-
1 кирәкле
прил.1) ну́жный, необходи́мый; надлежа́щийкирәкле шартлар тудыру — созда́ть необходи́мые усло́вия
кирәкле ярдәм күрсәтү — оказа́ть надлежа́щую по́мощь
кирәкле күрсәтмәләр бирү — дать ну́жные указа́ния
2) ну́жный, ва́жный, суще́ственный (вопрос, разговор)бик кирәкле тәкъдим — о́чень ва́жное предложе́ние
3) в знач. сущ. кирәклесену́жное, необходи́мое; то, что ну́жно (необходи́мо)кирәклесен сайлап ал — выбира́й то, что ну́жно
иң кирәклесен әйтми калдыру — упусти́ть са́мое ва́жное
кирәклесен генә язып алу — вы́писать то́лько то, что ну́жно
•- кирәкле булганда
- кирәкле тәкъдирдә
- кирәкле санау
- кирәкле шарт••кирәкле кишер яфрагы — неодобр. пя́тое колесо́ в теле́ге, пя́тая спи́ца в колесни́це; не вида́ла Москва́ тарака́на (букв. ну́жная ботва́ морко́ви)
кирәкле кул — ну́жная рука́ ( о полезном человеке)
-
2 кирәкле
nötig, unentbehrlich (Sachen)кирәкле эш notwendiges Geschäft n.кирәкле шарт notwendige Voraussetzung f. -
3 кирәкле
gerekli -
4 кирәкле
прнеобходимый, нужный, надобный -
5 кирәкле
прил. необходимый, нужный, надобный ▪▪ kiräkle kişer yafrağı пятое колесо в телеге -
6 кирәкле булганда
= кирәкле тәкъдирдә в слу́чае необходи́мости -
7 кирәкле тәкъдирдә
-
8 кирәкле-кирәксезгә
нареч.1) неуме́стно, беспричи́нно, по пустяка́мкирәкле-кирәксезгә борчу — беспоко́ить по пустяка́м
2) без осо́бой на́добности, бесце́льно, зря, по́пустукирәкле-кирәксезгә йөрү — ходи́ть без осо́бой на́добности
-
9 кирәкле-кирәксез
прил.ну́жный и нену́жный; никчёмный, пусто́йкирәкле-кирәксез эшләргә вакыт әрәм итү — тра́тить вре́мя на никчёмные (пусты́е) дела́
-
10 кирәкле-кирәксез
gerekli gereksiz, yerli yersiz -
11 кирәкле-кирәксез
прненужный, всякий -
12 кирәкле-кирәксезгә
-
13 кирәкле-кирәксез
прил. ненужный, всякий -
14 кирәкле-кирәксезгә
нар. 1) без причины, беспричинно, по пустякам 2) без цели, зря, бесцельно, попусту -
15 кирәкле билге
мат. необходи́мый при́знак -
16 кирәкле санау
счита́ть (находи́ть) необходи́мым (ну́жным) -
17 кирәкле тамырга тап булу
-
18 кирәкле шарт
мат. необходи́мое усло́вие -
19 һәрвакыт кирәкле
всегда́ ну́жный (необходи́мый); подру́чный, насто́льный -
20 кирәк
1. предик.; безл.1)а) на́до, ну́жно, необходи́мо, тре́буется (иметь кому-чему-л.)тагын өч укытучы кирәк — тре́буются ещё три учи́теля
безгә буш сүз түгел, эш кирәк — нам нужны́ не пусты́е слова́, а дела́
шулай кирәк, шулай булырга тиеш тә — так ну́жно, так и должно́ быть
син миңа кирәк(сең) — ты мне ну́жен
б) в сочет. с гл. на -рга на́до, ну́жно, необходи́мо, сле́дует; надлежи́т книжн., на́добно прост. (что-л. делать)уйлап карарга кирәк — на́до (сле́дует) поду́мать
чара күрергә кирәк — необходи́мо приня́ть ме́ры
сөйләшеп алырга кирәк — ну́жно поговори́ть
2) с условной ф. гл. (чаще с вспом. гл. булу) ви́димо, вероя́тно, по-ви́димому, возмо́жно, наве́рное, ка́жетсясалкын тигән булса (булырга) кирәк — ви́димо, простуди́лся
автобус сәгать бишләрдә килсә кирәк — авто́бус, возмо́жно, прибу́дет к пяти́ часа́м
ул бу турыда белсә кирәк — он, ка́жется (ви́димо), об э́том зна́ет
3) в сочет. с вопр. мест. и с ф. инфинитива на -мак,-мәк как тут; что тут, ра́звебу юлдан ничек бармак кирәк? — как тут прое́дешь по тако́й доро́ге?! что тут поде́лаешь?!
каян алмак кирәк? — отку́да возмёшь?
мондый суны ничек эчмәк кирәк — ра́зве мо́жно пить таку́ю во́ду?
кирәк нәрсә — ну́жная вещь
кирәк очракларда — в ну́жных слу́чаях
5) в знач. сущ.; в притяж. ф. на́добность, необходи́мость, нужда́; потре́бностьтормыш кирәкләрен кайгырту — позабо́титься о жите́йских ну́ждах
юл кирәкләрен әзерләү — пригото́вить доро́жные принадле́жности
•- кирәге килеп чыгу
- кирәге чыгып кую
- кирәгеннән артканы
- кирәгеннән артык
- кирәк булганда
- кирәк булу
- кирәге булу
- кирәк булып кую
- кирәге булып кую
- кирәк булса
- кирәк була калса
- кирәк була калганда
- кирәк булырдай булса
- кирәк вакытта
- кирәк чакта
- кирәк чагында
- кирәк кадәр
- кирәге кадәр••кирәге бар (иде) — пренебр. о́чень (уж) ну́жно; была́ нужда́!
кирәге бер тиен — пренебр. грош цена́ (кому-чему-л.), гроша́ ме́дного (ло́маного) не сто́ит
кирәген алу — получи́ть по заслу́гам; быть нака́занным; достава́ться на калачи́ (кому-л.)
кирәк бит — (ведь) на́до же
кирәк кайчан — всегда́, когда́ уго́дно, когда́ бы ни́ было; хоть когда́
кирәк кем дә — ка́ждый, любо́й
кирәк кем булсын — любо́й, кто уго́дно; кто бы ни́ был; хоть кто
- кирәгем исәкирәк нәрсә булсын — любо́й, како́й уго́дно; что бы ни́ было, хоть что
- кирәген бирү 2. союз1) перечисл.; книжн. и..., и..., как..., так и...трагедия жанры кирәк язучыдан, кирәк театр коллективыннан зур осталык таләп итә — жанр траге́дии тре́бует большо́го мастерства́ и (как) от писа́теля, и (так и) от коллекти́ва теа́тра
2) уступ. хоть..., хоть...кирәк бүген, кирәк иртәгә булсын — хоть сего́дня, хоть за́втра
3. частица усил.кирәк ачулан, кирәк үпкәлә — хоть серди́сь, хоть обижа́йся
кирәк барысын да алыгыз — хоть всё бери́те (забира́йте)
кирәк каян тап — хоть где найди́; найди́, где хо́чешь
кирәк бүген үк — хоть сего́дня же
См. также в других словарях:
кирәкле — Кирәк булган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кирәк — 1. Таләп ителә, булуы тиешле, зарур. Кемгә яки нәр. б. ихтыяҗ булу акча кирәк 3. – ырга форм. фигыльләрдән соң килгәндә тиешлек, мәҗбүрилек мәгънәсен белдерә 4. Булырга фигыле һәм шарт фигыльләр белән килгәндә анык раслый алмау, чамалап әйтүне… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кирәк-ярак — Берәр төрле эшкә яки нәрсәгә кирәкле төрле әйберләр, әсбаплар, җиһазлар һ. б … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тамыразык — Кирәкле азык матдәләре тамырының төп өлешенә җыела торган үсемлек – авыл хуҗ. культурасы (мәс. чөгендер, гәрәнкә һ. б.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тулы — с. 1. Берәр нәрсә белән эче бөтенләй тулган 2. Суы яр кырыйларына кадәр җиткән; күп сулы 3. Өстенә, өслегенә берәр нәрсә күпләп куелган, тезелгән 4. Таза, көр, симез. Күперенке, кабарынкы, туенган (мәс. үсемлекләр) 5. күч. Теге яки бу эш, хис… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
табу — (ТАБЫЛУ) – I. ф. 1. Кирәкле нәрсәне көтмәгәндә күреп, сизеп, үзеңә алу, файдалану яки аның кайдалыгын хәтерләп кую. Югалган, онытып калдырылган нәрсәне күреп алу. Очрату, тап булу, юлыгу. Югалган яки яшерелгән нәрсәне эзләп, кайдалыгын белү.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ярату — I. 1. Берәр нәрсәне яки кешене бик якын итү, үз итү хисе тою; аңа тартылу, хөрмәт итү. Хөрмәт итү, ихтирам итү 2. Икенче җенестәге кешегә мәхәббәт хисе тою 3. Берәр нәрсә белән мавыгу, теләп шөгыльләнү. Берәр нәрсәне охшату, шуңардан уңайлык,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиһазландыру — (ҖИҺАЗЛАНУ) – Мебель, йорт кирәк яраклары белән тәэмин итү; кирәкле мебель кую. кирәкле әйберләр (машиналар) белән тәэмин итү тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиһазлау — (ҖИҺАЗЛАНУ) – Мебель, йорт кирәк яраклары белән тәэмин итү; кирәкле мебель кую. кирәкле әйберләр (машиналар) белән тәэмин итү тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәэмин — кит. иск. 1. Тормыш, көнкүреш кирәк яракларын җитәрлек булдыру, җитештерү 2. Берәр нәрсәне саклау яки тормышка ашыру өчен кирәкле шартлар тудыру. ТӘЭМИН ИТҮ – 1. Нин. б. ихтыяҗларны, сорауларны канәгатьләндерү 2. Берәр нәрсәне тормышка ашыру өчен … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төзү — I. ф. 1. (Йорт, бина, күпер һ. б.) кору, салу, ясау 2. с. Шул эшкә бәйләнешле. Шул эш белән шөгыльләнә торган. Шул эшкә өйрәтә торган 3. Берәр төркем, коллектив оештыру 4. күч. Гомумән, иҗтимагый характердагы берәр нәрсә оештыру, кору, тудыру 5.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
