-
1 не лежит у него сердце к этому делу
Русско-иронский словарь > не лежит у него сердце к этому делу
-
2 в
(в, во) – предлог, обычно передается в осетинском языке падежными формами: местн.-внутреннего п. на -ы и направ. на -мæ; иногда передается также послелогом мидæг; для обозначения времени употребляется также им. (оформленный) п.; в отдельных случаях сочетания с в передаются отлож. п. на -æй:1. (на вопрос «где?», «во что?»):в Осетии – Ирыстоны
в борьбе – тохы или тохы мидæг
в душе – йæ зæрдæйы, йæ мидзæрдæйы
он упал в воду – доны ныххауди
2. (на вопрос «куда?»):он сел в арбу – уæрдоны сбадти
в Кабарду – Кæсæгмæ
в Москву – Мæскуымæ
3. (на вопрос «когда»?):в институт – институтмæ
в тот час, день, год – уыцы сахат, бон, аз
в то время – уыцы рæстæджы, уыцы дуджы
во-время – афоныл
во время еды – хæргæ-хæрын
в старости – зæрондæй
- в гостях- во славусм. он не в духесм. в конце концов -
3 валить
несовер.диг. хъан кæнунвалом валить – уыцы бырстæй бырсын
снег так и валит – мит гъæуыцы калд кæны
-
4 время
ср.1. рæстæгу меня нет времени – рæстæг мын нæй, нæ мæ æвдæлы
хорошее время – хорз рæстæг
свободное время – æвдæлон рæстæг
на время – рæстæгмæ
в последнее время – фæстаг рæстæджы
2. афонвремя покоса – хосгæрдæн афон
рабочее время – куыстафон
во время обеда – сихорафон
не время – афон нæу
в любое время – цыфæнды афоны
3. (эпоха) дуг, заманв то время – уыцы дуджы, уыцы заман
наше время – мах дуг, нæ дуг
4. (момент) рæстæг, сахатв настоящее время – ацысахат
5. грам. афонпрошедшее время – ивгъуыд афон
-
5 круглые сутки
æхсæв æмæ бон, иу уыцы афонæй иннæ уыцы афонмæ -
6 тот
1. уыцыВ этой комнате живу я, а в той комнате – мой брат. – Ацы уаты æз цæрын, уыцы уаты та ме 'фсымæр
2. уыйни этот, ни тот не виноваты – нæдæр ай, нæдæр уый не сты аххосджын
то было раннею весной (А. К. Толстой) – уый уыди рагуалдзæг
дело в том... – хъуыддаг уый мидæг ис...
вследствие того... – уый руаджы...
перед тем – уый размæ
вместе с тем – уимæ
кроме того – уый æдде
-
7 арьергард
-
8 бесподобный
прил. æнæмбал, æмбал кæмæн нæй, æвирхъау, диссагты был бесподобен в этой роли – уыцы ролы дын æмбал нæ уыдис
-
9 впутать
совер. сбæттын, ныссадзынон впутал меня в это дело – уыцы хъуыддаджы мæ ныссагъта
-
10 врезаться
I совер. вр`езаться1. бауайын, бафардæг уыннож глубоко врезался в дерево – кард арф бафардæг бæласы
2. перен. (в толпу и т. п.) балæгæрдын, бабырсынII несовер. врез`атьсяи глубоко впечатленье в сердце врезалось ему (Пушкин) – æмæ уыцы тæлмæн арф йæ зæрдæйы ныффидар ис
1. уайын, фардæг кæнын (истæмы)2. перен. лæгæрдын, бырсын -
11 где
нареч.1. вопр. кæмгде ты был? – кæм уыдтæ?
где же? – кæм уæдæ?
2. относ. кæмдеревня, где скучал Евгений, была прелестный уголок (Пушкин) – Евгений хъыг кæм кодта, уыцы хъæу уыди хæрзаив къуым
где ни..., где бы ни... – кæмдæриддæр..., кæмфæнды...
где бы ты ни остановился, найдешь ночлег – кæмдæриддæр æрынцайай, фысым ссардзынæ
- где ему! -
12 докончить
совер. фæуын, кæронмæ ахæццæ кæныня докончил начатый вчера рисунок – знон кæй райдыдтон, уыцы ныв фæдæн
-
13 жуть
жуть берет от этих рассказов – уыцы радзырдтæй лæджы тас бацæуы (...лæджы зæрдæ ныккæрзы)
-
14 заблуждение
ср. рæдыд, мæнг хъуыдыэто обстоятельство ввело меня в заблуждение – уыцы уавæр мæ рæдыды бафтыдта
-
15 забытый
прил. рох, ферохвещи, забытые в вагоне – вагоны чи ферох, уыцы дзауматæ
забытый писатель – рох фыссæг
-
16 изведать
совер. уст. базонын, басгарын, бавзарын, сфæлтæрынизведал враг в тот день немало, что значит русский бой удалый (Лермонтов) – фаг бавзæрста уыцы бон знаг, циу уырыссаг æхсарджын тох
-
17 каучук
-
18 коснуться
совер. однокр. фæцагайын, февналын, бавналын, фæныхилын, аныдзæвын, ауайынмоих ушей коснулся он (Пушкин) – мæ хъустæм мын фæцагайдта
он не коснулся этого вопроса – уыцы фарста нæ фæцагайдта
-
19 который
мест.который час? – цал сахаты у?
который раз? – цалæм хатт?
2. относ. кæцы, чи, цычеловек, который смеется – худгæ чи кæны, уыцы адæймаг
который раз я тебе говорю – цал (хатты) дын зæгъын
-
20 матриархат
См. также в других словарях:
уыцы — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
УЫЦЫ БÆСТЫ — Мæрдты бæсты … Фразеологический словарь иронского диалекта
УЫЦЫ БÆСТÆМ БАРВИТЫН — Амарын … Фразеологический словарь иронского диалекта
УЫЦЫ БÆСТÆМ ЦÆУЫН — Мæлын … Фразеологический словарь иронского диалекта
УРС ÆХСИНÆГ — Уыцы хуызы Борæмæ уæларвæй æртахт, хъысмæтæй йын усагæн нывонд чи уыд, уый – Хуыцауы хæрæфырт. … Арвы дуармæ æхсинаг ратахт, Борæйы сæрмæ бæласыл абадт. Йæ урс базыртæ тæмæнтæ калдтой, Йæ сау цæстытæ худгæ æрттывтой. Йе стæй сындæггай уæлдæр… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ХЕТÆДЖЫ УАСТЫРДЖИЙЫ КУВÆНДОН — см. Священная роща Хетага – Хуыцау, табу Дын уæд! – Хуыцау, хистæрæй, кæстæрæй, сылгоймагæй, нæлгоймагæй Дыл нæхи фæдзæхсæм æмæ нын ахъазгæнæг у. – Хуыцау, зæххыл цыдæриддæр цæуы – цинæй дæр, зианæй дæр – иууылдæр Дæуæй аразгæ сты, æмæ Дæм фылдæр … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Нывонды куывд Джеоргуыбайы бæрæгбон — см. Нывонды куывд Джеоргуыбайы бæрæгбон – перевод – Стыр Хуыцауы хорзæх нæ уæд! – Оммен, Хуыцау! – Кæддæриддæр нын æххуысгæнæг куыд уа, Уыцы амонд нæ уæд! – Оммен, Хуыцау! – Бæрæгбон у, æмæ ныл афæдзæй афæдзмæ домбайдæрæй куыд цæуа … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Хуыцауæхсæвы куывд II — см. Хуыцауæхсæвы куывд II – перевод – Дунедарæг Иунæг Кадджын Хуыцау, табу Дæхицæн! Ды нæ радтай зæххыл цæрынæн. Бирæ фарн æмæ амондæй хайджын чи у, уый æмбал нæ фæкæн! – Оммен, Хуыцау! – Hæ фыдæлты Зæронд Уастырджи! Сау хохы бæрзонд – дæ бадæн,… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Агънаты Г. Адæмон хæзнатæ — Ирон адæмæн се гъдæуттæ сты, сæ цæсгом, сæ удварн ирдæй кæм зыны, ахæм æнусон хæзнатæ. Национ æнтыстытæ, национ уæлахизтæ æмæ национ къуыхцытæ, наци йæ историйы дæргъы цæмæ бæллыд æмæ бæллы, цæмæ тырныдта æмæ тырны, йæ дунеæмбарынад – уыдон… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
САТАНА — Уæларвон Уастырджи æмæ Донбеттыры чызг Дзерассæйы (Сасанайы) чызг. Райгуырд зæппадзы Уырызмæг æмæ Хæмыцы мард мадæй. Уастырджийы зæрдæмæ Дзерассæ афтæ тынг цыд, æмæ удæгасæй йæ къухы куы нæ бафтыд, уæд æм мардæй зæппадзмæ бацыд. «Нымæтын ехсæй… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
УЫРЫЗМÆГ — Нарты хистæр Уæрхæджы фаззон фырт Æхсæртæг æмæ Донбеттыры чызг Дзерассæ рæсугъды (Сасанайы) фырт, Нарты номдзыд хистæр, болатрихи Хæмыцы фаззон. Кадджыты Дзерассæ Æхсар æмæ Æхсæртæджы мæрдтæ Уастырджийæн куы баныгæнын кæны, уæд дзы йæхи бафæсвæд… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
