Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

घनरूपा

  • 1 घनरुच्


    ghaná-ruc
    mfn. shining like a cloud, cloud-like BhP. IV, 5, 3.

    Sanskrit-English dictionary > घनरुच्

  • 2 घनरूपा


    ghaná-rūpā
    f. « compact in shape», candied sugar Npr.

    Sanskrit-English dictionary > घनरूपा

  • 3 घनरुचिरकलाप


    ghaná-rucira-kalāpa
    mfn. having a tail glistening like a cloud (a peacock) W.

    Sanskrit-English dictionary > घनरुचिरकलाप

  • 4 घन


    ghaná
    mf (ā́)n. ( han) a striker, killer, destroyer RV. I, 4, 8; III, 49, 1; IV, 38, 1; VIII, 96, 18 ;

    compact, solid, material, hard, firm, dense, I, 8, 3 ;
    (ghanā́ for -námā́) Suṡr. etc.;
    coarse, gross;
    viscid, thick, inspissated Suṡr. Bhartṛ. Kathās. XXIV, 93 ;
    full of (in comp.), densely filled with (in comp.) MBh. I, XIII Ragh. VIII, 90 Ratnâv. IV, 2 ;
    uninterrupted Pañcat. III, 14, 11 ;
    dark (cf. - ṡyāma) BhP. IV, 5, 3 ;
    deep (as sound;
    colour) MBh. I, 6680 VarBṛS. XlIII, 19 ;
    complete, all Kathās. IV, 53 ;
    auspicious, fortunate W. ;
    m. (= φόνος) slaying RV. VI, 26, 8 ;
    an iron club, mace, weapon shaped like a hammer
    I, 33, 4; 36, 16; 63, 5; IX, 97, 16 AV. X, 4, 9 ;
    any compact mass orﾠ substance (generally ifc.) ṠBr. XIV etc.. ;
    (said of the foetus in the 2nd month Nir. XIV, 6 Laghuj. III, 4);
    ifc. mere, nothing but (e.g.. vijñāna-ghaná,
    « nothing but intuition» ṠBr. XIV)
    MāṇḍUp. 5 PraṡnUp. V, 5 BhP. VIII ;
    f. (cf. ambu-, ayo-);
    a collection, multitude, mass, quantity W. ;
    vulgar people Subh. ;
    a cloud MBh. etc. (ifc. f. ā Hariv. 2660);
    talc L. ;
    the bulbous root of Cyperus Hexastachys communis Suṡr. VI ;
    a peculiar form of a temple Hcat. II, 1, 389 ;
    a particular method of reciting the RV. and Yajur-veda (cf. RTL. p. 409);
    the cube (of a number), solid body (in geom.) Laghuj. Sūryas. ;
    phlegm ( kapha) L. ;
    the body L. ;
    extension, diffusion W. ;
    n. any brazen orﾠ metallic instrument orﾠ plate which is struck (cymbal, bell, gong, etc.) Hariv. 8688 ;
    iron L. ;
    tin L. ;
    a mode of dancing (neither quick nor slow) L. ;
    darkness L. ;
    (am) ind. closely Ratnâv. III 9 ;
    ( dhvan, to sound) deep Rājat. V, 377 ;
    very much W. ;
    (ā) f. N. of a stringed instrument;
    Glycine debilis L. ;
    a kind of creeper L. ;
    - घनकपीवत्
    - घनकफ
    - घनकाल
    - घनक्षम
    - घनगर्जित
    - घनगोलक
    - घनघन
    - घनचय
    - घनच्छद
    - घनज
    - घनजम्बाल
    - घनज्वाला
    - घनता
    - घनताल
    - घनतिमिर
    - घनतोय
    - घनतोल
    - घनत्व
    - घनत्वच्
    - घनद्रुम
    - घनधातु
    - घनध्वनि
    - घननाभि
    - घननीहार
    - घनपत्त्र
    - घनपद
    - घनपदवी
    - घनपयोधर
    - घनपल्लव
    - घनपाषण्ड
    - घनप्रिया
    - घनफल
    - घनभित्ति
    - घनमुद्
    - घनमूल
    - घनरव
    - घनरस
    - घनरुच्
    - घनरुचिरकलाप
    - घनरूपा
    - घनवर
    - घनवर्त्मन्
    - घनवल्लिका
    - घनवल्ली
    - घनवाच्
    - घनवात
    - घनवारि
    - घनवास
    - घनवाहन
    - घनवीथि
    - घनव्यपाय
    - घनव्यूह
    - घनशब्द
    - घनशृङ्गी
    - घनश्याम
    - घनसंवृत्ति
    - घनसमय
    - घनसार
    - घनसिक्थ
    - घनस्कन्ध
    - घनस्वन
    - घनहस्तसंख्या

