-
81 макъ
1. звук/ Iэуэлъауэ.Даущ фий макъ.* Жыр джатитIым я удынхэр щыблэ макъыу къуршыжьхэм щоIу. Нарт. Куэд дэмыкIыу мотор макъ, гъущI зэрышх макъхэр гъунэгъу къэхъуащ. Къэб.2. голос/ Жьэм къыжьэдэIукI дэущ, Iэуэлъауэ.* - НэгъуэщI зыри жыпIэнукъэ? - Iэминат и макъыр кIэзызу зызэрызэтриIыгъэр хэпщIыкIыу, Хьэсэнбий иридзащ. Къу. С.Макъ жьгъыру звонкий, приятный голос. Хъыджэбз цIыкIу макъ жьгъыру.Макъ къызэпхыгъэIукIын издать звук.Макъ къызэпхыIукIын раздаваться, слышаться - о звуках.Макъ тхъунщIа хриплый голос.Макъым зегъэлъэщIын откашляться (букв. прочистить голос). Макъым зегъэIэтын повысить голос.* - СлIожь, сэ си закъуэу, къысщхьэщыжын симыIэу ара фи гугъэр! - нэхъри щIэгъэщхъуауэ зригъэIэтырт хъыджэбзым и макъым. Iуащхь.Макъым къимыкIыжын осипнуть.Макъым къызэрихькIэ во весь голос.* ЛIыжь къызбгъэдэсым си макъым къызэрихькIэ сопсалъэ. Хь. Хь.Макъыр икIын охрипнуть.Макъыр утIыпщын = макъым зегъэIэтын.Макъыр фIэкIуэдын потерять голос.макъ дэгу глухой согласный звук/ ЩIэжьыуэ зимыIэ макъ дэкIуашэ.П, Ф, Т-хэр макъ дэгухэщ.макъ дэкIуашэ согласный звук/ КъыщапсэлъкIэ хьэуар жьэ кIуэцIым зыгуэрым щыпэщIэуэу къэхъу макъ.макъ жьгъыжьгъ звонкий согласный звук/ КъыщапсэлъкIэ щIэжьыуэ зыщIэт макъ дэкIуашэ.макъ пкъынэпсхэр голосовые связки/ Макъ къагъэхъуу тэмакъ кIуэцIым и бгъуитIым иIэ щабэхэр.макъ цIу тонкий, писклявый голос/ Макъ псыгъуэ.Макъ цIу псыгъуэ дахэ. -
82 малъхъэдис
магнит ¦ магнитный/ ГъущI, жыр зэзышалIэ, зыщIэзышэ гъущIхэкI.Малъхъэдисым зыщIишэн. -
83 рессорэ
рессора/ Гу, машинэ с. ху. щызекIуэкIэ Iейуэ дримыдзеин, уимыудынщIэн щхьэкIэ къагъэсэбэп пружинэ е жыр пIащIэ лантIэ зэтелъхэр.* ТешанкIэм задэу зэфIэсу ист лIы гъумыщIэ, рессорэр зэщигуэу. Щ. Т. -
84 таж
устар. шлем ( воина)/ Пасэрей зауэлIым и жыр пыIэ.* Гъуэгущхьэм зы дыщэ таж телъу Сосрыкъуэр ирихьэлIащ. Нарт. -
85 танк
танк/ Лъэщу IэщэкIэ зэщIэузэдауэ, жыр IувкIэ зэщIэIулIа зэрызауэ машинэ.Жэщ псом лъэмыжым дзэхэр, топхэр, танкхэр къикIащ. Т. Хь. -
86 тегъуэтэн
(трегъуатэ) перех. гл. найти кого-что-л. где-л., на поверхности чего-л./ Зыгуэрым и щыгум, и щхьэфэм зыгуэр къыщыгъуэтын.Сосрыкъуэ моуэ нартхэм къажреIэ:.. Си жыр щIыфэм къезэгъыфу иудзэIуну Iэщэ мы щIым тевгъуэтэнкъым. Къэб. п. и ант.{И} псалъэм тегъуэтэжын см. псалъэ. -
87 трос
трос/ Жыр гъущI кIапсэхэурэ зэгуэухуэна кIапсэ гъум.Трос пыщIэн. Трос гъум. -
88 цыпхыдзэ
иглы чесалки/ Цыр зэрапх цыпхым иIэ жыр мастэ кIыхьхэр.Цыпхыдзэ папцIэ. -
89 щтэ
огниво/ Щтаучым иреуэу хъуаскIэ къызэрыхрагъэх жыр кIапэ.ЩтэмкIэ щтаучым ехъущтауэри щтамылэм мафIэ хригъэдзащ. -
90 щIэгъэлъэхъукIын
/ ЩIэлъэхъукIын псалъэм и каузатив.Шыр щIэгъэлъэхъукIын.* И жыр алащэр щIигъэлъэхъукIыу, Ди Аслъэн бланэр губгъуэм ихьащ. Зы б. з. -
91 мыулъий
прил. нержавеющийжыр мыулъий нержавеющая сталь -
92 трос
тросжыр трос стальной трос -
93 ещтауэ
щтаучым иреуэу хъуаскIэ къызэрыхаху жыр кIапэ
кресало -
94 жырыщхъуэ
быдэу гъэщхъуа жыр
лигированная сталь, сталь особой закалки, кобальт -
95 жьэгъубыдз
1. шэмэдж дакъэм къытепIиикI, шэмэджыкIым и гъуанэм ирагъэтIысхьэ жыр быдз цIыкIуращ
стальной выступ на пятке косы, который заправляют в отверстие на косовище
2. бжэнхэм я жьэгъум щIэс, хьэмцIыракIэм ещхь цIыкIуитыр
два кожных выроста на основании нижней челюсти у коз -
96 масил
быдагъ къэзыгъэлъагъуэщ (жыр масил)
обозначение крепости (стали) -
97 мафIэч
щтаучым хъуаскIэ къызэрыхаху жыр такъыр
кресало -
98 шылыч
1. жэхапхъэ ящI чы псыгъуэ зэрыIыгъыу къэкI гъурц
чилик, кустарник, растёт тонкими лозами в горах, их используют для изготовления метел
2. быдагъ ин зиIэ жыр
сталь особой закалки -
99 Iубыдз
шэмэдж дакъэм иIэ, шэмэджыкIым хагъэтIысхьэ жыр быдз цIыкIурщ
вертикальный конец пятки косы, который вправляют в косовище -
100 кансöвет
госсоветКансöветын колö котыртны коми войтырлысь Жыр ( Инöд)
См. также в других словарях:
жыр — марқасқасы. п е р и ф р. Мұқағали Мақатаев д. м. Шын мәнінде М. Мақатаев мұзбалақтар ғана мекен ететін мұзарттарға жұлдызды жол тартып, жалындап өткен ж ы р д ы ң м а р қ а с қ а с ы еді (А. Нысаналин: М. Мақатаев, Соғады жүрек, 2, 377) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
жырға — зат. Әйелдердің әшекейленген бас киімі … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
жырға — (ҚХР) әйелдердің асыл тас, ақық, моншақтар тізіліп әшекейленген сәнді бас киімі. Кейде сәукеленің шұбыртпасын, сырғаның салпыншағын, бергектің төгілмелі моншақ әшекейін де ж ы р ғ а дейді (ҚХР) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
жырғал — (Жамб., Қорд.) қызық, рақат. Осы жасқа келгенде не ж ы р ғ а л көрдіңіз? (Жамб., Қорд.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
жырғау — 1 (Монғ.) ләззат, игілік. Олар күң салып, күлін шығартып, көлбеп жатуды ж ы р ғ а у деп санайтын (М. Құрман., 30). Мұрат, сеніңше ж ы р ғ а у деген не? (М. Құрман., 32) 2 1. (Жамб., Қорд.; Монғ.) жетісу; рақаттану, ләззаттану, жадырау. Біз ж ы р… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
құжыр — (Жамб., Мер.) билік, өкімдік. Қыз ағасына сол Айыпсопыны барған шәріге бір ай қ ұ ж ы р ы н жүргізіп, бастық етіп жіберуді сұрайды (Жамб., Мер.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
жырғалаң — (ҚХР) мереке мейрам, той думан. Әмісе ж ы р ғ а л а ң, әмісе зобалаң жоқ (Мақал) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
жырғалу — (Жамб., Қорд.) жетісу, жетілу. Ол кластың балалары да ж ы р ғ а л т ы п жүрген жоқ қой (Жамб., Қорд.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
құжыр қылу — С. Аманжоловта қызыру, керек ету (С. Аман., ВДИКЯ, 433) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ожыр-бұжыр — (Түрікм.: Таш., Көнеүр.) бұжыр бұжыр. Үй жаңа болғанымен сапа жағы ойдағыдай емес, қабырға бетінің әр жері о ж ы р б ұ ж ы р (Түрікм., Таш.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
бәйіт — ир. зат. діни Ораза кезінде айтылатын жарапазан сарынындағы жыр өлең. ир. зат. діни Ораза кезінде айтылатын жарапазан сарынындағы жыр, өлең … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі