-
1 ჟამი
— ოცდა მეოთხე ნაწილი დღე-ღამისა, საათი (მატ. 8, 13 და 20, 3 და შემდგომი), время. ჟამის ნაოთხალსა ეწოდების წენტილი, ანუ რუბი, четверть часа; ხოლო ცის მზომელობის ჟამის სათვალავი არს ესრეთ: ჟამსა აქუს 4 წენტილი, წენტილსა - 15 წამი, ანუ მინუტი, минута, წამსა - 60 წუთი, ანუ სეკუნდი, секунда; ნახევარწუტი არს ერთი კესი, ნახე ვარკესი - 1 მასი, ნახე ვარმასი - 1 არდი, ნახე ვარარდიმ - 1 მეყი, ნახე ვარმეყი - 1 წენი, ნახე ვარწენი - 1 ვაწე, ნახე ვარვაწე - 1 ბლისი, ნახე ვარბლისი - 1 ნივნი, ანუ ნვინი (ძველს ლექსიკონში დაწერილი ასე გაირჩა). მაშასადამე, ვაწე არს ტერცია, терция და ნივნი მეოთხედი ტერციისა.II. ჟამიСр. ჟამობაჭირი, მომსხველი სენი, моровое поветрие, язва. -
2 ჟამი
1. время; пора2. неприятный; сущ. мор -
3 საღამო, საღამოს ჟამი
მწუხრი, დღის დასასრული (ვეფხისტ. 217, 443, 1206), вечер.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > საღამო, საღამოს ჟამი
-
4 არდადეგი
ჟამი ზაფხულისა, ოდეს მზე შევალს ლომის ზოდიაქსა შინა, каникулы.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > არდადეგი
-
5 დილა
ჟამი გარიჟრაჟითგან ვიდრემე მზის ამოსვლადმდე და ვიდრემე შუადღემდეცა (ფსალ. 45, 6 და 54, 17; ვეფხისტ. 317, 399), утро, заутра. რამეთუ სადილი ეწოდების შუადღის სერსა (იხილენ ლექსნი ესე), ხოლო ჟამნი დილისანი შეუდგებიან ესრეთ: მცირედ დილის ნათლის გამოჩენას ეწოდება რიჟრაჟი, გარიჟრაჟი და გაცისკრება, შემდგომად მისსა უმეტესსა განათლებასა - განთიადი, დილაბინდი და ტრედისფრად გათენება და რა დღე-ღამე გაირჩიოს, ვიდრემე მზის ამოსვლადმდე ნათელსა - ალიონი, ხოლო დილით მზის ამოსლჳს წინ ელვარებასა ღრუბელთა ფერად-ფერადად - დაფიონა. -
6 დრო
ჟამი, ხანი (4 მეფ. 4, 16; ვეფხისტ. 849), время. -
7 სიჭაბუკე
Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > სიჭაბუკე
-
8 ხელმწიფობა
ჟამი მეფობისა ხელმწიფისა, государствование.— ანუ ხარისხი მისი (ვეფხისტ. 292).Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ხელმწიფობა
-
9 ხურაობა
ჟამი აღრევისა დედალ-მამალთა ცხოველთასა, ხოლო მიშვებასა მათსა აღრევად ეწოდება დაგრილება და ხურაობასა ცხენთა, ვირთა, აქლემთა, სპილოთა და მისთანათასა - ქუქუნი, ზროხათა, კამბეჩთა, ირემთა და ეგევითართასა - მაკინტალობა, ცხოვართა და თხათასა - ნერბვა, ნადირთა, ღორთა და სხვათასა - კერშილობა, კატათა და ძაღლთასა - მძუნაობა და ამძუნება, მფრინველთასა - ამრეზი და პეპლვა, თევზთა და გველთასა - ტოლაობა.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ხურაობა
-
10 ნაკი
Ср. ნაკის დღე, ნაკიანი წელიწადინაკლების შესასრულებელი (ვეფხისტ. 796), високос, високосный день или год. წელიწადსა აქუს 365 დღე და 6 ჯამი. ოთხს წელიწადს 6 ჟამი შეიქმნება 24, ანუ 1 დღე. ამის გამო მეოთხეს წელიწადსა აქუს 366 დღე მომატებული. ესე დაერთვის ფებერვალსა და მაშინ 28 დღის მაგიერ, შეიქმნების 29 დღე ფებერვლისა. ამას ეწოდება ნაკი. ამგუარი აღრისხუა დღეთა წელიწდისათა დაწესებულს არს გამოძიებითა ძველთა ასტრონომოსთათა უწინარეს ვიდრე ქრისტეს შობადმდე და ამისვე აღრიცხჳსაებრ პირველსა შინა მსოფლიოსა კრებასა ნიკიისასა 325 წელსა ქრისტესით დამტკიცებულ არს დღესასწაულობა პასეკისა შემდგომად გაზაფხულის დღეღამის გასწორებისა, რომელიცა პირველთა შინა საუკუნეთა იქმნებოდა 21 მარტსა (და სეკდემბრის 23 (იხილე ქართულს დაბეჭდილს ჟამნში შესწავება საკითხავისა 23 სეკდემბერს)), ხოლო ვინათგან შემდგომადითა გამოძიებითა უახლესთა ასტრონომოსთათა შემეცნებულ არს, ვითარმედ წელიწადსა აქუს 365 დღე და არა სრული 6 ჟამი, არამედ ნაკლები 12 ანუ 15 მინუტითა, ესრეთ რომელ ასოთხსა წელიწადსა შინა ეს ნაკლები მინუტები შეიქმნების მრთელი დღე, ამად ნიკიის კრებითგან ვიდრე აქამომდე 1500 წელიწადსა შინა 12 დღე ნაკისა მეტი მოსულა და ამის გამო დღეღამის გასწორება ნაცულად 21 მარტისა, იქმნების 9. მიზეზითა ამით დასავლეთის ეკლესიასა გამოურიცხავს 12 დღე სათვალავთაგან თთვეთასა და 12 დღით წინ აღრიცხვენ იგინი დღეთა. ამას ეწოდების ახალი შტილი, ხოლო ძველი შტილი კუალადცა უპყრიეს ეკლესიასა აღმოსავლეთისასა, სომეხთა, ნესტორიანთა და სხ. (იხილე Словотолкователь: Грегорианский календарь). -
11 ნაკის დღე
ნაკლების შესასრულებელი (ვეფხისტ. 796), високос, високосный день или год. წელიწადსა აქwს 365 დღე და 6 ჯამი. ოთხს წელიწადს 6 ჟამი შეიქმნება 24, ანუ 1 დღე. ამის გამო მეოთხეს წელიწადსა აქwს 366 დღე მომატებული. ესე დაერთვის ფებერვალსა და მაშინ 28 დღის მაგიერ, შეიქმნების 29 დღე ფებერვლისა. ამას ეწოდება ნაკი. ამგwარი აღრისხwა დღეთა წელიწდისათა დაწესებულს არს გამოძიებითა ძველთა ასტრონომოსთათა უწინარეს ვიდრე ქრისტეს შობადმდე და ამისვე აღრიცხჳსაებრ პირველსა შინა მსოფლიოსა კრებასა ნიკიისასა 325 წელსა ქრისტესით დამტკიცებულ არს დღესასწაულობა პასეკისა შემდგომად გაზაფხულის დღეღამის გასწორებისა, რომელიცა პირველთა შინა საუკუნეთა იქმნებოდა 21 მარტსა ((და სეკდემბრის 23 (იხილე ქართულს დაბეჭდილს ჟამნში შესწავება საკითხავისა 23 სეკდემბერს))), ხოლო ვინათგან შემდგომადითა გამოძიებითა უახლესთა ასტრონომოსთათა შემეცნებულ არს, ვითარმედ წელიწადსა აქუს 365 დღე და არა სრული 6 ჟამი, არამედ ნაკლები 12 ანუ 15 მინუტითა, ესრეთ რომელ ასოთხსა წელიწადსა შინა ეს ნაკლები მინუტები შეიქმნების მრთელი დღე, ამად ნიკიის კრებითგან ვიდრე აქამომდე 1500 წელიწადსა შინა 12 დღე ნაკისა მეტი მოსულა და ამის გამო დღეღამის გასწორება ნაცwლად 21 მარტისა, იქმნების 9. მიზეზითა ამით დასავლეთის ეკლესიასა გამოურიცხავს 12 დღე სათვალავთაგან თთვეთასა და 12 დღით წინ აღრიცხვენ იგინი დღეთა. ამას ეწოდების ახალი შტილი, ხოლო ძველი შტილი კwალადცა უპყრიეს ეკლესიასა აღმოსავლეთისასა, სომეხთა, ნესტორიანთა და სხ. (იხილე Словотолкователь: Грегорианский календарь).Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ნაკის დღე
-
12 ნაკიანი წელიწადი