    Sanskrit-English dictionary > घन

  • 5 घन _ghana

    घन a. [इन् मूर्तौ अप् घनादेशश्च Tv.]
    1 Compact, firm, hard, solid; संजातश्च घनाघनः Māl.9.39.; नासा घनास्थिका Y.3.89; R.11.18.
    -2 Thick, close, dense; घनविरलभावः U.2.27; R.8.91; Amaru.59.
    -3 Thick-set, full, fully developed (as breasts); घटयति सुघने कुचयुगगगने मृगमदरुचि रूषिते Gīt.7; अगुरु-चतुष्कं भवति गुरू द्वौ घनकुचयुग्मे शशिवदना$सौ Śrut.8; Bh.1.8; Amaru.31.
    -4 Deep (as sound); दधानः सौधानामलघुषु निकुञ्जेषु घनताम् Māl.2.12; Mu.1.21.
    -5 Uninterrupted, permanent.
    -6 Impenetrable.
    -7 Great, excessive, violent.
    -8 Complete; अभ्यङ्गभङ्ग्या पापस्य न्यस्तं घनमपश्यतः Ks.4.53.
    -9 Auspicious, fortu- nate.
    -1 Coarse, gross.
    -11 Engrossed by, full or re- plete with; मा ते मलीमसविकारघना मतिर्भूत् Māl.1.32; निर्वृति˚ U.6.11.
    -नः A cloud; घनोदयः प्राक् तदनन्तरं पयः Ś.7.3; घनरुचिरकलापो निःसपत्नो$स्य जातः V.4.22.
    -2 An iron club, a mace; प्रतिजघान घनैरिव मुष्टिभिः Ki.18.1.
    -3 The body.
    -4 The cube of a number (in math.).
    -5 Ex- tension, diffusion.
    -6 A collection, multitude, quantity, mass, assemblage.
    -7 Talc.
    -8 Phlegm.
    -9 Any com- pact mass or substance.
    -1 Hardness, firmness.
    -11 A particular manner of reciting Vedic texts: thus the padas नमः रुद्रेभ्यः ये repeated in this manner would stand thus:-- नमो रुद्रेभ्यो रुद्रेभ्यो नमो नमो रुद्रेभ्यो ये ये रुद्रेभ्यो नमो नमो रुद्रेभ्यो ये.
    -नम् 1 A cymbal, a bell, a gong.
    -2 Iron.
    -3 Tin.
    -4 Skin, rind, bark.
    -5 A mode of dancing; (neither quick nor slow). ind. closely; घटयति घनं कण्ठा- श्लेषे रसान्न पयोधरौ Ratn.3.9.
    -Com. -अत्ययः, -अन्तः 'disappearance of the cloud', the season succeeding the rains, autumn (शरद्); घनव्यपायेन गभस्तिमानिव R.3.37.
    -अज्ञानी N. of Durgā.
    -अम्बु n. rain; घनाम्बुभिर्भूरि विलम्बिनो घनाः Subhās.
    -आकरः the rainy season.
    -आगमः, -उदयः 'the approach of clouds', the rainy season; घनागमः कामिजनप्रियः प्रिये Ṛs.2.1.
    -आमयः the date-tree.
    -आश्रयः the atmosphere, firmament.
    -उत्तमः the face.
    -उदधिः a parti- cular sea (hell ?).
    -उपलः hail.
    -ऊरू a woman having thick thighs; कुरु घनोरु पदानि शनैः शनैः Ve.2.2.
    -ओघः gathering of clouds.
    -कफः hail.
    -कालः the rainy season.
    -क्षम a. what may be hammered; Bhāvapr. 5.26.53.
    -गर्जितम् 1 thunder, peal or thundering noise of clouds, roar of thunder.
    -2 a deep loud roar.
    -गोलकः alloy of gold and silver.
    -घनः the cube of a cube.
    -जम्बाल thick mire.
    -ज्वाला lightning.
    -तालः a kind of bird (सारंग).
    -तोलः the Chātaka bird.
    -धातुः lymph.
    -ध्वनि a. roaring.
    (-निः) 1 a deep or low tone.
    -2 the muttering of thunder clouds; अनुहुंकुरुते घनध्वनिं न हि गोमायुरुतानि केशरी Śi.16.25.
    -नाभिः smoke (being supposed to be a principal ingredient in clouds; Me.5).
    -नीहारः thick hoar-frost or mist.
    -पदम् the cube root.
    -पदवी 'the path of clouds', firmament, sky; क्रामद्भिर्घनपदवीमनेकसंख्यैः Ki.5.34.
    -पाषण्डः a peacock.
    -फलम् (in geom.) the solid or cubical contents of a body or of an excavation.
    -मानम् the measurement by the exterior of a structure; Māna. 39-64.
    -मूलम् cube root (in math.)
    -रसः 1 thick juice.
    -2 extract, decoction.
    -3 camphor.
    -4 water (m. or n.).
    -रूपा candied sugar.
    -वरम् the face.
    -वर्गः the square of a cube, the sixth power (in math).
    -वर्त्मन् n. the sky; घनवर्त्म सहस्रधेव कुर्वन् Ki.5.17.
    -वल्लिका, -वल्ली lightning.
    -वाच् a raven.
    -वातः 1 a thick op- pressive breeze or air.
    -2 N. of a hell; Jaina.
    -वीथिः the sky; घनवीथिवीथिमवतीर्णवतः Śi.9.32.
    -शब्दः thunder, peal of thunder.
    -वासः a kind of pumpkin gourd.
    -वाहनः 1 Śiva.
    -2 Indra.
    -श्याम a. 'dark like a cloud', deep-black, dark. (
    -मः) an epithet (1) of Rain (2) of Kṛiṣṇa.
    -संवृत्तिः profound secrecy.
    -समयः the rainy season.
    -सारः 1 camphor; घनसारनीहारहार &c. Dk.1 (mentioned among white substances).
    -2 mercury.
    -3 water.
    -4 a big cloud; घनसारस्तु कर्पूरे महामेघे च चन्दने Nm.
    -स्वनः, -शब्दः, -रवः the roaring of clouds.
    -हस्त- संख्या the contents of an excavation or of a solid in math.).

    Sanskrit-English dictionary > घन _ghana

  • 6 निस् _nis

    निस् ind.
    1 As a prefix to verbs it implies separa- tion (away from, outside of), certainty, completeness or fulness, enjoyment, crossing over, transgressing &c.; (for examples see under (निर्).
    -2 As a prefix to nouns, not directly derived from verbs, it forms nouns or adjectives, and has the sense of (a) 'out of', 'away from'; as in निर्वन, निष्कौशाम्बि; or (b) more usu- ally, 'not', 'without', 'devoid of' (having a privative force); निःशेष 'without a remainder'; निष्फल, निर्जल, &c. N. B. In compound the स् of निस् is changed to र् before vowels and soft consonants (see निर्), to a visarga before sibilants, to श् before च् and छ्, and to ष् before क् and प्; cf. दुस्.
    -Comp. -कण्टक (निष्कण्टक) a.
    1 thornless.
    -2 free from thorns or enemies, free from danger or nuisance. (
    -कः) N. of Śiva.
    -कन्द (निष्कन्द) a. without edible roots.
    -कपट (निष्कपट) a. guileless, sincere.
    -कम्प (निष्कम्प) a. motionless, steady, im- movable; निष्कम्पचामरशिखाः Ś.1.8; Ku.3.48.
    -करुण (निष्करुण) a. merciless, pitiless, cruel.
    -करूष (निष्क रूष) a. free from dirt.
    -कर्मन् (निष्कर्मन्) a. inactive.
    -कल (निष्कल) a.
    1 without parts, undivided, whole.
    -2 waned, decayed, diminished.
    -3 impotent, barren.
    -4 maimed.
    -5 inarticulate (a musical term); N.21.16.
    -6 Without attributes, or qualities; निष्कलं निष्क्रियं शान्तं निरवद्यं निरञ्जनम् Śvet. Up; Bhāg.1.9.44; तद् ब्रह्म निष्कलमहं (स्मरामि).
    -(लः) 1 a receptacle.
    -2 the pudendum muliebre.
    -3 N. of Brahmā. (
    -ला, -ली) an elderly woman, one who is past child-bearing, or one in whom menstruation has ceased.
    -कलङ्क, (निष्कलङ्क) -कल्मष a. stainless, spotless.
    -कषाय (निष्कषाय) a. free from dirt or impure passions.
    -कान्त (निष्कान्त) a. not lovely, ugly.
    -काम (निष्काम) a.
    1 free from wish or desire, desireless, disinterested, unselfish.
    -2 free from all worldly desires; विशिष्टफलदाः पुंसां निष्कामाणां विमुक्तिदाः Viṣṇu. P. (
    -मम् ind.)
    1 without wish or desire.
    -2 unwillingly.
    -कारण (निष्कारण) a.
    1 causeless, unneces- sary.
    -2 disinterested, free from any motive; निष्कारणो बन्धुः.
    -3 groundless, not proceeding from any cause. (
    -णम् ind.) without any cause or reason, causelessly, needlessly.
    -कालकः (निष्कालकः) a penitent shaven and smeared with clarified butter.
    -कालिक (निष्कालिक) a.
    1 one whose term of life is over or elapsed, whose days are numbered.
    -2 one who has no conqueror, invincible (अजय्य).
    -किञ्चन (निष्किञ्चन) a. penniless, poor, indigent; प्रज्ञानं शौचमेवात्र शरीरस्य विशेषतः । तथा निष्कि- ञ्चनत्वं च मनसश्च प्रसन्नता ॥ Mb.
    -किल्विष (निष्किल्विष) a. sinless, faultless.
    -कुल (निष्कुल) a. having no kindred, left alone in the world. (निष्कुलं कृ 'to cut off completely, exterminate'; निष्कुला कृ
    1 to exterminate one's family
    -2 to shell, strip off the husk; निष्कुलाकरोति दाडिमम् Sk.; N.22.15.)
    -कुलीन (निष्कुलीन) a. of low family.
    -कूज (निष्कूज) a. still, silent; U.2.16.
    -कूट (निष्कूट) a. pitiless, merciless, cruel.
    -कैवल्य (निष्कैवल्य) a.
    1 mere, pure, absolute.
    -2 deprived of final beatitude (मोक्षहीन).
    -कोश (निष्कोश) a. unsheathed.
    -कौशाम्बि (निष्कौशाम्बि) a. who has gone out of Kauśāmbī.
    -क्रिय (निष्क्रिय) a.
    1 inactive.
    -2 not performing ceremonial rites; Ms.1.58.
    -3 knowing higher know- ledge as a sage, Saṁnyāsin; न्यासे कुटीचकः पूर्वं बह्वोदो हंस- निष्क्रियौ Bhāg.3.12.43.
    -यम् the Supreme Spirit (ब्रह्म).
    -क्षत्र (निःक्षत्र), -क्षत्रिय (निःक्षत्रिय) a. destitute of the military tribe.
    -क्षेपः (निःक्षेपः) = निक्षेप q. v.
    -चक्रम् (निश्चक्रम्) ind. completely; निश्चक्रं हतराक्षसः पुनरगाद्ब्रह्मत्व- माद्यं स्थिराम् A. Rām.1.1.1.
    -चक्रिक (निश्चक्रिक) a. without tricks, honest.
    -चक्षुस् (निश्चक्षुस्) a. blind, eyeless.
    -चत्वारिंशः (निश्चत्वारिंश) a. past forty.
    -चिन्त (निश्चिन्त) a.
    1 free from anxiety, unconcerned, secure.
    -2 thoughtless, unthinking.
    -चेतन (निश्चेतन) a. unconscious.
    -चेतस् (निश्चेतस्) a. not in one's right senses, mad.
    -चेष्ट (निश्चेष्ट) a. motionless, powerless.
    -चेष्टाकरण (निश्चेष्टाकरण) a. depriving (one) of motion, causing motionlessness (said of one the arrows of Cuhid).
    -छन्दस् (निश्छन्दस्) a. not studying the Vedas (छन्दस्) Ms.3,7.
    -छिद्र (निश्छिद्र) a.
    1 without holes.
    -2 without defects or weak points.
    -3 uninterrupted, unhurt.
    -तन्तु a.
    1 having no offspring, childless.
    -2 a Brahmachārin; मुण्डा निस्तन्तवश्चापि वस- त्यर्थार्थिनः पृथक् Mb.12.167.16.
    -तन्द्र, -तन्द्रि a. not lazy, fresh, healthy.
    -तमस्क -तिमिर a.
    1 free from darkness, bright; तस्य द्वितीयहरिविक्रमनिस्तमस्कं वायोरिमं परि- वहस्य वदन्ति मार्गम् Ś.7.6.
    -2 freed from sin or moral im- purities.
    -तर्क्य a. unimaginable, inconceivable.
    -तल a.
    1 round, globular; मुक्ताकलापस्य च निस्तलस्य Ku.1.42. Kau. A.2.9.
    -2 moving, trembling, shaking.
    -3 bottom- less.
    -4 down, below. (
    -ला) a pill, round ball.
    -तुल a. matchless, incomparable.
    -तुष a.
    1 freed from chaff.
    -2 purified, cleansed.
    -3 simplified. ˚क्षीरः wheat. ˚रत्नम् a crystal.
    -4 faultless, pure; शशंस गुणैररीणैरुदयास्तनिस्तुषम् N.15.8.
    -तुषत्वम् faultlessness; कवेः पुष्यति निस्तुषत्वम् Maṅkhaka.2.7.
    -तुषित a.
    1 husked.
    -2 made thin.
    -3 abandoned.
    -तेजस् a. destitute of fire, heat or energy, powerless, impotent; न भेतव्यं भृशं चैते मात्रा निस्ते- जसः कृताः Mārk. P.
    -2 spiritless, dull.
    -3 obscure.
    -त्रप a. impudent, shameless.
    -त्रिंश a.
    1 more than thirty; निस्त्रिंशानि वर्षाणि चैत्रस्य P.V.4.73; Sk.
    -2 pitiless, merciless, cruel; हे निस्त्रिंश विमुक्तकण्ठकरुणं तावत् सखी रोदितु Amaru.6. (
    -शः) a sword; निजध्नुः शरनिस्त्रिंशकुन्ततोमरशक्तिभिः Śiva B.3.19; शूरौर्निस्त्रिंशपाणिभिः Parnāl 1.5. ˚भृत् m. a sword-bearer.
    -त्रैगुण्य a. destitute of the three qualities (सत्त्व, रजस् and तमस्); निस्त्रैगुण्यो भवार्जुन Bg.2.45.
    -पक्व (निष्पक्व) well cooked, boiled.
    -पङ्क (निष्पङ्क) a. free from mud, clear, pure.
    -पताक (निष्पताक) a. having no flag or banner.
    -पतिसुता (निष्पतिसुता) a woman having no husband and no sons.
    -पत्र (निष्पत्र) a.
    1 leafless.
    -2 unfeathered, featherless. [निष्पत्राकृ 'to pierce with an arrow so that the feathers come through on the other side'; to cause excessive bodily pain (fig.); निष्पत्राकरोति मृगं व्याधः (सपुङ्खस्य शरस्य अपर- पार्श्वे निर्गमनान्निष्पत्रं करोति Sk.); एकश्च मृगः सपत्राकृतो$न्यश्च निष्पत्राकृतो$पतत् Dk.165; so यान्ती गुरुजनैः साकं स्मयमानानना- म्बुजा । तिर्यग्ग्रीवं यदद्राक्षीत्तन्निष्पत्राकरोज्जगत् Bv.2.132.]
    -पथ्य (निष्पथ्य) a. unwell, ill
    -पद (निष्पद) a. having no foot. (
    -दम्) a vehicle moving without feet (as a ship).
    -पराक्रम (निष्पराक्रम) a. weak, powerless.
    -परामर्श (निष्परामर्श) a. without advice, helpless; M.4.2/3
    -परिकर (निष्परिकर) a. without preparations.
    -परिग्रह (निष्परिग्रह) a. having no property or possessions; Mu.2. (
    -हः) an ascetic without family, dependents, or other belongings.
    -परिच्छद (निष्परिच्छद) a. having no retinue or train.
    -परिदाह (निष्परिदाह) a. incom- bustible.
    -परिहार्य (निष्परिहार्य) a. To be applied by all means.
    -परीक्ष (निष्परीक्ष) a. not examining or testing accurately.
    -परीहार (निष्परीहार) a.
    1 not avoiding.
    -2 not observing caution.
    -परुष (निष्परुष) a. (in music) soft.
    -पर्यन्त (निष्पर्यन्त), -पार (निष्पार) a. boundless, unbounded.
    -पर्याय (निष्पर्याय) a. out of order.
    -पाप (निष्पाप) sinless, guiltless, pure.
    -पुत्र (निष्पुत्र) a. sonless, childless.
    -पुराण (निष्पुराण) a. not existing before, unheard of, new.
    -पुरुष (निष्पुरुष) 1 unpeopled, tenantless, desolate.
    -2 without male issue; Ms.3.7.
    -2 not male, femi- nine, neuter.
    -षः 1 a eunuch.
    -2 a coward.
    -पुलाक (निष्पुलाक) a. freed from chaff.
    -पौरुष (निष्पौरुष) a. unmanly.
    -प्रकम्प (निष्प्रकम्प) a. steady, immov- able, motionless.
    -प्रकारक (निष्प्रकारक) 1 a. without ditinction of species, without specification, absolute.
    -2 without the relation of the qualifier and the qualified, see निर्विकल्प (7); निष्प्रकारकं ज्ञानं निर्विकल्पकम् T. S.
    -प्रकाश (निष्प्रकाश) a. not transparent, not clear, dark.
    -प्रचार (निष्प्रचार) a.
    1 not moving away, remaining in one place.
    -2 concentrated, intently fixed; निष्प्रचारेण मनसा परं तदधिगच्छति Mb.12.215.17.
    -प्रज्ञ (निष्प्रज्ञ) a. ignorant, stupid.
    -प्रणय (निष्प्रणय) a. cold.
    -प्रताप (निष्प्रताप) a. destitute of glory, mean, base; शङ्क- नीया हि सर्वत्र निष्प्रतापा दरिद्रता Pt.2.94.
    -प्रति(ती)कार (निष्प्रति(ती)कार), -प्रतिक्रिय (निष्प्रतिक्रिय) a.
    1 incurable, irremediable; सर्वथा निष्प्रतीकारेयमापदुपस्थिता K. 151.
    -2 unobstructed, uninterrupted. (
    -रम्) ind. un- interruptedly.
    -प्रतिग्रह (निष्प्रतिग्रह) a. not accepting gifts.
    -प्रतिघ (निष्प्रतिघ) a. unhindered, unob- structed, unimpeded; स हि निष्प्रतिघेन चक्षुषा त्रितयं ज्ञानमयेन पश्यति R.8.78.
    -प्रतिद्वन्द्व (निष्प्रतिद्वन्द्व) a. without enemies, unopposed.
    -2 matchless, unrivalled, unequal- led.
    -प्रतिभ (निष्प्रतिभ) a.
    1 devoid of splendour.
    -2 having no intelligence, not ready-witted, dull, stu- pid.
    -3 apathetic.
    -प्रतिभान (निष्प्रतिभान) a. coward- ly, timid.
    -प्रतीप (निष्प्रतीप) a.
    1 looking straight- forward, not turned backwards.
    -2 unconcerned (as a look).
    -प्रत्याश (निष्प्रत्याश) a. hopeless, despon- dent.
    -प्रत्यूह (निष्प्रत्यूह) a. unobstructed, unimped- ed; निष्प्रत्यूहाः प्रियसखि यदा दुःसहाः संबभूवुः Māl.9.45; निष्प्र- त्यूहमुपास्महे भगवतः कौमोदकीलक्ष्मणः Murārināṭakam.
    -प्रपञ्च (निष्प्रपञ्च) a.
    1 without extension.
    -2 without deceit, honest.
    -प्रभ (
    निःप्रभ or
    -निष्प्रभ) a.
    1 lustreless, pale-looking; निष्प्रभश्च रिपुरास भूभृताम् R.11.81.
    -2 powerless.
    3 gloomy, obscure, dim, dark.
    -प्रमाणक (निष्प्रमाणक) a. without authority.
    -प्रयत्न (निष्प्र- यत्न) a. inactive, dull.
    -प्रयोजन (निष्प्रयोजन) a.
    1 without motive, not influenced by any motive.
    -2 cause- less, groundless,
    -3 useless.
    -4 needless, unnecessary. (
    -नम्) ind. causelessly, without reason, without any object; Mu.3.
    -प्रवणि, प्रवाण, प्रवाणि (निष्प्रवणि, -ष्प्रवाण, -ष्प्रवाणि) a. fresh from loom, quite new (cloth, &c.)
    -प्राण (निष्पाण) a.
    1 lifeless, dead.
    -2 Weak (निर्बल); निष्प्राणो नामिहन्तव्यः Mb.12.95.12.
    -फल (निष्फल) a.
    1 bearing no fruit, fruitless (fig. also), unsuccessful, futile; निष्फलारम्भयत्नाः Me.56.
    -2 useless, profitless, vain; Ku.4.13.
    -3 barren (as a tree).
    -4 meaningless (as a word).
    -5 seedless, impotent. (
    -ला, -ली) a woman past child-bearing.
    -फेन (निष्फेन) a. foamless. n. opium.
    -शङ्क (निःशङ्क) a. free from fear or risk, secure, fearless. (
    -निःशङ्कः) (in music) a kind of dance. -f. (निःशङ्का) absence of fear. -ind. fearlessly, securely, easily.
    -शब्द (निःशब्द) a. not expressed in words, inaudible; निःशब्दं रोदितुमारेभे K.135. (
    -ब्दः, ब्दम्) silence, a calm.
    -शमः (निःशमः) uneasiness, anxiety.
    - शरण a. (
    -निःशरण) helpless, forlorn.
    -शर्कर (
    -निःशर्कर) a. free from pebbles (as a bathing place).
    -शलाक (निःशलाक) a. lonely, solitary, retired. (
    -कम्) a retired place, solitude; अरण्ये निःशलाके वा मन्त्रयेदविभावितः Ms.7.147.
    -शल्य a.
    1 free from arrows.
    -2 free from thorns or darts.
    -शूक (निःशूक) a. merciless, cruel. (
    -कः) beardless rice.
    -शेष (निःशेष) a. with- out remainder (either finished or passed away).
    -शोध्य (निःशोध्य) a. washed, pure, clean.
    -श्रीकः a.
    1 deprived of lustre, beauty.
    -2 unhappy.
    -श्रेयस a. the best, most excellent. (
    -सः) an epithet of Śiva. (
    -सम्) final beatitude, absolution; यः करोति वधोदर्का निःश्रेयसकरीः क्रियाः Ki.11.19; see निःश्रेयस also.
    -2 devo- tion, faith, belief.
    -3 apprehension, conception.
    -4 happiness (in general), welfare; इदं निःश्रेयसं परम् Ms. 1.16.
    -संशय (निःसंशय) a.
    1 undoubted, certain.
    -2 not doubtful, not suspecting or doubting; कुरु निः- संशयं वत्से स्ववृत्ते लोकमित्यशात् R.15.79. (
    -यम्) ind. doubtlessly, undoubtedly, surely, certainly.
    -संस्कार (निःसंस्कार) a. uneducated, ill-mannered.
    -संख्य (निःसंख्य) a. innumerable.
    -संग (निःसंग) a.
    1 not attached or devoted to, regardless of, indifferent to; यन्निःसंगस्त्वं फलस्यानतेभ्यः Ki.18.24.
    -2 one who has re- nounced all worldly attachments; भर्तुर्ये प्रलये$पि पूर्वसुकृता- सङ्गेन निःसङ्गया भक्त्या कार्यधुरं वहन्ति कृतिनस्ते दुर्लभास्त्वादृशाः Mu.1.14.
    -3 unconnected, separated, detatched.
    -4 unobstructed; निःसङ्गं प्रतिभिरुपाददे विवृत्तिः Ki.7.12. (
    -गम्) ind. unselfishly.
    -संचारः (निःसंचारः) not taking a walk; Māl.
    -संज्ञ (निःसंज्ञ) a. unconscious.
    -सत्त्व (निःसत्त्व) a.
    1 unenergetic, weak, impotent.
    -2 mean, insignificant, low.
    -3 non-existent, unsubstantial.
    -4 deprived of living beings.
    (-त्त्वम्) 1 absence of power or energy.
    -2 non-existence.
    -3 insignificance.
    -संतति (निःसंतति), -संतान (निःसंतान) a. childless.
    -संदिग्ध (निःसंदिग्ध), -संदेह (निःसंदेह) a. see निःसंशय.
    -संधि (निस्संधि), निःसंधि) a. having no joints perceptible, compact, firm, close,
    -सपत्न (निःसपत्न) a.
    1 having no rival or enemy; घनरुचिरकलापो निःसपत्नो$द्य जातः V.4.1.
    -2 not claimed by another, belonging exclusively to one possessor.
    -3 having no foes.
    -समम् (निःसमम्) ind.
    1 unseasonably, at a wrong time.
    -2 wickedly.
    -संपात (निःसंपात) a. affording no passage, blocked up. (
    -तः) the darkness of midnight, thick darkness.
    -संबाध (निःसंबाध) a. not contracted, spacious, large.
    -संभ्रम (निःसंभ्रम) a. not perplexed, unembarrassed.
    -सरणि (निःसरणि) a. pathless.
    -सह (निःसह) a.
    1 Exhausted, powerless; कुसुमावचयपरिश्रमनिःसहं मे शरीरम् Nāg.2.
    -2 intolerable, irresistible.
    -सार (निःसार) a.
    1 sapless, pithless.
    -2 worthless, vain, unsubstantial. ˚ता
    1 sapless, pithlessness; निःसारत्वाल्लघीयसः (तृणस्य च समा गतिः) Pt.1.16.
    -2 worthlessness.
    -3 vanity, un- substantial or transitory nature.
    -सीम (निःसीम), -सीमन् (निःसीमन्) a. immeasurable, boundless; अहह महतां निःसीमानश्चरित्रविभूतयः Bh.2.35; निःसीमशर्मप्रदम् 3.97.
    -स्तम्भ (निःस्तम्भ) a. having no pillars.
    -2 having no support.
    -3 not proud; निःस्तम्भो भ्रष्टसंकल्पः स्वान् मेघान् स न्यवारयत् Bhāg.1.25.24.
    -सूत्र a. helpless; निःसूत्रमास्ते घनपङ्कमृत्सु N.7.69.
    -स्नेह (निःस्नेह) a.
    1 not unctuous or greasy, without unction or oil, dry.
    -2 not showing affection, unfeeling, unkind, indifferent.
    -3 not loved, not cared for; केशा अपि विरज्यन्तो निःस्नेहाः किं न सेवकाः Pt.1. 82.
    -4 not longing for, indifferent to. (
    -हा) lin-seed.
    -स्पन्द (
    निःस्पन्द or
    निस्स्पन्द) a. motionless, steady; ज्याबन्धनिस्स्पन्दभुजेन यस्य R.6.4.
    -स्पर्श (निःस्पर्श) a. hard, rough.
    -स्पृह (निःस्पृह) a. free from desire; निःस्पृहस्य तृणं जगत्.
    -2 regardless of, indifferent to; ननु वक्तृविशेषनिःस्पृहाः Ki.2.5; R.8.1; भोगेभ्यः स्पृहयालवो न हि वयं का निःस्पृहाणामसि Bh.
    -3 content, unenvious.
    -4 free from any worldly ties.
    -स्व (निःस्व) a. poor, indigent; निस्वो वष्टि शतम् Śānti.2.6; त्यक्त्वा जनयितारं स्वं निःस्वं गच्छति दूरतः Pt.1.9.
    -स्वन (निःस्वन) a. soundless.
    -स्वभावः (निःस्वभावः) poverty. -a. void of peculiarities.
    -स्वादु (निःस्वादु) a. tasteless, insipid.

    Sanskrit-English dictionary > निस् _nis

  • 7 रोमन् _rōman

    रोमन् n. [रु-मनिन् Uṇ.4.15]
    1 The hair on the body of men and animals; especially, short hair, bristles or down; रोमाणि च रहस्यानि सर्वाण्येव विवर्जयेत् Ms. 4.144;8.116; Bhāg.11.18.3.
    -2 The feathers of birds.
    -3 The scales of a fish.
    -Comp. -अङ्कः a mark of hair; बिभ्रती श्वेतरोमाङ्कम् R.1.83.
    -अङ्कुरः, -अञ्चः a thrill (of rapture, horror, surprise &c.), horripilation; हर्षाद्भुतभयादिभ्यो रोमाञ्चो रोमविक्रिया S. D.167.
    -अञ्चित a. with the hair erect or thrilled with joy.
    -अन्तः the hair on the back or upper side of the hand.
    -आली, -आवलिः, -ली f.
    1 a line of hair on the abdomen (above the navel); शिखा धूमस्येयं परिणमति रोमावलिवपुः K. P.1; रोमराजि also.
    -2 Puberty.
    -उद्गमः, -उद्भेदः erec- tion of the hair (on the body), thrill, horripilation; रोमोद्गमः प्रादुरभूदुमायाः Ku.7.77.
    -कर्णकः a hare.
    -कूपः, -पम्, -गर्तः a pore of the skin; सो$सृजद्रोमकूपेभ्यो रौम्या- न्नाम गणेश्वरान् Mb.12.284.35.
    -केशरम्, -केसरम्, -गुच्छम् whisk, chowrie.
    -पुलकः bristling of the hair, thrill; उद्भिन्नरोमपुलकैर्बहुभिः समन्ताज्जागर्ति रक्षति विलोकयति स्मरामि Ch. P.34.
    -भूमिः f. 'the place of the hair', i. e. the skin.
    -रन्ध्रम् a pore of the skin.
    -राजिः, -जी, -लता f. a line of hair on the abdomen (above the navel); रराज तन्वी नवरो (लो) मराजिः Ku.1.38; Śi.9.22.
    -वाहिन् a. cutting-off hair.
    -विकारः, -विक्रिया, -विभेदः thrill, horripilation; शंसति स्म घनरोमविभेदः Ki. 9.46; प्रतिक्षणं सा कृतरोमविक्रियाम् Ku.5.1.
    -विध्वंसः a louse.
    -शातनम् a depilatory for removing the hair.
    -सूची a hair-pin.
    -हर्षः bristling of the hair, thrill; वेपथुश्च शरीरे मे रोमहर्षश्च जायते Bg.1.29.
    -हर्षण a. causing thrill or horripilation, thrilling, awe-inspiring; एतानि खलु सर्वभूतरो (लो) महर्षणानि दीर्घारण्यानि U.2; संवादमिम- मश्रौषमद्भुतं रोमहर्षणम् Bg.18.74. (
    -णः) N. of Sūta, a pupil of Vyāsa who narrated several Purāṇas to Śaunaka. (
    -णम्) erection of hair on the body, thrill.
    -हृत् n. sulpuret of arsenic.

    Sanskrit-English dictionary > रोमन् _rōman

  • 8 समुक्षणम् _samukṣaṇam

    समुक्षणम् 1 Shedding, effusion.
    -2 Sprinkling; घनराजिनूतनपयःसमुक्षण... Māl.3.7.

    Sanskrit-English dictionary > समुक्षणम् _samukṣaṇam

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»