-
81 koma
* * *I)(kem; kom or kvam, kómum or kvamúm; kominn), v.1) to come (litlu síðarr kómu Finnar aptr heim);2) to come, arrive (bréf kómu frá Skúla jarli);kom svá, at (it came to pass, that) Bárði var heitit meyjunni;3) with dat. of the object, to make to come, to take, bring, carry, etc.;hann skyldi koma Þór í Geirröðargarða, he should make Th. come to G.;hann kom Þórhaddi heilum yfir ána, he brought Th. safe across the river;koma e-m í hel, to put one to death;koma e-m til falls, to make one fall;koma e-m í sætt við e-n, to reconcile one with another;koma sér vel hjá e-m, to bring oneself into favour with, be agreeable to (þeir kómu sér vel við alla);koma e-u til leiðar (til vegar), to effect, bring about;koma orðum við e-n, to speak with a person (hann gørði sik svá reiðan, at ekki mátti orðum við hann koma);4) with preps.:koma e-u af sér, to get rid of (allt mun ek til vinna at koma af mér yðvarri reiði);koma e-u af, to abolish (Þvi hafði eigi orðit af komitmeði öllu);koma at e-m, to come upon one (kómu þessir at honum fyrir Sjólandi með tveim skipum);koma at hendi, to happen (mikill vandi er kominn at hendi);impers., Gunnarr játaði því, en þá er at kom, vildi hann eigi, G. agreed to it, but when it came to the point he would not;koma at e-u, to come at, regain, recover (koma at hamri);koma sér at e-u, to bring oneself to (Þ. kom sér ekki at því);koma á e-t, to come on, hit (höggit kom á lærit);koma e-u á, to bring about, effect (máttu þeir øngum flutningum á koma);koma kristni (dat.) á England, to christianize E.;koma fram, to come forth, appear, emerge (sigldi E. suðr með landi ok kom fram í Danmörk); to be produced, brought forward (nú mun pat fram koma sem ek sagða);koma e-u fram, to bring about, effect (koma fram hefndum);koma fyrir e-t, to be an equivalent for (fyrir víg Hjartar skyldi koma víg Kols);allt mun koma fyrir eitt, it will all come to the same;koma fyrir ekki, to come to naught, be of no avail;e-m þykkir fyrir ván komit, at, one thinks it past all hope, that;koma e-u fyrir, to destroy (hann kom hverjum hesti fyrir);koma í e-t, to come into, enter;mál koma í dóm, suits are brought up for judgement;koma niðr, to come down;hann reyndi eptir, hvar G. væri niðr kominn, what had become of G.;kom þar niðr tal hennar, at hon sagði honum, hversu, the end of her talk was, that she told him how koma;koma hart niðr, to pay dearly for it (ek hafða illa til gört, enda kom ek hart niðr);koma saman, to come together, gather (er saman kom liðit); to agree;þat kom saman (or ásamt) með þeim, they agreed on it;impers., kom þeim vel saman (ásamt), they agreed well;koma e-u saman, to bring about, effect;koma saman sættum með e-m, to reconcile them;koma til e-s, to come to a person or place (jarlinn kom með allan her sinn til Dyflinnar);koma till ríkis, to come to, or succeed to, the throne;koma til e-s, to cause: þat kemr til þess, at, the reason is, that; to help, avail: koma til lítils, to come to little, be of small avail (= koma fyrir lítit); to concern: þetta mál kemr ekki til þín, this quarrel is no business of thine; þat er til mín kemr, so far as I am concerned; to mean, signify (Þ. kvezk skilja, hvar orð hans kómu til); to be of value: sverð þat, er til kom mörk gulls, that was worth a ‘mark’ of gold; mikit þykkir til e-s koma, one is much thought of, is thought to be of great importance;koma til, to be born;koma e-m undan, to help one to escape;koma undir e-n, to come unto one;ef undir oss skal koma kjörit, if we are to choose;koma e-m undir, to get one down, overcome one;koma upp, to come up;tungl kemr upp, the moon rises;eldr kom upp, fire broke out;kom þá upp af tali þeirra, at, the end of their talk was, that; to come out, become known (kom þat þá upp, at hann hafði beðit hennar);koma e-u upp, to open (kerling tekr hörpuna ok vildi upp koma);hann mátti lengi eigi orði upp koma, it was long before he could utter a word;koma við e-t, to touch (komit var við hurðina);þeir kómu við sker, they struck on a reef;hann kemr við margar sögur, he appears in many sagas; to be added to (koma þær nætr við hinar fyrri);koma við, to fit, be convenient, suit;koma e-u við, to employ, make use of (ek mátta eigi boganum við koma); hann kom því við (he brought about), at engi skyldi fara með vápn; urðu þeir at flýja sem því kómu við, all fled that could;koma sér við, to bring about, effect, be able to do (ek mun veita þér slíkt lið sem ek má mér við koma); to behave (hversu hann kom sér við í þessum málum);koma yfir, to pass over (hvert kveld, er yfir kom);5) refl., komast;* * *u, f. = kváma, arrival, komu-maðr, m. a guest. -
82 kosning
f. election.* * *f. [kjósa], an election, Fms. viii. 268, ix. 227, Sks. 748, BS. passim. kosningar-bréf, n. the writ for an election, Ann. 1321. -
83 Látína
* * *f. Latin (language).* * *u, f. Latin, K. Þ. K. 74, Sks. 23; Látínu-bók, -bréf, -skrá, -söngr, a Latin book, deed, scroll, canticle, Fms. x. 147, Bs. i. 869, Pm. 86, Ám. 73; Látínu dikt, Latin composition, Fms. iii. 163; Látínu stafr, stafrof, Latin letters, alphabet, Skálda 170, 177; Látínu-list, Bs. i. 235; Látínu lærðr, a Latin scholar, Grág. (Kb.) i. 22; Látínu-mál, -tunga, the Latin tongue, Skálda 181, Ver. 37, Hom. 139, K. Þ. K. 74, 76; Látínu klerkr, a Latin clerk, scholar, Skálda 179; Látínu maðr, a Latin, Roman; Látínu skáldskapr, Latin poetry, 1 78; Látínu snillingr, a master in Latin, 181. -
84 LÉN
n.1) fief, fee (halda lönd ok lén af konungi);3) royal revenue;4) share of good things (sumir hafa lítit lén eða lof).* * *n., mod. also léni, [Dan. len; Germ. lehen], a fief, fee; taka land í lén, Fms. i. 22, iv. 212; halda lönd ok lén af konungi, 232; hann hafði í lén hálfar Færeyjar af Haraldi Gráfeld, ii. 91; þat lén sem hann veitir mér, Gþl. 63 (in an oath of homage); Herra Knútr hafði þá hálft Rygja-fylki ok Sogn hálfan, ok þótti honum þat lén minna en hann vildi, Fms. ix. 428, x. 116; beiðask léns yfir fylki, Fagrsk. 7; þar sem lendr maðr hefir lén, N. G. L. ii. 407:— a royal grant or emolument, bæði um skyldir ok útgerðir ok mörg önnur lén, Fms. vi. 339; hann heitr yðr í mót miklu léni ok trausti, viii. 204; hann gaf honum mikit lén ok land í sínu ríki, O. H. L. 18; hann hafði veitt honum mikit lén, ok gefit honum dýrligar gjafir, 68; skyldu ok þeir sem lénin höfðu missa þeirra, ef þeir flytti eigi þessi bréf, Bs. i. 764:—royal revenue, þitt ríki liggr undir úfriði, ok tekr þú eigi af þvílíkt lén sem þú ættir at hafa, O. H. L. 30:—an office, umboðs-lén, D. N. v. 417; sá konungs umboðs-maðr sem þar hefir lén, N. G. L. ii. 280.II. metaph. the good things of this life; sumir hafa lítið lén eðr lof, Edda 11. léns-maðr, m. a ‘fief-holder,’ feoffee; in the Middle Ages the king’s governor was so called:—in Norway a kind of officer, bailiff, D. N., Fr. passim. -
85 leynd
* * *f. secrecy, concealment, hiding; með l., af l., secretly.* * *f. secrecy, hiding; til leyndar, Fms. x. 383, Sks. 365; með leynd, secretly, Stj. 200, Rd. 235, Ísl. ii. 199, Fms. x. 380, passim; leyndar-bréf, -erendi, a secret letter, secret errand, viii. 128, ix. 341, Stj. 383.COMPDS: leyndardómr, leyndarkofi, leyndarlimr, leyndarmál, leyndarnef, leyndarstaðr, leyndartal. -
86 LÆSA
* * *(-ta, -tr), v.1) to lock, with dat.; læsti hón loptinu innan, she locked the room from the inside; kirkjur vóru allar læstar, all the churches were locked;2) to shut in, lock up (hón fylgdi henni í útibúr ok læsti þau þar);3) to set in metal (í hjalti sverðsins vóru læstir lyfsteinar).* * *t, [láss; Dan. laase], to lock, shut, with dat., læsti hón þegar loptinu innan, Nj. 7; var þeirri hurðu læst, Fms. iii. 67; þau vóru öll læst innan borgar, xi. 74; hurðin var bæði læst innan ok útan, Hom. 120; læsti síðan skríninu, Fms. vi. 402; kirkjur vóru allar læstar, viii. 229:—to shut one in, hón fylgði þeim í úti-búr ok læsti þau þar, Ísl. ii. 108; var hestr Grettis læstr í húsi sterkliga, Grett. 113: læsa bréf, to seal, Róm. 247, Bs. ii. 122:—to groove, í hjalti sverðsins vóru læstir lyfsteinar, Fas. iii. 244.2. of a beast of prey; læsa klóm, hrammi, to pierce or clasp with the claws; hón læsti klónum inn að beini: reflex., læsast or læsa sig, to pierce, penetrate; klærnar læstust inn að beini (of claws), mjúksár um limu logi mér læsir sig fast, Snót 128. -
87 nýjung
* * *f. innovation (landsfólkit var gjarnt á alla nýjung).* * *f. newness, novelty, news, innovation, mostly in a bad sense; fals ok n., Fms. xi. 308; lands-fólkit var gjarnt á alla nýjung (= novarum rerum cupidi), i. 203; ganga undir sektir eða aðrar nýjungar; þeir vildu undir engar nýjungar ganga af Auðunni biskupi, Bs. i. 835; þá kom út til Íslands Álfr or Króki, hann hafði mörg konungs-bréf ok margar nýjungar, 807:—news, hann segir nú allt þat er verðr í nýjungu, Mag. 1.COMPDS: nýjungagirni, nýjungagjarn. -
88 ný-mæli
n. news, a novelty; ef þeir yrði við nokkura n. varir, Fms. ix. 465, v. l.; þótti þetta n., Fms. v. 66. nýmæla-laust, n. adj. no news.II. a law term, Lat. novella, a new law; rétta lög sín ok göra n., Grág. i. 6; þar skal n. öll upp segja á Leið, 122; þat var n. gört þá er Magnús Gizorarson var byskup orðinn, at …, þat var annat n., at …, Grág. (Kb.) i. 36, 37. nýmæla-bréf, n. a new ordinance, letter, Ann. 1314. -
89 OPINN
* * *a.1) open (opinn nummr, opin hurð, opit lopt); koma e-m í opna skjöldu, to take one in the rear;2) resupine, on the back, opp. to ‘á grúfu’ (hann lét binda hann opinn á slá eina);3) open, undecided (E. segir eigi sið, at mál stœði opin).* * *opin, opit, adj., [A. S. and Engl. open; O. H. G. offan; Germ. offen; Dan. aaben]:—open, prop. = resupinus, on the back, face uppermost; opp. to á grúfu ( grovelling) opnu-selar eru fyrir því kallaðir at þeir svimma eigi á grúfu heldr opnir, Sks. 177; hann lét binda hann opinn á slá eina, Fms. ii. 179; féll sá opinn á bak aptr, vii. 191; ef maðr liggr opinn á sléttum velli, Symb. 31; opit ok öndvert, Bs. i. 746: the phrase, koma í opna skjöldu, to take one in the back (i. e. the hollow) of the shield, to take one in the rear, Eg. 295, Stj. 365.II. open; loptið var opit, Eg. 236; opnar búðir, Grág. i. 261; haugrinn opinn, Nj. 118; hann lét snúa fjöl fyrir ljórann svá at lítið var opit á, so that little was left open, Fms. vii. 191; var hurðin opin, Edda 30, Fms. vii. 314; opið bréf, an open deed, letters patent, Dipl. ii. 1; opin jörð, open, thawed N. G. L. i. 43; opin á, an open river, not icebound, Vm., Fs. 52; at mál stæði opin, open, undecided, Sturl. iii. 136; sjá banann opinn fyrir sér, Fb. i. 197; kominn í opinn dauða. -
90 orða
(að), v. to talk of (var þetta brátt orðat, at O. fífldi Sigrídi).* * *1.að, to talk, talk of; var þetta brátt orðat, Háv. 39; cp. þau eru orðuð saman, it is talked of that they are to be married; vera orðaðr við e-ð, to be talked of in connection with a thing (in a bad sense); sem hann heyrði at menn um orðuðu ok at töldu, as he heard that people talked and gossipped, Str. 54; þá orðaði konungr ( the king declared) at hér skyldi laga-skipti á vera, Fms. ix. 336, v. l.; sem þeir áðr hafa orðat nökkut, as they had spoken of, discussed, 472, v. l.2. to word a letter or the like; orða bréf, það er vel orðað, ílla orðað, well, badly worded.2.u, f. [Lat. word], ordinance (the book of), Vm. 52, 119, 123, 128: mod. order, orðu-bók, f. a book of ordinance, Vm. 90, 91, 139. -
91 pappír
* * *m. [Lat. papyrus], paper; bréf á pappír ok á Látinu skritað, D. N. iii. (a Norse deed, A. D. 1364); all Icel. MSS. and writs (máldagar) of the 14th and 15th centuries were on vellum, and paper came first into general use about or a little before the Reformation; only two leaves on satin paper (a fragment of the Grágás) are preserved in the Arna-Magn. Coll. written in the 12th century or early in the 13th. -
92 RAÐA
(ræð; réð, réðum; ráðinn), v.1) to advise, counsel, ráða e-m e-t (réðu vinir hans honum þat, at hann berðist eigi við þik);ráða e-m ráð, to give one counsel;2) to consult about, discuss, with dat. (ráða landráðum);ráða ráðum sínum, to hold a conference;3) to devise, plan;þeir ráða atför við Gunnar, thev plan an onslaught on G.;réð hón þeim bana, she plotted that man’s death;4) to plot or cause one’s death, = ráða e-m bana (þær atluðu, at konungr mundi hafa ráðit hann);Reginn mik réð, R. betrayed me;5) to agree on;réðu þeir þat þá með sér, they settled this among themselves;6) to fix, decide, resolve, with acc.;ek hefi áðr ráðit brúðlaup mitt, I have fixed my wedding day;réðu þeir þá þat at fara ofan til Rangár, then they resolved to ride down to Rang river;ráða e-t til staðar, to settle, fix definitively, = staðráða e-t (vil ek finna konung áðr en ek ráða þetta til staðar);7) to hire, take into service (ráða skipverja, ráða sér hjón);bóndi sagði húsfreyju, at hann hafði Hrapp ráðit með sér, that he had taken H. into his company;8) to rule, govern, with dat. (ráða landi, ríki; Einarr jarl ráð þá Orkneyjum);9) to rule, command, have one’s way, prevail, decide, settle (skal hón sjálf ráða hvárt hón vill hann eða eigi);skal ráða afl með þeim, the majority shall decide;Ólafr bað móður sína. eina ráða, to settle the matter alone;landfall ræðr fyrir sunnan, makes the boundary towards the south;with dat., hvárt ræðr þú því, er, is it your doing that..?;ráða engu, to have no authority, be of no avail (orðheill þín skal engu ráða);ráða landamerkjum, to make the boundary (Hafslœkr réð þar landamerkjum);ráða búi sínu, to conduct, manage one’s estate;hann réð sér sjálfr, he was independent;ertu nökkurs ráðandi hér, have you any authority here?10) to have, possess, be master of, enjoy;ráða fé ok fjörvi, to enjoy wealth and life;11) to explain, read;ráða gátu, to read a riddle;ráða draum, to interpret a dream;ráða e-t at líkindum, to judge from probabilities (engar munu fríðari en þínar dœtr, ef at líkindum skal ráða);12) to read and understand (ráða rúnar, stafi, rit);réð ek þær rúnar, er reist þín systir, I have read the runes thy sister engraved;13) to punish, chastise, with dat. (fóstri hans var harðr við hann ok réð honum mjök);14) to undertake;ráða stórt, to aim high, undertake great things;15) periphrastically with an infin., to do;ráðumk ganga, we (I) do go;hón réð vakna (= hón vaknaði), she awoke;þau lög, er hann réð upp at segja, the laws which he pronounced;16) with preps.:ráða e-t af, to resolve, make up one’s mind (réð hann þat af at sigla súðr til Danmerkr);to discontinue, put a stop to (ek hygg, at Þóroddr ætli nú at af ráða hingatkvámur þínar);to do away with (þú verðr nú þetta vandræði af at ráða);ráða e-n af e-u, to make one leave off (af hefir þú mik ráðit brekvísi við þik);ráða e-u af (e-u), to get off;Þ. bað menn taka forka ok ráða af skipinu, to get the ship off, set her afloat;ráða e-n af = ráða e-n af lífi, af dögum, to put out of the way, put to death (hann kvazt mundu af ráða illmenni þessi);ráða at e-m, to attack (njósnarmenn hlupu upp ok réðu at þeim);ráða á e-t, to set about a thing (þeir réðu á íshöggit);ráða á e-n, to attack one (þorðu aldri úvinir hans á hann at ráða);ráða bót (bœtr) á e-u, to remedy, make good (þóttust menn eigi kunna bœtr á þessu ráða);ráða eptir e-m, to pursue one;ráða e-n frá e-u, to deprive one of, exclude one from (ráða e-n frá landi, ríki);ráða fyrir e-u, to command, have authority over, be master of (ráða fyrir skipi, hofi, fé, eldi);ráða í e-t, to guess at, find out (Gormr konungr réð ekki í þetta);ráða móti, í móti e-m, to attack one (í móti Kára réð Mörðr);ráða e-n ofan, to overthrow;ráða ór e-u, to find an expedient, solve a difficulty (er nú vant ór at ráða);ráða til e-s, to rush in upon, attack (hann reiddi upp øxina ok réð til Þórvarðs); to take to (set about) a thing, try, make an attempt;S. kom fótum undir sik, ok réð til í annat sinn, and tried again the second time;ok er nú til at ráða, ef þér vilit, now is the time for action, if you are willing;skal ráða til árinnar eða eigi, shall we try to pass the river or not?;ráða til orrostu, to go to battle;ráða til uppgöngu, to make an ascent;ráða til ferðar, to start on a journey;ráða skipi til hlunns, to draw a ship on to land;ráða um e-t, to dispose of (megum vér eigi ráða um hennar gjaforð);to deliberate on (konungr gaf jarli orlof at ráða um þetta við menn sina);ráða um at gøra e-t, to be about to do a thing (hann tók um strenginn ok réð um at fara upp í skipit);ráða um við e-n, to put an end to, finish off (var Alfr þá kominn ok ætlaði skjótt um at ráða við Finnboga);ráða e-t or e-u undan e-m, to deprive one of (hón vildi eigi giptast, því at hón vildi eigi ráða fé undan dóttur sinni);ráða e-t undir e-n, to put in the charge of (þá réðu þeir goðorð sitt undir Rafn);ráða e-t upp, to read up (þessi sömu bréf lét erkibiskup upp ráða í Danmörku);ráða við e-n, to be able to master one (muntu nú einn við mik ráða);ráða e-t við sik, to make up one’s mind;ráða yfir e-u, to rule, govern;17) refl., ráðast.* * *að, [röð], to place in order, with dat.; raða e-u niðr, whence niðr-raðan. order. -
93 rann-sak
n. a ransacking, N.G.L i. 83, 255; slíkt ransak sem þeim hæfir framast at prófa, Gþl. 33; sem hefir bréf konungs várs fyrir sér til lanðs vistar eða rannsaks, 139 -
94 reikningr
m. reckoning, account.* * *m. a reckoning, account, Fms. xi. 441 (v. l.), Dipl. ii. 12, iii. 4, v. 18, Vm. 137, 140, Rb. 196, Ann. 1348, Bs. i. 910, Skíða R. 38; reiknings bréf, a bill of account, Dipl. iii. 4; reiknings brestr, a deficit, ii. 3.2. arithmetic, passim in mod. usage; reiknings-bók, -fræði, -list. reiknings-skapr, m. a reckoning, account, Dipl. v. 18, Pm. 35. -
95 sam-þykkt
f. consent, agreement, K. Á. 112, 200, Dipl. ii. 8, Mar.; samþykktar bréf, a contract, Dipl. iii. 5. -
96 SÁTT
* * *f. and sætt; of the sing. in classical Icel. both forms are used indifferently, whereas in plur. sættir is usual; in mod. usage sætt prevails throughout; see sætt;—a settlement, covenant, esp. any agreement made by umpires (through görð, q. v.); hence also peace, concord; a word much used by old and mod. writers and in conversation; göra sátt, Grág. i. 485; eigi munu þeir rjúfa þá sátt er ek göri, Nj. 65; varð þat at sætt, at Hálfdan konungr skyldi halda ríki sínu, Fms. i. 13; verða sekr at sátt, to bt fined in a court of arbitration, Grág. i. 81: the word is used freq. in the Laws and the Sagas, leita um sættir, Eb. 24, 246; slá málum í sætt, 286; eptir sætt Eyrbyggja ok Álptfirðinga, 252; hélzk sú sætt vel meðan þeir lifðu báðir, … sumar þetta hit sama eptir sættina, 246; vildi Þorgrímr þá eigi halda sættina, 50; bjóða sættir, 100; varð þat at sætt, Fms. i. 13; segja upp sátt, to pronounce judgment as umpire, Grág. i. 118, and. passim:—of the indemnity, skal aðili eignask tvá hluti sáttar, 144; ok skal þar af sátt til taka, id.; skal af sáttum til taka, 382.II. concord, consent; segja sátt sína á e-t, Grág. i. 66.B. COMPDS: sáttarbikar, sattaboð, sáttarbætr, sáttardómr, sáttareiðr, sáttarfundr, sáttargrið, sáttargörð, sáttarhald, sáttaleyfi, sáttalof, sáttarmaðr, sáttarmark, sáttarnefna, sáttarstefna, sáttarumleitan, sáttavandr, sáttarvætti.II. sættar- or sætta-; sættar-boð, n. = sáttarboð, Hkr. ii. 103, Eb. 246, Eg. 281. sættar-bréf, n. a charter of agreement, H. E. i. 459. sætta-brigði, n. a breach of an agreement, Sturl. ii. 130, Orkn. 424. sættar-efni, n. the basis of an agreement, Sturl. iii. 170 sættar-eiðr, m. = sáttareiðr, Fms. vi. 184 (v. l.), Sturl. ii. 7 C. sættar-fundr, m. = sáttarfundr, Ld. 228, Fms. iii. 38. sættar-görð, f. = sáttargörð, Fms. i. 160, iv. 268, Nj. 187, Grág. i. 488. sættar-hald, n. = sáttarhald, Sturl. i. 81 C. sættar-handsal, n. the hanselling an agreement, Grág. i. 361; see handsal. sættar-kaup, n. the price of an agreement, N. G. L. i. 81. sætta-laust, n. adj. without truce, unable to agree, Sturl. iii. 257. sættar-maðr, m. = sáttarmaðr, Grág. i. 118. sætta-mál, n.the making an agreement, Grág. ii. 87. sættar-orð, n. a word of peace, mediation, Ld. 66. sættar-rof, n. a breach of an agreement, Nj. 106, Sturl. ii. 132. sættar-samþykki, n. an agreement, Fms. ii. 242. sættar-skrá, f. = sættarbréf, a charter, N. G. L. ii. sættar-stefna, u, f. = sáttarstefna, Fms. vii. 241, Sd. 172, Sturl. i. 163 C. sætta-umleitan, f. = sáttarumleitan, Hkr. ii. 86, Fms. ix. 51, Sturl. ii. 172. -
97 SITJA
* * *(sit; sat, sátum; setinn), v.1) to sit, be seated;hann sat it næsta honum, he sat next him;sitja upp, to sit erect (þeir létu hann sitja upp í hauginum); to sit at table;2) to stay, sojourn;sitja heima, to stay at home (sitr Gunnarr nú heima nökkura hríð);sitja kyrr, to remain quiet, stay at home;sitja í festum, to sit as one’s betrothed (of the bride between the betrothal and wedding);to reside (Haraldr konungr sat optast á Rogalandi);to sit fishing (þeir vóru komnir á þær vastir, er hann var vanr at sitja);3) to tarry (gørði liðinu leitt at sitja);sitja veðrfastr, to lie weather-bound;4) with acc., sitja e-t ór hendi sér, to let it slip through idleness;sitja byr ór hendi sér, to miss a fair wind;5) sitja vel (illa) jörð, to keep one’s estate in good (bad) order;sitja launþing, to hold a secret meeting;6) sitja e-t, to put up with, endure (eigi mundu þeir þvílíka skömm eða hneisu setið hafa);sitja e-m e-t, to submit to, put up with at one’s hand (sitja mönnum skammir ok skapraunir);er slíkt engum manni sitjanda, it is not to be endured from any man;7) sitja e-m e-t, to cut one off from (hugðust þeir Sveinn at sitja honum vatn);8) with preps.:sitja at e-u, to sit busy with a thing;sitja at sumbli, to sit at a banquet;sitja at tafli, to sit at chess;sitja at fé, nautum, to tend sheep, cattle;sitja at málum, to sit over a case, debate it;sitja á stefnu, to be in the chair at a meeting;sitja á sannindum, to withhold (conceal) the truth;sitja á sér, to control oneself, keep down one’s temper (Hallgerðr sat mjök á sér um vetrinn);sitja á svikrædum, svikum við e-n, to plot against one;sitja fyrir, to be on the spot (úvíst er at vita, hvar úvinir sitja á fleti fyrir);sitja fyrir e-u, to be a hindrance to (sitja fyrir sœmd e-s);to be exposed to, have to bear (sitja fyrir hvers manns ámæli);sitja fyrir ádrykkju e-s, to be one’s drinking-mate;sitja fyrir svörum, to stand questions, be the spokesman;sitja fyrir málum, to lead the discussion;sitja fyrir e-m, to lie in ambush (in wait) for;sitja hjá e-u, to be present at (sitja hjá ráðagerðum e-s);to sit idly by (þú munt þó drepa vilja bróður minn, ok er þat skömm, ef ek sit hjá);sitja inni, to sit in prison;sitja til e-s, to wait;er þar til at sitja, we may wait till then;sitja um e-t, to watch for an opportunity;þeir sátu um at rengja, they watched to find a flaw in the proceedings;to plot against (hann sitr um ríki hans);sitja um líf e-s, to seek one’s life;sitja um e-n, to lie in wait for, waylay;sitja um e-u, to be busy with (sitja um nauðsynjamálum);sitja um borðum, to sit at table;sitja undir e-u, to be subject to;sitja yfir e-u, to sit over a thing, be busy with (ekki mun ek lengr yfir þessu sitja);sitja yfir drykkju, borðum, to sit drinking, at table;to attend to (sitja yfir málum manna);sitja yfir kvæðum, to listen to songs;sitja yfir e-u, to take possession of;láta slíka sitja yfir váru, to let such persons withhold our property from us;to bear down (hann sat yfir virðland);sitja yfir skörðum hlut, to suffer a loss of right;sitja yfir sjúkum manni, to sit up with (nurse) a sick person, esp. a woman in labour;9) recipr., sitjast nær, to sit near one another.* * *pres. sit; pret. sat, sazt, sat, pl. sátu; subj. sæti; imperat. sit, sittú; part. setinn; with the neg. suff. sit-k-a, I sit not, Hkv. 2. 34: [Ulf. sitan = καθησθαι; A. S. sittan; Engl. sit; Germ. sitzen; Swed. sitta; Dan. sidde; Lat. sedere; Gr. ἔδος, ἔζεσθαι]:—to sit; s. á haugi. Vsp. 34, Þkv. 6, Skm. 11; þeir sátu á vellinum, Nj. 114; þar sem búarnir sitja, 110, Grág. i. 4; konungr sat á hesti, Fms. x. 255, 408; hann sat it næsta honum, Nj. 2; ganga til matar, ok sátu þeir um hríð, Eg. 483; svá vildi hverr maðr sitja ok standa sem hann bauð, … ok var rétt at segja at hann væri bæði konungr ok biskup yfir landinu, Bs. i. 67; s. fyrir, to be on the spot, Hm. 1: in greetings, sit heill! sitið heilir, ‘sit hale,’ be seated and welcome, Fms. x. 201, Ísl. ii. 438; nú sittú heill, Sighvat (Ó. H. in a verse); seggi biðr hann s. í frið, Skíða R. 28; s. at mat, to sit at meat, Fms. x. 378; s. at sumbli, Ls. 10; s. at tafli, to sit at chess, Ísl. ii. 359; s. at fé, s. at nautum, to tend sheep, neat-cattle, Boll. 336, Eg. 714, Sturl. i. 77; s. at málum, to sit over a case, debate it, Ld. 18; s. á stefnu, to be in the chair at a meeting, Ó. H. 85: s. upp, to sit up, sit erect; þeir létu hann s. upp í hauginum, Nj. 118: to sit at table, Jökull sat upp ok orti vísu, Ó. H. 191; gékk konungrinn at sjá þá er upp sátu, who sate at table, Greg. 43; Eyvindr hafði mest forráð at veizlunni, ok sat ekki upp, Orkn. 246; þeim sinnum er jarl sat upp (uppi Ed.) mataðisk sveinninn með honuni, Fms. ix. 245: s. úti, to sit outside (at night), of wizards (úti-seta), Vsp. 21, Orkn. 234, 246; þat er úbóta-verk at s. úti, N. G. L. i. 350; svá segja menn at Gunnhildr, fóstra Hákonar, léti s. úti til sigrs honum … en Þórdís skeggja er sú kona kölluð sem sagt er at úti sæti, Fms. vii. 275.2. with prepp.; sitja á svikræðum, svikum við e-n, to plot against, Fms. i. 263, ii. 34; sitja á sér, to control, constrain oneself; Hallgerðr sat mjök á sér um vetrinn, Nj. 25; hann gat ekki á sér setið, he could not keep quiet:—s. fyrir e-u, to be exposed to, to have to stand the brunt of; s. fyrir ámæli, hættu, afar-kostum, Nj. 71, Fms. v. 71, vii. 125; s. fyrir svörum, to stand questions, be the spokesman, iv. 274, vi. 13, Ölk. 36, Band. 12; s. fyrir málum, to lead a discussion, Fms. ix. 98; s. fyrir e-m, to sit in ambush (fyrir-sát), Nj. 94, 107. Ld. 218: ellipt., Nj. 94, Eg. 577, 743:—s. hjá, to sit by:—s. til e-s, to watch for; er þar til at sitja, Nj. 103:—s. um e-t, to watch for an opportunity; þeir sátu um at rengja, 242; er ætíð sátu um þat at spilla friðinum, Magn. 464: to plot against, s. um sæmd e-s, Fms. v. 273; hann sitr um ríki hans, 293; s. um líf e-s, to seek one’s life, Ld. 40, Fms. i. 223; s. um e-n, to waylay, Landn. 287, Nj. 131:—s. undir, to sit under one, keep him on one’s knees; s. undir barni, sittu undir mér! s. undir lestri, to ‘sit under’ a preaching; s. undir hlyðni, to be subject to, Sks. 476 B:—s. yfir e-u, to sit over a thing; s. yfir drykkju, Eg. 6; s. yfir sjúkum manni, to sit up with a sick person, Fms. vii. 166, x. 250; esp. with a woman in labour, iv. 32, viii. 8 (yfirsetu-kona = a midwife); also, sitja yfir málum manna, to attend to (as judge), Ó. H. 86, Fms. vii. 60, Nj. 189; ekki er nú tóm at s. yfir kvæðum, to listen to songs, Ísl. ii. 235; s. yfir varningi sínum, to sit over one’s wares, Sks. 28: to superintend, Fms. viii. 5 (Fb. ii. 533): sitja yfir e-u, to take possession of what belongs to another person; at úvinir mínir siti eigi yfir mínu, Ísl. ii. 146, 224; þeir menn hafa setið yfir eignum várum ok ættleifð, Fms. i. 223; sitr nú yfir fé því Atli inn skammi, Eg. 468; hann sat yfir virðingu allra höfðingja, Nj. 173; s. yfir hlut e-s, 89, Ld. 66, Eg. 512: s. yfir skörðum hlut, to suffer a loss of right, Ld. 266.II. to abide, stay, sojourn; sitja heima, to stay at home; sitr Gunnarr nú heima nokkuta hríð, Nj. 106; s. heima sem dóttir (heima-sæta); s. heima sem mær til kosta, Sams. S. 6; sat hann þar hálfan mánuð, Nj. 106; þat var engi siðr at s. lengr en þrjár nætr at kynni, Eg. 698; viku var at boðinu setið, Ld. 200; í slíkum fagnaði sem þeir sátu, Fms. x. 260; hann sat at Gufuskálum inn þriðja vetr, Eg. 592; setið hefir þú svá nær, at þú mættir hafa hefnt þessa, Nj. 178; sátu þingmenn Runólfs í hverju húsi, Bs. i. 20; s. kyrr, to remain quiet, stay at home, Grág. i. 163; s. í festum, of a betrothed woman between the espousals and the wedding, Nj. 4: to reside, Haraldr konungr sat optast á Rogalandi, Eg. 367, Nj. 268, Fms. i. 23, Ver. 60: s. at löndum, to reign, Hkr. ii. 3; s. at búum sínum, Fs. 12; sitja búðsetu, to live in a booth, Grág. i. 187, ii. 71; s. strandsetri, to live on the coast(fishing), i. 263, 290; s. slímu-setri, to hang on to a place, living upon other people, Gþl. 200, N. G. L. i. 70; þér munut þurrt hafa um setið allar vitundir, had no part nor knowledge of it, Sturl. iii. 261: to stay, answer not to a call, Grág. i. 447; nú sitr einn hverr lengr niðri, N. G. L. i. 40; s. um stefnu, 344; ef hann sitr svá þrjá vetr at hann geldr eigi tíund sína rétta, K. Á. 94; s. hjá e-u, to be neutral, take no part; hann hafði áðr setið hj;á málum þessum, Lv. 9, Ísl. ii. 267, Nj. 84, 97; þú lætr þá menn s. hjá kyrra, remain undisturbed, Ld. 258; s. hjá fé, to tend sheep.2. a fishing term, to sit fishing on a mið, q. v.; á þær vastir er hann var vanr at s. ok draga flata fiska … þeir váru komnir svá langt út, at hætt var at s. útarr fyrir Miðgarðs-ormi, Edda 35.3. to tarry; görði liðinu leitt at sitja, Fms. x. 344; s. veðr-fastr, to lie weather-bound, Eg. 482; s. í díblissu, to sit in a dungeon, Fms. ix. 219; s. kyrr, Grág. i. 163; s. fyrir, to remain sitting, Fms. v. 66; sitja til járns, to sit preparing for the ordeal, 308, 311; s. fyrir ádrykkju e-s, to be one’s cup-mate, Eg. 253.III. with acc.; sitju e-t ór hendi sér, to ‘sit a thing out of one’s hands,’ let it slip through idleness, Fms. v. 276: mod., s. e-t af sér, id.; skulut ér ekki sitja byri því heldr, miss a fair wind, vi. 358; þegjandi sitr þetta Þórir jarl á Mæri, Orkn. (in a verse); hafði annat bréf komit til Lopts á sama sumri, ok sat hann bæði (acc.), he ‘sate it off,’ i. e. did not answer to the call, Bs. i. 726; (so in mod. usage, s. e-n af stokki, to ‘sit him off,’ wait till he is gone;) sátu margir af sínum hestum, many ‘sate off’ dismounted from, their horses, Fms. vi. 211; sitja rétti sínum, to remain inactive until one’s right is prescribed, Grág. ii. 91, K. Þ. K. 26.2. sitja vel (ílla) jörð, to keep one’s estate in good (bad) order; sal hann þann bæ vel, Brandkr. 57; þessi jörð er vel setin; sátu þessir allir brullaup sitt í Gautavík, Vígl. 33; s. launþing, to hold a secret meeting, Fms. xi. 219.3. sitja e-t, to put up with an injury; eigi mundu þeir þvilíka skömm eðr hneisu setið hafa, Ísl. ii. 338; þykkisk hann þá lengr hafa setið Sveini þann hlut er hann mundi eigi öðrum þola, Fms. xi. 62; menn munu þat eigi s. þér, ef þú meiðir fé manna, Glúm. 342; s. mönnum slíkar hneisur, Ld. 278; s. mönnum skammir ok skapraunir, Fms. ii. 14; s. e-m frýju, Hkr. iii. 397; er slíkt engum manni sitjanda (gerund.), ‘tis not to be endured from any man, Korm. 162.4. to cut one off from; fyrr munu þér svelta í hel, enn þér sitið oss mat, Fms. vi. 152; hugðusk þeir Sveinn at s. honum vatn, x. 407; ok mundi svá ætla at s. þeim mat þar í Eyjunum, Orkn. 410.IV. reflex. in recipr. sense; þeir skulu svá nær sitjask ( sit so near one another) at hvárir-tveggi nemi orð annarra, Grág. i. 69; er mér lítið um at hætta til lengr at þit sitisk svá nær, Ld. 158.2. part., nú mun eigi mega sitjanda hlut í eiga, there is no time to rest, Nj. 110. -
98 skil-ríki
n. a proof, evidence, = skilrekki; sýna s. til e-s, Grett. 121 A; sýna e-t með s., Jb. 170; sýna fullt s., Dipl. ii. 16; með fullu s., Th. 4; skrár ok s., Pm. 68; eptir því sem góðra manna s. þar um vátta, 46; fyrndar s., a proof of prescription, Dipl. ii. 5.2. of a deed (as a document), Ann. 1361; bréf ok skilríki (plur.), Bs. i. 818, freq. in mod. usage, but skilrekki seems to be the older and truer form. -
99 skil-ríkr
adj. - skilrekkr; s. maðr, Nj. 235, Fms. xi. 101, K. Á. 208, Gþl. 58, Grett. 90 A; s. bóndi, 110.2. conclusive; skilríkt bréf, s. skript, Stat. 274, Bs. ii. 131; tjá skilríkt, to tell distinctly, 121. -
100 skil-vísligr
adj. trustworthy, authentic, Stj. 17, Anecd.; öll bréf eiga á sér s. mörk, marks proving their authenticity, 88.
Страницы
См. также в других словарях:
bref — bref, brève 1. (brèf, brè v ) adj. 1° De peu de durée. Dans un bref délai. • La vie s écoule si vite, qu il ne faut pas laisser passer, dans l accablement, des jours si brefs, BOSSUET dans LAFAYE, Synonymes.. 2° Qui s exprime brièvement.… … Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré
bref — BREF, BRÈVE. adj. Court, de peu de durée, de peu d étendue. Le temps que vous me donnez est bien bref. Cet homme est bref dans ses décisions. f♛/b] Autrefois on a dit Bref pour Petit, de petite taille; et cette signification n est plus en usage… … Dictionnaire de l'Académie Française 1798
bref — Bref, m. Qu on dit aussi Brief, c est court, petit, mais Bref represente plus sa descente, car ils viennent de ce mot Latin Breuis, tantost est nom adjectif: comme, en brief ou bref parler, Breui oratione, Et Pepin le Bref, Roy de France, fils de … Thresor de la langue françoyse
Bref double — is a French poetic form consisting of 3 quatrains and a final couplet, making 14 lines. There is some debate about the rhyme scheme, though in all versions the scheme consists of three rhymes and 4 5 un rhymed lines, providing the bref double s… … Wikipedia
bref — I. adv. scurt. II. s. n. comentariu de mici dimensiuni. (< fr. bref) Trimis de raduborza, 15.09.2007. Sursa: MDN … Dicționar Român
Bref. — Bref., bei Pflanzennamen Abkürzung für Oskar Brefeld (s.d. 2) … Meyers Großes Konversations-Lexikon
bref — bref … Dictionnaire des rimes
bref — bref, brefly obs. ff. brief, briefly … Useful english dictionary
bref — 1. bref, brève [ brɛf, brɛv ] adj. et adv. • XVIe; brief XIe; lat. brevis I ♦ Adj. 1 ♦ De peu de durée. Un bref épisode, une brève rencontre. ⇒ 1. court, momentané. À bref délai. 2 ♦ De peu de durée dans l expression, dans le discours (⇒ … Encyclopédie Universelle
Bref (série télévisée) — Pour les articles homonymes, voir Bref. Bref Logo de la série. Genre Série … Wikipédia en Français
BREF — BRÈVE. adj. Court, prompt, de peu de durée ou d étendue. Le temps que vous me donnez est bien bref. Assigner quelqu un à bref délai. Cet homme est bref dans ses décisions. Une réponse brève. Dans Pepin le Bref, il signifie, De petite taille. Il… … Dictionnaire de l'Academie Francaise, 7eme edition (1835)
