-
61 күңел
I сущ.1) душа́, се́рдце || душе́вный, серде́чныйкүңелне тынычландыру — успоко́ить ду́шу (сер́дце)
күңел кичерешләре — душе́вные (серде́чные) пережива́ния
күңел җылысы — душе́вная теплота́
күңел кыйналу — душе́вно страда́ть
күңел пошыну — душа́ не на ме́сте
күңел рәхәтләнү — блаже́нствовать душо́й
күңел теләү — захоте́ть
кеше күңеле - кара төн — (посл.) чужа́я душа́ - потёмки
2)а) вну́тренний, духо́вный миркүңел байлыгы — бога́тство духо́вного ми́ра
күңеле шундый — духо́вный мир его́ тако́в
б) хара́ктер, сво́йство хара́ктеракүңеле каты - теле татлы — (погов.) хара́ктер его твёрд, (но) речь сла́дка
3) расположе́ние духа́; настрое́ние, дух; самочу́вствиекүңелем бозылды — у меня́ испо́ртилось настрое́ние (от чего-л.)
4)а) симпа́тия, любо́вь; расположе́ние, устремле́ние к кому, чему-л.минем сиңа күңелем бар — у меня́ есть симпа́тия к тебе́
ана күңеле балада, бала күңеле далада — (посл.) любо́вь ма́тери - к дитя́ти, а у того́ - к степи́
б) диал. жела́ниекүңелем шул — моё жела́ние таково́
5) ду́мы, мысль, мы́сли; созна́ниекүңеле бу эштән ерак — ду́мы его́ далеки́ от э́того де́ла
6) па́мятькүңелдә йөртү (саклау) — храни́ть в па́мяти
7) интуи́ция, душа́күңеле белән сизенү — чу́вствовать, чу́ять душо́й; интуити́вно дога́дываться
күңелем алдамый — интуи́ция (меня́) не обма́нывает (меня́ не подво́дит)
8) в знач. нареч. күңелдә в уме́бишне язабыз, бер күңел(дә) — пять запи́шем, оди́н в уме́
•- күңел аздыру
- күңел аздыручы
- күңел азу
- күңел белән
- күңелем белән
- күңелең белән
- күңеле белән
- күңел белән уйлап
- күңел белән уйлау
- күңел беркетү
- күңел биздергеч
- күңел кайтаргыч
- күңел биздерү
- күңел кайтару
- күңел боегу
- күңел борчылу
- күңел тынычсызлану
- күңел бушату
- күңел газабы
- күңел газаплары
- күңел йомшару
- күңел йомшау
- күңел кайту
- күңеле кайту
- күңел киңлеге
- күңел күтәрелү
- күңел күтәрү
- күңел күтәрмәү
- күңел күтәрә алмау
- күңел нечкәртү
- күңел нечкәрү
- күңел өчен
- күңелен күрү
- күңелен табу••күңел белән дә, тәне белән дә — душо́й и те́лом
күңел(е) буш — (мне, тебе́, ему́) ску́чно, в (мое́й, твое́й, его́) душе́ пустота́
күңел даруы — бальза́м для души́; лека́рство от душе́вных мук
күңел җиңеләю — полегча́ть на душе́
күңел(не), күңелен җиңеләйтү — облегчи́ть (отвести́) ду́шу; изли́ть ду́шу
күңел иләсләнү — искуша́ться душо́й
күңел йогышу (йогу) — см. күңел яту
күңел курку — опаса́ться всей душо́й, си́льно боя́ться, тру́сить
күңел капчыгын чишү — изли́ть ду́шу (букв. развяза́ть мешо́к души́)
күңел (күңеле) киңәю — расще́дриться душо́й
күңел (күңеле) китек (сынык) — оби́женный (жизнью, обстоятельствами); впа́вший в уны́ние; нужда́ющийся в подде́ржке
күңел котырыгы (азынуы) — распу́щенность, жа́дность (до наслаждений, славы и т. п.)
күңел кошы — поэт. возлю́бленная (букв. пти́чка души́)
күңел кылы (кыллары) — поэт. стру́ны души́
күңел кылына тию — затро́нуть чу́вствительные стру́ны (души́)
күңел кымырҗу — беспоко́иться, име́ть жела́ние
күңел кытыклану — зуде́ть || зуд в душе́; лёгкое возбужде́ние в душе́
күңел кәгъбәсе (күңелгә кәгъбә) итү (кылу) — де́лать, сде́лать возлю́бленной (возлю́бленным); сде́лать да́мой се́рдца
күңел күге — поэт. духо́вный мир (букв. небеса́ души́)
күңел сүрелү — разочарова́ться; охладе́ть душо́й
күңел сыну — па́дать/пасть ду́хом; надломи́ться (вследствие неудач, разочарований и т. п.)
күңел (күңеле) тар — чёрствый, злой (душо́й); зави́стливый; скупо́й
күңел тарлыгы — чёрствость, злость в душе́; зави́стливость; ску́пость
күңел тарлыгыннан — от за́висти
күңел тартуы — влече́ние се́рдца
күңел тартылу — вле́чься, тяну́ться (о душе, сердце)
күңел (күңеле) төзек — с до́брыми чу́вствовами; добронра́вный, благонра́вный
күңел төзеклеге — до́брый настро́й души́, добронра́вие, благонра́вие
күңел (күңелеңне) төшерү — поддава́ться, подда́ться уны́нию
күңел тулу — расчу́вствоваться, доходи́ть до слёз; пла́кать от полноты́ чувств
күңел түгелү — см. күңел ташу
күңел үсү (үсеп китү) — окрыля́ться/окрыли́ться душо́й (после хорошего обращения, одобрения, успеха и т. п.)
күңел (күңеле) хуш — в до́бром расположе́нии ду́ха
күңел хушлану — удовлетворя́ться, умиротворя́ться ( малым)
күңел хушлыгы — удовлетворе́ние, умиротворе́ние, дово́льство ( малым)
күңел эрү — отта́ять душо́й
күңелгә авыр булу (килү, тоелу) — быть в тя́гость душе́; душа́ не лежи́т; дави́ть на ду́шу
күңелгә авырлык — тя́жесть на душе́
күңелеңә авыр алма, ләкин... — не воспринима́й тяжело́, но... (при нелицеприятном высказывании кому-л.)
күңелгә (кереп) утыру — ( навсегда) запомина́ться; запечатле́ться в душе́
күңелгә китерү — вспомина́ть, вспо́мнить (усилием воли, специально)
күңелгә таш булу (булып төшү) — лечь ка́мнем на́ душу (на́ сердце)
күңелгә төен (төер) — оса́док на душе́
күңелгә ут салу (ягу) — см. ут салу
күңелгә якын алу — принима́ть/приня́ть бли́зко к се́рдцу
күңелгә яту — нра́виться, понра́виться
күңелгә ятышлы (ятымлы) — уго́дный душе́
күңелдән алып ташлау — забы́ть насовсе́м, предава́ть забве́нию
күңелдән китмәү — остава́ться в па́мяти; ника́к не забыва́ться
күңелем синдә генә — то́лько к тебе́ лежи́т моё се́рдце
яшь чагында кемне сөйсәң, күңелең шуңарда була — ( песня) кого́ лю́бишь в мо́лодости, к тому́ и лежи́т се́рдце
күңелләр күтәренке — дух ( наш) бодр; настрое́ние припо́днятое
күңелең булсын! — будь по-тво́ему!
күңелне йомшарту — смягча́ть/смягчи́ть ду́шу (кого-л.), ублажа́ть (кого-л.)
- күңел җитүкүңелемне (өметемне) өзмим әле — я ещё наде́юсь на твою́ любо́вь
- күңел капчыгы
- күңел чиләге
- күңел чүлмәге
- күңел каралу
- күңел киң
- күңеле киң
- күңел китеклеге
- күңел кубу
- күңел кузгалу
- күңел кәгъбәсе
- күңел көзгесе
- күңел күзе
- күңел өшеткеч
- күңел салу
- күңел тарту
- күңел төбе
- күңел төшү
- күңел туңу
- күңел түре
- күңел түреннән
- күңел утыру
- күңел яту
- күңелгә яту
- күңелгә беркетү
- күңелгә керү
- күңелгә килү
- күңелгә салу
- күңелгә тию
- күңелдә төен булу
- күңелдә төер булу
- күңелдә төер булып калу
- күңелдә төер булып тору
- күңел ташу
- күңелгә утыру
- күңелдән чыгару
- күңелен алу
- күңелен аудару
- күңелен аулау
- күңелен сындыру
- күңелен китү
- күңел ачу
- күңелен ачу
- күңеле булу
- күңел булу
- күңелне биләү
- күңелен биләү
- күңелне бәйләү
- күңелне киң тоту
- күңелеңне киң тот!
- күңелне тырнау II сущ.; диал.грудь; торс, бюсткүңелдән ары күренми ул — то, что ни́же бю́ста, не должно́ быть ви́димым (т. е. неприлично рассматривать)
-
62 очу
неперех.1)а) в разн. знач. лете́ть, лета́ть, полета́ть || полёт, лёт (о летательных аппаратах, птицах, насекомых; о пулях, снарядах, лёгких предметах и т. п.)самолётта очу — лете́ть на самолёте; лете́ть самолётом
Уфага ике сәгать очасы — до Уфы́ лете́ть два часа́; до Уфы́ два часа́ лёта (лёту, полёта)
хыял канатында очу — лете́ть на кры́льях мечты́
очуын оча да, кая төшәр — (погов.) высоко́ лета́ет, но где ся́дет
б) лете́ть/полете́ть, улета́ть/улете́ть куда́ (на самолёте в Киев, за границу, на Север)уйлар әллә кая очтылар — мы́сли улете́ли куда́-то вдаль
в) лета́ть, кружи́ться, пари́ть, ре́ятьканатларын җәеп, күктә лачын оча — распласта́в кры́лья, в не́бе ре́ет со́кол
2) спец. налётывать/налета́ть ( определённые часы без аварии)миллион километрдан артык очу — налета́ть свы́ше миллио́на киломе́тров
3) улету́чиваться/улету́читься, испаря́ться/испари́ться || испаре́ние (о дыме, запахе, жидкостях и т. п.)очучан матдәләр — испаря́ющиеся вещества́
4) выцвета́ть/вы́цвести || выцвета́ниетәрәзә йөзлекләренең буяулары очкан — кра́ски око́нных нали́чников вы́цвели
5) перен. лете́ть/полете́ть; мча́ться/помча́ться, нести́сь/понести́сь (о коне, машине)мотоцикл җил кебек оча — мотоци́кл мчи́тся как ве́тер
6) перен.; разг. улета́ть/улете́ть, уплыва́ть/уплы́ть ( о деньгах); исчеза́ть/исче́знутькарандашлар тагын каядыр очкан — карандаши́ опя́ть куда́-то исче́зли
7) перен.; разг. слета́ть/слете́ть, полете́ть (с работы, с поста руководителя)•- очкан шәпкә
- очкандай чабу
- очу кыры
- очу өчен уңайлы
- очу тишеге
- очудан туктау
- очып алу
- очып әйләнеп чыгу
- очып барганда
- очып бару
- очып барып җитү
- очып барып кайту
- очып барып килү
- очып барышлый
- очып бетү
- очып йөрү
- очып кайту
- очып калу
- очып карау
- очып кереп тулу
- очып керү
- очып килгән
- очып килеп төшү
- очып килү
- очып китү
- очып китәргә генә тора
- очып куну
- очып менү
- очып күтәрелү
- очып сыналу
- очып сынау
- очып сынап карау
- очып таралу
- очып тору
- очып төшеп калу
- очып төшү