ნაკლების შესასრულებელი (ვეფხისტ. 796), високос, високосный день или год. წელიწადსა აქwს 365 დღე და 6 ჯამი. ოთხს წელიწადს 6 ჟამი შეიქმნება 24, ანუ 1 დღე. ამის გამო მეოთხეს წელიწადსა აქwს 366 დღე მომატებული. ესე დაერთვის ფებერვალსა და მაშინ 28 დღის მაგიერ, შეიქმნების 29 დღე ფებერვლისა. ამას ეწოდება ნაკი. ამგwარი აღრისხwა დღეთა წელიწდისათა დაწესებულს არს გამოძიებითა ძველთა ასტრონომოსთათა უწინარეს ვიდრე ქრისტეს შობადმდე და ამისვე აღრიცხჳსაებრ პირველსა შინა მსოფლიოსა კრებასა ნიკიისასა 325 წელსა ქრისტესით დამტკიცებულ არს დღესასწაულობა პასეკისა შემდგომად გაზაფხულის დღეღამის გასწორებისა, რომელიცა პირველთა შინა საუკუნეთა იქმნებოდა 21 მარტსა ((და სეკდემბრის 23 (იხილე ქართულს დაბეჭდილს ჟამნში შესწავება საკითხავისა 23 სეკდემბერს))), ხოლო ვინათგან შემდგომადითა გამოძიებითა უახლესთა ასტრონომოსთათა შემეცნებულ არს, ვითარმედ წელიწადსა აქუს 365 დღე და არა სრული 6 ჟამი, არამედ ნაკლები 12 ანუ 15 მინუტითა, ესრეთ რომელ ასოთხსა წელიწადსა შინა ეს ნაკლები მინუტები შეიქმნების მრთელი დღე, ამად ნიკიის კრებითგან ვიდრე აქამომდე 1500 წელიწადსა შინა 12 დღე ნაკისა მეტი მოსულა და ამის გამო დღეღამის გასწორება ნაცwლად 21 მარტისა, იქმნების 9. მიზეზითა ამით დასავლეთის ეკლესიასა გამოურიცხავს 12 დღე სათვალავთაგან თთვეთასა და 12 დღით წინ აღრიცხვენ იგინი დღეთა. ამას ეწოდების ახალი შტილი, ხოლო ძველი შტილი კwალადცა უპყრიეს ეკლესიასა აღმოსავლეთისასა, სომეხთა, ნესტორიანთა და სხ. (იხილე Словотолкователь: Грегорианский календарь).Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ნაკიანი წელიწადი
-
13 არდი
-
14 არდიფრუ
ანაზდი (ნახე ჟამი) ((კავშ.)).Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > არდიფრუ
-
15 დასაწყისი
დასაბამი, ადგილი ან ჟამი სადიდგანცა დაიწყება რამე, начало.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > დასაწყისი
-
16 დღე
ნათელი მზისა აღმოსლჳთ მისით ვიდრე დასლვადმდე (დაბად. 15, 14; ფსალ. 1, 5), день.— 24 ჟამი, ანუ ერთი დღე-ღამე, день, сутки, ყოველს ცისმარეს დრეს, ე.ი. მარადღე უკლებელად, всякий божий день. -
17 ზაფხული
წლის ნაოთხალი, ჟამი სიცხისა, ე.ი. 3 თთვენი: იუნისი, იულისი აგჳსტო (ფსალ. 73, 17; მატ. 24, 32), лето, жатва.Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ზაფხული
-
18 ზედნადები
მთოვარის განახლების საცნობელად მოპოვებული რიცხჳ, основание в пасхалии, ათცხრამეტურისა, რამეთუ მთოვარის მოქცევი არს 19 წელიწადი (იხილე ქრონიკოს), ხოლო მთოვარის განახლებიდამ მეორეს განახლებადმდე განვლის 29½ დღე, ანუ რაოდენითამე ჟამითა მეტნაკლები და ვინათგან: 1) თჳთოეულსა წელიწადსა აქუს 365 დღე და უკეთუ განამრავლო 29½ რიცხუსა ზედა 12 თთვეთასა, მაშინ დადგების 354 და ეს გამოსთუალო 365-დამ, დაშთება კუალად 11, მაშინ მთოვარე განახლდება თჳთოეულს წელიწადს 12 ჯერ, და კუალად დაშთება 11 დღე. ამას ეწოდების ზედნადები. ამას მეორეს წელიწადს დაერთვის კუალად 11, შეიქმნება 22. მესამეს წელიწადს - კუალად 11, შეიქმნება 33. აქედამ 30 გაუქმდება, დაშთება 3, რომელიც იქმნება მესამის წლის ზედნადები. ამ 3-ზედ, მესამეს წელიწადს დაერთვის კუალად 11, შეიქმნება 14 ზედნადები და ესრეთ აღირიცხება შემდგომითი შემდგომად, ესრეთ რომელ უკეთუ ზედნადები გარდასცილდეს 30, მაშინ ეს 30 გაუქმდების და დანაშთენი მისი იქმნება ზედნადები. 