-
1 друг
дӯст, ёр, ҷӯра -
2 друг
Iм1. дӯст, ёр, ҷӯра; закадычный друг ҷӯраи ҷонй (қарин); искренний друг дӯстӣ самимй; друг детства ҷӯраи айёми бачагй; друзья по оружию ҳамьяроқон; старый друг лучше новых двух посл. як дӯсти дерина беҳ аз ду дӯсти нав; дӯсти дерина - аспи зинкарда2. тарафдор, дӯстдор, пайрав, ишқбози чизе; общество друзей природы ҷамъияти дӯстдорони табиат3. обращ. дӯст, ҷӯра; любезный друг дӯсти меҳрубон <> дома 1) дӯсти хонадон 2) шутл. маъшуқи соҳибхоназан; будь друг (другом) як ҷӯрагӣ кунIIкр. ф. к другой: друга якдигарро, ҳамдигарро; другу ба якдйгар, ба ҳамдигар; другом яке аз дигаре, аз ҳамдйгар (мас. розй)\ друг за другом паи ҳам; друг на друга ба якдигар, ба ҳамдигар; друг о друге дар бораи якдигар (ҳамдигар); друг от друга аз ҳамдигар, аз як-дигар; друг перед \другом яке дар пеши дигар, дар пеши якдигар (ҳамдигар) -
3 друг друга
якдигарро, ҳамдигарро -
4 друг другом
яке аз дигаре, аз ҳамдигар -
5 друг другу
ба якдигар, ба ҳамдигар -
6 друг за другом
паи ҳам -
7 друг на друге
ба якдигар, ба ҳамдигар -
8 друг о друге
дар бораи ҳамдигар, дар бораи якдигар -
9 друг от друга
аз ҳамдигар, аз якдигар -
10 друг перед другом
яке дар пеши дигар, дар пеши якдигар, дар пеши ҳамдигар -
11 сам-друг
прил. неизм. уст. и прост. 1) (о людях) ду кас, дукаса 2) (об урожае) дукарата -
12 другой
другое1. дигар; он был другого мнения фикри вай дигар буд; уйтй в другую комнату ба хонаи дигар гӯзаштан // (противополджный) дигар, муқобил; перейтй на другую сторону улицы ба тарафи дигари (муқобили) кӯча гузаштан; доплыть до другого берега ба соҳили дйгар шино карда гузаштан2. дуюм, дигар; на другой день [дар] рӯзи дигар; в другой раз дафъаи дигар3. дигар; одно окно выходит на ӯлицу, друг ое - в сад як тиреза ба кӯча, дигараш ба боғ кушода мешавад//в знач. сущ. другой м, другая ж дигар; кас; другие мн. баъзе(ҳо), дигарон; однй едут в Москву, другйе в Ленинград баьзеҳо ба Москва дигарҳо ба Ленинград мераванд4. е знач. сущ. другой м дигар, ғайр, бегона; заботиться о другом (о -друг йх) ғами дигаронро хӯрдан; не обращать внимания на других ба дигарон аҳамият надодан5. в знач. сущ. другое с чизи дигар; ему говоришь одно, [а] он совсем другое ту дар гӯй, вай девор мегӯяд <> другой коленкор прост. ин гапи дигар; другой раз баъзан, гоҳе; другими словами вводн. сл. ба ибораи (ба таъбири) дигар; кто-то -ой каси дигар; никто другой ҳеҷ кас ба ғайри…; и тот и другой ҳар ду, ҳар кадом, ҳам ин, ҳам он; тот или другой ё ин ё он; смотрёть другими глазами бо чашми дигар дйдан, аз дигар ҷиҳат баҳо додан; один-за друг им яке аз паси дигар, бо навбат, паи ҳам, пай дар пай, паёпай; это [совсем] -другое дело ин гапи (кори) дигар аст; волны катятся одна за \другойой мавҷҳо паи ҳам шино (ҳаракат) мекунанд -
13 дружище
м обращ. разг. ҷӯра, дӯст, ошно дружкаIIм ҷӯраи домод ' дружкаIIразг.: друг дружищеу якдигарро, ҳамдйгарро; друг дружищее ба якдигар, ба ҳамдигар; друг о дружищее дар бораи як дигар (ҳамдигар) -
14 далёкий
(дал|ёк, -ека, -еко и -ёко)1. дур, дурдаст; далёкие страны мамлакатҳои дур; далёкие выстрелы тирпарронӣ аз дур2. дурбуда, дурафтода; далёкий друг дӯсти дурафтода 3.дуру дароз; далёкое путешёствие сафари дуру дароз4. кӯҳна, дерина, дур; далёкое прошлое гузаштаи дур; далёкое воспоминание хотираи кӯҳна5. перен. бегона; онй далёкие друг другу люди онҳо ба якдигар бегонаанд <> он не очень далёкий человек вай одами он қадар дурандеш не; я далек от мысли… ман ният надорам, ки… -
15 дополнять
несов. см. дополнить <> дополнять друг друга якдигарро пурра кардан несов. см. дополнить <> дополнять друг друга якдигарро пурра кардан -
16 сам
мест. определит. (самого, самому, самим, о самом)1. худ; он сам вай худаш, худи вай; его самого видели там худи ӯро дар он ҷо дидаанд; скажите ему самому ба худи вай гӯед; это сделано им самим инро худи вай кардааст; о нем самом ничего не слышно дар бораи худи вай хеҷ хабаре нест2. (своими силами) худ; мы это сделаем сами инро мо худамон мекунем; ученик сам решил задачу талаба худаш масъаларо хал кард; она шьёт сама вай худаш медӯзад; придется разбираться самому бояд худам (худат, худаш) дида бароям (барои, барояд)3. (не кто иной, как, именно он) худ, худаш, худи худаш; о книге рассказал сам автор дар бораи китоб худи муаллиф нақл кард; они и сами не знают онҳо худашон ҳам намедонанд4. в знач. сущ. сам м уст. и прост. соҳибхона; самого нет дома соҳибхона дар хона нест // в знач. сущ. сама ж уст. и прост. зани соҳиби хона, соҳибхоназан сам большой уст. и прост. ихтиёр ба дасти худ, соҳибихтиёр; сам не свой парешонхол; сам по себе 1) (самостоятельно) мустақилона 2) (по собственной инициативе) бо майли худ, бо рағбати худ 3) (раздельно) ҳар кадом ба сари (ба роҳи) худ 4) (как паковой) худаш; сам себе голова худам ба худам хӯҷаин; сам себе господин худам подшоҳу табъам вазир; сам собой (сама собой, само собой) худ ба худ, худ аз худ; само собой [разумеется] вводн. сл, албатта, бечуну чаро, бешакку шубха; само по себе худ аз худ, худ ба худ. худи…, ба сари худ; само по себе это правильно ин аслаи дуруст аст; превзойти самого себя книжн. ҳунарнамоӣ кардан; предоставить сам ому себе 1) (дать возможность самостоятельно поступать) ба ихтиёри худ гузоштан, ба таври касе мондан 2) (оставить без присмотра) бенигоҳубин (беназорат) гузоштан, ба холи худ гузоштан; это говорит само за себя он чӣ аён аст чӣ ҳоҷат ба баён аст уст. и прост. қисми аввали сифатҳои тағьирнаебанда, ки бо калимаҳои миқдории «друг», «третей», «четвёрт», «пят», «шест», «сем», «восьмой», «девят», «десят» ташкил ёфта, маъниҳои зеринро ифода мекунад: 1) аз миқдори кошташуда чандин бор зиёд- сам -пят панҷ бор зиёд; урожай сам -десят ҳосили даҳкарата 2) бо ҳамроҳи шахси амалкунанда фалон қадар- \сам -друг дукаса; \сам -пят панҷ кас, панҷ нафар -
17 колошматить
несов. кого прост. кӯфтан, задан, лат кардан; мальчики колошматили друг друга бачаҳо якдигарро мезаданд -
18 за
приставкаи префиксе, ки маънохои зеринро ифода мекунад:1. I) ибтидои амал: зааплодйровать ба чапакзанн сар кардан; заплакать ба гирья даромадан; забегать ба давутоз даромадан 2) итмоми амал: заасфальтировать асфальтфарш карда шудан 3) бо ҳиссачаи «ся» ё бе он - ба ҳадди охир расондани амал; аз ҳад зиёд кардани коре: заглядеться чашм дӯхта мондан, чашм канда натавонистан; заработаться бисьёр кор карда монда шудан; задарить тӯҳфаборон кардан; закормить хуб сер кардан 4) равона шудани амал ба он тарафи предмет ва ё берун аз ҳудуди чизе: зайтй за дерево ба паси дарахт гузаштан; завернуть за угол ба хамгашти кӯча тоб хӯрдан 5) зимнан иҷрошаванда будани амал: забежать сари роҳ даромадан; занести дароварда додан2. дар сифатсозӣ ва исмсозӣ маънои дар беруни чизе буданро ифода мекунад: загородный беруни шаҳр, берунишаҳрӣ; зарубежный хориҷӣ; заречье он тарафи дарё предлог1. с вин. (указывает направление движения за пределы чего-л.) аз, ба; уехать за город аз шаҳр берун рафтан; выбросить за окно аз тиреза берун партофтан; уйти за реку ба он тарафи дарё рафтан; выйти за дверь аз дар берун баромадан; вынести за скобки аз қавс баровардан // (под, внутрь, за) ба паси…, ба даруни…, ба; заткнуть рукавицы за пояс дастпӯшакро ба миёнбанд андармон кардан; положить за пазуху ба бағал андохган; поставить за шкаф ба паси ҷевон мондан; заложить руки за спину дастро ба пушт кардан2. с вин. (указывает на предмет, орудие, средство дейстдия чаще с гл. «сесть», «стоять» и т.п.)ба сари…; сесть за стол ба сари миз нишастан; сесть за руль ба сари руль нишастан; // (указывает на иачало действия, занятия) ба; взяться за работу ба кор сар кардан; приняться за учение ба таҳсил шурӯъ кардан,'). с вин. (указывает на промежуток времени в течение которого что-л. совершается) дар, дар зарфи…, дар бадали…, дар муддати…; за ночь выпало много снегу дар якшаб барфи зиёде боридааст; мальчик подрос за лето дар муддати тобистон бача калон шудааст; за последние три года дар се соли охир; эту работу можно сделать за два часа ин корро дар ду соат кардан мумкин аст; за один раз да як бор, якбора4. с вин. (указывает на время, отделяющее одно событые от другого) пеш, пеш аз; за час до отхода поезда як соат пеш аз рафтани поезд; за несколько дней до поездки якчанд рӯз пеш аз сафар5. с вии.(указывает на превышение предела, меры) аз; уже за полночь шаб аз нисф гузаштааст; ей далеко за сорок синнаш аз чил кайҳо гузаштааст6. с вин. (по причине, вследствие чего-л.) бинобар, ба сабаби…, барои…, ба хотири…; благодарить за услугу барои хизмат миннатдорӣ кардан; наказать за шалость барои шухӣ ҷазо додан; за что? барои чӣ?, ба чй сабаб?; за что его не любят? барои чӣ вайро нағз намебйнанд?; за что-то ба сабабе, бинобар1. (во имя, ради, в пользу чего-л.) ба, барои…, аз барои…, дар роҳи…, ба хотири; отдать жизнь за Родину барои Ватан ҷон супурдан; бороться за мир дар роҳи сулҳ мубориза бурдан; голосовать за предложение барои таклифе овоз додан; поднять тост за чьё-л. здоровье ба саломатии касе қадаҳ бардоштан // в знач. нареч. барои…, ба тарафдории…; он голосовал за вай ҳамчун тарафдор овоз додааст // в знач. сказ. разг. тарафдор; все за, один ты против ҳама тарафдору як худи ту зид // в знач. сущ. за разг. «тарафдор»; подсчитать все «за» ҳама «тарафдорҳо»-ро шумурдан8. с вин. (указывает на расстояние) дар, то, дар масофаи…; за десять километров от города дар масофаи даҳ километр аз шаҳр; за два шага от обрыва ду қадам дуртар аз ҷарӣ9. с вин. (в оомен на что-л.) ба бадали…, ба ивазӣ…; ба, бе; внести деньги за утерянную книгу пули китоби гумшударо нардохтан; уплатить за квартиру пули квартираро додан // (при обозначении цены) ба, ба нархи…; купить книгу за пять рублей китобро ба нархи панч сӯм харидан; за плату ба (бо) музд, пулакӣ10. с вин. (вместо кого-л.) ба ҷоп…, ба ивази…; он работает за мастера вай ба ҷои усто кор мекунад; расписаться за кого-л. ба ҷои касе имзо кардан; работать за двоих кори ду касро кардан11. с вин. (указывает на то,что предмет, на который направляется действие) аз; взять за руку аз даст доштан; держаться друг за друга дасти якдигарро гирифтан; ба якдигар такя кардан; дернуть за ручку двери дастаки дарро якбора кашидан; трава цепляется за платье алаф ба курта мечаспад12. с вин. (с глаголами «отвечать», «ручаться» и т. п.) барои…, ба; отвечать за порядок барои тартиб ҷавобгар будан; ручаться за точность рассказа ба дӯрустии ҳикоя зомин будан; заступаться за кого-л. тарафи касеро гирифтан 13. с вин. (при обозначении лица, предмета, которые вызывают какое-л. чувство) аз, аз барои…, аз ваҷҳи…, барои…, ба ҷои…; мне стыдно за него аз барои вай хиҷолат мекашам; краснеть за кого-л. ба ҷои касе сурх шудан 14. с вин. (с глаголами «выйти», «выдать», «сватать») ба; выйти замуж за кого-л. ба касе ба шавҳар баромадан 15. с вин. разг. (в качестве кого-чего-л.) ҳамчун; признать за правило ҳамчун қоида қабул кардан; считать за честь шарафманд будан; он слышен за остряка ӯ ба теззабонӣ ном баровардааст 16. с тв. (указывает на предмет, место, позади которого происходит действие) дар он тарафи…; дар пушти…, берун аз, дар паси…; жить за городом берун аз шаҳр зистан; стоять за дверью дар пушти дар истодан; за окном дар паси тиреза; за горами дар паси кӯҳҳо; за рекой дар он тарафи дарё;(внут-ри чего-л., за чем-л.) аз таги…, аз зери…, ба даруни…, ба паси…; держать за пазухой дар зери бағал доштан; солнце скрылось за тучами офтоб дар паси абрқо пинҳон шуд 17. с тв. (указывает иа предмет, орудие, средство действия, чаще с гл. «сидеть», «стоять» и т. п.) ба назди…, ба сари…, дар сари…, дар паҳлӯи…, дар пеши…; сидеть за столом ба сари миз нишастан; сидеть за рулём дар сари руль нишастан; сидеть за книгой китоб хондан; за работой время прошло незаметно дар сари кор вақт номаълум гузашт 18. с тв. (при обозначении движения, следования за кем-чем-л.) аз паси…, аз паи…, аз кафои…, аз ақиби…, аз дунболи…; идти [вслед] за кемзал. аз дунболи касе рафтан; следуйте за мной! аз пасм ман биёед!; гнаться за зайцем харгӯшро дунболагирӣ кардан 19. ств. (во время какого-л. занятия) дар аснои…, дар вакти…, ҳангоми…; читать за обедом дар аснои хӯрок китоб хондан20. с тв. (после, вслед за кем-чем-л.) баъди…, пас аз; за дождливой весной наступило жаркое лето баъди баҳори сербориш тобистони гарм омад // (вслед, чередуясь) аз паси…, паи ҳам; читать книгу за книгой паи ҳам китоб хондан; шаг за шагом қадам ба қадам; один за другим яке аз паси дигаре; день за днём рӯз ба рӯз21. с тв. (по причине, из-за) аз сабаби…, бинобар; за шумом никто её не расслышал аз сабаби ғало-ғула гапашро ҳеҷ кас нашунид; за истечением срока бинобар тамом шудани мӯҳлат; за неимением свободного времени бинобар набудани вақти холй; за ненадобностью бинобар даркор набудан; за отсутствием улик аз сабаби набудани далел22. с тв. (с какой-л. целью) барои…, ба мақсади…, ба; пойти за водой барои об рафтан; послать за врачом ба духтур кас фиристодан; занимать очередь за билетами барои билет навбат гирифтан23. с тв. (указывает на лицо, предмет, который является объектом ухода, надзора, наблюдения) ба; смотреть за детьми ба бачаҳо нигоҳубин кардан; ухаживать за больными ба беморон нигоҳубии кардан; следить за чистотой ба гозагӣ назорат кардан24. с тв. (указывает на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия) ба сабаби…, сабаби…; задержка за утверждением проекта сабаб ин аст, ки лоиҳа ҳанӯз тасдиқ нашудааст; очередь за мной навбати ман; за вами долг ба гардани шумо қарз ҳаст25. с тв. (указывает на лицо, иредмет, которому присущи те или иные свой-ства): замечать за кем-л. недостатки камбудиҳои касеро пай бурдан26. с тв. (в значении предлога «с») бо; приказ за подписью директора фармон бо имзои директор; дело за номером два делаи (кори) рақами ду27. с тв. (с гл. «свататься») ба; свататься за дочь соседа ба духтари ҳамсоя хостгор шудан // (чаще со сл. «замужем»): быть замужем за кем-л. зани касе будан -
19 бесценный
(бесцён|ен, -на, -но)1. бебаҳо, қиматбаҳо, пурқимат, бебахо; бесценные дары тӯҳфаҳои бебаҳо2. переп. азиз, арҷманд; бесценный друг дӯсти азиз3. уст. беарзиш, камарзиш <> бесценная посылка посылкаи бенарх -
20 близкий
(близ|ок, -ка, -ко)наздик, қариб; близкое селение деҳаи наздик; близкое бӯдущее ояндаи наздик разг. наздик, кӯтоҳ; близкий путь роҳи кӯтоҳ3. наздик; ҳамхуи; близкийродственник хеши наздик; близкий друг дӯсти наздик // в знач. сущ. близкие мн. хешу ақрабо, хешу табор4. ба дил наздик, фаҳмо; лозунги, ^ие народу шиорҳои ба дили халқ наздик5. монанд, шабеҳ, ба ҳам наздик; близкие интересы манфиатҳои ба ҳам наздик; близкий по содержанию мазмунан монанд <> близкие отношения 1) равобити дӯстона, дӯстӣ, рафоқат, улфатӣ 2) ишқварзӣ, муошиқат, ишқбозӣ; близок локоть, да не укусишь посл. близк нон дар нондон, калидаш дар осмон
См. также в других словарях:
друг — друг/ … Морфемно-орфографический словарь
ДРУГ — и другой, ·в·знач. такой же, равный, другой я, другой ты; ближний, всякий человек другому. Не пожелай другу, чего себе не желаешь. Любите друг друга, снисходите друг другу или друг ко другу, один другого или к другому. Друг по друге, а Бог по… … Толковый словарь Даля
друг — 1. ДРУГ, а; мн. друзья, зей; м. 1. Человек, связанный с кем л. отношениями дружбы. Искренний д. Близкий, задушевный д. Испытанный д. Друзья приятели, друзья товарищи. Д. детства. Друзья до гроба (до конца, до смертного часа). Друзья по оружию… … Энциклопедический словарь
ДРУГ — 1. ДРУГ1, друга, мн. друзья (други устар.), друзей, муж. 1. Близкий приятель, лицо, связанное с кем нибудь дружбой (применяется и по отношению к женщинам). Интимный друг. Закадычный друг. Сердечный друг. Искренний друг. «У счастливого недруги… … Толковый словарь Ушакова
ДРУГ — 1. ДРУГ1, друга, мн. друзья (други устар.), друзей, муж. 1. Близкий приятель, лицо, связанное с кем нибудь дружбой (применяется и по отношению к женщинам). Интимный друг. Закадычный друг. Сердечный друг. Искренний друг. «У счастливого недруги… … Толковый словарь Ушакова
друг — 1. ДРУГ1, друга, мн. друзья (други устар.), друзей, муж. 1. Близкий приятель, лицо, связанное с кем нибудь дружбой (применяется и по отношению к женщинам). Интимный друг. Закадычный друг. Сердечный друг. Искренний друг. «У счастливого недруги… … Толковый словарь Ушакова
ДРУГ — 1. ДРУГ1, друга, мн. друзья (други устар.), друзей, муж. 1. Близкий приятель, лицо, связанное с кем нибудь дружбой (применяется и по отношению к женщинам). Интимный друг. Закадычный друг. Сердечный друг. Искренний друг. «У счастливого недруги… … Толковый словарь Ушакова
ДРУГ — 1. ДРУГ1, друга, мн. друзья (други устар.), друзей, муж. 1. Близкий приятель, лицо, связанное с кем нибудь дружбой (применяется и по отношению к женщинам). Интимный друг. Закадычный друг. Сердечный друг. Искренний друг. «У счастливого недруги… … Толковый словарь Ушакова
друг — 1. ДРУГ1, друга, мн. друзья (други устар.), друзей, муж. 1. Близкий приятель, лицо, связанное с кем нибудь дружбой (применяется и по отношению к женщинам). Интимный друг. Закадычный друг. Сердечный друг. Искренний друг. «У счастливого недруги… … Толковый словарь Ушакова
Друг — Мистерия чувств * Воспоминание * Желание * Мечта * Наслаждение * Одиночество * Ожидание * Падение * Память * Победа * Поражение * Слава * Совесть * Страсть * Суеверие * Уважение * … Сводная энциклопедия афоризмов
друг — [товарищ] сущ., м., употр. наиб. часто Морфология: (нет) кого? друга, кому? другу, (вижу) кого? друга, кем? другом, о ком? о друге; мн. кто? друзья, (нет) кого? друзей, кому? друзьям, (вижу) кого? друзей, кем? друзьями, о ком? о друзьях 1. Другом … Толковый словарь Дмитриева