бар+күшімен

Кездесу

Сәлеметсіз бе! Менің ататегім Смайылов

Мен Алматыдан келдім әрі... мүддесін білдіремін.

- кабель зауытының

- мұнай өңдеу комбинатының

Біз... таныстық.

- сіздің ыңғайласпа ұсынысыңызбен

- сіздің ресми хатыңызбен

- сіздің ұсынысыңызбен

- сіздің жарнамалық құлақтандыруыңызбен

Біз енді ынтымақтастығымыздың мүмкіндіктерін егжейтегжейлі талқылағымыз келеді.

Әлбетте, бұл телефонмен шешетін әңгіме емес, мен де сізбен біздің жүзбежүз кездесетін уақытымыз туралы уағдаласқым келеді.

Сәлеметсіз бе! Менің ататегім Смирнов.

Мен...

- зауыттың директорымын

- фирманың бас директорымын

- коммерциялық директормын.

Сіздің өнім бізге мәлім, біз оны жоғары бағалаймыз.

Біз сіздермен ынтақтасуға өте ықыластымыз.

Бірақ менің бүгін түске дейін басқа бірлестікпен келіссөзім бар.

Сондықтан бүгін ешқандай мүмкіндік жоқ.

Сіз мені бүгін түстен кейін, сағат 15-те қабылдай алмас па екенсіз?

Сізге қалай қолайлы болса, солай болады.

Біздің қанша уақытымыз бар?

Сірә, екі сағат керек болар.

Мен кез келген уақытта сізбен кездесуге (сізді қабылдауға) әзірмін.

Мен сағат 12-де кездесуді ұсынамын.

Встреча

Здравствуйте! Моя фамилия Смаилов.

Я из Алматы и представляю интересы...

- кабельного завода

- нефтеперерабатывающего комбината.

Мы ознакомились с...

- вашим встречным предложением

- вашим официальным письмом

- вашим предложением

- вашим рекламным объявлением.

Мы хотели бы теперь подробно обсудить возможности нашего сотрудничества.

Естественно, это не телефонный разговор и я хотел бы договориться с вами о времени нашей личной встречи.

Здравствуйте! Моя фамилия Смирнов.

Я...

- директор завода

- генеральный директор фирмы

- коммерческий директор.

Нам известна ваша продукция и мы высоко ценим ее.

Мы очень заинтересованы в сотрудничестве с вами.

Но сегодня в первой половине дня у меня переговоры с другим объединением.

Поэтому сегодня ничего не получится.

Не могли бы вы принять меня после обеда, часов в 15?

Как вам будет удобно.

Каким временем мы располагаем?

Пожалуй, потребуется часа два.

Я готов встретиться с вами (принять вас) в любое время.

Я предлагаю встретиться в 12 часов.

Мен сіздер көрсететін қызметті пайдаланып, автомобиль сатып алғым келеді.

Біздің банкіде автомобиль сатып алуға арналған несие желісі бар. Автонесие сізге қысқа мерзімде кез келген автомобиль – жаңа және пайдаланылған автомобильді, автосалонда немесе жеке адамнан сатып алуға мүмкіндік береді. Несие шығарылған жылына және өндіруші-елге қарамастан беріледі. Біздің банк автокөлік сатып алуға несие берудің неғұрлым тиімді шарттарын ұсынады:

- жалақы туралы анықтама талап етілмейді;

- теңгемен және шетел валютасымен несиелендірудің ең жоғары мерзімі 7 жыл, 10 жыл, 15 жыл;

- несиенің ең аз сомасы 120 000 теңге;

- сатып алынатын автомобильдің жасы 10 (15) жыл;

- бастапқы жарна 30%-дан (15%-дан талап етілмейді);

- несиелендіру мерзімі қолайлы;

- табысты қуаттау рәсімі оңайлатылған;

- құжаттар пакеті барынша аз;

- несиенің ең жоғары сомасы бойынша шектеу жоқ, ол сіздің төлем төлеу қабілетіңіз бен несиені өтеу қабілетіңізді басшылыққа ала отырып есептеледі.

Егер кепілзат сатып алынатын автомобильдің құнынан асып түсетін болса, несие шарты қандай болмақ?

Сатып алынатын автомобильдің құны 105%-дан асатын мөлшерде кепілзат берілгенде несие 100% мөлшерінде берілуі мүмкін. Сіз несиені ешқандай айыппұл шарасы қолданылмай мерзімінен бұрын өтей аласыз.

Сіздің кепілзат:

- тек сатып алынатын автомобиль;

- сатып алынатын автомобиль және бастапқы жарна;

- қолда бар және сатып алынатын автомобиль болмақ.

Ескі автомобиль кепілзат бола ала ма?

Ия, екі автомобильді (ескісі мен жаңасын) кепілзатқа беріп, сіз бастапқы жарнадан босатыласыз және табысты қуаттамауыңызға болады.

Автомобильді сақтандыру міндетті ме?

Ия, несие алудың міндетті шарты – кепілзатты сақтандыру. Сіз кепілзатқа берілетін мүлікті сақтандырып, банкінің тікелей филиалындағы нотариустың қызметін пайдалана аласыз:

- білікті қызметкер несиелендіру шарттарын ұғынықты түсіндереді;

- сіздің қажеттеріңізге орай жеке тәсілді қамтамасыз етеді;

- сіздің қаржылық мүмкіндіктеріңізге талдау жасап, ұсынысыңызды барынша ескеретін шешім ұсынады.

Сіздердің несиелендіру шарттарыңыз қандай?

Біздің несиелендіру шарттарымыз:

- несие валютасы: теңге, АҚШ доллары, еуро;

- бастапқы жарна: сыныбына қарай автомобиль құнының 15%-ынан басталады;

- несие мерзімі теңгемен 36 айға дейін, шетел валютасымен 36 айдан 60 айға дейін;

- несие үшін төлем: шетел валютасымен жылдық сыйақының 14%-ынан басталады, теңгемен 16%-ынан басталады.

Несиенің ең жоғары сомасы неге байланысты?

Несиенің ең жоғары сомасы төлем төлеу қабілетіне және кепілге берілетін мүліктің құнына байланысты. Несиені мыналар қамтамасыз ете алады: сатып алынатын автомобиль немесе қолда бар автомобиль, жылжымайтын мүлік, банкіге салынған ақша. Сіз автомобильді банк несиесі есебінен банкінің әріптесі болып табылатын компанияның автосалондарынан сатып ала аласыз. Сізге автосалондардың тізімін таңдауға ұсынады.

Айтыңызшы, мен республиканың кез келген басқа қаласынан несие ала аламын ба?

Ия, сіз Қазақстан Республикасының 22 қаласынан несие ала аласыз.

Мен қажетті құжаттар пакеті бойынша ақпарат алғым келеді.

Сіз біздің банкімізден мына құжаттар пакетін ұсынып, несие ала аласыз:

- қарызгердің анкетасы;

- жеке басты куәландыратын құжат;

- ӘЖК;

- СТТН;

- жүргізуші куәлігінің көшірмесі;

- мекенжай бюросынан анықтама немесе үй кітабының көшірмесі;

- соңғы 12 айдағы жалақы немесе басқа да табыс туралы анықтама (банк нысаны бойынша);

- жұбайдың кепілзатқа мүлік беруге және кепілге салынған мүлікті соттан тыс өткізуге нотариуста расталған келісімі не мүлікті меншікке сатып алу және оның банкіге кепілге беру сәтінде кепілзат беруші некеде тұрмаған деген нотариус растаған өтініші;

- қамтамасыз ету бойынша құқықты белгілейтін құжаттар.

Қандай құжаттар құқық белгілейтін құжаттар болып табылады?

Автомобильді кепілзатқа беру кезінде қамтамасыз ету жөніндегі құқық белгілейтін құжаттар:

- сауда ұйымдарының шот-анықтамалары;

- сатып алу-сату шарттары;

- мұралану құқығы туралы құжаттар;

- көлік құралының ҚР аумағына әкелінгенін қуаттайтын құжаттар;

- ҚР-нда Көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркеу ережелерінде көзделген меншік құқығын қуаттайтын өзге де құжаттар.

