-
1 कुरबक
-
2 क्षुद्रबक
-
3 पृथ्वीकुरबक
pṛithvī́-kurabakam. a species of tree L.
-
4 भूमीकुरबक
bhūmī-kurabakam. a species of plant Suṡr.
-
5 अरुण _aruṇa
अरुण a. (-णा, -णि f.) [ऋ-उनन्; cf. Uṇ.3.6]1 Reddish brown, tawny, red, ruddy (of the colour of the morning as opposed to the darkness of night); प्रत्याख्यातविशेषकं कुरबकं श्यामावदातारुणम् M.3.5; नयनान्यरुणानि घूर्णयन् Ku.4.12.-2 Perplexed, embarrassed.-3 Dumb.-णः 1 Red colour, the colour of the dawn or morning twilight.-2 The dawn personified as the charioteer of the Sun; आविष्कृतारुणपुरःसर एकतो$र्कः Ś.4. 2,7.4; विभावरी यद्यरुणाय कल्पते Ku.5.44; R.5.71. [Aruṇa is represented as the elder brother of Garuḍa, being the son of Vinatā by Kaśyapa. Vinatā pre- maturely hatched the egg and the child was born without thighs, and hence he is called Anūru 'thigh- less', or Vipāda 'footless'. He cursed his mother that since she had brought him forth before the due season she would be a slave to her rival Kadrū; but at her earnest entreaties, he modified the curse and said that her next son would deliver her from bondage. Aruṇa now holds the office of the charioteer of the Sun. His wife was Śyenī, who bore him two sons Saṁpāti and Jaṭāyu.]-3 The Sun; रागेण बालारुणकोमलेन Ku.3.3, 5.8; संसृज्यते सरसिजैररुणांशुभिन्नैः; R.5.69; S.1.31. अरुण- कररुचायते$न्तरीक्षे Bu. Ch.5.87.-4 A kind of leprosy with red spots and insensibility of the skin.-5 A little poisonous creature Bhāg.8.1.1.-6 N. of a plant पुंनाग; also a synonym of अर्क q. v.-7 Molasses (गुड).-8 N. of a peak of the Himālaya situated to the west of Kailāsa.-9 N. of one of the 12 Ādityas, the one presiding over Maghā.-1 N. of a sage; उद्दालको$रुणात् Bṛi. Up.6.5.3.-णा 1 N. of several plants; (a) अतिविषा (Mar. अतिविख); (b) Madder (मञ्जिष्ठा); (c) त्रिवृत् commonly called Teori; (d) a black kind of the same (श्यामाका); (e) bitter apple (इन्द्रवारुणी); (f) the Gunja plant that yields the red and black berry (गुंज) used as a weight by jewellers &c. (g) मुण्डतिक्ता cf. अरुणः कपिले कुष्ठे सन्ध्यारागे$र्कसारथौ । अव्यक्तरागे निःशब्दे द्रव्ये त्रिषु निरूपितः । स्त्रियामतिविषाश्यामामञ्जिष्ठात्रिवृतासु च । Nm.-2 N. of a river.-णी 1 A red cow (Nir.).-2 The early dawn.-णम् 1 Red colour; दिविस्पृश्यात्यरुणानि कृण्वन् Rv.1.168.1.-2 Gold; अम्भो अरुणं रजतम् Av.13.4.51.-3 Saffron.-Comp. -अग्रजः N. of Garuḍa, (अरुणः अग्रजो यस्य).-अनुजः, -अवरजः N. of Garuḍa, younger brother of Aruṇa.-अर्चिस् m. the sun.-अश्व a. having red horses, epithet of the Maruts.-आत्मजः 1 son of Aruṇa, N. of Jaṭāyu.-2 N. of Saturn, Sāvarṇi Manu, Karṇa, Sugrīva, Yama and the two Aśvins. (-जा) N. of Yamunā and Tāpti.