- очып тутыру
- очып бетерү
- очып узу
- очып үтү
- очып узышлый
- очып чыгу
- очып чыгып китү••оча торган палас — (фольк.) ковёр-самолёт
очарга (гына) тору — сли́шком торопи́ться; спеши́ть; порыва́ться что-то де́лать
очып кына йөрү — лета́ть на кры́льях
очып тора — подви́жный, поры́вистый; ого́нь ( о человеке)
-
63 фикер
сущ.1)а) мысль, мышле́ниекешенең бөеклеген фикере билгели — вели́чие челове́ка определя́ет его́ мышле́ние
б) ду́ма, мысль, размышле́ние, рассужде́ние; разду́мье; по́мысел книжн.бәхәсле фикерләр — спо́рные рассужде́ния
үткән тормыш турындагы фикерләр — ду́мы о проше́дшей жи́зни
эш турындагы фикерләр — разду́мья о рабо́те
2) мысль, мне́ние, сужде́ние, соображе́ниетирән фикер — глубо́кая мысль
кызыклы фикер — интере́сное сужде́ние
берничә фикер әйтү — вы́сказать не́сколько соображе́ний
3) мысль, наме́рение, за́мыселукуны дәвам итү фикере — наме́рение продолжа́ть учёбу
улы янына бару фикере — за́мысел пое́здки к сы́ну
4)а) мне́ние, сужде́ние, взгляд, то́чка зре́нияҗәмәгатьчелек фикере — обще́ственное мне́ние
җитәкченең фикере башкача — то́чка зре́ния руководи́теля друга́я
кафедра фикере — мне́ние ка́федры
б) разг. реше́ние, официа́льное заключе́ниекомиссия фикере — реше́ние коми́ссии
5) мысль, иде́я, за́мысел, конце́пция, положе́ние, те́зисоригиналь фикер әйтү — вы́сказать оригина́льную мысль
•- фикер җыю
- фикер иясе
- фикер йөртү
- фикер итү
- фикер тудыру
- фикер туплау
- фикергә килү
- фикергә төшү
- фикердән кайту
- фикереннән кайту -
64 элекке
прил.1) пре́жний, бы́вший, ста́рый, было́йэлекке мөнәсәбәтләрне торгызу — восстанови́ть пре́жние отноше́ния
элекке танышлар — ста́рые (бы́вшие) знако́мые
авылның элекке даны — была́я сла́ва дере́вни
элекке заманнарда — в пре́жние времена́, в старину́
элекке эш урынына кайту — верну́ться на пре́жнее ме́сто рабо́ты
2) про́шлый, предыду́щийэлекке очрашуларда — в предыду́щие встре́чи
элекке еллардагы тәҗрибәдән чыгып — исходя́ из о́пыта про́шлых лет
3) нача́льный, первонача́льный, исхо́дный, пре́жнийэлекке хәленә кайту — верну́ться к исхо́дному (пре́жнему) состоя́нию
4) диал. позапро́шлыйэлекке атнада — в позапро́шлую неде́лю
элекке төнне — в позапро́шлую ночь
элекке ел — позапро́шлый год, в позапро́шлом году́
5) в знач. сущ.; притяж. и косв. ф. пре́жнее, про́шлое, было́еэлеккесе онытылган инде — пре́жнее уже́ забы́то; было́е мо́хом поросло́
элеккегә караганда — по сравне́нию с про́шлым
элеккедән калган гадәтләр — обы́чаи про́шлого
6)а) в знач. послелога в сочет. с сущ., обозначающим время в исх. п. поза-;үткән кыштан; элекке кышны — позапро́шлую зи́му
б) в сочет. с именами в исх. п. до, до-моннан элекке вакыйгалар — собы́тия, происходи́вшие (случи́вшиеся) до э́того
сугыштан элекке елларда — в довое́нные го́ды
-
65 домой
-
66 идти
несов.1) (сюда, к нам) килү; (туда, от нас) бару; ( возвращаться) кайту2) против кого-чего, на кого бару3) ( об осадках) яву4) ( совершаться) бару5) ( действовать - о механизмах) йөрү, эшләү6) (проходить, протекать)үтү, узу7) (исполняться, напр. о пьесе) бару, уйналу8) ( кому) (быть к лицу) килешү9) ( делать ход в игре) йөрү, чыгу10) ( на что) (проявлять готовность) бару, күнү11) ( находить сбыт) сатылу, үтү12) ( распространяться) чыгу, күтәрелү13) перен., (двигаться, развиваться в каком-л. направлении) бару14) перен., (приближаться, наступать) килү15) (течь, выделяться) килү, агу16) (простираться, пролегать) бару17) перен., (поступать куда-л., приступать к чему-л.) бару, керү; китү18) ( предназначаться) китү, кирәк булу• -
67 обернуться
сов.1) борылу, әйләнү, борылып (әйләнеп) карау2) перен.; разг. әйләнү, бүтән юл (төс) алу, бүтән юнәлеш (борылыш) алу3) эк. оборот (әйләнеш) ясау4) ( съездить туда и обратно) әйләнеп кайту, барып кайту; әйләнеш ясау5) разг. ( справиться с делами) эшне бетерү, эшләп чыгу, очлап чыгу6) (кем-чем, в кого, во что), фольк. әйләнү, әверелү -
68 оборачиваемость
ж; спец.әйләнеш, әйләнештә (оборота) булу; йөреш; юлда булу, барып кайту вакыты -
69 обратный
-ая; -ое1) кире кайту...ы, кире кайта торган2) кире, тискәре3) капма-каршы4) мат. кире•- обратный билет
- обратный счет -
70 одуматься
сов.акылга килү; уеннан кире кайту, фикереннән кайту, фикерен үзгәртү -
71 отбыть
сов.1) китү, китеп бару2) ( что) (пробыть определённый срок) үтәү, срогын тутыру,...да булып кайту -
72 отойти
сов.1) китү2) ( от кого-чего) чигенү, кире кайту3) кубу, кубып чыгу, аерылу4) ( исчезнуть) бетү, юкка чыгу5) ( прийти в обычное состояние) язылу, җылыну, җылы керү, сизә башлау; басылу, тынычлану6) тию, күчү7) чыгу, бүленеп чыгу ( эшкәрткәндә)•- отойти ко сну -
73 отступить
сов.1) чигү, чигенү2) перен. ( перед чем) чигенеп калу3) (от чего и без доп.) кире кайту, түнү4) ( от чего) читкә китү (чыгу)5) от чего (сделать отступ) буш урын калдыру, буш урын калдырып яза башлау -
74 передумать
сов.1) ( изменить решение) баштагы уйдан кайту, элекке фикердән кайту, кире уйлау,...маска уйлауя передумал, не поеду — мин кире уйладым, бармыйм
2) күп уйлау, озак уйлану, кат-кат уйлау, төрлесен уйлау -
75 поездка
-
76 пресытиться
сов.( чем) тую, туеп бетү; күңел кайту; күңел бизү -
77 привести
сов.( кого-что)1) алып килү (кайту), алып китеру; алып бару3) алып бару•- привести в восторг
- привести в движение
- привести в исполнение
- привести в порядок
- привести в чувство
- привести к победе
- привести к присяге -
78 приехать
-
79 прийти
сов.1) килү; кайту, кайтып килү2) килү, җитү3) к чему килү4) с предлогом "в" в сочет. с нек-рыми сущ.прийти в восторг (в изумление) — гаҗәпкә (таңга) калу, таң (хәйран) калу
прийти в негодование (в ярость) — бик нык ачулану, җен ачуы чыгу
прийти в отчаяние — өметсезлеккә төшү, өметне өзү
прийти в ужас — кот очу, куркуга калу (төшү)
прийти в упадок — таркалу, таркалыш хәленә килү
•- прийти в себя
- прийти в чувство
- прийти в сознание
- прийти на память
- прийти на помощь
- прийти на ум -
80 принести
сов.( кого-что)1) прям.; перен. китерү, алып килү ( кайту)2) ( родить о животных) китерү, балалау, тудыру; ( уродить - о растениях) бирү3) бирү, китерү, ясау4) (в сочет. с нек-рыми сущ.) итүпринести клятву — ант итү, ант эчү
принести жертву (кому-чему) — корбан итү; ( что) бүләк итеп бирү, иганә итү
См. также в других словарях:
КАЙТУ, село — Это один из вариантов произношения старого названия села Тылового Балаклавского района. Известны и другие варианты произношения этого названия: Хайто, Хайту. Историю происхождения этого названия связывают с названием монгольского племени кайту и… … Топонимический словарь Севастополя
кайту — 1. Чыгып киткән, башланган урынга кире килү 2. Билгеле бер урынга товар, әйберләр килү 3. Тукталып торган нәрсәгә яңадан тотыну, кабат башлау 4. Электә булган торышка килү 5. Баш тарту, тану 6. Кимү (су, эссе һ. б. тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чуңкайту — диал. Кыйшайту … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шыңкайту — сөйл. Шомрайту, шомарту (сагаю, колак салып тыңлау тур.) шымчы колагын шыңкайтыр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйләнү — Үз күчәре тирәсендә борылу; әйләнә буенча хәрәкәт итү. Берәр нәрсә тирәли йөреп чыгу. күч. Кайда да булса яки кем янында да булса даими йөрү, булу, бөтерелү галимнәр тирәсендә ә. . күч. Нин. б эш белән мәшгуль булу, ыгы зыгы килү 2. Бер яктан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аеклану — 1. Эчкән исерткечнең тәэсире бетү, аек хәлгә килү. Исерткеч, дару, чәй һ. б. ш. нәрсәләрнең озак һәм ачык тору нәтиҗәсендә тәэсир итү көче, куәте бетү 2. Авырудан терелү, савыгу чирдән айнымый торган кеше иде 3. Аңны җуйганнан соң аңга килү.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
айну — 1. Эчкән исерткечнең тәэсире бетү, аек хәлгә килү. Исерткеч, дару, чәй һ. б. ш. нәрсәләрнең озак һәм ачык тору нәтиҗәсендә тәэсир итү көче, куәте бетү 2. Авырудан терелү, савыгу чирдән айнымый торган кеше иде 3. Аңны җуйганнан соң аңга килү.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
айныклану — 1. Эчкән исерткечнең тәэсире бетү, аек хәлгә килү. Исерткеч, дару, чәй һ. б. ш. нәрсәләрнең озак һәм ачык тору нәтиҗәсендә тәэсир итү көче, куәте бетү 2. Авырудан терелү, савыгу чирдән айнымый торган кеше иде 3. Аңны җуйганнан соң аңга килү.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
борылу — 1. Хәрәкәт юнәлешен кирегә яки икенче якка үзгәртү 2. Икенче якка әйләнү; гәүдә торышын үзгәртү 3. (Бору). БОРЫЛЫП КАЙТУ – Чыккан урынга кире кайту … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түнү — 1. Берәр якка аву 2. Зур кичерешләрдән, авырлыклардан һ. б. ш. соң айнык фикер йөртә алмас хәлгә килү, миңгерәүләнү баш т. 3. Кире кайту, кире әйләнеп кайту; дүнү 4. иск. Күчү, китү; дүнү фани дөньядан түнде 5. күч. Бер төрдән икенче төргә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
һуш — и. 1. Аң һуш югалу, һушсыз хәлдә булу 2. Акыл, уйлау сәләте һушым дөрес иде 3. Хәтер, зиһен. ҺУШ КИТҮ (АВУ) – 1) Һушны югалту, һушсыз булу 2) Аңгы миңге хәлдә булу, нәр. б. уйларлык, эшләрлек хәлдә булмау 3) Акылдан язу 4) Бик нык соклану; ис… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге