-
1 नवदाव
-
2 नवदीधिति
-
3 नवदुर्गा
náva-durgāf. Durgā in her 9 forms (viz. Kumārikā, Tri-mūrti, Kāyāṇī Rohiṇī, Kālī, Caṇḍikā, Ṡāmbhavi, Durgā, Bhadrā) L.
-
4 नवदेवकुल
náva-deva-kulan. N. of a town L.
-
5 नवदोला
náva-dolāf. a litter borne by 9 men W.
-
6 नवद्वार
-
7 नवद्वीप
-
8 मानवदेव
mānavá-devam. « god among men», a king, prince Ragh.
-
9 सर्वानवद्यकारिणी
sarvâ̱navadya-kāriṇīf. N. of wk.
-
10 सर्वानवद्याङ्ग
sarvâ̱navadyâ̱ṅgamf (ī)n. having an entirely faultless body MBh.
-
11 नव
náva1) mf (ā)n. (prob. fr. 1. nú) new, fresh, recent, young, modern (opp. to sana, purāṇa) RV. etc. etc. (often in comp. with a subst. e.g.. navâ̱nna cf. Pāṇ. 2-1, 49 ;
orﾠ with a pp. in the sense of « newly, just, lately» e.g.. navôdita, below);
m. a young monk, a novice Buddh. ;
a crow L. ;
a red-flowered Punar-navā L. ;
N. of a son of Uṡīnara andﾠ Navā Hariv. ;
of a son of Viloman VP. ;
(ā) f. N. of a woman ( seeﾠ above) Hariv. ;
n. new grain, Kaus. ;
+ cf. Zd. nava;
Gk. νέος for νέγγος;
Lat. novus;
Lith. naújas;
Slav. nǒvǔ;
Goth. niujis;
Angl. Sax. nîwe;
High Germ. niuwi; niuwe, neu;
Eng. new
nava2) m. (2. su) praise, celebration L. ;
3) m. (5. nu) sneezing Car. ;
4) in tri-ṇava q.v. etc. in comp. = - van
- नवकर्मिक
- नवकारिका
- नवकालक
- नवकालिदास
- नवकृत्
- नवगत्
- नवग्रह
- नवघास
- नवच्छात्र
- नवज
- नवजा
- नवजात
- नवज्वररिपुरस
- नवज्वरेभसिंह
- नवज्वार
- नवतर
- नवता
- नवत्व
- नवदल
- नवदाव
- नवद्वीप
- नवनगर
- नवनलिनदलाय
- नवनव
- नवनाथयोगिन्
- नवनी
- नवनीत
- नवनीतक
- नवपत्त्रिका
- नवपरिणया
- नवपर्णादिभक्षण
- नवपल्लव
- नवप्रसूता
- नवप्राशन
- नवफलिका
- नवबद्ध
- नवम
- नवमल्लिका
- नवमल्ली
- नवमालिका
- नवमालिनी
- नवमाली
- नवमेघ
- नवयज्ञ
- नवयौवण
- नवरक्तक
- नवरङ्ग
- नवरजस्
- नवराज
- नवराष्ट्र
- नववधू
- नववरिका
- नववस्त्र
- नववास्त्व
- नवशशिभृत्
- नवश्राद्ध
- नवसंघाराम
- नवसस्य
- नवसू
- नवसूतिका
- नवस्थान
- नवस्वस्तर
-
12 अचित्तिः _acittiḥ
अचित्तिः f. Want of sense, infatuation, ignorance. चित्तिमचित्तिं चिनवद् वि विद्वान् Rv.4.2.11; सुरा मन्युर्विभीदको अचित्तिः Rv.7.86.6. -
13 अनवद्य _anavadya
अनवद्य n. [न अवद्यः निन्द्यः] Faultless, blameless, un- objectionable, irreproachable; किमु धनैर्विद्यानवद्या यदि Bh. 2.17; उदवहदनवद्यां तामवद्यादपेतः R.7.7.-द्या N. of a damsel.-Comp. -अङ्ग, -रूप a. having faultless limbs or from, exquisitely handsome; रूपस्य अनवद्यता M.2. (-अङ्गी) a woman with a faultless form.-रागः a. variety of gems. Kau. A.2.11. -
14 अपे _apē
अपे [अप-इ] 2 P.1 To go away, depart, withdraw, retire, run away, escape;अपोहि begone, avaunt, away, hence, get you gone; to disappear, vanish, pass away; die or perish also; धर्मश्चापैति Ms.1.82; हृदयात्प्र- त्यादेशव्यलीकमपैतु ते Ś.7.24; रम्या नवद्युतिरपैति न शाद्वलेभ्यः Ki.5.37 does not leave.-2 To be wanting, be omitted, be deprived of, be free from.-3 To start (Ved.) -
15 अवद्यत् _avadyat
अवद्यत् a. Breaking off; शतशो विशिखानवद्यते Ki.15.48. -
16 अष्टादशन् _aṣṭādaśan
अष्टादशन् a. [अष्ट च दश च] Eighteen; अगाहताष्टादशतां जिगीषया नवद्वयद्वीपपृथग्जश्रियाम् N.1.5.-Comp. -अङ्गः -ङ्गम् the eighteen parts of medical science.-उपचारः [कर्म. स. संज्ञात्वान्न द्विगुः] the eighteen modes of showing respect or worshipping; आसनं स्वागतं पाद्यमर्घ्यमाचमनीयकम् । स्नानं वस्त्रोपवीतं च भूषणानि च सर्वशः । गन्धपुष्पे तथा धूपदीपावन्नं च तर्पणम् । माल्यानुलेपनं चैव नमस्कारविसर्जने । अष्टादशोपचारैस्तु मन्त्री पूजां समाचरेत् Tantra.-उपपुराणम् a secondary or minor Purāṇa; अष्टान्युपपुराणानि मुनिभिः कथितानि तु । आद्यं सनत्कुमारोक्तं नारसिंहमतः परम् । तृतीयं नारदं प्रोक्तं कुमारेण तु भाषितम् । चतुर्थं शिवधर्माख्यं साक्षान्नन्दीशभाषितम् । दुर्वाससोक्तमाचर्यं नारदोक्तमतः परम् । कापिलं मानवं चैव तथैवोशनसेरितम् । ब्रह्माण्डं वारुणं चाथ कालिकाह्वयमेव च । माहेश्वरं तथा शाम्बं सौरं सर्वार्थसंचयम् । पराशरोक्तं प्रवरं तथा भागवतद्वयम् । इदमष्टादशं प्रोक्तं पुराणं कौर्मसंज्ञितम् । चतुर्धा संस्थितं पुण्यं संहितानां प्रभेदतः ॥ Hemādri.-तत्त्वानि Eighteen fundamental principles; महत्, अहंकार, मनस्, पञ्चतन्मात्रs; देशेन्द्रियाणि.-धान्यम् the 18 kinds of corn; यवगोधूमधान्यानि तिलाः कङ्गुकुलन्थकाः । माषा मुद्रा मसूराश्च निष्पावाः श्यामसर्षपाः ॥ गवेधुकाश्च नीवारा ओढक्यो$थ सतीनकाः । चणकाश्चीनकाश्चैव धान्यान्यष्टा- दशैव तु ॥.-पर्वाणि The eighteen पर्वs of Mahābhārata are आदि, सभा, वन, विराट्, उद्योग, भीष्म, द्रोण, कर्ण, शल्य, सौप्तिक, स्त्री, शान्ति, अनुशासन, अश्वमेध, आश्रमवासि, मौसल, महाप्रस्थानक, स्वर्गारोहण.-पुराणम् the eighteen Purāṇas - ब्राह्मं पद्मं वैष्णवं च शैवं भागवतं तथा । तथान्यन्नारदीयं च मार्कण्डेयं च सप्तमम् ॥ आग्नेयमष्टकं प्रोक्तं भविष्यन्नवमं तथा । दशमं ब्रह्मवैवर्तं लिङ्गमेकादशं तथा ॥ वाराहं द्वादशं प्रोक्तं स्कान्दं चात्र त्रयोदशम् । चतुदर्शं वामनं च कौर्मं पञ्चदशं तथा ॥ मत्स्यं च गारुडं चैव ब्रह्माण्डाष्टादशं तथा ॥.-भुजा an epithet of the goddess महालक्ष्मी.-मूलम् The roots of the eighteen plants (Mar. बेल, ऐरणी, टेंटू, शिवण, पहाडमूळ, पुनर्नवा, रानउडीद, चिकणा, एरंड, जीवक, ऋषभक, जीवंती, शतावरी, तिरकांडें, ऊस, दर्भ, कसई, साळी).-विद्या the eighteen kinds of learning or lores; अङ्गानि वेदाश्चत्वारो मीमांसा न्यायविस्तरः । धर्मशास्त्रं पुराणं च विद्या ह्येताश्चतुर्दश ॥ आयुर्वेदो धनुर्वेदो गान्धर्वश्चेति ते त्रयः । अर्थशास्त्रं चतुर्थं तु विद्या ह्यष्टादशैव तु ॥-विवादपदम् the eighteen subjects of litigation (causes of dispute); see Ms.8.4-7.-शिल्पशास्त्रोपदेशकाः Eighteen ancient writers on the scienee of Architecture; भृगुरत्रिर्वसिष्ठश्च विश्वकर्मा मयस्तथा । नारदो नग्नजिच्चैव विशालाक्षः पुरन्दरः ॥ 1 ॥ ब्रह्मा कुमारो नन्दीशः शौनको गर्ग एव च । वासुदेवो$निरुद्धश्च तथा शुक्रबृहस्पती ॥ 2 ॥ अष्टादशैते विख्याताः शिल्पशास्त्रोपदेशकाः ॥ Matsya P.-स्मृतिकारिन् m. pl. the eighteen Smṛitikāras or law-givers of the Āryas; विष्णुः पराशरो दक्षः संवर्तव्यासहारिताः । शातातपो वसिष्ठश्च यमापस्तम्बगौतमाः । देवलः शङ्खलिखितौ भरद्वाजोशनो$त्रयः । शौनको याज्ञवल्क्यश्च दशाष्टौ स्मृतिकारिणः ॥ -
17 आकलनम् _ākalanam
आकलनम् 1 Laying hold of, seizing; मेखलाकलनम् K.183; binding; सेव्यो$पि सानुनयमाकलनाय यन्त्रा Śi.5.42 confinement.-2 Counting, reckoning.-3 Wish, desire.-4 Inquiry.-5 Comprehending, understanding;-6 Description, narration; प्राचेतसाद्याः कवयो$ नवद्या यदेकदेशा- कलने$पि नेशाः Viś. Guṇā 49. -
18 उदासीन _udāsīna
उदासीन pres. p.1 Indifferent, unconcerned, apa- thetic, passive; उदासीनवदासीनम् Bg.9.9. तद्दर्शिनमुदासीनं त्वामेव पुरुषं विदुः Ku.2.13. (taking no part in the creation of the material universe); see साङ्ख्य; Pt.1.-2 (In law) Not involved in any dispute.-3 Neutral, (as a king or nation).-नः 1 A stranger.-2 A neutral, an indifferent person; अरिमित्रोदासीनव्यवस्था Mu.5; Ms.7.158; Y.1.345; Bg.6.9.-3 A common acquaintance. -
19 तुला _tulā
तुला [तुल्-भिदा˚ अङ्]1 A balance; तस्मात्ते$द्य प्रदास्यामि स्वमांसं तुलया धृतम् Mb.3.131.25; the beam of a balance; तुलया धृ to hold in a balance, to weigh, consider equal; अश्वमेधसहस्राणि सत्यं च तुलया धृतम् H.4.131. v. l.-2 A measure, weight.-3 Weighing.-4 Resemblance, like- ness, equality, similarity (with gen., instr. or in comp.); किं धूर्जटेरिव तुलामुपयाति संख्ये Ve.3.8; तुलां यदारोहति दन्तवाससा Ku.5.34; R.8.15; सद्यः परस्परतुलामधिरोहतां द्वे R.5.68; 19.8,5.-5 Libra, the seventh sign of the zodiac; जयति तुलामधिरूढो भास्वानपि जलदपटलानि Pt.1.33.-6 A sloping beam or timber in the roof of a house.-7 A measure of gold or silver equal to 1 palas.-8 A kind of beam in the roof of a house (Mar. तुळई); Bṛi. S.53.3.-Comp. -अधिरोहणम् resembling; नवदिवाकरातपस्पृष्टपङ्कजतुलाधि- रोहणम् R.19.8.-अनुमानम् like inference, analogy.-कूटः a false weight.-कोटिः, -टीः f.1 an ornament (an anklet or नूपुर) worn on the feet by women; cf. तुलाकोटिस्तु मञ्जीरे Nm.; लीलाचलत्स्त्रीचरणारुणोत्पलस्खलत्तुलाकोटि- निनादकोमलः Śi.12.44.-2 a hundred millions (अर्बुद).-3 the end of the beam.-कोशः, -कोषः 1 ordeal by weighing, weighing on a balance; हीनस्य नाशो$भ्यधिकस्य वृद्धिस्तुल्येन तुल्यं तुलितं तुलायाम् । एतत्तुलाकोशरहस्यमुक्तम्... Bṛi. S.26.1.-2 a place where a balance is kept.-गुडः a kind of ball (used as missile); Mb.3.-दानम् the gift to a Brāhmaṇa. of as much gold or silver as equals the weight of one's body.-घटः 1 the scale of a balance.-2 an oar.-धरः 1 a trader, merchant.-2 the sign Libra of the zodiac.-3 The sun; तुला- धरस्तु वणिजि श्लक्ष्णराशौ दिवाकरे Nm.-धारः a dealer, trader, or merchant.-2 the string of a balance.-3 the beam.-4 the sign Libra of the zodiac.-धारणम् weighing; तुलाधारणविद्वद्भिरभियुक्तस्तुलाश्रितः Y.2.1.-परीक्षा ordeal by the balance.-पुरुषः, भारः gold, jewels or other valuable things equal to a man's weight (given to a Brāhmaṇa as a gift); cf. तुलादान.-प्रग्रहः, -प्रग्राहः the string or beam of a balance.-मानम्, -यष्टिः f.1 the beam of a balance; स्तोकेनोन्नति- मायाति स्तोकेनायात्यधोगतिम् । अहो सुसदृशी चेष्टा तुलायष्टेः खलस्य च ॥ Pt.1.15.-2 (-मानम्) weights and measures; Kau. A.2.-बीजम् the berry of the Guñjā plant (used as a weight).-सूत्रम् the string of a balance. -
20 नवन् _navan
नवन् num. a. (always pl.). Nine; नवतिं नवाधिकाम् R.3.69; see comp. below. (At the begining of comp. नवन् drops its final न्).-Comp. -अङ्गः a kind of Āyurvedic mixture; विश्वामृताब्दभूनिम्बैः पञ्चमूलीसमन्वितैः । कृतः कषायो हन्त्याशु वातपित्तोद्भवं ज्वरम् Vaidyakam.-अशीतिः f. eighty-nine.-अर्चिस् m.,-दीधितिः the planet Mars.-कपालः (नवकपालेषु संस्कृतः) a cake-offering prepared and presented on nine poteherds; Ait. Br.1.15;-कृत्वस् ind. nine times.-ग्रहाः m. (pl.) the nine planets. (the sun, the moon, 5 planets, राहु and केतु; see under ग्रह.-ग्व nine-fold, consisting of nine.-चण्डिका f. the nine चण्डिकाs (शैलपुत्री, ब्रह्मचारिणी, चन्द्रघण्टा, कूष्माण्डा, स्कन्द- माता, कात्यायनी, महागौरी, कालरात्रि, सिद्धिदा); Chaṇḍī Pāṭha.-चत्वारिंश a. forty-ninth.-चत्वारिंशत् f. forty-nine.-छिद्रम्, -द्वारम् the body (having nine apertures; see ख). नवद्वारे पुरे देही नैव कुर्वन् न कारयन् Bg.5.13.-त्रिंश a. thirty-ninth.-त्रिंशत् f. thirty-nine.-दश a. nineteenth.-दशन् (pl.) nineteen.-दुर्गा Durgā in her nine forms. i. e. (कुमारिका, त्रिमूर्ति, कल्याणी, रोहिणी, काली, चण्डिका, शांभवी, दुर्गा, भद्रा).-धातु m. Nine metals; हेमतारारनागाश्च ताम्ररङ्गे च तीक्ष्णकम् । कांस्यकं कान्तलोहं च धातवो नव कीर्तिताः ॥,-नवतिः f. ninety-nine.-निधि m. (pl.) the nine treasures of Kubera. i. e. महापद्मश्च पद्मश्च शङ्खो मकरकच्छपौ । मुकुन्दकुन्द- नीलाश्च खर्वश्च निधयो नव ॥-पञ्चमम् an inauspicious combi- nation of ग्रहs a particular type of राशिकूट; पाणिग्रहो यदि भवेन्नवपञ्चमर्क्षे सन्तानहानिमतुलां मुनयो वदन्ति Jyotistattvam.-पञ्चाश a. fifty-ninth.-पञ्चाशत् f. fifty-nine.-रत्नम् 1 the nine precious jewels; i. e. मुक्तामाणिक्यवैढूर्यगोमेदा वज्र- विद्रुमौ । पद्मरागो मरकतं नीलश्चेति यथाक्रमम् ॥-2 'the nine gems' or poets at the court of king Vikramāditya:-- धन्वन्तरि- क्षपणकामरसिंहशङ्कुवेतालभट्टघटकर्परकालिदासाः । ख्यातो वराह- मिहिरो नृपतेः सभायां रत्नानि वै वररुचिर्नव विक्रमस्य ॥-रसाः m. (pl.) the nine sentiments in poetry; see under अष्टरस and रस also.-रात्रम् 1 a period of nine days.-2 the first nine days of the month of Āśvina held sacred to Durgā.-विंश a. twenty-ninth.-विंशतिः f. twenty-nine.-विध a. nine-fold, of nine kinds or sorts. ˚अन्नानि n. (pl.) = सूप, शाक, मिष्टान्न, जेमन (ओदनादि), उपदंश (मूलकादि), वितर्दंश (pickles etc.), सन्धान (मद्यादि), रोचन (pickled raw fruit, Mar. कोशिंबीर), व्यञ्जन (flower boiled in buttermilk etc.).-व्यूहः an epithet of Viṣṇu.-शतम् 1 one hundred and nine.-2 nine hundred.-शक्तिः m. N. of Viṣṇu or Śiva.-शक्तयः f. (pl.) nine शक्तिs i. e. प्रभा, माया, जया, सूक्ष्मा, त्रिशुद्धा, नन्दिनी, सुप्रभा, विजया, सिद्धिदा.-शायकः N. given to nine inferior tribes; they are:-- गोपो माली तथा तैली तन्त्री मोदकवारुजी । कुलालः कर्मकारश्च नापितो नवशायकाः ॥ Parāśara.-षष्टिः f. sixty-nine.-सप्ततिः seventy-nine.-सरः, -रम् a kind of ornament consisting of nine pearls.
Страницы
- 1
- 2
См. также в других словарях:
náva-dāvá — नवदाव … Indonesian dictionary
náva-deva-kula — नवदेवकुल … Indonesian dictionary
náva-dīdhiti — नवदीधिति … Indonesian dictionary
náva-dolā — नवदोला … Indonesian dictionary
náva-durgā — नवदुर्गा … Indonesian dictionary
náva-dvāra — नवद्वार … Indonesian dictionary
náva-dvīpa — नवद्वीप … Indonesian dictionary
Navadurga — For the goddess Navadurga worshipped in Maharashtra and Goa, see Navadurga (regional goddess). Navadurga, depicted surrounding Durga, worshipped in Varanasi Navadurga (Devanagari:नवदुर्गा), which literally means nine Goddess Durgas, constitute,… … Wikipedia
Devi — For other uses, see Devi (disambiguation). The conjoined image of three especially popular manifestations of the Hindu Divine Mother: Lakshmi (wealth/material fulfillment), Parvati (Power/love/spiritual fulfillment), and Saraswati (learning and… … Wikipedia
Navadurgā — En el marco del hinduismo, Navadurgá (‘nueve Durgás’) es la manifestación de la diosa Durgá en nueve formas diferentes. Navadurga adoradas en Varanasi. नवदुर्गा, en escritura devánagari. navadurgā, en el sistema IAST de transliteración. Estas… … Wikipedia Español
Навадурга — в Варанаси. Навадурга (санскр. नवदुर्गा, букв. «девять Дург») в индуизме богиня мать Дурга в девяти своих наиболее священных формах и … Википедия