-ईक्षण a. red-eyed.-उदकम् N. of a lake. (-का) N. of a river.-उदयः break of day, dawn; चतस्रो घटिकाः प्रातररुणोदय उच्यते.-उपलः a ruby.-कमलम् a red lotus.-केतु- ब्राह्मणम् Name of the Brāhmaṇa of अरुणाः केतवाः Ait. Anukr.-चूडः A cock.-ज्योतिस् m. N. of Śiva.-दूर्वा reddish fennel.-पराशराः Name of the followers of a Vedic शाखा; अरुणपराशरा नाम शाखिनः ŚB. on MS. 7.1.8.-प्रिय a. 'beloved of red flowers and lotuses', N. of the sun.(-या) 1 the Sun's wife.-2 shadow.-प्सु a. [अरुणं प्सु रूपं यस्य] Ved. of reddish shape or colour.-बभ्रु a. reddish-yellow.-युज a. furnished with red rays of light, epithet of the dawn.-लोचन a. red-eyed. (-नः) a pigeon.-सारथिः 'having Aruṇa for his charioteer', the Sun. -
6 अशोक _aśōka
अशोक a. Without sorrow, not feeling or causing sorrow.-कः N. of a tree having red flowers (Jonesia Asoka Roxb.); [said, according to the convention of poets, to put forth flowers when struck by ladies with the foot decked with jingling anklets and painted with lack-dye. Kālidāsa mentions the flowering of this tree in Spring (cf. Rs.6.5,16). The painted foot bears a striking resemblance in colour to the flowers of Asoka (cf. R.8.63). cf. असूत सद्यः कुसुमान्यशोकः... पादेन नापैक्षत सुन्दरीणां संपर्कमाशिञ्जितनूपुरेण Ku.3.26; Me.8; R.8.62; M.3.12.17; also पादाघातादशोकस्तिलककुरबकौ वीक्षणालिङ्गनाभ्याम् । स्त्रीणा स्पर्शात् प्रियङ्गुर्विकसति बकुलः सीधुगण्डूषसेकात् । मन्दारो नर्मवाक्यात् पटु- मृदुहसनाच्चम्पको वक्त्रवातात् चूतो गीतान्नमेरुर्विकसति च पुरो नर्तनात्- कर्णिकारः ॥]-2 N. of Viṣṇu.-3 N. of a minister of king Dasaratha. (v. l. for अकोप. Rām.1.7.3).-4 N. of a celebrated king of the Maurya dynasty, said to have reigned from 234-198 B. C.-5 N. of the बकुल. tree अशोको व़ञ्जुले माने द्रुमनिःशोकयोर्मतः । वर्तते कटुरोहिण्याम्... Nm.-6 Joy, happiness; अशोकजैः प्रीतिमयैः कपिमालिङ्गय संभ्रमात् । सिषेच भरतः श्रीमान्विपुलैरश्रुबिन्दुभिः ॥ Rām.6.125.42.-का 1 N. of a medical plant (कटुक; Mar. कुटकी).-2 The sixth day in the first half of Chaitra.-3 One of the female domestic deities of the Jainas.-कम् 1 Quicksilver.-2 The blossom of the Asoka plant (forming one of the five arrows of Cupid).-Comp. -अरिः the कदम्ब tree (Mar. कळंब).-अष्टमी [नास्ति शोको यस्याः कर्म˚ स.] the eighth day in the first half of Chaitra.-तरुः, -नगः, -वृक्षः the Asoka tree.-तीर्थम् a holy place named Aśoka near Benares.-त्रिरात्रः, -त्रम् N. of a festival or व्रत which lasts for three nights; B. P. (उत्तरपर्व) अस्त्यशोकत्रिरात्राख्यं व्रतं शोकभयापहम् । त्रिरात्रं तच्च कर्तव्यं व्रतं शोकविनाशनम् ॥.-पूर्णिमा N. of a certain holiday, a ceremony to be observed on the 15th day of the month of Phālguna.-मञ्जरी N. of a metre.-रोहिणी N. of a medical plant (कटुका).-वनिका a grove of Aśoka trees; प्रविवेश महाबाहुरशोकवनिकां तदा Rām.7.42.1. ˚न्याय see under न्याय.-षष्ठी N. of a certain holiday; चैत्रे मास्य- सिते पक्षे षष्ठयां षष्ठीं प्रपूजयेत् । सुखाय पुत्रलाभाय शुक्लपक्षे तथैव च ॥. -
7 कुरुबक _kurubaka
कुरुबक = कुरबक q. v. -
8 कोरकः _kōrakḥ _कम् _kam
कोरकः कम् [Uṇ.5.35]1 A bud, an unblown flower; संनद्धं यदपि स्थितं कुरबकं तत्कोरकावस्थया Ś.6.4.-2 (fig.) Anything resembling a bud, i. e. partially opened but not fully developed; राधायाः स्तनकोरकोपरि चलन्नेत्रो हरिः पातु वः Gīt.12.-3 The fibres of the stalk of a lotus.-4 A kind of perfume. -
9 निर्मुक्त _nirmukta
निर्मुक्त p. p.1 Set free, freed, liberated; R.1.46.-2 Freed from worldly attachments.-3 Separated, disjoined.-4 Pressed out; फुल्लं कुरबकं पश्य निर्मुक्तालक्तकप्रभम् Bu. Ch.4.47.-क्तः A snake which has lately cast off its skin; आददानाश्च नाराचान्निर्मुक्ताशीविषोपमान् Mb.6.44.17. -
10 प्रत्याख्या _pratyākhyā
प्रत्याख्या 2 P.1 To deny (as a fact).-2 To decline, refuse, reject.-3 To forbid, prohibit.-4 To interdict.-5 To excel, surpass; प्रत्याख्यातविशेषकं कुरबकं श्यामावदातारुणम् M.3.5. -
11 मरुः _maruḥ
मरुः [म्रियन्ते$स्मिन् भूतानीति मरुः निर्जलदेशः, मृ-उ Uṇ.1.7]1 A desert, sandy desert, a wilderness, any region destitute of water.-2 A mountain or rock.-3 A kind of plant (कुरबक).-4 Abstinence from drinking; मरुं साधयतो राजन् नाकपृष्ठमताशके Mb.13.57.14;142.44. -m. pl. N. of a country or its inhabitants.-Comp. -उद्भवा 1 the cotton shrub.-2 a cucumber.-कच्छः N. of a district.-जः a kind of perfume.-जुष्, -भवः the inhabitant of a desert.-देशः 1 N. of a district.-2 any region destitute of water.-देश्यः bdellium.-द्विपः, -प्रियः a camel.-धन्वः, -धन्वन् m. a wilderness, desert.-पथः, -पृष्ठम् a sandy desert, wilderness; मरु- पृष्ठान्युदम्भांसि (चकार) R.4.31.-प्रपतनम् the act of throwing one's self from a rock; Mark. P.4.3.-भू (pl.) the country called Mārwār.-भूमिः f. a desert, sandy desert.-भूरुह, -हः a tree in the desert; सत्पुंसो मरुभूरुह इव जीवनमात्रमाशास्यम् Aryā. S.-संभवः a kind of horse-radish.-स्थलम्, -स्थली a wilderness, desert, waste; तत् प्राप्नोति मरुस्थले$पि नितरां मेरौ ततो नाधिकम् Bh.2. 49; मरुस्थल्यां यथा वृष्टिः क्षुधार्ते भोजनं तथा H.1.11. -
12 विशेषक _viśēṣaka
विशेषक a.1 Distinguishing, distinctive.-2 Restric- tive; ननु विशेषकः शब्दः श्रूयते ब्रह्मवर्चसकमिति । नैष विशेषकः । उपाधिकर एषः । ŚB. on MS.4.3.2.-कः, -कम् 1 A dis- tinguishing feature or characteristic, an attribute.-2 A discriminative or distinguishing quality.-3 A mark on the forehead with sandal, saffron &c.-4 Drawing lines of painting on the face and person with coloured unguents and cosmetics; प्रत्याख्यातविशेषकं कुरबकं श्यामाव- दातारुणम् M.3 5; स्वेदोद्गमः किंपुरुषाङ्गनानां चक्रे पदं पत्रविशेषकेषु Ku.3.33; R.9.29; Śi.3.63;1.84.-कः A par- ticular form of speech; cf. विशेषोक्ति.-कम् A group of three stanzas forming one grammatical sentence; द्वाभ्यां युग्ममिति प्रोक्तं त्रिभिः श्लोकैर्विशेषकम् । कलापकं चतुर्भिः स्यात्तदूर्ध्वं कुलकं स्मृतम् ॥. -
13 श्याम _śyāma
श्याम a. [श्यै-मक Uṇ.1.134] Black, dark-blue, dark coloured; प्रत्याख्यातविशेषकं कुरबकं श्यामावदातारुणम् M. 3.5; श्यामं द्वयोर्भागयोः V.2.7; कुवलयदलश्यामस्निग्धः U.4. 19; Me.15,23.-2 Brown.-3 Shady, dusky.-4 Dark-green.-मः 1 The black colour.-2 The green colour.-3 A cloud.-4 The cuckoo.-5 N. of a sacred fig-tree at Allahabad on the bank of the Yamunā; अयं च कालिन्दीतटे वटः श्मामो नाम U.1; सोयं वटः श्याम इति प्रतीतः R. 13.53.-6 The thorn-apple.-7 The Tamāla tree; दृश्यन्ते बन्धुजीवाश्च श्यामाश्च गिरिसानुषु Rām.4.3.62.-मम् 1 Sea-salt.-2 Black pepper.-Comp. -अङ्ग a. dark. (-ङ्गः) the planet Mercury.- आनन a. having a black face; निर्जित्य च निजामस्य श्यामाननमयीं चमूम् Śiva B.3.45.-कण्ठः 1 an epithet of Śiva (नीलकण्ठ).-2 a peacock.-कर्णः a horse suitable for a horse-sacrifice (अश्वमेध).-काण्डा, -ग्रन्थिः a kind of Dūrvā grass.- the tamāla tree.-भास्, -रुचि a. glossy-black.-वल्ली black pepper.-गबलौ the two four-eyed watch-dogs of Yama; cf. (श्वानौ) चतुरक्षौ शबलौ साधुना पथा Ṛv.1.14.1.-सुन्दरः an epithet of Kṛiṣṇa. -
14 क्षुद्र
kshudrá
minute, diminutive, tiny, very small, little, trifling
AV. VS. XIV, 30 TBr. III ṠBr. ChUp. AitUp. Yājñ. etc.. ;
mean, low, vile Mn. VII, 27 Yājñ. I, 309 MBh. etc.. ;
wicked (said in joke) Mālav. ;
niggardly, avaricious L. ;
cruel L. ;
poor, indigent L. ;
m. a small particle of rice L. ;
= - roga (q.v.) Suṡr. ;
= - panasa (q.v.) L. ;
(ā) f. (Pāṇ. 4-3, 119) a kind of bee Bhpr. ;
a fly, gnat L. ;
a base orﾠ despicable woman Pāṇ. 4-1, 131 ;
a maimed orﾠ crippled woman ib. Pat. ;
a whore, harlot L. ;
a dancing girl L. ;
a quarrelsome woman L. ;
N. of several plants (Solanum Jacquini, alsoﾠ another variety of Solanum, Oxalis pusilla, Coix barbata, Nardostachys Jaṭā-māṇsī) L. ;
(ám) n. a particle of dust, flour, meal RV. I, 129, 6 and VIII, 49, 4 ;
+ cf. Lith. kūdikis, « an infant» ;
Pers. كودك kūdak, « small a boy»
- क्षुद्रकण्टकारी
- क्षुद्रकण्टकी
- क्षुद्रकण्टारिका
- क्षुद्रकण्टिका
- क्षुद्रकम्बु
- क्षुद्रकर्मन्
- क्षुद्रकल्प
- क्षुद्रकारलिका
- क्षुद्रकारवेल्ली
- क्षुद्रकुलिश
- क्षुद्रकुष्ठ
- क्षुद्रक्ल्रिप्ति
- क्षुद्रक्षुर
- क्षुद्रगुड
- क्षुद्रगोक्षुरक
- क्षुद्रघण्टिका
- क्षुद्रघण्टी
- क्षुद्रघोली
- क्षुद्रचञ्चु
- क्षुद्रचन्दन
- क्षुद्रचम्पक
- क्षुद्रचिर्भिता
- क्षुद्रचूद
- क्षुद्रजन्तु
- क्षुद्रजातीफल
- क्षुद्रजीर
- क्षुद्रजीवा
- क्षुद्रंचर
- क्षुद्रतण्डुल
- क्षुद्रता
- क्षुद्रतात
- क्षुद्रतुलसी
- क्षुद्रत्व
- क्षुद्रदंशिका
- क्षुद्रदंशी
- क्षुद्रदुरालभा
- क्षुद्रदुःस्पर्शा
- क्षुद्रधात्री
- क्षुद्रधान्य
- क्षुद्रनदी
- क्षुद्रनासिक
- क्षुद्रपक्षिक
- क्षुद्रपत्त्रा
- क्षुद्रपत्त्री
- क्षुद्रपद
- क्षुद्रपनस
- क्षुद्रपर्ण
- क्षुद्रपशु
- क्षुद्रपाषाणभेदक
- क्षुद्रपाषाणभेदा
- क्षुद्रपाषाणभेदी
- क्षुद्रपिप्पली
- क्षुद्रपृषती
- क्षुद्रपोतिका
- क्षुद्रफलक
- क्षुद्रफला
- क्षुद्रबक
- क्षुद्रबला
- क्षुद्रबुद्धि
- क्षुद्रभ
- क्षुद्रभण्टाकी
- क्षुद्रभृत्
- क्षुद्रमहा
- क्षुद्रमीन
- क्षुद्रमुस्ता
- क्षुद्ररस
- क्षुद्ररुहा
- क्षुद्ररोग
- क्षुद्ररोगिक
- क्षुद्रवंशा
- क्षुद्रवज्र
- क्षुद्रवर्वणा
- क्षुद्रवल्ली
- क्षुद्रवार्ताकिनी
- क्षुद्रवार्ताकी
- क्षुद्रवास्तुकी
- क्षुद्रवैदेही
- क्षुद्रशङ्ख
- क्षुद्रशणपुष्पिका
- क्षुद्रशर्करा
- क्षुद्रशर्करिका
- क्षुद्रशार्दूल
- क्षुद्रशीर्ष
- क्षुद्रशील
- क्षुद्रशुक्ति
- क्षुद्रशुक्तिका
- क्षुद्रश्यामा
- क्षुद्रश्लेष्मान्तक
- क्षुद्रश्वास
- क्षुद्रश्वेता
- क्षुद्रसमाचार
- क्षुद्रसहा
- क्षुद्रसुवर्ण
- क्षुद्रसूक्त
- क्षुद्रस्फोट
- क्षुद्रस्वर्ण
- क्षुद्रहन्
- क्षुद्रहिङ्गुलिका
- क्षुद्रहिङ्गुली
- क्षुद्राक्ष
- क्षुद्राग्निमन्थ
- क्षुद्राचरित
- क्षुद्राञ्जन
- क्षुद्राण्ड
- क्षुद्रात्मन्
- क्षुद्रान्त्र
- क्षुद्रापामार्ग
- क्षुद्रापामार्गक
- क्षुद्रामलक
- क्षुद्राम्बुपनस
- क्षुद्राम्र
- क्षुद्राम्लपनस
- क्षुद्राम्ला
- क्षुद्राम्लिका
- क्षुद्रेक्ष
- क्षुद्रेङ्गुदी
- क्षुद्रेर्वारु
- क्षुद्रैला
- क्षुद्रोदुम्बरिका
- क्षुद्रोपोदकनाम्नी
- क्षुद्रोपोदकी
- क्षुद्रोलूक
-
15 पृथ्वी
pṛithvī́
Nigella Indica L. ;
Boerhavia Procumbens L. ;
= hiṅgu-pattrī L. ;
great cardamoms L. ;
N. of 2 kinds of metre Col.;
N. of the mother of the 7th Arhat of present Avasarpiṇī L. ;
- पृथ्वीकुरबक
- पृथ्वीखात
- पृथ्वीगर्भ
- पृथ्वीगृह
- पृथ्वीचन्द्रोदय
- पृथ्वीज
- पृथ्वीतल
- पृथ्वीदण्डपालता
- पृथ्वीदानविधि
- पृथ्वीधर
- पृथ्वीपति
- पृथ्वीपाल
- पृथ्वीपुर
- पृथ्वीप्रेमोदय
- पृथ्वीभर
- पृथ्वीभुज्
- पृथ्वीभृत्
- पृथ्वीमल्ल
- पृथ्वीमल्लराज
- पृथ्वीराज
- पृथ्वीराज्य
- पृथ्वीरूप
- पृथ्वीवराहसंवाद
- पृथ्वीश
- पृथ्वीसारतैल
- पृथ्वीहर
-
16 भूमी
См. также в других словарях:
bhūmī-kurabaka — भूमीकुरबक … Indonesian dictionary
kshudrá-baka — क्षुद्रबक … Indonesian dictionary
kurabaka — कुरबक … Indonesian dictionary
pṛithvī́-kurabaka — पृथ्वीकुरबक … Indonesian dictionary
