-
41 सुयशस्
-
42 स्वर्यशस्
svár-yaṡasn. the glory of heaven BhP.
-
43 हस्तियशस्
hasti-yaṡasn. the magnificence of an elephants PārGṛ. ;
- ṡasi-hasti-varcasin (?) mfn. having an elephant's magnificence andᅠ splendour, Hir.
-
44 महा
mahā́in comp. for mahat
(in RV. II, 22, 1 and III, 23; 49, 1 used for mahat as an independent word in acc. sg. mahā́m = mahāntam)
- महाकङ्कर
- महाकच्छ
- महाकटितटश्रोणी
- महाकण्टकिनी
- महाकथहचक्र
- महाकदम्बक
- महाकन्द
- महाकन्य
- महाकपर्द
- महाकपाल
- महाकपि
- महाकपित्थ
- महाकपिलपञ्चरात्र
- महाकपोत
- महाकपोल
- महाकम्बु
- महाकर
- महाकरञ्ज
- महाकरभ
- महाकरम्भ
- महाकरुण
- महाकर्कारु
- महाकर्ण
- महाकर्णि
- महाकर्मन्
- महाकला
- महाकलोप
- महाकल्प
- महाकल्याण
- महाकल्याणक
- महाकवि
- महाकात्यायन
- महाकान्त
- महाकापोल
- महाकाय
- महाकायिक
- महाकार
- महाकारण
- महाकारुणिक
- महाकार्तयश
- महाकार्त्तिकी
- महाकाल
- महाकालवेय
- महाकालेत
- महाकालेय
- महाकालोप
- महाकाव्य
- महाकाश
- महाकाशी
- महाकाश्यप
- महाकीटपर्वत
- महाकीर्तन
- महाकीर्ति
- महाकुण्ड
- महाकुमार
- महाकुमुदा
- महाकुम्भी
- महाकुल
- महाकुलीन
- महाकुश
- महाकुष्ठ
- महाकुसुमिका
- महाकुह
- महाकूप
- महाकूर्म
- महाकूल
- महाकृच्छ्र
- महाकृत्यापरिमल
- महाकृष्ण
- महाकेतु
- महाकेश
- महाकैलासदण्डक
- महाकोश
- महाकोशातकी
- महाकौषीतक
- महाकौषीतकि
- महाकौष्ठिल
- महाकौष्ठिल्य
- महाक्रतु
- महाक्रम
- महाक्रूरा
- महाक्रोध
- महाक्ष
- महाक्षत्रप
- महाक्षपणक
- महाक्षार
- महाक्षीर
- महाक्षोभ्य
- महाक्षौहिणी
- महाखण्डन
- महाखर्व
- महाखल्लव
- महाखल्वल
- महाखात
- महाख्यात
- महाग
- महागङ्गा
- महागज
- महागण
- महागणेश
- महागति
- महागद
- महागन्ध
- महागय
- महागर्त
- महागर्भ
- महागल
- महागव
- महागस्त्यसंहिता
- महागिरि
- महागीत
- महागुण
- महागुरु
- महागुल्मा
- महागुह
- महागृष्टि
- महागृह
- महागोधूम
- महागौरी
- महागौरीवित
- महाग्नि
- महाग्निचयन
- महाग्निसर्वस्व
- महाग्रन्थिक
- महाग्रह
- महाग्रहायणी
- महाग्राम
- महाग्राह
- महाग्रीव
- महाग्रीविन्
- महाघट
- महाघण्टाधर
- महाघस
- महाघास
- महाघूर्णा
- महाघृत
- महाघोण्टा
- महाघोर
- महाघोष
- महाङ्ग
- महाचक्र
- महाचञ्चू
- महाचण्ड
- महाचतुरक
- महाचन्द्र
- महाचपला
- महाचमस
- महाचमू
- महाचम्पा
- महाचर्या
- महाचल
- महाचारी
- महाचार्य
- महाचित्
- महाचित्त
- महाचित्रपाटल
- महाचीन
- महाचुन्द
- महाचूडा
- महाचूत
- महाचैतन्य
- महाछद
- महाछाय
- महाछिद्रा
- महाज
- महाजङ्घ
- महाजज्ञु
- महाजट
- महाजत्रु
- महाजन
- महाजनीय
- महाजप
- महाजम्बु
- महाजम्बू
- महाजम्भ
- महाजय
- महाजव
- महाजातक
- महाजाति
- महाजातीय
- महाजानु
- महाजाबाल
- महाजालिनि
- महाजाली
- महाजिह्व
- महाज्ञानगीता
- महाज्ञानयुता
- महाज्ञानिन्
- महाज्यैष्ठी
- महाज्योतिस्
- महाज्वर
- महाज्वाल
- महाझष
- महाञ्जन
- महाञ्जि
- महाटवि
- महाडकर
- महाडीन
- महाढ्य
- महाणग्नी
- महातत्त्व
- महातन्त्र
- महातप
- महातपन
- महातपस्
- महातपस्विन्
- महातमस्
- महातरु
- महातल
- महातापश्चित
- महातारा
- महाताली
- महातालेश्वर
- महातिक्त
- महातिक्तक
- महातिटिभ
- महातिथि
- महातीक्ष्ण
- महातुषित
- महातुष्टिज्ञानमुद्रा
- महातेज
- महातेजस्
- महातैल
- महातोद्य
- महात्मन्
- महात्यय
- महात्याग
- महात्यागिन्
- महात्रिककुद्
- महात्रिककुभ्
- महात्रिपुरसुन्दरीकवच
- महात्रिपुरसुन्दरीतापनीयोपनिषद्
- महात्रिपुरसुन्दरीतापनीयोपनिषदर्युत्तरतापनी
- महात्रिपुरसुन्दरीमन्त्रनामसहस्र
- महात्रिशूल
- महादंष्ट्र
- महादण्ड
- महादन्त
- महादमत्र
- महादम्भ
- महादरिद्र
- महादशा
- महादान
- महादारु
- महादिकटभी
- महादिवाकीर्त्य
- महादिश्
- महादीपदानविधि
- महादुःख
- महादुन्दु
- महादुर्ग
- महादूत
- महादूषक
- महादृति
- महादेव
- महादेवीय
- महादेह
- महादैत्य
- महादैर्घतमस
- महाद्भुत
- महाद्युति
- महाद्योता
- महाद्रावक
- महाद्रुम
- महाद्रोणा
- महाद्रोणी
- महाद्वन्द्व
- महाद्वादशीविचार
- महाद्वार
- महाधन
- महाधनिक
- महाधनुस्
- महाधर्म
- महाधवलपुराण
- महाधातु
- महाधिपति
- महाधी
- महाधुर्
- महाधुर
- महाधुर्य
- महाधृति
- महाध्वज
- महाध्वनि
- महाध्वनिक
- महाध्वर
- महाध्वान
- महानक
- महानख
- महानगर
- महानग्न
- महानट
- महानद
- महानन
- महानन्द
- महानन्दि
- महानन्दिन्
- महानयप्रकाश
- महानरक
- महानरेन्द्र
- महानर्मन्
- महानल
- महानवमी
- महानस
- महानाग
- महानाटक
- महानाडी
- महानाद
- महानानात्व
- महानाभ
- महानामन्
- महानाम्निक
- महानायक
- महानारायण
- महानास
- महानिद्र
- महानिधि
- महानिधिकुमार
- महानिनाद
- महानिमित्त
- महानिम्न
- महानिम्ब
- महानियम
- महानियुत
- महानिरय
- महानिरष्ट
- महानिर्णयतन्त्र
- महानिर्वाण
- महानिल
- महानिश्
- महानिशा
- महानिशीथ
- महानीच
- महानील
- महानुभाव
- महानुराग
- महानुशंसक
- महानूप
- महानृत्य
- महानेत्र
- महानेमि
- महान्तक
- महान्धकार
- महान्ध्र
- महान्ध्रक
- महान्याय
- महान्यास
- महान्यासविधि
- महान्वय
- महापक्ष
- महापक्षिन्
- महापगा
- महापङ्क
- महापङ्क्ति
- महापञ्चमूल
- महापञ्चविष
- महापट
- महापण्डित
- महापत्त्र
- महापथ
- महापथिक
- महापथिकृदिष्टि
- महापद
- महापद्म
- महापद्यषट्क
- महापन्थक
- महापराक
- महापराध
- महापराह्ण
- महापरिनिर्वाण
- महापरिनिर्वाणसूत्र
- महापर्वत
- महापवित्र
- महापशु
- महापाकजानी
- महापाटल
- महापात
- महापातक
- महापातकिन्
- महापात्र
- महापाद
- महापान
- महापाप
- महापाप्मन्
- महापार
- महापारणिक
- महापारिषद्
- महापारुषक
- महापारेवत
- महापार्श्व
- महापाल
- महापाश
- महापाशुपत
- महापासक
- महापिण्डीतक
- महापिण्डीतरु
- महापीठ
- महापीलु
- महापुंस्
- महापुंस
- महापुण्य
- महापुत्र
- महापुत्रीय
- महापुर
- महापुरश्चरणप्रयोग
- महापुराण
- महापुरुष
- महापुष्प
- महापूजा
- महापूत
- महापूरुष
- महापूर्ण
- महापृथिवी
- महापृष्ठ
- महापृष्ठ्य
- महापैङ्ग्य
- महापैठीनसि
- महापैशाचिक
- महापोटगल
- महापौरव
- महापौर्णमासी
- महाप्रकरण
- महाप्रकाश
- महाप्रजापति
- महाप्रजावती
- महाप्रज्ञापारमितासूत्र
- महाप्रणाद
- महाप्रताप
- महाप्रतिभान
- महाप्रतीहार
- महाप्रदान
- महाप्रदीप
- महाप्रपञ्च
- महाप्रबन्ध
- महाप्रभ
- महाप्रभाव
- महाप्रभास
- महाप्रभु
- महाप्रमाण
- महाप्रयोगसार
- महाप्रलय
- महाप्रवरनिर्णय
- महाप्रवरनिरभाष्य
- महाप्रवृद्ध
- महाप्रश्न
- महाप्रसाद
- महाप्रसुत
- महाप्रस्थान
- महाप्रस्थानिक
- महाप्राज्ञ
- महाप्राण
- महाप्राव्राज्य
- महाप्रास्थानिक
- महाप्रीतिवेगसम्भवमुद्रा
- महाप्रीतिहर्षा
- महाप्रेत
- महाप्लव
- महाफणक
- महाफल
- महाफेट्कारीय
- महाफेणा
- महाबन्ध
- महाबभ्रु
- महाबल
- महाबलि
- महाबाध
- महाबार्हत
- महाबाहु
- महाबिम्बर
- महाबिल
- महाबीज
- महाबीज्य
- महाबुद्ध
- महाबुद्धि
- महाबुध्न
- महाबुश
- महाबृहती
- महाबोधि
- महाब्ज
- महाब्रह्म
- महाब्रह्मन्
- महाब्राह्मण
- महाभट
- महाभट्टारिका
- महाभट्टीव्याकरण
- महाभद्र
- महाभय
- महाभरी
- महाभाग
- महाभागवत
- महाभागिन्
- महाभाग्य
- महाभाण्ड
- महाभार
- महाभारत
- महाभारतिक
- महाभाष्य
- महाभासुर
- महाभास्करटीका
- महाभास्वर
- महाभिक्षु
- महाभिजन
- महाभिज्ञाज्ञानाभिभू
- महाभिनिष्क्रमण
- महाभिमान
- महाभियोग
- महाभिषव
- महाभिषेक
- महाभिस्यन्दिन्
- महाभीत
- महाभीति
- महाभीम
- महाभीरु
- महाभीशु
- महाभीषणक
- महाभीष्म
- महाभुज
- महाभूत
- महाभूमि
- महाभूमिक
- महाभूषण
- महाभृङ्ग
- महाभेरीहारक
- महाभेरीहारकपरिवर्त
- महाभैरव
- महाभोग
- महाभोगिन्
- महाभोज
- महाभोट
- महाभोटदेश
- महाभौम
- महाभ्र
- महामख
- महामग्न
- महामङ्गल
- महामञ्जुषक
- महामञ्जूषक
- महामणि
- महामण्डप
- महामण्डल
- महामण्डलिक
- महामण्डूक
- महामत
- महामति
- महामत्त
- महामत्स्य
- महामद
- महामनस्
- महामनस्क
- महामनि
- महामनुष्य
- महामन्त्र
- महामन्त्रिन्
- महामन्दारव
- महामयूरी
- महामरकत
- महामरुत्वतीय
- महामर्ष
- महामलयपुर
- महामलहरी
- महामल्ल
- महामह
- महामहस्
- महामहिमन्
- महामहिव्रत
- महामहेश्वरकवि
- महामहेश्वरायतन
- महामहोपाध्याय
- महामांस
- महामाघी
- महामातृ
- महामात्य
- महामात्र
- महामानसिका
- महामानसी
- महामानिन्
- महामान्दार
- महामान्य
- महामाय
- महामायूर
- महामारकत
- महामारी
- महामार्ग
- महामाल
- महामालिका
- महामाष
- महामाहेश्वर
- महामीन
- महामुख
- महामुचिलिन्द
- महामुण्डनिका
- महामुण्डी
- महामुद्रा
- महामुनि
- महामूढ
- महामूर्ख
- महामूर्ति
- महामूर्धन्
- महामूल
- महामूल्य
- महामूषक
- महामूषिक
- महामृग
- महामृत्यु
- महामृध
- महामेघ
- महामेद
- महामेध
- महामेधा
- महामेरु
- महामैत्र
- महामोद
- महामोह
- महामोहन
- महामोहिन्
- महामौद्गल्यायन
- महाम्बुक
- महाम्बुज
- महाम्ल
- महायक्ष
- महायज्ञ
- महायति
- महायन्त्र
- महायमक
- महायव
- महायशस्
- महायशस्क
- महायस
- महायागिक
- महायात्रा
- महायात्रिक
- महायान
- महायाम
- महायाम्य
- महायुग
- महायुत
- महायुद्ध
- महायुध
- महायोगिन्
- महायोगेश्वर
- महायोनि
- महायौधाजय
- महारक्षस्
- महारक्षा
- महारक्षित
- महारङ्ग
- महारजत
- महारजन
- महारञ्जन
- महारण
- महारण्य
- महारत्न
- महारथ
- महारथ्या
- महारम्भ
- महारव
- महारश्मिजालावभासगर्भ
- महारस
- महाराज
- महाराजक
- महाराजिक
- महाराज्ञी
- महाराज्य
- महारात्र
- महारात्रि
- महारात्री
- महारामायण
- महाराव
- महाराष्ट्र
- महारिष्ट
- महारुज्
- महारुज
- महारुण
- महारुद्र
- महारुरु
- महारूप
- महारूपक
- महारूपिन्
- महारेतस्
- महारोग
- महारोगिन्
- महारोच
- महारोमन्
- महारोमश
- महारोहि
- महारौद्र
- महारौरव
- महारौहिण
- महार्घ
- महार्चिस्
- महार्णव
- महार्थ
- महार्द्रक
- महार्ध
- महार्बुद
- महार्म
- महार्य
- महार्ह
- महालक्ष्मी
- महालय
- महाललाट
- महालसा
- महालिकटभी
- महालिङ्ग
- महालीलासरस्वती
- महालुगि
- महालोध
- महालोध्र
- महालोमन्
- महालोल
- महालोह
- महावंश
- महावकाश
- महावक्त्र
- महावक्षस्
- महावज्रक
- महावटूरिन्
- महावणिज्
- महावद
- महावध
- महावन
- महावन्ध्या
- महावप
- महावरा
- महावराह
- महावरोह
- महावर्तन
- महावर्ति
- महावल्ली
- महावस
- महावसु
- महावस्तु
- महावाक्य
- महावात
- महावात्सप्र
- महावादिन्
- महावामदेव्य
- महावायु
- महावाराह
- महावारुणी
- महावार्त्तिक
- महावार्षिका
- महावालभिद्
- महावास्तु
- महावाहन
- महाविक्रम
- महाविक्रमिन्
- महाविघ्न
- महाविज्ञ
- महाविड
- महाविदग्ध
- महाविदेह
- महाविद्या
- महाविद्युत्प्रभ
- महाविपुला
- महाविभाषा
- महाविभूत
- महाविभूति
- महाविरह
- महाविराव
- महाविवाह
- महाविशिष्ट
- महाविष
- महाविषुव
- महाविष्णु
- महाविस्तर
- महाविहार
- महावीचि
- महावीणा
- महावीत
- महावीर
- महावीर्य
- महावृक्ष
- महावृद्ध
- महावृन्द
- महावृष
- महावेग
- महावेदान्तषट्क
- महावेदि
- महावेध
- महावेल
- महावैपुल्य
- महावैर
- महावैराज
- महावैलस्थ
- महावैश्वदेव
- महावैश्वानरव्रत
- महावैश्वामित्र
- महावैष्टम्भ
- महाव्यसनसप्तक
- महाव्याधि
- महाव्याहृति
- महाव्युत्पत्ति
- महाव्यूह
- महाव्रण
- महाव्रत
- महाव्रतिक
- महाव्रतिन्
- महाव्रतीय
- महाव्रात
- महाव्रीहि
- महाश
- महाशकुनि
- महाशक्ति
- महाशक्य
- महाशङ्कु
- महाशङ्ख
- महाशठ
- महाशणपुष्पिका
- महाशतकोटि
- महाशता
- महाशतावरी
- महाशन
- महाशनिध्वज
- महाशफर
- महाशब्द
- महाशमी
- महाशम्भु
- महाशय
- महाशयन
- महाशय्या
- महाशर
- महाशरीर
- महाशर्मन्
- महाशल्क
- महाशल्कलिन्
- महाशस्त्र
- महाशाक
- महाशाक्य
- महाशाख
- महाशान्ति
- महाशाम्बवक
- महाशारीरकोपनिषद्
- महाशाल
- महाशालि
- महाशालीन
- महाशाल्वण
- महाशासन
- महाशिम्बी
- महाशिरस्
- महाशिला
- महाशिव
- महाशीतवती
- महाशीता
- महाशीर्ष
- महाशील
- महाशुक्ति
- महाशुक्ला
- महाशुभ्र
- महाशूद्र
- महाशून्य
- महाशृङ्ग
- महाशेतवती
- महाशैरीष
- महाशैल
- महाशैवतन्त्र
- महाशोण
- महाशौण्डी
- महाशौषिर
- महाश्मन्
- महाश्मशान
- महाश्यामा
- महाश्रम
- महाश्रमण
- महाश्रावक
- महाश्रावणिका
- महाश्रावणी
- महाश्री
- महाश्रुति
- महाश्रोत्रिय
- महाश्लक्ष्णा
- महाश्व
- महाश्वास
- महाश्वेत
- महाषट्तक्रतैल
- महाषष्ठी
- महाषोढान्यास
- महाष्टमी
- महासंसृष्ट
- महासंहिता
- महासंकट
- महासंकल्प
- महासंक्रान्ति
- महासंघिक
- महासंज्ञा
- महासती
- महासतोबृहती
- महासतोमुखा
- महासत्ता
- महासत्त्र
- महासत्त्व
- महासत्य
- महासन
- महासंधिविग्रह
- महासन्न
- महासन्नि
- महासप्तमी
- महासभा
- महासम
- महासमङ्गा
- महासमय
- महासमाप्त
- महासमुद्र
- महासम्भव
- महासम्मत
- महासम्मतीय
- महासम्मोहन
- महासम्मोहनतन्त्र
- महासरस्वती
- महासरोज
- महासर्ग
- महासर्ज
- महासर्प
- महासह
- महासहस्रनामन्
- महासहस्रप्रमर्दन
- महासहस्रप्रमर्दिनी
- महासागरप्रभागम्भीरधर
- महासांख्यायन
- महासांघिक
- महासाधनभाग
- महासाधु
- महासांतपन
- महासांधिविग्रहिक
- महासामन्
- महासामन्त
- महासामान्य
- महासार
- महासारथि
- महासार्थ
- महासावेतस
- महासाहस
- महासाहसिक
- महासाहसिन्
- महासि
- महासिंह
- महासिता
- महासिद्ध
- महासिद्धि
- महासुख
- महासुगन्ध
- महासुगन्धि
- महासुदर्शन
- महासुन्दरीतन्त्र
- महासुपर्ण
- महासुभिक्ष
- महासुर
- महासुहय
- महासूक्त
- महासूक्ष्म
- महासूचि
- महासूत
- महासेतु
- महासेन
- महासोम
- महासौख्य
- महासौर
- महासौषिर
- महास्कन्ध
- महास्कन्धिन्
- महास्तूप
- महास्तोत्र
- महास्तोम
- महास्त्र
- महास्थली
- महास्थविर
- महास्थान
- महास्थामप्राप्त
- महास्थाल
- महास्थूल
- महास्नान
- महास्नायु
- महास्नेह
- महास्पद
- महास्मृति
- महास्य
- महास्रग्विन्
- महास्रोतस्
- महास्वन
- महास्वप्न
- महास्वर
- महास्वाद
- महास्वामिन्
- महाहंस
- महाहनु
- महाहय
- महाहर्म्य
- महाहव
- महाहविस्
- महाहस्त
- महाहस्तिन्
- महाहास
- महाहि
- महाहिमवत्
- महाहेतु
- महाहेमवत्
- महाहैलिहिल
- महाह्न
- महाह्रद
- महाह्रस्व
-
45 अनुज्ञा _anujñā
अनुज्ञा 9 U.1 To permit, allow (a person or thing); assent or consent to, approve; authorise, sanction; तदनुजानीहि मां गमनाय U. 3. so let me go; सेयं याति शकुन्तला पतिगृहं सर्वैरनुज्ञायताम् Ś.4.9 permitted to go; ततो$नुजज्ञे गमनं सुतस्य Bk.1.23; M.1.19; तन्मया प्रीतिमता$नुज्ञातम् Ś.5 approved, agreed to.-2 To betroth, affiance; मां जातमात्रां धनमित्रनाम्ने$न्वजानाद्भार्यां मे पिता Dk.5.-3 to excuse, forgive; अनुप्रवेशे यद्वीर कृतवास्त्वं ममाप्रियम् । सर्वं तदनुजानामि Mb.-4 To repent, be sorry for.-5 To request, en- treat, beg; त्वां साहमनुजानामि न गन्तव्यमितो वनम् Rām.-6 To treat or behave kindly, favour; ते मां वीर्येण यशसा... अस्त्रैश्चाप्यन्वजानत Mb.-7 To dismiss, bid farewell (usually in caus.). -Caus. (-ज्ञापयति)1 To ask or beg for, request.-2 To ask permission, ask for leave; take leave of, bid adieu to; सो$पि तत् श्रुत्वा... वानरमनुज्ञाप्य स्वाश्रयं गतः Pt.4; तं चक्रधरमनुज्ञाप्य स्वगृहं गतः 5; अतिथिं चाननुज्ञाप्य Ms.4.122;9.82; स मातरमनुज्ञाप्य तपस्येव मनो दधे । जग्मतुश्च यथाकाममनुज्ञाप्य परस्परम् Mb. -
46 अनुवृत् _anuvṛt
अनुवृत् 1 A. (sometimes P. also)1 (Transitively used) (a) To go or roll after, follow, pursue; (fig.) to follow, conform to, act according to, obey, adapt oneself to, be guided by; humour; अहं तावत्स्वामिनश्चि- त्तवृत्तिमनुवर्तिष्ये S.2; ते$पि परिचयमनुवर्तन्ते K.289; किमत्र चित्रं यदि विशाखे शशाङ्कलेखामनुवर्तेते Ś.3 approve of her choice; लौकिकानां हि साधूनामर्थं वागनुवर्तते U.1.1 words conform to the sense; न कुलक्रममनुवर्तते K.14 follow; मधु द्विरेफः कुसुमैकपात्रे पपौ प्रियां स्वामनुवर्तमानः Ku.3.36 followed his mate in drinking, drank after her; (जननीम्) अत्यन्तशुद्ध- हृदयामनुवर्तमानाम् Bh.2.11; मम वर्त्मानुवर्तन्ते मनुष्याः पार्थ सर्वशः Bg.3.23; Dk.8,96,126; कृतज्ञतामनुवर्तमानेन Mu. 3 following the path of gratitude; प्रभुचित्तमेव हि जनो$- नुवर्तते Śi.15.41; Māl.3.2. (b) To imitate, resemble; equal; ते$न्ववर्तन् पितॄन्सर्वे यशसा च बलेन च Mb. (c) To gratify, humour, please; Dk.65. (d) To serve, worship; पञ्चवर्षसहस्राणि सूर्यं चैवान्ववर्तत Rām.7.1.8.-2 (Intransitively used) (a) To follow, come after; संग्राह्य इत्यनुवर्तते H.3. (b) To continue, endure. (c) To act towards, behave. (d) (In gram.) To be repeated or supplied from a preceding rule, Sūtra or assertion (said of a word or rule which continues to exercise influence on what follows); e. g. in भक्तिः P.IV.3.95; सो$स्य (occurring in Sūtra 89 before) इत्यनुवर्तते Sk. -Caus.1 To cause to revolve, turn round; एवं प्रवर्तितं चक्रं नानुवर्त- यतीह यः Bg.3.16.-2 To act up to, follow, obey; तथापि लोकयात्रानुवर्तनीया Mv.7; पुत्रैः पितरो लोकद्वयेप्यनुवर्तनीयाः Ve. 3; K.367.-3 To favour, oblige; comply with one's request; विधिनापि भवतेव वयमनुवर्तिताः K.73; यथाचित्तमनु- वर्तनीयः Māl.7.-4 To put in, carry out.-5 To repeat or supply from a preceding Sūtra; केचित्तु विजायते इति नानुवर्तयन्ति P.V.2.13. Sk.-6 To use, employ.-7 To lead one to, attach to.-8 To speak in favour of, speak for; to approve.-9 to imitate, do after one; सतां चरि- तान्यनुवर्तितानि नेन्द्रियाणि K.298. -
47 अप्रसिद्ध _aprasiddha
अप्रसिद्ध a.1 Unknown, unimportant, insignificant अप्यप्रसिद्धं यशसे हि पुंसाम् Ku.3.19.-2 Unusual, uncommon; ˚पदम् an obsolete word. -
48 अभिरुचिः _abhiruciḥ
अभिरुचिः f.1 Desire, taste, liking, relish, delight, pleasure; यशसि चाभिरुचिः Bh.2.63; (v l. अभिरतिः) परस्पराभिरुचिनिष्पन्नो विवाहः K.367.-2 Desire of fame, ambition; splendour. -
49 आढ्यंभविष्णु _āḍhyambhaviṣṇu _भावुक _bhāvuka
आढ्यंभविष्णु भावुक a. [P.III.2.57] Becoming rich or eminent. आढ्यंभविष्णुर्यशसा कुमारः Bk.Sanskrit-English dictionary > आढ्यंभविष्णु _āḍhyambhaviṣṇu _भावुक _bhāvuka
-
50 आयुष्य _āyuṣya
आयुष्य a. [आयुः प्रयोजनमस्य, यत्] Promoting long life, vital, preservative of life; इदं यशस्यमायुष्यमिदं निःश्रेयसं परम् Ms.1.16,3.16,4.13; M.4.4 v. l.; Dk.158.-ष्यम् 1 Vital power, abundance of life or vigour.-2 N. of a ceremony performed after the birth of a child. -
51 उदय _udaya
उदय a. (In gram.) Following, coming after or upon (as a letter, accent &c.); उदयशब्दः परशब्दसमानार्थः प्रातिशाख्येषु प्रसिद्धः.-यः 1 Rise (fig. also); चन्द्रोदय इवोदधेः R.12.36,2.73; going upwards, ascending (as of the sun, stars &c.).-2 (a) Rising up, coming forth; द्रविण˚ acquisition of wealth; Pt.2; so भाग्य˚ dawn of fortune; Amaru.25; स्वगुणोदयेन Pt.1.94. (b) Appearance, becoming visible, production; घनोदयः प्राक् Ś.7.3; मेघ˚ Ku.6.54; हसितमन्यनिमित्तकृतोदयम् Ś.2.12 raised from some other cause; Amaru.88; Ś.7.8; फलोदय R.1.5; rising or accomplishment of the fruit; Ms.3.169; K<?>.3.18.-3 Creation (opp. प्रलय); यः सिन्धूनामुपोदये Rv.8.41.2. यौ तौ स्वप्नावबोधौ तौ भूतानां प्रलयो- दयौ Ku.2.8.-4 The eastern mountain (behind which the sun is supposed to rise); ददर्श पिङ्गाधिपतेरमात्यं वाता- त्मजं सूर्यमिवोदयस्थम् Rām.5.31.18. यौर्यत्र दृश्यते भास्वान्स तेषामुदयः स्मृतः; उदयगूढशशाङ्कमरीचिभिः V.3.6.-5 Advance- ment, prosperity, rise; (opp. व्यसन), तेजोद्वयस्य युगपद्- व्यसनोदयाभ्याम् Ś.4.2; उदये मदावाच्यमुञ्झता R.8.84; K.5; importance, celebrity; ˚उन्मुखे त्वयि R.11.73.-6 Elevation, exaltation, rise; growth; उदयमस्तमयं च रघू- द्वहात् R.9.9; तमुदयाय नवा नवयौवना 7; आत्मोदयः परग्लानिः Śi 2.3,11.6.-7 Result, consequence; असुखोदयं कर्म Ms.4.7; Amaru.47; following; नोदात्तस्वरितोदयम् P.VIII.4.67.-8 Accomplishment, fulfilment; उपस्थितो- दयम् R.3.1; प्रारम्भसदृशोदयः 1.15.-9 Profit, advantage.-1 Income, revenue; Ms.7.55; Y.2.43.-11 Interest, consideration paid for the use of money; Y.2.67,146.-12 Light, splendour.-13 Outlet, exit.-14 Beginning; अभिगम्योदयं तस्य कार्यस्य प्रत्यवेदयत् Mb.3.282.22.-15 Efficacy, influence; पर्याप्तः परवीरघ्न यशस्यस्ते बलोदयः Rām. 5.56.11.-16 Birthday celebration; हस्ते गृहीत्वा सहराम- मच्युतं नीत्वा स्ववाटं कृतवत्यथोदयम् Bhāg.1.11.2.-17 The first lunar mansion; the orient sine.-Comp. -अचलः, -अद्रिः, -गिरिः, -पर्वतः, -शैलः the eastern mountain behind which the sun, moon &c are supposed to rise; उदयगिरिवनालीबालमन्दारपुष्पम् Udb.; श्रितोदयाद्रेरभिसा- यमुच्चकैः Śi.1.16; तत उदयगिरेरिवैक एव Māl.2.1.-इन्दुः The town इन्द्रप्रस्थ; पुरे कुरूणामुदयेन्दुनाम्नि Mb.7.23.29.-उन्मुख a. About to rise, expecting prosperity.-क्रमः Gradual rise; नाडीनाम् Māl.5.2. by gradually inflating or filling with wind the Nādīs, (as in the act of restraining the wind).-ज्या f. See उदय (17).-पुरम् N. of the capital of Mārwār.-प्रस्थः the plateau of the mountain behind which the sun is supposed to rise.-प्राणः (pl.) A particular measure of time.-राशिः The constellation in which the planet is seen when on the horizon. -
52 उद्भवः _udbhavḥ
उद्भवः 1 Production, creation, birth, generation (lit. and fig.); इति हेतुस्तदुद्भवे K. P.1; Y.3.8; the place or object of origin; मृत्युः सर्वहरश्चाहमुद्भवश्च भविष्यताम् Bg.1.34; oft. at the end of comp. in the sense of 'springing or arising from', 'produced from'; ऊरूद्भवा V.1.3; मणिराकरोद्भवः R.3.18.-2 Source, origin; उद्भवो यशसः K.54.-3 N. of Viṣṇu; उद्भवः क्षोभणो देवः V. Sah.-Comp. -कर a. productive.-क्षेत्रम् birth-place. -
53 उरुष्यु _uruṣyu
उरुष्यु a. Desirous of protecting. इमे मा पिता यशस उरुष्यवो Rv.8.48.5. -
54 ऐश्वर _aiśvara
ऐश्वर a. [ईश्वर-अण्] (री f.)1 Belonging to or produced by a lord or the Supreme Being, majestic. पश्य मे योगमैश्वरम् Bg.9.5,11.3,9.-2 Powerful, mighty.-3 Belonging to Śiva; ऐश्वरं धनुरभाजि यत्त्वया R.11.76.-4 Supreme, royal.-5 Divine.-रम् Supremacy, power; ऐकान्तधाम यशसः श्रिय ऐश्वरस्य Bhāg.1.44.13.-री N. of Durgā.-Comp. -कारमिकः A Naiyāyika; Hch.8. -
55 कल्प _kalpa
कल्प a. [क्लृप्-घञ्]1 Practicable, feasible, possible,-2 Proper, fit, right.-3 Strong, vigorous; चरन्तं ब्राह्मणं कञ्चित्कल्पचित्तमनामयम् Mb.12.179.3.-4 Able, competent (with a gen., loc.; inf. or at the end of comp.); धर्मस्य, यशसः, कल्पः Bhāg. able to do his duty &c.; स्वक्रियायामकल्पः ibid. not competent to do one's duty; अकल्प एषामधिरोढुमञ्जसा पद्म्द्म् ibid., so स्वभरणाकल्प &c.-ल्पः 1 A sacred precept or rule, law, ordinance.-2 A prescribed rule, a prescribed alternative, optional rule; प्रभुः प्रथमकल्पस्य यो$नुकल्पेन वर्तते Ms.11.3 'able to follow the prescribed rule to be observed in preference to all others'; प्रथमः कल्पः M.1; cf. also Pratimā 4, and Abhiṣekanāṭakam 6 and Ś.4. a very good (or best) alternative; एष वै प्रथमः कल्पः प्रदाने हव्यकव्ययोः Ms. 3.147.-3 (Hence) A proposal, suggestion, resolve, determination; एष मे प्रथमः कल्पः Rām.2.52.63; उदारः कल्पः Ś.7.-4 Manner of acting, procedure, form, way, method (in religious rites); श्रूयते हि पुराकल्पे Mb. 6.43.23; क्षात्रेण कल्पेनोपनीय U.2; कल्पवित्कल्पयामास वन्यामे- वास्य संविधाम् R.1.94; Ms.7.185.-5 End of the world, universal destruction.-6 A day of Brahmā or 1, Yugas, being a period of 432 million years of mortals and measuring the duration of the world; cf. Bhāg.3.11; श्रीश्वेतवाराहकल्पे [the one in which we now live]; कल्पं स्थितं तनुभृतां तनु- भिस्ततः किम् Śānti.4.2. Hence कल्पिक means 'born in the primeval age' Bu. Ch.2.48.-7 Medical treat- ment of the sick.-8 One of the six Vedāṅgas, i. e. that which lays down the ritual and prescribes rules for ceremonial and sacrificial acts; शिक्षा कल्पो व्याकरणम् Muṇdtod; 1.1.5 see under वेदाङ्ग.-9 A termination added to nouns and adjectives in the sense of 'a little less than', 'almost like', 'nearly equal to', P.V.3.67 [denoting similarity with a degree of infe- riority]; कुमारकल्पं सुषुवे कुमारम् R.5.36; उपपन्नमेतदस्मिन्नृषि- कल्पे राजनि Ś.2; प्रभातकल्पा शशिनेव शर्वरी R.3.2; so मृतकल्पः, प्रतिपन्नकल्पः &c.-1 The doctrine of poisons and antidotes.-11 One of the trees of paradise; cf. कल्पद्रुम.-12 Vigour, strength; लौकिके समयाचारे कृतकल्पो विशारदः Rām.2.1.22.-ल्पा, -ल्पम् A kind of intoxicating liquor.-Comp. -अन्तः end of the world, universal destruction; कल्पान्तेष्वपि न प्रयाति निधनं विद्याख्यमन्तर्धनम् Bh.2.16. कल्पान्तक्रूरकेलिः क्रतुक्रदनकरः कुन्दकर्पूरकान्तिः Udb. ˚स्थायिन् a. lasting to the end of a कल्प; शरीरं क्षणविध्वंसि कल्पान्तस्थायिनो गुणाः H.1.46.-आदिः renovation of all things in the creation; कल्पक्षये पुनस्तानि कल्पादौ विसृजाम्यहम् Bg.9.7;-उपनिषद् pharmacology; Charak 1.4.-कारः 1 author of Kalpasūtra, q. v.-2 a barber.-क्षयः end of the world, universal destruction; e. g. कल्पक्षये पुनस्तानि Bg.9.7. पुरा कल्पक्षये वृत्ते जातं जलमयं जगत् Ks.2.1.-तरुः, -द्रुमः, -पादपः, -वृक्षः 1 one of the trees of heaven or Indra's praradise, fabled to fulfill all desires; आसीत्कल्पतरुच्छायामाश्रिता सुरभिः पथि R.1.75; 17.26; Ku.2.39;6.41.-2 a tree supposed to grant all desires; 'wish-yielding tree'; नाबुद्ध कल्पद्रुमतां विहाय जातं तमात्मन्यसिपत्रवृक्षम् R.14.48; मृषा न चक्रे$- ल्पितकल्पपादपः N.1.15.-3 any productive or boun- tiful source; निगमकल्पतरोर्गलितं फलम् Bhāg.1.1.3.-4 (fig.) a very generous person; सकलार्थिसार्थकल्पद्रुमः Pt.1.-नृत्यम् a particular kind of dance.-पालः 1 a pro- tector of order.-2 a seller of spirituous liquors.-लता, -लतिका 1 a creeper of Indra's paradise; Bh. 1.9.-2 a creeper supposed to grant all desires; नानाफलैः फलति कल्पलतेव भूमिः Bh.2.46; cf. कल्पतरु above.-वल्ली see कल्पलता; Ks.1.66; कल्पवल्लीगृहेषु 52.21.-विद् a. conversant with sacred precepts; कल्पवित्कल्पया- मास वन्यामेवास्य संविधाम् R.1.94.-स्थानम् 1 the art of preparing drugs; Charak 7.-2 the science of poisons and antidotes; Suśr.-सूत्रम् a manual of ritual in the form of Sūtras. Mb.14.54.9. N. of a sacred Jaina book written by भद्रबाहु sketching the life of महावीर. -
56 काव्य _kāvya
काव्य a. [कवि-यण्]1 Possessed of the qualities of a sage or a poet.-2 Praiseworthy, fit to be described-3 Prophetic, inspired, poetical; अशंसीत् काव्यः कविः Rv.8.8.11.-व्यः N. of Śukra, preceptor of the Asuras; Mb.1.76.6; दानवेन्द्रैर्हतं दूरात् काव्यः कचमजीवयत् Bm.1.289.-व्या 1 Intelligence.-2 A female fiend;-व्याः m. (pl.) A class of manes; Ms.3.199.-व्यम् 1 A poem; महाकाव्यम्; मेघदूतं नाम काव्यम् &c.-2 Poetics, poetry, a poetical composition. (काव्य is defined by writers on Poetics in different ways; तददोषौ शब्दार्थौ सगुणावनलङ्कृती पुनः क्वापि K. P.1; वाक्यं रसात्मकं काव्यम् S. D.1; रमणीयार्थप्रतिपादकः शब्दः काव्यम् R. G.; शरीरं तावदिष्टार्थव्यवच्छिन्ना पदावली Kāv.1.1; निर्दोषा लक्षणवती सरीतिर्गुणभूषिता । सालङ्काररसा$नेकवृत्तिर्वाक् काव्यनामभाक् ॥ Chandr.1.7.)-3 Happiness, welfare.-4 Wisdom; काव्यानि वदतां तेषां संयच्छामि वहामि च Mb.12.124.34.-5 Inspiration. (The purposes of a Kāvya as mentioned by Mammaṭa are:-- काव्यं यशसे$र्थकृते व्यवहारविदे शिवेतरक्ष- तये । सद्यःपरनिर्वृतये कान्तासंमिततयोपदेशयुजे ॥ K. P.1.)-Comp. -अर्थः a poetical thought or idea.˚आपत्तिः Neces- sary conclusion; a figure of speech; Kuval.59.˚चौरः a robber of the ideas of another poet, a plagiarist; यदस्य दैत्या इव लुण्ठनाय काव्यार्थचौराः प्रगुणीभवन्ति Vikr.1.11.-अलङ्कारः N. of a work on poetics by Vāmana.-आदर्शः N. of a work on poetics by Daṇḍin.-चौरः a stealer of other men's poems.-प्रकाशः N. of a work on Rhetorics by Mammaṭa.-मीमांसकः a rhetorician, critic.-मीमांसा N. of a work on Rhetorics by Rāja- śekhara.-रसिक a. one who has a taste for and can appreciate the beauties of poetry.-लिङ्गम् Poetic Reason, a figure of speech; thus defined:- काव्यलिङ्गं हेतो- र्वाक्यपदार्थता K. P.1; e. g. जितो$सि मन्द कन्दर्प मच्चित्ते$स्ति त्रिलोचनः Chandr.5.119.-हास्यम् a farce. -
57 कीर्तिः _kīrtiḥ
कीर्तिः f. [कॄत्-क्तिन्]1 Fame, renown, glory; इह कीर्तिमवाप्नोति Ms.2.9; वंशस्य कर्तारमनन्तकीर्तिम् R.2.64; स्रोतोमूर्त्या भुवि परिणतां रन्तिदेवस्य कीर्तिम् Me.47. For an interesting distinction between कीर्तिः and यशस् cf. खङ्गादिप्रभवा कीर्तिर्विद्यादिप्रभवं यशः-2 Favour, approbation.-3 Dirt, mud.-4 Extension, expansion.-5 Light, lustre, splendour.-6 Sound.-7 Mention, speech, report.-Comp. -भाज् a. famous, celebrated, renowned. (-m.) an epithet of Droṇa, the military preceptor of the Kauravas and Pāṇḍavas.-शेषः survival or remaining behind only in fame, leaving nothing behind but fame i. e. death; cf. नामशेष, आलेख्यशेष; सरसीव कीर्तिशेषं गतवति भुवि विक्रमादित्ये Vās.-स्तम्भः a column of fame; B. R. -
58 कुण्डलना _kuṇḍalanā
कुण्डलना Encircling (as a word) to denote that it is to be left out or not considered; तदोजसस्तद्यशसः स्थिताविमौ वृथेति चित्ते कुरुते यदा यदा । तनोति भानोः परिवेषकैत- वात्तदा विधिः कुण्डलनां विधोरपि ॥ N. 1.14; cf. 2.95 also. -
59 कुमारः _kumārḥ
कुमारः [cf. Uṇ.3.138]1 A son, boy; a youth; यदात्थ राजन्यकुमार तत्तथा यशस्तु रक्ष्यं परतो यशोधनैः R.3.48.-2 A boy below five.-3 A prince, an heir-apparent (especially in dramas); विप्रोषितकुमारं तद्राज्यमस्तमितेश्वरम् R.12.11; कुमारस्यायुषो बाणः V.5; उपवेष्टुमर्हति कुमारः Mu. 4 (said by Rākṣasa to Malayaketu).-4 N. of Kār- tikeya, the god of war; कुमारकल्पं सुषुवे कुमारम् R.5.36; कुमारो$पि कुमारविक्रमः 3.55.-5 N. of Agni.-6 A parrot.-7 N. of the author of a Dharmaśāstra.-रम् pure gold.-Comp. -जीवः N. of the plant पुत्रंजीव.-पालनः 1 one who takes care of children.-2 N. of king Śāli- vāhana.-भृत्या 1 care of young children.-2 care of a woman in pregnancy or confinement, midwifery; कुमार- भृत्याकुशलैरनुष्ठिते भिषग्भिराप्तैरथ गर्भभर्मणि R.3.12.-ललिता f.1 delicate love-dalliance.-2 N. of a metre consisting of seven syllables in a quarter.-लीढः also कुब्जालीढः N. of the founder of a sect.-वाहिन्, -वाहनः a peacock.-व्रतम् a vow of eternal celibacy.-सूः f.1 an epithet of Pārvati.-2 N. of the Ganges. (-m.) an epithet of Agni.-संभवम् N. of Kalidāsa's epic. -
60 कृते _kṛtē _कृतेन _kṛtēna
कृते कृतेन ind. (With gen. or in comp.) For, for the sake of, on account of; अमीषां प्राणानां... कृते Bh.3.36. कृते किं नास्माभिर्विगलितविवेकैः... ibid. काव्यं यशसे$र्थकृते K. P.1; Bg.1.35; Y.1.216; Ś.6.
См. также в других словарях:
yáṡas — यशस् … Indonesian dictionary
yáṡas-kāma — यशस्काम … Indonesian dictionary
yáṡas-kāmya — यशस्काम्य … Indonesian dictionary
yáṡas-kara — यशस्कर … Indonesian dictionary
yáṡas-kṛít — यशस्कृत् … Indonesian dictionary
yáṡas-svāmin — यशस्स्वामिन् … Indonesian dictionary
yáṡas-tama — यशस्तम … Indonesian dictionary
yáṡas-tara — यशस्तर … Indonesian dictionary
yáṡas-vat — यशस्वत् … Indonesian dictionary
yáṡas-vín — यशस्विन् … Indonesian dictionary
yaṡasa — यशस … Indonesian dictionary