-
41 акрын гына
см. акрынлап кынаакрын гына кыймылдау — ме́шкать, ме́длить, не торопи́ться
-
42 акрынлап
-
43 аралаш
1. нареч.1) впереме́жкуимән белән аралаш үскән юкәләр — ли́пы, расту́щие впереме́жку с дуба́ми
2) впереме́шку2. прил.малга печәнне салам белән аралаш бирү — дать се́но скоти́не впереме́шку с соло́мой
переме́шанный, сме́шанный, перемеша́вшийся, впереме́шку (с чем, кем)каен белән аралаш усак утыны — оси́новые дрова́, сме́шанные с берёзовыми
- аралаш рифма 3. в знач. послелогаташ белән аралаш руда — руда́ впереме́шку с ка́мнем
1) че́рез (ка́ждый)авыл аралаш туктап ял итү — остана́вливаться на о́тдых че́рез (ка́ждую) дере́вню
2) регуля́рно че́рез, че́рез ка́ждыйатна аралаш үткәрелә торган җыелыш — собра́ние, кото́рое прово́дится регуля́рно че́рез неде́лю
көн аралаш — че́рез (ка́ждый) день; регуля́рно че́рез день
3) сквозьйокы аралаш кына ишетү — услы́шать то́лько сквозь сон
яшь аралаш көлү — смея́ться сквозь слёзы
-
44 артка карый-карый
-
45 артка карый-карый гына
-
46 атлап бара башлау
= атлап кына бара башлау переходи́ть (перейти́) на шаг -
47 атлату
тар итәк атлатмый — у́зкий подо́л меша́ет (не даёт) шага́ть (ступа́ть)
өйдән бер җиргә атлатмыйлар аны — его́ никуда́ не выпуска́ют и́з дому; ему́ не даю́т (позволя́ют) никуда́ уходи́ть (и ша́гу сде́лать) и́з дому
2) прошива́ть/проши́ть; де́лать/сде́лать стежо́к3) в знач. нареч. атлатып ша́гом (ехать на лошади, верхом на коне)•- атлатып кына бара башлау -
48 атлатып бара башлау
= атлатып кына бара башлау ( после быстрой езды) переходи́ть (перейти́) на шаг -
49 бакчачы
сущ.1) садо́вникбакчачы булып эшләү — рабо́тать садо́вником
2) огоро́дник, овощево́д; см. тж. яшелчәче••бакчачының бакчасы, утап кына баксачы — погов. скороговорка (букв. огоро́д у огоро́дника, прополо́л бы он хоть раз)
-
50 балагурлык
-
51 бармак
I сущ.1) па́лец, па́льчик ( у человека и животных)бармак сөяге (сөякләре) — фала́нга ( пальцев)
бармак буыны — суста́в па́льца (па́льцев)
бармак очы — ко́нчик па́льца (па́льцев)
••бармак белән бармак та тиң түгел — посл. (букв. да́же и па́льцы не равны́ ме́жду собо́й)
бер бармагыңны бөкләсәң, бишесе дә бөгелер — посл. е́сли согну́ть оди́н па́лец, и остальны́е согну́тся
биш бармакның кайсысын тешләсәң дә авырта — посл. (букв. како́й из па́льцев не уку́сишь, одина́ково бо́льно (о судьбе детей))
2) па́лец, па́льчик (перчатки, варежек и т. п.)к бәйләү — вяза́ть па́льчик (шерстяных перчаток, варежек)
3) перен. па́лец; спи́ца, шток ( деталь машин и механизмов в виде палочки)тегермәч бармагы — спи́ца колеса́; см. тж. киги
4) мото́к ни́ток, мотня́ обл.бер бармак җеп — оди́н мото́к ни́ток
•- бармак бөгү
- бармак вату
- бармак сындыру
- бармак карыштыру
- бармак санаш
- бармак санашлы
- бармак хисабы
- бармак к шартлату
- бармак янау
- бармак селкү••бармагы бау ишә — ма́стер по ча́сти обма́нов (букв. тот, кто кого́ уго́дно обведёт вокру́г па́льца)
бармагы үзенә таба кәкре — ли́чные интере́сы ста́вить вы́ше; своя́ руба́шка бли́же к те́лу; (сам) себя́ не обде́лит
бармак аркылы карау — смотре́ть сквозь па́льцы
бармак арасыннан кысу (бармак арасыннан кысып кына) — проявля́я ску́пость, ска́редность (букв. выда́вливая сквозь па́льцы)
бармак белән санарлык — наперечёт: раз-два и обчёлся
бармак бите кадәр (бармак бите хәтле; бармак бите чаклы) — о́чень небольшо́й (о вещах, имеющих характерную полезную площадь, о столе, о тканях и т. п.)
бармак к буе (бармак буйлыгы) — с ногото́к; о́чень небольшо́го ро́ста; о́чень небольшо́й
бармак йөртү (бармак уйнату) — скры́тно повлия́ть, исподтишка́, незаме́тно возде́йствовать ( на события)
бармак саны — немногочи́сленно; не бо́лее, чем деся́ток
бармак тешләү — прику́сывать/прикуси́ть па́лец ( от изумления)
бармак төртү — указа́ть (показа́ть) па́льцем (как жест насмешки, издевательства)
бармак уйнау — име́ть скры́тое влия́ние (нехорошее, злое) (о ком-л.)|| скры́тое влия́ние (кого-л.)
бармак к чуты — счёт на па́льцах, гру́бый счёт малогра́мотных
бармака урарлык акылы юк — нет ни чу́точки ума́, глуп как пень
бармака урарлык (юк) юк (калмаган) — почти́ совсе́м нет; ску́дно, ми́зерно; кот напла́кал
барманы авызга кабу — су́нуть па́лец в рот (как жест удивления, величайшего изумления)
барманы бармака сукмау — па́лец (па́льцем) о па́лец не уда́рить: па́льцем не шевельну́ть
бармата биетү (бармагында биетү; бармагымда биетү) — заста́вить пляса́ть под свою́ ду́дку
барматан суырган — вы́сосанный из па́льца (бессодержательный, без фактов)
II сущ.барматан суыру — вы́сосать из па́льца
го́фры, газыри́ на оде́жде ( нашитые для красоты) -
52 башланыш
-
53 баягынак
-
54 битараф
1. прил.; книж.1) нейтра́льныйбитараф дәүләт — нейтра́льное госуда́рство
бердәнбер битараф кеше — нейтра́льный челове́к
битараф зона — нейтра́льная зо́на
2) см. гамьсез2. нареч.тирә-якта битараф дуслар — круго́м беззабо́тные друзья́
1) нейтра́льнобитараф яшәү — жить нейтра́льно
битараф калу — оста́ться нейтра́льным, не присоединя́ться
2) нареч. беспе́чно, споко́йноавыру яныннан битараф кына үтеп китү — беспе́чно (споко́йно) пройти́ ми́мо больно́го
-
55 боргалану
неперех.1) извива́ться, верте́тьсяелан шуышып чыга, боргалана — выполза́ет змея́, извива́ется
2) перен.а) коке́тничать, жема́нничать; жема́ниться; лома́ться; прост. кривля́ться || коке́тничание, жема́нство, жема́нничанье, кривля́ньесөйләшкәндә боргалану — коке́тничать при разгово́ре;
б) в знач. нареч. боргаланып коке́тливо, жема́нноборгаланып кына сорап куйды — коке́тливо спроси́ла
3) перен. хитри́ть, выкру́чиваться, извора́чиватьсядөресен сөйләгез, боргаланмагыз — говори́те пра́вду, не хитри́те
-
56 буран
сущ.1)а) мете́ль, вью́га, пурга́, мете́лица разг. бура́н || мете́льный, бура́нный, вью́жныйбуран кары — снег с мете́лью
буран чыга (кузгала, күтәрелә, башлана) — мете́ль поднима́ется
тузан бураны — пы́льная бу́ря
ком бураны — песча́ная бу́ря, ви́хри (ту́чи) песка́
2) перен.; разг. кру́пный сканда́лкитте тавыш, кузгалды буран, чыдап кына тор — подня́лся шум, разрази́лся сканда́л, терпи́ то́лько
••буран туздыру (буран уйнату; буран чыгару) — подня́ть шум (сканда́л), устро́ить разно́с
буран чыгу — поднима́ться/подня́ться (о шуме, скандале)
-
57 буталдыру
перех.1) сбива́ть/сбить, запу́тывать/запу́тать (в речи, мыслях, при счёте и т. п.) || запу́тываниетыңлап кына тор бала сөйләгәндә, буталдырма — когда́ ребёнок говори́т, то́лько слу́шай, не сбива́й
2) пу́тать, напу́тывать/напу́тать, запу́тывать/запу́тать, усложня́ть/усложни́ть || напу́тываниеэшләрне буталдыру — запу́тать дела́
нишләп ул егетне яныңда буталдырасың? — почему́ позволя́ешь тому́ па́рню крути́ться о́коло себя́?
-
58 вак-вак
1. прил.о́чень ме́лкий2. нареч.вак-вак алмалар — о́чень ме́лкие я́блоки
ме́лко-ме́лковак-вак итеп кискәләү — ме́лко-ме́лко наре́зать
вак-вак кына — мельча́йший, о́чень ме́лкий
-
59 валчык
сущ.1) кро́ха, кро́шкаикмәк валчыклары — хле́бные кро́шки
2) оско́лок, части́чка••валчыгын да (валчык кына да) — ни кро́шки
-
60 выжт
1) подр. быстрому прохождению вжикбезнең яныбыздан выжт кына машиналар үтә — маши́ны ми́мо нас проно́сятся вжик-вжик
2) в знач. нареч. стремгла́в, стрело́й; со сви́стомчана белән тау башыннан выжт — на са́нках со сви́стом (с ветерко́м) съе́хать с го́рки
3) в функ. сказ.; перен. фьють, тю-тю́ ( о быстрой трате денег ценностей)ике йөз сум бер атнада выжт! — в тече́ние неде́ли две́сти рубле́й - фьють! в тече́ние неде́ли две́сти рубле́й - тю-тю́
4) в функ. сказ.; прост.күп сөйләшеп тормадылар балаларны выжт урамга — до́лго говори́ть не ста́ли, дете́й раз - и на у́лицу
•- выжт килеп
См. также в других словарях:
КЫНА — Недотрога, бальзамин (растение). Татарские, тюркские, мусульманские женские имена. Словарь терминов … Словарь личных имен
кына — I. и. 1. Бик аз гына кагылганда да җимеше ачылып китә торган үлән; рус. Недотрога 2. Чәчне, тырнакларны, тешне буяу өчен кулл. тор. саргылт, саргылт кызыл яки кара буяу. КЫНА ГӨЛЕ – Өйдә үстерелә торган алсу чәчәкле гөл; рус. Бальзамин. II. КЫНА… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гына — КЫНА – кис. 1. Ике яки берничә предмет, эш яки хәлнең берсе генә булу булмауны аңлата: бары, тик, фәкать 2. Бөтенләй, гел, тулысынча аяк асты су гына. Байтак, шактый ярыйсы гына зур. Интенсив, еш бирә генә бит. анда кемнәр генә юк нигә генә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
туак — диал. Яңа гына туган вак кына, туак кына, бәләкәй куак кына … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шаярту — 1. Уйнау, уенга тарту 2. Шаяру (1) 3. Үртәү, үчекләү, юри ачуын китерергә тырышу. шаян тонда, шаярып сөйләшү 4. Мәзәк өчен алдалап, кыен хәлдә калдыру 5. Җитди түгел, юрамалый гына, кызык өчен генә сөйләү, эшләү. рәв. ШАЯРТЫП – Юрамалый гына,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Корея — (корейский Чосон) I. Общие сведения К. страна в Восточной Азии, расположенная в основном на Корейском полуострове, на прилегающей материковой части и островах. На В. омывается Японским морем (в К. оно называется Восточным), на З … Большая советская энциклопедия
Полевые Бикшики — Село Полевые Бикшики тат. Кыр Бикшеге Страна РоссияРоссия … Википедия
җайлап — Уңайлы, җайлы итеп (кую, күтәрү һ. б.) 2. Билгеле бер тәртипкә китерү, рәткә салу, көйләү (эш, тормыш һ. б. ш. тур.). күч. Җайга салу, нәр. б. эшләүнең әмәлен, чарасын табу. рәв. ҖАЙЛАП – Билгеле бер тәртип белән. Ашыкмыйча, әкрен генә җайлап… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ипләп — рәв. 1. Кулланырга, эшләргә җиңел, җайлы булырлык итеп чалгысын ипләп тотты. Тәнгә рәхәт булырлык итеп ипләбрәк ятты 2. Берәр эшне җайлап, рәтләп, тиешенчә башкару тур.. Сак кына. Берәр нәрсәне иркенләп, ашыкмыйча эшләү тур. 3. Җайлап, сүз җаен… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пулт — Сыеклыкка берәр вак нәрсә төшкәндә, тамчы тамганда яки ут капылт сүнгәндә чыккан тавышны белдерә. ПЫЛТ ИТЕП – Каян да булса капылт кына, йомшак кына итеп (килеп чыгу тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пылт — Сыеклыкка берәр вак нәрсә төшкәндә, тамчы тамганда яки ут капылт сүнгәндә чыккан тавышны белдерә. ПЫЛТ ИТЕП – Каян да булса капылт кына, йомшак кына итеп (килеп чыгу тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге