-
21 окружение
с1. (по знач. гл. окружить) миёнагир (муҳосира, иҳота) кардан(и)2. (обстановка, условия) муҳит, вазъият, шаррит; (среда) муҳит3. воен. муҳосира, иҳрта; выйти из окружения аз муҳосира баромадан; попасть в окружение ба муҳосира афтодан <> в окружении кого-чего дар байни…; в окружении друзей дар байни дӯстон -
22 люди
мн. (ед. человек м)1. ода-мон, мардум, халқ; молодые люди 1) одамони ҷавон 2) (чета) арӯсу домод; было много людей мардум бисёр буданд // аҳл; люди науки аҳли илм; люди искусства аҳли санъат2. (кадры) коркунон, коргарон; нашему заводу нужны люди ба заводи мо коргарон даркоранд3. воен. одамон, аскарон, ҷанговарон; командир заботился о своих людях командир ба ҷанговарони (аскарони) худ ғамхорӣ мекард4. уст. хизматгорон, пешхизматҳо <> люди доброй воли одамони некирода (сулҳҷӯй); бывшие люди радди маъракашудагон; гулящие люди одамони озод; работные люд-и ист. аҳли кор, коргарон; на людях дар пеши назари мардум, дар байни одамон; на людях и смерть красна посл. марги бо ёрон тӯй аст; выбиться в люди бо машаққат ба қатори одамон даромадан; вывести в люди кого одам кардан, ба қатори одамон даровардан; выйти в люди ба қатори одам даромадан; жить (служить) в людях дар даргоҳи мардум кор кардащ. все мы люди одамизод - шири хомхӯрда; свет (мир) не без добрых люде посл. люд як дари баста, сад дари кушода; свой люди -сочтёмся погов. ҳисоби дӯстон - дар дил; поспешишь - людёи насмешишь погов. \люди дар кори шитоб пушаймонӣ бисьёр -
23 мир
Iм1. дунё, олам, ҷаҳон, гетӣ, коинот; происхождение мир -а пайдоиши олам2. ҷаҳон, олам, дунё; вовсеммире дар тамоми дунё; объехать весь мир тамоми дунёро давр зада баромадан; чемпион мира чемпиони ҷаҳон3. мардум, халоиқ, ҷамоат; мир не забудет его подвига мардум қаҳрамонии ӯро аз ёд намебароранд4. ҷамъият, дунё, олам; социалистический мир олами социалистӣ; капиталистический мир олами капиталистӣ5. перен. сохт, сохти ҷамъият; на смену старому миру пришел новый ба ҷои сохти кӯҳна сохти нав омад6. олам; животный мир олами ҳайвонот; растительный мир олами наботот; духовный мир человека олами маънавии инсон7. олам; научный мир олами илму фарҳанг8. аҳл, одамон; ученый мир аҳли илм; мир писателей аҳли қалам9. ист. ҷамоа, аҳли деҳаII(сельская сходка) ҷамъомади аҳли деҳа; созвать мир ҷамъомади аҳли деҳаро даъват кардан10. уст. (земная жизнь) ҳаёт, зиндагӣ // (светская жизнь) ҳаёти дунявӣ (ғайридинӣ); жить в миру ҳаёти дунявӣ гузарондан <> всем миром уст. ҳама якҷоя, ҳамагӣ, бо дастҷамъӣ; на миру и смерть красна посл. марги бо ёрон (бо дӯстон) тӯй аст; не от мира сего хомхаел; ношуд; отрезанный от мира аз ҷамъият кандашуда (ҷудошуда); пойти (идти, ходить) по миру [с сумой.] гадоӣ кардан, дар ба дар гашта гадоӣ кардан; пустить по миру [с сумой] кого хонавайрон кардан, ба гадой маҷбур кардан; сильные мира сего тавонгарон, баландмакомон; уйти в лучший мир чашм аз дунё пӯшидан, вафот кардан; с миру по нитке - голому рубашка посл. мир як мушти диҳанд, бой мешавӣIIм1. иттифоқ, розигӣ, тифоқӣ, соз будан(и); мир в семье тифоқӣ дар оила2. сулҳ, оштӣ; прочный мир сулҳи пойдор; дело мира кори сулҳ; оплот мирг. пуштибони сулҳ; политика мира. сиёсати сулҳ; движение сторонников мира. ҳаракати тарафдорони сулҳ; Советский комитет защиты мира Комитети Советии Муҳофизати Сулҳ; борьба за мир мубориза барои сулҳ; укрепить мир сулҳро мустаҳкам кардан3. аҳдномаи сулҳ; переговоры о мире гуфтушуниди сулҳ; заключить мир аҳдномаи сулҳ бастан4. осудагӣ, осоиш, осоиштагӣ, оромӣ <> голубь мира кабӯтари сулҳ; отпустить с \миром хушӣ ба хушӣ ҷавоб додан, сар додан -
24 на
Iпредлог1. с вин. (указывает на-правление действия) ба, ба рӯи…, ба болои…; бар; идти на улицу ба кӯча рафтан; сесть на своё место ба ҷои худ нишастан; положить на стол ба рӯи миз гузоштан; не попадайся мне на глаза! ба назарам нанамо!; обижаться на кого-л. аз касе хафа шудан; ответ на вопрос ҷавоби савол; подписка на газеты ба газетаҳо обунашавӣ2. с вин. (при обозначении срока) ба, дар, ба муддати…, барои; работа на завтра кор барои фардо; увидеться на другой день дар рӯзи дигар вохӯрдан; запасти дров на зиму барои зимиетон ҳезум тайёр- кардан; работы ещё на целую неделю кор боз ба як ҳафтаи тамом мерасад3. с вин. (при обозна-чении колцчественной разницы, ше-пени превосходства или недостатка): опоздать на пять минӯт панҷ дақиқа дер мондан; старше на два года ду сол калон; на мёсяц раньше як моҳ пеш; на двадцать рублей больше бист сӯм зиёдтар4. с вин. (при обозначении множителя или делителя) ба; раз-делйть на три ба се тақсим кардан; помножить пять на четыре панҷро ба чор зарб задан; разделйть на две части ба ду ҳисса тақсим кардан; разрё-зать на кускй пора-пора кардан5. с вин. (при обозначении меры, коли-чества, определяющих границы чего-л.) ба; купить на дёсять рублёй ба даҳ сӯм харидан; хватит на всех ба ҳама мерасад. свин. (при обозначении цели, назначения) ба; взять на воспитание ба тарбия гирифтан; испытывать что-л. на прочность маҳкамии чизеро сан-ҷидан; комната на двух человек хонаи дукаса; обед на пять человек хӯрок барои панҷ кас7. с вин. (при обозна-чении условий, обстоятельств) бо; на голодный желудок бо дили наҳор, бо дили гурусна; на свёжую голову баъди истироҳат // (при словах, выра-жающих эмоциональную оценку события) барои, ба; на горе ба бадбахтӣ, бадбахтона; на мою радость хушбахтона8. с вин. (при обозначении образа действия) ба; верить кому-л. на слово ба қавли касе бовар кардан; говорить на память ёдакӣ гап задан, аз ёд гуфтан9. с вин. (при обозначении ка-кого-л. признака) бо, ба; хромать на одну ногу ба як пой лангидан; нечист на руку дасташ қалб, каҷдаст10. с предл. (при обозначении места) дар, ба, ба болои…,бар болои…, даррӯи…, дар пеши…; жить на юге дар ҷануб зиндагӣ кардан; сидёть на заседании дар маҷлис нишастан; оставить на столе ба болои стол монда рафтан; на ногах ботинки дар пояш ботинка // (соответствует предлогу «в») дар; на воённой слӯжбе дар хизмати ҳарбӣ; первый на селе работник беҳтарин коркуни деҳа; тоска на сердце дил хафа // (при обозначении предметов, лиц, в присутствии которых что-л. совершается) дар пеши…; на людях дар пеши мардум; на моих глазах дар пеши назари ман; на миру и смерть красна посл. марги бо ёрон (бо дӯстон) тӯй аст11. с предл. (на вопрос «когда») дар, дар вақти…; на каникулах дар вакти таътил; на той неделе дар ҳафтаи оянда; на этих днях дар ҳамин рӯзҳо; на нашей памяти дар хотири (дар ёди) мо12. с предл. (при обозначении средства передвижения) бо; лететь на самолёте бо самолёт паридан; плыть на пароходе бо киштй рафтан; кататься на лодке бо қаик сайр кардан13. с предл; (при обозначении образа действия): на всем скаку чорхезза-нон; на бегу давдавон, давон-давон; на лету 1) дар айни парвоз, парвозку-нон 2) перен. якбора, дарҳол, тез; он схватывает мой мысли на лету ӯ ба фикри ман дарҳол пай мебарад14. с предл. (при посредстве) дар, бо; жарить на масле дар равған бирён кардан15. с предл. (при обозначении устройства, свойства, состояния) гдор; вагон на рессорах вагони рессордор; матрац на пружинах матраси пружинадор 16. с предл. в сочет. с гл.: играть на рояле рояль навохтан; говорить на русском языке бо забони русй гап задан; перевести книгу на таджикский язык китобро ба [забони] тоҷикӣ тарҷима кардан; свободно читать на английском языке ба забони англисӣ бемалол хондан 17. с предл. (при обозначении пребываныя в ка-ком-л. состоянии) дар; стоять на часах дар посбонӣ истодан, каровулӣ кардан <> на что [уж] (как ни, хотя и очень) ҳар чанд ки, агар чандеIIчастица в знач. сказ. разг. ма, мана; на, возьми ма, гир; на тебе книгу мана ба ту китоб <> вот те (тебё) [и] на! ана!, оббо!, ана халос!; на тебе! ана инро бин!; ана халос!, оббо!частица: какой ни на есть чй хеле ки бошад, ҳар навъе ки бо-шад; кто ни на есть касе ки (кӣ ки) бошад, ҳар кӣ бошад, хар кас; что ни на есть бисёр, ҷудо, ниҳоят да-раҷа, гузароIVприставка1. префиксест, ки барои сохтани феъл ва исмҳои феълӣ кор фармуда шуда, маъноҳои зеринро ифода мекунад: 1) равона шудани амал ба сатҳи предмет - набежать давида баромадан, давида рӯи чизеро пӯшондан; налететь парида омада хамла овардан; наскочить бархӯрдан, дучор шудан; дарафтодан; наехать бархӯрдан 2) болои предмет гузоштан - намотать печондан; нашить аз рӯй дӯхтан, дӯхта часпондан 3) ба ҷо овардани амал дар сатҳи чизе - намёрзнуть қирав бастан; ях бастан (кардан) 4) пурӣ, аз ҳад зиёд будани амал - наговорить бисёр гап задан, лаққидан; напечь пухтан, пухта тайёр кардан; навозить бисёр кашонда овардан; насолить намак (шӯр) кардан, дар намак хобондан; натопить гарм кардан, тафсондан 5) дар феълҳои бо «-ся» тамом мешудагӣ - сершавӣ, пурра қаноат кардани шахси амалкунанда - наболтаться хуб гап зада гирифтан; наработаться бисёр (хуб) кор кардан 6) дар феълҳои дорои суффиксҳои «ива», «ыва», «сва» - сустшавӣ, андак рӯй додани амал - напевать замзама кардан; насвистывать паст-паст ҳуштак кашидан 7) барои сохтани намуди мутлақи феъл хизмат мекунад - написать навишта тамом кардан, навишта шудан; нарисовать кашидан, сурат кашидан2. барои сохтани сифату исмҳои дорои маънои зерин кор фармуда мешавад: болои чизе мавҷудбуда - нарукавный рӯиостинӣ; нагрудник пешгир3. барои сохтани зарфҳо кор фармуда шуда, дараҷаи олӣ, ҳадди ниҳоӣ ва аломати чизеро ифода мекунад - накрепко бисёр сахт; насгрого бисёр ҷиддӣ -
25 навестить
сов. кого-что барои дидан рафтан; меҳмон шудан; навестить больного ба аёдати бемор рафтан; навестить друзей ба назди дӯстон меҳмон шудан -
26 наговориться
сов. разг. хуб гап задан, ба майли хотир гап задан, гап зада сер шудан; друзя вдоволь наговорились при встрече дӯстон вақти мулоқот хуб гап зада гирифтанд -
27 нагрянуть
сов. ногаҳон (нохост) омадан, якбора пайдо шудан; ногаҳон ҳуҷум кардан; нагрянула беда фалокат аз таги по хест; неожиданно нагрянули друзя дӯстон нохост омада монданд -
28 неразлучность
ж ҷудонашавандагӣ, қарин будан(и); неразлучность друзей қаринии дӯстон -
29 обратить
сов.Х. что гардондан, нигарондан, равона кардан; обратить свет прожектора на сцену рӯшноии прожекторро ба тарафи саҳна гардондан // (в сочет. со словами «глаза», «взгляд», «взор») нигоҳ кардан, назар андохтан (афкандан), нигаристан, чашм дӯхтан; обратить взгляд на вошедшего ба одами даромадагй нигоҳ кардан // перен. равона кардан, додан, кардан; обратить внимание диққат додан2. кого-что кардан, гардондан, мубаддал кардан, табдил додан; обратить в своего сторонника тарафдори худ кардан (гардондан); обратить пустыню в цветущий край биёбонро боғу бӯстон гардондан3. что истифода кардан, ба кор бурдан, сарф кардан; обратить часть доходов на покупку инвентаря як қисми даромадро ба хариди асбобу анҷом сарф кардан <> обратить в бегство ба гурехтан (ба фирор) маҷбур кардан, гурезондан; обратить в пепел сӯзондан, сӯзонда хокистар кардан; обратить на путь истины ҳидоят кардан, ба роҳи рост равона кардан -
30 объясниться
сов.1. гуфтугӯ (гуфтугузор) кардан, роз гуфтан; друзья объяснились дӯстон рози дил гуфтанд2. маълум (равшан) шудан О объясниться в любви изҳори муҳаббат кардан -
31 отворотиться
сов. прост.1. уст, рӯ гардондан, рӯ тофтан, сар кашидан; отворотиться от собеседника аз мусоҳиб рӯ гардондан перен, муносибати худро кандан, дилмонда шудан, ихлос гаштан; отворотиться от друзей аз дӯстон дилмонда шудан2. қат шудан; рукав отворотился остин қат шуд -
32 отстать
сов.1. от кого-чего и без доп. ақиб (қафо, пас) мондан; отстать от спутников аз ҳамроҳон ақиб мондан2. от кого-чего и без доп. перен. ақиб (дер) мондан; отстать от класса аз талабагони синф ақиб мондан; отстать от жизни аз ҳаёт ақиб мондан; отстать в развитии аз ривоҷ мондан3. ақиб мондан; часы отстают на пять минут соат панҷ дақиқа ақиб мондааст4. ҷудо (канда) шудан, хестан, афтидан, шикаста рехтан; штукатурка отстала андова ҷудо шуд (рехт) // прост. рафтан, тоза шудан; грязь отстала доғи лой рафт5. от кого-чего перен. разг. дур шудан, даст кашидан; отстать от друзей аз дӯстон дӯр шудан6. от кого и без доп, разг. дӯр (дафъ) шудан, начаспидан; --нь! дур шав!, шилқинӣ накун!, начасп! -
33 отторгнуть
сов. кого-что уст. бо зӯрӣ гирифтан, бо зӯрӣ ҷудо кардан, канда ҷудо кардан; отторгнуть от близких аз ёру дӯстон бо зӯрй ҷудо кардан // что книжн. забт (ғасб) кардан, зер карда гирифтан; отторгнуть часть земель як қисми заминҳоро забт кардан -
34 отшатнуться
сов. худро якбора ақиб кашидан (канор гирифтан); отшатнуться в сторону худро якбора ба тарафе кашидан // от кого-чего перен. разг. дур шудан, рӯ гардондан (тофтан), риштаи алоқа кандан; отшатнуться от друзей аз дӯстон дур шудан (рӯ тофтан) -
35 перебывать
сов.1. (побывать всюду) дар ҳама ҷо будан2. (побывать в разное время - о всех, многих) омада рафтан; у него перебывали все друзя ҳамаи дӯстон ба назди вай омада рафтанд -
36 перезвонить
сов.1. аз нав занг задан, дубора телефон кардан2. (всем, многим) разг. як-як (аз як сар) телефон кардан; перезвонить всем друзям ба ҳамаи дӯстон як-як телефон кардан -
37 подавить
сов.1. что муддате фушуридан (фишор додан), андак зер (маҷақ) кардан, камесиққондан; подавить лимон лимуро фушурдан2. кого-что (всё, многое) зер (пахш) кардан, зери по кардан; подавить все персики ҳамаи шафтолуро пахш кардан3. что хомӯш (ором, сокит) кардан, фурӯ нишондан, хобондан, саркӯб кардан; подавить восстание шӯришро фурӯ нишондан // перен. бартараф кардан, аз байн бурдан, нишон надодан, номаълум кардан, худдорӣ кардан; подавить улыбку аз табассум худдорй кар-дан; подавить вздох оҳ аз дил набаровардан; подавить стон аз нолаву оҳ худдорӣ кардан, ноларо бартараф кардан; подавить страх тарсро аз байн бурдан4. кого-что, чем маҳву мот кардан, ғалаба кардан, мағлуб кардан, зери таъсир гирифтан; подавить своим великолепием бо ҳашамати худ маҳву мот кардан; бо салобати худ пахш кардан5. кого-что рӯҳафтода сохтан, зиқ кардан, ба ҷон расондан, афсурда (безор) кардан -
38 подавленный
1. прич. фушурдашуда2. прил. паст, ба зӯр шунидашаванда, бесадошуда; подавленный стон нолаи ба зӯр шунидашаванда, нолаи ношунаво3. прил. дилтанг, рӯҳафтода, зиқ, маъюс, талхком, афсурдахотир; подавленное настроёние дил-тангй, кайфночоқй, рӯҳафтодагӣ -
39 познаваться
несов.1. дониста (дарк, фаҳмида, шинохта) шудан; друзя познаются в беде дӯстон дар рӯзи дармондагй шинохта мешаванд2. страд. дарк карда шудан, фаҳмида шудан -
40 помириться
сов.1. с кем-чем и без доп. оштӣ шудан, сулҳу сафо кардан; друзя помирились дӯстон оштӣ шуданд2. с чем тоқат (таҳаммул) кардан, тоб овардан, дандон ба дандон мондан; он помирился с происшедшим вай ба воқеаи рӯйдода тоб овард
См. также в других словарях:
стон — стон, а … Русский орфографический словарь
стон — стон/ … Морфемно-орфографический словарь
СТОН — СТОН, стона, муж. 1. Протяжный жалобный звук, издаваемый человеком от боли или при сильном горе, переживании. Душу раздирающий стон. Стоны раненых. Стон стоит в доме. «Выдь на Волгу: чей стон раздается над великою русской рекой?» Некрасов. «Ей… … Толковый словарь Ушакова
стон — сущ., м., употр. сравн. часто Морфология: (нет) чего? стона, чему? стону, (вижу) что? стон, чем? стоном, о чём? о стоне; мн. что? стоны, (нет) чего? стонов, чему? стонам, (вижу) что? стоны, чем? стонами, о чём? о стонах 1. Стоном называется… … Толковый словарь Дмитриева
СТОН — СТОН, а, муж. Протяжный звук, издаваемый при сильной боли, страдании. Стоны раненых. Жалобный с. • Стон стоит (разг.) о неумолкающем шуме, гуле. От стука топоров в лесу стон стоит. Толковый словарь Ожегова. С.И. Ожегов, Н.Ю. Шведова. 1949 1992 … Толковый словарь Ожегова
стон — См … Словарь синонимов
стон — СТОН, а, м. и в зн. сказ. (или стон со свистом). 1. Общеэмоциональный эпитет. стон со свистом, а не работа (легкая). стоны печальные, а не жизнь (тяжелая). 2. в зн. межд. Выражает любую эмоцию. Стон со свистом, пришел таки! (радость или огорчение … Словарь русского арго
Стон — Стон: Стон (Арденны) (фр. Stonne) коммуна во Франции, департамент Арденны. Стон (Хорватия) (хорв. Ston) община на юге Хорватии … Википедия
стон — (англ. stone) единица массы в английской системе мер, содержит 14 фунтов, равна 6,35 кг. Новый словарь иностранных слов. by EdwART, , 2009. стон [англ. stone] – мера веса, равная 14 английским фунтам. Большой словарь иностранных слов.… … Словарь иностранных слов русского языка
стон — беспомощный (Короленко, Голенищев Кутузов); белый (Андреев); глубокий (Фруг); глухой (Григорович); горький (П.Я.); жалобный (Полежаев); протяжный (Фруг); тяжкий (Фруг) Эпитеты литературной русской речи. М: Поставщик двора Его Величества… … Словарь эпитетов
СТОН — Соловецкая тюрьма особого назначения ранее: СЛОН разг. СТОН «с тобой одни несчастья» «с тобой одной наедине» «сердцу ты один нужен» «счастье тонет от нечистых» татуир … Словарь сокращений и аббревиатур