-
1 прибытие
ср. æрцыдприбытие поезда – поезды æрцыд
-
2 приход
муж.1. (прибытие) æрцыд, æрбацыдприход поезда – поезды æрцыд
приход превышает расход – æфтиаг хардзæй фылдæр у
-
3 задернуться
совер. æмбæрзт (æхгæд) æрцæуынзанавес задернулся – æмбæрзæн æхгæд æрцыд
-
4 закалиться
совер.1. тех. сæрст, æхсыст æрцæуынсталь закалилась – æндон сæрст æрцыд
2. перен. сфæлтæрынармия закалилась в боях – æфсад хæстыты сфæлтæрдта
-
5 закрыться
совер.1. æхгæд æрцæуын, æмбæрзт æрцæуындверь закрылась – дуар æхгæд æрцыди
выставка закрылась – равдыст æхгæд æрцыд
закрыться одеялом – хи хъæдцулæй бамбæрзын
-
6 значительный
прил.1. дзæвгар, бирæзначительная часть – дзæвгар хай
наводнение причинило значительный урон – донивылд дзæвгар зиан скодта
произошли значительные события – æрцыд нысаниуæгджын цаутæ
ничего значительного не было сказано (Л. Толстой) – уадиссагæй ницы загъдæ уыд
-
7 и
1. соед. æмæдогнать и перегнать – баййафын æмæ фæсте фæуадзын
ветер по морю гуляет и кораблик подгоняет (Пушкин) – дымгæ денджызы тезгъо кæны æмæ нау йæ разæй тæры
и вот настал желанный день – гъемæ мæнæ æрцыд бæллиццаг бон
и ты здесь? – ды дæр ам дæ?
4. (при повторении) дæр... дæри горе, и радость делили пополам – маст дæр æмæ цин дæр дыууæ дихы кодтой
5. бæргæи полетел бы, да нет крыльев – бæргæ атæхин, фæлæ мын базыртæ нæй
и на солнце есть пятна – хурыл дæр ис къæмтæ
так и случилось – тæккæ дæр афтæ рауади
-
8 на
I предлог1. (на вопрос где?) передается в осетинском языке местн.-внешн. п. на -ыл (если имеется в виду поверхность чего-л.) или местн.-внутр. на -ы (в других случаях)сидеть на лошади – бæхыл бадын
есть остров на том океане (Лермонтов) – ис сакъадах уыцы океаны
я встретил его на улице – хъæууынджы йыл сæмбæлдтæн
он пошел на берег моря – денджызы былмæ ацыди
я лег на кровать – сынтæгыл æрхуыссыдтæн
3. (на вопрос когда?) передается местн.-внутр. п. на -ына Новый год – Ног бонты
на этих днях – ацы бонты
4. (для указания цели) передается направ. и дат. п. на -мæ и -æнон приехал на жительство – цæрынмæ æрцыд
дрова на зиму – сугтæ зымæгмæ
деньги на билет – билетæн æхца
5. (для указания инструмента и т. п.) передается отложит. п. на -æйиграть на гармонике – фæндырæй цæгъдын
- на летусм. на бедуII частица (возьми) а! -
9 наступление
ср.1. бырст, размæ бырстнаступление армии – æфсады бырст
2. (о времени) æрлæуд, ралæуд, æрцыднаступление зимы – зымæджы æрлæуд
-
10 ожидания оправдались
-
11 основание
ср.основание Петербурга относится к 1703 году – Петербургы бындурæвæрд æрцыд 1703 азы
серьезные основания – серьезон бындуртæ
3. бындурдом сгорел до основания – хæдзар йæ бындурмæ басыгъд
-
12 предуведомлять
я предуведомлен о твоем приезде – де 'рцыд мын рагацау хъуыстгонд у
-
13 прибыть
совер.1. (прийти, приехать) æрцæуынпоезд прибыл без опоздания – поезд æвæстиатæй æрцыд
2. (увеличиться) бафтын, фæфылдæр уын -
14 приезд
-
15 прийти
совер. æрцæуыня пришел к себе домой – мæ хæдзармæ æрцыдтæн
придите ко мне – æрцæут мæм
пришла весна – уалдзæг æрцыд
-
16 состояться
несовер. æрцæуын, æххæст æрцæуынспектакль не состоялся – спектакль æххæст не 'рцыд
-
17 съехать
-
18 что с тобой?
См. также в других словарях:
æрцыд — з.б.п., дтытæ … Орфографический словарь осетинского языка
ИРАТАМАНЫ ЦЫ НÆМА ÆРЦЫД — Цæрæнбонты цы хъуыддаг нæма уыд, ахæм. Иратаманы цы нæ ма рцыд, уый бакæндзæн Барсæджы мыггаг. (Беджызаты Ч. Мæсгуытæ дзурынц.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
мардæрцыд — з.б.п., дтæ, дтытæ … Орфографический словарь осетинского языка
хорæрцыд — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
ЦЫ МАРД ДЫЛ ÆРЦЫД? — Æвдисы, чидæр йæхи æвзæр кæй дары, уый … Фразеологический словарь иронского диалекта
æрцæуын — ↑ цæуын Хуымæтæг, аразгæ, æдзæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: æрцæуынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: æрцæуæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: æрцæуæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон. æз æрцæуын … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
ХЪУСТЫЛ ÆРУАЙЫН — тж. ХЪУСТЫЛ ÆРЦÆУЫН Бæлвырд чи нæма у, ахæм исты фехъусын, искæй ныхæстæй бамбарын. Æлдæртты сусæгвæнд дæр бынтон сусæггагæй кæм баззадаид æмæ Антъоны хъустыл дæр куыд нæ руадаид? (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) – Мæдинæ, дæумæ æрбацыдтæн,… … Фразеологический словарь иронского диалекта
САНАТЫ СЕМ — Адæмон таурæгъмæ гæсгæ, Санаты Сем райгуырд 250 азы размæ Захъагомы Санаты хъæуы. Йæ фыды ном хуынд Бердыхъ, уыди Санахъоты хæрæфырт. Иннæ адæмон таурæгътæм гæсгæ та царди æмæ амарди Уæллаг Хъæнийы, Хохы Санибайы æмæ ма Цымытийы дæр. Цымытийы… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ЦЫКУРАЙЫ ФÆРДЫГ — тж. УРС ФÆРДЫГ Нарты кадджыты 1946 азы рауагъды йæ чиныгаразджытæ амонынц: «Зынаргъ дуры мыггаг. Ам: мард æгас кæныны, цæфтæ дзæбæх кæныны тых кæмæ ис, ахæм фæрдыг. Ома, цы курай, уый дæтты». Кадджыты та кадæг «Сослан Бедухайы куыд æрхаста» йы… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
БИРÆГЪ — Тотемон, ома, табуйаг цæрæгой у Нарты кадджыты. Уæрхæгæн у йæ фæсномыг. Сослан йæхи Куырдалæгонæн байсæрын кодта Бирæгъы æхсыры, æмæ йæ цы бæлæгъы сæрыдтой, уый Сырдоны фыдæй цыппар æнгуылдзы цыбырдæр арæзт кæй æрцыд, уый аххосæй Бирæгъы æхсыр… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
БÆЛДÆРÆН — Бæлдæрмæ кувæн бæрæгбон. Уалдзыгон бæрæгбон. Æрлæууы, æрдз йæ зымæгон фынæйæ куы райхъал вæййы, рæдзæ мæдзæ куы нал фæкæны, фæлæ Хуры хъарммæ бынтондæр куы базмæлы, уæд. Æхсæв æмæ бон сæ бартæ кæрæдзимæ куы радтынц æмæ бон даргъдæр кæнын куы… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
