-
1 पारशव
pāraṡavamf (ī)n. (fr. paraṡu;
but alsoﾠ written pārasava) made of iron (only in sarvap-);
N. of a mine in which pearls are found andﾠ of the pearls found there VarBṛS. ;
m. orﾠ n. iron L. ;
m. N. of a mixed caste, the son of a Brāhman by a Ṡūdra woman (f. ī) Mn. MBh. (- tva n.) Var. ;
a son by another's wife, a bastard L. ;
pl. N. of a people in the south-west of Madhya-desa Var. MārkP.
-
2 पारशवायन
-
3 पारशव्य
pāraṡavyam. Patr. of Tirindira ṠāṇkhṠr.
-
4 सर्वपारशव
sárva-pāraṡavamfn. made entirely of iron MBh.
-
5 पारश _pāraśa _ _स _s _ _व _v
पारश (स) व a. (-वी f.)1 Made of iron.-2 Re- lating to or derived from an axe.-वः 1 Iron.-2 The son of a Brāhmaṇa by a Sūdra woman; यं ब्राह्मणस्तु शूद्रायां कामादुत्पादयेत् सुतम् । स पारयन्नेव शवस्तस्मात् पारशवः स्मृतः Ms.9.178; or परं शवात् ब्राह्मणस्यैष पुत्रः शूद्रापुत्रं पारशवं तमाहुः Mb.-3 An adulterine, a bastard.-वी A daughter of a Brāhmaṇa by a Sūdra woman; भीष्मः पारशवीं कन्यां देवकस्य महीपतेः । विदुराय समानीय ददौ वंशविवृद्धये ॥ Bm.1.519. -
6 द्वि _dvi
द्वि num. a. (Nom. du. द्वौ m., द्वे f., द्वे n.) Two, both; सद्यः परस्परतुलामधिरोहतां द्वे R.5.68. (N. B. In comp. द्वा is sub- stituted for द्वि necessarily before दशन्, विंशति and त्रिंशत् and optionally before चत्वारिंशत्, पञ्चाशत्, षष्टि, सप्तति and नवति, द्वि remaining unchanged before अशीति.) [cf. L. duo, bis or bi in comp.; Gr. duo, dis; Zend dva; A. S. twi.]-Comp. -अक्ष a. two-eyed, binocular. द्व्यक्षीं त्र्यक्षीं ललाटाक्षीम् Mb.-अक्षर a. dissyllabic. (-रः) a word of two syllables.-अङ्गुल a. two fingers long. (-लम्) two fingers' length.-अणुकम् an aggregate or molecule of two atoms, a diad. विषयो द्व्यणुकादिस्तु ब्रह्माण्डान्त उदाहृतः Bhāṣāparichchheda.-अन्तर a. separated by two inter- mediate links.-अर्थ a.1 having two senses.-2 ambi- guous, equivocal.-3 having two objects in view. ˚कर a. accomplishing two objects; आम्रश्च सिक्तः पितरश्च तृप्ता एका क्रिया द्व्यर्थकरीह लोके Vāyu P. ˚त्वम् the state of having to convey two senses; द्व्यर्थत्वं विप्रतिषिद्धम् MS.7.1.6.-अर्ध a. 1<?>.- अवर a. at least two; द्व्यवरान् भोजयेद् विप्रान् पायसेन यथोचितम् Bhāg.8.16.43.-अशीत a. eighty-second.-अशीतिः f. eighty-two.-अष्टम् copper. ˚सहस्रम् 16.-अहः a period of two days.-आत्मक a.1 having a double nature.-2 being two.-आत्मकाः m. (pl.) the signs of the zodiac Gemini, Virgo, Sagittarius and Pisces.-आमुष्यायणः 'a son of two persons or fathers', an adopted son who remains heir to his natural father though adopted by another.-आम्नात a. twice men- tioned.-आहिक a. recurring every day (fever).-ऋचम् (द्वृचम् or द्व्यर्चम्) a collection of two verses or riks.-एकान्तर a. separated by two or by one (degree); द्व्येकान्तरासु जातानां धर्म्यं विद्यादिमं विधिम् Ms.1.7.कः, -ककारः 1 crow (there being two 'Ka's in the word काक).-2 the ruddy goose (there being two 'Ka's in the word कोक).-ककुद् m. a camel.-कर a. Yielding two senses, serving two purposes; तत्र द्विकरः शब्दः स्यात् । न च सकृदुच्चरितः शक्तो ŚB. on MS.12.1.4.-कार्षापणिक a. worth two कार्षापणs-कौडविक a. containing or worth two कुडवs.-गत a ambiguous.-गु a. exchanged or bartered for two cows. (-गुः) a subdivision of the Tatpuruṣa compound in which the first member is a numeral; द्वन्द्वो द्विगुरपि चाहम् Udb.-गुण a. double, twofold; पितुर्वधव्यसनमिदं हि येन मे चिरादपि द्विगुणमिवाद्य वर्धते Mu.5.6 (द्रिगुणाकृ to plough twice; द्विगुणीकृ to double, increase; द्विगुणीभूत a. double, augmented).-गुणित a.1 doubled, multiplied by two; वैरोचनैर्द्विगुणिताः सहसा मयूखैः Ki.5.46.-2 folded double.-3 enveloped.-4 doubly increased, doubled.- चरण a. having two legs, two-legged; द्विचरणपशूनां क्षितिभुजाम् Śānti.4.15.-चत्वारिंश a. (द्वि-द्वा-चत्वारिंश) fortysecond.-चत्वारिंशत् f. (द्वि-द्वा चत्वारिंशत्) forty-two.-चन्द्रधी, -मतिः The illusion of seeing two moons due to an eye disease called Timira; N.13.42.-जः 'twice-born'1 a man of any of the first three castes of the Hindus (a Brāh- maṇa, Kṣatriya or Vaiśya); मातुर्यदग्रे जायन्ते द्वितीयं मौञ्जिबन्धनात् । ब्राह्मणक्षत्रियविशस्तस्मादेते द्विजाः स्मृताः Y.1.39.-2 Brāhmaṇa (over whom the Saṁskāras or purifi- catory rites are performed); जन्मना ब्राह्मणो ज्ञेयः संस्कारै- र्द्विज उच्यते.-3 any oviparous animal, such as a bird, snake, fish &c.; Mb.12.361.5. (द्विजश्रेष्ठ = द्विजाना- मण्डजानां सर्पाणां श्रेष्ठ); स तमानन्दमविन्दत द्विजः N.2.1; Ś.5.22; R.12.22; Mu.1.11; Ms.5.17.-4 a tooth; कीर्णं द्विजानां गणैः Bh.1.13. (where द्विज means 'a Brāhmaṇa' also).-5 A star; L. D. B.-6 A kind of horse; जलोद्भवा द्विजा ज्ञेयाः Aśvachikitsā.-7 A Brahmachārī; Bhāg.11.18.42. ˚अग्ऱ्य a Brāhmaṇa. ˚अयनी the sacred thread worn by the first three castes of the Hindus. ˚आलयः1 the house of a dvija.-2 a nest. ˚इन्द्रः, ˚ईशः1 the moon; द्विजेन्द्रकान्तं श्रितवक्षसं श्रिया Śi.12.3.-2 an epithet of Garuḍa.-3 camphor. ˚दासः a Sūdra. ˚देवः1 a Brāhmaṇa; Bhāg.8.15.37.-2 a sage; Bhāg.3.1.23.-3 N. of Brahmadeva; Bhāg. 5.2.16. ˚पतिः, ˚राजः an epithet of1 the moon; इत्थं द्विजेन द्विजराजकान्तिः R.5.23.-2 Garuḍa.-3 camphor. ˚प्रपा1 a trench or basin round the root of a tree for holding water.-2 a trough near a well for watering birds, cattle &c. ˚प्रियः kind of khadira. ˚प्रिया the Soma plant. ˚बन्धुः, ˚ब्रुवः1 a man who pretends to be a Brāh- maṇa.-2 one who is 'twice-born' or a Brāhmaṇa by name and birth only and not by acts; cf. ब्रह्मबन्धु. ˚मुख्यः a Brāhmaṇa. ˚लिङ्गिन् m.1 a Kṣatriya.-2 a pseudo- Brāhmaṇa, one disguised as a Brāhmaṇa. ˚वाहनः an epithet of Viṣṇu (having Garuḍa for his vehicle). ˚सेवकः a Sūdra.-जन्मन् a.1 having two natures.-2 regenerated.-3 oviparous (-m.).-जातिः m.1 a man of any of the first three castes of the Hindus; एतान् द्विजातयो देशान् संश्रयेरन् प्रयत्नतः Ms.2.24.-2 a Brāhmaṇa. Ki.1.39; Ku.5.4. गुरुरग्निर्द्विजातीनां वर्णानां ब्राह्मणो गुरुः H.-3 a bird.-4 a tooth.-5 A kind of horse; लक्षणद्वयसम्बन्धाद् द्विजातिः स्यात् तुरङ्गमः Yuktikalpataru.-जातीय a.1 belonging to the first three castes of the Hindus.-2 of a twofold nature.-3 of mixed origin, mongrel. (-यः) a mule.-जानि a having two wives.-जिह्व a. double-tongued (fig. also).-2 insincere.(-ह्वः) 1 a snake; परस्य मर्माविधमुज्झतां निजं द्विजिह्वतादोषमजिह्मगामिभिः Śi.1.63; R.11.64;14.41; Bv.1.2.-2 an informer, a slan- derer, tale-bearer.-3 an insincere person-4 a thief.-5 particular disease of the tongue.-ज्या the sine of an arc.-ठः 1 the sign visarga consisting of two dots.-2 N. of Svāhā, wife of Agni.-त्र a. (pl.) two or three; द्वित्राण्यहान्यर्हसि सोढुमर्हन् R.5.25; सूक्ष्मा एव पतन्ति चातकमुखे द्वित्राः पयोबिन्दवः Bh.2.121.-त्रिंश (द्वात्रिंश) a.1 thirty second.-2 consisting of thirty two.-त्रिंशत् (द्वात्रिंशत्) f. thirty-two. ˚लक्षण a. having thirty-two auspicious marks upon the body.-दण्डि ind. stick against stick.-दत् a. having two teeth (as a mark of age).-दन्तः an elephant.-दल a. having two parts, two-leafed.-दश a. (pl.) twenty.-दश a.(द्वादश) 1 twelfth; गर्भात् तु द्वादशे विशः Ms.2.36.-2 consisting of twelve.-दशन् (द्वादशन्) a. (pl.) twelve. ˚अंशुः, ˚अर्चिस् m. an epithet of1 the planet Jupiter.-2 Bṛihaspati, the preceptor of the gods. ˚अक्षः, ˚करः, ˚लोचनः epithets of Kārtikeya ˚अक्षरमन्त्रः- विद्या the mantra ऊँ नमो भगवते वासुदेवाय; गन्धधूपादिभिश्चार्चेद्वाद- शाक्षरविद्यया Bhāg.8.16.39. ˚अङ्गुल a measure of twelve fingers. ˚अध्यायी N. of Jaimini's Mimāṁsā in twelve Adhyāyas. ˚अन्यिक a. committing twelve mistakes in reading. ˚अस्र a dodecagon. ˚अहः1 a period of twelve days; शुध्येद् विप्रो दशाहेन द्वादशाहेन भूमिपः Ms.5.83;11.168.-2 a sacrifice lasting for or completed in twelve days. ˚अक्षः, ˚आख्यः a Buddha. ˚आत्मन् m. the sun; N.1.52. ˚आदित्याः (pl.) the twelve suns; see आदित्य. ˚आयुस् m. a dog. ˚लक्षणी f. the मीमांसासूत्र of जैमिनि (so called because it comprises twelve chapters); धर्मो द्वादशलक्षण्या व्युत्पाद्यः ŚB. on MS. ˚वार्षिक a.1 twelve years old, lasting for twelve years; Pt.1. ˚विध a. twelve-fold. ˚सहस्र a. consisting of 12.-दशी (द्वादशी) the twelfth day of a lunar fortnight.-द्वादशान्यिक (द्वादशापपाठा यस्य जाताः द्वादशान्यिकः).-दशम् (द्वादशम्)) a collection of twelve, ˚आदित्याः Twelve Ādityas:- विवस्वान्, अर्यमा, पूषन्, त्वष्टा, सविता, 3भग, धाता, विधाता, वरुण, मित्र, रुद्र, विष्णु. ˚पुत्रा Twelve types of sons according to Dharmaśāstra:-- औरस, क्षेत्रज, दत्तक, कृत्रिम, गूढोत्पन्न, अपविद्ध, कानीन, सहोढ, क्रीत, पौनर्भव, स्वयंदत्त, पारशव.-दाम्नी a cow tied with two ropes.-दिवः a ceremony lasting for two days.-देवतम् the constel- lation विशाखा.-देहः an epithet of Gaṇesa.-धातुः an epithet of Gaṇeśa.-नग्नकः a circumcised man.-नवत (द्वि-द्वा-नवत) a. ninety-second.-नवतिः(द्वि-द्वा-नवतिः) f. ninety-two.-पः an elephant; यदा किञ्चिज्ज्ञो$हं द्विप इव मदान्धः समभवम् Bh.3.31; विपूर्यमाणश्रवणोदरं द्विपाः Śi. ˚अधिपः Indra's elephant. ˚आस्य an epithet of Gaṇesa.-पक्षः 1 a bird.-2 a month.-पञ्चाश (द्वि-द्वा-पञ्चाश) a. fifty-second.-पञ्चाशत् f. (द्वि-द्वा-पञ्चाशत्) fifty-two.-पथम् 1 two ways.-2 a cross-way, a place where two roads meet.-पद् see द्विपाद् below.-पद a. having two feet (as a verse).-पदः a biped man.-पदिका, -पदी a kind of Prākṛita metre.-पाद्, a. two footed; द्विपाद बहुपादानि तिर्यग् गतिमतीनि च Mb.14.37.-पादः 1 a biped, man.-2 a bird.-3 a god.-पाद्यः, -द्यम् a double penalty.-पायिन् m. an elephant.-फालबद्धः hair parted in two; N.1.16.-बाहुः man; Ks.53.94.-बिन्दुः a Visarga (:).-भातम् twilight.-भुजः an angle.-भूम a. having two floors (as a palace).-भौतिकः a horse possessing two ele- ments out of the five; द्वयोर्लक्षणसंबन्धात् तुरगः स्याद् द्विभौतिकः Yuktikalpataru.-मातृ, -मातृजः an epithet of1 Gaṇesa.-2 king Jarāsandha.-मात्रः a long vowel (having two syllabic instants); एकमात्रो भवेद् ह्रस्वो द्विमात्रो दीर्घ उच्यते Śikṣā.-मार्गी a cross-away.-मुखा 1 a leech.-2 kind of water-vessel; ˚अहिः, ˚उरगः a double- mouthed snake.-रः 1 a bee; cf. द्विरेफ.-2 = बर्बर q. v.-मुनि ind. the two Munis, Pāṇini and Kātyāyana; द्विमुनि व्याकरणस्य, विद्याविद्यावतारभेदाद् द्विमुनिव्याकरणमित्यपि साधु Sk.-मूर्वा N. of a plant, presumably some hemp. Mātaṅga. L.9.2.-यामी Two night-watches = 6 hours.-रदः an elephant; सममेव समाक्रान्तं द्वयं द्विरदगामिना R.4.4; Me.61. ˚अन्तकः, ˚अराति, ˚अशनः1 a lion.-2 the Śarabha.-रसनः a snake.-रात्रम् two nights.-रूप a.1 biform.-2 written in two ways.-3 having a different shape.-4 bi-colour, bipartite.(-पः) 1 a variety of interpre- tation or reading.-2 a word correctly written in two ways.-रेतस् m. a mule.-रेफः a large black bee (there being two 'Ra's in the word भ्रमर); अनन्तपुष्पस्य मधोर्हि चूते द्विरेफमाला सविशेषसङ्गा Ku.1.27;3.27,36.-लयः (in music) double time (?); साम्य of two things (like गीत and वाद्य); द्विलयान्ते चर्चरी V.4.35/36.-वक्त्रः 1 a double-mouthed serpent.-2 a kind of demon; एकवक्त्रो महावक्त्रो द्विवक्त्रो कालसंनिभः Hariv.-वचनम् the dual num- ber in grammar.-वज्रकः a kind of house or structure with 16 angles (sides).-वर्गः The pair of प्रकृति and पुरुष, or of काम and क्रोध; जज्ञे द्विवर्गं प्रजहौ द्विवर्गम् Bu. Ch.2.41.-वाहिका a wing.-विंश (द्वाविंश) a. twenty-second.-विंशतिः f. (द्वाविंशति) twenty-two.-विध a. of two kinds or sorts; द्विविधः संश्रयः स्मृतः Ms.7.162.-वेश(स)रा a kind of light carriage drawn by mules.-व्याम, -व्यायाम a. two fathoms long.-शतम् 1 two hundred.-2 one hundred and two.-शत्य a. worth or bought for two hundred.-शफ a. clovenfooted. (-फः) any cloven-footed animal.-शीर्षः an epithet of Agni; also द्विशीर्षकः; सप्तहस्तः चतुःशृङ्गः सप्तजिह्वो द्विशीर्षकः Vaiśvadeva.-श्रुति a. comprehending two intervals.-षष् a. (pl.) twice six, twelve.-षष्ट (द्विषष्ट, द्वाषष्ट) a. sixty-second.-षष्टिः f. (-द्विषष्टिः, द्वाषष्टिः) sixty-two.-सन्ध्य a. having a morning and evening twi-light.-सप्तत (द्वि-द्वा-सप्तत) a. seventy-second.-सप्ततिः f. (द्वि-द्वा सप्ततिः) seventy two.-सप्ताहः a fortnight.-सम a. having two equal sides.-समत्रिभुजः an isosceles triangle.-सहस्राक्षः the great serpent Śeṣa.-सहस्र, -साहस्र a. consisting of 2. (-स्रम्) 2.-सीत्य, -हल्य a. ploughed in two ways, i. e. first length-wise and then breadth-wise.-सुवर्ण a. worth or bought for two golden coins.-स्थ (ष्ठ) a. conveying two senses; भवन्ति चद्विष्ठानि वाक्यानि यथा श्वेतो धावति अलम्बुसानां यातेति ŚB. on MS.4.3.4.-हन् m. an elephant.-हायन, -वर्ष a. two years old; शुके द्विहायनं कत्सं क्रौञ्चं हत्वा त्रिहायनम् Ms.11.134.-हीन a. of the neuter gender.-हृदया a pregnant woman.-होतृ m. an epithet of Agni. -
7 निषादः _niṣādḥ
निषादः 1 N. of one of the wild aboriginal tribes in India, such as hunters, fishermen &c.; a mountaineer; मा निषाद प्रतिष्ठां त्वमगमः शाश्वतीः समा Rām.1.2.15; R.14. 52,7; U.2.5.-2 A man of a degraded tribe in general, an outcast, a Chāṇḍāla.-3 Especially, the son of a Brāhmaṇa by a Sūdra woman. cf. ब्राह्मणाद्वैश्य- कन्यायामम्बष्ठो नाम जायते । निषादः शूद्रकन्यायां यः पारशव उच्यते ॥ Ms.1.8.-4 (In music) The first (more properly the last or seventh) note of the Hindu gamut; गीतकला- विन्यासमिव निषादानुगतम् K.31 (where it has sense 1 also).-5 N. of a Kalpa.-Comp. -वत् m. the निषाद note; Mb.12 184.39.-स्थपतिन्यायः The rule according to which when a compound expression is capable of being dissolved as a कर्मधारय or a तत्पुरुष, the former is to be preferred to the latter. This is discussed and establi- shed by जैमिनि and शबर in MS.6.1.51-52 in connec- tion with the expression निषादस्थपति. -
8 पारसव _pārasava
पारसव See पारशव; पारसवत्त्वाद्विदुरः (राज्यं न प्रत्यपद्यत) Mb.1.19.25. -
9 सर्व _sarva
सर्व Pron. a. [सृतमनेन विश्वमिति सर्वम् Uṇ.1.151] (nom. pl. सर्वे m.)1 All, every; उपर्युपरि पश्यन्तः सर्व एव दरिद्रति H.2.2; रिक्तः सर्वो भवति हि लघुः पूर्णता गौरवाय Me. 2.-2 Whole, entire, complete.-र्वः 1 N. of Viṣṇu.-2 of Śiva.-र्वम् Water.-Comp. -अङ्गम् 1 the whole body.-2 all the Vedāṅgas. (-ङ्गः or˚रूपः) N. of Śiva.-अङ्गीण a. pervading or thrilling through the whole body; सर्वाङ्गीणः स्पर्शः सुतस्य किल V.5.11.-अधिकारिन् -m.,-अध्यक्षः a general superintendent.-अनुक्रमणिका, -क्रमणी a general index.-अनुदात्त a. entirely accent- less.-अन्नीन a. eating every kind of fodd; so सर्वान्न- भोजिन् &c.-अपरत्वम् final emancipation.-अभावः non- existence or failure of all; इतरेषां तु वर्णानां सर्वाभावे हरेन्नृपः Ms.9.189.-अभिसन्धिक a. deceiving every one; Ms.4.195.-अभिसन्धिन् m.1 a traducer, calumniator.-2 a religious hypocrite.-अभिसारः a complete army (of elephants, chariots, cavalry, and infantry).-अर्थचिन्तकः a general overseer, chief officer.-अर्थ- साधिका N. of Durgā.-अर्थसिद्धः the great Buddha or Śākyamuni.-अवसरः midnight.-अशिन् a. eating all sorts of food; Ms.2.118.-अस्तिवादः the doctrine that all things are real.-आकार (in comp.) entirely, thoroughly, completely; सर्वाकारहृदयंगमायास्तस्याः Māl.1.7; 1.14.-आत्मन् m.1 the whole soul; (सर्वात्मना entirely, completely, thoroughly.).-2 N. of Śiva.-आधारः a receptacle of everything.-आशयः, -आश्रयः N. of Śiva.-ईशः, -ईश्वरः 1 the Supreme Being.-2 a paramount lord.-उत्तम a. best of all, excellent, supremely good.-ऋतुपरिवर्तः a year; L. D. B.-ओघः = सर्वाभिसार above.-करः, -कर्मन् m. N. of Śiva.-कर्तृ m.1 N. of Brahman.-2 the Supreme Being.-कर्मीण a. performing every- thing.-कामः, कामदः, कामवरः N. of Śiva.-कामिक a.1 fulfilling all wishes.-2 obtaining all one's desires.-काम्य a.1 loved by all.-2 having everything one can desire.-कालीन a. for all time, perpetual.-केशिन् m. an actor.-क्षारः impure carbonate of soda or potash.-क्षित् a. abiding in all things.-ग a. all-pervading, omnipresent.(-गः) 1 Śiva.-2 the Supreme Being.-3 Brahman.-4 the spirit, soul. (-गम्) water.-गा the plant called प्रियङ्गु.-गामिन्, -गति a. all-pervading, om- nipresent.-गतिः the refuge of all.-ग्रन्थिः, -ग्रन्थिकम् the root of long pepper.-चारिन् m. N. of Śiva.-जनीन a.1 world-wide, famous.-2 relating to every one.-3 salutary to every one.-जित् a.1 excellent, in- comparable.-2 all-conquering, invincible. -m.1 death.-2 the 21st संवत्सर.-जीवः the soul of all.-ज्ञ, -विद् a. all-knowing, omniscient. (-m.)1 an epithet of Śiva.-2 of Buddha.-3 the Supreme Being.-ज्ञा N. of Durgā.-ज्ञातृ a. omniscient.-तन्त्रः one who has studied all the Tantras. ˚सिद्धान्तः a doctrine admitted by all the schools.-तापनः the god of love.-दः N. of Śiva.-दम, -दमन a. all-subduing, irresistible. (-m.) N. of Bharata, son of Duṣyanta; इहायं सत्त्वानां प्रसभदमनात् सर्व- दमनः Ś.7.33.-दर्शनसंग्रहः a compendium of all the schools or systems of philosophy by Mādhavāchārya.-दर्शिन् a. all-seeing. -m.1 a Buddha.-2 the Supreme Being.-दुःखक्षयः final emancipation from all existence.-दृश् a. all-seeing. f. (pl.) all organs of senses.-देवमय a. comprising all the gods. (-यः) N. of Śiva.-देवमुखः an epithet of Agni.-द्रष्टृ a. all-seeing.-धनम् (in arith.) the total of a sum in progression.-धन्विन् m. the god of love.-धारिन् m. N. of Śiva.-धुरीणः A beast carrying all burdens; a draught ox.-नामन् n. a class of pronominal words. ˚स्थानम् N. for the nom. (all numbers) and acc. sing. and dual of masculine and feminine nouns and nom. and add. pl. of neuter nouns; cf. सुट् also.-निक्षेपा a particular me- thod of counting.-निराकृति a. causing to forget every- thing.-पारशव a. made entirely of iron.-पार्षदम् a text book received by all grammatical schools.-पूर्णत्वम् complete preparation.-प्रथमम् ind. first of all.-प्रद a. all-bestowing.-प्रिय a. popular, liked by all.-बलम् a particular high number.-भक्षः fire.-भक्षा a female goat.-भवारणिः the cause of all welfare.-भावः all- being or nature; (सर्वभावेन 'with all one's heart, sin- cerely, heart and soul').-भावकरः, -भावनः N. of Śiva.-भृत् a. all-supporting.-मङ्गला an epithet of Pārvatī.-मांसाद a. eating every kind of flesh; मत्स्यादः सर्वमांसादस्तस्मान्मत्स्यान् विवर्जयेत् Ms.5.15.-मुख a. facing in every direction.-मूल्यम् A cowrie.-मूषकः 'all-stealing', time.-मेधः a universal sacrifice; राजसूयाश्वमेधौ च सर्वमेधं च भारत Mb.14.3.8.-योगिन् m. N. of Śiva.-योनिः the source of all.-रसः 1 the resinous exudation of the Sāla tree, resin.-2 salt, saltness.-3 a kind of musical in- strument.-4 a learned man. ˚उत्तमः salt.-लालसः N. of Śiva.-लिङ्गिन् m.1 an impostor.-2 a heretic.-लोकः the universe.-लोहः an iron arrow.-वर्णिन् a. of vari- ous kinds; खादिरान् बिल्वसमितांस्तावतः सर्ववर्णिनः Mb.14.88. 27 (com. वर्णिनः पलाशकाष्ठमयाः).-वल्लभा an unchaste wo- man.-वासः, -वासिन् m.,-विख्यातः, -विग्रहः N. of Śiva.-विक्रयिन् a. selling all kinds of things; Ms.2. 118.-वेदः a man who has studied the four Vedas.-वेदस् m. one who performs a sacrifice by giving away all his wealth; Ms.11.1. (-सम्) all one's property; उशन् ह वै वाजश्रवसः सर्ववेदसं ददौ Kath.1.1; चतुर्थे चायुषः शेषे वानप्रस्थाश्रमं त्यजेत् । सद्यस्कारां निरूप्येष्टिं सर्ववेदसदक्षिणाम् ॥ Mb.12.244.23.-वेशिन् m. an actor.-व्यापिन् a. all-pervading.-शक् a. omnipotent, all- powerful.-शान्तिकृत् m. N. of Śakuntalā's son, Bharata.-संस्थ a.1 Omnipresent.-2 all destroying.-सखः a sage; शान्तो यथैक उत सर्वसखैश्चरामि Bhāg.1. 85.45.-संगतः a kind of quick-growing rice. -a.1 appropriate in every respect.-2 met with universally.-संग्रहः a general or universal collection.-संनहनम्, -संनाहः assembling of a complete army, a com- plete armament; see-अभिसारः. -समता equality towards everything; स सर्वसमतामेत्य ब्रह्माभ्येति परं पदम् Ms. 12.125.-समाहर a. all-destroying.-संपन्न a. provid- ed with everything.-संपातः all that remains.-सरः a kind of ulcer in the mouth.-सह a. all-forbearing, very patient; स त्वं जगत्त्राणखलप्रहाणये निरूपितः सर्वसहो गदाभृता Bhāg.9.5.9. (-हः) bdellium. (-हा, also सर्वसहा) the earth.-साक्षिन् a. all-witnessing. (-m.)1 N. of the Supreme Being.-2 N. of wind.-3 of Agni.-साधनः Śiva.-साधारण, -सामान्य a. common to all.-सिद्धिः f. universal success. (-m.) the Bilva tree.-स्वम् 1 everything, the whole of one's pos- sessions; as in सर्वस्वदण्डः, सर्वस्वहरणम् 'confiscation of the whole property'.-2 the very essence, the all-in-all of anything; सर्वस्वं तदहो महाकविगिरां कामस्य चाम्भोरुह Subhāṣ.; see Ś.1.24;6.1; Māl.8.6; Bv.1.63.-स्वारः Vedic sacrifice (एकाह) in which the sacrificer commits suicide (usually a man suffering from some incurable desease with little hope of life); अननन्द निरीक्ष्यायं पुरे तत्रात्मघातिनम् । सर्वस्वारस्य यज्वानमेनं दृष्ट्वाथ विव्यथे । N.17.22.-हर a.1 appropriating everything.-2 inheriting a person's whole property.-3 all-destroying (as death); मृत्युः सर्वहरश्चाहम् Bg.1.34.-हरणम्, -हारः confiscating of one's entire property; सर्वहारं हरेन्नृपः Ms.8.399.-हितम् black pepper. -
10 सर्व
sárvamf (ā)n. (perhaps connected with sāra q.v.;
inflected as a pronoun except nom. acc. sg. n. sarvam, andﾠ serving as a model for a series of pronominals cf. sarva-nāman) whole, entire, all, every (m. sg. « every one» ;
pl. « all» ;
n. sg. « everything» ;
sometimes strengthened by viṡva <which if alone in RV. appears in the meaning « all», « every», « every one» > andﾠ nikhila;
sarve
pi, « all together» ;
sarvaḥko
pi, « every one so ever» ;
gavāṉsarvam, « all that comes from cows» ;
sarva with a negation = « not any», « no», « none» orﾠ « not every one», « not everything») RV. etc. etc.;
of all sorts, manifold, various, different MBh. etc.;
(with another adjective orﾠ in comp.;
cf. below) altogether, wholly, completely, in all parts, everywhere RV. ChUp. etc.;
(am) ind. (with sarveṇa) completely Divyâ̱v. ;
m. (declined like a subst.) N. of Ṡiva MBh. ;
of Kṛishṇa Bhag. ;
of a Muni Cat. ;
pl. N. of a people MārkP. ;
n. water Naigh. I, 12. ;
+ cf. Gk. ὅλος for ὁλγγος
Lat. salvus
- सर्वंसह
- सर्वंहर
- सर्वकर
- सर्वकर्तृ
- सर्वकर्मन्
- सर्वकर्मीण
- सर्वकाञ्चन
- सर्वकाम
- सर्वकामिक
- सर्वकामिन्
- सर्वकाम्य
- सर्वकारक
- सर्वकारण
- सर्वकारिन्
- सर्वकाल
- सर्वकालिकागम
- सर्वकालीना
- सर्वकाषम्
- सर्वकृच्छ्र
- सर्वकृत्
- सर्वकृष्ण
- सर्वकेश
- सर्वकेशक
- सर्वकेशिन्
- सर्वकेसर
- सर्वक्रतु
- सर्वक्षत्रियमर्दन
- सर्वक्षय
- सर्वक्षार
- सर्वक्षित्
- सर्वक्षितिपतित्व
- सर्वक्षेत्रतीर्थमाहात्म्य
- सर्वग
- सर्वगण
- सर्वगत
- सर्वगति
- सर्वगन्ध
- सर्वगन्धिक
- सर्वगम्भीर
- सर्वगवी
- सर्वगात्र
- सर्वगामिन्
- सर्वगायत्र
- सर्वगिल
- सर्वगु
- सर्वगुण
- सर्वगुणिन्
- सर्वगुरु
- सर्वगुब्यगृह्य
- सर्वग्रन्थि
- सर्वग्रन्थिक
- सर्वग्रह
- सर्वग्रास
- सर्वंकष
- सर्वचक्रविचार
- सर्वचक्रा
- सर्वचण्डाल
- सर्वचन्द्र
- सर्वचरित
- सर्वचरु
- सर्वचर्मीण
- सर्वचारिन्
- सर्वचोहन्दक
- सर्वज
- सर्वजगत्
- सर्वजट
- सर्वजन
- सर्वजनीन
- सर्वजनीय
- सर्वजन्मन्
- सर्वजय
- सर्वजागत
- सर्वजित्
- सर्वजीव
- सर्वजीविन्
- सर्वज्ञ
- सर्वज्ञातृ
- सर्वज्ञान
- सर्वज्ञीय
- सर्वज्यानि
- सर्वज्योतिषसंग्रह
- सर्वज्योतिस्
- सर्वज्वर
- सर्वतथागत
- सर्वतनु
- सर्वतनू
- सर्वतन्त्र
- सर्वतपोमय
- सर्वतमोनुद
- सर्वतर
- सर्वतस्
- सर्वता
- सर्वताति
- सर्वतापन
- सर्वतिक्ता
- सर्वतीक्ष्ण
- सर्वतीर्थ
- सर्वतूर्यनिनादिन्
- सर्वतेजस्
- सर्वत्याग
- सर्वत्रैष्टुभ
- सर्वत्व
- सर्वथा
- सर्वद
- सर्वदण्डधर
- सर्वदमन
- सर्वदर्शन
- सर्वदर्सिन्
- सर्वदा
- सर्वदातृ
- सर्वदान
- सर्वदास
- सर्वदाह
- सर्वदिग्विजय
- सर्वदिङ्मुखम्
- सर्वदुखक्षय
- सर्वदुष्टान्तकृत्
- सर्वदृश्
- सर्वदेव
- सर्वदेवत
- सर्वदेवत्य
- सर्वदेशवृत्तान्तसंग्रह
- सर्वदेशीय
- सर्वदेश्य
- सर्वदैवत्य
- सर्वद्रव्य
- सर्वद्रुह्टृ
- सर्वद्वारिक
- सर्वधन
- सर्वधनिन्
- सर्वधन्विन्
- सर्वधर
- सर्वधर्मन्
- सर्वधा
- सर्वधामन्
- सर्वधारिन्
- सर्वधारी
- सर्वध्न्रावह
- सर्वधुरीण
- सर्वनक्षत्रेष्टि
- सर्वनर
- सर्वनामन्
- सर्वनाश
- सर्वनाशिन्
- सर्वनिक्षेपा
- सर्वनिधन
- सर्वनियन्तृ
- सर्वनियोजक
- सर्वनिराकृति
- सर्वनिलय
- सर्वनिवरणविष्कम्भिन्
- सर्वंदद
- सर्वंदम
- सर्वंदमन
- सर्वपट्टमर
- सर्वपति
- सर्वपत्त्रीण
- सर्वपथ
- सर्वपथीन
- सर्वपद्
- सर्वपद
- सर्वपद्दति
- सर्वपरिफुल्ल
- सर्वपरुस्
- सर्वपरोक्ष
- सर्वपशु
- सर्वपा
- सर्वपाञ्चालक
- सर्वपात्रीण
- सर्वपाद
- सर्वपापरोगहरशतमानदान
- सर्वपापहर
- सर्वपारशव
- सर्वपार्श्वमुख
- सर्वपार्षद
- सर्वपालक
- सर्वपावन
- सर्वपुण्य
- सर्वपुरक्षेत्रमाहात्म्य
- सर्वपुराण
- सर्वपुराणसार
- सर्वपुराणार्थसंग्रह
- सर्वपुरुष
- सर्वपूर्
- सर्वपूजित
- सर्वपूत
- सर्वपूरक
- सर्वपूर्ण
- सर्वपूर्तिकरस्तव
- सर्वपूर्व
- सर्वपृथ्वीमय
- सर्वपृष्ठ
- सर्वप्रकार
- सर्वप्रत्यक्ष
- सर्वप्रत्ययमाला
- सर्वप्रथमम्
- सर्वप्रद
- सर्वप्रभु
- सर्वप्रयत्न
- सर्वप्राण
- सर्वप्राप्ति
- सर्वप्रायश्चित्त
- सर्वप्रायश्चित्ति
- सर्वप्रायश्चित्त्य
- सर्वप्रिय
- सर्वफलत्यागचतुर्दशी
- सर्वबन्धविमोचन
- सर्वबल
- सर्वबाहु
- सर्वबाह्य
- सर्वबीज
- सर्वबुद्ध्स्
- सर्वभक्ष
- सर्वभक्षिन्
- सर्वभक्ष्य
- सर्वभट्ट
- सर्वभयंकर
- सर्वभवारणि
- सर्वभवोत्तारण
- सर्वभाज्
- सर्वभाव
- सर्वभावन
- सर्वभास
- सर्वभुज्
- सर्वभूत
- सर्वभूमि
- सर्वभृत्
- सर्वभोगिन्
- सर्वभोगीण
- सर्वभोग्य
- सर्वभौम
- सर्वमङ्गल
- सर्वमण्डलसाधनी
- सर्वमनोरम
- सर्वमन्त्रशापविमोचन
- सर्वमन्त्रोत्कीलन
- सर्वमन्त्रोत्कीलनशापविमोचनस्तोत्र
- सर्वमन्त्रोपयुक्तपरिभाषा
- सर्वमय
- सर्वमलापगत
- सर्वमहत्
- सर्वमही
- सर्वमंसाद
- सर्वमागधक
- सर्वमातृ
- सर्वमात्रिकापुष्पाञ्जलि
- सर्वमात्रा
- सर्वमान्यचम्पू
- सर्वमाय
- सर्वमारमण्डलविध्वंसनकरी
- सर्वमारमणडलविध्वंनज्ञानमुद्रा
- सर्वमित्र
- सर्वमुख
- सर्वमूर्ति
- सर्वमूर्धन्य
- सर्वमूल्य
- सर्वमूषक
- सर्वमृत्य
- सर्वमेध
- सर्वमेध्य
- सर्वम्भरि
- सर्वयज्ञ
- सर्वयत्न
- सर्वयन्त्रिन्
- सर्वयमक
- सर्वयोगिन्
- सर्वयोनि
- सर्वयोषित्
- सर्वरक्षण
- सर्वरक्षित
- सर्वरक्षिन्
- सर्वरत्न
- सर्वरत्नक
- सर्वरथा
- सर्वरस
- सर्वराज्
- सर्वराजेन्द्र
- सर्वराज्य
- सर्वरात्र
- सर्वरास
- सर्वरुतकौशल्य
- सर्वरुतसम्ग्रहिणिलिपि
- सर्वरूप
- सर्वरूपिन्
- सर्वरोग
- सर्वरोधविरोधसम्प्रशमन
- सर्वरोहित
- सर्वर्तु
- सर्वर्तुक
- सर्वलक्षण
- सर्वलघु
- सर्वलालस
- सर्वलिङ्ग
- सर्वलिङ्गिन्
- सर्वलुण्टाक
- सर्वलोक
- सर्वलोकिन्
- सर्वलोचना
- सर्वलोह
- सर्वलोहित
- सर्वलौह
- सर्ववत्
- सर्ववनि
- सर्ववर्ण
- सर्ववर्णिका
- सर्ववर्णिन्
- सर्ववर्तिका
- सर्ववर्मन्
- सर्ववल्लभ
- सर्ववागीश्वरेश्वर
- सर्ववाङ्निधन
- सर्ववाङ्मय
- सर्ववातसह
- सर्ववादिन्
- सर्ववारम्
- सर्ववार्षिकपर्वन्
- सर्ववास
- सर्ववासक
- सर्ववासिन्
- सर्वविक्रयिन्
- सर्वविक्षेपता
- सर्वविख्यात
- सर्वविग्रह
- सर्वविज्ञान
- सर्वविज्ञानिन्
- सर्वविद्
- सर्वविद्य
- सर्वविनाश
- सर्वविन्द
- सर्वविभूति
- सर्वविश्रम्भिन्
- सर्वविश्व
- सर्वविषय
- सर्वविष्टुतिप्रयोग
- सर्वविहारीययन्त्र
- सर्ववीर
- सर्ववीर्य
- सर्ववृद्ध
- सर्ववेग
- सर्ववेत्तृ
- सर्ववेद
- सर्ववेदस्
- सर्ववेदस
- सर्ववेदसिन्
- सर्ववेदितृ
- सर्ववेदिन्
- सर्ववेषिन्
- सर्ववैदल्यसंग्रह
- सर्ववैनाशिक
- सर्वव्यापद्
- सर्वव्यापिन्
- सर्वव्यूहरतिस्वभावनयसंदर्शन
- सर्वव्रत
- सर्वशक्
- सर्वशक्ति
- सर्वशक्तिवत्
- सर्वशन्का
- सर्वशब्दग
- सर्वशरीर
- सर्वशरीर्यात्मन्
- सर्वशस्
- सर्वशस्त्रिन्
- सर्वशाकुन
- सर्वशान्ति
- सर्वशास
- सर्वशास्त्र
- सर्वशिष्य
- सर्वशीघ्र
- सर्वशुक्ल
- सर्वशुद्धवाल
- सर्वशुभंकर
- सर्वशून्य
- सर्वशूर
- सर्वशेष
- सर्वशैक्यायस
- सर्वशोकविनाशिन्
- सर्वश्राव्य
- सर्वश्रुतिपुराणसारसंग्रह
- सर्वश्रेष्ठ
- सर्वश्वेत
- सर्वसंश्लिष्ट
- सर्वसंसर्गलवण
- सर्वसंस्थ
- सर्वसंस्थान
- सर्वसंहार
- सर्वसंहारिन्
- सर्वसगुण
- सर्वसंगत
- सर्वसङ्गपरित्याग
- सर्वसङ्गा
- सर्वसंग्रह
- सर्वसंज्ञा
- सर्वसत्त्वत्रातृ
- सर्वसत्त्वपापजहन
- सर्वसत्त्वप्रियदर्शन
- सर्वसत्त्वौजोहारी
- सर्वसत्य
- सर्वसंनहन
- सर्वसंनहनार्थक
- सर्वसंनाह
- सर्वसमता
- सर्वसमर्पणस्तोत्र
- सर्वसमास
- सर्वसमाहर
- सर्वसमृद्ध
- सर्वसम्पत्ति
- सर्वसम्पद्
- सर्वसम्पन्न
- सर्वसम्पात
- सर्वसम्प्रदायाभेदसिद्धान्त
- सर्वसम्भव
- सर्वसम्मतशिक्षा
- सर्वसर
- सर्वसस्य
- सर्वसह
- सर्वसाक्षिन्
- सर्वसाद
- सर्वसाधन
- सर्वसाधारण
- सर्वसाधु
- सर्वसामान्य
- सर्वसाम्प्रत
- सर्वसाम्य
- सर्वसाम्राज्यमेधसहस्रनामन्
- सर्वसार
- सर्वसारङ्ग
- सर्वसाह
- सर्वसिद्धा
- सर्वसिद्धान्त
- सर्वसिद्धान्तसंग्रह
- सर्वसिद्धार्थ
- सर्वसिद्धि
- सर्वसुक्ककृत्
- सर्वसुखदुःखनिरभिनन्दिन्
- सर्वसुखाय
- सर्वसुरभि
- सर्वसुलभ
- सर्वसूक्त
- सर्वसूक्ष्म
- सर्वसूत्र
- सर्वसेन
- सर्वसैवर्ण
- सर्वस्त्यकृत्
- सर्वस्तोम
- सर्वस्थानगवाट
- सर्वस्मृत्
- सर्वस्मृति
- सर्वस्मृतिसंग्रह
- सर्वस्व
- सर्वस्वरलक्षण
- सर्वस्वरित
- सर्वस्वर्णमय
- सर्वस्वामिन्
- सर्वस्वाय
- सर्वस्वार
- सर्वस्विन्
- सर्वहत्या
- सर्वहर
- सर्वहरण
- सर्वहरि
- सर्वहर्षकर
- सर्वहायस्
- सर्वहार
- सर्वहारिन्
- सर्वहास्य
- सर्वहित
- सर्वहुत्
- सर्वहुत
- सर्वहुति
- सर्वहृद्
- सर्वहेममय
- सर्वहोम
См. также в других словарях:
pāraṡava — पारशव … Indonesian dictionary
pāraṡavāyana — पारशवायन … Indonesian dictionary
pāraṡavya — पारशव्य … Indonesian dictionary
sárva-pāraṡava — सर्वपारशव … Indonesian dictionary