2) 19 წელიწადში ერთხელ 11 დღის მაგიერ დაერთვის 12. ესე არს გასასწორებლად მომატებულთა დღეთა ნაკისათა და მთოვარის მობრუნებისათა, რამეთუ 29½ დღეს გარდა კუალად რაოდენიმე ჟამი მეტნაკლებია. 3) უადვილეს დასანახავად ზემოთქმულისა დაერთვის აქა 19 წლის ტაბლიცა 1827 წლითგან ქრისტესით, სადაცა მეათექუსმეტესა წელსა 1842 ზედნადებზედ 26 დაერთვის 12, შეიქმნება 38, აქედამ 30 გაუქმდება, დაშთება 8 ზედნადები მეათშვიდმეტის 1843 წლისა (ტაბულა ნახე).ესე არს ათცხრამეტური მთოვარის მოქცევისა, რამეთუ ნიადაგ ცხრამეტ წელიწადში ამავე რიგით მობრუნდება შეუცვალებელად და უკეთუ გენებოს, 1845 წელთა მიათუალე 19, რომელიცა იქმნება 1846-დამ ვიდრემდე 1864-დმდე და იგინი დასხენ ამ ტაბლიცაში დასხმულთა წელიწადთა მაგიერ. ათცხრამეტური და ზედნადები ისევ ისინი დაშტებიან შეუცვალებლად და ესრეთ შემდგომითი შემდგომად.ხოლო მთოვარის განახლების ანგარიში, რადგანც დაბეჭდილის დაბადების ბოლოს ვრცლად არის განმარტებული და საქართველოში მრავალთ იციან ზეპირად, ვიდრეღა უწიგნობათაცა, ამად არა შემოიტანების აქა. მხოლოდ ესე არს კუალად სათქმელი, ვითარმედ ვითარმედ მთოვარის ანგარიშსა შინა ზედნადებს დაერთვის კუალად ორი რიცხჳ: 1. ჰქვიან ნიადაგი და 2. თთვისთავი ( ნახე თჳსთა ადგილთა).Грузинский толковый словарь с русскими комментариями > ზედნადები
-
19 კესი
-
20 მეყი
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Giorgi Merchule — ( ka. გიორგი მერჩულე) was a 10th century Georgian monk and writer who authored The Vita of Grigol Khandzteli , a hagiographic novel dealing with the life of the prominent Georgian churchman St. Grigol Khandzteli (Gregory of Khandzta) (759 861).… … Wikipedia
კარმა — სიტყვასიტყვით ნიშნავს ,,საქმეს’’, ,,მოქმედებას’’, ითარგმნება ,,მისაგებელად’’, ,,საზღაურად’’, ,,სანაცვლოდ’’, შეიძლება გავიზიაროთ ,,ბედადაც’’. რელიგიური ასპექტით კარმა არის კეთილი და ბოროტი საქმეების ჟამი, რასაც წუთისოფლის სტუმარი ყოველ ნაბიჯზე… … Georgian encyclopedia
მე-7 დღის ადვენტისტები — ადვენტუს ლათინურია და ნიშნავს მოსვლას. ლაპარაკია მაცხოვრის მეორედ მოსვლასა და ცათა სასუფევლის განახლებაზე. ამდენად, ამ მიმდინარეობის ქვაკუთხედი არის ესქატოლოგიური მოლოდინი. მორწმუნეებს ეჭვი არ ეპარებათ, რომ მათსავე სიცოცხლეში დადგება სანატრელი… … Georgian encyclopedia
თანამედროვე ქართული ნაციონალიზმი — მე 19 საუკუნის შუალედში იღებს სათავეს, როცა ილია ჭავჭავაძე ცდილობს ჩამოაყალიბოს „სხვა საქართველოს“ ხედვა და მას ლიბერალური ნაციონალიზმის ევროპული მოდული დაუდოს საძირკვლად. მისი დევიზი ენა, მამული, სარწმუნოება ერთდროულად საუკუნოვან ქართული… … Georgian encyclopedia
