-
1 как
а как тебя звать-то? (Некрасов) – æмæ дæ ном та куыд у?
2. нареч. воскл. куыд, цыхуызæн, цæйкак я рад! – куыд æхсызгон мын у!
как ты прекрасна! – куыд рæсугъд дæ куы!
как ты вырос! – цæй ыстыр сдæ!
я сделал, как ты сказал – куыд мын загътай, афтæ бакодтон
передается также упод. п. на -аукак мимолетное виденье... (Пушкин) – куыд æвиппайды цæстылуайæн...
он побледнел как полотно – афæлурс и, кæттаджы хуызæн
то, как зверь, она завоет, то заплачет, как дитя (Пушкин) – куы нынниуы сырдау, куы сывæллонау ыскæуы
как только – куыддæриддæр
как взмахнул Илья ручкой правою, поскользнулась у него ножка левая (из былины) – Илья йæ рахиз къухæй куыд февзыста, афтæ йæ галиу къах фæбырыди
- как же!- как раз -
2 то
-
3 ведь
-
4 если бы
а) куыесли бы я знал, то не пришел бы – уый куы зыдтаин, уæд не 'рбацыдаин
б) (восклицание) тæхуды!о если б кто-нибудь меня остановил! – тæхуды, исчи мæ куы баурæдтаид!
-
5 кабы
-
6 гангрена
-
7 гаснуть
несовер. хуыссын, мынæг кæнын (артæй, цырагъæй æ. æнд.)огонек то трепетал, то снова гас (Лермонтов) – зынг иу куы стыбар-тыбур кодта, куы та иу бамынæг
гаснет небосклон (перен.) – æрвгæроны рухс мынæг кæны
-
8 если
1. кæд, куыесли враг нападет, все встанем на защиту родины – знаг куы æрбабырса, уæд негасдæр ралæудзыстæм нæ райгуырæн бæстæ хъахъхъæнæг
если дождь перестанет, пойдем в лес – уарын кæд банцайа, уæд хъæдмæ ацæудзыстæм
- если бы -
9 же
I союз таII частицаон читает книгу, я же делаю уроки – уый чиныг кæсы, æз та мæ уроктæ кæнын
1. усил. уæдæ, куыкто же согласится пойти? – уæдæ чи сразы уыдзæн ацæуын?
ты же хотел идти – цæуинаг куы уыдтæ
2. (для указания тождества) тæккæ, дæртакую же книгу я видел в магазине – тæккæ ахæм чиныг федтон дуканийы
-
10 когда
когда ты придешь? – кæд æрбацæудзынæ?
я не помню, когда это было – нæ йæ хъуыды кæнын, кæд уыди, уый
приходи, когда стемнеет – куы баталыг уа, уæд æрбацу
3. союз усл.:когда бы ты ни пришел, я буду тебя ждать – кæддæр æрбацæуай, æз дæм æнхъæлмæ кæсдзынæн
-
11 разуметь
дитя не плачет, мать не разумеет (посл.) – сывæллон куы нæ фæкæуы, уæд æй йæ мад не 'мбары; сывæллон куы нæ кæуа, уæд ын йæ мад дзидзи (æхсыр) нæ дæтты
-
12 спрятаться
совер. бамбæхсын, æрбамбæхсынто солнце спрячется, то светит слишком ярко (Крылов) – хур куы бамбæхсы, куы та æгæр рухс кæны
-
13 что касается работы...
куыстæй куы зæгъай (куы зæгъат), уæд... -
14 лобково-предстательная мышца
қасаға-куықасты без бұлшықетіРусско-казахский терминологический словарь "Медицина" > лобково-предстательная мышца
-
15 а
Iсоюз фæлæ, та, афтæмæй та, уæдæ, æмæне тот, а другой – уый нæ, фæлæ иннæ
а ты куда? – ды та кæдæм?
сегодня ты, а завтра я – абон ды, райсом та æз
а ларчик просто открывался (Крылов) – афтæмæй та къопп æнцонæй конд цыди
а скажи-ка мне! – уæдæ ма мын зæгъ!
а если это правда? – æмæ кæд уый æцæг у?
а (не) то – кæннод, науæд, æндæра
IIзакрой окно, а то дует (Чехов) – рудзынг ахкæн, кæннод дымы
межд. а!, о!а, это ты! – а, уый ды куы дæ!
-
16 в крайнем случае
гæнæн куы нæ уа, æппын фæстаг -
17 в один прекрасный день...
иу бон куы уыди… -
18 враг
муж. знаг, фыдгул, фыдзæрдæ, сонесли враг не сдается, его уничтожают (М. Горький) – знаг йæхи куы нæ дæтта, уæд æй цæгъдын хъæуы
-
19 гипноз
-
20 да
I1. частица утв. о, ай-гъай, бæлвырд, афтæты пил чай? – да, пил – цай бацымдтай? – о, бацымдтон
2. вводн. сл. ода, чуть не забыл! – о, рох мæ куы кодта!
II частица оптативная, передается повел. наклонением:ах, да! – о, хæдæгай!
да здравствует солнце, да скроется тьма! (Пушкин) – уæлахиз уæд хур, фесæфæд талынг!
IIIда здравствует Советская Армия! – уæлахиз уæд Советон Æфсад!
я да ты – æз æмæ ды
белка песенки поет да орешки все грызет (Пушкин) – æхсæрæг зарджытæ кæны æмæ æхсæртæ æхсыны
на вид то он (виноград) хорош, да зелен (Крылов) – уындæй бæргæ хорз у (сæнæфсир), фæлæ цъæх у
3. частица усил.да иди же сюда! – цæй ма ардæм рацу!
да неужели? – уанцон нæу?
См. также в других словарях:
куы — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
КУЫ ДÆЛГОМ КÆНЫ, КУЫ УÆЛГОМ — Иу хъуыдыйыл нæ лæууын … Фразеологический словарь иронского диалекта
КУЫ ИУ ФАРСЫЛ ÆРЗИЛЫН, КУЫ ИННÆ — Æппындæр ницы аразын, рæстæг дзæгъæлы сафын … Фразеологический словарь иронского диалекта
КУЫ ИУЫРДÆМ, КУЫ ИННÆРДÆМ — Алыгъуызон ахастытæ дарын. Иугъуызон хъуыдыйыл хæст нæ уæвын. То так, то сяк … Фразеологический словарь иронского диалекта
БÆСТÆ ИННÆРДÆМ КУЫ РАФÆЛДÆХА — Цыфæнды ма рцæуа, уæддæр цæмæндæр æнæсаразгæ нæй. Нæ, нæ бæстæ иннæрдæм куы рафæлдæха, уæддæр райсом æз нæхимæ цæуын. (СИ. 1990. 390.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ДУНЕ ИННÆРДÆМ КУЫ РАФÆЛДÆХА — см. БÆСТÆ ИННÆРДÆМ КУЫ РАФÆЛДÆХА … Фразеологический словарь иронского диалекта
МÆ УД ДÆР СЫН УЫЙ КУЫ ФЕСТИД — Кæйдæр кæмæндæр фæнды хорздзинад, бирæ цæрæнбон, æнтыстытæ. Æрвитынц минæвæрттæ... Мæнæ ахæм лæгæн радтут хъæлæс, æмæ уын уæ район уæлзæххон дзæнæт фестын кæндзынæн. Мæ уд дæр сын уый куы фестид, фæлæ ныры уæззау уавæры Ирыстоны бæрны бацæуынмæ… … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХИ ЦÆКУЫ КÆНЫН — Хурмæ кæнæ артмæ хи æгæр судзын, тавын. Дæ бындур макуы ныззила, æз дзы ахæм хæйрæг никуы федтон. Йæхи хурмæ сцæкуы кодта. Æрхуы тасмæ дæр ма бакæс æмæ уымæ дæр. (Цæгæраты М. Мереты чызг.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХУЫЦАУ КУЫ ЗÆГЪИД СÆР — тж. ХУЫЦАУ КУЫ ЗÆГЪИД ЗОНД (ХЪУЫДЫ) Чидæр зондджын, æмбаргæ, хъуыдыджын нæу. Дай бог память; бог бы дал ум … Фразеологический словарь иронского диалекта
цæкуы — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
ДЗАУЫ ДИАНБЕГ КУЫ БАДТ, УЫЙ НЫХÆСТÆ КÆНЫН — Хъуыддагæн æххуыс чи нæу, ахæм ныхæстæ дзурын; æнæпайдайæ рагон хъуыддæгтыл дзурын … Фразеологический словарь иронского диалекта
