(ты)+был

Æдзæрæг дурджын былгæрон. – Пустынный каменистый берег. («Мах дуг», 2004, №2)

Æз уæд уыдтæн хистæр лейтенант, æххæст кодтон 810-æм артиллерион полчъы бæрæгдзауты хицауы хæстæ. – Я тогда был старшим лейтенантом, исполнял обязанности начальника разведки 810-го артиллерийского полка. (Чиныг: Калоты Хазби. Дидинæг саст бæласыл. Уацмыстæ. Дзæуыджыхъæу: Ир, 1997)

вазыгджын хъуыдыйад – (грам.) сложное предложение

Уæззау æмæ вазыгджын уыди стыр уырыссаг фыссæг Варлам Шаламовы цардвæндаг. – Трудным и сложным был жизненный путь крупного русского писателя Варлама Шаламова. («Мах дуг», 2007, №7)

Дзуапджын, уындджын æмæ зондæй æххæст лæг уыд Шамил. – Авторитетным, видным и умным человеком был Шамиль. (Коцойты А.)

Том дæр иунæг уыди, фæлæ бынтон æндæр хуызы. Йæ зонгуытыл æрлæууыд æмæ цыдæр дисхуыз мидбылхудтгæнгæ бандонмæ касти. – Том тоже был одинок, но совсем по-другому. Он присел на корточки и с какой-то удивленной полуулыбкой стал разглядывать скамью. («Мах дуг», 2005, №12)

Лæппу уыд коса – æрмæст ма хъусты сæртæ æмæ къæбутыл аззади хъуынтæ, æндæр сæр уыди дæвдæг æмæ урс-урсид дардта, уыцы æмдымбылæй. – Парень был худосочным, и только над ушами и на затылке еще оставались волосы, в остальном же его округлая голова была гладкой и белой. (Хуыгаты С., Ганзейы чиныг)

Иумæйаг литературон æвзаг аразæм, зæгъгæ, XX æнусы 30-æм азты нæ хицауад цыдæр æнахъинон директивæтæ рауагъта, æппындæр зонадон бындур кæмæн нæ уыд, ахæмтæ, æмæ уый аххосæй дыгурон æвзаг дæлдзиныггонд цыди бирæ рæстæг. – Во имя создания единого литературного языка в 30-х годах ХХ века наше правительство издало абсолютно антинаучные, омерзительные директивы, по причине которых дигорский язык был третируем на протяжении долгого времени. (Газет «Пульс Осетии», 2008, №16)

Уынджырдæм гом рудзынгæй хъуыст Фидары цардæмбал Азæйы хъарæг, æмæ устыты кæуын. – Из открытого окна слышен был душераздирающий вопль жены Фидара – Азы, и плач женщин. (Малиты В., Сурмейы хæдзар)

Уынджы-иу фисыныл кæрæдзийæн хæрзæхсæв, кæнæ хæрзбон загътой, æмæ та-иу зæронд лæг кафемæ баздæхт сырх сæны агуывзæ баназынмæ. – На углу старичок прощался с хозяином и заходил в кафе выпить красного вина. (Гæздæнты Гайто, Доны ахæстон)

Грекъаг студент лæппуйы уаты раздæрау граммафон бæстæ йæ сæрыл иста йæ фырхъæрæй, раздæрау ме ’ндæр сыхаг, æрыгон лæппулæг Венæйæ, уыд сабыр æмæ расыг, фарон-иу куыддæриддæр уыд, афтæ; раздæрау фысымуаты хицау, æввахсдæр сæм цы кафе ис, уым хъазыд къамæй, æнæрхъæцæй сæ рацæгъд-бацæгъдгæнгæйæ, æмæ-иу ын йæ ус цы ’хцайы муртæ радта, уыдон æмбулын кодта. – По-прежнему гремел граммофон в комнате студента-грека, по-прежнему другой мой сосед, молодой человек из Вены, был тих и пьян, как в прошлом году, по-прежнему хозяин гостиницы играл в ближайшем кафе, поспешно тасуя карты и ежедневно проигрывая то небольшое количество денег, которое ему давала жена. (Гæздæнты Гайто, Доны ахæстон)

Лæппу уыд коса – æрмæст ма хъусты сæртæ æмæ къæбутыл аззади хъуынтæ, æндæр сæр уыди дæвдæг æмæ урс-урсид дардта, уыцы æмдымбылæй. – Парень был худосочным, и только над ушами и на затылке еще оставались волосы, в остальном же его округлая голова была гладкой и белой. (Хуыгаты С., Ганзейы чиныг)

Чи уыдис Анахарсис-философ, Гречъы авд куырыхондæртæй иу? – Кем был философ Анахарсис, один из семи мудрейших Греции? (Бестауты Г., Ныстуан мæ фæдонмæ)

Ам нæ куырыхон ахуыргонд æнцой кæны Гарольд Бейлийы куыстыл. – Здесь наш маститый ученый опирается на (научный) труд Гарольда Бейли. («Мах дуг», 2005, №8)

Ма бæлл <...> Пехуымпары кадмæ, Куырыхоны зондмæ. – Не мечтай о славе пророка, о знании мудреца. (Малиты В., Омар Хайямы фæстаг æхсæв)

Æз куырм уыдтæн, бæгуы, – мæхицæн куы æвзæрстон къайаг. – Воистину я был слепцом, когда выбирал себе пару. (Хаджеты Таймуразы æмдзæвгæйæ)

Гæрах фæцыд, æмæ кæсгон кънйаз фæмард – Раздался выстрел и кабардинский князь был убит (Санаты Уари, Чермен)

Дзибка уыд литературон къорды разамонæг дæр. – Дзибка был также руководителем литературного кружка. (Мамиаты И., Курдиат рæстæджы тыхæвзарæнты)

Стæй мæм, æппынфæстагмæ, йæ къухфыст равдыста, цæмæй йын æй арæстытæ кæнон; гæххæттытæ мæ уæрджытыл æрæвæргæйæ, æз æвæстиатæй мæ куыстмæ бавнæлдтон. – Затем, наконец, она показала мне свою рукопись, которую я должен был исправлять; разло-жив бумагу на коленях, я тотчас принялся за работу. (Гæздæнты Г., Водяная тюрьма. Тæлмацгæнæг – Гусалты Б.)

Нæ тæккæ комкоммæ æрцæйтахт, йæ иунæг цæст æдæрсгæ æмæ сабыргай радзагъул-бадзагъул кодта йæ къуырфы мидæг. – Он бежал прямо навстречу нам, его единственный глаз спокойно и медленно поворачивался в орбите. (Гæздæнты Г., Повесть о трех неудачах)

Йæ уадулты бæсты ма цæсгомыл уыд дыууæ къуырфы æмæ дыууæ цыргъ къуыппы, цæсгомæн йæ хуыз – фæлурс бурбын мыдадзын цырагъау. – Вместо щек на его лице были две впадины и два острых холмика, а цвет лица был бледно-желтоватым, как у восковой свечи. (Дзесты К., Зæрдæйы ностæ)

Кæмдæриддæр дæ, – тагъд мæ хъæрмæ фæзын! – Где бы ты ни был – быстро на зов мой явись! (Хетæгкаты Къ., Катай)

Цæй-ма, радзур, кæмыты уыдтæ. – Æмæ зæронд лæг тæтæйрагау дзурын байдыдта – Ну, сказывай, где был? – И старик заговорил по-татарски (Лев Толстой, Хъазахъхъ)