दन्तसद्मन्

the sound of sneezing.

sound of a song.

m. a pupil (who dwells near his teacher)

mfn. sitting on the seat of a war-chariot RV. II, 33, 11.

mfn. abiding in ghee, IX, 2 TBr. I, 3.

n. « tooth-abode», the mouth Gal

mfn. lying down wearied AV.

mfn. abiding in what is heard (i.e. in transmitted knowledge orﾠ tradition) TS.

अन्त a. [अम्-तन् Uṇ.3.86]

1 Near.

-2 Last.

-3 Handsome, lovely; Me.23; दन्तोज्ज्वलासु विमलोपलमे- खलान्ताः Śi.4.4, (where, however, the ordinary sense of 'border' or 'skirt' may do as well, though Malli. renders अन्त by रम्य, quoting the authority of शब्दार्णव - 'मृताववसिते रम्ये समाप्तावन्त इष्यते').

-4 Lowest, worst.

-5 Youngest.

-तः (n. in some senses)

1 (a) End, limit, boundary (in time or space); final limit, last or extreme point; स सागरान्तां पृथिवीं प्रशास्ति H.4.5 bounded by the ocean, as far as the sea; अपाङ्गौ नेत्रयो- रन्तौ Ak.; उद्युक्तो विद्यान्तमधिगच्छति H.3.114 goes to the end of, masters completely; श्रुतस्य यायादयमन्तमर्भकस्तथा परेषां युधि चेति पार्थिवः (where अन्त also means end or destruction); जीवलोकसुखानामन्तं ययौ K.59 enjoyed all worldly pleasures; आलोकितः खलु रमणीयानामन्तः K.124 end, furthest extremity; दिगन्ते श्रूयन्ते Bv.1.2.

-2 Skirt, border, edge, precinct; a place or ground in general; यत्र रम्यो वनान्तः U.2.25 forest ground, skirts of the forest; ओदकान्तात् स्निग्धो जनो$नुगन्तव्यः Ś.4; उपवनान्तलताः R.9.35 as far as the borders or skirts; वृत्तः स नौ संगतयोर्वनान्ते R.2.58,2.19; Me.23. Upper part (शिरोभाग); महा- र्हमुक्तामणिभूषितान्तम् Rām.5.4.3.

-3 End of a texture, edge, skirt, fringe or hem of a garment; वस्त्र˚; पवनप्रनर्तितान्तदेशे दुकूले K.9 (by itself in Veda).

-4 Vicinity, proximity, neighbourhood, presence; नाधीयीत श्मशानान्ते ग्रामान्ते Ms. 4.116; Y.2.162; जलान्ते छन्दसां कुर्यादुत्सर्गं विधिवद् बहिः 1.143; गङ्गाप्रपातान्तविरूढशष्पम् (गह्वरम्) R.2.26; पुंसो यमान्तं व्रजतः P.2.115 going into the vicinity or presence of Yama; अन्योन्यामन्त्रणं यत्स्याज्जनान्ते तज्जनान्तिकम् S. D.; यां तु कुमारस्यान्ते वाचमभाषथास्तां मे ब्रूहि Śat. Br. (These four senses are allied).

-5 End, conclusion, termination (opp. आरम्भ or आदि); सेकान्ते R.1.51; दिनान्ते निहितम् R.4.1; मासान्ते, पक्षान्ते, दशाहान्ते &c.; एकस्य दुःखस्य न यावदन्तं गच्छाम्यहं पारमिवार्णवस्य Pt.2.175; व्यसनानि दुरन्तानि Ms.7.45; दशान्तमुपेयिवान् R.12.1 going to the end of the period of life (end of the wick); व्यसनं वर्धयत्येव तस्यान्तं नाधिगच्छति Pt.2.18; oft. in comp. in this sense, and meaning 'ending in or with', 'ceasing to exist with', 'reaching to the end'; तदन्तं तस्य जीवितम् H.1.91 ends in it; कलहान्तानि हर्म्याणि कुवाक्यान्तं च सौहृदम् । कुराजान्तानि राष्ट्राणि कुकर्मान्तं यशो नृणाम् ॥ Pt.5.76; विशाखान्ता गता मेघा प्रसूत्यन्तं च यौवनम् । प्रणामान्तः सतां कोपो याचनान्तंहि गौरवम् ॥ Subhā. फलोदयान्ताय तपःसमाधये Ku.5.6 ending with (lasting till) the attainment of fruit; यौवनान्तं वयो यस्मिन् Ku.6.44; R.11.62,14.41; विपदन्ता ह्यविनीतसंपदः Ki.2.52; युगसहस्रान्तं ब्राह्मं पुण्यमहर्विदुः Ms.1.73 at the end of 1 Yugas; प्राणान्तं दण़्डम् Ms.8.359 capital punishment (such as would put an end to life).

-6 Death, destruc- tion; end or close of life; धरा गच्छत्यन्तं Bh.3.71 goes down to destruction; योगेनान्ते तनुत्यजाम् R.1.8; एका भवेत्स्वस्तिमती त्वदन्ते 2.48;12.75; ममाप्यन्ते Ś.6; अद्य कान्तः कृतान्तो वा दुःखस्यान्तं करिष्यति Udb.; औषध्यः फलपाकान्ताः Ms.1.46; अन्तं या To be destroyed, perish, be ruined.

-7 (In gram.) A final syllable or letter of a word; अजन्त ending in a vowel; so हलन्त, सुबन्त, तिडन्त &c.

-8 The last word in a compound.

-9 Ascertainment, or settlement (of a question); definite or final settle- ment; pause, final determination, as in सिद्धान्त; न चैव रावणस्यान्तो दृश्यते जीवितक्षये Rām.6.17.58 उभयोरपि दृष्टोन्तस्त्वनयोस्तत्त्वदर्शिभिः Bg.2.16 (सदसतोः इत्यर्थः).

-1 The last portion or the remainder (n. also); निशान्तः; वेदान्तः &c. वेदांश्चैव तु वेदाङ्गान् वेदान्तानि तथा स्मृतीः । अधीत्य ब्राह्मणः पूर्वं शक्तितो$न्यांश्च संपठेत् ॥ Bṛihadyogi- yājñavalkya Smṛiti 12.34.

-11 Underneath, inside, inner part; युष्मदीयं च जलान्ते गृहम् Pt.4 in water, underneath water; सुप्रयुक्तस्य दम्भस्य ब्रह्माप्यन्तं न गच्छति Pt.1.22 does not penetrate or dive into, sound, fathom; आशङ्कितस्यान्तं गच्छामि M.3 shall dive deep into, fully satisfy, my doubts.

-12 Total amount, whole number or quantity.

-13 A large number.

-14 Nature, condition; sort, species; मम मोक्षस्य को$न्तो वै ब्रह्मन्ध्यायस्व वै प्रभो Mb.12.282.32. एतदन्तास्तु गतयो ब्रह्माद्याः समुदाहृताः Ms.1.5.

-15 Disposition; essence; शुद्धान्तः

-16 Division (विभाग); ते$नया कात्यायन्या$न्तं करवाणीति Bri. Up.2.4.1. [cf. Goth. andeis, and; Germ. ende and ent; also Gr. anti; L. ante]. cf. अन्तस्तु भागे$- वसिते रचनायां च तत्परे । मृतौ निषेवणे रम्ये समाप्तावग्रमध्ययोः ॥ स्वरूपे च समीपे च पुंलिङ्गे$पि प्रकीर्तितः । Nm.

-Comp. -अवशा- यिन् m. [अन्ते पर्यन्तदेशे अवशेते] a chāṇḍāla.

-अवसायिन् [नखकेशानामन्तं अवसातुं छेत्तुं शीलमस्य, सो-णिनि]

1 a barber.

-2 a chāṇḍāla, low caste.

-3 N. of a sage, see अन्त्याव- सायिन् (अन्ते पश्चिमे वयसि अवस्यति तत्त्वं निश्चिनोति).

-उदात्त a. having the acute accent on the last syllable. (

-त्तः) the acute accent on the last syllable; P.VI,1.199.

-ओष्ठः The lower lip (अधरोष्ठ); रुधिरं न व्यतिक्रामदन्तोष्ठादम्ब मा शुचः Mb.11.15.16.

-कर, -करण,-कारिन् a. causing death or destruction, fatal, mortal, destructive; क्षत्रिया- न्तकरणो$पि विक्रमः R.11.75 causing the destruction of; राज्यान्तकरणावेतौ द्वौ दोषौ पृथिवीक्षिताम् Ms.9.221; अहमन्तकरो नूनं ध्वान्तस्येव दिवाकरः Bk.

-कर्मन् n. death, destruction; षो अन्तकर्मणि Dhātupāṭha.

-कालः, -वेला time or hour of death; स्थित्वा स्यामन्तकाले$पि ब्रह्मनिर्वाणमृच्छति Bg.2.72.

-कृत् m. death; वर्जयेदन्तकृन्मर्त्यं वर्जयेदनिलो$नलम् Rām.

-कृद्दशाः N. of the eighth of the twelve sacred Aṅga texts of the Jainas (containing ten chapters).

-ग a. having gone to the end of, thoroughly conversant or familiar with, (in comp.); शाखान्तगमथाध्वर्युम् Ms.3.145.

-गति, -गामिन् a. perishing. प्राप्तो$न्तगामी विपरीतबुद्धिः Rām.6.59.94.

-गमनम् 1 going to the end, finishing, completing; प्रारब्धस्य ˚नं द्वितीयं बुद्धिलक्षणम्

-2 death, perishing, dying.

-चक्रम् Reading of omens and augury; Kau. A.

-चर a.

1 walking about, going to the borders or frontiers.

-2 completing or finishing (as a business &c.).

-ज a. last born.

-दीपकम् a figure of speech (in Rhetoric).

-परिच्छदः a. cover, covering utensil. राजतान्तपरिच्छदां दिव्यपायससंपूर्णां पात्रीम् Rām.1.16.14.

-पालः 1 a frontier-guard, guarding the frontiers; विनीतैरन्तपालैश्च रक्षोभिश्च सुरक्षितम् Rām.5.6.9. ˚दुर्गे M.1; त्वदीयेनान्तपाले- नावस्कन्द्य गृहीतः ibid.

-2 a door-keeper (rare). सुद्युम्न- स्त्वन्तपालेभ्यः श्रुत्वा लिखितमागतम् Mb.12.23.29.

-भव, -भाज् a. being at the end, last.

-लीन a. hidden, con- cealed.

-लोपः dropping of the final of a word. (न्ते˚)

-वासिन् a. dwelling near the frontiers, dwelling close by. -m. [अन्ते गुरुसमीपे वस्तुं शीलं यस्य]

1 a pupil (who always dwells near his master to receive instruction); P.IV.3.14;VI.2.36.; Ms.4.33.

-2 a chāṇḍāla (who dwells at the extremity of a village).

-वेला = ˚कालः q. v.

-व्यापत्तिः f. change of the final syllable, as in मेघ from मिह् Nir.

-शय्या 1 a bed on the ground.

-2 the last bed, death-bed; hence death itself.

-3 a place for burial or burning.

-4 a bier or funeral pile.

-संश्लेषः union (सन्धि), joint; सुखदुःखान्तसंश्लेषम् (काल- चक्रम्) Mb.14.45.3.

-सत्क्रिया last rites, funeral ceremonies, obsequies.

-सढ् m. pupil; तमुपासते गुरुमिवा- न्तसदः Ki.6.34.

-स्वरितः the svarita accent on the last syllable of a word.

अभिभवः 1 Defeat, subjugation, subjection, over- powering; इतरेतरानभिभवेन मृगास्तमुपासते गुरुमिवान्तसदः Ki.6.34 (cf. K.45 and the Bible "The wolf shall also dwell with the lamb" &c.); 8.28; स्पर्शानुकूला इव सूर्यकान्तास्तद- न्यतेजोभिभवाद्वमन्ति Ś.2.7 when assailed, opposed, over- powered by another energy; अभिभवः कुत एव सपत्नजः R. 9.4.4.21.

-2 Being overpowered जराभिभवविच्छायम् K. 346; being attacked or affected, stupefied (by fever &c.); न रोगशान्तिर्न चाभिभवः Suśr.

-3 Contempt, disrespect; निरभिभवसाराः परकथाः Bh.2.64.

-4 Humiliation, mortification (of pride); अलभ्यशोकाभिभवेयमाकृतिः Ku.5. 43; K.195.

-5 Predominance, prevalence, rise, spread; अधर्माभिभवात्कृष्ण प्रदुष्यन्ति कुलस्त्रियः Bg.1.41; Ki.2.37.

पक्षः [पक्ष्-अच्]

1 A wing, pinion; अद्यापि पक्षावपि नोद्भिद्येते K.347; so उद्भिन्नपक्षः fledged; पक्षच्छेदोद्यतं शक्रम् R.4.4;3.42.

-2 The feather or feathers on each side of an arrow; अनुसंततिपातिनः पटुत्वं दधतः शुद्धिभृतो गृहीतपक्षाः (शराः) Śi.2.11.

-3 The flank or side of a man or animal, the shoulder; स्तम्बेरमा उभयपक्षविनीतनिद्राः R.5.72.

-4 The side of anything, a flank; वितत्य पक्षद्वयमायतम् Ki.14.31.

-5 The wing or flank of an army; सुपर्णपक्षानिलनुन्नपक्षम् (राक्षसराजसैन्यम्) Rām.7.6. 69.

-6 The half of anything.

-7 The half of a lunar month, a fortnight (comprising 15 days; there are two such pakṣas, शुक्लपक्षः the bright or light half, and कृष्ण-तमिस्र-पक्षः the dark half); तमिस्रपक्षे$पि सह प्रियाभि- र्ज्योत्स्नावतो निर्विशति प्रदोषान् R.6.34; Ms.1.66; Y.3.5; सीमा वृद्धिं समायाति शुक्लपक्ष इवोडुराट् Pt.1.92; Mb.3.26.5.

-8 (a) A party in general, faction, side; प्रमुदितवरपक्षम् R.6.86; Śi.2.117; तुल्यो मित्रारिपक्षयोः Bg.14.25; R.6. 53;18.17. (b) A family, race; रूपान्वितां पक्षवतीं मनोज्ञां भार्यामयत्नोपगतां लभेत् सः Mb.13.57.4; किं क्रन्दसि दुराक्रन्द स्वपक्षक्षयकारक Pt.4.29.

-9 One belonging to any party, a follower, partisan; विष्णुपक्षैः प्रतिच्छन्नैर्न भिद्येतास्य धीर्यथा Bhāg.7.5.7; शत्रुपक्षो भवान् H.1.

-1 A class, multi- tude, host, any number of adherents; as अरि˚, मित्र˚.

-11 One side of an argument, an alternative, one of two cases; पक्षे 'in the other case, on the other hand' पूर्व एवाभवत् पक्षस्तस्मिन्नाभवदुत्तरः R.4.1;14.34. cf. पूर्वपक्ष and उत्तरपक्ष.

-12 A case or supposition in general; as in पक्षान्तरे.

-13 A point under discussion, a thesis, an argument to be maintained.

-14 The subject of a syllogism or conclusion (the minor term); संदिग्धसाध्य- वान् पक्षः T. S., दधतः शुद्धिभृतो गृहीतपक्षाः Śi.2.11 (where it means 'a feather' also).

-15 A symbolical ex- pression for the number 'two'.

-16 A bird.

-17 A state, condition.

-18 The body.

-19 A limb of the body.

-2 A royal elephant.

-21 An army; Mb.2. 16.7.

-22 A wall.

-23 Opposition.

-24 Rejoinder, reply.

-25 A mass, quantity (when in composition with words meaning 'hair'); केशपक्षः; cf. हस्त.

-26 Place, position.

-27 A view, notion, idea.

-28 The side of an equation in a primary division.

-29 The ash-pit of a fire-place.

-3 Proximity, neighbourhood.

-31 A bracket.

-32 Purity, perfection.

-33 A house.

-34 The sun (according to Sāyaṇa); सा पक्ष्या नव्यमायु- र्दधाना Rv.3.53.16.

-Comp. -अध्यायः logic, casuistry.

-अन्तः 1 the 15th day of either half month, i. e. the day of new or full moon.

-2 the end of the wings of an army.

-अन्तरम् 1 another side.

-2 a different side or view of an argument.

-3 another supposition.

-अवसरः = पक्षान्त q. v.

