Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

दक्षयज्ञ

  • 1 क्षयज


    kshaya-ja
    mfn. produced by consumption (as cough) Suṡr.

    Sanskrit-English dictionary > क्षयज

  • 2 दक्षयज्ञ


    dáksha-yajña
    m. Daksha's sacrifice;

    - prabhañjana m. « destroyer of Dadhīca's sacrifice», Siva;
    - vidhvaṉsa m. = - ksha-makha-manthana N. of KūrmaP. I, 15 ;
    - vidhvaṉsana n. N. of PadmaP. I, 5 and ṠivaP. II 11 ;
    - vināṡinī f. Durgā W.

    Sanskrit-English dictionary > दक्षयज्ञ

  • 3 विषयज्ञ


    vishaya-jña
    m. one who has a partic. domain of knowledge, a specialist Rājat.

    Sanskrit-English dictionary > विषयज्ञ

  • 4 विषयज्ञान


    vishaya-jñāna
    n. acquaintance with worldly affairs MW.

    Sanskrit-English dictionary > विषयज्ञान

  • 5 विषय


    vishaya
    m. (ifc. f. ā;

    prob. either fr. 1. vish, « to act», orﾠ fr. vi + si, « to extend» cf. Pāṇ. 8-3, 70 Sch.)
    sphere (of influence orﾠ activity), dominion, kingdom, territory, region, district, country, abode (pl. = lands, possessions) Mn. MBh. etc.;
    scope, compass, horizon, range, reach (of eyes, ears, mind etc.) ṠāṇkhṠr. MBh. etc.;
    period orﾠ duration (of life) Pañcat. ;
    special sphere orﾠ department, peculiar province orﾠ tield of action, peculiar element, concern (ifc. = « concerned with, belonging to, intently engaged on» ;
    vishaye, with gen. orﾠ ifc. = « in the sphere of, with regard orﾠ reference to» ;
    atravishaye, « with regard to this object») MBh. Kāv. etc.;
    space orﾠ room (sometimes = fitness) for (gen.) Kāv. Pañcat. ;
    an object of sense (these are five in number, the five indriya, orﾠ organs of sense having each their proper vishaya orﾠ object, viz.
    1. ṡabda, « sound», for the ear cf. ṡruti-vishaya;
    2. sparṡa, « tangibility», for the skin;
    3. rūpa, « form» orﾠ « colour», for the eye;
    4. rasa, « savour», for the tongue;
    5. gandha, « odour» for the nose:
    andﾠ these five Vishayas are sometimes called the Guṇas orﾠ « properties» of the five elements, ether, air, fire, water, earth, respectively;
    cf. ṡruti-vishaya-guṇa) Yājñ. Ṡaṃk. Sarvad. IW. 83 ;
    a symbolical N. of the number « five» VarBṛS. ;
    anything perceptible by the senses, any object of affection orﾠ concern orﾠ attention, any special worldly object orﾠ aim orﾠ matter orﾠ business, (pl.) sensual enjoyments, sensuality KaṭhUp. Mn. MBh. etc.;
    any subject orﾠ topic, subject-matter MBh. Kāv. etc.;
    an object (as opp. to « a subject») Sarvad. ;
    a fit orﾠ suitable object (« for» dat. gen., orﾠ comp.) MBh. Kāv. etc.;
    (in phil.) the subject of an argument, category, general head (one of the 5 members of an Adhikaraṇa <q.v.>, the other 4 being viṡaya orﾠ saṉṡaya, pūrva-paksha, uttara-paksha orﾠ siddhâ̱nta, andﾠ saṉgati orﾠ nirṇaya) Sarvad. ;
    un-organic matter IW. 73 ;
    (in gram.) limited orﾠ restricted sphere (e.g.. chandasivishaye, « only in the Veda») Kāṡ. (ifc. = restricted orﾠ exclusively belonging to);
    (in rhet.) the subject of a comparison (e.g.. in the comp. « lotus-eye» the second member is the vishaya, andﾠ the first the vishayin) Kuval. Pratāp. ;
    a country with more than 100 villages L. ;
    a refuge, asylum W. ;
    a religious obligation orﾠ observance ib. ;
    a lover, husband ib. ;
    semen virile ib. ;
    - विषयकर्मन्
    - विषयकाम
    - विषयग्राम
    - विषयचन्द्रिका
    - विषयज्ञ
    - विषयज्ञान
    - विषयता
    - विषयत्व
    - विषयनिरति
    - विषयनिह्नुति
    - विषयपति
    - विषयपथक
    - विषयपराङ्मुख
    - विषयप्रत्यभिज्ञान
    - विषयप्रवण
    - विषयप्रसङ्ग
    - विषयलोलुप
    - विषयलौकिकप्रत्यक्षकार्यकारणभावरहस्य
    - विषयवत्
    - विषयवर्तिन्
    - विषयवाक्यदीपिका
    - विषयवाक्यसंग्रह
    - विषयवाद
    - विषयवासिन्
    - विषयविचार
    - विषयविषयिन्
    - विषयसङ्ग
    - विषयसप्तमी
    - विषयसुख
    - विषयस्नेह
    - विषयस्पृहा

    Sanskrit-English dictionary > विषय

  • 6 अज _aja

    अज a. [न जायते; जन्-ड. न. त.] Unborn, existing from all eternity; यो मामजमनादिं च वेत्ति लोकमहेश्वरम् Bg.1. 3; अजस्य गृह्णतो जन्म R.1.24.
    -जः 1 The 'unborn', epithet of the Almighty Being; न हि जातो न जाये$हं न जनिष्ये कदाचन । क्षेत्रज्ञः सर्वभूतानां तस्मादहमजः स्मृतः ॥ Mb.; also a N. of Viṣṇu, Śiva or Brahmā.
    -2 The (individual) soul (जीवः) अजो नित्यः शाश्वतो$यं पुराणो न हन्यते हन्यमाने शरीरे Bg.2.2.
    -3 A ram, he-goat (अजेन ब्रह्मणा दक्षयज्ञभङ्गसमये मेषरूपग्रहणेन पलायमानत्वात् अजाधिष्ठितरूपवत्त्वात् मेषस्य उपचारात् अजत्वम् Tv.]
    -4 The sign Aries.
    -5 A sort of corn or grain; अजैर्यष्टव्यं तत्राजा व्रीहयः Pt.3.
    -6 Mover, leader (Ved.), said of Indra, Maruts, &c.; a drove.
    -7 N. of a mineral substance (माक्षिकधातु).
    -8 N. of the Moon or Kāmadeva (आत् विष्णोर्जायते इति; cf. चन्द्रमा मनसो जातः).
    -9 A vehicle of the sun.
    -1 N. of the father of Daśa- ratha and grand-father of Rāma; so called because he was born on the Brāhma Muhūrta.
    -11 N. of a Ṛiṣi. cf. अजो हरौ हरे कामे विधौ छागे रघोः सुते । Nm.
    -Comp. -अदः [अजम् अत्तीति; अद्-कर्मण्यण् P.III.2.9.] N. of the ancestor of a warrior tribe, P.IV.1.171.
    -अदनी [अजैः तृप्त्या अन्यैः दुःखस्पर्शत्वे$पि अद्यते; अद् कर्मणि ल्युट्] a kind of prickly nightshade, दुरालभा (Mar. धमासा).
    -अन्त्री [अजस्य अन्त्रमिव अन्त्रं तदाकारवती मञ्जरी यस्याः] N. of a pot- herb Convolvulus Argenteus, नीलबुह्ना. (Mar. शंखवेल ?)
    -अविकम् [अजाश्चावयश्च तेषां समाहारः द्वन्द्व] goats and sheep; small cattle; अजाविके तु संरुद्धे Ms.8.235. खरोष्ट्र- महिषीश्चैव यच्च किञ्चिदजाविकम् Mb.1.113.35.
    -अश्वम् goats and horses. (
    -श्वः) the Sun or Pūṣan, who has goats for the horses.
    -एकपाद्-दः [अजस्य छागस्य एकः पाद इव पादो यस्य] N. of one of the 11 Rudras, or of the asterism पूर्वाभाद्रपदा presided over by that deity.
    -एडकम् [अजाश्च एडकाश्च तेषां समाहारः] goats and rams.
    -कर्णः -कर्णकः [अजस्य कर्णं इव पर्णं यस्य-स्वार्थे कन्] N. of the plant असनवृक्ष Terminalia Alata Tomentosa; of another tree साल Shorea Robusta.
    -गन्धा [अजस्य गन्ध इव गन्धो यस्याः सा] the shrubby basil, वनयामानी.
    -गन्धिका a kind of वर्वरीशाक (Mar. तिलवणी, कानफोडी).
    -गन्धिनी = अजशृङ्गी q. v.
    -गरः [अजं छागं गिरति भक्षयति; गॄ-अच्] a huge ser- pent (boa-constrictor) who is said to swallow goats. (
    -री) N. of a plant.
    -गल See अजागल below.
    -गल्लिका [अजस्य गल्ल इव] an infantile disease (Mentagra).
    -जीवः, -जीविकः [अजैस्तच्चारणेन जीवति; अजा एव जीविका यस्य वा] a goat-herd; so -˚पः, -˚पालः.
    -दण्डी [अजस्य ब्रह्मणो दण्डो यस्याः सा] ब्रह्मदण्डी a kind of plant (ब्रह्मणो यज्ञार्थदण्डस्य तदीयकाष्ठेन करणात् तथात्वम्).
    -देवता 1 N. of the 25th asterism. पूर्वाभाद्रपदा.
    -2 fire, the presiding deity of goats (रौद्री धेनुर्विनिर्दिष्टा छाग आग्नेय उच्यते).
    -नामकः [अजः नाम यस्य सः कप्] a mineral substance.
    -नाशनः A wolf.
    -पतिः 1 the best of goats.
    -2 N. of Mars; lord of the sign Aries.
    -पथः = अजवीथिः q. v.
    -पदः, -पाद्-दः N. of a Rudra; See अजैकपाद above.
    -बन्धुः [अजस्य बन्धुरिव मूर्खत्वात्] a fool (silly like the goat).
    -भक्षः [अजैर्भक्ष्यते असौ भक्ष्-कर्मणि घञ्] N. of the वर्वरी plant (तिळवण the leaves of which are very dear to goats).
    -मायु a. Ved. bleating like a goat (a frog) गोमायुरेक अजमायुरेकः Rv.7. 13.6,1.
    -मारः [अजं मारयति विक्रयार्थं; मृ-णिच्-अण्]
    1 a butcher.
    -2 N. of a country (the modern Ajmeer, which, it is supposed, formerly abounded in butchers).
    -3 N. of a tribe (गण).
    -मीढः [अजो मीढो यज्ञे सिक्तो यत्र ब.]
    1 N. of the place called Ajmeer.
    -2 N. of the eldest son of Hasti, born in the family of Puru, son of Yayāti.
    -3 N. of a son of सुहोत्र and author of some Vedic hyms like Rv.4.43.
    -4 surname of Yudhisṭhira.
    -मुख a. goat-faced. (
    खः) N. of a Prajāpati (Dakṣa). When Dakṣa reviled Śiva at his sacrificial session, Vīrabhadra pulled out his face, and afterwards at the request of Śiva himself he put up a goat's face in place of the original human one. (
    -खी) N. of a Rākṣasī kept to watch over Sītā in the Aśoka garden at Laṅkā.
    -मोदा, -मोदिका [अजस्य मोद इव मोदो गन्धो यस्याः, अजं मोदयतीति वा] N. of a very useful medicinal plant, Common Carroway; the species called Apium Involucratum or Ligusticum Ajowan (Mar. ओंवा). अजमोदां च बाह्लीकं जीरकं लोध्रकं तथा । +Śiva. B.3.18
    -लम्बनम् [अज इव लम्ब्यते गृह्यते कृष्णवर्णत्वात् कर्मणि ल्युट्] antimony. (Mar. सुरमा).
    -लोमन्, -लोमी -मा [अजस्य लोमेव लोममञ्जरी यस्य-स्याः वा] cowage, Carpopogon Pruriens (Mar. कुहिली).
    -वस्तिः [अजस्य वस्तिरिव वस्ति- र्यस्य] N. of a sage, or of a tribe sprung from him.
    -वीथिः -थी f. [अजेन ब्रह्मणा निर्मिता वीथिः शाक त.]
    1 one of the three divisions of the southern path comprehending the three asterisms मूल, पूर्वाषाढा and उत्तराषाढा; a sort of heavenly passage (गगनसेतु, यमनाला); पितृयानो$- जवीथ्याश्च यदगस्त्यस्य चान्तरम् Y.3.184.
    -2 goat's path.
    -शृङ्गी [अजस्य मेषस्य शृङ्गमिव फलं यस्याः सा] N. of a plant, विषाणी or Odina Wodier, highly medicinal, (Mar. मेंढशिंगी), See मेषशृङ्गी.

    Sanskrit-English dictionary > अज _aja

  • 7 वीर _vīra

    वीर [अजेः रक् वीभावश्च Uṇ.2.13] a.
    1 Heroic, brave.
    -2 Mighty, powerful.
    -3 Excellent, eminent.
    -रः 1 A hero, warrior, champion; को$प्येष संप्रति नवः पुरुषावतारो वीरो न यस्य भगवान् भृगुनन्दनो$पि U.5.33.
    -2 The sentiment of heroism (in rhetoric); अस्तोक- वीरगुरुसाहसमद्भुतं च Mv.1.6; it is distinguished under four heads; दानवीर, धर्मवीर, दयावीर and युद्धवीर; for explanation see these words s. v.).
    -3 An actor.
    -4 Fire.
    -5 The sacrificial fire.
    -6 A son; अस्य कुले वीरो जायते Ch. Up.3.13.6; वीरं मे दत्त पितरः Śrādha- mantras.
    -7 A husband.
    -8 The Arjuna tree.
    -9 A Jaina.
    -1 The Karavīra tree.
    -11 N. of Viṣṇu.
    -रम् 1 A reed.
    -2 Pepper.
    -3 Rice-gruel.
    -4 The root of Uśīra q. v.
    -5 Iron; Gīrvāṇa.
    -Comp. -अध्वन्, -मार्गः a heroic death.
    -अम्लः a kind of sorrel.
    -आशंसनम् 1 keeping watch.
    -2 the post of danger in battle.
    -3 a forlorn hope.
    -4 a field of battle; पयोदजालमिव तद्वीरा- शंसनमाबभौ Śi.19.79.
    -आसनम् 1 a kind of posture pract- ised in meditation; एकं पादमथैकस्मिन् विन्यस्योरौ तु संस्थितम् । इतरस्मिंस्तथैवोरुं वीरासनमिति स्मृतम् ॥ cf. पर्यङ्क.
    -2 kneeling on one knee.
    -3 a field of battle.
    -4 the station of a sentinel.
    -ईशः, -ईश्वरः 1 epithets of Śiva.
    -2 a great hero.
    -उञ्झः a Brahmaṇa who omits to offer oblations to the sacrificial fire.
    -काम a. desirous of male off- spring.
    -कीटः an insignificant or contemptible warrior.
    -गतिः Indra's heaven.
    -जयन्तिका 1 a war-dance.
    -2 war, battle.
    -तरुः 1 the Bilva tree.
    -2 the Arjuna tree.
    -धन्वन् m. an epithet of the god of love.
    -पट्टः a sort of military dress.
    -पट्टिका a gold band worn by men across the forehead; नलस्य भाले मणिवीरपट्टिकानिभेव लग्नः परिधिर्विधोर्बभौ N.15.61.
    -पत्नी the wife of a hero.
    -पानम् (णम्) an exciting or refreshing drink taken by soldiers either before or after a battle; मदो$यं संप्रहारे$स्मिन् वीरपानं समर्थ्यताम् Rām.4.11.38.
    -बाहुः N. of Viṣṇu.
    -भद्रः 1 N. of a powerful hero created by Śiva from his matted hair; see दक्ष; महावीरो$पि रे भद्र मम सर्वगणेष्विह । वीरभद्राख्यया हि त्वं प्रथितिं परमं व्रज । कुरु मे सत्वरं कर्म दक्षयज्ञं क्षयं नय ॥ Kāśīkhaṇḍa.
    -2 a distinguished hero.
    -3 a horse fit for the Aśvamedha sacrifice.
    -4 a kind of fragrant grass.
    -भवन्ती the elder sister; Gīrvāṇa.
    -भावः heroic nature.
    -मर्दलः a war-drum.
    -मुद्रिका a ring worn on the middle toe.
    -रजस् n. red lead.
    -रसः 1 the sentiment of heroism.
    -2 a warlike feeling.
    -रेणुः N. of Bhīmasena.
    -लोकः Indra's heaven.
    -वादः glory.
    -विप्लावकः a Brāhmaṇa who performs sacrifices by means of money got from the lowest castes.
    -वृक्षः 1 the Arjuna tree.
    -2 the marking-nut plant.
    -व्रत a. adhering to one's purpose; पूर्णः श्रुतधरो राजन्नाह वीरव्रतो मुनिः Bhāg.1.87.45.
    -तम् heroism.
    -शङ्कुः an arrow.
    -शयः, -शयनम्, -शय्या the couch of a dead or wounded hero in a battle; battlefield; कलेवरं योगरतो विजह्याद्यदग्रेणीर्वीरशये$निवृत्तः Bhāg.6.1.33.
    -2 a particular posture.
    -सूः f. the mother of a hero; (so
    -वीरप्रसवा, -प्रसूः, -प्रसविनी); तस्यात्मनो$र्धं पत्न्यास्ते नान्वगाद्वीरसूः कृपी Bhāg.1.7.45.
    -2 the mother of a male child.
    -सेनः N. of the father of Nala.
    -सैन्यम् garlic.
    -स्कन्धः a buffalo.
    -स्थानम् = वीरासन (1); स्थाणु- भूतो महातेजा वीरस्थानेन पाण्डव Mb.3.122.2;13.142.8; (= स्वर्ग) heaven; वीरासनं वीरशय्यां वीरस्थानमुपागतम् । अक्षया- स्तस्य वै लोकाः सर्वकामगमास्तथा ॥ Mb.13.7.13.
    -हत्या the killing of a man; murder of a son; चान्द्रायणं चरेन्मासं वीरत्यासमं हि तत् Ms.11.41; वीरहत्यामवाप्तो$सि वह्नीनुद्वास्य यत्नतः Śāṅkaradigvijaya 8.26.
    -हन् m. a Brāhmaṇa who has neglected his domestic fire; तेनादृश्यन्त वीरघ्ना न तु वीरहणो जनाः N.17.197; (cf. Note on N.17.197 given by the English translator Handiqui, P.63.).
    -2 A child- murderer; वीरहा वा एष देवानां भवति यो$ग्निमुद्वासयते Ts.1.5.2.
    -3 N. of Viṣṇu.

    Sanskrit-English dictionary > वीर _vīra

  • 8 क्षित्य्


    kshity
    (by Sandhi for kshiti)

    - क्षित्यदिति
    - क्षित्यधिप
    - क्षित्युत्कर
    - क्षयकर
    - क्षयकर्तृ
    - क्षयकाल
    - क्षयकास
    - क्षयकासिन्
    - क्षयकृत्
    - क्षयंकर
    - क्षयज
    - क्षयदिवस
    - क्षयनाशिनी
    - क्षयपक्ष
    - क्षयप्रवृत्त
    - क्षयमास
    - क्षययुक्त
    - क्षययुक्ति
    - क्षययोग
    - क्षयरोग
    - क्षयरोगिन्
    - क्षयवायु
    - क्षयसम्पद्
    - क्षयाह
    - क्षयोपशम

    Sanskrit-English dictionary > क्षित्य्

  • 9 दक्ष


    dáksha
    mf (ā)n. able, fit, adroit, expert, clever, dexterous, industrious, intelligent RV. etc.;

    strong, heightening orﾠ strengthening the intellectual faculties (Soma), IX f. ;
    passable (the Ganges) MBh. XIII, 1844 ;
    suitable BhP. IV, 6, 44 Bhartṛ. III, 64 ;
    right (opposed to left) RāmatUp. I, 22 Phetk. I ;
    m. ability, fitness, mental power, talent (cf. - kratú), strength of will, energy, disposition RV. AV. VS. ;
    evil disposition RV. IV, 3, 13; X, 139, 6 ;
    a particular form of temple Hcat. II, 1, 390 ;
    a general lover W. ;
    a cock Car. I, VI ;
    N. of a plant L. ;
    fire L. ;
    Siva's bull L. ;
    N. of an Āditya (identified with Prajā-pati TS. III ṠBr. II ;
    father of Kṛittikā Ṡāntik) RV. if., X, Nir. II, XI ;
    N. of one of the Prajā-patis ( MBh. XII, 7534 Hariv. VP. I, 7, 5 and 22, 4 BhP. III, 12, 22 MatsyaP. CVL, 15 KūrmaP. etc.. Ṡak. VII, 27 ;
    born from Brahmā. 's right thumb MBh. I, XII Hariv. etc.. ;
    orﾠ from A.-ja, « the unborn» BhP. IV, 1, 47 ;
    orﾠ son of Pra-cetas orﾠ of the of 10 Pra-cetasas, whence called Prācetasa MBh. I, XII f. Hariv. 101 VP. I, 15 ;
    father of 24 daughters by Pra-sūti VP. I, 7, 17 ff. BhP. etc.. ;
    of 50 < orﾠ 60 MBh. XII, 61 36 R. III, 20, 10 ;
    orﾠ 44 Hariv. 1 1521 ff. > daughters of whom 27 become the Moon's wives, forming the lunar asterisms, andﾠ 13 < orﾠ 17 BhP. ;
    orﾠ 8 R. > those of Kaṡyapa, becoming by this latter the mothers of gods, demons, men, andﾠ animals, while 10 are married to Dharma
    Mn. IX, 128f. MBh. I, IX; XII, 7537ff. Hariv. VP. etc.. ;
    celebrating a great sacrifice
    <hence dakshasyáyana, N. of a sacrifice Mn. VI, 10 >
    to obtain a son, he omitted, with the disapproval of Dadhīca,
    to invite Siva, who ordered Vira-bhadra to spoil the sacrifice
    Hariv. 12212 < identified with Vishṇu> ff. VāyuP. I, 30, ;
    = BrahmaP. I LiṇgaP. MatsyaP. XIII VāmP. II-V ṠivaP. I, 8 KāṡīKh. LXXXVII ff. ;
    named among the Viṡve-devās Hariv. 11542 VāyuP. ;
    Bṛihasp. < Hcat. > etc.);
    N. of a son of Garuda MBh. V, 3597 ;
    of a man with the patr. Pārvati ṠBr. II, 4, 4, 6 ;
    of a law-giver Yājñ. I, 5 Mn. IX, 88 Sch. etc.. ;
    of a son of Uṡi-nara BhP. IX, 23, 2 ;
    of one of the 5 Kānyakubja Brāhmans from whom the Bengal Brāhmansare said to have sprung Kshitîṡ. I, 13 and 41 ;
    (ā) f. the earth L. ;
    cf. a-tūta-, diná-, samāná;
    su-dáksha;
    mārga-dakshaka;
    dākshāyán;
    + δεξιός;
    Lat. dex-ter;
    Goth. taiksvs
    - दक्षकन्या
    - दक्षक्रतु
    - दक्षजा
    - दक्षणिधन
    - दक्षता
    - दक्षताति
    - दक्षनिधन
    - दक्षपति
    - दक्षपितृ
    - दक्षपुत्र
    - दक्षमखमथन
    - दक्षमथन
    - दक्षयज्ञ
    - दक्षविहिता
    - दक्षवृध्
    - दक्षशाप
    - दक्षसाधन
    - दक्षसावर्ण
    - दक्षसावर्णि
    - दक्षसुत
    - दक्षस्थ
    - दक्षस्मृति

    Sanskrit-English dictionary > दक्ष

См. также в других словарях:

  • dáksha-yajña — दक्षयज्ञ …   Indonesian dictionary

  • kshaya-ja — क्षयज …   Indonesian dictionary

  • vishaya-jña — विषयज्ञ …   Indonesian dictionary

  • vishaya-jñāna — विषयज्ञान …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»