-
101 переночевать
сов. что и без доп. шаб гузарондан, хоб кардан, хобидан; переночевать в гостях меҳмони шабхорав шудан -
102 пересказать
сов.1. что нақл (ҳикоя) кардан, гуфта додан, ифода (баён) кардан; пересказать содержание книги мазмуни китобро нақл кардан2. что, чего (всё многое) нақл (ҳикоя) кардан, шарҳ дода; пересказать все новости ҳамаи навигариҳоро нақл кардан; за вечер всего не перескажешь дар як шаб ҳамаашро ҳикоя кардан маҳол аст -
103 переспать
сов: разг.А. бисёр хобидану аз ҳад зиёд хобидан, хоб карда (рафта) мондан2. что и без доп. хобидан, шаб гузарондан ъ переспевать -несов. см. переспеть -
104 петух
м1. хурӯс; индейский петух мурғи марҷон; хурӯси мурғи марҷон2. перен. разг. ҷангара, Ҷангҷӯй красный петух оташдиҳӣ, сӯхтор; пустить [красного] петуха оташ задан (додан), сӯзондан, даргирондан; встать с петухами вақти хурӯсҷеғ (бомдод) хестан, вақти бонги хурӯс хестан, еаҳарии барвақт хестан; пуститьпетух қиғос задан, авҷи сурудро вайрон кардан; до вторых петухов проговорить (просидеть) то як поси шаб гап задан (нишастан) 1;2. в знач. нареч. петушком (заискивающе) аз паҳлу, оҳистаяк; хушомадгӯёна, тамаллуқкорона3. в знач. нареч. петушком (задорно) хашмгинона, ҷангҷӯёна, тунду тез, густохона, хурӯсчӯҷавор -
105 по
предлог1. с дат. (на поверхности, вдоль поверхности, о поверхность) аз, ба, ба рӯи…; қадқадди…, бо; идти по дороге аз роҳ гузаштан (рафтан); спускаться по лестнице аз зина фуромадан; пройти по мосту аз пул гузаштан; гладить по головё сарро сила кардан; дождь стучит по крыше борон бомро мекӯбад, борон бомкӯбӣ карда истодааст; бить по мячу тӯпро задан2. с дат. (в пределах, в области чего-л.) дар; бродить по лесу дар беша гаштан; работать по профсоюзной линии дар соҳаи иттифоқҳои касаба кор кардан; соревнование по лыжам мусобиқаи лыжаронҳо//с сущ. во мн. ба; рассадить всех по местам ҳамаро ҷо ба ҷо шинондан; развесить картины по стенам суратҳоро ба деворҳо овехтан3. с дат. (в направлении чего-л.) б.а сӯи бо, аз паи…; плыть по течению ба сӯи поёноб шино кардан, бо ҷараёни об шинокунон рафтан; идти по ветру бо вазиши бод роҳ рафтан, бо боди мурод роҳ рафтан; идти по следу зверя аз паи дарранда рафтан.4. с дат. (согласно, следуя чемул.) аз рӯи…, мувофиқи …, аз бо, ба; начинать работу по гудку корро бо бонги гудок сар кардан; работать по плану аз рӯи нақша кор кардан; по моему мнению ба фикри ман, ба назари ман; уволиться по собственному желанию бо хоҳиши худ аз кор рафтан; по доброй воле хушӣ ба хущй; бо иродаи нек; бо хоҳиши худ; по выбору аз рӯи хоҳиш, аз рӯи интихоб, аз рӯи дилхост; судить по внешности аз сураташ дар бораи сираташ ҳукм баровардан, дар бораи касе. аз рӯи намуди зоҳириаш мулоҳиза доштан; жениться по любви муҳаббат баста (нағз дида) зан гврифтан; по вкусу аз рӯи завқ (табъ), табън дил; это ему не по вкусу ин ба вай намефорад // разг. в сочет. с личн. мест. аз, мувофиқи…, ба; по мне аз ман бошад; по тебе аз ту бошад; всё не по ней ҳеҷ чиз ба ӯ маъқул намешавад (нест), ҳеҷ чиз ба табъи ӯ намешинад // в сочет.: не по кармаиу компо -л. қудрати харидан надорад, ба кисааш (ба пулаш) мувофиқ нест; емe не по карману эта покупка ӯ ба харидани ин чиз пул надорад, қудраташ ба харидани ин чиз намерасад; по плечу, по силам мувофиқи қудрат; эта работа ему не по плечу (не по силам) ба ин кор зӯраш намерасад, ин кор аз иқтидори ӯ берун аст5. с дат. (на основании какихл. при знаков) аз ҷиҳати…, бо, аз рӯи…, мувофиқи…; старший по возрасту аз ҷиҳати синну сол калонтар; лӯчший по качеству аз ҷиҳати сифат беҳтаринаш; учитель по профессии касбаш муаллимӣ // (при указании родства, близости) аз тарафи…; родственники по матери хешу табор аз тарафи модар; товарищ по работе ҳамкор, ҳамкасаба // (при указании на имя, фамилию и т. п.) бо, … номаш, лақабаш; …ном; слесарь по имени Николай Николай ном челонгар6. с дат. (посредством) бо, ба воситаи,.., аз; послать по почте бо почта фиристодан; сообщить по телеграфу ба воситаи телеграф хабар додан; передать по радио аз (бо) радио хабар додан7. с дат. (вследствие) ба (аз) сабаби…, дар натиҷан…, бинобар он, бо, аз рӯи; сделать что-л. по ошибке саҳван коре кардан, аз ғайри ихтиёр роҳ додан; отсутствовать по болезни аз сабаби беморӣ ғоиб будан; по рассеянности аз сабабй (дар натиҷаи) фаромӯшхотирӣ; по обязанности аз рӯи ӯҳдадорӣ, аз рӯи вазифадорӣ8. с дат. (при указании цели действия) бо, барои; вызвать по делу бо коре ҷеғ задан; геологическая партия по разведке поленых ископаемых партияи геологии ҷӯяндагони канданиҳои фоиданок; кружок по изучению русского языка маҳфили забони русӣ9. с дат. с сущ. во мн. ч. (при обозначении времени) гҳо, дар; ҳар; гулять по утрам пагоҳиҳо гардиш кардан; заниматься по ночам шабҳо кор кардан; шабкорӣ кардан; ездить за город по воскресеням дар рӯзҳои якшанбе беруни шаҳр рафтан10. с дат. (в разделительном значении): дать детям по яблоку ба бачагон яктоӣ себ додан; по рублю за штуку донааш яксӯмӣ11. с дат. (в знач. предлош «о»): скучать по детям фарзандҳоро ёд шудан; тоска по дому хонаро пазмон шудан, ба хона дилкашолӣ доштан12. с вин. (до, вплоть до) то; войти в воду по пояс то камар (то миён) ба об даромадан; прочитать с первой по пятую главу аз боби якум то боби панҷум хонда баромадан; по сей день то имрӯз, то ҳол13. свин. (с сущ. «сторона», «рука» с опр.) дар тарафи…, аз тарафи..,; сидеть по другую сторону стола дар он тарафи миз нишастан; по левую руку находится парк, по правую -стадион дар тарафи чап - боғ, дар тарафи ростстадион ҳаст14. с вин. прост. и обл. (в знач. пред-лога «за») барои…, ба; пойти по воду барои об рафтан; ходить по грибы [ба] занбӯруғчинӣ рафтан15. с дат. и вин. в сочет. с числ.: по одному яктоӣ; якнафарӣ; по три сетой, се-се; сенафарӣ16. с предл. (после чего-л.) баъд аз, пас аз, баъди…; по окончании работы баъди кор, баъд аз тамом шудани кор; по прибытии на место баъд аз расидан ба ҷое по 5 приставка1. префикси феълсоз, ки маънохои зеринро ифода мекунад: пайдо кардаии ягон сифат, хислат ва кайфият - побелеть сафед шудан расондйни амал то ба натща - погибнуть нобуд шудан, барҳам хӯрдан 1) ащом додани амал дар як дафъа - поблагодарть ташаккур гуфтан 4) ан-чом додани амал дар зарфи ягон вақт, махсусан вакти кӯтоҳ - побегать андак тохтан; посидеть андак нишастан 5) ибтидои амал - побежать давидан, давидан гирифтан; повеять ба вазндан сар кардан 6) давомати номуайяни такроршавии амал ва ё ҳодиса- побаливать гоҳ-гоҳ дард кардан, андак дард кардан; поглядывать гоҳ--гоҳ нигоҳ кардан 7) ащом дода шудани амал дар дарачаи сусттаре по позолотить зарандуд кардан 8) паҳн шудани амал ба ҳамаи объектҳо ва ё бисёре аз онҳо, инчунин аз тарафи амал ё вазъият фаро гирифта шудани субъектҳои бисёр ва ё ҳамаи онҳо по попрятать пинҳон кардан; помёрзнуть ҳама (бисёр) аз хунукӣ нобуд шудан 9) анҷом додани амал ба таври оҳиста, тадричан ва ё дар якчанд дафъа по попривыкнуть андак одат кардан 10) шакли намуди мутлақи баъзе феълҳоро месозад по подарить бахшидан; познакомить шинос кардан, шиносондан2. дар калимасозии сифат истеъмол меёбад: 1) баъд аз он ки бо асоси калима нишон дода шудааст, вокеъ гардида - посмертный пас аз марг, баъди мурдан 2) мутобиқ ва муносиби он чи ки бо асоси калима нишон дода мешавад - подоходный …и даромад, аз рӯи даромад; посильный ба қадри ҳол, ало қадри ҳол, мувофиқи қувват 3) мансуб ба ҳар яке аз предметҳои бо асоси калима нишон додашуда; иҷрошаванда, ченшаванда, тақсимшаванда мутобиқи он чи ки бо асоси калима нишон дода шудааст - поголовный …и саршумор, сар то сар, саросар; помесячный якмоҳа, ҳармоҳа, моҳ ба моҳ3. дар мавриди сохта шудани даричаи қиёсии сифат ва зарф тобиши мулоимӣ, сустшавии кайфиятеро медиҳад, ки бо сифат ё зарф ифода шудааст - помоложе ҷавонтар, хурдтар; поновёе навтар, тозатар4. дар сохта шудани сифатҳо бо маънои «ба назди чизе ё қадпо -қадичизе воқеъшуда»инчунин дар сохтани исмҳо ба маънои «мутобиқ ба кор» меояд - пограничный сарҳаддӣ, …и ҳудуд; побережье соҳилй баҳр, соҳили дарё5. бо ҳамроҳии сифатщо зарфҳои тарзи амалро месозад - поновому ба таври нав, аз нав, дубора; попрежнему мисли пештар, аввала (пештара) барин; порусски русӣ, ба русӣ6. бо ҳамроҳии чонишинҳои соҳибӣ зарфҳои бо маънои «мутобиқи ақидаи (орзуи) касеро месозад - по-моему ба фикри ман, ба назарам, ба хаёлам; по-твоему ба фикри ту, ба назарат, ба хаёлат -
106 поздний
1. дер, бевақтӣ; поздним вёчером дар бевақтӣ; врёмя было позднее бевақтии шаб буд2. дер, бевақтӣ, бемавқеъ, бевақт; позднее раскаяние пушаймонии бемавқеъ; поздний урожай ҳосили деррас -
107 поздно
1. нареч. дер, бевақт; поздно ночю дар бевақтии шаб; поздно говорить об этом аз ин хусус гап задан дер шуд2. в знач. сказ. дер (бевақт) шуд; уже поздно дер шуд; лучше поздно, чем никогда погов. поздно собирон аз сабр ёфтаанд; рано или \поздно дер ё зуд -
108 покойный
(поко|ен, -йна, -йно)1. беҳаракат, ором, хомӯш, сокит; поверхность озера была покойна сатҳи оби кӯл ором буд2. уст. осоишта, оромона, бофароғат; покойная старость пирии бофароғат3. уст. бароҳат, мувофиқ, мусоид; покойный диван дивани покойнбароҳат // форам, оромбахш, нафис; покойные тона картины рангҳои нафиси (оромбахши) сурат4. тк. полн. ф. марҳум, раҳматӣ; покойный поэт шоири марҳум5. в знач. сущ. покойный м марҳум, раҳматӣ; покойная ж мар-ҳума; я хорошо знал покойного раҳматиро ман нағз медонистам покойной ночи! шаб ба хайр, шабатон хуш!; будьте \покойный ы хотирҷамъ бошед -
109 потянуться
сов.1. ёзидан, хамёза кашидан, дароз шудан; потянуться в кровати дар кат ёзидан2. кашол (дароз) шудан; ребенок потянулся к матери кӯдак ба [сӯи] модараш дароз шуд3. паи ҳам рафтан, оҳиста роҳ гаштан, суст ҳаракат кардан; потянулись караваны верблюдов корвони шутур паи ҳам ҳаракат кард; стая журавле й потянулась на юг селаи турнаҳо ба сӯи ҷануб парвоз кард;4. (о времени) кашол ёфтан, тул кашидан, давом кардан; потянулись долгие зимние ночи шабҳои дарози зимистон кашол ёфтанд -
110 прийтись
сов.1. муносиб (мувофиқ, мос) омадан, лоиқ омадан, чоқ омадан; сапоги пришлись мне впору мӯза ба пои ман чоқ омад2. (совпасть) рост (мувофиқ, мос) омадан, тасодуф омадан; десятое июня пришлось на среду даҳуми июн ба рӯзи чоршанбе рост (мос) омад3. безл. с неопр. зарур (даркор, лозим) шудан, маҷбур шудан, воҷиб омадан, лозим омадан; придётся ночевать в лесу шаб(она) дар ҷангал хоб кардан лозим меояд; мне пришлось туда поехать ман маҷбур шудам, ки ба он ҷо равам кому (выпасть на долю) вокеъ шудан. рост омадан, мутобиқ омадан, тасодуф афтидан; вот при каких обстоятельствах пришлось нам встретиться ана дар чӣ вазъият бо ҳам во хӯрдани мо тасодуф афтид (рост омад);4. безл. (достаться) расидан, лозим (дуруст) омадан; на каждую лодку пришлось по десять человек ба ҳар қаик даҳ кас расид прийтись кстати ба мавқеъ шудан, муносиби маврид омадан (шудан); прийтись ко двору писанд омадан, муддаои дил (табъ) будан; прийтись не ко двору писанд наомадан, муддаои дил (табъ) набудан; прийтись кому по вкусу (по сердцу, по нраву, по душе) маъқул шудан (омадан), форидан, писанд шудан, ба табъ (ба дил) нишастан (форидан); к слову прийтись дар омади гап (зимнан) ба хотир омадан, дар омади гап (зимнан) гуфтан, дар мавридаш гуфтан; солоно пришлось кому душвор (сахт, вазнин) шуд; где придётся кучое, ки рост ояд, куҷое, ки бошад; как придётся чӣ тавре ки рост ояд, чӣ тавре ки бошад; когда придётся кай ки бошад, кай ки рост ояд, кадом вақте ки бошад; что придётся чизе ки рост ояд, хар чӣ ки ба даст дарояд -
111 продумать
сов.1. что пурра (ҳартарафа) фикр (фикру мулоҳиза, фикру андеша) кардан; амиқ андешидан; продумать план работы нақшаи корро амиқ андешидан2. муддате фикр (андеша, фикру хаёл) кардан; продумать всю ночь тамоми шаб (шаби дароз) фикру хаёл кардан -
112 проскакать
сов.1. что и без доп. зуд (бошитоб) гузашта рафтан, тохта гузаштан, тозон паймудан (тай кардан); за ночь они проскакали шестьдесят километров дар як шаб онҳо шаст километр роҳро тозон тай карданд; мимо нас проскакали всадники савораҳо аз паҳлуи (аз назди) мо тохта гузашта рафтанд2. ҷастухезкунон давидан, ҷастухез кардан; проскакать на одной ножке до забора якпоя то назди девор давидан3. муддате зуд (бошитоб) рафтан, чанде тохтан; муддате ҷастухезкунон давидан, чанде ҷастухез кардан -
113 пробреди
ть сов. муддате сафсата (ҳазён, алоӣ) гуфтан (дар холати бехушӣ ё беморй); больной пробредил всю ночь бемор тамоми шаб ҳазён гуфт -
114 пробренчать
сов. разг.1. диринг-диринг (тинг-тинг) карда мондан2. что, на чём беҳунарона (дилубедилон) навохтан3. что, на чём и без доп. муддате диринг-диринг (тинг-тинг) кардан, муддате дирингас задан; муддате беҳунарона (ноӯҳдабароёна) тор задан; он пробренчал весь вечер ӯ тамоми шаб диринг-диринг кард -
115 провязать
сов. что и без доп. муддате бофтан, каме риштану (тофтану) бофтан; провязать весь вечер тамоми шаб машғули бофту тофт шудан -
116 прогреметь
сов.1. ғурридан, ғурриш кардан, гулдуррос задан, гулдур-гулдур (тақар-туқур) кардан; прогремел гром раъду барқ гулдуррос зад; гром прогреме л всю ночь тамоми шаб раъду барқ гулдуррос мезад2. чем гулдуррос занондан, ҷарангос занондан, ҷаранг-ҷаранг кунондан; прогреметь ключами калидҳоро ҷаранг-ҷаранг кунондан // (проехать с шумом) тараққотурук карда (гулдуррос зада) гузаштан (савора)3. перен. шӯҳрат ёфтан, машҳур шудан, шӯҳратбаланд (шӯҳратманд) шудан, оламгир гардидан; имя этого учёного прогремело на весь мир номи ин олим оламгир шуд -
117 прогрустить
сов. муддате хафа (андӯҳгин, ғамгин, маҳзун) шудан, муддате ғаму ғусса хӯрдан; она прогрустила весь вечер вай тамоми шаб ғаму ғусса хўрд -
118 продержать
сов.1. кого-что муддате нигоҳ доштан, даст гирифта истодан, дошта истодан; всю дорогу продержать ребёнка на руках тамоми роҳ бачаро дар даст гирифта истодан2. что муддате нигоҳ доштан; эти балки продержат крышу ещё не один год ин болорҳо бомро боз якчанд сол нигоҳ медоранд3. кого-что (не отпускать) муддате нигоҳ доштан (боздоштан); продержать гостя весь вечер меҳмонро тамоми шаб нигоҳ доштан (боздоштан) // (держать у себя) муддате дар дасти (дар пеши) худ нигоҳ доштан; продержать чужую книгу целый месяц китоби каси бегонаро як моҳи расо [дар дасти худ] нигоҳ доштан4. кого-что (в каком-л. состоянии) муддате нигох доштан, боздоштан; продержать больного в постели три дня беморро се рӯз дар бистар хобондан -
119 прозаниматься
сов. муддате машғул шудан (будан), чанде шуғл кардан, муддате кор кардан; прозаниматься до глубокой ночи то як поси шаб машғул шудан -
120 прокачать
сов.1. что муддате кашидан, муддате об кашидан (кашида баровардан); целый день прокачать воду рӯзи дароз об кашидан2. кого-что муддате ҷунбондан (алвонҷ додан); прокачать ребёнка всю ночь тамоми шаб бачаро алвонҷ додан
См. также в других словарях:
ШАБ-Р — ШАБ Р, шабры мн. шабр, шабр+нок, умалит. вост. сиб. тамб. ряз. сябер, сябр, стар. сосед. Мы с шабром дружно живем. У шабров, в шабрах, по соседству дома, или деревни, в околотке. Нет шабра купил бы его, есть шабер убил бы его! Шаб+рка, костр.… … Толковый словарь Даля
ШАБЁР — и сябёр, шабра, муж. (обл.). Сосед. Пойти в шабры (к соседям). || Товарищ по какому нибудь делу. Толковый словарь Ушакова. Д.Н. Ушаков. 1935 1940 … Толковый словарь Ушакова
ШАБЁР — и сябёр, шабра, муж. (обл.). Сосед. Пойти в шабры (к соседям). || Товарищ по какому нибудь делу. Толковый словарь Ушакова. Д.Н. Ушаков. 1935 1940 … Толковый словарь Ушакова
шабёр — шабёр, шабра; мн. шабры, шабров (сосед) … Русское словесное ударение
шабёр — шабёр, шабры, шабра, шабров, шабру, шабрам, шабра, шабров, шабром, шабрами, шабре, шабрах (Источник: «Полная акцентуированная парадигма по А. А. Зализняку») … Формы слов
шаб — сущ., кол во синонимов: 1 • звезда (503) Словарь синонимов ASIS. В.Н. Тришин. 2013 … Словарь синонимов
шабёр — шабёр, шабр а (сосед) … Русский орфографический словарь
шабёр — (сосед) (Даль) … Словарь употребления буквы Ё
шабёр — шабёр/ (сосед) … Морфемно-орфографический словарь
ШАБ — штурмовая авиационная бригада авиа Словарь: Словарь сокращений и аббревиатур армии и спецслужб. Сост. А. А. Щелоков. М.: ООО «Издательство АСТ», ЗАО «Издательский дом Гелеос», 2003. 318 с … Словарь сокращений и аббревиатур
шаб — [شب] 1. муддати муайян аз фурӯ рафтани Офтоб то баромадани он, ки ҳаво торик мешавад; муқоб. рӯз 2. шабона, шабҳангом; шаби адабӣ шабнишиние, ки дар он масъалаҳои адабӣ баҳсу муҳокима ва асарҳои адабӣ хонда мешавад; шабу рӯз муддати як шабонарӯз; … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