-आघातः 1 palsy or paralysis of one side, hemiplegia.

-2 refutation of an argument.

-आभासः 1 a fallacious argument.

-2 a false plaint.

-आहारः eating food only once in a fortnight; सुपुत्रदारो हि मुनिः पक्षाहारो बभूव ह Mb.3.26.5.

-उद्ग्राहिन् a. showing partiality, adopting a side.

-गम a. flying.

-ग्रहणम् choosing a party; taking the side of.

-घातः =

-पक्षाघातः see above.

-घ्न a. (a house) wanting a side.

-चरः 1 an elephant strayed from the herd.

-2 the moon.

-3 an attendant.

-छिद् m. an epithet of Indra (clipper of the wings of mountains); क्रुद्धे$पि पक्षच्छिदि वृत्रशत्रौ Ku.1.2.

-जः the moon.

-द्वयम् 1 both sides of an argument.

-2 'a couple of fortnights', i. e. a month.

-द्वारम् a side- door, private entrance.

-धर a.

1 winged.

-2 adhering to the party of one, siding with any one.

(-रः) 1 a bird.

-2 the moon.

-3 a partisan.

-4 an elephant strayed from the herd.

-नाडी a quill.

-निक्षेपः the placing on the side of, counting among.

-पातः 1 siding with any one; यद् दुर्योधनपक्षपातसदृशं कर्म Ve.3.5.

-2 liking, desire, love, affection (for a thing); भवन्ति भव्येषु हि पक्षपाताः Ki.3.12; U.5.17; रिपुपक्षे बद्धः पक्षपातः Mu.1.

-3 attachment to a party, partisanship, partiality; पक्षपातमत्र देवी मन्यते M.1; सत्यं जना वच्मि न पक्षपातात् Bh.1.47.

-4 falling of wings, the moulting of birds.

-5 a partisan.

-पातिता, -त्वम् 1 partisanship, adherence to a side or party.

-2 friendship, fellowship.

-3 movement of the wings; न परं पथि पक्षपातिता$नवलम्बे किमु मादृशे$पि सा N.2.52.

-पातिन् a. or subst.

1 siding with, adhering to, a party, attached or partial (to a particular cause); पक्षपातिनो देवा अपि पाण्डवानाम् Ve.3.

-2 sympathizing; Ve.3.

-3 a follower, partisan, friend; यः सुरपक्षपाती V.1.

-पालिः a private door.

-पुटः a wing.

-पोषण a. factious, promoting quarrels.

-प्राप्तानुवादः a case of the description of a thing which admits of two alternatives (cf. Daṇḍaviveka G. O. S.52, p.21.).

-बिन्दुः a heron.

-भागः 1 the side or flank.

-2 especially, the flank of an elephant.

-भुक्ति f. the course traversed by the sun in a fortnight.

-भेदः a. distinction between two sides of an argument.

-रात्रिः a kind of play or sport.

-वञ्चितकम् a particular position of hands in dancing.

-वधः para- lysis of one side.

-मूलम् the root of a wing; उल्लास- पल्लवितकोमलपक्षमूलाः (चकोराः) Bv.2.99.

-रचना forming a party or faction.

-वादः 1 an exparte statement.

-2 stating a case, expression of opinion.

-वाहनः a bird.

-व्यापिन् a.

1 embracing the whole of an argument.

-2 pervading the minor term.

-हत a. paralysed on one side; दृष्ट्वा कुणीन् पक्षहतान् Mb.12.18.39.

-हरः 1 a bird.

-2 a recreant, traitor.

-होमः 1 a sacrificial rite lasting for a fortnight.

-2 a rite to be performed every fortnight.

वज्र a. [वज्-रन् Uṇ.2.28]

1 Hard, adamantine.

-2 Severe.

-3 Forked, zigzag.

-4 Cross.

-ज्रः, -ज्रम् 1 A thunderbolt, the weapon of Indra (said to have been formed out of the bones of the sage Dadhīchi q. v.); आशंसन्ते समितिषु सुराः सक्तवैरा हि दैत्यैरस्याधिज्ये धनुषि विजयं पौरुहूते च वज्रे Ś.2.16.

-2 Any destructive weapon like the thunderbolt.

-3 A diamond-pin, an instru- ment for perforating jewels; मणौ वज्रसमुत्कीर्णे सूत्रस्येवास्ति मे गतिः R.1.4.

-4 A diamond in general, an adamant; वज्रादपि कठोराणि मृदूनि कुसुमादपि U.2.7; R.6.19; मुक्तां मरकतं पद्मरागं वज्रं च विद्रुमम् Śiva B.3.12.

-5 Sour gruel.

-ज्रः 1 A form of military arrray.

-2 A kind of Kuśa grass.

-3 N. of various plants.

-4 A kind of pillar.

-ज्रम् 1 Steel.

-2 A kind of talc.

-3 Thunder- like or severe language.

-4 A child.

-5 Emblic myro- balan.

-6 The blossom of the sesamum or Vajra plant.

-7 Denunciation in strong language.

-8 A particular posture in sitting.

-Comp. -अंशुकम् cloth marked with various patterns.

-अङ्क a. studded with diamonds (Mar. हिरेजडित); ततो जाम्बूनदीः पात्रीर्वज्राङ्का विमलाः शुभाः Mb.12.171.16.

-अङ्कित a. marked with Vajra-like symbol.

-अङ्गः a snake.

-अभ्यासः cross-multiplica- tion.

-अशनिः the thunderbolt of Indra; वज्राशनिसम- स्पर्शा अर्जुनेन शरा युधि Mb.6.119.6

-अस्थिः f. Astera- cantha Longifolia (Mar. तालिमखाना).

-आकरः a dia- mond mine; बभूव वज्राकरभूषणायाः (पतिः) R.18.21.

-आकार, -आकृति a.

1 shaped like वज्र.

-2 a cross- shaped symbol.

-आख्यः a kind of mineral spar.

-आघातः 1 a stroke of thunder or lightning.

-2 (hence fig.) any sudden shock or calamity.

-आभः a kind of spar or valuable stone.

-आयुधः an epithet of Indra.

-आसनम् 1 a diamond-seat.

-2 a particular posture in sitting (the hands being placed in the hollow between the body and the crossed feet).

-कङ्कटः an epithet of Hanumat.

-कवचः, -चम् 1 adamantine mail.

-2 a particular Samādhi.

-कालिका N. of the mother of Śākyamuni.

-कीटः a kind of insect (boring holes in wood and stone).

-कीलः a thunder- bolt, an admantine shaft; जीवितं वज्रकीलम् Māl.9.37; cf. U.1.47.

-कूटः a mountain consisting of diamonds; स वज्रकूटाङ्गनिपातवेगविशीर्णकुक्षिः स्तनयन्नुदन्वान् Bhāg.3.13.29.

-केतुः N. of the demon Naraka.

-क्षारम् an alkaline earth.

-गोपः = इन्द्रगोपः q. v.

-घोष a. sounding like a thunderbolt; R.18.21.

-चञ्चुः a vulture.

-चर्मन् m. a rhinoceros.

-जित् m. N. of Garuḍa.

-ज्वलनम्, -ज्वाला lightning.

-तरः N. of a kind of very hard cement; Bṛi. S.57.7.

-तुण्डः 1 a vulture.

-2 mosquito, gnat.

-3 N. of Garuḍa.

-4 of Gaṇeṣa.

-तुल्यः lapis lazuli or azure stone.

-दंष्ट्रः a kind of insect.

-दक्षिणः N. of Indra.

-दण्ड a. having a staff studded with diamonds.

-दन्तः 1 a hog.

-2 a rat.

-दंशनः a rat.

-देह, -देहिन् a. having an adamantine or very hardy frame.

-धरः 1 an epithet of Indra; वज्रधरप्रभावः R.18.21.

-2 an owl.

-धारणम् artificial gold.

-नाभ a. having a hard nave (said of a wheel); see next word.

-नाभः the discus of Kṛiṣṇa; वज्रनाभं ततश्चक्रं ददौ कृष्णाय पावकः Mb. 1.225.23 (com. वज्रं वरत्रासा नाभौ यस्य तत् । सूत्रबद्धशकुनिवत् पुनः प्रयोक्तुर्हस्तमायातीत्यर्थः ॥).

-निर्घोषः, -निष्पेषः a clap or peal of thunder.

-पञ्जरः a secure refuge, protector; वज्रपञ्जरनामेदं यो रामकवचं स्मरेत् Rāma-rakṣā 13.

-पाणिः 1 an epithet of Indra; वज्रं मुमुक्षन्निव वज्रपाणिः R.2.42.

-2 an owl.

-पातः, -पतनम् a stroke of lightning, fall of thunder-bolt; एतद्वैशसवज्रघोरपतनम् U.4.24; यावन्निष्ठुर- वज्रपातसदृशं देहीति नो भाषते Udb.

-पुष्पम् 1 the blossom of sesamum.

-2 a valuable flower.

-भृत् m. an epithet of Indra.

-मणिः a diamond, an adamant; छेत्तुं वज्रमणी- ञ्शिरीषकुसुमप्रान्तेन संनह्यते Bh.2.6.

-मय a.

1 hard, adaman- tine.

-2 cruel, hard-hearted.

-मुखः 1 a kind of insect; कृत्ते वज्रमुखेन नाम कृमिणा दैवान्ममोरुद्वये Karṇabhāra 1.1.

-2 a kind of Samādhi.

-मुष्टिः 1 an epithet of Indra.

-2 an adamantine clenched fist.

-3 a kind of weapon.

-रदः a hog.

-लिपिः a particular style of writing.

-लेपः 1 a kind of very hard cement; वज्रलेपघटितेव Māl.5. 1; U.4 (for its preparation see Bṛi. S., Chapter 57 'वज्रलेपलक्षणः').

-2 The being ineffaceable, permanent one; अन्यक्षेत्रे कृतं पापं पुण्यक्षेत्रे विनश्यति । पुण्यक्षेत्रे कृतं पापं वज्र- लेपो भविष्यति ॥ Subhāṣ.

-लोहकः a magnet.

-वधः 1 death by thunderbolt.

-2 cross-multiplication.

-वारकः a title of respect.

-व्यूहः a kind of military array.

-शल्यः a porcupine.

-संघातः N. of a kind of hard cement; Bṛi. S.57.8. -a. having the hardness of adamant; ततः स वज्रसंघातः कुमारो न्यपतद्गिरौ Mb.1.123.27.

-सार a. as hard as adamant, having the strength of the thunderbolt, adamantine; क्व च निशितनिपाता वज्रसाराः शरास्ते Ś.1.1; त्वमपि कुसुमबाणान् वज्रसारीकरोषि 3.4.

-सूचिः, -ची f. a diamond-needle.

-हृदयम् an adamantine heart.

सदृक्ष (

-क्षी f.),

सदृश्, -सदृश a. (

-शी f.)

1 Like, resembling, similar, of the same rank, (with gen. or loc., but usually in comp.); वज्रपातसदृश, कुसुमसदृश &c.; कश्चिद्धरेः सौम्य सुतः सदृक्षः (आस्ते) Bhāg.3.1.3.

-2 Fit, right, suitable, conformable; as in प्रस्तावसदृशं वाक्यम् H.2.51.

-3 Worthy, befitting, becoming; श्रुतस्य किं तत्सदृशं कुलस्य R.14.61;1.15.

-Comp. -विनिमय a. mistaking similar objects.

-स्त्री a wife of equal caste; सदृशस्त्रीषु जातानां पुत्राणामविशेषतः Ms.9.125.

-स्पन्दनम् a regular or even palpitation.

m. end, limit, boundary, term;

1) m. a high seat, throne (of Mitra andﾠ Varuṇa) RV. (« a house» Naigh.);

1) mfn. sprinkled L. ;

2) mfn. (Pāṇ. 6-4, 37 Kāṡ.) illumined L. ;

m. (fr. andﾠ) = dát RV. VI, 75, 11 AV. etc.. ;

mfn. wearied, fatigued, tired, exhausted ( ṡrānta-klānta mfn. « wearied andﾠ exhausted»), pained, distressed RV. etc. etc.;

etc. seeﾠ under 1. ṡram

mfn. heard, listened to, heard about orﾠ of, taught, mentioned, orally transmitted orﾠ communicated from age to age ṠBr. ChUp. MBh. etc.;