Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

स्वस्तिकयन्त्र

  • 1 श्लोकयन्त्र


    ṡlóka-yantra
    ( ṡlóka-) mfn. confining sound (within the limits of metre;

    accord. toﾠ others, « having Ṡlokas for reins») RV. IX, 73, 6.

    Sanskrit-English dictionary > श्लोकयन्त्र

  • 2 स्वस्तिकयन्त्र


    svastika-yantra
    n. a surgical instrument of a partic. form Suṡr.

    Sanskrit-English dictionary > स्वस्तिकयन्त्र

  • 3 अक्षर _akṣara

    अक्षर a. [न क्षरतीति; क्षर् चलने अच्-न. त.]
    1 Imperishable, indestructible, undecaying, epithet of the Supreme as well as the Individual soul; यमक्षरं क्षेत्रविदो विदुस्तमात्मानमात्मन्यवलोकयन्तम् Ku.3.5; द्वाविमौ पुरुषौ लोके क्षरश्चाक्षर एव च । क्षरः सर्वाणि भूतानि कूटस्थो$क्षर उच्यते Bg.15.16. यस्मात्क्षरमतीतो$हमक्षरादपि चोत्तमः । अतो$स्मि लोके वेदे च प्रथितः पुरुषोत्तमः Bg.15.18; the unconcerned (Spirit); अक्षरं ब्रह्म परमभ् Bg.8.3.
    -2 Fixed, firm, unalterable.
    -रः 1 Śiva.
    -2 Viṣṇu.
    -3 A sword.
    -रा Sound, word, speech (Ved.).
    -रम् [अश्-सरः Uṇ.3.7, अशेः सरः; अश्नुते व्याप्नोति वेदादिशास्त्राणि.]
    1 (a) A letter of the alphabet; अक्षराणामकारो$स्मि Bg.1.33; मुद्राक्षराणि, मधुर˚, त्र्यक्षर &c. (b) a syllable; एकाक्षरं परं ब्रह्म Ms.2.83 the monosyllable; गिरामस्म्येकमक्षरम् Bg.1.25, Ms. 2.78,84,125 (sacred syllable). Hence (c) a word or words, speech collectively; प्रतिषेधाक्षरविक्लवाभिरामम् Ś.3.24; अहो संदापनान्यक्षराणि U.4; भर्तुरेतानि प्रणयमयान्यक्षराणि M.3 words; ब्राह्मणसंक्रमिताक्षरेण पितामहेन V.3; अक्षंर वर्णनिर्माणं वर्णमप्यक्षरं विदुः । अक्षरं न क्षरं विद्यादश्नोतेर्वा सरो$क्षरम् ॥
    -2 A document (letter &c.), sacred writing; writing in general (in pl.); तत्र भुक्तिः प्रमाणं स्यान्न साक्षी नाक्षराणि च Pt.3.93; तत्रभवत्या अक्षराणि विसृष्टानि स्युः V.2.
    -3 The highest deity or Godhead, the indestructible spirit, Brahman (परमब्रह्मन्, मूलकारणम्); अक्षरं ब्रह्म परमम् Bg.8.3; कर्म ब्रह्मोद्भवं विद्धि ब्रह्माक्षरसमुद्भवम् 3.15; यथा सतः पुरुषात्केशलोमानि तथाक्षरात्संभवतीह विश्वम् Chān. Up.
    -4 Religious austerity, penance.
    -5 Sacrifice.
    -6 Water. ततः क्षरति अक्षरम् Rv. 1.164.42.
    -7 The sky.
    -8 Final beatitude, emancipation from further transmigration.
    -9 Continuance, permanence.
    -1 Right, justice (Ved. in these two senses).
    -11 N. of a plant, Achyranthes Aspera. (अपामार्ग Mar. अघाडा.)
    -12 A measure of time, equal to one-fifth of a Kāṣṭhā.
    -Comp -अक्षरः a kind of religious meditation; Kāraṇḍavyūha (Metrical recension)
    -अङ्गम् 1. a part of a syllable.
    -2. alphabet.
    -अर्थः [ष. त.] meaning (of words); किं तावत् गीत्या अवगतो$क्षरार्थः Ś.5.
    -च (ञ्चुं) ञ्चुः -ञ्चणः, -नः [अक्षरेण वर्णविन्यासलिप्या वित्तः अक्षर -चणप् or चु (ञ्चुं) ञ्चुप् तेन वित्तश्चुञ्चुप् चणपौ; P. V. 2.26.] a scribe, writer, copyist; so ˚जीवकः, -जीवी, अक्षरेण जीवति; जीव् णिनि or ण्वुल्; also ˚जीविकः.
    -च्युतकम् [अक्षरं च्युतं लुप्तं यत्र; ब कप्] getting out a different meaning by the omission of a letter (e. g. कुर्वन् दिवाकरश्लेषं दधच्चरणडम्बरम् । देव यौष्माकसेनयोः करेणुः प्रसरत्यसौ where another meaning may be got by omitting क in करेणुः i. e. by taking रेणुः).
    -छन्दस् n.
    -वृत्तम् a metre regulated by the number of syllables it contains; छन्दस्तु द्विविधं प्रोक्तं वृत्तं जातिरिति द्विधा । वृत्तमक्षरसंख्यातं जातिर्मात्राकृता भवेत् ॥ unshaken resolve, resolute (अक्षरं निश्चलं छन्दो$भिप्रायो यस्य);
    -जननी, -तूलिका [अक्षराणां जननीव; तल्लिपिलेखानां तूलिकेव वा साधनत्वात्] a reed or pen. -जीवकः or -जीविन् m. 'One who lives by writing', a scribe.
    -(वि) न्यासः [ष. त. भावे घञ्]
    1 writing, arrangement of letters; भूर्जपत्रगतो ˚सः V.2.
    -2 the alphabet.
    -3 scripture.
    -4 हृदयाद्याधारस्पर्शपूर्वकं तदक्षराणां स्मरणोच्चारणरूपस्तन्त्रप्रसिद्धो वर्णन्यासः -
    पङ्क्ति a. 1. having 5 syllables (पङ्क्ति = Gr. pentas-five) सु मत् पद् वग दे इत्येष वै यज्ञो$क्षरपङ्क्तिः Ait. Br. (तान्येतान्यक्षराणि होतृज- पादौ प्रयोक्तव्यानि).
    -2 N. of a metre of four lines (द्विपदा विराज्) each having five syllables (one dactyl and one spondee).
    -भाज् a. having a share in the syllables (of a prayer ?).
    -भूमिका tablet; न्यस्ताक्षरामक्षरभूमिकायाम् R.18. 46.
    -मुखः [अक्षराणि तन्मयानि शास्त्राणि वा मुखे यस्य] a scholar, student.
    -खम् [ष. त.] the beginning of the alphabet; the letter अ.
    -मुष्टिका 'finger-speech', speaking by means of finger-signs.
    -वर्जित a. unlettered, illiterate, not knowing how to read or write. a. of an epithet of परमात्मन्.
    -व्यक्तिः f. [ष. त.] distinct articulation of syllables.
    -शिक्षा [ष. त.] the science of (mystic) syllables; theory of ब्रह्म (ब्रह्मतत्त्व); मह्यं ˚क्षां विधाय Dk.11.
    -संस्थानम् [अक्षराणां संस्थानं यत्र] arrangement of letters, writing, alphabet.

    Sanskrit-English dictionary > अक्षर _akṣara

  • 4 अन्तर _antara

    अन्तर a. [अन्तं राति ददाति, रा-क]
    1 Being in the inside, interior, inward, internal (opp. बाह्य); योन्तरो यमयति Śat. Br.; ˚र आत्मा Tait. Up.; कश्चनान्तरो धर्मः S. D. अन्तरापणवीथ्यश्च नानापण्योपशोभिताः अनुगच्छन्तु Rām.7.64.3.
    -2 Near, proximate (आसन्न); कृष्वा युजश्चिदन्तरम् Rv.1. 1.9.
    -3 Related, intimate, dear, closely connected (आत्मीय) (opp. पर); तदेतत्प्रेयः पुत्रात्...... प्रेयो$न्यस्मात्सर्व- स्मादन्तरतरं यदयमात्मा Śat. Br.; अयमत्यन्तरो मम Bharata.
    -4 Similar (also अन्तरतम) (of sounds and words); स्थाने$न्तरतमः P.I.1.5; हकारस्य घकारोन्तरतमः Śabdak.; सर्वस्य पदस्य स्थाने शब्दतो$र्थतश्चान्तरतमे द्वे शब्दस्वरूपे भवतः P. VIII.1.1. Com.
    -5 (a) Different from, other than (with abl.); यो$प्सु तिष्ठन्नद्भ्यो$न्तरः Bṛi. Ār. Up.; आत्मा स्वभावो$न्तरो$न्यो यस्य स आत्मान्तरः अन्यस्वभावः व्यवसायिनो$न्तरम् P.VI.2.166 Sk. ततो$न्तराणि सत्त्वानि स्वादते स महाबलः Rām.7. 62.5. (b) The other; उदधेरन्तरं पारम् Rām.
    -6 Exterior, outer, situated outside, or to be worn outside (अन्तरं बहिर्योगोपसंव्यानयोः P.I.1.36) (In this sense it is declined optionally like सर्व in nom. pl. and abl. and loc. sing.) अन्तरे-रा वा गृहाः बाह्या इत्यर्थः (चण्डालादिगृहाः); अन्तरे-रा वा शाटकाः परिधानीया इत्यर्थः Sk.; so अन्तरायां पुरि, अन्तरायै नगर्यै, नमो$न्तरस्मै अमेधसाम् Vop.
    -रम् 1 (a) The interior, inside; ततान्तरं सान्तरवारिशीकरैः Ki.4.29,5.5; जालान्तरगते भानौ Ms.8.132; विमानान्तरलम्बिनीनाम् R.13.33; Mk.8.5, Ku. 7.62; अपि वनान्तरं श्रयति V.4.24; लीयन्ते मुकुलान्तरेषु Ratn. 1.26, Ki.3.58; अन्तरात् from inside, from out of; प्राकारपरिखान्तरान्निर्ययुः Rām.; अन्तरे in, into; वन˚, कानन˚, प्रविश्यान्तरे &c. (b) Hence, the interior of any thing, contents; purport, tenor; अत्रान्तरं ब्रह्मविदो विदित्वा Śvet. Up. (c) A hole, an opening; तस्य बाणान्तरेभ्यस्तु बहु सुस्राव शोणितम्.
    -2 Soul, heart; mind; सततमसुतरं वर्णयन्त्यन्तरम् Ki.5.18 the inmost or secret nature (lit. middle space or region); लब्धप्रतिष्ठान्तरैः भृत्यैः Mu.3.13 having enter- ed the heart; सदृशं पुरुषान्तरविदो महेन्द्रस्य V.3.
    -3 The Supreme Soul.
    -4 Interval, intermediate time or space, distance; रम्यान्तरः Ś.4.11; किंचिदन्तरमगमम् Dk.6; अल्प- कुचान्तरा V.4.49; क्रोशान्तरेण पथि स्थिताः H.4 at the distance of; बृहद् भुजान्तरम् R.3.54; अन्तरे oft. trans- lated by between, betwixt; गीतान्तरेषु Ku.3.38 in the intervals of singing; मरणजीवितयोरन्तरे वर्ते betwixt life and death; अस्त्रयोगान्तरेषु Rām.; तन्मुहूर्तकं बाष्पसलिलान्तरेषु प्रेक्षे तावदार्यपुत्रम् U.3 in the intervals of weeping; बाष्पविश्रामो$प्यन्तरे कर्तव्य एव U.4 at intervals; स्मर्तव्योस्मि कथान्तरेषु भवता Mk.7.7 in the course of conversation; कालान्तरावर्तिशुभाशुभानि H.1 v. l. See कालान्तरम्; सरस्वतीदृषद्वत्योर्यदन्तरम् Ms.2.17,22; द्यावापृथिव्यो- रिदमन्तरं हि व्याप्तं त्वयैकेन Bg.11.2; न मृणालसूत्रं रचितं स्तनान्तरे Ś.6.18 between the breasts; Bg.5.27; अस्य खलु ते बाणपथवर्तिनः कृष्णसारस्यान्तरे तपस्विन उपस्थिताः Ś.1; तदन्तरे सा विरराज धेनुः R.2.2;12.29. (b) Intervention (व्यवधान) oft. in the sense of 'through'; मेघान्तरालक्ष्यमि- वेन्दुबिम्बम् R.13.38 through the clouds; वस्त्रं अन्तरं व्यवधायकं यस्य स वस्त्रान्तरः P.VI.2.166 Sk.; महानद्यन्तरं यत्र तद्देशान्त- रमुच्यते; जालान्तरप्रेषितदृष्टिः R.7.9 peeping through a window; विटपान्तरेण अवलोकयामि Ś.1; क्षणमपि विलम्बमन्तरीकर्तु- मक्षमा K.36 to allow to come between or intervene; कियच्चिरं वा मैघान्तरेण पूर्णिमाचन्द्रस्य दर्शनम् U.3.
    -5 Room, place, space in general; मृणालसूत्रान्तरमप्यलभ्यम् Ku.1.4; न ह्यविद्धं तयोर्गात्रे बभूवाङ्गुलमन्तरम् Rām.; मूषिकैः कृते$न्तरे Y.1. 147; गुणाः कृतान्तराः K.4 finding or making room for themselves; न यस्य कस्यचिदन्तरं दातव्यम् K.266; देहि दर्शना- न्तरम् 84. room; पौरुषं श्रय शोकस्य नान्तरं दातुमर्हसि Rām. do not give way to sorrow; तस्यान्तरं मार्गते Mk.7.2 waits till it finds room; अन्तरं अन्तरम् Mk.2 make way, make way.
    -6 Access, entrance, admission, footing; लेभेन्तरं चेतसि नोपदेशः R.6.66 found no admission into (was not impressed on) the mind; 17.75; लब्धान्तरा सावरणे$पि गेहे 16.7.
    -7 Period (of time), term; मासान्तरे देयम् Ak.; सप्तैते मनवः । स्वे स्वेन्तरे सर्वमिदमुत्पाद्यापुश्चराचरम् Ms.1.63, see मन्वन्तरम्; इति तौ विरहान्तरक्षमौ R.8.56 the term or period of separation; क्षणान्तरे -रात् within the period of a moment.
    -8 Opportunity, occasion, time; देवी चित्रलेखामव- लोकयन्ती तिष्ठति । तस्मिन्नन्तरे भर्तोपस्थितः M.1. अत्रान्तरे प्रणम्याग्रे समुपविष्टः; Pt.1 on that occasion, at that time; अस्मिन्नन्तरे Dk.164; केन पुनरुपायेन मरणनिर्वाणस्यान्तरं संभावयिष्ये Māl.6; कृतकृत्यता लब्धान्तरा भेत्स्यति Mu.2.22 getting an opportunity; 9; यावत्त्वामिन्द्रगुरवे निवेदयितुं अन्तरान्वेषी भवामि Ś.7. find a fit or opportune time; शक्तेनापि सता जनेन विदुषा कालान्तरप्रेक्षिणा वस्तव्यम् Pt.3.12; waiting for a suitable opportunity or time; सारणस्यान्तरं दृष्ट्वा शुको रावणमब्रवीत् Rām.
    -9 Difference (between two things), (with gen. or in comp.) शरीरस्य गुणानां च दूरमत्यन्तमन्तरम् H.1.46; उभयोः पश्यतान्तरम् H.1.64, नारीपुरुषतोयानामन्तरं महदन्तरम् 2.39; तव मम च समुद्रपल्वलयोरिवान्तरम् M.1; Bg.13.34; यदन्तरं सर्षपशैलराजयोर्यदन्तरं वायसवैनतेययोः Rām.; द्रुमसानुमतां किमन्तरम् R.8.9;18.15; rarely with instr.; त्वया समुद्रेण च महदन्तरम् H.2; स्वामिनि गुणान्तरज्ञे Pt.1.11; difference; सैव विशिनष्टि पुनः प्रधानपुरषान्तरं सूक्ष्मम् Sāṅ. K.
    -1 (Math.) Difference, remainder also subtraction, cf. योगोन्तरेणोनयुतो$र्धितस्तौ राशी स्मृतौ संक्रमणाख्यमेतत् ॥ Līlā.
    -11 (a) Different, another, other, changed, altered (manner, kind, way &c.); (Note:- that in this sense अन्तर always forms the latter part of a compound and its gender remains unaffected i. e. neuter, whatever be the gender of the noun forming the first part; कन्यान्तरम् (अन्या कन्या), राजान्तरम् (अन्यो राजा), गृहान्तरम् (अन्यद् गृहम्); in most cases it may be rendered by the English word 'another'.); इदमवस्थान्तरमारोपिता Ś.3 changed condition; K.154; Mu.5; शुभाशुभफलं सद्यो नृपाद्देवाद्भवान्तरे Pt.1.121; जननान्तरसौहृदानि &Sacute.5.2 friendships of another (former) existence; नैवं वारान्तरं विधास्यते H.3 I shall not do so again; आमोदान् हरिदन्तराणि नेतुम् Bv.1.15, so दिगन्तराणि; पक्षान्तरे in the other case; देश˚, राज˚, क्रिया˚ &c. (b) Various, different, manifold (used in pl.); लोको नियम्यत इवात्मदशान्तरेषु Ś.4.2; मन्निमित्तान्यवस्थान्तराण्यवर्णयत् Dk.118 various or different states; 16; sometimes used pleonastically with अन्यत् &c.; अन्यत्स्थानान्तरं गत्वा Pt.1.
    -12 Distance (in space); व्यामो बाह्वोः सकरयोस्ततयोस्ति- र्यगन्तरम् Ak.; प्रयातस्य कथंचिद् दूरमन्तरम् Ks.5.8.
    -13 Absence; तासामन्तरमासाद्य राक्षरीनां वराङ्गना Rām.; तस्यान्तरं च विदित्वा ibid.
    -14 Intermediate member, remove, step, gradation (of a generation &c.); एकान्तरम् Ms.1.13; द्वयेकान्तरासु जातानाम् 7; एकान्तरमामन्त्रितम् P.VIII.1.55; तत्स्रष्टुरेकान्तरम् Ś.7.27 separated by one remove, See एकान्तर also.
    -15 Peculiarity, peculiar or characteristic possession or property; a (peculiar) sort, variety, or kind; व्रीह्यन्तरेप्यणुः Trik.; मीनो राश्यन्तरे, वेणुर्नृपान्तरे ibid.; प्रासङ्गो युगान्तरम् cf. also प्रधानपुरुषान्तरं सूक्ष्मम् Sāṅ. K.37. &c.
    -16 Weakness, weak or vulnerable point; a failing, defect, or defective point; प्रहरेदन्तरे रिपुम्, Śabdak. सुजयः खलु तादृगन्तरे Ki.2.52; असहद्भिर्माममिमित्रैर्नित्यमन्तरदर्शिभिः Rām; परस्यान्तरदर्शिना ibid.; कीटकेनेवान्तरं मार्गयमाणेन प्राप्तं मया महदन्तरम् Mk.9; अथास्य द्वादशे वर्षे ददर्श कलिरन्तरम् Nala.7.2.; हनूमतो वेत्ति न राक्षसो$न्तरं न मारुतिस्तस्य च राक्षसो$न्तरम् Rām.
    -17 Surety, guarantee, security; तेन तव विरूपकरणे सुकृतमन्तरे धृतम् Pt.4 he has pledged his honour that he will not harm you; आत्मान- मन्तरे$र्पितवान् K.247; अन्तरे च तयोर्यः स्यात् Y.2.239; भुवः संज्ञान्तरयोः P.III.2.179; धनिकाधमर्णयोरन्तरे यस्तिष्ठति विश्वासार्थं स प्रतिभूः Sk.
    -18 Regard, reference, account; न चैतदिष्टं माता मे यदवोचन्मदन्तरम् Rām. with reference to me; त्वदन्तरेण ऋणमेतत्.
    -19 Excellence, as in गुणान्तरं व्रजति शिल्पमाधातुः M.1.6 (this meaning may be deduced from 11).
    -2 A garment (परिधान).
    -21 Purpose, object, (तादर्थ्य) तौ वृषाविव नर्दन्तौ बलिनौ वासितान्तरे Mb.1.12.41; (Malli. on R.16.82).
    -22 Concealment, hiding; पर्व- तान्तरितो रविः (this sense properly belongs to अन्तर्-इ q. v.).
    -23 Representative, substitution. क्षात्रमाचरतो मार्गमपि बन्धोस्त्वदन्तरे Mb.12.1.3.
    -24 Destitution, being without (विना) which belongs to अन्तरेण. (अन्तरमवकाशाव- धिपरिधानान्तर्धिभेदतादर्थ्ये । छिद्रात्मीर्यावेनाबहिरवसरमध्येन्तरात्मनि च Ak.) [cf. L. alter]
    -25 Space (अवकाश); प्रेक्षतामृषि- सङ्घानां बभूव न तदान्तरम् Rām.7.14.19.
    -26 Separation (वियोग); भार्यापत्योरन्तरम् Mb.5.35.43.
    -27 A move or skilful play in wrestling; अन्योन्यस्थान्तरप्रेप्सू प्रचक्राते$न्तरं प्रति Mb.9.57.11.
    -28 A moulding of the pedestal and the base; षडंशं चान्तरे कर्णे उत्तरांशं तदूर्ध्वके । Māna.13.121; cf. स्थानात्मीयान्यतादर्थ्यरन्ध्रान्तर्धिषु चान्तरम् । परिधाने$वधौ मध्ये$- न्तरात्मनि नपुंसके । Nm.
    -Comp. -अपत्या a pregnant woman.
    -चक्रम् a technical term in augury Bṛi. S. chap.86.
    -ज्ञ a. knowing the interior, prudent, wise, foreseeing; नान्तरज्ञाः श्रियो जातु प्रियैरासां न भूयते Ki.11.24 not knowing the difference.
    -तत् a. spreading havoc.
    -द a. cutting the interior or heart.
    -दिशा, अन्तरा दिक् intermediate region or quarter of the compass.
    -दृश् a. realizing the Supreme Soul (परमात्मानुसंधायिन्).
    -पु(पू)रुषः the internal man, soul (the deity that resides in man and witnesses all his deeds); तांस्तु देवाः प्रपश्यन्ति स्वस्यैवान्तरपूरुषः; Ms.8.85.
    -पूजा = अन्तर-पूजा.
    -प्रभवः [अन्तराभ्यां भिन्नवर्णमातापितृभ्यां प्रभवति] one of a mixed origin or caste. (अम्बष्ठ, क्षत्तृ, करण, इ.); अन्तरप्रभवाणां च धर्मान्नो वक्तुमर्हसि Ms.1.2.
    -प्रश्नः an inner question, one contained in and arising out of what has been previously mentioned.
    -शायिन् -स्थ, -स्थायिन् -स्थित a.
    1 inward, internal, inherent; ˚स्थैर्गुणैः शुभ्रैर्लक्ष्यते नैव केन चित् Pt. 1.221.
    -2 interposed, intervening, separate.
    -3 seated in the heart, an epithet of जीव.

    Sanskrit-English dictionary > अन्तर _antara

  • 5 अवलोक् _avalōk

    अवलोक् 1 A. or 1 P.
    1 To see, behold, view, look at; observe (lit.); नोलूकोप्यवलोकते यदि दिवा सूर्यस्य किं दूषणम् Bh.2.93; परिक्रम्यावलोक्य च (in dramas); सलिलेष्ववलोकयत इवात्मानं प्रतिष्ठानस्य V.2 being reflected in; मार्गं or वर्त्म अवलोक् to wait for; प्रयोगम् witness a performance; M.2; निमित्तानि अवलोकयेत् Bṛi. S.53. 15; look out for, seek; consult (as opinions).
    -2 To look at or see (in astron.); exercise influence upon; सुरपतिगुरुणावलोकिते Bṛi. S.5.62; शुक्रवाचस्पतिभ्यां च तव भार्यावलोकिता Mārk. P.
    -3 To find,; observe, see; be aware of, meditate or reflect upon; आत्मानमात्मन्य- वलोकयन्तम् Ku.3.5; R.8.74; 11.67.

    Sanskrit-English dictionary > अवलोक् _avalōk

  • 6 अवस्था _avasthā

    अवस्था 1 A.
    1 To remain, stay, abide; तेन सह सुख- मवतिष्ठन्ते K.18; oft. with an adj.; विलोकयन्ती तावदवतस्थे 25; पादौ विष्टभ्य; क्षणं भद्रावतिष्ठस्व Bk.8.11 stay, wait; अनीत्वा पङ्कतां धूलिमुदकं नावतिष्ठते Śi.2.34.
    -2 To abide by, conform to, obey; न शासने$वास्थित यो गुरूणाम् Bk.3.14.
    -3 To live; क्षणमप्यवतिष्ठते श्वसन् यदि जन्तुर्ननु लाभवानसौ R.8. 87.
    -4 To stand (still), make a halt, stop; न च शक्नो- म्यवस्थातुम् Bg.1.3,14.23; R.2.31, Ku.3.42, Śi.9. 83.
    -5 To stand, exist, chance to be.
    -6 To fall to, devolve on.
    -7 To enter; reach, attain to.
    -8 To stand apart, go off, withdraw.
    -9 to descend; go to.
    -1 To place (Ved.) -Caus. (स्थापयति-ते)
    1 To cause to stand or stop, station, keep, place; पश्चादवस्थापितवाहिनीकः R.13. 66; स्कन्धावारमवस्थाप्य Dk.174 having encamped; भिक्षापात्रं नागदन्तके$वस्थाप्य H.1,3.
    -2 To fix, settle; शक्यो$वस्था- पयितुम् Mu.1.
    -3 To establish, found; द्वैराज्यमवस्थापयि- तुकामो$स्मि M.5.
    -4 To compose, collect, steady, fix (as heart &c.); न शक्नोमि हृदयमवस्थापयितुम् U.4.
    -5 To comfort, console; ततो निर्याय कौरव्य अवस्थाप्य च तद्बलम् Mb.3.16.29.
    -6 To separate, divide.

    Sanskrit-English dictionary > अवस्था _avasthā

  • 7 उत्तर _uttara

    1
    उत्तर a. [उद्-तरप्]
    1 Being or produced in the north, northern (declined like a pronoun).
    -2 Upper, higher P.I.1.34 (opp. अधर); उत्तरे-अधरे दन्ताः Śat. Br.; अवनतोत्तरकायम् R.9.6; P.II.2.1.
    -3 (a) Later-latter, following, subsequent (opp. पूर्व); पूर्वमेघः, उत्तरमेघः, ˚मीमांसा; उत्तरार्धः &c. ˚रामचरितम् later adventures of Rāma U.1.2; पूर्वः उत्तरः former-latter H.1.9; एतानि मान्यस्थानानि गरीयो यद्यदुत्तरम् Ms.2.136. (b) Future; concluding; ˚कालः subsequent time; ˚फलम्; ˚वचनम् a reply.
    -4 Left (opp. दक्षिण).
    -5 Superior, chief, excellent; dominant, power- ful. आनयेङ्गुदिपिण्याकं चीरमाहर चोत्तरम् Rām.2.13.2; वाद्यमानेषु तूर्येषु मल्लतारोत्तरेषु च Bhāg.1.42.36.
    -6 Exceeding, transgressing, beyond; तर्कोत्तराम् Mv.2.6.
    -7 More, more than (generally as the last member of a comp. with numerals); षडुत्तरा विंशतिः 26; अष्टोत्तरं शतं 18; दशनागबलाः केचित् केचिद्दशगुणोत्तराः Rām.5.43.22.
    -8 Accompanied or attended with, full of, consisting chiefly of, followed by (at the end of comp.); राज्ञां तु चरितार्थता दुःखोत्तरैव Ś.5; चषकोत्तरा R.7.49; अस्रोत्तर- मीक्षिताम् Ku.5.61; उत्सवोत्तरो मङ्गलविधिः Dk.39,166; K.311; H.1.15; प्रवाल ˚पुष्पशय्ये R.6.5 over spread with; धर्मोत्तरम् 13.7 rich in; 18.7; कम्प ˚ 13.28;17.12; 19.23.
    -9 To be crossed over.
    -रः 1 Future time, futurity.
    -2 N. of Viṣṇu.
    -3 N. of Śiva.
    -रा 1 The north; अस्त्युत्तरस्यां दिशि देवतात्मा Ku.1.1.
    -2 A lunar mansion.
    -3 N. of the daughter of Virāṭa and wife of Abhimanyu.
    -4 N. of a plant (Mar. पिंपरी).
    -रम् 1 An answer, reply; प्रचक्रमे च प्रतिवक्तुमुत्तरम् R.3.47; उत्तरादुत्तरं वाक्यं वदतां संप्रजायते Pt.1.6; a reply is suggested to a reply वचस्तस्य सपदि क्रिया केवलमुत्तरम् Śi.
    -2 (In law) Defence, a rejoinder.
    -3 The last part or following member of a compound.
    -4 (In Mīm.) The fourth member of an अधिकरण q. v. the answer.
    -5 The upper surface or cover.
    -6 Con- clusion.
    -7 Remainder, rest, what followed or took place next; शान्तमथवा किमिहोत्तरेण U.3.26.
    -8 Superiority, excellence.
    -9 Result, the chief or prevalent result or characteristic.
    -1 Excess, over and above; see above (उत्तर a. 8).
    -11 Remainder, difference (in arith.).
    -12 A rectangular moulding (Mānasāra 13.67.)
    -13 The next step, further action; उत्तरं चिन्तयामास वानरो मरुतात्मजः Rām.5.13.59.
    -14 A cover (आच्छादन); सू<?>स्करं सोत्तरबन्धुरेषम् Mb.6.6.9.
    -रम् ind.
    1 Above.
    -2 Afterwards, after; तत उत्तरम्, इत उत्तरम् &c. शापं तं ते$भिविज्ञाय कृतवन्तः किमुत्तरम् Mb.1.36.1.
    -Comp. -अगारम् An upper room, garet.
    - अधर a. higher and lower (fig. also). (
    -रौ du.) the upper and under lip, the two lips; पुनर्विवक्षुःस्फुरितोत्तराधरः Ku.5.83 (स्फुरण- भूयिष्ठो$धरो यस्य Malli.).
    -अधिकारः, -रिता, -त्वम् right to property, heirship, inheritance.
    -अधिकारिन् m. an heir or claimant (subsequent to the death of the ori- ginal owner).
    -अपरा north-west.
    -अभिमुख a. Turned towards the north.
    -अयनम् (˚यणं. न being changed to ण)
    1 the progress of the sun to the north (of the equator); अग्निर्ज्योतिरहः शुक्लः षण्मासा उत्तरायणम् Bg.8.24. cf. भानोर्मकरसंक्रान्तेः षण्मासा उत्तरायणम् । कर्कादेस्तु तथैव स्यात् षण्मासा दक्षिणायनम् ॥
    -2 the period or time of the sum- mer solstice.
    -अरणिः, -णी f. the upper अरणि (which by cutting becomes the प्रमन्थ or churner); दारुपात्राणि सर्वाणि अरणिं चोत्तरारणिम् (दत्त्वा) Rām.6.111.116.
    -अर्थ a. for the sake of what follows.
    -अर्धम् 1 the upper part of the body.
    -2 the northern part.
    -3 the latter half (opp. पूर्वार्ध).
    -4 the further end.
    -अर्ध्य a. being on the northern side.
    -अहः the following day.
    -आभासः a false reply, an indirect, evasive, or prevaricating reply. ˚ता, -त्वम् the semblance of a reply without reality.
    -आशा the northern direction. ˚अधिपतिः, -पतिः the regent of the northern direction, an epithet of Kubera.
    -आषाढा 1 the 21st lunar mansion consisting of three stars.
    -2 N. of bread-fruit or Jak tree (Mar. फणस).
    -आसङ्गः 1 an upper garment; कृतोत्तरासङ्गम् K.43; Śi.2.19; Ku.5.16.
    -2 contact with the north.
    - इतर a. other than उत्तर i. e. southern. (
    -रा) the southern direction.
    -उत्तर a. [उत्तरस्मादुत्तरः]
    1 more and more, higher and higher, further and further.
    -2 successive, ever increasing; ˚स्नेहेन दृष्टः Pt. 1; Y.2.136.
    (-रम्) 1 a reply to an answer, reply on reply; अलमुत्तरोत्तरेण Mu.3.
    -2 conversation, a rejoinder.
    -3 excess, exceeding quantity or degree.
    -4 succession, gradation, sequence.
    -5 descending. (
    -रम्) ind. higher and higher, in constant continuation, more and more. उत्तरोत्तरमुत्कर्षः K. P.1; उत्तरोत्तरं वर्धते H.1.
    -उत्तरिन् a.
    1 ever-increasing.
    -2 one following the other.
    -ओष्ठः the upper lip (उत्तरो-रौ-ष्ठः). Vārt. on P.VI.1.94. ओत्वोष्ठयोस्समासे वा
    -काण्डम् the seventh book of the Rāmāyaṇa.
    -कायः the upper part of the body; तं वाहनादवनतोत्तरकायमीषत् R.9.6.
    -कालः 1 future time.
    -2 time calculated from one full moon to another.
    -कुरु (m. pl.) one of the nine divisions of the world, the country of the northern Kurus (said to be a country of eternal beatitude).
    -कोसलाः (m. pl.) the northern Kosalas; पितुरनन्तरमुत्तरकोसलान् R.9.1.
    -कोशला the city of Ayodhyā; यदुपतेः क्व गता मथुरा पुरी रघुपतेः क्व गतोत्तरकोशला ॥ Udb.
    -क्रिया funeral rites, obsequies.
    -खण्डम् the last section of book.
    -खण्डनम् refutation.
    -गीता N. of a section of the sixth book of the Mahābhārata.
    -ग्रन्थः supplement to a work.
    -च्छदः a bed-covering, covering (in general); शय्योत्तरच्छदविमर्द- कृशाङ्गरागम् R.5.65,17.21; नागचर्मोत्तरच्छदः Mb.
    -ज a. born subsequently or afterwards; चतुर्दश प्रथमजः पुनात्युत्तरजश्च षट् Y.1.59.
    -ज्या the versed sine of an arc (Wilson); the second half of the chord halved by the versed sine (B. and R.).
    -ज्योतिषाः (m. pl.) the northern Jyotiṣas.
    -ततिः f. Ectype (lit. subequent proceedings) उत्तरस्यां ततौ तत्प्रकृतित्वात् MS.1.4.25. शबर explains उत्तरस्यां ततौ as विकृतौ),
    -तन्त्रम् N. of a supplementary section in the medical work of Suśruta.
    -तापनीयम् N. of the second part of the नृसिंहतापनीयो- पनिषद्.
    -दायक a. replying, disobedient, pert, imperti- nent; दुष्टा भार्या शठं मित्रं भृत्याश्चोत्तरदायकाः H.2.11.
    -दिश् f. the north.
    ˚ईशः, -पालः 1 Kubera, the regent of the north.
    -2 the planet बुध. ˚बलिन्
    1 the planet Venus.
    -2 the moon.
    -देशः the country towards the north.
    -धेय a. to be done subsequently.
    -नारायणः the second part of the नारायणसूक्त or पुरुषसूक्त (Rv.1.9.).
    -पक्षः 1 the northern wing or side.
    -2 the dark half of a lunar month.
    -3 the second part of an argument, i. e. a reply, the reason pro. (opp. पूर्वपक्ष); प्रापयन् पवनव्याधेर्गिरमुत्तरपक्षताम् Śi.2.15.
    -4 a demonstrated truth or conclusion.
    -5 the minor proposition in a syllogism.
    -6 (in Mīm.) the fifth member of an Adhikaraṇa, q. v.
    -पटः 1 an upper garment.
    -2 a bed-covering (उत्तरच्छदः).
    -पथः the northern way, way leading to the north; the northern country; P.V.1 77. उत्तरपथेनाहृतं च.
    -पथिक a. travelling in the northern country.
    -पदम् 1 the last member of a compound.
    -2 a word that can be compounded with another.
    -पदिक, -पदकीय a. relating to, studying, or knowing the last word or term.
    -पर्वतकम् A variety of hides. Kāu. A.2.11.
    -पश्चार्धः the northwestern half.
    -पश्चिम a. northwestern. (
    -मः) the north-western country. (
    -मा) [उत्तरस्याः पश्चिमायाश्च दिशोन्तरालम्] the north-west; आलोकयन्नुत्तरपश्चिमेन Mb.12.335.8.
    -पादः the second division of a legal plaint, that part which relates to the reply or defence; पूर्वपक्षः स्मृतः पादो द्वितीयश्चोत्तरः स्मृतः । क्रियापादस्तृतीयः स्याच्चतुर्थो निर्णयः स्मृतः ॥
    -पुरस्तात् ind. north-eastward (with gen.).
    -पुराणम् N. of a Jaina work.
    -पुरुषः = उत्तमपुरुषः q. v.
    -पूर्व a. north-eastern. (
    -र्वा) the north-east.
    -प्रच्छदः a cover lid, quilt.
    -प्रत्युत्तरम् 1 a dispute, debate, a rejoinder, retort.
    -2 the pleadings in a law-suit.
    -फ (फा) ल्गुनी the twelfth lunar mansion consisting of two stars (having the figure of a bed).
    -भागः The second part.
    -भाद्रपद्, -दा 1 the 26 th lunar mansion consisting of two stars (figured by a couch).
    -2 N. of a plant (Mar. कडुनिंब).
    -मन्द्रा a loud but slow manner of singing. ˚मन्द्राद्या a. particular मूर्च्छना in music.
    -मात्रम् a mere reply.
    -मीमांसा the later Mīmāmsā, the Vedānta Philosophy, an inquiry into the nature of Brahman or Jñāna Kāṇḍa (distinguished from मीमांसा proper which is usually called पूर्वमीमांसा).
    -युगम् A particular measure (= 13 Aṅgulas).
    -रहित a. without a reply.
    -रामचरितम् -त्रम् N. of a celebrated drama by Bhavabhūti, which describes the later life of Rāma.
    -रूपम् The second of two combined vowels or consonants.
    -लक्षणम् the indication of an actual reply.
    -लोमन् a. having the hair turned upwards.
    -वयसम्, -स् n. old age, the declining period of life.
    -वरितः a kind of small syringe.
    -वल्ली f. N. of the second section of the काठकोपनिषद् when divided into two अध्यायs.
    -वस्त्रम्, -वासस् n. an upper garment, mantle, cloak; जग्राह तामुत्तरवस्त्रदेशे Mb.3.268. 24.
    -वादिन् m.
    1 a defendant, respondent; (Opp. पूर्ववादिन्.) साक्षिषूभयतः सत्मु साक्षिणः पूर्ववादिनः । पूर्वपक्षे$धरीभूते भवन्त्युत्तरवादिनः ॥ Y.2.17.
    -2 one whose claims are of later date than another's.
    -विद् -वेदन or
    वेदिन् An elephant sensitive to slight stimuli (Mātaṅga L.1.29; 9.39).
    -वीथिः f. The northern orbit; Bṛi. S.
    -वेदिः 1 the northern altar made for the sacred fire.
    -2 N. of a Tīrtha near the कुरुक्षेत्र.
    -सक्थम् the left thigh.
    -संझित a. denoted or named in reply (as a witness). (
    -तः) hearsay-witness.
    -साक्षिन् m.
    1 a witness for the defence.
    -2 a witness deposing to facts from the reports of others.
    -साधक a.
    1 finishing what remains or follows, assisting at a ceremony.
    -2 who or what proves a reply. (
    -कः) an assistant, helper
    -हनुः Ved. the upper jaw-bone.
    2
    उत्तर a.
    1 Crossing over.
    -2 To be crossed over, as in दुरुत्तर.

    Sanskrit-English dictionary > उत्तर _uttara

  • 8 उन्मिषित _unmiṣita

    उन्मिषित p. p. Opened (as eyes), blown, expanded &c.
    -तम् 1 A look, glance; व्यलोकयन्नुन्मिषितैस्तडिन्मयैः Ku.5.25; K.72.
    -2 Opening; तद्वल्गुना युगपदुन्मिषितेन तावत् R.5.68.

    Sanskrit-English dictionary > उन्मिषित _unmiṣita

  • 9 क्रौञ्चः _krauñcḥ

    क्रौञ्चः [क्रुञ्च् प्रज्ञा˚ अण्]
    1 A curlew, heron; मनोहरक्रौञ्च- निनादितानि सीमान्तराण्युत्सुकयन्ति चेतः Ṛs.4.8; Ms.12.64. क्रौञ्चो विषाभ्याशे माद्यति Kau. A.1.2.17.
    -2 N. of a mountain (said to be the grandson of Himālaya and said to have been pierced by Kārtikeya and Paraśu- rāma); हंसद्वारं भृगुपतियशोवर्त्म यत् क्रौञ्चरन्ध्रम् Me.59. भिन्नो मद्बाणवेगेन क्रौञ्चत्वं वा गमिष्यति Pratimā.5.12; क्रौञ्चं यथा गिरिवरं युधि कार्तिकेयम् Abhiṣeka 6.7.
    -Comp. -अदनम् the fibres of the stalk of a lotus. (
    -नी) the seed of lotus.
    -अरातिः, -अरिः, -रिपुः 1 an epithet of Kārtikeya.
    -2 of Paraśurāma.
    -दारणः, -सूदनः an epithet (1) of Kārtikeya, (2) of Paraśurāma.
    -वर्णः a kind of horse. Mb.7.23.26; cf. com. as- 'सितलोमकेसराढ्याः कृष्णत्वग्गुह्यलो- चनोष्ठखुराः । ये स्युर्मुनिभिर्वाहा निर्दिष्टाः क्रौञ्चवर्णास्ते ॥'

    Sanskrit-English dictionary > क्रौञ्चः _krauñcḥ

  • 10 ग्रामीण _grāmīṇa

    ग्रामीण a. [ग्रामे भवः खञ्]
    1 Vulgar, rude.
    -2 Chromatic.
    -3 Belonging to a village.
    -णः 1 A villager; ग्रामीण- वध्वस्तमलक्षिता जनैश्चिरं वृतीनामुपरि व्यलोकयन् Śi.12.37; Amaru.13.
    -2 A dog.
    -3 A crow.
    - A hog.

    Sanskrit-English dictionary > ग्रामीण _grāmīṇa

  • 11 तनयः _tanayḥ

    तनयः [तनोति कुलं, तन्-कयन्]
    1 A son; Ms.3.16; सुदक्षिणायां तनयं ययाचे R.2.64.
    -2 A male descendant.
    -3 (In astrol.) N. of the fifth lunar mansion.
    -या A daughter; Ms.11.171. ˚भवनम् The 5th lunar man- sion; Bṛi S.14.27. गिरि˚, कलिन्द˚ &c.
    -यौ (dual) A son and a daughter.
    -यम् Posterity, family, offspring.
    -तनयीकृत a. made a son; मातामहस्य यो मात्रा दौहित्रस्तनयी- कृतः Rāj. T.4.8.

    Sanskrit-English dictionary > तनयः _tanayḥ

  • 12 पचेलिम _pacēlima

    पचेलिम a.
    1 Cooking or ripening quickly.
    -2 Fit to be matured.
    -3 Ripening spontaneously or natural- ly; ददर्श मालूरफलं पचेलिमम् N.1.94; प्रचुरसस्यपचेलिम- मञ्जरीकपिशितामचलामवलोकयन् Rām. Ch.4.7.
    -मः 1 Fire.
    -2 The sun.

    Sanskrit-English dictionary > पचेलिम _pacēlima

  • 13 प्रतर्क् _pratark

    प्रतर्क् 1 U.
    1 To conclude, infer, guess.
    -2 To reason, reflect.
    -3 To think, believe, consider, suppose; प्रतर्कयन्नन्यमृगेन्द्रनादान् Bk.2.9.
    -4 To search, investigate.

    Sanskrit-English dictionary > प्रतर्क् _pratark

  • 14 वायसः _vāyasḥ

    वायसः [वयो$सच् णित् Uṇ.3.118]
    1 A crow; बलिमिव परिभोक्तुं वायसास्तर्कयन्ति Mk.1.3.
    -2 Fragrant aloe-wood, agallochum.
    -3 Turpentine.
    -4 A house facing the north-east.
    -सम् a multitude of crows.
    -Comp. -अरातिः, -अरिः an owl.
    -आह्वा A kind of esculent vegetable.
    -इक्षुः a kind of long grass.
    -विद्या the science of (augury from observing) crows; Bṛi. S.

    Sanskrit-English dictionary > वायसः _vāyasḥ

  • 15 विस्तारः _vistārḥ

    विस्तारः 1 Spreading, extension, expansion; प्रान्त- विस्तारभाजाम् Māl.1.27.
    -2 Amplitude, breadth; पञ्चयोजन- विस्तारम् Mb.14.58.39; विलोकयन्त्यो वपुरापुरक्ष्णां प्रकाम- विस्तारफलं हरिण्यः R.2.11; तत एव च विस्तारम् Bg.13.3.
    -3 Expanse, vastness, magnitude; मध्ये श्यामः स्तन इव भुवः शेषविस्तारपाण्डुः Me.18.
    -4 Details, full particulars; कण्वो$पि तावच्छ्रुतविस्तारः क्रियताम् Ś.7.
    -5 The diameter of a circle.
    -6 A shrub.
    -7 The branch of a tree with new shoots.

    Sanskrit-English dictionary > विस्तारः _vistārḥ

  • 16 स्थावर _sthāvara

    स्थावर a. [स्था-वरच्]
    1 Fixed to one spot, stable, stationary, immoveable, inanimate (opp. जङ्गम); शरी- रिणां स्थावरजङ्गमानां सुखाय तज्जन्मदिनं बभूव Ku.1.23;6.67, 73.
    -2 Inert, inactive, slow.
    -3 Regular, established.
    -रः A mountain; स्थावराणां हिमालयः Bg.1.25.
    -रम् 1 Any stationary or inanimate object (such as clay, stones, trees &c. which formed the seventh creation of Brahman; cf. Ms.1.41); मान्यः स मे स्थावरजङ्गमानां सर्गस्थितिप्रत्यवहारहेतुः R.2.44; Ku.6.58.
    -2 A bow- string.
    -3 Immoveable property, real estate.
    -4 A heir-loom.
    -5 A large body; (fig.) a gross or mate- rial body (स्थूलशरीर); गमनं निरपेक्षश्च पश्चादनवलोकयन् । ऋजुः प्रणिहितो गच्छंस्त्रसस्थावरवर्जकः Mb.12.9.19.
    -Comp. -अस्थावरम्, -जङ्गमम् 1 moveable and immoveable propery.
    -2 animate and inanimate things.
    -आत्मन् a. of immoveable form; स्थाने त्वां स्थावरात्मानं विष्णुमाहुस्त- थाहि ते Ku.6.67.

    Sanskrit-English dictionary > स्थावर _sthāvara

  • 17 श्लोक


    ṡlóka
    m. (prob. connected with 1. ṡru R. I, 2, 33 gives a fanciful derivation fr. ṡoka, « sorrow», the first ṡloka having been composed by Vālmīki grieved at seeing a bird killed) sound, noise (as of the wheels of a carriage orﾠ the grinding of stones etc.) RV. ;

    a call orﾠ voice (of the gods) ib. ;
    fame renown, glory, praise, hymn of praise ib. AV. TS. Br. BhP. ;
    a proverb, maxim MW. ;
    a stanza, (esp.) a partic. kind of common epic metre ( alsoﾠ called Anu-shṭubh q.v.;
    consisting of 4 Pādas orﾠ quarter verses of 8 syllables each, orﾠ 2 lines of 16 syllables each, each line allowing great liberty except in the 5th, 13th, 14th andﾠ 15th syllables which should be unchangeable as in the following scheme,
    8. 1. 8-8., the dots denoting either long orﾠ short;
    but the 6th andﾠ 7th syllables should be long;
    orﾠ if the 6th is short the 7th should be short alsoﾠ) ṠBr. KaushUp. MBh. etc.;
    N. of a Sāman. ĀrshBr. ;
    - श्लोककार
    - श्लोककालनिर्णय
    - श्लोककृत्
    - श्लोकगौतम
    - श्लोकचरण
    - श्लोकतर्पण
    - श्लोकत्रय
    - श्लोकत्व
    - श्लोकदीपिका
    - श्लोकद्वय
    - श्लोकपञ्चकविवरण
    - श्लोकबद्ध
    - श्लोकभू
    - श्लोकमात्र
    - श्लोकयन्त्र
    - श्लोकवार्त्तिक
    - श्लोकसंग्रह
    - श्लोकस्थान

    Sanskrit-English dictionary > श्लोक

  • 18 स्वस्तिक


    svastika
    m. a kind of bard (who utters words of welcome orﾠ eulogy) R. ;

    any lucky orﾠ auspicious object, (esp.) a kind of mystical cross orﾠ mark made on persons andﾠ things to denote good luck (it is shaped like a Greek cross with the extremities of the four arms bent round in the same direction;
    the majority of scholars regard it as a solar symbol;
    that is, as representing a curtailed form of the wheel of the Solar Vishṇu, consisting of four spokes crossing each other at right angles with short fragments of the periphery of the circle at the end of each spoke turning round in one direction to denote the course of the Sun;
    accord. toﾠ the late Sir A. Cunningham it has no connexion with sun-worship, but its shape represents a monogram orﾠ interlacing of the letters of the auspicious words suastí < svasti> in the Aṡoka characters;
    amongst Jainas it is one of the 24 auspicious marks andﾠ is the emblem of the seventh Arhat of the present Avasarpiṇī) Hariv. Kāv. Pur. ;
    the crossing of the arms orﾠ hands on the breast MBh. Mālatīm. Kathās. ;
    a bandage in the form of a cross Suṡr. ;
    a dish of a partic. form MBh. R. Pañcar. ;
    a kind of cake ib. ;
    a triangular crest-jewel L. ;
    the meeting of four roads W. ;
    a partic. symbol made of ground rice andﾠ formed like a triangle (it is used in fumigating the image of Durgā, andﾠ is said to symbolize the Liṇga) MW. ;
    a species of garlic L. ;
    a cock L. ;
    a libertine L. ;
    N. of a serpent-demon MBh. ;
    of one of Skanda's attendants ib. ;
    of a Dānava Hariv. ;
    of a poet Cat. ;
    of another man Buddh. ;
    m. n. a mansion orﾠ temple of a partic. form VarBṛS. ;
    Marsilea Quadrifolia L. ;
    a partic. mode of sitting practised by Yogins (in which the toes are placed in the inner hollow of the knees) MārkP. Pañcar. ;
    - स्वस्तिककर्ण
    - स्वस्तिकदान
    - स्वस्तिकयन्त्र

    Sanskrit-English dictionary > स्वस्तिक

См. также в других словарях:

  • ṡlóka-yantra — श्लोकयन्त्र …   Indonesian dictionary

  • svastika-yantra — स्वस्तिकयन्त्र …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»