-
1 वस्त्ररङ्गा
vastra-raṅgāf. a species of plant L.
-
2 स्थिररङ्गा
sthirá-raṅgāf. « having a durable colour», indigo L. ;
a sort of Curcuma W.
-
3 अङ्कः _aṅkḥ
अङ्कः [अङ्क् कर्तरि करणे वा अच्]1 The lap (n. also); अङ्काद्ययावङ्कमुदीरिताशीः Ku.7.5. passed from lap to lap.-2 A mark, sign; अलक्तकाङ्कां पदवीं ततान R.7.7; पदङ्क्तिरलक्ताङ्का Rām.; रतिवलयपदाङ्के कण्ठे Ku.2.64. marked with the signs or traces &c.: मद्गोत्राङ्कं गेयम् Me.86, a stain, spot, stigma, brand; इन्दोः किरणेष्विवाङ्कः Ku.1.3; कट्यां कृताङ्को निर्वास्यः Ms.8.281.-3 A numerical figure; a number; the number 9.-4 A side flank; proximity, reach (connected with 1 above); समुत्सुकेवाङ्कमुपैति सिद्धिः Ki.3. 4; प्रेम्णोपकण्ठं मुहुरङ्कभाजो रत्नावलीरम्बुधिराबबन्ध Śi.3.36; सिंहो जम्बुकमङ्कमागतमपि त्यक्त्वा निहन्ति द्विपम् Bh.2.3; Ki. 17.64, See- ˚आगत below.-5 An act of a drama, for its nature &c., See S. D.278.-6 A hook or curved instrument.-7 A species of dramatic composition, one of the ten varieties of रूपक, See S. D.519.-8 An orna- ment (भूषा).-9 A sham fight, military show (चित्रयुद्ध).-1 A coefficient.-11 A place; नानाङ्क- चिह्नैर्नवहेमभाण्डैः (तुरङ्गैः) Bu.ch.2.4.-12 A sin, mis- deed.-13 A line, curved line; a curve or bend generally, the bend in the arm.-14 The body.-15 A mountain. अङ्कः स्थानान्तिकक्रोडभूषणोत्संगलक्ष्मसु । मन्तो नाटकविच्छेदे चित्रयुद्धे च रूपके ॥ Nm. [cf. L. uncus; Gr. ogkos]-Comp. -अङ्कमू [अङ्के मध्ये अङ्काः शतपत्रादिचिह्नानि यस्य Tv.] water.-अवतारः when an act, hinted by persons at the end of the preceding act, is brought in continuity with the latter, it is called अङ्कावतार (descent of an act), as the sixth act of Śākuntala or second of Mālavikāgnimitra (अङ्कान्ते सूचितः पात्रैस्तदङ्क- स्याविभागतः । यत्राङकोवतरत्येषो$ङ्कावतार इति स्मृतः S. D.311). The Daśarūpa defines it differently; अङ्कावतारस्त्वङ्कान्ते पातो$ङ्कस्याविभागतः । एभिः संसूचयेत्सूच्यं दृश्यमङ्कैः प्रदर्शयेत् 3.56.-आगत, -गत a. [द्वि. त.] come within the grasp; सिंहत्वं ˚सत्त्ववृत्तिः R.2.18; श्रियं युवाप्यङ्कगतामभोक्ता R.13.67.-करणम् marking, branding &c.-तन्त्रम् the science of numbers (arithmetical or algebraical).-धारणम्-णा 1 bearing or having marks, such as those on the body of a Vaiṣṇava.-2 manner of holding the person.-परिवर्तः [स. त]1 turning on the other side.-2 rolling or dallying in the lap or on the person; अपि कर्णजाहविनिवेशिताननः प्रियया तदङ्कपरिवर्तमाप्नुयाम् Māl.5.8. (an occasion for) embrace (अङ्के क्रोडे सर्वतो- भावेन वर्तनं हृदयालिङ्गनम् इत्यर्थः -Jagaddhara); so ˚परिवर्तिन्; भर्तुः ˚नी भव M.3.-पादव्रतम् N. of a Vrata; title of a chapter in the भविष्योत्तरपुराण.-पालिः -ली [पा-अलि ष. त. वा. ङीप्]1 the extremity of region of the lap (क्रोडप्रान्त or प्रदेश); a seat in the lap; hence, an embrace; तावद्गाढं वितर सकृदप्यङ्कपालीं प्रसीद Māl.8.2. स्पृश हस्तेन मे हस्तमेहि देह्यङ्कपालिकाम् । Śivabhārata 21.33.-2 [अङ्केन पालयति पाल्-इ. तृ. त.] a nurse.-3 (-ली) a variety of plant, Piring or Medicago Esculen- ta; (Mar. धोत्रा-निघण्टुरत्नाकर) [वेदिकाख्यगन्धद्रव्यम्]-पाशः [अङ्कः पाश इव बन्धनेनेव पातनहेतुर्यत्र Tv.] an operation in arithmetic by which a peculiar concatenation or chain of numbers is formed by making the figures 1, 2 &c. exchange places (स्थानान्तमेकादिचयाङ्कघातः संख्याविभेदा नियतैः स्युरङ्कैः । भक्तो$ङ्कमित्याङ्कसमासनिघ्नः स्थानेषु युक्तो मितिसंयुतिः स्यात् ॥ See Līlā.24); (न गुणो न हरो न कृतिर्न घनः पृष्टस्तथापि दुष्टानाम् । गर्वितगणकबहूनां स्यात् पातो$वश्यमङ्कपाशे$स्मिन्).-पूरणम् multiplication of number of figures.-बन्धः. forming the lap, bending the thighs into a curve and squatting down.-2 branding with a mark that resem- bles a headless trunk (अशिरःपुरुषाकरो$ङ्कः).--भाज् [अङ्कं भजते उप. स.]1 seated in the lap or carried on the hip, as an infant.-2 being within easy reach, drawing near, soon to be obtained; अविरहितमनेकेनाङ्कभाजा फलेन Ki. 5. 52.-3 premature, early ripe, forced fruit.-मुखम् (or आस्यम्) that part of an act, wherein the subject of all the acts is intimated, is called अङ्कमुख, which suggests the germ as well as the end; e. g. in Māl.1 कामन्दकी and अवलोकिता hint the parts to be played by भूरिवसु and others and give the arrangement of the plot in brief (यत्र स्यादङ्क एकस्मिन्नङ्कानां सूचनाखिला । तदङ्क- मुखमित्याहुर्बीजार्थख्यापकं च तत् ॥ S. D.322.) The Daśarūpa defines it thus: अङ्कान्तपौत्ररङ्कास्यं छिन्नाङ्कस्यार्थसूचनात् । i. e. where a character at the end of an act cuts short the story and introduces the beginning of another act; as in the second of Mv.-लोड्यः [अङ्केन लोड्यते असौ] a kind of tree (Mar. चिंचोट), ginger.-लोपः subtraction of numbers.-विद्या the science of numbers, arithmetic. -
4 नवन् _navan
नवन् num. a. (always pl.). Nine; नवतिं नवाधिकाम् R.3.69; see comp. below. (At the begining of comp. नवन् drops its final न्).-Comp. -अङ्गः a kind of Āyurvedic mixture; विश्वामृताब्दभूनिम्बैः पञ्चमूलीसमन्वितैः । कृतः कषायो हन्त्याशु वातपित्तोद्भवं ज्वरम् Vaidyakam.-अशीतिः f. eighty-nine.-अर्चिस् m.,-दीधितिः the planet Mars.-कपालः (नवकपालेषु संस्कृतः) a cake-offering prepared and presented on nine poteherds; Ait. Br.1.15;-कृत्वस् ind. nine times.-ग्रहाः m. (pl.) the nine planets. (the sun, the moon, 5 planets, राहु and केतु; see under ग्रह.-ग्व nine-fold, consisting of nine.-चण्डिका f. the nine चण्डिकाs (शैलपुत्री, ब्रह्मचारिणी, चन्द्रघण्टा, कूष्माण्डा, स्कन्द- माता, कात्यायनी, महागौरी, कालरात्रि, सिद्धिदा); Chaṇḍī Pāṭha.-चत्वारिंश a. forty-ninth.-चत्वारिंशत् f. forty-nine.-छिद्रम्, -द्वारम् the body (having nine apertures; see ख). नवद्वारे पुरे देही नैव कुर्वन् न कारयन् Bg.5.13.-त्रिंश a. thirty-ninth.-त्रिंशत् f. thirty-nine.-दश a. nineteenth.-दशन् (pl.) nineteen.-दुर्गा Durgā in her nine forms. i. e. (कुमारिका, त्रिमूर्ति, कल्याणी, रोहिणी, काली, चण्डिका, शांभवी, दुर्गा, भद्रा).-धातु m. Nine metals; हेमतारारनागाश्च ताम्ररङ्गे च तीक्ष्णकम् । कांस्यकं कान्तलोहं च धातवो नव कीर्तिताः ॥,-नवतिः f. ninety-nine.-निधि m. (pl.) the nine treasures of Kubera. i. e. महापद्मश्च पद्मश्च शङ्खो मकरकच्छपौ । मुकुन्दकुन्द- नीलाश्च खर्वश्च निधयो नव ॥-पञ्चमम् an inauspicious combi- nation of ग्रहs a particular type of राशिकूट; पाणिग्रहो यदि भवेन्नवपञ्चमर्क्षे सन्तानहानिमतुलां मुनयो वदन्ति Jyotistattvam.-पञ्चाश a. fifty-ninth.-पञ्चाशत् f. fifty-nine.-रत्नम् 1 the nine precious jewels; i. e. मुक्तामाणिक्यवैढूर्यगोमेदा वज्र- विद्रुमौ । पद्मरागो मरकतं नीलश्चेति यथाक्रमम् ॥-2 'the nine gems' or poets at the court of king Vikramāditya:-- धन्वन्तरि- क्षपणकामरसिंहशङ्कुवेतालभट्टघटकर्परकालिदासाः । ख्यातो वराह- मिहिरो नृपतेः सभायां रत्नानि वै वररुचिर्नव विक्रमस्य ॥-रसाः m. (pl.) the nine sentiments in poetry; see under अष्टरस and रस also.-रात्रम् 1 a period of nine days.-2 the first nine days of the month of Āśvina held sacred to Durgā.-विंश a. twenty-ninth.-विंशतिः f. twenty-nine.-विध a. nine-fold, of nine kinds or sorts. ˚अन्नानि n. (pl.) = सूप, शाक, मिष्टान्न, जेमन (ओदनादि), उपदंश (मूलकादि), वितर्दंश (pickles etc.), सन्धान (मद्यादि), रोचन (pickled raw fruit, Mar. कोशिंबीर), व्यञ्जन (flower boiled in buttermilk etc.).-व्यूहः an epithet of Viṣṇu.-शतम् 1 one hundred and nine.-2 nine hundred.-शक्तिः m. N. of Viṣṇu or Śiva.-शक्तयः f. (pl.) nine शक्तिs i. e. प्रभा, माया, जया, सूक्ष्मा, त्रिशुद्धा, नन्दिनी, सुप्रभा, विजया, सिद्धिदा.-शायकः N. given to nine inferior tribes; they are:-- गोपो माली तथा तैली तन्त्री मोदकवारुजी । कुलालः कर्मकारश्च नापितो नवशायकाः ॥ Parāśara.-षष्टिः f. sixty-nine.-सप्ततिः seventy-nine.-सरः, -रम् a kind of ornament consisting of nine pearls. -
5 याम्य _yāmya
याम्य a. [यमो देवतास्य तस्येदं वा ण्य]1 Southern; द्वारं ररङ्घतुर्याम्यम् Bk.14.15.-2 Belonging to or resemb- ling Yama.-म्यः 1 A servant of Yama; भगवत्पुरुषै राजन् याम्याः प्रतिहतोद्यमाः Bhāg.6.3.3.-2 N. of Agastya.-3 Of Śiva.-4 Of Viṣṇu.-5 Sandal-wood.-म्यम् The Bharaṇī Nakṣatra.-Comp. -अयनम् the winter sol- stice.-उत्तर a. going from south to north. ˚वृत्तम् the solstitial colure. -
6 रङ्घ् _raṅgh
रङ्घ् I. 1 U. (रङ्घति-ते)1 To go.-2 To go quickly, hasten; द्वारं ररङ्घतुर्याम्यम् Bk.14.15. -II. 1 U. (रङ्घयति-ते)1 To shine.-2 To speak. -
7 वस्त्र
vastran. ( orﾠ m. gaṇa ardharcâ̱di;
ifc. f. ā) cloth, clothes, garment, raiment, dress, cover RV. etc. etc.;
(ā) f. N. of a river VP. ;
n. a leaf of the cinnamon tree L. ;
- वस्त्रकुट्टिम
- वस्त्रकोश
- वस्त्रक्नोपम्
- वस्त्रगृह
- वस्त्रगोपन
- वस्त्रग्रन्थि
- वस्त्रघर्घरी
- वस्त्रच्छन्न
- वस्त्रद
- वस्त्रदशा
- वस्त्रदा
- वस्त्रदान
- वस्त्रधारक
- वस्त्रधारणी
- वस्त्रधाविन्
- वस्त्रनिर्णेजक
- वस्त्रप
- वस्त्रपञ्जल
- वस्त्रपरिधान
- वस्त्रपुत्रिका
- वस्त्रपूत
- वस्त्रपेटा
- वस्त्रपेशी
- वस्त्रबन्ध
- वस्त्रभूषण
- वस्त्रभेदक
- वस्त्रभेदिन्
- वस्त्रमथि
- वस्त्रमुख्य
- वस्त्रयुगल
- वस्त्रयुगिन्
- वस्त्रयुग्म
- वस्त्रयोनि
- वस्त्ररङ्गा
- वस्त्ररजक
- वस्त्ररजनी
- वस्त्ररञ्जन
- वस्त्रवत्
- वस्त्रविद्या
- वस्त्रविलास
- वस्त्रवेश
- वस्त्रवेश्मन्
- वस्त्रवेष्टित
-
8 स्थिर
sthirasthirámf (ā́) n. firm, hard, solid, compact, strong RV. etc. etc.;
fixed, immovable, motionless, still, calm ṠBr. MBh. etc.;
firm, not wavering orﾠ tottering, steady R. VarBṛS. ;
unfluctuating, durable, lasting, permanent, changeless RV. etc. etc.;
stern, relentless, hard-hearted Kum. ;
constant, steadfast, resolute, persevering ( manas orﾠ hṛidayaṉsthiraṉ-kṛi, « to steel one's heart, take courage» R. Kathās.);
kept secret Vet. ;
faithful, trustworthy Yājñ. MBh. etc.;
firmly resolved to (inf.) MBh. ;
settled, ascertained, undoubted, sure, certain Mn. MBh. etc.;
m. a partic. spell recited over weapons R. ;
a kind of metre VarBṛS. ;
N. of Ṡiva MBh. ;
of one of Skanda's attendants ib. ;
N. of a partic. astrol. Yoga MW. ;
of certain zodiacal signs (viz. Taurus, Leo, Scorpio, Aquarius;
so called because any work done under these signs is supposed to be lasting) ib. ( L. alsoﾠ « a tree;
Grislea Tomentosa;
a mountain;
a bull;
a god;
the planet Saturn;
final emancipation»);
(ā) f. a strong-minded woman MW. ;
the earth L. ;
Desmodium Gangeticiim L. ;
Salmalia Malabarica L. ;
= - kākolī L. ;
N. of the sound j Up. ;
(am) n. steadfastness, stubbornness, resistance (acc. with ava-tan P. « to loosen the resistance of <gen.>» ;
Ā. « to relax one's own resistance, yield» ;
with ā-tan Ā. « to offer resistance») RV. ;
- स्थिरकर्मन्
- स्थिरकुट्टक
- स्थिरगति
- स्थिरगन्ध
- स्थिरचक्र
- स्थिरचित्त
- स्थिरचेतस्
- स्थिरच्छद
- स्थिरच्छाय
- स्थिरजङ्गम
- स्थिरजिह्व
- स्थिरजीवित
- स्थिरजीविन्
- स्थिरतर
- स्थिरता
- स्थिरत्व
- स्थिरदंष्ट्र
- स्थिरदेव
- स्थिरधन्वन्
- स्थिरधामन्
- स्थिरधी
- स्थिरपत्त्र
- स्थिरपद
- स्थिरपालत्रिलक्ष
- स्थिरपीत
- स्थिरपुष्प
- स्थिरपुष्पिन्
- स्थिरप्रतिज्ञ
- स्थिरप्रतिबन्ध
- स्थिरप्रतिष्ठा
- स्थिरप्रेमन्
- स्थिरप्स्नु
- स्थिरफला
- स्थिरबुद्धि
- स्थिरबुद्धिक
- स्थिरमति
- स्थिरमद
- स्थिरमनस्
- स्थिरमाया
- स्थिरयोनि
- स्थिरयौवन
- स्थिररङ्गा
- स्थिररागा
- स्थिरलिङ्ग
- स्थिरलोचन
- स्थिरवर्मन्
- स्थिरवाच्
- स्थिरवाजिन्
- स्थिरविक्रम
- स्थिरशङ्कुकर्ण
- स्थिरश्री
- स्थिरसंस्कार
- स्थिरसंगर
- स्थिरसत्त्व
- स्थिरसाधनक
- स्थिरसार
- स्थिरसौहृद
- स्थिरस्थायिन्
См. также в других словарях:
sthirá-raṅgā — स्थिररङ्गा … Indonesian dictionary
vastra-raṅgā — वस्त्ररङ्गा … Indonesian dictionary
