-
81 веер
1. мвеер, елпеүесҡош ҡауырһынынан ярым түңәрәк итеп яһалған елпеүес2. м в знач. нареч. вееромярым түңәрәк яһап -
82 вздохнуть
1. сов.тын алыу, ауыр һулау, көрһөнөү2. сов. разг.ял итеп алыу, хәл алыу, тын алыуя устал, дайте вздохнуть — мин арыным, ял итеп алырға ирек бирегеҙ
вздохнуть свободно (свободнее) — тынысланып ҡалыу, тын алып ҡалыу
-
83 внутренность
1. жчегоэс, эсе, эске яҡ2. ж мн. анат. внутренностиэске ағзаларэс-ҡарын, үпкә-ауыр һ.б. -
84 вопрос
1. мһорау2. мпроблемамәсьәлә3. м разг.дело, обстоятельствоэш, хәл, мөһим эшпод (большим) вопросом (быть, оставаться) — хәл ителмәгән, икеле мәсьәлә
ставить под вопрос — шикле һанау, кәрәкле һанамау
что за вопрос — эйе, әлбиттә (аптырағанда йә риза булғанда әйтелә)
вопрос жизни или смерти — сиктән тыш мөһим мәсьәлә, үлем йә йәшәү менән бер
-
85 выдержать
1. сов.кого-чтосыҙау, түҙеү, күтәреү2. сов.кого-чтовытерпетьсыҙау, түҙеү, сыҙай (түҙә) алыу, күтәрә алыу3. сов. разг.обычно с отрицаниемтота алыу, тыя алыу, үҙен тотоп ҡалыу4. сов. чтототоу, бирә алыу5. сов. чтособлюститотоу, үтәү, һаҡлау6. сов. чтооҙаҡ һаҡлау (тотоу), оҙаҡ тотоп сифатын яҡшыртыувыдержать характер — бирешмәү, ныҡ тороу
-
86 выкрутиться
1. сов.вывинтитьсяборолоп сығыу2. сов. перен.выпутатьсяҡотолоу, арыныу, ҡоро (йырып) сығыу -
87 вынести
1. сов.кого-чтосығарыу, алып сығыу, сығарып ҡуйыу (бөтөрөү)2. сов. чтопоместитьурынлаштырыу, сығарып яҙыу3. сов. чтоҡабул итеү, сығарыу, әйтеү4. сов.кого-чтосығарыу, сығарып ташлау5. сов. что; перен.алыу, килеү, килеп сығыу6. сов. чтоалға сығарыу, һоноу7. сов. чтосыҙау, түҙеүвынести за скобки мат. — йәйәләр тышына сығарыу
куда кривая ни вынесет — тейһә тейенгә, теймәһә ботаҡҡа
ни булһа, шул булыр -
88 выпасть
1. сов. о волосахҡолап (йығылып) төшөү, төшөп китеү (ҡалыу); ҡойолоу2. сов. перен., разг.төшөп ҡалыу, сығыу, юйылыу3. сов.об осадкахяуыу, төшөү4. сов.тура килеү, эләгеү, тейеү, сығыу, насип булыу5. сов. спорт.(алға, ситкә, һонолған аяҡтарға) баҫым яһаувыпасть на долю чью, кому — өлөшөнә төшөү, насип булыу
-
89 выщипнуть
-
90 гипертрофия
жгипертрофиясир йәки ауыр эш һөҙөмтәһендә берәй ағзаның ҙурайып үҫеп китеүе -
91 година
-
92 гореть
1. несов. в разн. знач.яныумасло горит на сковороде -табалағы май яна; лампочка горит — лампочка яна
2. несов. разг.яныу, юҡҡа сығыу3. несов.яныу, балҡыу4. несов.яныу, ҡыҙарыу5. несов.преть, гнитьяныу, ҡыҙыу6. несов.обычно чемяныу, бик ныҡ теләү7. несов.на ком-чём; разг.быстро изнашиватьсятетелеү, тиҙ туҙыу -
93 гроб
1. мтабут2. м в знач. сказ.; прост.һәләкәт, бөттөстоять одной ногой в гробу — бер аяҡ ерҙә, икенсеһе гүрҙә булыу
-
94 груз
-
95 гусиный
-
96 дать
1. сов.кого-чтобиреү, биреп тороу2. сов. с неопр.позволитьирек (мөмкинлек) биреү, рөхсәт итеү3. сов.повел.в знач. побудит. частицыҡайҙа, ҡанадай отдохну — ҡана, ял итеп алайым әле
дай я сам пойду — ҡана, үҙем барайым әле
дать волю рукам — ҡулды оҙайтыу, ҡулсырланыу
дать дорогу кому — юл күрһәтеү, тормош юлына сығарыу
дать жизнь — йән биреү, бала тыуҙырыу
дать знать — белгертеү, хәбәр итеү
дать маху: — 1) һынатыу
2) бирешеү; дать начало чему — башлап ебәреү, башланғысы булыу
дать понять — аңғартыу, һиҙҙереү
дать свет — яҡтылыҡ (ут) биреү, яҡтыртыу
дать себе труд — тырышып ҡарау, үҙеңде ышандырыу
дать слово: — 1) кому берәйһенә һөйләргә һүҙ биреү
2) вәғәҙә (һүҙ) биреү; дать стрекача (тягу) — табан ялтыратыу, шылыу
дать урок кому — һабаҡ (кәрәген) биреү, арт һабағын уҡытыу
дать шпоры — ҡабаландырыу, тиҙләтеү
как пить дать — һис һүҙһеҙ, һис шикһеҙ
не дать в обиду — арҡалау, яҡлашыу
ни дать ни взять — тап (тас), һуйып ҡаплаған
4. сов. чтоустроить, организоватьойоштороу5. сов.кого-чтопредоставитьбиреү6. сов. разг.определить возрастбиреү7. сов. чтопоручитьбиреү, ҡушыу8. сов. чтопоказатьбиреү, күрһәтеү9. сов. чтопринести как результатбиреү, килтереү10. сов. чтопроизвести, сделатьбиреү11. сов. о появлении чего-л. в чём-л.барлыҡҡа килеү, хасил булыу, -ланыу/-ләнеүдать осадок — төбөнә ултырыу, һарҡынды барлыҡҡа килеү
дать трещину — ярыҡ барлыҡҡа килеү, ек хасил булыу
дать осечку — атылмау, сағылмау
-
97 день
1. м в разн. знач.көн2. мобычно мн. дникөндәр, ваҡыт, саҡв дни войны -һуғыш ваҡытында; дни юности — йәш саҡ(тар)
день в день — көнөндә, билгеләнгән көнгә
день-деньской — көн буйына, көн оҙайына
день за день — көн дә бер төрлө, үҙгәрешһеҙ
день и ночь — көн-төн, көнө-төнө
день ото дня — көндән-көн, әкренләп
изо дня в день — көн дә, көн һайын, көн артынан көн (үтеү)
на день — бер көнгә, бер көнлөк
на дню разг. — көнөнә
на днях; этими днями — ошо көндәрҙә, яңыраҡ
не по дням, а по часам (расти, возрастать и т.п.) — көнләп түгел, ә сәғәтләп (үҫеү)
со дня на день: — 1) көндән-көнгә
2) бөгөн-иртәгә, яҡын көндәрҙә; считанные дни — һанаулы көндәр
чёрный день — ауыр заман, ҡыйынлыҡ килгән мәл
-
98 домкрат
мдомкрат, шаҡбаҫарүтә ауыр нәмәләрҙе, мәҫ., машинаны һ.б. күтәреү механизмы -
99 дорого
1. нареч.ҡыйбат, ҡиммәт2. нареч. перен.ценой больших усилийҡыйбатҡа, ҡиммәткә, ауырға -
100 дыхание
1. стын, һулыш, тын алыш, һулыш алыуискусственное дыхание мед. — яһалма һулыш алдырыу
2. с перен.веяниеһулышвторое дыхание — икенсе һулыш, яңынан хәл инеү (арып хәл бөткәндән һуң көс инеп киткәндә)
до последнего дыхания — һуңғы һулышҡа тиклем, үлгәнсе
не переводя дыхания — бер тынала, туҡтауһыҙ, тын да алмай
См. также в других словарях:
ауыр су — (Тяжелая вода) судың изотопты бір түрі. Құрамына әдеттегі сутегінің орнына оның ауыр изотобы – дейтерий кіреді. А.с. атомдық реакторларда уранның бөлінуінің тізбекті реакциясын ұстап тұратын тежегіш ретінде қолданылады. Ауыр су құрамына кіретін… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
ауыр артиллерия — (Тяжелая артиллерия) қарсыластың жасырын тұрған қарулы күштері мен әскери техникасын, артиллериясын және басқа да фортификациялық құрылыстарын алыс қашықтықтан атқылап, жойып жіберуге арналған қару. Дала ауыр артиллериясы ХХ ғ дың бас кезінде… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
ауыр бомбалаушы — (Тяжелый бомбардировщик) келісімде көрсетілген жалпы шектеу санына енгізілген ұшақтарды анықтау үшін СҚШ 2 (ОСВ 2) келісімінде қолданылатын термин. Келісім бойынша ауыр бомбалаушылар қатарына американдық В 52 және В 1, кеңестік ТУ 95 Медведь және … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
ауыр ракета — (Тяжелая ракета) үлкен пайдалы жүктемелі ракеталар нысаны. СҚШ 2 (ОСВ 2) келіссөзінде СС 19 кеңестік құрлықаралық баллистикалық ракеталарына қарағанда пайдалы жүктемесі артық кез келген ракета ауыр ракеталар деп танылады … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
қауыр — зат. көне. Қайғы, мұң. Есімге тура сілтеші Басылмас көрмей әуірім. Жаман екен жалғыздық, Кетпеді бастан қ а у ы р ы м (Ер Шора) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
қауыр-дауыр — (ҚХР) ию қиу, қарбалас, абыр сабыр. Қысырдың тайын сойып қ а у ы р д а у ы р болып жатқанда (ҚХР) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
аяғы ауыр — Екіқабат, жүкті … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
тақауыр — (Монғ.) талап, міндет. Қазіргі ұстаптың т а қ а у ы р ы бірлестікке үй ішімен кіру. Бұл қоғам т а қ а у ы р ы деген сөз. Сен не осы т а қ а у ы р д ы орындайсың не… (М. Құрман., 37). Б. Ақтанның жарты ғасыр бұрын қойған қатаң талабы бүгінгі т а қ … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ысқауыр — (Монғ.) кереге, уық қарнына бедер түсіретін темір аспап. Арқалық ағашта “қиғаш кертпе” болады. Сол кертпеге уықты көлденең салып, уықпен бірге түзеткіш білік ағашты “ы с қ а у ы р” қоса салып, уықтың қисық, шодыр жерлерін үйші қолдың жәрдемімен… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
захмет — … Ауыр жүктің з а х м е т і н тұлпар білер (Қаз. әдеб., 24. 09. 1988, 7) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
теңжіп — … Ауыр теңдерді түйенің қос бүйіріне қатар апарып қояды да, т е ң ж і п т е р д і лезде ілмектей салады (Қ.Жұмаділов, Таңғ. дүние, 72) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі