 J. 4, 18. 1. 39 D. 45, 3); в некоторых местах источников Cajus обозначает C. Кассия (C. Cassius Longinus) (1. 54 pr. D. 35, 1. 1. 78 D. 46, 3). Ср. Издание Гая Федора Дыдынского. Варшава. 1892. Гурлянд, римский юрист Гай и его соч., Ярославль. 1894.

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > gaius

  • 6 Gaius

    , ii m (сокращ. C.)
      Гай, римск. praenomen

    Dictionary Latin-Russian new > Gaius

  • 7 Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia

    "Где ты Гаий, там я Гайя".
    Формула, входившая в обряд бракосочетания в древнем Риме.
    "Сначала жених спрашивал невесту, an tu mihi mater familias esse velis [ Хочешь ли ты быть для меня матерью семейства? - авт. ], и получал от нее утвердительный ответ; затем такой же вопрос задавала она. Вероятно эти обоюдные ответы о согласии давались также в известных, обрядом санкционированных словах; по-видимому, обычной фразой невесты было: ubi tu Gaius, ibi ego Gaia". И. А. Покровский, История римского права.
    Когда мы вернулись в наш дом, предшествуемые носилками, на которых несли статуи Югатина, Домидука, Домития и Мантурны [ Ритуальные имена божеств, почитавшихся как покровители брака. - авт. ], когда нас, по древнему обряду, осыпали мукой, когда прозвучал священный ответ: "Где ты, Гаий, там и я буду Гайя", - я поверил, что начинается для меня новая жизнь и что все мое бурное прошлое отныне должно быть забыто, дурной сон, сменившийся ясным днем. (В. Я. Брюсов, Юпитер поверженный.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia

  • 8 Caianus

    Gāĭus (less correctly Cāĭus;

    trisyl.,

    Cat. 10, 30; Mart. 9, 22, 12; 11, 36, 8); gen. Gāi (voc. Gāi, Mart. 10, 16, 1), m., and Gāĭa, ae, f. [for Gavius; from gaudeo], a Roman prœnomen, usu. written C.; v. the letter G. Gaia was written O, Quint. 1, 7, 28; Vel. Long. p. 2218; P. prol. p. 1502.— At marriage festivals it was customary to call the bridegroom and bride Gaius and Gaia, Fest. s. v. Gaia, p. 71; Quint. l. l.; Cic. Mur. 12 fin.
    II.
    In partic.
    A.
    An eminent jurist who lived about A.D. 110-180, author of the Institutionum Commentarii IV., which contain a systematic summary of the Roman law of family relations, of private property, and of actions; and which for generations was a standard educational work on the subject. This work was known, however, to modern scholars only by the fragments preserved in the Pandects, etc., until in 1816 Niebuhr discovered in the Chapter House of Verona a nearly complete MS. of the original work of Gaius, over which works of St. Jerome had been written. Teuffel, Gesch. d. Röm. Lit. p. 812 sqq.—
    B.
    In post-Aug. historians, esp., the emperor Gaius Caligula; hence, Gāiānus or Cāiānus, a, um, adj., of or belonging to Caligula:

    custodia,

    Sen. Tranq. 11:

    clades,

    id. ib. 14 fin.:

    expeditiones,

    Tac. 4, 15:

    nex,

    Suet. Tit. 1:

    as (because lowered in value by him),

    Stat. Sil. 4, 9, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > Caianus

  • 9 Gaia

    Gāĭus (less correctly Cāĭus;

    trisyl.,

    Cat. 10, 30; Mart. 9, 22, 12; 11, 36, 8); gen. Gāi (voc. Gāi, Mart. 10, 16, 1), m., and Gāĭa, ae, f. [for Gavius; from gaudeo], a Roman prœnomen, usu. written C.; v. the letter G. Gaia was written O, Quint. 1, 7, 28; Vel. Long. p. 2218; P. prol. p. 1502.— At marriage festivals it was customary to call the bridegroom and bride Gaius and Gaia, Fest. s. v. Gaia, p. 71; Quint. l. l.; Cic. Mur. 12 fin.
    II.
    In partic.
    A.
    An eminent jurist who lived about A.D. 110-180, author of the Institutionum Commentarii IV., which contain a systematic summary of the Roman law of family relations, of private property, and of actions; and which for generations was a standard educational work on the subject. This work was known, however, to modern scholars only by the fragments preserved in the Pandects, etc., until in 1816 Niebuhr discovered in the Chapter House of Verona a nearly complete MS. of the original work of Gaius, over which works of St. Jerome had been written. Teuffel, Gesch. d. Röm. Lit. p. 812 sqq.—
    B.
    In post-Aug. historians, esp., the emperor Gaius Caligula; hence, Gāiānus or Cāiānus, a, um, adj., of or belonging to Caligula:

    custodia,

    Sen. Tranq. 11:

    clades,

    id. ib. 14 fin.:

    expeditiones,

    Tac. 4, 15:

    nex,

    Suet. Tit. 1:

    as (because lowered in value by him),

    Stat. Sil. 4, 9, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > Gaia

  • 10 Gaianus

    Gāĭus (less correctly Cāĭus;

    trisyl.,

    Cat. 10, 30; Mart. 9, 22, 12; 11, 36, 8); gen. Gāi (voc. Gāi, Mart. 10, 16, 1), m., and Gāĭa, ae, f. [for Gavius; from gaudeo], a Roman prœnomen, usu. written C.; v. the letter G. Gaia was written O, Quint. 1, 7, 28; Vel. Long. p. 2218; P. prol. p. 1502.— At marriage festivals it was customary to call the bridegroom and bride Gaius and Gaia, Fest. s. v. Gaia, p. 71; Quint. l. l.; Cic. Mur. 12 fin.
    II.
    In partic.
    A.
    An eminent jurist who lived about A.D. 110-180, author of the Institutionum Commentarii IV., which contain a systematic summary of the Roman law of family relations, of private property, and of actions; and which for generations was a standard educational work on the subject. This work was known, however, to modern scholars only by the fragments preserved in the Pandects, etc., until in 1816 Niebuhr discovered in the Chapter House of Verona a nearly complete MS. of the original work of Gaius, over which works of St. Jerome had been written. Teuffel, Gesch. d. Röm. Lit. p. 812 sqq.—
    B.
    In post-Aug. historians, esp., the emperor Gaius Caligula; hence, Gāiānus or Cāiānus, a, um, adj., of or belonging to Caligula:

    custodia,

    Sen. Tranq. 11:

    clades,

    id. ib. 14 fin.:

    expeditiones,

    Tac. 4, 15:

    nex,

    Suet. Tit. 1:

    as (because lowered in value by him),

    Stat. Sil. 4, 9, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > Gaianus

  • 11 ingenuus

    [st1]1 [-] ingĕnŭus, a, um.: a - né dans le pays, indigène.    - Lucr. 1, 230 ; Juv. 3, 20. b - inné, naturel, apporté au monde en naissant.    - Plaut. Mil. 632; Prop. 1, 4, 13. d - né libre [de parents libres], bien né, de bonne famille.    - est hominis ingenui et liberaliter educati velle... Cic. Fin. 3, 57: c'est le fait d'un homme bien né et d'éducation libérale que de vouloir...    - cf. Cic. Fin. 4, 23; Br. 261 ; Flac. 84 ; Phil. 3, 31 ; Hor. S. 1, 6, 91; Liv. 10, 8, 10.    - ingenuus, i, m.: un homme libre.    - cf. Cic. Verr. 2, 58 ; Pis. 67 ; Cat 4, 15 ; Gaius, 1, 11.    - ingenua, ae, f.: une femme libre.    - cf. Plaut. Mil. 784, 961; Gaius, 1, 194. g - digne d'un h. libre, d'un h. bien né, noble.    - artes ingenuae, Cic. Fin. 3, 4: arts libéraux.    - ingenua studia, Cic. Fin. 5, 48: occupations libérales.    - ingenuae disciplinae, Cic Fin, 2, 68: études libérales.    - genus jocandi ingenuum, Cic. Off. 1, 103: plaisanterie d'un homme bien né, de bon ton, de bonne compagnie.    - cf. Cic. Off. 1, 104 ; Phil. 10, 18 ; Fam. 5, 21, 3.    - masc. pris substt aperte odisse magis ingenui est quam, Cic. Lael. 65: il y a plus de noblesse à haïr ouvertement que. h - [poét.] faible, tendre, délicat.    - Ov. Tr. 1, 5, 72. [st1]2 [-] Ingĕnŭus, i, m.: un des 30 tyrans, empereur en 260 ap. J.-C. --- Treb.
    * * *
    [st1]1 [-] ingĕnŭus, a, um.: a - né dans le pays, indigène.    - Lucr. 1, 230 ; Juv. 3, 20. b - inné, naturel, apporté au monde en naissant.    - Plaut. Mil. 632; Prop. 1, 4, 13. d - né libre [de parents libres], bien né, de bonne famille.    - est hominis ingenui et liberaliter educati velle... Cic. Fin. 3, 57: c'est le fait d'un homme bien né et d'éducation libérale que de vouloir...    - cf. Cic. Fin. 4, 23; Br. 261 ; Flac. 84 ; Phil. 3, 31 ; Hor. S. 1, 6, 91; Liv. 10, 8, 10.    - ingenuus, i, m.: un homme libre.    - cf. Cic. Verr. 2, 58 ; Pis. 67 ; Cat 4, 15 ; Gaius, 1, 11.    - ingenua, ae, f.: une femme libre.    - cf. Plaut. Mil. 784, 961; Gaius, 1, 194. g - digne d'un h. libre, d'un h. bien né, noble.    - artes ingenuae, Cic. Fin. 3, 4: arts libéraux.    - ingenua studia, Cic. Fin. 5, 48: occupations libérales.    - ingenuae disciplinae, Cic Fin, 2, 68: études libérales.    - genus jocandi ingenuum, Cic. Off. 1, 103: plaisanterie d'un homme bien né, de bon ton, de bonne compagnie.    - cf. Cic. Off. 1, 104 ; Phil. 10, 18 ; Fam. 5, 21, 3.    - masc. pris substt aperte odisse magis ingenui est quam, Cic. Lael. 65: il y a plus de noblesse à haïr ouvertement que. h - [poét.] faible, tendre, délicat.    - Ov. Tr. 1, 5, 72. [st1]2 [-] Ingĕnŭus, i, m.: un des 30 tyrans, empereur en 260 ap. J.-C. --- Treb.
    * * *
        Ingenuus, Adiectiuum. Boethius. Qui est de franche condition, et qui ne fut jamais serf selon les loix de son pays.
    \
        Artes ingenuae. Cic. Arts liberaux, Sciences qu'on apprenoit seulement aux gens libres et de franche condition.
    \
        Corpus ingenuum. Ouid. Libre, Franc, De franche condition.
    \
        Crines ingenui. Stat. Beaulx, et tels qu'il appartient à un enfant de bonne maison.
    \
        Crux ingenua. Martial. Travail voluntaire, librement et voluntairement enduré par celuy qui est de libre condition, ou Travail donné aux nobles.
    \
        Facies ingenua. Plaut. Belle, Noble.
    \
        Facta ingenua. Plaut. Nobles faicts.
    \
        Genae ingenuae. Ouid. Belles.
    \
        Ingenua gula, ironice. Martial. Non minus ingenua est et mihi Marce gula. Je n'ay non plus bouche de vilain, que vous.

    Dictionarium latinogallicum > ingenuus

  • 12 pecus

    [st1]1 [-] pĕcŭs, ŏris, n.: - [abcl][b]a - troupeau, bétail. - [abcl]b - petit bétail, menu bétail (brebis, chèvres, moutons, porcs). - [abcl]c - animal. - [abcl]d - troupe, troupeau (d’hommes).[/b]    - bubulum pecus, Varr. R. R. 2, 1, 13: troupeau de boeufs.    - equinum pecus, Virg. G. 3.72: un troupeau de chevaux.    - o imitatores, servum pecus! Hor. Ep. 1, 19, 19: o imitateurs, troupe servile!    - mutum et turpe pecus, Hor. S. 1, 3, 100: hideux troupeau de brutes.    - armenta et pecus: gros et petit bétail.    - pecus aquatile, Col. 8, 17, 7: les poissons.    - volatile pecus, Col. 8, 4: poules, volailles.    - ignavum fuci pecus, Virg. G. 3, 168: frelons, essaim fainéant.    - pecus (qqf.) = pecus, pecudis: un animal. [st1]2 [-] pĕcŭs, ŭdis, f. (qqf. plur. n. pecuda): - [abcl][b]a - bête, tête de bétail, pièce de bétail, animal (domestique). - [abcl]b - menu bétail, moutons, brebis. - [abcl]c - brute, bête, être stupide.[/b]    - squammigerum pecudes, Lucr. 2, 343: les poissons.    - quâ pecude (= quâ sue) nihil genuit natura fecundius, Cic. N. D. 2, 64, 160: la nature n'a rien produit de plus fécond que cet animal (= ce porc).    - pecus et caprae, Plin. 24, 11, 53, § 90: les moutons et les chèvres.    - anates pecudes, Varr. ap. Non. 460, 9: les canards    - Gaius Caesar pecudem auream eum appellare solitus est, Tac. A. 13, 1: Gaius César avait l'habitude de l'appeler la brute en or.
    * * *
    [st1]1 [-] pĕcŭs, ŏris, n.: - [abcl][b]a - troupeau, bétail. - [abcl]b - petit bétail, menu bétail (brebis, chèvres, moutons, porcs). - [abcl]c - animal. - [abcl]d - troupe, troupeau (d’hommes).[/b]    - bubulum pecus, Varr. R. R. 2, 1, 13: troupeau de boeufs.    - equinum pecus, Virg. G. 3.72: un troupeau de chevaux.    - o imitatores, servum pecus! Hor. Ep. 1, 19, 19: o imitateurs, troupe servile!    - mutum et turpe pecus, Hor. S. 1, 3, 100: hideux troupeau de brutes.    - armenta et pecus: gros et petit bétail.    - pecus aquatile, Col. 8, 17, 7: les poissons.    - volatile pecus, Col. 8, 4: poules, volailles.    - ignavum fuci pecus, Virg. G. 3, 168: frelons, essaim fainéant.    - pecus (qqf.) = pecus, pecudis: un animal. [st1]2 [-] pĕcŭs, ŭdis, f. (qqf. plur. n. pecuda): - [abcl][b]a - bête, tête de bétail, pièce de bétail, animal (domestique). - [abcl]b - menu bétail, moutons, brebis. - [abcl]c - brute, bête, être stupide.[/b]    - squammigerum pecudes, Lucr. 2, 343: les poissons.    - quâ pecude (= quâ sue) nihil genuit natura fecundius, Cic. N. D. 2, 64, 160: la nature n'a rien produit de plus fécond que cet animal (= ce porc).    - pecus et caprae, Plin. 24, 11, 53, § 90: les moutons et les chèvres.    - anates pecudes, Varr. ap. Non. 460, 9: les canards    - Gaius Caesar pecudem auream eum appellare solitus est, Tac. A. 13, 1: Gaius César avait l'habitude de l'appeler la brute en or.
    * * *
        Pecus, pecudis, pen. corr. f. g. Colum. Toute beste vivant de la nourriture de la terre, et de quoy l'homme se sert, comme beufs, asnes, chevaulx, cameaulx, brebis, chevres.
    \
        Pecus, pro Oue. Plin. Une brebis.
    \
        Pecus. Virg. Toute autre sorte de bestes, comme mousches et autres.
    \
        Squammigerae pecudes. Lucret. Poissons.
    \
        Barbigerae pecudes. Lucret. Chevres.
    \
        Distentas pecudes siccare. Lucan. Traire, ou sucer tout le laict.
    \
        Consilio istius pecudis vti volebam. Cic. De ceste beste.
    \
        Pecus, pro Multitudine pecorum siue pecudum. Virgil. Troupeau de brebis, chevres, et autres bestes.
    \
        In vsum vestium saepe pecori lanae detrahuntur. Quintil. Aux brebis.
    \
        Pecus. Virgil. Toute sorte de beste qui n'ha point langage ne forme humaine.

    Dictionarium latinogallicum > pecus

  • 13 coemptio

    coēmptio, ōnis, f. (coëmo), I) das Zusammenkaufen, der Aufkauf, c. frumentaria, Cod. Theod. 14, 16, 3: c. curulium equorum, Symm. ep. 4, 6: c. Iudaicorum mancipiorum, Vulg. 2. Mach. 8, 11. – als Monopol, Boëth. cons. phil. 1. pros. 4. p. 9, 2 Obb. – II) insbes., der Zusammenkauf als Art der Eheschließung, u. zwar: a) eine der drei Formen der strengen römischen Ehe, bei deren Schließung die Frau in Gegenwart von fünf Zeugen u. eines libripens sich in die manus (s. d.) des Mannes gleichsam verkaufte, die Kaufehe, s. Gaius inst. 1, 113. Boëth. in Cic. top. 3, 14. p. 299, 8 sqq. Cic. de or. 1, 237. Cic. Flacc. 84; Mur. 27. – b) eine auf Treu und Glauben mit einem Manne, gew. mit einem kinderlosen Greise, auf Zeit eingegangene Ehe, um sich dadurch der lästigen Vormundschaft der Agnaten u. des Patronus zu entziehen u. selbständig gewisse Rechte ausüben zu können, die Scheinehe (c. fiduciaria gen. bei Gaius inst. 1, 115a), Gaius inst. 1, 114 sq.; 1, 137a; 1, 195a. Cic. Mur. 27. Vgl. Leonhard in Pauly-Wissowa Realenz. IV, 198 f.

    lateinisch-deutsches > coemptio

  • 14 cretio

    crētio, ōnis, f. (cerno no. II, B, 4, b), die urspr. mit einigen Förmlichkeiten verbundene u. in Gegenwart von Zeugen in Person abgegebene Willenserklärung, die Erbschaft antreten zu wollen, die feierliche Übernahme der Erbschaft, die binnen einer vom Testator im Testamente od. vom Prätor bestimmten Frist (gew. 100, aber auch 60 Tagen) erfolgen mußte, u. meton. = die anberaumte Deliberationsfrist, s. Gaius inst. 2, 164 sqq. Ulp. fr. 22. § 25 sqq. Varro LL. 6, 81: cr. perfecta, wenn im Testamente Enterbung über den, der die cr. nicht zur rechten Zeit vornehmen würde, verhängt war (Ggstz. cr. imperfecta, ohne Enterbung), Gaius u. Ulp. l. l.: cr. simplex, eine unnütze, d.h. wo nichts zu zernieren da ist, Cic. ad Att. 11, 12, 4: cr. libera, ohne genaue Bestimmung des Testators über die Art der Übernahme, Cic. ad Att. 13, 46, 3. – cr. vulgaris, die gewöhnlich anberaumte Überlegungsfrist von dem Tage an gerechnet, an dem der Erbe die Nachricht erhalten, daß er zernieren solle (mit der Formel quibus diebus scies poterisque, s. die Anspielung bei Cic. de or. 1, 101), Ggstz. cr. continua, von dem Todestage des Testators an, wenn der Erbe auch nichts davon wußte, Gaius inst. 2, 171–173. Ulp. fr. 22. § 31. – eam cretionem capere, diese Erbschaft antreten, Plin. 2, 95. – Vgl. R. Leonhard in Pauly- Wissowa Realenz. IV, 1708 f.

    lateinisch-deutsches > cretio

  • 15 coemptio

    coēmptio, ōnis, f. (coëmo), I) das Zusammenkaufen, der Aufkauf, c. frumentaria, Cod. Theod. 14, 16, 3: c. curulium equorum, Symm. ep. 4, 6: c. Iudaicorum mancipiorum, Vulg. 2. Mach. 8, 11. – als Monopol, Boëth. cons. phil. 1. pros. 4. p. 9, 2 Obb. – II) insbes., der Zusammenkauf als Art der Eheschließung, u. zwar: a) eine der drei Formen der strengen römischen Ehe, bei deren Schließung die Frau in Gegenwart von fünf Zeugen u. eines libripens sich in die manus (s. d.) des Mannes gleichsam verkaufte, die Kaufehe, s. Gaius inst. 1, 113. Boëth. in Cic. top. 3, 14. p. 299, 8 sqq. Cic. de or. 1, 237. Cic. Flacc. 84; Mur. 27. – b) eine auf Treu und Glauben mit einem Manne, gew. mit einem kinderlosen Greise, auf Zeit eingegangene Ehe, um sich dadurch der lästigen Vormundschaft der Agnaten u. des Patronus zu entziehen u. selbständig gewisse Rechte ausüben zu können, die Scheinehe (c. fiduciaria gen. bei Gaius inst. 1, 115a), Gaius inst. 1, 114 sq.; 1, 137a; 1, 195a. Cic. Mur. 27. Vgl. Leonhard in Pauly-Wissowa Realenz. IV, 198 f.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > coemptio

  • 16 cretio

    crētio, ōnis, f. (cerno no. II, B, 4, b), die urspr. mit einigen Förmlichkeiten verbundene u. in Gegenwart von Zeugen in Person abgegebene Willenserklärung, die Erbschaft antreten zu wollen, die feierliche Übernahme der Erbschaft, die binnen einer vom Testator im Testamente od. vom Prätor bestimmten Frist (gew. 100, aber auch 60 Tagen) erfolgen mußte, u. meton. = die anberaumte Deliberationsfrist, s. Gaius inst. 2, 164 sqq. Ulp. fr. 22. § 25 sqq. Varro LL. 6, 81: cr. perfecta, wenn im Testamente Enterbung über den, der die cr. nicht zur rechten Zeit vornehmen würde, verhängt war (Ggstz. cr. imperfecta, ohne Enterbung), Gaius u. Ulp. l. l.: cr. simplex, eine unnütze, d.h. wo nichts zu zernieren da ist, Cic. ad Att. 11, 12, 4: cr. libera, ohne genaue Bestimmung des Testators über die Art der Übernahme, Cic. ad Att. 13, 46, 3. – cr. vulgaris, die gewöhnlich anberaumte Überlegungsfrist von dem Tage an gerechnet, an dem der Erbe die Nachricht erhalten, daß er zernieren solle (mit der Formel quibus diebus scies poterisque, s. die Anspielung bei Cic. de or. 1, 101), Ggstz. cr. continua, von dem Todestage des Testators an, wenn der Erbe auch nichts davon wußte, Gaius inst. 2, 171-173. Ulp. fr. 22. § 31. – eam cretionem capere, diese Erbschaft antreten, Plin. 2, 95. – Vgl. R. Leonhard in Pauly-
    ————
    Wissowa Realenz. IV, 1708 f.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cretio

  • 17 admetior

    ad-mētior, mēnsus sum, īrī, zumessen, vinum, Cato: vinum emptoribus, Cato: frumentum militi, Liv.: frumentum alci ex area, Cic.: frumentum levissimo pretio viritim, Suet. – / Pass., admetiuntur, Non. 464, 1: admetiatur, Gaius dig. 18, 1, 35. § 7. Paul. dig. 18, 6, 5: admensum sit, Florent. dig. 19, 2, 36: admensum erit, Paul. dig. 18, 1, 40. § 2: admensa sint, Gaius dig. 18, 1, 35. § 5: admetiri, Ps. Aethic. cosmogr. praef. p. 26 (am Pompon. Mela ed. Gronov., Lugd. Bat. 1696): admensus, Mart. Cap. 6, 588 u. 614 (aber Cato r.r. 148, 2 jetzt Keil admensus erit).

    lateinisch-deutsches > admetior

  • 18 aes

    aes, aeris, n. (got. aiz [Genet. aizis], indogerm. aýah, ahd. er, Grundform * ajes, vgl. aēnus aus *ajes-nus), das Erz, I) eig., sowohl einfaches Erz, bes. Kupfererz, Kupfer, als jedes zu einer Einheit verbundene »Mischmetall«, Bronze, a) übh.: aes minutum, kleine Erzstückchen (von Kindern beim Spiel als Geld gebraucht), Sen.: regio aeris ac plumbi uberrima, Iustin.: aes conflare et temperare, Plin.: aes fundere, Plin.: aes fundere procudereque, Iustin. 36, 4, 4.: alqm ex aere fundere od. ducere od. facere, Plin.: u. so ducere aera alci, Hor.: simulacrum ex aere facere alci, Plin.: pedestris ex aere statua, Cic.: multa ex aere fabre facta, Liv. – poet. (v. ehernen Zeitalter), ut inquinavit aere tempus aureum; aere, dehinc ferro duravit saecula, Hor. epod. 16, 64 sq. – b) bes. Kupfererz, Kupfer, vollst. aes Cyprium gen., Plin.: dah. scoria aeris, Plin.: flos aeris, Plin.: squama aeris, Cels.

    II) meton., das aus Erz Bereitete: A) im allg. (bes. b. Dichtern), Erz, Bronze, Kupfer = eherne, bronzene, kupferne Gefäße, Waffen, Statuen, Gesetztafeln u. dgl. (Plur. gew. nur im Nomin. u. Akk. aera), aes cavum, Kessel, Ov.: aes concavum, eherne Himmelskugel, Lact.: aera aere repulsa, eherne Becken, Zimbeln, Ov.: so nocturno aeris sono, Vell.: u. aeris crepitus, Liv.: u. aera Temesea, eherne Becken in Temesa (bei Zaubereien), Ov.: u. Corybantia, beim Kybeledienst, Verg.: eius aera refigere, eherne Gesetztafeln, Cic.: so aera legum figere, Tac., aes figere, Plin. ep. u. Ov.: u. legum aera liquefacta sunt, Cic.: u. aes publicum per fora ac templa fixum, metallene Maueranschläge, Staatsinschriften, Tac. ann. 11, 14 extr. u. so fixum est aere publico senatusconsultum, Tac. ann. 12, 53: aere ciēre viros, mit der Tuba, Verg.: so aes rectum, Iuven.: aera unca, die Angel, Ov.: dempto aere, Helm, Ov.: geminant aera, Waffen, Hor.: marmor aeraque, Statuen aus Marmor u. Erz, Hor.: illi robur et aes triplex circa pectus erat, Eichenholz panzerte seine Brust u. dreifaltiges Erz (poet. = war sehr abgehärtet), Hor.

    B) insbes., das Geld, 1) Bronze- od. Kupfergeld, urspr. ungemünztes (aes rude), aus Stücken Kupfer bestehendes u. nach dem Gewicht berechnetes, s. Plin. 33, 42; – dann gemünztes u. nun zählbares gegossenes, in urspr. pfündigen Assen (librales asses); dah. aere et librā u. dgl., s. lībra. – aes grave, altes Geld, die spätere Bezeichnung des alten, pfündigen Asses, als ein neues, leichteres As eingeführt war (s. Plin. 33, 42: Librales asses appendebantur, quare aeris gravis poena dicta est), aes grave plaustris in aerarium convehentes, Liv.: dena milia gravis aeris, Liv.: u. bes. bei Strafansätzen, denis milibus aeris gravis reos condemnavit, Liv.: häufig der Genet. aeris ellipt. für aeris librae od. asses, zB. tressis, ex tribus aeris quod sit, Varr.: viginti aeris poena sunto, Gell.: gew. bei milia, wie terna od. quinquaginta milia aeris (i.e. assium), Nep. u. Liv.: sowie mit den Zahladverbien bei runden Summen von einer Million an (mit Auslassung von centena milia), habere aeris milies (100 Millionen) od. tricies (3 Millionen), Cic.: usque ad decies aeris (10 Millionen Asse), Liv. – argentum aere solutum est, statt des (silbernen) Sesterz das (kupferne) As, od. statt des Ganzen ein Viertel (weil damals 4 As auf einen Sesterz gingen), Sall. Cat. 33, 3 (vgl. Vell. 2, 23, 2). – Dah. aes bes. nach der letzten Reduktion des As (s. as) als geringe (Scheide-)Münze, etwa wie unser Dreier, curque iuvent nostras aera vetusta manus. Aera dabant olim, Ov.: centum aureolos sic velut aera roget, Mart.: modius datur aere quaterno, Mart.: non duo aera, non assem, non denarium, sed quadrantem posuit hoc loco, Ambros. – 2) übh. Geld von jeder Art (wie pecunia, nummus), si aes habent, dant mercem, Plaut.: ancilla aere suo empta, Ter.: gravis aere dextra, Verg.: meo sum pauper in aere, bin arm, doch schuldenfrei, Hor.: cum pretiosum aere parvo fundum abstulisset, um ein Spottgeld, Macr.: pueri qui nondum aere lavantur, die noch nicht für Geld baden (= Kinder unter 4 Jahren, die die öffentlichen Bäder umsonst hatten, während ältere Kinder u. erwachsene Personen einen Quadrans [1/3 As] zahlten), Iuven. – übtr., der Wert, si praelectorem habuisset alicuius aeris, von einigem Wert, Gell.: suo aere censeri, nach eigenem Wert (nicht nach Außendingen) geschätzt werden, Sen. – Insbes.: a) aes meum, tuum, suum, mir usw. eigenes Geld, Aktivvermögen, ICt., dah. übtr., est alqs in meo aere, es gehört jmd. gleichs. zu meinen Aktiven, gehört mir an, ist mir verpflichtet, Cic. – dagegen aes alienum (selten alienum aes), fremdes, entlehntes (aes mutuum bei Sall. Iug. 96, 2) Geld, Passivvermögen, Schulden, aes meum alienum, Cic.: leve aes alienum debitorem facit, grave inimicum, Sen.: alienum aes cogere, Plaut.: aes alienum facere od. contrahere, Cic.: aes. al. grande conflare, Sall.: in aes al. incĭdere, Cic.: aes al. habere, Cic. u. Sen. rhet.: non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse, Cic.: aere alieno demersum esse, tief in Schulden stecken, Liv.: aere al. oppressum esse. Cic.: alqm aere al. levare, Cic.: alqm omni aere alieno liberare, Cic.: multas civitates falso aere al. liberare, von mit Unrecht aufgebürdeten Sch., Cic.: aere al. exire od. expediri, Cic., od. exsolvi, Liv., schuldenfrei werden: aes al. minuere, Plin. ep., solvere od. dissolvere, Cic., persolvere, Sall., exsolvere, Plin. ep.: aeris alieni od. alieni aeris solutio, Liv. – auch aes allein = »Schulden«, pro aere Tusculanum proscripsisse audio, Cic.: aes confessum, XII tabb. b. Gell. – admonitus huius aeris alieni, an diese Schuld (des unerfüllten Versprechens), Schuldigkeit, Cic. – b) der Lohn, Sold, die Zahlung für geleistete Arbeit oder Dienste, α) übh.: aes datur, der Lohn der Handwerker, Plaut.: aera poposcit, heischte die Zahlung (den Hurenlohn), Iuven.: quod ad aes exit, auf Lohn (Geld) ausgeht = Gewinn beabsichtigt, Sen. – β) der Sold der Soldaten, die Löhnung, aes militare, Cato fr. u.a.: aera militum, Plin.: aera equestria, Cato fr.: aera militibus constituere, dare, Liv.: aera omnibus procedunt, Liv.: annua aera habes, annuam operam ede, Liv. – aere dirutus, s. dī-ruo. – dah. sarkastisch, omnia istius aera illa vetera, alle seine alten Kampagnen (im Sold der Liebe u. des Spieles), Cic. Verr. 5, 33. – c) aes equestre, das Ausrüstungsgeld für das Reitpferd eines röm. Ritters (nach Liv. 1, 43, 9 im Betrage von 10000 As), Gaius instit. 4, 27. – d) aes hordearium, das jährliche Ritterpferdsgeld (= Jahrgeld zur Unterhaltung der Ritterpferde), Gauis instit. 4, 27, das begüterte Erbinnen (Waisen od. Witwen) jede für einen Ritter tragen mußten (s. Liv. 1, 43, 9; vgl. Cic. de rep. 2, 36), Gaius instit. 4, 27: hierher gehört wohl cedit miles, aes petit, Plaut. aul. 526; vgl. ibid. 528. – e) aes manuarium, das im Würfelspiel gewonnene Geld, Gell. 18, 13, 4 (da manus = der Wurf im Spiel, Suet, Aug. 71, 3). – f) aes circumforaneum, das von den Geldwechslern (die ihre Buden in den um das Forum herumgehenden Portikus hatten) entlehnte Geld, Cic. ad Att. 2, 1, 9. – g) aes Martium, die Kriegsbeute (weil gewisse Stücke der Beute immer dem Mars dargebracht wurden), Inscr. in der Zeitschr. für Altertumsw. 1845. S. 787. – 3) Plur. aera, die einzelnen Posten einer berechneten Summe, Lucil. sat. 29, 8. Cic. Hortens. fr. 50. p. 61 K. (fr. 59. p. 319 M.): conficienda sunt aera, Sen. ep. 26, 8 (nach Madv. adv. crit., 2, 472) – /Nach Diom. 328, 14 war im Plur. nur Nomin. u. Akk. aera üblich; doch kommt noch vor Genet. aerum, Cato or. fr. 64, 1. Corp. inscr. Lat. 13, 8736, heteroklit. aerorum, Corp. inscr. Lat. 13, 6959: Dat. od. Abl. aeribus, Cato or. fr. 64, 2. Lucr. 2, 636. Arnob. 3, 41. – Archaist. Genet. Sing. aerus, Corp. inscr. Lat. 4, 2440: Dat. aere, Corp. inscr. Lat. 3, 6076. Cic. ep. 7, 13, 2. Liv. 31, 13, 5.

    lateinisch-deutsches > aes

  • 19 Atilius

    Atīlius, a, um, Name eines röm. Geschlechts, aus dem am bekanntesten: A. Atilius Calatinus, Konsul 258 u. 254 v. Chr., Diktator 250 v. Chr., Feldherr im ersten punischen Kriege, Liv. epit. 17 u. 19. Frontin. 1, 5, 15. Cic. Tusc. 1, 13; de sen. 61. – M. Atilius Regulus, s. 2. Rēgulus. – C. Atilius Serranus Gavianus, während Ciceros Konsulats Quästor, Cic. ad Quir. 5, 12; später Volkstribun u. als solcher Ciceros Feind, von dessen Gegnern erkauft, Cic. Sest. 33, 72. – M. Atilius, ein röm. Dichter der frühern Periode, der wie Ennius, Nävius u.a. griechische Dramen für die röm. Bühne bearbeitete, von denen bes. eine Electra genannt wird, Sedig. bei Gell. 15, 24 extr. Cic. de fin. 1, 5. Cic. ad Att. 14, 20, 3. – L. Atilius, ein Jurist im 3. Jahrh. v. Chr., Pompon. dig. 1, 2, 2. § 38. – Atilius Fortunatianus, ein latein. Grammatiker am Ende des 4. Jahrh. n. Chr., Verf. einer ars über Metrik, s. Gramm. Lat. ed. Keil 6, 276 sqq. – P. Atilius Septicianus, ein latein. Grammatiker zu Komum, Corp. inscr. Lat. 5, 5278. – Adi. atilisch, lex, wegen Anordnung eines Vormundes, Gaius inst. 1, 185 u. 195. – Dav. Atīliānus, a, um, atilianisch, des Atilius, praedia, des Trib. At., Cic. ad Att. 5, 1, 2: virtus, des M. At. Regulus, Val. Max. 4, 4, 6: tutor, nach der lex Atilia (s. vorher) angeordneter, Gaius inst. 185 u. 194. – / Atilius, nicht Attilius, nach den besten Hdschrn. u. nach den Inschrn. (zB. Corp. inscr. Lat. 5, 5278 = Carm. epigr. 1274 ed. Buecheler u. Femin. Atiliabus, Corp. inscr. Lat. 5, 4042) jetzt in allen Ausgaben. Vgl. auch Dziatzko im Rhein. Mus. N. F. 20, 588. Anm. 18.

    lateinisch-deutsches > Atilius

  • 20 Caius

    Cāius (bei Dichtern auch Cāïus), ī, m. u. Cāia, ae, f. (ältere Schreibung für Gaius, Gaia, s. den Buchst. C), ein röm. Vorname. Bei Hochzeiten pflegte man den Bräutigam Caius u. die Braut Caia zu nennen, u. sie sagte: Ubi tu Caius, ego Caia; vgl. Paul. ex Fest. in v. Gaia p. 95 sq. u. Quint. 1, 7, 28. – Bes. wichtige Pers. dieses Namens sind: I) der berühmte röm. Jurist (etwa 110–180 n. Chr.), Verf. von Rerum cotidianarum libri VII u. Institutionum iuris civilis commentarii IV, Serv. Verg. georg. 3, 306. Prisc. 6, 96. Vgl. W. Teuffel Gesch. der röm. Literat.5 § 361. – II) bei den nachaug. Histor. κατ' εξοχών der Kaiser C. Caligula; dah. Cāiānus (Gāiānus), a, um, kajanisch, des Kajus (Kaligula), Sen. u.a.: as C., von ihm bedeutend herabgesetzt, Stat. – subst., Gāiānum, ī, n., ein vom Kaiser Kaligula erbauter Zirkus am Vatikan, Curios. Urb. reg. XIV; vgl. L. Preller Die Regionen der Stadt Rom S. 59. – III) Caia Caecilia, römischer Name der (etruskischen) Tanaquil, Paul. ex Fest. in v. Gaia p. 95, 18. – / Gāĭus, Catull. 10, 31. Mart. 5, 14, 5: Gāï. Mart. 10, 16, 1: ebenso Cāĭānō, Stat. silv. 4, 9, 22.

    lateinisch-deutsches > Caius

См. также в других словарях:

  • Gaius — Gaius, alternately spelled Caius, was a common Roman praenomen. It is abbreviated C.; the abbreviation goes back to before the Roman alphabet distinguished between C and G.In classical times, the name was pronounced in three syllables, Gāius… …   Wikipedia

  • Gaius — (auch Caius, griechisch Γάιος Gaios; neuzeitlich auch Gajus oder Cajus) war ein weit verbreiteter römischer Vorname. Nach dem Liber de praenominibus („Über die Vornamen“), einem anonymen Anhang zu den Factorum et dictorum memorabilium des… …   Deutsch Wikipedia

  • Gaïus — Gaius Pour les articles homonymes, voir Caius pour les différentes personnes de la Rome antique partageant ce prénom ou ce nom. Gaïus était un juriste du IIe siècle, auteur, notamment, des Institutes. On connaissait déjà Gaïus au Moyen Âge… …   Wikipédia en Français

  • GAIUS — Sextus Hierosolymorum Ep. A. C. 155. Item 26. Rom. Ep. A. C. 215. post Eutychianum. Ei successit Marcellmus. Vide Caius …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Gaius — [gā′əs, gī′əs] A.D. 110? 180?; Rom. jurist …   English World dictionary

  • Gaius — /gay euhs/, n. 1. A.D. c110 c180, Roman jurist and writer, esp. on civil law. 2. Caius. * * * (as used in expressions) Gaius Caesar Germanicus Gaius Aurelius Valerius Diocletianus Gaius Galerius Valerius Maximianus Gaius Sallustius Crispus Gaius… …   Universalium

  • Gaius — Pour les articles homonymes, voir Caius pour les différentes personnes de la Rome antique partageant ce prénom ou ce nom. Gaïus était un juriste du IIe siècle, auteur, notamment, des Institutes …   Wikipédia en Français

  • Gaius — (as used in expressions) Gaius Octavius Gaius Julius Caesar Octavianus Gaius Caesar (Germanicus) Gaius Julius Caesar Gaius Aurelius Valerius Diocletianus Gaius Galerius Valerius Maximianus Gaius Plinius Caecilius Secundus Gaius Plinius Secundus… …   Enciclopedia Universal

  • Gaius —    1) A Macedonian, Paul s fellow traveller, and his host at Corinth when he wrote his Epistle to the Romans (16:23). He with his household were baptized by Paul (1 Cor. 1:14). During a heathen outbreak against Paul at Ephesus the mob seized… …   Easton's Bible Dictionary

  • Gaius — I Gaius,   Gajus, Caius, Abkürzung C oder C., altrömischer Vorname. II Gaius,   römischer Jurist der zweiten Hälfte des 2. Jahrhunderts …   Universal-Lexikon

  • Gaius — The name of several men who have minor roles in the NT. 1) A native of Derbe who accompanied Paul to Jerusalem (Acts 20:4 f.). 2) One of the few persons baptized by Paul at Corinth (1 Cor. 1:14). 3) The recipient of 3 John. Gaius was also the… …   Dictionary of the Bible

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»