Автомомбиль сатып алуға несие алу рәсімінің мәні неде?

Егер сіз автомобиль сатып алуға біздің банкіден қарыз алмақшы болып ұйғарсаңыз, сіздің:

- сатып алынатын автомобильге құқықты белгілейтін құжаттарды қоспағанда қажетті құжаттар пакетін жинауыңыз;

- менеджерден банкінің несие беру шешімі туралы хабарламаны алуыңыз;

- автомобиль сатушыға (жеке адамға немесе автосалонға) банкінің несие беру шешімі туралы хабарламаны таныстыруыңыз;

- сатушымен сатып алу-сату шартын (егер сатушы жеке тұлға болса) жасасуыңыз не автосалоннан анықтама-шот (егер сатушы автосалон болса) алуыңыз;

- сатушыға (егер сатушы жеке адам болса) бастапқы жарнаны қолма-қол ақшалай беріп, одан тиісті қолхат алуыңыз, не автосалонның кассасына бастапты жарнаны қолма-қол ақшалай төлеуіңіз немесе бастапқы жарнаның қажетті сомасын қолма-қол ақшасыз аударуыңыз;

- сатып алынатын автомобильді уәкілетті органда (жол полициясында) өзіңіздің атыңызға қайта ресімдеуіңіз;

- кепілзат шартына деректер енгізу үшін сатып алынған автомобильге құқығын белгілейтін құжатты банк менеджеріне беруіңіз;

- банкіде кепілзатты сақтандыру және жеке басты сақтандыру шартын ресімдеуіңіз;

- сатып алушыға табыстау үшін өзіңіздің ағымдағы шотыңыздан қолма-қол ақшалай несие алуыңыз немесе банкіге ақшаны сатушының шотына аудару туралы нұсқау беруіңіз қажет.

Қандай жағдайда банк өтініш білдірушіге несие беруден бас тарта алады?

Клиенттің несие алуына мынадай жағдайларда бас тартуы мүмкін:

- табыс деңгейі жеткіліксіз болғанда;

- құжаттар дұрыс және толық толтырылмағанда;

- несие лимиті бойынша берешегін қоса бұрын берілген несие бойынша, төлем карточкасы бойынша жаңа несие қызметін көрсетуге мүмкіндік бермейтін берешегі болғанда;

- өтініш-анкетасында берілген деректер тексеру барысында алынған деректерге сай келмегенде;

- несие тарихының болымсыздығы.

Ерікті сақтандыру бағдарламасы қандай жағдайда қолданылады?

Ерікті сақтандыру бағдарламасы сізді...

- жол-көлік оқиғалары;

- дүлей апаттар;

- үшінші тұлғалардың заңсыз әрекеттері;

- сақтандыру шартында айтылған өзге де болжанбаған оқиғалар болған жағдайда автомобильдің жоғалуы, зақымдануы кезінде шегетін залал қатерінен қорғайды.

Я хотел бы приобрести автомобиль, воспользовавшись вашими услугами.

В нашем банке существует кредитная линия для приобретения автомобиля. Автокредит дает вам возможность в кратчайший срок купить любой автомобиль – новый или бывший в эксплуатации, в автосалоне или у частного лица. Кредит выдается независимо от года выпуска и страны-производителя. Наш банк предлагает наиболее выгодные условия кредитования на приобретение автотранспорта:

- без справки о зарплате;

- максимальный срок кредитования в тенге и в иностранной валюте 7 лет; 10 лет; 15 лет;

- минимальная сумма кредита 120 000 тенге;

- возраст приобретаемого автомобиля до 10 (15) лет;

- первоначальный взнос от 30% (от 15% не требуется);

- удобный срок кредитования;

- упрощенная процедура подтверждения дохода;

- минимальный пакет документов;

- отсутствуют ограничения по максимальной сумме кредита, которая рассчитывается исходя из вашей платежеспособности и кредитоспособности.

Каковы будут условия кредита, если залог превышает стоимость приобретаемого автомобиля?

При предоставлении залога в размере 105% от стоимости приобретаемого автомобиля кредит может быть выдан в размере 100%. Вы сможете досрочно погашать кредит без штрафных санкций.

Вашим залогом будут:

- только приобретаемый автомобиль;

- приобретаемый автомобиль и первоначальный взнос;

- имеющийся и приобретаемый автомобиль.

Предметом залога может быть старый автомобиль?

Да, предоставив в залог два автомобиля (старый и новый), вы освобождаетесь от первоначального взноса и можете не подтверждать доходы.

Является ли страхование автомобиля обязательным?

Да, обязательное условие получения кредита – страхование предмета залога. Вы можете застраховать предоставляемое в залог имущество и воспользоваться услугами нотариуса непосредственно в филиале банка:

- квалифицированный персонал доступно объяснит условия кредитования;

- обеспечит индивидуальный подход к вашим потребностям;

- проанализирует ваши финансовые возможности и предложит решение, максимально учитывающее ваши предложения.

Каковы ваши условия кредитования?

Наши условия кредитования:

- валюта кредита: тенге, доллары США, евро;

- первоначальный взнос: от 15% от стоимости автомобиля в зависимости от класса;

- срок кредита в тенге до 36 месяцев, в иностранной валюте от 36 до 60 месяцев;

- плата за кредит: от 14% годовых в иностранной валюте, от 16% годовых в тенге.

От чего зависит максимальная сумма кредита?

Максимальная сумма кредита зависит от платежеспособности и стоимости предоставляемого в залог имущества. Обеспечением кредита могут быть: приобретаемый или имеющийся автомобиль, недвижимость, деньги, размещенные в банке. Вы можете купить автомобиль за счет кредита банка в автосалонах компаний, являющихся партнерами банка. Вам предоставят список автосалонов на выбор.

Скажите, пожалуйста, могу ли я получить кредит в любом другом городе республики?

Да, вы можете получить кредит в 22 городах Республики Казахстан.

Я хотел(-а) бы получить информацию по пакету необходимых документов.

Кредит в нашем банке вы можете получить, предоставив пакет следующих документов:

- анкета заемщика;

- документ удостоверяющий личность;

- СИК;

- РНН;

- копия водительского удостоверения;

- справка с адресного бюро или копия домовой книги;

- справка с места работы о размере зарплаты и других доходах за последние 12 месяцев (по форме банка);

- нотариально заверенное согласие супруга(-и) на передачу имущества в залог и внесудебную реализацию заложенного имущества либо нотариально заверенное заявление, что на момент приобретения имущества в собственность и передачи его в залог банку залогодатель в браке не состоит;

- правоустанавливающие документы по обеспечению.

Какие документы являются правоустанавливающими?

Правоустанавливающими документами по обеспечению при передаче автомобиля в залог являются:

- справки-счета торговых организаций;

- договоры купли-продажи;

- документы о праве наследования;

- документы, подтверждающие ввоз транспортного средства на территорию РК;

- иные документы, подтверждающие право собственности, предусмотренные Правилами государственной регистрации транспортных средств и прицепов в РК.

В чем заключается процедура получения кредита на приобретение автомобиля?

Если вы решили получить в нашем банке заем на покупку автомобиля, вам необходимо:

- собрать необходимый пакет документов, за исключением правоустанавливающих документов на приобретаемый автомобиль;

- получить у менеджера уведомление о решении банка предоставить кредит;

- ознакомить продавца автомобиля (частное лицо или автосалон) с уведомлением о решении банка предоставить кредит;

- заключить с продавцом договор купли-продажи (если продавец — частное лицо) либо получить в автосалоне счет-справку (если продавец — автосалон);

- передать продавцу (если продавец – частное лицо) первоначальный взнос наличными деньгами, получив соответствующую расписку, либо внести в кассу автосалона первоначальный взнос наличными деньгами или перевести необходимую сумму первоначального взноса безналичным путем;

- переоформить приобретаемый автомобиль на ваше имя в уполномоченном органе (дорожная полиция);

- предоставить менеджеру банка правоустанавливающий документ на приобретенный автомобиль для внесения данных в договор залога;

- оформить в банке договор страхования предмета залога и личного страхования;

- получить кредит наличными деньгами со своего текущего счета для передачи продавцу или дать указание банку о переводе денег на счет продавца.

В каких случаях банк может отказать заявителю в выдаче кредита?

Клиенту может быть отказано в получении кредита в следующих случаях:

- недостаточный уровень доходов;

- неправильное и неполное оформление документов;

- наличие задолженности по ранее выданным кредитам, включая задолженность по кредитному лимиту, по платежной карточке, не позволяющая обслуживать новый кредит;

- несоответствие данных, представленных в анкете-заявлении данным, полученным в ходе проверки;

- отрицательная кредитная история.

В каких случаях действует Программа добровольного страхования?

Программа добровольного страхования защитит вас от риска убытков, при утрате, повреждении автомобиля в случае:

- дорожно-транспортного происшествия;

- стихийных бедствий;

- неправомерных действий третьих лиц;

- иных непредвиденных событий, оговоренных в договоре страхования.

Мен сіздер көрсететін қызметті пайдаланып, автомобиль сатып алғым келеді.

Біздің банкіде автомобиль сатып алуға арналған несие желісі бар. Автонесие сізге қысқа мерзімде кез келген автомобиль – жаңа және пайдаланылған автомобильді, автосалонда немесе жеке адамнан сатып алуға мүмкіндік береді. Несие шығарылған жылына және өндіруші-елге қарамастан беріледі. Біздің банк автокөлік сатып алуға несие берудің неғұрлым тиімді шарттарын ұсынады:

- жалақы туралы анықтама талап етілмейді;

- теңгемен және шетел валютасымен несиелендірудің ең жоғары мерзімі 7 жыл, 10 жыл, 15 жыл;

- несиенің ең аз сомасы 120 000 теңге;

- сатып алынатын автомобильдің жасы 10 (15) жыл;

- бастапқы жарна 30%-дан (15%-дан талап етілмейді);

- несиелендіру мерзімі қолайлы;

- табысты қуаттау рәсімі оңайлатылған;

- құжаттар пакеті барынша аз;

- несиенің ең жоғары сомасы бойынша шектеу жоқ, ол сіздің төлем төлеу қабілетіңіз бен несиені өтеу қабілетіңізді басшылыққа ала отырып есептеледі.

Егер кепілзат сатып алынатын автомобильдің құнынан асып түсетін болса, несие шарты қандай болмақ?

Сатып алынатын автомобильдің құны 105%-дан асатын мөлшерде кепілзат берілгенде несие 100% мөлшерінде берілуі мүмкін. Сіз несиені ешқандай айыппұл шарасы қолданылмай мерзімінен бұрын өтей аласыз.

Сіздің кепілзат:

- тек сатып алынатын автомобиль;

- сатып алынатын автомобиль және бастапқы жарна;

- қолда бар және сатып алынатын автомобиль болмақ.

Ескі автомобиль кепілзат бола ала ма?

Ия, екі автомобильді (ескісі мен жаңасын) кепілзатқа беріп, сіз бастапқы жарнадан босатыласыз және табысты қуаттамауыңызға болады.

Автомобильді сақтандыру міндетті ме?

Ия, несие алудың міндетті шарты – кепілзатты сақтандыру. Сіз кепілзатқа берілетін мүлікті сақтандырып, банкінің тікелей филиалындағы нотариустың қызметін пайдалана аласыз:

- білікті қызметкер несиелендіру шарттарын ұғынықты түсіндереді;

- сіздің қажеттеріңізге орай жеке тәсілді қамтамасыз етеді;

- сіздің қаржылық мүмкіндіктеріңізге талдау жасап, ұсынысыңызды барынша ескеретін шешім ұсынады.

Сіздердің несиелендіру шарттарыңыз қандай?

Біздің несиелендіру шарттарымыз:

- несие валютасы: теңге, АҚШ доллары, еуро;

- бастапқы жарна: сыныбына қарай автомобиль құнының 15%-ынан басталады;

- несие мерзімі теңгемен 36 айға дейін, шетел валютасымен 36 айдан 60 айға дейін;

- несие үшін төлем: шетел валютасымен жылдық сыйақының 14%-ынан басталады, теңгемен 16%-ынан басталады.

Несиенің ең жоғары сомасы неге байланысты?

Несиенің ең жоғары сомасы төлем төлеу қабілетіне және кепілге берілетін мүліктің құнына байланысты. Несиені мыналар қамтамасыз ете алады: сатып алынатын автомобиль немесе қолда бар автомобиль, жылжымайтын мүлік, банкіге салынған ақша. Сіз автомобильді банк несиесі есебінен банкінің әріптесі болып табылатын компанияның автосалондарынан сатып ала аласыз. Сізге автосалондардың тізімін таңдауға ұсынады.

Айтыңызшы, мен республиканың кез келген басқа қаласынан несие ала аламын ба?

Ия, сіз Қазақстан Республикасының 22 қаласынан несие ала аласыз.

Мен қажетті құжаттар пакеті бойынша ақпарат алғым келеді.

Сіз біздің банкімізден мына құжаттар пакетін ұсынып, несие ала аласыз:

- қарызгердің анкетасы;

- жеке басты куәландыратын құжат;

- ӘЖК;

- СТТН;

- жүргізуші куәлігінің көшірмесі;

- мекенжай бюросынан анықтама немесе үй кітабының көшірмесі;

- соңғы 12 айдағы жалақы немесе басқа да табыс туралы анықтама (банк нысаны бойынша);

- жұбайдың кепілзатқа мүлік беруге және кепілге салынған мүлікті соттан тыс өткізуге нотариуста расталған келісімі не мүлікті меншікке сатып алу және оның банкіге кепілге беру сәтінде кепілзат беруші некеде тұрмаған деген нотариус растаған өтініші;

- қамтамасыз ету бойынша құқықты белгілейтін құжаттар.

Қандай құжаттар құқық белгілейтін құжаттар болып табылады?

Автомобильді кепілзатқа беру кезінде қамтамасыз ету жөніндегі құқық белгілейтін құжаттар:

- сауда ұйымдарының шот-анықтамалары;

- сатып алу-сату шарттары;

- мұралану құқығы туралы құжаттар;

- көлік құралының ҚР аумағына әкелінгенін қуаттайтын құжаттар;

- ҚР-нда Көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркеу ережелерінде көзделген меншік құқығын қуаттайтын өзге де құжаттар.

Автомомбиль сатып алуға несие алу рәсімінің мәні неде?

Егер сіз автомобиль сатып алуға біздің банкіден қарыз алмақшы болып ұйғарсаңыз, сіздің:

- сатып алынатын автомобильге құқықты белгілейтін құжаттарды қоспағанда қажетті құжаттар пакетін жинауыңыз;

- менеджерден банкінің несие беру шешімі туралы хабарламаны алуыңыз;

- автомобиль сатушыға (жеке адамға немесе автосалонға) банкінің несие беру шешімі туралы хабарламаны таныстыруыңыз;

- сатушымен сатып алу-сату шартын (егер сатушы жеке тұлға болса) жасасуыңыз не автосалоннан анықтама-шот (егер сатушы автосалон болса) алуыңыз;

- сатушыға (егер сатушы жеке адам болса) бастапқы жарнаны қолма-қол ақшалай беріп, одан тиісті қолхат алуыңыз, не автосалонның кассасына бастапты жарнаны қолма-қол ақшалай төлеуіңіз немесе бастапқы жарнаның қажетті сомасын қолма-қол ақшасыз аударуыңыз;

- сатып алынатын автомобильді уәкілетті органда (жол полициясында) өзіңіздің атыңызға қайта ресімдеуіңіз;

- кепілзат шартына деректер енгізу үшін сатып алынған автомобильге құқығын белгілейтін құжатты банк менеджеріне беруіңіз;

- банкіде кепілзатты сақтандыру және жеке басты сақтандыру шартын ресімдеуіңіз;

- сатып алушыға табыстау үшін өзіңіздің ағымдағы шотыңыздан қолма-қол ақшалай несие алуыңыз немесе банкіге ақшаны сатушының шотына аудару туралы нұсқау беруіңіз қажет.

Қандай жағдайда банк өтініш білдірушіге несие беруден бас тарта алады?

Клиенттің несие алуына мынадай жағдайларда бас тартуы мүмкін:

- табыс деңгейі жеткіліксіз болғанда;

- құжаттар дұрыс және толық толтырылмағанда;

- несие лимиті бойынша берешегін қоса бұрын берілген несие бойынша, төлем карточкасы бойынша жаңа несие қызметін көрсетуге мүмкіндік бермейтін берешегі болғанда;

- өтініш-анкетасында берілген деректер тексеру барысында алынған деректерге сай келмегенде;

- несие тарихының болымсыздығы.

Ерікті сақтандыру бағдарламасы қандай жағдайда қолданылады?

Ерікті сақтандыру бағдарламасы сізді...

- жол-көлік оқиғалары;

- дүлей апаттар;

- үшінші тұлғалардың заңсыз әрекеттері;

- сақтандыру шартында айтылған өзге де болжанбаған оқиғалар болған жағдайда автомобильдің жоғалуы, зақымдануы кезінде шегетін залал қатерінен қорғайды.

положить книгу на стол — китапты өҫтәлгә ҡуйыу

влезть на дерево — ағасҡа менеү

надеть на ребёнка пальто — балаға пальто кейҙереү

на разные голоса — төрлө тауыштарға

на новый лад — яңыса

бег на сто метров — йөҙ метрға йүгереү

закрыть на замок — йоҙаҡҡа бикләү

пятнадцать разделить на пять — ун биште бишкә бүлеү

три умножить на три — өстө өскә ҡабатлау

он моложе своего брата на пять лет — ул үҙенең ағаһынан биш йәшкә йәшерәк

сидеть на стуле — ултырғыста ултырыу

лежать на диване — диванда ятыу

вина на мне — ғәйеп миндә

все заботы по дому на ней — бөтә өй мәшәҡәттәре уның өҫтөндә

выступать на съезде — съезда сығыш яһау

учиться на курсах — курстарҙа уҡыу

находиться на излечении — дауаланыуҙа (булыу)

быть на иждивении брата — ағаһы тәрбиәһендә булыу

на той неделе — теге аҙнала

на утренней заре — иртә таңда

свалить вину на другого — ғәйепте башҡа берәүгә ауҙарыу

переписать дом на сына — өйҙө улы исеменә күсереп яҙҙырыу

на ней было пальто — уның өҫтөндә пальто ине

кататься на коньках — конькиҙа шыуыу

приехать на лошади — ат менән килеү

жарить на масле — майҙа ҡыҙҙырыу (майға ҡурыу)

завод работает на нефти — завод нефть менән эшләй

мазь на вазелине — вазелинлы май

варенье на сахаре — шәкәрҙә әҙерләнгән ҡайнатма

на лету — осоп барғанда

на бегу — йүгереп барғанда

на скаку — сабып барғанда

на ходу — барғанда

вернуться на родину — тыуған илгә ҡайтыу

пойти на завод — заводҡа эшкә барыу

идти на голос — тауыш ишетелгән яҡҡа барыу

двигаться на восток — көнсығышҡа табан хәрәкәт итеү

дверь на улицу — ишек урамға табан

наткнуться в темноте на камень — ҡараңғыла ташҡа барып бәрелеү

наскочить на забор — ҡоймаға барып бәрелеү

встреча назначена на завтрашний день — осрашыу иртәгәһе көнгә билдәләнгән

запасаться на зиму — ҡышҡа әҙерләү

приехать на две недели — ике аҙнаға килеү

на первый раз — беренсе тапҡырға

со дня на день — бөгөн-иртәгә, яҡын көндәрҙә, тиҙ арала, ошо арала

с минуты на минуту (с часу на час) — бына хәҙер, хәҙер-хәҙер (тип тороу)

отдать на воспитание — тәрбиәгә биреү

сдать на хранение — һаҡлау өсөн тапшырыу

отрез на платье — күлдәклек тауар

комната на пять человек — биш кешелек бүлмә

учиться на врача — табиплыҡҡа уҡыу

на, возьми — мә, ал

вот тебе и на — бына һиңә кәрәк булһа (ныҡ аптырау белдергәндә әйтелә)

Келісімшартта... кепілдікті мерзімі ескертілген.

- жылжымалы теміржол құрамының

- кабельдік бұйымдардың

- жиынтықтамалы зауыттар мен қондырғылардың

- қалбырлардың

- ұзақ пайдаланылатын тұтыну тауарының

- кеменің және басқа жүзу құралдарының

Сіздер айтқан қосымша ұсыныста кепілдікті міндеттемелерге қатысты бірқатар ескертпелер бар.

Сізден әртүрлі тауарлар үшін әртүрлі мерзім белгіленгеніне назар аударуыңызды өтінемін.

Әлбетте солай.

Кепілдікті мерзімнің ұзақтығы жайында әңгімелесейік.

Меніңше, бұл мерзімдер былай болуға тиіс:

- дәл механика заттарына

- оптикалық бұйымдарға

- өлшеу приборлары мен аспаптарына - 9 ай;

- сериялық машиналарға

- қондырғыларға - 12 ай.

Мен келісемін, бірақ біз ең алдымен кепілдікті мерзімнің күшіне енетін уақыты туралы уағдаласып алуға тиіспіз деп ойлаймын.

Біз кепілдікті мерзімді қай уақыттан бастап есептейміз?

Бәрі тауардың түріне байланысты болмақ.

Мен ірі машиналардың, кешенді зауыттар мен қондырғылардың пайдалануға берілген күнін кепілдікті мерзімнің бірінші күні деп есептеуді ұсынамын.

Қалған тауарлардың бәріне бұл мерзімді жеткізілген сәттен бастап есептегіміз келеді.

Бірақ сатушының кінәсынан пайдалануға беру кідіріп қалса ше?

Бұл қашан болуы мүмкін?

Ал, мысалы, сатушы пайдалану жөніндегі сызбаларды, нұсқаулықтарды немесе басқа да көрсетілетін қызметтерді уақытында бермеген жағдайда.

Мұндай жағдайда кепілдікті мерзім кідіртілген уақытқа шегеріледі.

Сатушыға сатып алушының алдында кепілдікті мерзім кезеңінде қандай жауапкершілік жүктеледі?

Меніңше, мұнда тек екі жол ғана бар. Сатушы ақауды жоюға немесе тауардың бағасын төмендетуге тиіс.

Бірақ біз бұл жайында біздің сауда мәмілемізбен байланысты барлық кінәрат-талаптарды талқылаған кезде әңгімелесеміз ғой.

Ал енді кепілдікті куәлік жайында.

Әдетте куәліктерді біз тауармен бірге жібереміз. "

В контракте уже оговорены гарантийные сроки на...

- железнодорожный подвижной состав

- кабельные изделия

- комплектные заводы и установки

- консервы

- потребительский товар длительного пользования

- суда и другие плавучие средства.

В представленном вами дополнительном предложении имеется ряд оговорок в отношении гарантийных обязательств.

Прошу вас обратить внимание на различные сроки для различных товаров.

Само собой разумеется.

Поговорим о продолжительности гарантийного срока.

По моему мнению, эти сроки должны быть следующими:

- на предметы точной механики

- оптические изделия

- измерительные приборы и инструменты - 9 месяцев;

- на серийные машины

- установки - 12 месяцев.

Я согласен, но думаю, что нам необходимо прежде всего договориться о времени вступления в силу гарантийного срока.

С какого времени мы будем исчислять гарантийный срок?

Все будет зависеть от вида товара.

Я предлагаю день пуска в эксплуатацию крупных машин, комплексных заводов и установок считать первым днем гарантийного срока.

На все остальные товары мы хотели бы исчислять этот срок с момента поставок.

Но если произойдет задержка пуска в эксплуатацию по вине продавца?

Когда же это может произойти?

Ну, например, когда продавец не предоставит вовремя чертежи, инструкции по эксплуатации или другие услуги.

В этом случае срок гарантии отодвигается на время задержки.

Какую ответственность несет продавец перед покупателем в период гарантийного срока?

По моему мнению, здесь есть только два выхода. Продавец должен устранить дефекты или снизить цену на товар.

Но об этом мы поговорим тогда, когда будем обсуждать все претензии, связанные с нашей торговой сделкой.

А теперь о гарантийном свидетельстве.

Обычно свидетельства мы высылаем вместе с товаром.

Мынау қондырғы (машина) жұмыс істемейді.

Жедел жөндеуді сұраймыз, өйткені бұл қондырғының қаңтарылып тұрғанына екі ай болды.

Іске қосу кезінде қондырғы төлқұжат тәртібімен жұмыс істеді.

Сонан соң пайдаланудың бастапқы кезеңінде ақаулар анықталып, автоматты пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сай пайдалануға мүмкіндік бермеді.

Ақаулар автоматтың электр бөлігінде анықталды.

Біздің мамандардың пікірінше, прибор одан әрі пайдалануға жарамсыз.

Біз сіздерден кепілдікті жөндеу жүргізуді сұрағымыз келеді.

Құрметті әріптестер! Сіздер жөндеуді өз беттеріңізше жүргізіп, кепілмөрді бұзғансыздар.

Бұл орайда приборға кепілдіктен айрылдыңыздар.

Кепілдікті мерзім осыдан екі ай бұрын өткен.

Кепілдікпен жөндеудің барлық жағдайларын тексереміз.

Ақаулы тораптар кепілдікті жөндеу шеңберінде ауыстырылады.

Қосалқы бөлшектердің кепілдікті жиынтықтамаларын пайдалану туралы мәліметтер беруді сұраймыз.

Бізге зауыттағы ақаулы машинаны қайта қарап, бөлшектеуге жазбаша өтінім керек.

Біз... келдік.

- күрделі жөндеу жүргізуге

- профилактикалық тұрғыдан қарауға

- ағымдағы жөндеу жүргізуге

Профилактикалық тұрғыдан қарау мен ағымдағы жөндеуді біздің кәсіпорындардың шеберлері кепілдікті қызмет көрсету кестесі бойынша жүргізеді.

Күрделі жөндеу үш жылда бір рет жүргізіледі.

Ақаулы машинаны көрсетіңізші.

Мына машинаны (жұмыс істеп тұрған) көрсетіңізші.

Ақаулы машина бөлшектелді.

Бұл машинаның қандай ақаулары бар?

Машинаның... бөлігі бұзылған.

- механикалық

- электрлі

- электронды

Реле жұмыс істемейді.

Машинаның... сенімсіз.

- ажыратып қосқыштары,

- платалары

- іске қосқыштары

- электрлі қосылыстары

- электрлі қозғалтқыштары

Сізде машинаның (прибордың) кепілдігі бар болғандықтан, біз бұзылған жерін жөндейміз немесе ақаулы тораптар мен бөлшектерді ауыстырамыз.

Қанекей, қосалқы бөлшектерге қатысты барлық мәселелерді анықтап алайық.

Бізде қосалқы бөлшектер жоқ. Біз оларды жеткізуші-зауыттан сұратып алдыруға тиіспіз.

Қосалқы бөлшектердің тұрақты түрде жеткізіліп тұруы мақсатымен сіздер бізге олар үшін тиісті өтінім беруге тиіссіздер.

Біз сіздерге қажетті қосалқы бөлшектердің саны мен сұрыпталымы көрсетілген тізімдерін (тізімтобын) тапсырдық қой.

Біз істен шыққан бөлшектердің орнына жаңаларын жіберуді сұраймыз.

Қосалқы бөлшектер дер кезінде жеткізілді.

Қосалқы бөлшектер салынған жөнелтімдер зауытта (қоймада) тұр ғой.

Біз барлық қосалқы бөлшектерді жұмсап қойдық.

Біз қосалқы бөлшектерді өз зауытымызда дайындауға мәжбүр болдық.

Машиналарға конструкциялық өзгертулер енгізілді, соның салдарынан қосалқы бөлшектер бірін-бірі ауыстырушылық қасиетінен айрылды.

Біз сіздерден техникалық қызмет көрсетуге ықпал ететін барлық техникалық өзгертулер жайында уақытылы хабардар етулеріңізді сұраймыз.

Бізге бұйымдарыңыздағы өзгертулер жайында ақпараттық материалдар жіберіңіздерші.

Жеткізілген машиналардың біліксіз қызмет көрсетуден болатын істен шығуының алдын алу үшін бізге... керек.

- жөндеу жөніндегі нұсқаулықтар

- пайдалану жөніндегі нұсқаулықтар

- техникалық кеңестер

Біз... осы кезге дейін алған жоқпыз.

- техникалық құжаттама жиынтықтамаларын

- машинаның тәсімдері мен автоматиканың жоспарын

Пайдалану жөніндегі нұсқаулық екі тілде жазылған.

Бізге жөндеу жөніндегі нұсқаулықтың елу данасын жіберулеріңізді сұраймыз.

Машина мұқият күтімді қажет етеді.

Машина дұрыс қызмет көрсетілмеу салдарынан істен шыққан. Мұндай жағдайдан құтылу үшін біз сіздің зауыттағы мамандарды оқытуды ұйымдастыру туралы уағдаласуымыз керек. Біздің қызмет көрсетуші қызметкерлердің тарапынан салақтық орын алғанын ашық мойындауымыз керек.

Бұл мынадан көрініп тұр...

- кейбір бөлшектер әлі қоймада тұр, ал олар цехта болуға тиіс еді

- тораптар мен бөлшектер салынған жәшіктер ашық аспан астында сақтаулы.

Жәшіктердің үй-жайда сақталуға тиіс екені сізге белгілі ғой.

Машина жөнделіп те қойды.

Прибор жұмыс істеуге жарамды күйде.

Прибор қайтадан мүлтіксіз жұмыс істеп тұр.

Зақымдалған жерін жою көп уақытты алады.

Бұл ретте ірі жөндеу қажет.

Қосалқы бөлшектердің жетіспеуі себепті жөндеуді тоқтатуға тура келді.

Бұл машинада ақаулар көп, сондықтан оны жөндеу мүмкін емес.

Бұл приборға біліктілікпен жан-жақты сараптама жасау қажет.

Бізге барлық ақауы сипатталған сараптама актісін жіберіңіздер.

Жөндеуді өз күштеріңізбен біздің есебімізден жүргізуді сұраймыз.

Банк қызметінің қандай ұстанымдары негізгі іргелі ұстанымдары болып табылады?

Банк қызметінің негізгі іргелі ұстанымдары:

- нақты бар ресурстардың шегінде жұмыс істеу;

- экономикалық дербестік;

- банкінің өз клиенттерімен өзара қатынасы кәдуілгі нарықтық қатынастар сияқты құрылуға тиіс;

- мемлекет коммерциялық банкілердің қызметін реттей алатын экономикалық әдістер.

Нақты бар ресурстар шегінде жұмыс істеудің мәні неде?

Оның мәні мынада: банк өзінің ресурстары, несиелік салымдары мен басқа да активтері арасындағы мөлшерлік сәйкестікті ғана қамтамасыз етіп қоймай, сонымен бірге банк активтерінің сипаты өзі жұмылдырған ресурстардың ерекшелігіне сай келуіне де қол жеткізуге тиіс дегенді білдіреді. Бұл ең алдымен мерзімге қатысты. Айталық, егер банк қаражатты негізінен қысқа мерзімге тартса, ал оны басым түрде ұзақ мерзімді несиеге салса, онда міндеттемелер (өтемпаздық) бойынша жауап беру қабілеттілігіне қатер төнеді.

Банкілердің экономикалық қызметі не нәрсеге негізделеді?

Кез келген коммерциялық банкінің қызметі экономикалық дербестікке негізделеді, мұның өзі әрі банкінің өз қызметінің нәтижелеріне экономикалық жауаптылығы деген мағынаны білдіреді.

Экономикалық дербестік нені көздейді?

Экономикалық дербестік:

- банкінің меншікті қаражаты мен тартылынды (сырттан тартылған) қаражатын билеу еркіндігін;

- банк қызметін пайдаланушылар мен салымшыларды еркін таңдауын;

- банк табысын еркін билеуді көздейді.

Экономикалық дербестікке банкілер мен банк ұйымдары туралы Қазақстанда қолданылып жүрген заңнамамен кепілдік берілген. Қолданыстағы негізгі заңнамалық құжаттар барлық коммерциялық банкілерге өздерінің қорлары мен табыстарын билеуге экономикалық еркіндік береді. Банкінің салықтарды төлегеннен кейін өзінің билігінде қалған пайдасы акционерлердің Жалпы жиналысының шешіміне сәйкес бөлінеді. Өзінің міндеттемелері бойынша коммерциялық банк өзіне тиесілі барлық қаражатпен және өндіріп алынуы мүмкін мүлікпен жауап береді. Өзінің операцияларынан болатын барлық қатерді коммерциялық банк өз мойнымен көтереді.

Банкілердің өз қызметін пайдаланушылармен қарым-қатынасы неліктен әдеттегі нарықтық қатынастар сияқты құрылуға тиіс?

Мұның себебі, несие бергенде коммерциялық банк ең алдымен пайдалылықтың, тәуекелдің, өтімділіктің нарықтық өлшемдерін басшылыққа алады. Мемлекет коммерциялық банкінің қызметін тікелей бұйрықтар берумен емес, тек жанама әдістермен ғана реттей алады. Осылайша мемлекет коммерцииялық банкінің оперативтік қызметіне араласпайды.

Ал қазір төлем төленетін жер туралы әңгімелесеміз.

Бір жағынан, сіз Ұлттық банкіде біздің бірлестіктің аккредитивін ашуға тиіссіз. Екінші жағынан, сіз өз еліңізде біздің банкінің атына шот ашуыңыз керек.

Банк аралық есеп айырысу арқылы біз өзіміздің қаржы қатынастарымызды реттей алар едік.

Сіздің орталық банкіде біздің... аккредитив бар.

- қайтарымсыз

- бөлінбелі

- құжаттық

- аудармалы

- қуатталған

Біз қай банкіде төлем төлеуіміз керек?

Есеп айырысу үшін банкіні атаңызшы.

Ол - Ұлттық банк.

Есеп айрысу үшін кімге өтініш жасауға тиіспін?

Сіз... өтініш жасауыңыз керек.

- банк директорына

- халықаралық банк операциялары бөлімінің меңгерушісіне

- банк директорының орынбасарына

Бесінші нөмірлі кабинетке барыңыз.

Мен сіздің фирманың біздің кәсіпорынға жеткізетін тауарлары үшін төлем төлеушімін.

Сіз қандай фирманың (елдің) өкілісіз?

Мен... мүддесін білдіремін.

- Павлодар алюминий зауытының

- Шымкент химия зауытының

Сауда келісіміне өкілеттігіңіз бен құжаттарыңызды көрсетіңізші.

Мінекейіңіз.

Біз сіздің банкінің көрсететін қызметтерін пайдаланғымыз келеді.

Мен мұнда бірінші рет келуім, сізде шот ашқым келеді.

Сіздің банкіде біздің шотымыз бар.

Сіздің есеп айырысу шотыңыз қандай?

Біздің есеп айырысу шотымыздың нөмірі...

Әуелі төлем төлеу жөніндегі ресімдеулерді сақтаудың кейбір мәселелерін анықтап алғым келеді.

Сіздің қолыңызда қандай сома барына қараймыз.

Бұл сома біздің фирмамен есеп айырысу үшін толық жеткілікті.

Сіздің қаражатыңыз есеп айырысуға жетпейді.

Бірлестігіңізге жедел ақша аудару қажеттігін хабарлаңыз.

Мен біздің ғ... шоттан фирманың... шотына біраз ақша аударғым келеді.

Сіздің аударым төленді.

Мен ұсынылатын құжаттар бойынша алғытөлем төлегім келеді.

Алғытөлем алдағы жеткізілімдерді төлеуге арналған, сонымен бірге өткендегі есеп айырысу бойынша берешегімізді өтейді.

Мынау шотты дебеттеңізші.

Шот дер кезінде дебеттеледі.

Мен сізден біздің шоттардың толық есептелуін сұрадым.

Өкінішке қарай, біз сіздің барлық қаражатыңызды валютаның ағымдағы бағамына сәйкес қайта есептей алмадық.

Біз сіздің өтінішіңізді орындаймыз және мұны сізге хабарлаймыз.

Иә, біз... жүргіздік.

- машиналық есептесуді

- түпкілікті есептесуді

- салыстырмалы есептесуді

Эта установка (машина) не работает.

Просим срочно произвести ремонт, так как эта установка простаивает уже два месяца.

Во время пуска установка работала на паспортных режимах.

Затем в начальный период эксплуатации выявились дефекты, которые не позволили использовать автомат в соответствии с инструкцией по эксплуатации.

Выявились дефекты в электрической части автомата.

По мнению наших специалистов прибор к дальнейшей эксплуатации непригоден.

Мы хотели бы просить вас о проведении гарантийного ремонта.

Уважаемые коллеги! Вы произвели ремонт самостоятельно и нарушили пломбы.

При этом вы потеряли гарантию на прибор.

Гарантийный срок истек уже два месяца назад.

Все случаи гарантийного ремонта мы проверим.

Замена дефектных узлов будет произведена в рамках гарантийного ремонта.

Просим представить сведения об использовании гарантийных комплектов запасных частей.

Нам нужна письменная заявка на осмотр и демонтаж дефектной машины на заводе.

Мы прибыли произвести...

- капитальный ремонт

- профилактический осмотр

- текущий ремонт.

Профилактический осмотр и текущий ремонт производятся по графику гарантийного обслуживания монтерами нашего предприятия.

Капитальный ремонт производится один раз в три года.

Покажите, пожалуйста, дефектную машину.

Покажите, пожалуйста, эту машину (в работе).

Дефектная машина была разобрана.

Какие дефекты имеет эта машина?

В машине неисправна... часть.

- механическая

- электрическая

- электронная

Реле не срабатывает.

В машине не надежны...

- переключатели

- платы

- пускатели

- электрические соединения

- электродвигатели.

Поскольку у вас есть гарантия на машину (прибор), мы устраним неисправность или заменим дефектные узлы и детали.

Давайте выясним все вопросы, касающиеся запасных частей.

У нас нет запчастей. Мы должны запросить их у завода-поставщика.

В целях регулярной поставки запчастей вы должны были дать нам соответствующую заявку на них.

Мы уже передали вам списки (каталоги) необходимых запчастей с указанием их количества и ассортимента.

Мы просим прислать нам детали взамен выбывших из строя.

Поставки запчастей были произведены вовремя.

Посылки с запчастями уже находятся на заводе (складе).

Все запчасти нами уже израсходованы.

Мы вынуждены изготовлять запчасти на своем заводе.

В машины были внесены конструктивные изменения, вследствие которых запасные части потеряли взаимозаменяемость.

Мы просим вас своевременно информировать нас о всех технических изменениях, влияющих на техническое обслуживание.

Пришлите нам, пожалуйста, информационные материалы об изменениях в ваших изделиях.

Для предупреждения выхода из строя поставленных машин, происходящего от неквалифицированного обслуживания, нам нужны...

- инструкции по ремонту

- инструкции по эксплуатации

- технические консультации.

До сих пор мы не получили...

- комплекты технической документации

- схемы машины и план автоматики.

Инструкция по эксплуатации имеется на двух языках.

Просим передать нам пятьдесят экземпляров инструкции по ремонту.

Машина нуждается в тщательном уходе.

Машина вышла из строя из-за неправильного обслуживания. Во избежание подобных случаев, нам нужно договориться об организации обучения специалистов на вашем заводе. Нужно откровенно признать, что имели место случаи халатности со стороны нашего обслуживающего персонала.

Это видно по тому, что...

- некоторые детали еще находятся на складе, а они должны быть уже в цехе

- ящики с узлами и деталями хранятся под отрытым небом.

Вам же известно, что ящики должны храниться в помещении.

Машина уже отремонтирована.

Прибор находится в рабочем состоянии.

Прибор снова работает безукоризненно.

Устранение повреждения займет много времени.

В этом случае необходим крупный ремонт.

Из-за нехватки запасных частей ремонт пришлось прервать.

В этой машине много дефектов, ее невозможно отремонтировать.

Этот прибор необходимо подвергнуть всесторонней квалифицированной экспертизе.

Передайте нам акт экспертизы с описанием всех дефектов.

Просим произвести ремонт своими силами за наш счет.

Какие принципы банковской деятельности являются основополагающими?

Основополагающими принципами банковской деятельности являются:

- работа в пределах реально имеющихся ресурсов;

- экономическая самостоятельность;

- взаимоотношения банка со своими клиентами должны строиться как обычные рыночные отношения;

- экономические методы, которыми государство может осуществлять регулирование деятельности коммерческих банков.

В чем заключается смысл работы в пределах реально имеющихся ресурсов?

Смысл заключается в том, что банк должен обеспечить не только количественное соответствие между своими ресурсами, кредитными вложениями и другими активами, но и добиваться соответствия характера банковских активов специфике мобилизованных им ресурсов. Это относится, прежде всего, к срокам. Так, если банк привлекает средства главным образом на короткие сроки и вкладывает их преимущественно в долгосрочные ссуды, то его способность отвечать по обязательствам (ликвидность) оказывается под угрозой.

На чем базируется экономическая деятельность банков?

Деятельность любого коммерческого банка базируется на экономической самостоятельности, которая подразумевает и экономическую ответственность банка за результаты своей деятельности.

Что предполагает экономическая самостоятельность?

Экономическая самостоятельность предполагает:

- свободу распоряжения собственными средствами банка и привлеченными ресурсами;

- свободный выбор клиентов и вкладчиков;

- свободное распоряжение доходами банка.

Экономическая самостоятельность гарантирована действующим в Казахстане законодательством о банках и банковских организациях. Действующие основные законодательные акты предоставляют всем коммерческим банкам экономическую свободу в распоряжении своими фондами и доходами. Прибыль банка, остающаяся в его распоряжении после уплаты налогов, распределяется в соответствии с решением Общего собрания акционеров. По своим обязательствам коммерческий банк отвечает всеми принадлежащими ему средствами и имуществом, на которое может быть наложено взыскание. Весь риск от своих операций коммерческий банк берет на себя.

Почему взаимоотношения банка со своими клиентами должны строится как обычные рыночные отношения?

Потому что, предоставляя ссуды коммерческий банк исходит, прежде всего, из рыночных критериев прибыльности, риска, ликвидности. Государство может осуществлять регулирование деятельности коммерческого банка только косвенными методами, а не прямыми приказами. Таким образом, государство не вмешивается в оперативную деятельность коммерческого банка.

А сейчас поговорим о месте оплаты.

С одной стороны, вы должны в Национальном банке открыть аккредитив нашего объединения. С другой стороны, вам следует в своей стране открыть счет на имя нашего банка.

Посредством межбанковских расчетов мы смогли бы регулировать наши финансовые отношения.

В вашем центральном банке у нас уже есть... аккредитив.

- безотзывный

- делимый

- документарный

- переводный

- подтвержденный

В каком банке нам следует производить оплату?

Назовите, пожалуйства, банк для произведения расчетов.

Это - Национальный банк.

К кому я должен обратиться для произведения расчетов?

Вам нужно обратиться к...

- директору банка

- заведующему отделом международных банковских операций

- заместителю директора банка.

Обратитесь в кабинет номер пять.

Я плательщик за товары, поставляемые вашей фирмой нашему предприятию.

Какую фирму (страну) вы представляете?

Я представляю интересы...

- Павлодарского алюминиевого завода

- Шымкентского химического завода.

Предъявите, пожалуйста, ваши полномочия и документы на торговые сделки.

Вот, пожалуйста.

Мы хотели бы воспользоваться услугами вашего банка.

Я здесь впервые и хотел бы открыть у вас счет.

У нас уже есть счет в вашем банке.

Каков ваш расчетный счет?

Номер нашего расчетного счета...

Вначале мне хотелось бы выяснить некоторые вопросы соблюдения формальностей по оплате.

Посмотрим, какой суммой вы располагаете.

Этой суммы вполне достаточно для расчетов с нашими фирмами.

Ваших средств не хватает для расчетов.

Сообщите вашему объединению о необходимости срочного перевода средств.

Мне хотелось бы перевести некоторую сумму с нашего счета №... на счет фирмы...

Ваш перевод оплачен.

Я хотел бы внести аванс в соответствии с представляемыми документами.

Аванс предназначен для оплаты предстоящих поставок и в то же время покрывает нашу задолженность по предыдущим расчетам.

Дебетуйте, пожалуйста, этот счет.

Ваш счет будет своевременно дебетован.

Я просил вас произвести полный расчет наших счетов.

К сожалению, мы не смогли произвести перерасчета всех ваших денежных средств согласно текущему курсу валют.

Мы выполним вашу просьбу и известим вас об этом.

Да, мы произвели...

- машинный расчет

- окончательный расчет

- сравнительный расчет.

Банк қызметінің қандай ұстанымдары негізгі іргелі ұстанымдары болып табылады?

Банк қызметінің негізгі іргелі ұстанымдары:

- нақты бар ресурстардың шегінде жұмыс істеу;

- экономикалық дербестік;

- банкінің өз клиенттерімен өзара қатынасы кәдуілгі нарықтық қатынастар сияқты құрылуға тиіс;

- мемлекет коммерциялық банкілердің қызметін реттей алатын экономикалық әдістер.

Нақты бар ресурстар шегінде жұмыс істеудің мәні неде?

Оның мәні мынада: банк өзінің ресурстары, несиелік салымдары мен басқа да активтері арасындағы мөлшерлік сәйкестікті ғана қамтамасыз етіп қоймай, сонымен бірге банк активтерінің сипаты өзі жұмылдырған ресурстардың ерекшелігіне сай келуіне де қол жеткізуге тиіс дегенді білдіреді. Бұл ең алдымен мерзімге қатысты. Айталық, егер банк қаражатты негізінен қысқа мерзімге тартса, ал оны басым түрде ұзақ мерзімді несиеге салса, онда міндеттемелер (өтемпаздық) бойынша жауап беру қабілеттілігіне қатер төнеді.

Банкілердің экономикалық қызметі не нәрсеге негізделеді?

Кез келген коммерциялық банкінің қызметі экономикалық дербестікке негізделеді, мұның өзі әрі банкінің өз қызметінің нәтижелеріне экономикалық жауаптылығы деген мағынаны білдіреді.

Экономикалық дербестік нені көздейді?

Экономикалық дербестік:

- банкінің меншікті қаражаты мен тартылынды (сырттан тартылған) қаражатын билеу еркіндігін;

- банк қызметін пайдаланушылар мен салымшыларды еркін таңдауын;

- банк табысын еркін билеуді көздейді.

Экономикалық дербестікке банкілер мен банк ұйымдары туралы Қазақстанда қолданылып жүрген заңнамамен кепілдік берілген. Қолданыстағы негізгі заңнамалық құжаттар барлық коммерциялық банкілерге өздерінің қорлары мен табыстарын билеуге экономикалық еркіндік береді. Банкінің салықтарды төлегеннен кейін өзінің билігінде қалған пайдасы акционерлердің Жалпы жиналысының шешіміне сәйкес бөлінеді. Өзінің міндеттемелері бойынша коммерциялық банк өзіне тиесілі барлық қаражатпен және өндіріп алынуы мүмкін мүлікпен жауап береді. Өзінің операцияларынан болатын барлық қатерді коммерциялық банк өз мойнымен көтереді.

Банкілердің өз қызметін пайдаланушылармен қарым-қатынасы неліктен әдеттегі нарықтық қатынастар сияқты құрылуға тиіс?

Мұның себебі, несие бергенде коммерциялық банк ең алдымен пайдалылықтың, тәуекелдің, өтімділіктің нарықтық өлшемдерін басшылыққа алады. Мемлекет коммерциялық банкінің қызметін тікелей бұйрықтар берумен емес, тек жанама әдістермен ғана реттей алады. Осылайша мемлекет коммерцииялық банкінің оперативтік қызметіне араласпайды.

Банк несиелендіру кезінде қандай негізгі қағидатты басшылыққа алады?

Банк несиелендірудің мынадай негізгі қағидатын басшылыққа алады:

- мерзімділік;

- қайтарымдылық;

- ақылы.

Мерзімділік қағидатының мәнісі нені білдіреді?

Мерзімділік қағидаты несиенің нақты айқындалған мерзімге берілуінен көрініс табады. Бұл мерзім несие шартында ескертіледі.

Несиенің қайтарылу қағидатының мәні неде?

Оның мәнісі мынада: несие шарты аяқталғаннан кейін қарыз ақша несиегерге толық сомада (негізгі қарыз) және пайызымен қайтарылуға тиіс.

Несие белгіленген мерзімде қайтарылмаған жағдайда банк қандай шаралар қолданады?

Мұндай жағдайда қарызгерге өсімпұл (яғни айыппұл ықпалшаралары) есептеледі, оның мөлшері несие шартында белгіленеді. Қаржы несиесінің қайтарылу кепілдігі үшін осы қайтаруды қамтамасыз етудің түрлі тәсілдері пайдаланылады.

Банкілер несиені қамтамасыз етудің қандай тәсілдерін пайдаланады?

Банкілер несиені қамтамасыз етудің мынадай негізгі тәсілдерін пайдаланады:

- кепілгерлік;

- кепілдік;

- кепіл;

- несиенің өтелмегені үшін қарызгердің жауапкершілігін сақтандыру.

Қандай жағдайларда кепіл-герлік пайдаланылады?

Кепілгерлік – біржақты міндеттемелері бар шарт, ол арқылы кепілгер несиегердің алдында қажет болған жағдайда қарызгердің берешегін төлеуге міндеттенеді. Кепілгерлік шарты несие шартына толықтыру болып табылады және оны нотариус растайды. Оны қарыз алушы азамат болғанда қолданады. Кез келген шаруашылық жүргізуші субъект (банк, қауымдастық, кәсіпорын, т.б.) кепілгер бола алады.

Кепілдік қандай жағдайларда қолданылады?

Кепілдік — кепілгердің кепілдік берілген сома үшін кепілдік жағдайы басталған кезде төлеуге міндеттенуі. Ол кепілдік хатымен ресімделеді және тек заңды тұлғалар арасында ғана қолданылады.

Кепіл операцияларының негізінде қандай ережелер жатыр?

Кепіл операцияларының негізінде мынадай негізгі ережелер жатыр:

- мүлікке кепілзаттық құқығы сол кепілзатпен бірге осы мүлікті кез келген жаңа сатып алушыға көшеді;

- борышқордың тек белгілі бір мүлкі ғана, яғни ҚР заңнамасына сәйкес мүліктен айыруға жататын мүлік қана кепілзат ұстаушы-несиегер талабының орындалуына кепілдік болып табылады;

- несиегер (кепілзат ұстаушы) борышты қайтармаған жағдайда кепілге салынған мүлікті алуға, соның ішінде оны сату арқылы, яғни оны кепілзат берушіден айыру арқылы өндіріп алуға құқылы.

Кепілдің екі нысаны бар:

- мүлік кепіл берушіде қалдырылатын кепіл;

- кепілге салынған мүлік кепіл ұстаушыға берілетін кепіл (кепілсалым).

Несиенің өтелмегені үшін қарызгердің жауапкершілігін сақтандыру шарты қалай жасалады?

Осы сақтандыру барысында банкіден несие алған қарызгер сақтандыру компаниясымен сақтандыру шартын жасасады? Ол несие шартына тіркеледі. Іс жүзінде үшжақты сақтандыру шарты қолданылады, ол сақтандыру компаниясы, банк және қарызгер арасында жасалады. Сақтандыру мерзімі несие берілген мерзімге сай келеді. Сақтандыру шарты, әдетте, қарызгер белгіленген мерзімде қайтармаған несие сомасының белгілі бір пайызын және ол бойынша пайызды банкіге сақтандырушы тарапынан өтелуін көздейді.

Банк несиенің қарызгердің несиені өтеуге қабілеттілігін бағалауда қандай өлшемдерді басшылыққа алады?

Қарызгердің несиені өтеуге қабілеттілігін бағалау және несиені тек несиені өтеуге қабілетті және төлем төлеуге қабілетті қарызгерге ғана беру несиенің қайтарылуын қамтамасыз етудің маңызды шарты болып табылады. Қарызгердің несиені өтеуге қабілеттілігі оның бұрынырақ алған несиесі бойынша есептесу кезіндегі ұқыптылығымен, оның ағымдағы қаржы жағдайымен, өзгеру перспективаларымен, қажет болған жағдайда түрлі көздерден ақша қаражатын жұмылдыру қабілетімен сипатталады.

Несие беру шарттарына талдау жасау қандай мәселелерді зерделеуді көздейді?

Несилендіру шарттарын талдау мына мәселелерді зерделеуді көздейді:

- қарызгердің “салиқалылығы”, ол бұрынырақ алынған несиелер бойынша уақтылы есеп айырысуымен, берген есептерінің сапалылығымен, басшылықтың жауаптылығымен және біліктілігімен сипатталады;

- қарызгердің бәсекеге жарамды өнім өндіруге “қабілеттілігі”;

- “кірісі”, мұнда банк кірісінің деңгейі несиелендіру кезіндегі тәуекел дәрежесімен байланыстырылуға тиіс;

- несие ресурстарының пайдаланылу “мақсаты”;

- несие “сомасы”, бұл мәселе қарызгердің теңгерім өтемпаздығы шарасын жүргізуін, меншікті және қарыз қаражатының арақатынасын басшылыққа ала отырып зерделенеді;

- “өтеу”, бұл мәселе материалдық құндылықтардың, берілген кепілдіктердің өткізілуі және кепіл құқығын пайдалану есебінен несиенің қайтарылуына талдау жасау жолымен зерделенеді;

- несиенің “қамтамасыз етілуі”, яғни банкінің берілген несиені қамтамасыз ету кепілі ретінде қарызгердің бағалы қағаздарымен қоса активтерін алу құқығын анықтау тұрғысынан жарғы мен ережені зерделеу.

Шаруашылық жүргізуші субъекті өтемпаздығы қалай анықталады?

Шаруашылық жүргізуші субъектінің өтемпаздығы оны өз берешегін тез өтеуге қабілеттілігімен, яғни шаруашылық жүргізуші субъект теңгерімінің өтемпаздығымен анықталады.

Өтемпаздық қалай анықталады?

Өтемпаздық берешек пен өтімді қаражат, яғни борышты өтеу үшін пайдалануға болатын қаражат (қолма-қол ақша, депозиттер, бағалы қағаздар, айналым қаражатының нышандары, т.б.) шамасының қатынасымен анықталады.

Теңгерім өтемпаздығын талдаудың мәні неде?

Теңгерімнің өтемпаздығын талдаудың мәні өтімділік дәрежесіне қарай топтастырылған актив бойынша қаражатты өтелу мерзіміне қарай топтастырылған пассив бойынша міндеттемелермен салыстыруда.