-
1 кыймылдау
неперех.1) шевели́ться, пошеве́ливаться || шевеле́ниебармагы кыймылдый — па́лец его́ шеве́лится
2) перен. рабо́тать, производи́ть рабо́чие опера́циикыймылдагыз тизрәк — рабо́тайте поживе́е, пошеве́ливайтесь
••• -
2 кыймылдау
kımıldamak, kımıldanmak -
3 кыймылдау
гл2. перен проявляться, пробуждаться -
4 кыймылдау
sich rühren, bewegen, regen // Bewegung f.; Regung f. -
5 kımıldanmak
кыймылдау -
6 kımıldamak
кыймылдау; кузгау -
7 пошевеливаться
-
8 авыр
I 1. прил.1) тяжёлый, тяжеле́нный, уве́систый, ве́ский (металл, камень)авыр йодрык — уве́систый кула́к
2) тяжёлый, тяжелове́сный, громо́здкий ( канат); тяжелове́с; масси́вный, гру́зный (о мебели, человеке, его фигуре)авыр автомобильләр үтәрлек күпер — мост, по кото́рому мо́гут дви́гаться тяжёлые (тяжелове́сные) автомоби́ли (автомоби́ли-тяжелове́сы)
авыр станок — тяжёлый, громо́здкий стано́к; стано́к-тяжелове́с
авыр шкаф — масси́вный шкаф
3) тяжёлый, гру́зный, тяжелове́сный (о походке, шаге, обуви)4) неуклю́жий, нерасторо́пный (о человеке, его походке, движениях)5) тяжёлый, тру́дный для перева́ривания, обремени́тельный для желу́дка ( о пище)6)а) тяжёлый, опа́сный (о болезни, её форме, о ране, состоянии больного)б) тяжёлый, тя́жкий, си́льный (о горе, вине, проступке); безвы́ходный (о положении, душевном состоянии)авыр җинаять — тя́жкое (тяжёлое) преступле́ние
7) тяжёлый, тя́гостный, гнету́щий, тя́жкий, мра́чный, удруча́ющий (о мыслях, думах, чувствах, настроении, предчувствии), мучи́тельныйавыр кичерешләр — тяжёлые пережива́ния
8) тяжёлый, тя́жкий, несве́жий, неприя́тный ( запах); спёртый разг., уду́шливый (воздух, духота)көн авыр бүген — пого́да сего́дня тяжёлая (удушливая, тяжкая, неприятная)
авыр томан — тяжёлый (уду́шливый) тума́н
9)а) тяжёлый, тру́дный (о дороге, подъёме, экзамене, сражении, детстве и т.п.); сло́жный (о задаче, обстановке, положении, условиях, операции и т.п.); изнури́тельный, надса́дный ( о работе); терни́стый ( о жизненном пути)авыр сәяхәт — тру́дное путеше́ствие
б) тяжёлый, тя́жкий, тру́дный, обремени́тельный, затрудни́тельный, отяготи́тельный (о налогах, обязательствах, условиях неравноправного договора)10) тяжёлый, тяжелове́сный, громо́здкий, неуклю́жий (о чьём-л. стиле, слоге, языке)11) перен. тяжёлый, тру́дный, тя́жкий; неприя́тный, неужи́вчивый, несно́сный (человек, характер); суро́вый, тя́гостный (о судьбе, долге, расплате за что)авыр җәза — суро́вое наказа́ние
авыр индустрия — тяжёлая индустри́я
авыр су физ. — тяжёлая вода́
13) в сочет. тяжело-авыр атлет спорт. — тяжелоатле́т
2. нареч.авыр яралы — тяжелора́неный
1) тяжело́ (нагружать, накладывать груз)2) тяжело́, гру́зно, неуклю́же (поворачиваться, передвигаться, вставать с места)3) с трудо́м, тру́дно, тяжело́ (передвигать, поднимать, выполнять, делать что, передвигаться); надса́дно, нату́жно, тя́жко (работать, дышать, кашлять); тя́гостносаздан баруы авыр — тру́дно шага́ть по боло́ту
һава җитмәүдән авыр сулый башлау — тяжело́ задыша́ть от (из-за) нехва́тки во́здуха
мондый җирдә үлән дә авыр үсә — на тако́й земле́ и трава́ тру́дно (с трудо́м) растёт
4) тяжело́, тру́дно, затрудни́тельно, обремени́тельно (соглашаться, исполнить какие-л. обязанности); сло́жно (уговорить кого, решить проблему, выполнить что)баш тартуы авыр — тру́дно отказа́ться
аның белән уртак тел табуы шактый авыр — найти́ с ним о́бщий язы́к дово́льно сло́жно
5) тяжело́, ту́го (соображать, думать, понимать)6) тяжело́, тя́жко (переживать, провиниться); боле́зненно (переживать неудачу, воспринимать критику); опа́сно ( ранить); суро́во ( наказать)7) тяжело́, тя́гостно, гнету́ще, угнета́юще, удруча́юще (действовать на чувства, на нервы)8) тяжело́, громо́здко, тяжелове́сно (об изложении своих мыслей, о письме, звучании фразы и т.п.); неуклю́же9) в сочет. трудно-, тяжело-авыр укыла торган фраза — трудночита́емая фра́за
10) исх. п. авырдан разг. тяжело́, тру́дно, с больши́м трудо́м (выполнять, понимать, постигать что)бик авырдан күндерү — с больши́м трудо́м заста́вить согласи́ться
авырдан сулый — он тяжело́, с трудо́м, тру́дно ды́шит
•- авыр гына
- авыр әйбер
- авыр йөк
- авыр тарту
- авыр төялгән
- авыр түгел
- авыр үлчәү
- авыр башы
- авыр гәүдәле••авыр алу — см. авырга алу
авыр аяк — см. авыр аяклы
авыр кубу — см. авыр кузгалу 2)
авыр куллы — рука́ тяжёлая (у кого-л.); тяжёл на́ руку ( кто)
авыр кыймылдау — см. авыр кузгалу
авыр күтәрү — тя́жести (тя́жесть) поднима́ть/подня́ть, тяжело́ поднима́ть/подня́ть
авыр сабырлылык — споко́йствие; сде́ржанность; невозмути́мость; хладнокро́вность, степе́нность
авыр сулау — тяжело́, тя́жко вздыха́ть/вздохну́ть
авыр туфрагы җиңел булсын — да (пусть) бу́дет земля́ ему́ пу́хом; мир пра́ху его́ (её); ца́рство (ца́рствие) ему́ небе́сное
авырга туры килә — см. авырга килә
авырдан кубу — см. авыр кузгалу 2)
- авыр аяклыавырдан кузгалу — см. авыр кузгалу
- авыр кузгалу
- авыр сабырлы
- авыр сөякле
- авырга килә II сущ.; преимущ. в косв. ф.; разг.о бере́менности, пло́де- авырга узуаның авыры бар — она́ бере́менна
-
9 акрын гына
см. акрынлап кынаакрын гына кыймылдау — ме́шкать, ме́длить, не торопи́ться
-
10 кыбылдау
неперех.; диал.; см. кыймылдау -
11 кымырдау
-
12 озак
1. нареч.1) до́лго, дли́тельно, продолжи́тельно (ходить, говорить, молчать, работать, изучать)яңгыр озак яуды — дождь шёл до́лго
озак көтү — ждать до́лго (би́тый час)
2) в сочет. с некоторыми гл. придаёт им значение преобладания действия, излишка качества и т. п. и соотв. предлогу заозак йоклау — заспа́ться
озак уйнау — заигра́ться
озак утыру — засиде́ться
озак эшләп ару — зарабо́таться
озак кунаклау — загости́ться
озак басып тору — застоя́ться
3) ме́дленно, неторопли́воозак кыймылдау — шевели́ться ме́дленно
озак эшләү — де́лать неторопли́во
4) в знач. сказ. далеко́ (до чего-л.)бәйрәмгә бик озак әле — до пра́здника далеко́ ещё
2. прил.таң атарга әле озак — до рассве́та ещё далеко́
до́лгий, дли́нный, дли́тельный, продолжи́тельный (о сне, отдыхе)озак вакытлар — до́лгое вре́мя
озак еллар буенча — до́лгие го́ды; в тече́ние до́лгих лет
озак юлдан кайту — верну́ться из дли́тельной пое́здки
- озак вакытлысөйләшү озак булачак — разгово́р бу́дет продолжи́тельным
- озак гомерле
- озак итеп
- озак йөрү
- озак көтелгән
- озак көтеп алынган
- озак кына
- озак саклана торган
- озак сроклы
- озак та үтми
- озак тору
- озак яшәү
- озак тоту
- озак уйный торган
- озак хезмәт өчен
- озак яткан
- озак яту••озак тоткарлау — маринова́ть ( дело)
озак яшәмәс — недо́лго оста́лось жить (кому-л.); не жиле́ц ( на белом свете)
-
13 олыларча
нареч.1) как взро́слый ( человек); как пожило́й челове́колыла́рча фикер йөртү — мы́слить как взро́слый ( человек)
олыла́рча акрын кыймылдау — шевели́ться (дви́гаться) ме́дленно, как пожило́й челове́к
олыла́рча җитди сөйләшү — разгова́ривать серьёзно, как взро́слые лю́ди
2) как челове́к ста́ршего (пожило́го) во́зраста; как челове́к, умудрённый о́пытом жи́зниолыла́рча эшлекле киңәш бирү — дать де́льный сове́т, как челове́к, умудрённый о́пытом жи́зни
-
14 селкенү
неперех.1)а) задви́гаться, шевели́ться, шевельну́ться; пошеве́ливаться, пошевели́ться, пошевельну́тьсясм. тж. кыймылдаубер селкенми басып тору — стоя́ть не шевеля́сь
йоклаган бала селкенә башлады — спя́щий ребёнок зашевели́лся
ашаганда колагың селкенсен, эшләгәндә йөрәгең җилкенсен — (погов.) есть на́до с аппети́том, рабо́тать с огонько́м (букв. есть на́до так, что́бы у́ши шевели́лись)
б) перен. "пошеве́ливаться", де́лать рабо́ту быстре́етизрәк селкенү — пошеве́ливайся быстре́е
әкрен селкенәсең — ме́дленно шеве́лишься, е́ле шеве́лишься
2) кача́ться, качну́ться, колеба́ться, дрожа́тьбиюдән идәннәр селкенә — от та́нцев кача́ется (дрожи́т) пол
3) шата́ться, расша́тываться/расшата́тьсясм. тж. какшаукапка баганалары селкенә — столбы́ воро́т шата́ются
4) перен. трясти́сьавтобуста озак селкенергә туры килде — пришло́сь до́лго трясти́сь в авто́бусе
•- селкенеп китү
- селкенеп кую
- селкенеп тору••селкенеп алу — поразмя́ться, встряхну́ться
-
15 волынить
несов.; разг.сүлпән эшләү, юри сузу ( эшне), акрын кыймылдау -
16 двигаться
несов.1) бару, хәрәкәт итү, йөрү2) кузгалу, кузгалып китү, чыгып китү3) кыймылдау, селкенү, кузгалуне двигайся! — [урыныңнан] кузгалма!
4) перен. үсү, күтәрелү, алга үрләү5) страд. от двигать 1); 3) - 5) -
17 замешкаться
сов.; разг.озаклау, соңга калу, тоткарлану; юанып калу, мавыгып калу, әкрен кыймылдау -
18 ковыряться
несов.1) ( в чём), разг. казыну, чокынуковыряться в песке — комда казыну, актарыну
2) прост. ( возиться) акрын кыймылдау, акрын эшләү, казыну -
19 копошиться
несов.1) кыймылдау, мыж килү, кайнашу2) ( возиться) маташу, маталану, ыгы-зыгы килү3) перен.; разг. (о мыслях, чувствах) буталу, чуалу -
20 медлить
несов.озаклау, ашыкмау, озакка сузу, эшне озаклап эшләү, әкрен кыймылдау, мыштырдау
- 1
- 2
См. также в других словарях:
кыймылдау — (КЫЙМЫЛДАТУ) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бозаулау — 1. Бозау тудыру (сыер, болан, поши тур.) 2. күч. Озаклау, әкрен кыймылдау, әкрен маташу, мыштырдау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иркенләү — 1. Ашыкмау, әкрен кыймылдау, үз җае белән эш итү. рәв … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йоклау — 1. Йокы хәлендә булу, йокыга китү. күч. Җансызлык, тынлык урнашу, тынып калу 2. күч. Гамьсезлек, ваемсызлык күрсәтү; акрын кыймылдау. күч. Куелган максатка ирешү юлында бернәрсә дә эшләмәү, тик яту. күч. Тынычлану 3. күч. Үсмәү, алга китмәү,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
көйшәнү — диал. Кыймылдау, сизелер сизелмәс хәрәкәтләнү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кузгалу — (КУЗГАТУ) – 1. Тик тору хәленнән чыгу, селкенү, хәрәкәт итә башлау; кыймылдау 2. Утырган яки яткан урыннан тору яки торып китү. Кая да булса юнәлү, юлга чыгу 3. күч. Ачу, нәфрәт, мәхәббәт һ. б. ш. хис яки уй, фикер туу тур. Авыртуның кинәт көчәеп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кыштыр-мыштыр — К. КИЛҮ – Ашыкмый гына кыймылдау, әкрен генә берәр нәрсә эшләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мыштырдау — Акрын кыймылдау, нәр. б. бик акрын, озак эшләү тур. Нәр. б. шөгыльләнү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
селкенү — (СЕЛКЕТҮ) – 1. Тирбәлеп, чайкалып, калтырап кыймылдау, баштагы хәлгә кимендә бер кайта торган хәрәкәт ясау. Калтырап тирбәнү; чайкалу атыну 2. Тыныч хәлдән хәрәкәткә күчеп, кыймылдап кузгалып кую 3. Какшау, нык беркетелмәү яки куба какшый башлау… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәрәкәт — и. 1. Әйбернең яки аның кисәкләренең торышы үзгәрү; тынычлык яки тик торышка капма каршы хәл. Нин. б. механизмның, машинаның һ. б. ш. эшләп торышы, йөреше 2. филос. Материянең яшәү рәвеше, аның аерылгысыз гомуми үзлеге, матди дөньяның туктаусыз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хәрәкәтләнү — (ХӘРӘКӘТЛӘНДЕРҮ) – 1. Бер урыннан икенчегә бару, күчү, хәрәкәт итү 2. Хәрәкәттә булу, хәрәкәт ясау; селкенү кыймылдау. Кузгалу, җанлану, ыгы зыгы килә башлау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге