-
121 сөт
сущ.1) в разн. знач. молоко́, молочко́ || моло́чный, мле́чныйсөттә пешкән ботка — ка́ша, пригото́вленная на молоке́
сөт бизе — моло́чная железа́
сөт заводы — моло́чный заво́д
известь сөте — известко́вое молоко́
сөт эшкәртүче — молокоперераба́тывающий
сөт әзерләүче — молокозаготови́тель
2) молоко́, мле́чный сок (растений и т. п.)билчән сөте — молоко́, молочко́ осо́та
•- сөт бирү
- сөт өсте
- сөт сатучы
- сөт төшү
- сөт чиләге
- сөте кибү
- сөте кору••- сөт инәсесөттән ак, судан пакь — безви́нный а́ки а́гнец (букв. беле́е молока́, чи́ще воды́)
- сөт әнисе -
122 старт
сущ.старт || ста́ртовыйстартка хәзерләнү — подгото́виться к ста́рту
старт мәйданчыгы — ста́ртовая площа́дка
старт сызыгы — ста́ртовая ли́ния
старт пистолеты — ста́ртовый пистоле́т
-
123 суганлап-борычлап
нареч.1) с лу́ком и пе́рцемсм. тж. тозлап-борычлапсуганлап-борычлап әзерләнгән — пригото́влен с лу́ком и пе́рцем
2) перен. кре́пко, зло, с пе́рцемсуганлап-борычлап сүгү — кре́пко отруга́ть
••суганлап-борычлап кыздыру — зада́ть пе́рцу; пробра́ть с пе́рцем
-
124 таманга килү
быть, подойти́ впо́ру ( о мерах предпринятых заранее)азык-төлекне яздан әзерләсәң дә таманга килә — загото́вку кормо́в е́сли да́же начнёшь весно́й - и то бу́дет впо́ру
-
125 тамыразык
1. сущ.корнепло́д, корнепло́ды (свёкла, морковь и т. п.)2. прил.тамыразык хәзерләү — загото́вка корнепло́дов
явля́ющийся корнепло́дом; корнепло́дныйтурнепс - тамыразык үсемлек — турне́пс - корнепло́дное расте́ние
-
126 тиеш
модальн.; сл.1) при гл. в ф. на -ырга/-рга и реже на-у/-ү; обя́зан, до́лжен, поло́жен || обя́зано, на́до, должно́; поло́женоир кеше бөтенесен белергә тиеш — мужчи́на до́лжен знать всё ( необходимое)
белмәгәнне сорау тиеш — того́, чего́ не зна́ешь, поло́жено спра́шивать
солдат көчле дә, үчле дә, хәйләле дә, кәйләле дә булырга тиеш — (посл.) солда́т обя́зан быть и си́льным, и мсти́тельным, и хи́трым, и вооружённым (букв. снабжённым клевцо́м)
2) до́лжен; предполага́ется; предполага́лоськөзен туй үткәрелергә тиеш — о́сенью должна́ состоя́ться сва́дьба
болай булмаска тиеш — так не должно́ быть
син үзең уйларга тиеш идең — ты сам до́лжен был проду́мать; предполага́лось, что ты сам (уже́) проду́мал
3) (булырга тиеш) должно́; должно́ быть; вида́ть, ви́димоукытучы булырга тиеш — должно́ быть, учи́тель; ви́димо, учи́тель
4) надлежи́т/надлежа́т, подлежи́т/подлежа́тплан үтәлергә тиеш — план подлежи́т выполне́нию
5) до́лжен, причита́ется ( с кого)ул миңа өч сум тиеш — он мне до́лжен три рубля́
6) предназна́чен, адресо́ван || предназна́ченный, адресо́ванныймонысы сиңа тиеш — э́то предназна́чено тебе́
Фәйрүзәгә тиеш хат — письмо́, адресо́ванное Файрузе́
7) необходи́моисәп тиеш, уй тиеш — необходи́м расчёт, неоходи́ма иде́я
һәркем хәзерләнергә тиеш — ка́ждому необходи́мо подгото́виться
8) в знач. сущ. до́лжное; то, что поло́жено; то, что должно́ быть по пра́вилам, предположе́нию, необходи́мости и т. п.үзеңә тиешен генә бел дә тор — знай себе́, что тебе́ поло́жено ( больше ни-ни)
тиешен үтәдек — мы вы́полнили до́лжное (поло́женное)
9) в сочет. с терминами родства и свойства: дово́дится, прихо́дится, явля́ется ( кем)ул безгә кода тиеш — он дово́дится нам ку́мом
•- тиешенә күрә
- тиешеннән артык
- тиешеннән кире -
127 тозлап-борычлап
нареч.; разг.1) с сервиро́вкой; в сервиро́вке ( с солью и перцем)тозлап-борычлап табын хәзерләү — гото́вить стол с по́лной сервиро́вкой
2) перен. с пе́рцем (т.е. с ко́лкими, язви́тельными выраже́ния-ми)тозлап-борычлап сөйләшү — поговори́ть с пе́рцем
-
128 утын
сущ.1) дрова́ || дровяно́йкаен утыны — берёзовые дрова́
имән утыны — дубо́вые дрова́
коры утын — сухи́е дрова́
утын яру — коло́ть дрова́
ботак утын — верши́нник
2) перен.; прост.; см. утын түмәре•- утын әрдәнәсе
- утын балтасы
- утын кисүче
- утын сарае
- утын тукмагы
- утын хәзерләү
- утын чанасы
- утын яручы••утын вату — неол. налома́ть дров
См. также в других словарях:
әзерләнү — 1. (Әзерләү). Нәр. б. эшләргә әзер хәлгә килү, җыену. Берәр эш өчен әзерлек алып бару, берәр нәрсә өстендә эшләү 2. Үзеннән алдагы фигыль белдергән эш өчен өлгереп килү (вакыйгалар, табигать күренешләре тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әзерләү — 1. Нәр. б. файдаланырлык, әзер хәлгә китерү. Берәр очракка багышлап, берәр нәрсә хәстәрләү. Берәр нәрсәне кирәк кадәр күләмдә җайлап, барлап, табып, тутырып кую 2. Нәр. б. үтәү өстендә эшләү, нәр. б. эшкәртү дәрес әзерләргә утырды 3. Ясау дару ә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәзерләнү — 1. (Хәзерләү) 2. Нәрсәгә дә булса хәзерлек эшләре алып бару, нәр. б. эшләргә җыену 3. Берәр эшкә, эшчәнлеккә хәзерлек максаты белән нәр. б. өйрәнү, нәр. б. өстендә эшләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәзерләү — 1. Нәр. б. файдалануга яраклы хәлгә китерү, ясау, әзерләү 2. Кемне дә булса берәр максат белән укыту, аңа кирәкле белемнәр бирү 3. Нәр. б. үтәү, тормышка ашыру өстендә эшләү проект х. . Нәр. б. өйрәнү 4. Ашау әйберләре, азык тур. : пешерү,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тайярлау — Әзерләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәзерлек — 1. Нәрсәгә дә булса хәзерләнү, җыену эше. Хәзер булу, хәзерләнгән булу хәле. с. Алдан нәр. б. хәзерләү яки хәзерләнү өчен хезмәт итә торган х. курслары 2. Берәр хезмәткә хәзер булу дәрәҗәсе (белем, тәҗрибә тур.). ХӘЗЕРЛЕК КҮРҮ (АЛЫП БАРУ) –… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
азык — 1. Ашарга, эчәргә ярый торган, ашамлык әзерләүгә китә торган нәрсә. Ашамлык, ашарга әзерләнгән нәрсә 2. күч. Берәр эшчәнлек, эш өчен материал, берәр нәрсә өчен чыганак. күч. кит. Рух үсеше, үз культураңны үстерү өчен мөмкинлек тур. АЗЫК НОГЫТЫ –… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җитештерү — 1. Җәмгыять яшәеше өчен кирәк булган матди байлыкларны тудыру, продукция, товар эшләп чыгару 2. Нәр. б. җитәрлек күләмдә әзерләү, ясап бирү. Булдыру, әзерләү (ашамлык тур.) 3. Үстерү; үстереп өлгертү (ашлык, яшелчә, җиләк җимеш тур.) 4. күч.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиткезү — 1. Нин. б. бер чиккә якынайту, шул чиккә кадәр сузу (озынча әйбернең бер башы тур.). Билгеле бер күләмгә тутыру. Нин. б. бер халәткә китерү, күңелсез хәлгә кую, авыр кичерешләргә тарыту үләр хәлгә җ. 2. Билгеле бер срокка сузу, бетерми саклап… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиткерү — 1. Нин. б. бер чиккә якынайту, шул чиккә кадәр сузу (озынча әйбернең бер башы тур.). Билгеле бер күләмгә тутыру. Нин. б. бер халәткә китерү, күңелсез хәлгә кую, авыр кичерешләргә тарыту үләр хәлгә җ. 2. Билгеле бер срокка сузу, бетерми саклап… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өлгертү — 1. Билгеле бер вакытка ясап, эшләп җитештерү, әзерләү. Билгеле бер вакытта төзеп бетерү, салып бетерү. Билгеле бер вакыт эчендә әзерләп бирү (отчетны, әсәрне һ. б. ш.) син материалны иртәгә өлгерт 2. Ашау эчү өчен әзерләү ашны тизрәк өлгертергә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге