-
41 нанести
сов.1) (что, чего) (берникадәр, күп итеп) китерү, китереп өю (тутыру, аудару)2) безл. (что, чего) (җил, агым белән) илтеп (китереп) өю; илтеп (китереп) ташлау3) безл.; разг. ( кого-что) (натолкнуть с разгона) китереп бәрдерү, илтеп бәрдерү4) ( что) сөртү, каплау5) ( что) төшерү6) (что, чего) (берникадәр) йомырка салу7)нанести обиду — хәтер калдыру, үпкәләтү
нанести рану — яралау; нанести удар сугу
нанести урон — зыян китерү, зарар китерү
-
42 переплести
сов.( что)1) төпләү, тышлаупереплести книгу — китап[ны] төпләү
2) үрү, үреп кую3) ( заново) сүтеп үрү, яңадан үрү -
43 по поводу
предлог; с род. п. турысында, хакында, уңае белән -
44 существовать
несов.1) яшәү, яшәп килү; бар булу, булу2) (чем, на что) яшәү, тереклек итү, көн күрү -
45 что
I1. мест.ни, нимәчто ж это? — был нимә?
2. мест.нимәони знали, на что идут — улар нимәгә барғандарын беләләр ине
до чего...: — 1) бик, үтә, сиктән тыш, ғәҙәттән тыш
2) ниндәй дәрәжәгә, ниндәй хәлгә; к чему? — нишләп?, ниндәй маҡсат өсөн?, нимәгә?
не к чему — файҙаһыҙ, кәрәге юҡ
ни за что; ни за что ни про что — буштан-бушҡа, тиктомалға, һис тә юҡҡа
хоть бы что кому: — 1) булды ни ҙә булманы ни
2) бер ни түгел, бер ни юҡ; что вы! (ты!) — һеҙ (һин) нимә!
во что бы то ни стало — һүҙһеҙ, нимә генә (нисек кенә) булһа ла, һис шикһеҙ
3. мест. в знач. сказ.в каком состоянии, положении кто-что-л. находитсяниндәй, ни хәлдә, нисек4. мест. в знач. нареч.почему, зачем, по какой причинениңә, нимәгә, ни өсөн, нилектән, нишләп, ни сәбәпле5. мест. разг.сколькони хаҡ, күпме6. мест.ничто, ничего не значитни7. мест. разг.что-нибудь, что-тонимә лә булһа, берәй, нимәлер, ниндәйҙерскажите, нет ли чего новенького — әйтегеҙ әле, берәй яңылыҡ юҡмы
8. мест.всё без исключения, очень многоенимә генә, нимәләр генә, бөтәһе9. мест. с частицей `вот`бына нимә10. мест.которыйҡайһылыр, -ған/-гән, -ыусы/-еүседом, что стоит у реки — йылға буйында торған өй
II1. союзизъясн.тип -ған/-гән, -ғанға/-гәнгә, -ғандай/-гәндәйжаль, что ты не пришёл — үкенесле, килмәгәнһең
почувствовал, что засыпаю — йоҡлап барғандай тойолдом
2. союзв сочетании со словами `так`, `настолько` и т.п.хаттатакой тяжёлый, что не поднять — шундай ауыр, хатта күтәреп булмай
3. союз с частицей `ни` и без неёда/дә, һайынчто ни день, появляются новые проблемы — көн һайын яңы проблемалар сығып тора
4. союзразд.-мы/-ме, әллә -мы/-ме; ни,... ни; ла,... лачто в городе, что в деревне — ҡалала ла, ауылда ла шул
мне всё равно, что здесь жить, что там — бында йәшәнең ни, тегендә ни, минең өсөн барыбер
что в лоб, что по лбу — барыбер, ни булһа ла
См. также в других словарях:
саташу — 1. Йокы аралаш яки аң югалганда бәйләнешсез сүзләр сөйләнү 2. Ялгышу, буталу (санаганда, сүздә һ. б. ш.) 3. күч. Юләрләнү, диванага әйләнү 4. күч. Берәр нәрсә яки кеше белән бик мавыгу китап белән саташу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эч — и. 1. Кеше һәм хайван гәүдәсенең бавыр, ашказаны, эчәгеләр һәм талак урнашкан өлеше. Корсак. Ашказаны, эчәгеләр 2. Нәрсә белән дә булса капланып, тирәләп алынган урын; киресе: тыш 3. Нәр. б. эченә салган яки салу өчен әзерләнгән әйбер (бәлеш эче) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
басма — I. и. 1. Баскычның басып менә торган аратасы яки киртләче 2. Өйалды баскычы. Басып яки утырып тору өчен бер генә тактадан торган җайланма көймә б. сы 3. Су кырыеннан эчкәрәк кереп басып торырга (йөрергә) уңайлы булсын өчен ясалган, корылган… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
том — I. Берәр зур әсәрнең яки бер язучы әсәрләренең, шулай ук тема, жанр һ. б. уртаклыгы белән берләштерелгән әсәрләр җыентыгының аерым китап итеп чыгарылган бөр өлеше, җилд. Билгеле бер китаплар яки кенәгәләр җыелмасында аерым китап, кенәгә. II. ТОМ… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алу — 1. Нәр. б. кулга тотып үзеңә күчерү. Бирүчедән кабул итү хат алу. Үзеңнеке итү. 2. Бер нәрсәне икенчедән, өлешне бөтеннән аеру өстәлдән китап, коедан су, таудан таш алу 3. (Үзең белән) йөртү, ияртү ал мине үзең белән 4. Үз өстеңә эш яки йомыш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыш — I. 1. Берәр нәрсәнең өске, күзгә күренеп торган ягы; киресе: эч 2. Киемнең уң ягы, өске ягы; эчлек өстенә тегелгән тукыма. Мендәр, одеял һ. б. ш. әйберләргә кидерелә торган капчык сыман нәрсә; тышлык 3. Китап, дәфтәр һ. б. ш. ның өске ягына… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
арт — Тирәлектә: күз караган якка капма каршы як; киресе: Ал. с. Арттагы, арткы, артта торган 2. Кеше гәүдәсендә һәм киемдә: арка ягы 3. Хайван гәүдәсендә: баш ягына капма каршы як, артсан 4. Нәр. б. ал ягының каршысындагы өлеше, арткы өлеше. Урындык,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әфтияк — иск. 1. Җидедән бер өлеш 2. Коръәннең җидедән бер өлеше, аерым китап рәв. кечкенә форматта төпләнеп йөртелә. ӘФТИЯК КАЛЫНЛЫГЫ – Бик юка. ӘФТИЯК ИҖЕГЕ – Иске ысул белән укыганда, хәреф танып бетергәч тә башлана торган дәрес. ӘФТИЯК СҮРӘСЕ –… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
корт — I. 1. Озынча гәүдәсе белән боргаланып яки бер җыерылып бер сузылып хәрәкәт итә торган умырткасыз тереклек иясе; личинка 2. Элпә канатлылар отр. чәчәк нектары һәм серкә җыеп, нектардан бал, серкәдән чыршын ясый торган бөҗәк; бал корты 3. күч. Кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төпләү — ф. 1. Чиләк, кәрзин һ. б. ш. савыт сабага төп (6) кую. (Киез итеккә) ас, төп салу 2. Китап, дәфтәр һ. б. ш. битләрен бергә тегеп, катыргы, калын кәгазь һ. б. ш. материал белән тышлау 3. Агач, куак һәм төпләрне җирдән тамырлары белән каерып,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чыгу — 1. Кайдан да булса китү, ул урынны калдыру. Барган юлдан, юнәлештән читкә китү, күчү, юлын үзгәртү 2. Кая да булса килү, килеп басу, килеп күренү саф алдына ч. . Кайсы да булса якка карау, юнәлгән булу бакчага чыга торган тәрәзә 3. Берәр урында… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге