-
1 दुक्खपटिक्कूल
දුක්ඛපටික්කූල dukkhapaTikkuula dukkhapaṭikkūla adjaverse to pain. -
2 सुखपटिसंवेदी
සුඛපටිසṃවෙදී sukhapaTisaMvedii sukhapaṭisaṃvedī adjexperiencing happiness. -
3 मुखपट
mukha-paṭam. « face-cloth», a veil Megh.
-
4 मुखम् _mukham
मुखम् [खन् अच् डित् धातोः पूर्वं मुट् च cf. Uṇ.5.2]1 The mouth (fig. also); प्रजासृजा यतः खातं तस्मादाहुर्मुखं बुधाः; ब्राह्मणो$स्य मुखमासीत् Ṛv.1.9.12; सभ्रूभङ्गं मुखमिव Me.24; त्वं मम मुखं भव V.1 'be my mouth or spokes- man'.-2 The face, countenance; परिवृत्तार्धमुखी मयाद्य दृष्टा V.1.17; नियमक्षाममुखी धृतैकवेणिः Ś.7.21; so चन्द्रमुखी, मुखचन्द्रः &c; ओष्ठौ च दन्तमूलानि दन्ता जिह्वा च तालु च । गलो गलादि सकलं सप्ताङ्गं मुखमुच्यते ॥-3 The snout or muzzle (of any animal).-4 The front, van, forepart; head, top; (लोचने) हरति मे हरिवाहनदिङ्मुखम् V.3.6.-5 The tip, point, barb (of an arrow), head; पुरारि- मप्राप्तमुखः शिलीमुखः Ku.5.54; R.3.57.-6 The edge or sharp point (of any instrument).-7 A teat, nipple; मध्ये यथा श्याममुखस्य तस्य मृणालसूत्रान्तरमप्य- लभ्यम् Ku.1.4; R.3.8.-8 The beak or bill of a bird.-9 A direction, quarter; as in अन्तर्मुख.-1 Opening, entrance, mouth; नीवाराः शुकगर्भकोटरमुखभ्रष्टास्तरूणामधः Ś.1.14; नदीमुखेनेव समुद्रमाविशत् R.3.28; Ku.1.8.-11 An entrance to a house, a door, passage.-12 Begin- ning, commencement; सखीजनोद्वीक्षणकौमुदीमुखम् R.3.1; दिनमुखानि रविर्हिमनिग्रहैर्विमलयन् मलयं नगमत्यजत् 9.25;5.76; Ghaṭ.2.-13 Introduction.-14 The chief, the principal or prominent (at the end of comp. in this sense); बन्धोन्मुक्त्यै खलु मखमुखान् कुर्वते कर्मपाशान् Bv.4.21; so इन्द्रमुखा देवाः &c.-15 The surface or upper side.-16 A means.-17 A source, cause, occasion.-18 Utterance; as in मुखसुख; speaking, speech, tongue; आत्मनो मुखदोषेण बध्यन्ते शुकसारिकाः Pt.4.44.-19 The Vedas, scripture.-2 (In Rhet.) The original cause or source of the action in a drama.-21 The first term in a progression (in alg.).-22 The side opposite to the base of a figure (in geom.).-Comp. -अग्निः 1 a forest conflagration.-2 a sort of goblin with a face of fire.-3 the conse- crated or sacrificial fire.-4 fire put into the mouth of a corpse at the time of lighting the funeral pile.-5 a Brāhmaṇa.-अनिलः, -उच्छ्वासः breath.-अस्त्रः a crab.-आकारः look, mien, appearance.-आक्षेपः 1 an inve- ctive.-2 the act of throwing up soil with the plough- share.-आसवः nectar of the lips.-आस्रवः, -स्रावः spittle, saliva.-आस्वादः kissing the mouth; Y.-इन्दुः a moon-like face, i. e. a round lovely face.-उच्छ्वासः breath.-उल्का a forest-conflagration.-कमलम् a lotus- like face.-खुरः a tooth.-गन्धकः an onion.-गोपनम् concealment of the face; अवधीरितमुखमण्डलमुखगोपनं किमिति Udb.-ग्रहणम् kissing the mouth.-घण्टा f. hurraying of women in festivities.-चन्द्रः a moon-like face.- चपल a. talkative, garrulous.-चपेटिका a slap on the face.-चालिः an introductory dance;-चीरिः f. the tongue.-चूर्णम् scented powder to smear the face with; छविकरं मुखचूर्णमृतुश्रियः R.9.45.-जः 1 a Brāhmaṇa.-2 a tooth.-जाहम् the root of the mouth.-दूषणः an onion.-दूषिका an eruption disfiguring the face.-दोषः fault of the tongue; आत्मनो मुखदोषेण बध्यन्ते शुकसारिकाः Pt.4.44.-निरीक्षकः a lazy fellow, an idler.-निवासिनी an epithet of Sarasvatī.-पटः a veil; कुर्वन् कामं क्षणमुखपट- प्रीतिमैरावतस्य Me.64.-पाकः inflammation of the mouth; द्राक्षाविपाकसमये मुखपाको भवति काकानाम् Udb.-पिण्डः a mouthful of food; cf. को न याति वशं लोके मुखपिण्डेन पूरितः Bh.2.118.-पुष्पकम् a kind of ornament.-पूरणम् 1 fil- ling the mouth.-2 a mouthful of water, a mouth- ful in general.-प्रसादः a pleased countenance, gra- ciousness of aspect.-प्रसाधनम् dacorating the face.-प्रियः an orange. (-यम्) cloves.-प्रेक्ष a. observing or watching the face.-फुल्लकम् a kind of ornament.-बन्धः a preface, an introduction.-बन्धनम् 1 a preface.-2 a lid, cover.-भगा (a woman) who suf- fers her mouth to be used as a vulva.-भङ्गः 1 a blow on the face.-2 wry face, grimace.-भूषणम् a preparation of betel; see ताम्बूल.-भेदः 1 distortion of the face.-2 gaping.-मण़्डनकः a kind of tree (तिलक).-मण्डलम् the (round) face.-मधु a. honey-mouthed, sweet-lipped.-माधुर्यम् a particular disease of the phlegm.-मारुतः breath.-मार्जनम् washing the face.-मुद्रा silence; यापदृष्टिरपि या मुखमुद्रा N.5.12.-मोदः Hyperanthera Moringa (Mar. शेवगा).-यन्त्रणम् the bit of a bridle.-रज्जुः f. the bridle of a horse.-रसः speech, talk; मधुरमुखरसामृतकलया चान्तस्तापमनघार्हसि क्षमयितुम् Bhag.6.9.41.-रागः the colour or complexion of the face; ददृशुर्विस्मितास्तस्य मुखरागं समं जनाः R.12.8;17.31; तव खलु मुखरागो यत्र भेदं प्रयातः Śi.11.31.-रेखा feature, mien, air.-रोगः a disease of the mouth or face.-लाङ्गलः a hog.-लेपः 1 anointing the face or upper side (of a drum); मृदङ्गो मुखलेपेन करोति मुखरध्वनिम् Bh. 2.118.-2 a disease of the phlegmatic humour.-वल्लभः the pomegranate tree.-वस्त्रिका a piece of fine cloth (net) held before the face (Mar. बुरखा).-वाद्यम् 1 an instrument of music sounded with the mouth, any wind-instrument.-2 a sound made with the mouth; (Mar. बोंब).-वासः, -वासनम् a perfume used to scent breath.-विलुण्ठिका a she-goat.-विषमः one of the ways of embezzlement namely misrepresentation of the source of income; Kau. A.2.8.-विष्ठा a species of cockroach.-वैरस्यम् bad taste in the mouth.-व्यादानम् gaping, yawning.-शफ a. abusive, foul-mouthed, scurrilous.-शाला entrance-hall, vestibule.-शुद्धिः f. washing or purifying the mouth.-शृङ्गः a rhinoceros.-शेषः an epithet of Rāhu.-शोधन a.1 cleansing the mouth.-2 pungent, sharp. (-नः) the sharp flavour, pungency.(-नम्) 1 cleansing the mouth.-2 cinnamon.-शोधिन् m. the citron tree.-शोषः dryness of the mouth.-श्रीः f. 'beauty of countenance', a lovely face.-संदंशः forceps.-संधिः m. A kind of fugue; S. D. 6th Parichcheda.-संभवः a Brāhmaṇa.-सुखम् facility of pronunciation, phonetic ease.-सुरम् the nectar of the lips (अधरामृत).-स्रावः saliva.-हासः cheerfulness or liveliness of countenance; सकमलमुखहासं वीक्षितः पद्मिनीभिः Śi.11.47. -
5 मुख
mukhan. (m. gaṇa ardharcâdi;
ifc. ā, orﾠ ī cf. Pāṇ. IV, 1, 54, 58)
the mouth, face, countenance RV. etc. etc.;
the beak of a bird, snout orﾠ muzzle of an animal GṛS. Mn. MBh. etc.;
a direction, quarter (esp. ifc. cf. diṅ-m-;
mfn. turning orﾠ turned towards, facing cf. adho-m- alsoﾠ am ind. cf. prān-mukham);
the mouth orﾠ spout of a vessel KātyṠr. ;
opening aperture, entrance into orﾠ egress out of (gen. orﾠ comp.) MBh. Kāv. etc.;
the mouth orﾠ embouchure (of a river) Ragh. ;
the fore part, front, van (of an army) TBr. MBh. ;
the upper part, head, top, tip orﾠ point of anything VS. Br. MBh. etc. ( alsoﾠ mfn. in comp. cf. payo-m-);
the edge (of an axe) Kāv. ;
the nipple (of a breast) Hariv. ;
the surface, upper side Āryabh. Sch. ;
the chief, principal, best (ifc. = having any one orﾠ anything as chief etc.) ṠBr. MBh. etc.;
introduction, commencement, beginning (ifc. = beginning with;
alsoﾠ -mukhâ̱di cf. the use of ādi) Br. MBh. Kāv. etc.;
source, cause, occasion of (gen. orﾠ comp.) MBh. ;
a means ( ena ind. by means of) Ṡaṃk. ;
(in dram.) the original cause orﾠ source of the action Daṡar. Pratāp. ;
(in alg.) the first term orﾠ initial quantity of a progression Col.;
(in geom.) the side opposite to the base, the summit ib. ;
the Veda L. ;
rock salt L. ;
copper L. ;
m. Artocarpus Locuchs L. ;
- मुखकमल
- मुखखुर
- मुखगत
- मुखगन्धक
- मुखग्रहण
- मुखघण्टा
- मुखचन्द्र
- मुखचपल
- मुखचपेटिका
- मुखचापल्य
- मुखचालि
- मुखचीरी
- मुखच्छद
- मुखच्छवि
- मुखज
- मुखजन्मन्
- मुखजाह
- मुखतस्
- मुखतुण्डक
- मुखदघ्न
- मुखदूषण
- मुखदूषणक
- मुखदूषिका
- मुखधौता
- मुखनासिक
- मुखनिरीक्षक
- मुखनिवासिनी
- मुखपङ्कज
- मुखपट
- मुखपाक
- मुखपिण्ड
- मुखपुष्पक
- मुखपुरण
- मुखपोञ्छन
- मुखप्रतिमुख
- मुखप्रसाद
- मुखप्रसाधन
- मुखप्रिय
- मुखप्रेक्ष
- मुखप्रेक्षिन्
- मुखफुल्लक
- मुखबन्ध
- मुखबन्धन
- मुखबाहूरुपज्ज
- मुखबाहूरुपादतस्
- मुखभगा
- मुखभङ्ग
- मुखभङ्गी
- मुखभूषण
- मुखभेद
- मुखमण्डन
- मुखमण्डनक
- मुखमण्डल
- मुखमण्डिका
- मुखमण्डिनिका
- मुखमण्डी
- मुखमधु
- मुखमात्र
- मुखमाधुर्य
- मुखमारुत
- मुखमार्जन
- मुखमुद्रा
- मुखमोद
- मुखम्पच
- मुखयन्त्रण
- मुखयोनि
- मुखरज्जु
- मुखरन्ध्र
- मुखराग
- मुखरुज्
- मुखरेखा
- मुखरोग
- मुखरोगिक
- मुखरोगिन्
- मुखलाङ्गल
- मुखलेप
- मुखवत्
- मुखवर्ण
- मुखवल्लभ
- मुखवस्त्रिक
- मुखवाटिका
- मुखवाद्य
- मुखवस
- मुखवासन
- मुखविपुला
- मुखविलुण्ठिक
- मुखविष्ठा
- मुखवैरस्य
- मुखव्यादान
- मुखशफ
- मुखशशिन्
- मुखशाला
- मुखशुद्धि
- मुखशृङ्ग
- मुखसेष
- मुखशोधन
- मुखशोधिन्
- मुखशोभा
- मुखशोष
- मुखशोषिन्
- मुखश्री
- मुखष्ठील
- मुखसंदंश
- मुखसंधि
- मुखसम्भव
- मुखसम्मित
- मुखसुख
- मुखसुर
- मुखसेचक
- मुखस्राव
См. также в других словарях:
mukha-paṭa — मुखपट … Indonesian dictionary
