-
21 ицырхъэн
тхьэкIумэм ицырхъэн см. тхьэкIумэ. -
22 иIуэн
{и} тхьэкIумэм иIуэн см. тхьэкIумэ. {И} цIэ иIуэн см. цIэ. -
23 иIущэщэн
тхьэкIумэм иIущэщэн см. тхьэкIумэ. -
24 къэщтэн
I (къещтэ) перех. гл. 1. взять кого-что-л. ( руками)/ Убыдын, къэпхъуэтэн (IэкIэ).* {Цурэ}.. чысэ кIыхьыр къищтащ.. тутын тхьэрыкъуэф гъум ишыхьащ. Къ. Хь.2. занять, захватить что-л. (напр. крепость)/ Къэубыдын, къэзэун (быдапIэ). ЩIыпIэр къэщтэн.* Трояр къарукIэ мыхъуу бзаджагъэкIэ къащтэн мурадыр ящIащ грекхэм. Ижь. д. и ист.3. согласиться с чем-л., принять что-л./ ЗыгуэркIэ арэзы хъун, зыгуэрым теубыдэн.* Сэ сыпсэуху фэ зэкъуэшитIым сырещанэу сыныфхыхьэнщ, си къуэшыгъэр къафщтэмэ. фольк.4. предпочесть, выбрать что-л./ Зыгуэр къыхэхын.* Жьым щытхъуи щIэр къащтэ. (погов.)5. принять, утвердить что-л./ Зыгуэр (унафэ сыт хуэдэхэр) IэрыIэткIэ гъэбыдэн. Лэжьыгъэм и планыр къэщтэн.6. дай, дай сюда ( в данном значении употребляется только в императиве)/ Къызэт, къэхь(унафэ щIыныгъэ наклоненэм иту).* - УзгъэгуфIэнущ., Ларисэ. къащтэ гуфIапщIэ, - тхьэмадэр унэкум йоувэ. Щ. Ам. Къащтэт мыдэ уи тхылъыр. Щ. I.Бэджэнду къэщтэн см. бэджэнд.Диныр къэщтэн см. дин.{И} емыкIу къэщтэн см. емыкIу.Къалэн къэщтэн см. къалэн.ЛэжьапIэ къэщтэн см. лэжьапIэ.Мэ къэщтэн см. мэ.Нэм къищтэн см. нэ.Нэхъ къэщтэн см. нэхъ.Псэм къищтэн см. псэ.ТхьэкIумэм къищтэн см. тхьэкIумэ.Унафэ къэщтэн см. унафэ.Хьэл къэщтэн см. хьэл.Хьэхуу къэщтэн см. хьэху.Шынэ къэщтэн см. шынэ.ЩIыхуэ къэщтэн см. щIыхуэ.Iэнэ къэщтэн см. Iэнэ.Iэщэ къэщтэн см. Iэщэ.II (къощтэ) неперех. гл. испугаться, вздрогнуть (от неожиданности, страха)/ КъэскIэн, къыхэщтыкIын, шынэн.* - Дэнэ щыIэ Быцэ? - къэщтауэ щIоупщIэ Маржэнэт икIи и нэр къихуу зеплъыхь. Къ. Хь. -
25 къиIуэн
{и} цIэ къиIуэн см. цIэ.ТхьэкIумэм къиIуэн см. тхьэкIумэ. -
26 къуагуэ
1. однорогий/ БжьакъуитIым языр зытемытыж, зи бжьэ лъэныкъуэр пыуда (Iэщ).Жэм къуагуэ.2. корноухий/ Зи тхьэкIумэр пыупщIа, тхьэкIумэ кIэщI.Хьэ къуагуэ.3. переносное укороченный, короче чем должен быть/ ЗэмыкIу, и кIыхьагъыу щытын хуейм нэхърэ нэхъ кIэщI.* Бжэмышх къуагуэ. ТхьэмадитIыр зэгуроIуэри щэхуу зэдагуэш: - джатэр иридзыхмэ сысейщ, къуагуэр иридзыхмэ ууейщ, - жаIэри. фольк. -
27 лалэ
вялый, дряблый, слабый; нетугой, свободный/ Пкъы щIэту, быдэу шэщIауэ, къузауэ щымыт.* И тхъуэжьейр Уей тхьэкIумэ лалэу, Езы Сосрыкъуи И шым елэлэхыу ПщIантIэм къыдохьэж. Къэб. п. и ант. -
28 натIэц
1. чуб, челка/ НатIэм къытелъ щхьэц, е натIащхьэм къытранэ щхьэц Iэрамэ.* {Мурид} и фурашкIэм къыщIэхуа натIэцыр зэхуэдитIу тхъуауэ натIэм къытелът. Щ. I.2. челка ( у лошади)/ Сокум щыщу шым и тхьэкIумэ зэхуакум къыдэкIыу натIэмкIэ къытелъыр.* Биболэт шым ябгъэдыхьэри, я натIэц къэубэлэцар дахэу кърилъэщIэхащ.. КI. Т. -
29 пыгъэлъэтын
/ Пылъэтын псалъэм и каузатив.Бзухэр жыгым пыгъэлъэтын.2. отрубить что-л. с краю, с конца/ НапIэзыпIэм, зэ уэгъуэм зыгуэр пыупщIын.* Мыщэ тхьэкIумэ мэзылI ябгэм и щхьэр пигъэлъэтащ. Черк. таур. -
30 сэпэпылъ
доля хозяина ножа ( при ритуальном разделе бараньей головы у кабардинцев)/ ЩхьэщIылъэныкъуэр щакъутэкIэ абы къытрагъэжа тхьэкIумэ сэр зейм иратыр. -
31 сыкъ:”сыкъ”
жиIэу междом. раз (употребляется для выражения резкого, неожиданного прекращения движения)/ Зыгуэр зэуэ, занщIэу, къызэкъуипхъуэту къызэрыхъур къегъэлъагъуэ.* Джырандыкъуэ зытеса шыр "сыкъ" жиIэу зыщIэувыкIри и тхьэкIумэ зэблигъэплъу уващ. Черк. фольк. -
32 тегъэлIэн
-
33 тегъэхуэн
I (трегъахуэ) перех. гл. 1. попасть в кого-что-л./ Уеуэу, ебутIыпщу хуэгъэзэн, блэмыгъэкIын.Шэр тегъэ-хуэн.2. приурочить что-л. к чему-л./ Хуэгъэзэн, ирихьэлIэн.ХьэгъуэлIыгъуэр щэбэт махуэм трагъэхуащ.3. случить ( животных)/ Псэф егъэщIын.Мэлым тегъэхуэн.4. переносное попасть в самую точку, угадать (сделать или сказать именно то, что нужно)/ Хуэгъэзэн, тэмэм дыдэу зыгуэр жыIэн.Мис иджы тебгъэхуащ, алъандэрэ жыпIар сытым щыщ?II (трегъахуэ) перех. гл. уместить что-л. на чём-л./ Тегъэзэгъэн.Гум тегъэхуэн см. гу II.Напэм тегъэхуэн см. напэ.Тэмакъым тегъэхуэн см. тэмакъ.ТхьэкIумэр тегъэхуауэ см. тхьэкIумэ. -
34 тхьэкIумагуэ
одноухий ( о домашнем скоте)/ ТхьэкIумэ лъэныкъуэ фIэкIа зытемытыж Iэщ.* Ажэ тхьэкIумагуэр хъушэм и пэрытт. фольк. -
35 тхьэкIумакIэ
мочка уха/ ТхьэкIумэ лъабжьэмкIэ щыIэ и кIапэр.* Данагъуэурэ си нэжьгъуцитIыр ТхьэкIумакIитIым ныдызоупщIэ.. Къэб. п. и ант. -
36 тхьэкIумапэ
верхняя часть, верхний кончик уха/ ТхьэкIумэ пэнцIывымкIэ щыIэ Iыхьэр.* Хъушэм хэмыгъуэщэн щхьэкIэ лIыжьым и чыцI цIыкIум и тхьэкIумапэр пагъэлъэт. фольк. -
37 тхьэкIумафIэ
с острым слухом ( о человеке)/ ТхьэкIумэ жан зиIэ.* Къэрэгъул тхьэкIумафIэм зы "цырхъ" макъ зэхихащ. фольк. -
38 тхьэкIумэIупс
анат. барабанная перепонка/ ТхьэкIумэ кIуэцIым щыщ Iыхьэу макъыр зэхозыгъэх, зыгуэр ихуэным, ирихьэным щызыхъумэ.ТхьэкIумэIупсыр иричу оглушительно, слишком громко* Куэд дэмыкIыу щыблэ уащ, тхьэкIумэупсыр иричу. Щ. Ам. ТхьэкIумэIупсыр ичын = тхьэкIумэIупсыр Iуудын.* Пшынауэмрэ Iэгуауэмрэ, цIыкIу зэрыгъэкIий макъыр къыхыхьэжауэ, тхьэкIумэIупсыр ирач. Къу. Хь.ТхьэкIумэIупсыр Iуиуду оглушительно.* ТхьэкIумэIупсыр Iуиуду уафэр мэгъуагъуэ. Къэб. фольк.ТхьэкIумэIупсыр Iуудын оглушить (сильными звуками, шумом и т. п.). -
39 удэгун
тхьэкIумэр удэгун см. тхьэкIумэ.Щхьэр удэгун см. щхьэ. -
40 хьэукI
см. хьэубыд.хьэукI пыIэ ушанка/ КъебгъэублэрэнкIэх хъууэ тхьэкIумэ зиIэ пыIэ.ХьэукI пыIэ щхьэритIэгъэн.
Страницы